docged z deltası 2008 yılı kı ş ortası sukuşu sayımı
download 
Şikayet Transkript
ged z deltası 2008 yılı kı ş ortası sukuşu sayımı
GEDİZ DELTASI 2008 YILI KIŞ ORTASI SUKUŞU SAYIMI 1. GİRİŞ 1.1. Gediz Deltası Toplam 40 bin hektarlık yüz ölçümü ile Türkiye’nin dördüncü büyük deltası olan Gediz Deltası, günümüzde Mavişehir’in yanı başından başlayarak Foça Tepeleri’ne kadar uzanan geniş bir kıyı şeridini içine almaktadır (Şekil 1). Deltada tatlı ve tuzlu su habitatlarının yanı sıra tarım arazileri, tuzla, maki, frigana bitki örtüsü ve kayalık yapısıyla dikkati çeken tepeler, yerleşim ve sanayi alanları yer almaktadır. Bu özelliklerinden dolayı delta pek çok canlı türüne ev sahipliği yapmaktadır. Şekil 1. Gediz Deltası’nın Sulak Alan Koruma Bölgeleri sınırları Deltada bu zamana kadar yapılan araştırma ve amatör gözlemlerde 282 kuş türü kaydedilmiştir. Bu türlerden 103 tanesi için deltada üreme verisi bulunmaktadır. 1 Gediz Deltası 2008 Yılı Kış Ortası Sukuşu Sayımı Raporu Türkiye’de Flamingo (Phoenicopterus roseus) ’nun Tuz Gölü ile birlikte ürediği iki alandan biri olan Gediz Deltası, aynı zamanda nesli Dünya ölçeğinde tehlike altında olan Tepeli Pelikan (Pelecanus crispus) ‘nın Türkiye’deki 5, Karagagalı Sumru (Sterna sandvicensis) ‘nun ise bilinen tek üreme alanıdır. Gediz Deltası’nda yapılan araştırmalarda 314 bitki türü tespit edilmiştir. Çakal (Canis eureus), Tilki (Vulpes vulpes), Yaban kedisi (Felis silvestris), Saz kedisi (Felis chaus), Yaban domuzu (Sus scrofa), Yaban tavşanı (Lepus europaeus), Porsuk (Meles meles), Gelincik (Mustela nivalis) gibi memeli hayvanlar ve 14 tür sürüngen de deltada yaşamını devam ettirmektedir. Büyük bölümü 1. Derece Doğal Sit ve RAMSAR alanı olan Gediz Deltası için 2005 yılı başında çalışmalarına başlanan Gediz Deltası Yönetim Planı, 2007 yılı Haziran ayında gerçekleştirilen Ulusal Sulak Alan Komisyonu (USAK) toplantısında kabul edilerek yürürlüğe girmiştir. 1.2. Kış Ortası Sukuşu Sayımları (KOSKS) Hakkında Genel Bilgi Sukuşu tanımlaması genel olarak; yaşamını sulakalanlar ya da kıyı bölgelerine tam ya da kısmen bağımlı olarak geçiren, bir başka ifadeyle sulakalanlarda yaşayan omurgalı ve omurgasız canlılar ve bitkiler ile beslenerek devam ettirme zorunluluğu olan kuşlar için kullanılır. Sulakalanların ekolojik yapısının izlenmesinde kullanılan indikatör canlı gruplarından birini oluşturmaları açısından sukuşları çok önemlidir. Bu yüzden sulakalanlardaki sukuşlarının her yıl düzenli olarak sayılması gerekmektedir. KOSK sayımları her yıl yurdumuzdaki sulakalanların büyük çoğunluğunda 15 Ocak–15 Şubat tarihleri arasında gerçekleştirilmektedir. Sayımlar için bu tarih aralığının seçilmesinin temel nedeni, bu aralığın kuşların en hareketsiz olduğu zaman dilimi olmasıdır. Bu tarihler Kuzey Yarımküre’de kışın en çetin olduğu zaman dilimidir ve bu dönemde kuşlar çok fazla hareket etme eğilimi göstermez. 15 Şubat tarihinden sonra ise kış göçmeni olan kuşlar yavaş yavaş kuzeye doğru göç etmeye başlar ve bu tarihten sonra sukuşu sayısı düşüş gösterir. Bunun yanında ülkemizde yaz göçmeni olan sukuşlarından bazı türler de şubat ortası ya da sonundan itibaren görülmeye başlar. Bu nedenle sayımların 15 Şubat’a kadar bitirilmesi, kışlayan sukuşları populasyonlarının en doğru biçimde belirlenmesi açısından daha uygun olmaktadır. 2 Gediz Deltası 2008 Yılı Kış Ortası Sukuşu Sayımı Raporu Tüm Kuzey Yarımküre’de KOSK sayımları, her yıl bu tarihler arasında düzenli olarak yapılmaya çalışılmaktadır. Tüm Dünya’da KOSK sayımlarının organizasyonunu Wetlands International, Türkiye’de ise yine bahsi geçen kurumla işbirliği halinde Doğa Derneği yürütmektedir. Sayımlar uzmanlar ve gönüllülerden oluşan ekiplerle, Çevre ve Orman Bakanlığı ile işbirliği içerisinde gerçekleştirilmektedir. Gediz Deltası Yönetim Planı’nın yürütücüsü konumunda olan İzmir Kuş Cennetini Koruma ve Geliştirme Birliği, bu sene ilk kez Gediz Deltası’nda KOSK sayımını organize ederek, Türkiye’de yerelde sulakalan koruma-izleme çalışmalarında bir ilke imza atmıştır. 1.3. Sayım Yöntemi Kış Ortası Sukuşu Sayımı’nda temel amaç alanda kışlayan sukuşu türlerini ve populasyonlarını en doğru şekilde tespit etmek olduğundan, sayımın aynı alan içinde bir günde bitirilmesi gerekmektedir. Aksi takdirde ikinci güne sarkacak sayımlar, kuşların alan içerisinde yer değiştirme ihtimalinden dolayı doğru sonuç vermeyebilir. Gediz Deltası gibi sulakalan kısmı yaklaşık 20 bin hektar olan bir alanda, sayımın tek ekip halinde yapılması neredeyse imkânsızdır. Bu yüzden Gediz Deltası üç bölgeye ayrılarak, üç ekip halinde sayılmaktadır. Güney Gediz Deltası diyebileceğimiz, Mavişehir ile Çamaltı Tuzlası’nın iskelesi arasında kalan ve tuzlaya ait bazı tuz tavalarını da içine alan bölge birinci ekip, güney tuz tavalarının bir kısmı, kuzey tuz tavaları, sazlıkların bulunduğu alanlar, Uçak Tavası, Kırdeniz Dalyanı ve Homa Dalyanı’nı içine alan Orta Gediz Deltası ikinci ekip, Kırdeniz Dalyanı’nın bitiminden başlayarak Foça Tepeleri’ne ve Bağarası’na kadar uzanan Kuzey Gediz Deltası, Sazlıgöl ve Gediz Deltası’nda üreyen ve geceleyen Gümüş Martı’ların bir kısmının beslenmek için sabah gidip akşam döndükleri Harmandalı Çöplüğü de üçüncü ekip tarafından sayılmaktadır. Sayımda ekipler en az üç kişiden oluşacak şekilde belirlenir. Her ekipte en az bir teleskop ve her katılımcı da bir dürbün olacak biçimde malzemeler paylaştırılır. Genel olarak sayımlarda teleskopla bir kişi kuşları sayarken, diğer kişiler sayan kişinin söylediği türleri ve türlerin sayılarını not eder ve noktadan sayılan kuşların hareketlerini takip eder. Yer değiştiren kuşların tekrar sayılmaması için, varsa o bölgeden giden kuş grubunun ne yöne gittiğini ve kuş sayısını bilmek gerekir. Aynı şekilde sayımın yapıldığı bölgeye gelen kuşlar da takip edilmek zorundadır. Sayımlar 3 Gediz Deltası 2008 Yılı Kış Ortası Sukuşu Sayımı Raporu belli noktalardan yapılmaktadır. Yıllardan bu yana edinilen tecrübelerle, bir alan için nerelerin en uygun sayım noktaları olduğu iyi bilinmektedir. Bu yüzden her sene aynı noktalara gidilerek, sayım yapılan noktalardan GPS aleti ile koordinat alınmaktadır. 1.4. Sayım Tarihi: 10.01.2008 1.5. Sayıma Katılan Kişi Sayısı: 11 2. GENEL SAYIM SONUÇLARI Gediz Deltası’nda gerçekleştirilen 2008 yılı KOSK sayımı sonucuna göre tüm deltada 54 türden 90.617 sukuşu sayılmıştır (Çizelge 2.1). Bu sukuşları içerisinde en yüksek sayıda görülen tür ise 32.275 birey ile Flamingo olmuştur. Çizelge 2.1. Sayım sonucunda görülen türler ve birey sayıları. Sıra Türkçe Ad Latince Ad Birey Sayısı 1 Küçük Batağan Tachybaptus ruficollis 83 2 Bahri Podiceps cristatus 163 3 Karaboyunlu Batağan Podiceps nigricollis 489 5 Karabatak Phalacrocorax carbo 6 Tepeli Karabatak Phalacrocorax aristotelis 1 7 Küçük Karabatak Phalacrocorax pygmeus 501 8 Ak Pelikan Pelecanus onocrotalus 9 Tepeli Pelikan Pelecanus crispus 10 Küçük Akbalıkçıl Egretta garzetta 61 11 Büyük Akbalıkçıl Egretta alba 21 12 Gri Balıkçıl Ardea cinerea 37 13 Kara Leylek Ciconia nigra 12 14 Leylek Ciconia ciconia 1 15 Çeltikçi Bubulcus ibis 1 16 Kaşıkçı Platalea leucorodia 17 Flamingo Phoenicopterus roseus 18 Sibirya kazı Branta ruficollis 1 19 Sakarca Anser albifrons 46 2147 5 491 20 32275 4 Gediz Deltası 2008 Yılı Kış Ortası Sukuşu Sayımı Raporu 20 Angıt Tadorna ferruginea 21 Suna Tadorna tadorna 22 Fiyu Anas penelope 23 Çamurcun Anas crecca 24 Yeşilbaş Anas platyrhynchos 25 Kaşıkgaga Anas clypeata 2090 26 Kılkuyruk Anas acuta 1404 27 Kara Ördek Melanitta nigra 2 28 Altıngöz Bucephala clangula 1 29 Tarakdiş Mergus serrator 8 30 Saztavuğu Gallinula chloropus 6 31 Sakarmeke Fulica atra 32 Akça Cılıbıt Charadrius alexandrinus 78 33 Poyrazkuşu Haematopus ostralegus 6 34 Kılıçgaga Recurvirostra avosetta 35 Altın Yağmurcun Pluvialis apricaria 36 Gümüş Yağmurcun Pluvialis squatarola 50 37 Kızkuşu Vanellus vanellus 47 38 Büyük Kumkuşu Calidris canutus 23 39 Küçük Kumkuşu Calidris minuta 40 Sarıbacaklı Kumkuşu Calidris temminckii 41 Karakarınlı Kumkuşu Calidris alpina 42 Suçulluğu Gallinago gallinago 32 43 Kervançulluğu Numenius arquata 291 44 Kara Kızılbacak Tringa erythropus 35 45 Kızılbacak Tringa totanus 46 Yeşilbacak Tringa nebularia 11 47 Yeşil Düdükçün Tringa ochropus 2 48 Dere Düdükçünü Actitis hypoleucos 3 49 Karabaş Martı Larus ridibundus 50 İncegagalı Martı Larus genei 125 51 Küçük Gümüş Martı Larus canus 21 52 Gümüş Martı Larus cachinnans 53 Karagagalı Sumru Sterna sandvicensis 4 54 Yalıçapkını Alcedo atthis 2 Tanımsız Kumkuşu TOPLAM Gediz Deltası 2008 Yılı Kış Ortası Sukuşu Sayımı Raporu 313 2880 838 5994 543 9214 1012 241 1280 5 8217 956 5296 12682 550 90.617 5 Sayımda martı türlerinden en yüksek sayıda görülen tür 12.682 birey ile Gümüş Martı (Larus cachinnans) olurken, ördek türlerinden ise 5994 birey ile Çamurcun (Anas crecca) ilk sırayı almıştır. Gediz Deltası’nda önemli sayılarda kışlayan bir sukuşu grubu olan kıyı kuşları arasında ise 8217 birey ile Karakarınlı Kumkuşu (Calidris alpina) en yüksek sayıda görülen tür olmuştur. Sayımda en yüksek sayıda görülen 10 tür Şekil 2.1’de gösterilmiştir. Flamingo 32275 Gümüş Martı 12682 Sakarmeke 9214 T ü r Adı Karakarınlı Kumkuşu 8217 Çamurcun 5994 Karabaş Martı Suna 5296 2880 Karabatak 2147 Kaşıkgaga 2090 Kılkuyruk 1404 Birey Sayısı Şekil 2.1. Sayımda en yüksek sayıda görülen 10 sukuşu türü. Sayım sonuçlarına göre Orta Gediz Deltası sayılan 42.559 sukuşu ile en yüksek sayıda sukuşunu barındıran bölge olmuştur. Güney Gediz Deltası’nda 39.486, Kuzey Gediz Deltası’nda ise 3571 sukuşu sayılmıştır Harmandalı Çöplüğü’nde ise 5001 martı sayılmıştır. Orta Gediz Deltası'nda Flamingo ve ördek türlerinin, Güney Gediz Deltası’nda Flamingo ve martı türlerinin yoğunluğu dikkat çekmektedir. Sayım da en çok türün görüldüğü bölge 40 tür ile Orta Gediz Deltası’dır. Güney Gediz Deltası’nda 39, Kuzey Gediz Deltası’nda ise 36 tür sukuşu görülmüştür. Kuzey Gediz Deltası’nda birey sayısının diğer bölgelere göre az olmasına rağmen tür sayısının diğerlerine yakın olması ilgi çekicidir. 6 Gediz Deltası 2008 Yılı Kış Ortası Sukuşu Sayımı Raporu 42559 Sukuşu Sayısı 39486 güney orta 3571 5001 kuzey harmandalı Bölge Şekil 2. 2. Sayım bölgelerinde görülen sukuşu sayıları. 3. AYRINTILI SAYIM SONUÇLARI 3.1. Güney Gediz Deltası Sayım Ekibi: Okan Bilge, Zafer Kurnuç, Orhan Gül Sayım Yapılan Nokta Sayısı: 8 Görülen Sukuşu Türü Sayısı: 37 Görülen Sukuşu Sayısı: 39.486 Çizelge 3.1.1. Güney Gediz Deltası’nda görülen türler ve birey sayıları. Sıra Türkçe Ad Latince Ad Sayı 1 Flamingo Phoenicopterus roseus 10850 2 Gümüş Martı Larus cachinnans 6515 3 Karakarınlı Kumkuşu Calidris alpina 6420 4 Karabaş Martı Larus ridibundus 4830 5 Sakarmeke Fulica atra 4455 6 Karabatak Phalacrocorax carbo 2076 7 Kılıçgaga Recurvirostra avosetta 762 8 Küçük Kumkuşu Calidris minuta 684 7 Gediz Deltası 2008 Yılı Kış Ortası Sukuşu Sayımı Raporu 9 Kılkuyruk Anas acuta 650 10 Kızılbacak Tringa totanus 523 11 Tepeli Pelikan Pelecanus crispus 298 12 Suna Tadorna tadorna 193 13 Küçük Karabatak Phalacrocorax pygmeus 145 14 Bahri Podiceps cristatus 144 15 Kervançulluğu Numenius arquata 78 16 Yeşilbaş Anas platyrhynchos 77 17 İncegagalı Martı Larus genei 72 18 Çamurcun Anas crecca 32 19 Karaboyunlu Batağan Podiceps nigricollis 31 20 Gri Balıkçıl Ardea cinerea 19 21 Kaşıkçı Platalea leucorodia 18 22 Küçük Batağan Tachybaptus ruficollis 16 23 Küçük Akbalıkçıl Egretta garzetta 10 24 Küçük Gümüş Martı Larus canus 8 25 Kara Leylek Ciconia nigra 6 26 Ak Pelikan Pelecanus onocrotalus 5 27 Yeşilbacak Tringa nebularia 4 28 Karagagalı Sumru Sterna sandvicensis 4 29 Kara Ördek Melanitta nigra 2 30 Tarakdiş Mergus serrator 2 31 Dere Düdükçünü Actitis hypoleucos 2 32 Tepeli Karabatak Phalacrocorax aristotelis 1 33 Büyük Akbalıkçıl Egretta alba 1 34 Leylek Ciconia ciconia 1 35 Poyrazkuşu Haematopus ostralegus 1 36 Altın Yağmurcun Pluvialis apricaria 1 Tanımsız Kumkuşu TOPLAM 550 39.486 8 Gediz Deltası 2008 Yılı Kış Ortası Sukuşu Sayımı Raporu 3.2. Orta Gediz Deltası Sayım Ekibi: Kazım Çapacı, Burcu Parmak, İsmet Dağtekin, Murat Alımlı Sayım Yapılan Nokta Sayısı: 15 Görülen Sukuşu Türü Sayısı: 40 Görülen Sukuşu Sayısı: 42.559 Çizelge 3.2.1. Orta Gediz Deltası’nda görülen türler ve birey sayıları. Sıra Türkçe Ad Latince Ad Sayı 1 Flamingo Phoenicopterus roseus 21320 2 Çamurcun Anas crecca 5962 3 Sakarmeke Fulica atra 4551 4 Suna Tadorna tadorna 2558 5 Kaşıkgaga Anas clypeata 2090 6 Karakarınlı Kumkuşu Calidris alpina 1217 7 Kılkuyruk Anas acuta 745 8 Gümüş Martı Larus cachinnans 655 9 Fiyu Anas penelope 438 10 Yeşilbaş Anas platyrhynchos 410 11 Küçük Karabatak Phalacrocorax pygmeus 319 12 Küçük Kumkuşu Calidris minuta 301 13 Kızılbacak Tringa totanus 301 14 Karabaş Martı Larus ridibundus 253 15 Kılıçgaga Recurvirostra avosetta 250 16 Altın Yağmurcun Pluvialis apricaria 240 17 Angıt Tadorna ferruginea 227 18 Tepeli Pelikan Pelecanus crispus 180 19 Kervançulluğu Numenius arquata 97 20 Küçük Batağan Tachybaptus ruficollis 60 21 Karaboyunlu Batağan Podiceps nigricollis 53 22 Gümüş Yağmurcun Pluvialis squatarola 49 23 Sakarca Anser albifrons 46 9 Gediz Deltası 2008 Yılı Kış Ortası Sukuşu Sayımı Raporu 24 Karabatak Phalacrocorax carbo 45 25 Küçük Akbalıkçıl Egretta garzetta 43 26 İncegagalı Martı Larus genei 28 27 Büyük Kumkuşu Calidris canutus 23 28 Kara Kızılbacak Tringa erythropus 20 29 Akça Cılıbıt Charadrius alexandrinus 17 30 Büyük Akbalıkçıl Egretta alba 14 31 Gri Balıkçıl Ardea cinerea 11 32 Bahri Podiceps cristatus 10 33 Yeşilbacak Tringa nebularia 7 34 Tarakdiş Mergus serrator 6 35 Poyrazkuşu Haematopus ostralegus 5 36 Kara Leylek Ciconia nigra 3 37 Yalıçapkını Alcedo atthis 2 38 Sibirya kazı Branta ruficollis 1 39 Altıngöz Bucephala clangula 1 40 Yeşil Düdükçün Tringa ochropus 1 TOPLAM 42.559 3.3. Kuzey Gediz Deltası ve Harmandalı Çöplüğü Sayım Ekibi: Ömer Döndüren, Deniz Güler, Hüseyin Çelik, Mehmet Öztaş 3.3.1. Kuzey Gediz Deltası Sayım Yapılan Nokta Sayısı: 8 Görülen Sukuşu Türü Sayısı: 36 Görülen Sukuşu Sayısı: 3571 Çizelge 3.3.1.1. Kuzey Gediz Deltası’nda görülen türler ve birey sayıları. Sıra Türkçe Ad Latince Ad Sayı 1 Karakarınlı Kumkuşu Calidris alpina 580 2 Gümüş Martı Larus cachinnans 512 10 Gediz Deltası 2008 Yılı Kış Ortası Sukuşu Sayımı Raporu 3 Karaboyunlu Batağan Podiceps nigricollis 405 4 Fiyu Anas penelope 400 5 Küçük Kumkuşu Calidris minuta 295 6 Karabaş Martı Larus ridibundus 213 7 Sakarmeke Fulica atra 208 8 Kızılbacak Tringa totanus 132 9 Suna Tadorna tadorna 129 10 Kervançulluğu Numenius arquata 116 11 Flamingo Phoenicopterus roseus 105 12 Angıt Tadorna ferruginea 86 13 Akça Cılıbıt Charadrius alexandrinus 61 14 Yeşilbaş Anas platyrhynchos 56 15 Kızkuşu Vanellus vanellus 47 16 Küçük Karabatak Phalacrocorax pygmeus 37 17 Suçulluğu Gallinago gallinago 32 18 Karabatak Phalacrocorax carbo 26 19 İncegagalı Martı Larus genei 25 20 Kara Kızılbacak Tringa erythropus 15 21 Tepeli Pelikan Pelecanus crispus 13 22 Küçük Gümüş Martı Larus canus 12 23 Bahri Podiceps cristatus 9 24 Kılkuyruk Anas acuta 9 25 Küçük Akbalıkçıl Egretta garzetta 8 26 Küçük Batağan Tachybaptus ruficollis 7 27 Gri Balıkçıl Ardea cinerea 7 28 Büyük Akbalıkçıl Egretta alba 6 29 Saztavuğu Gallinula chloropus 6 30 Sarıbacaklı Kumkuşu Calidris temminckii 5 31 Kara Leylek Ciconia nigra 3 32 Kaşıkçı Platalea leucorodia 2 33 Çeltikçi Bubulcus ibis 1 34 Gümüş Yağmurcun Pluvialis squatarola 1 35 Yeşil Düdükçün Tringa ochropus 1 36 Dere Düdükçünü Actitis hypoleucos 1 TOPLAM 3571 11 Gediz Deltası 2008 Yılı Kış Ortası Sukuşu Sayımı Raporu 3.3.2. Harmandalı Çöplüğü Görülen Sukuşu Türü Sayısı: 2 Görülen Sukuşu Sayısı: 5001 Çizelge 3.3.2.1. Harmandalı Çöplüğü’nde görülen türler ve birey sayıları. Sıra Türkçe Ad Latince Ad 1 Gümüş Martı Larus cachinnans 2 Küçük Gümüş Martı Larus canus TOPLAM Sayı 5000 1 5001 4. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME 2008 yılı KOSK sayımında, Gediz Deltası’nda uzun yıllardır görülmeyen sayıda sukuşu sayılmıştır. Bunun nedenlerinin başında kış mevsiminin bu sene oldukça sert geçmesini gösterebiliriz. Kış, Avrupa ve özellikle balkanlarda ne kadar sert geçerse kuşlar ağır kış şartlarından kaçmak daha güney bölgelere iner. Bunun yanında özellikle iç ve doğu Anadolu’daki sulakalanların da pek çoğu böyle kışlarda donduğundan ya da sert geçen kış koşulları nedeniyle kuşların yaşamasına uygun olmadığından, kuşlar daha sıcak iklime sahip Ege ve Akdeniz bölgelerindeki sulakalanlara gelmektedir. İklim koşullarının yanı sıra deltada yapılan koruma çalışmaları da kuş populasyonlarının sayısındaki artışın nedenlerinden biridir. Bu sene Gediz Deltası’nın tamamında av yasağı uygulanmıştır. Kaçak avcılıkla av sezonu boyunca daha etkili bir şekilde mücadele edilmiş, alanın tamamında İzmir İl Çevre ve Orman Müdürlüğü Doğa Koruma ve Milli Parklar Şube Müdürlüğü ve jandarma ekipleri tarafından kontroller yapılmış, Mavişehir’den Foça Tepeleri’ne kadar olan kıyı şeridinde pek çok güme yakılmıştır. 2008 yılı sayım sonuçları, 2007 yılında yapılan KOSK sayımı sonuçlarıyla karşılaştırıldığında 21 türün sayısında önemli sayılabilecek bir artışın, 12 türün sayısında önemli sayılabilecek bir azalmanın olduğu, 29 türün sayısında ise önemli bir artış ya da azalmanın olmadığı görülmektedir. Sayıca artış gösteren türlerin başında Flamingo gelmektedir. Geçen seneki sayımda 18.035 olan Flamingo sayısı bu seneki sayımda 32.270 birey olmuştur (Şekil 4.1). Geçen seneye nazaran bu sene 12 Gediz Deltası 2008 Yılı Kış Ortası Sukuşu Sayımı Raporu Flamingo sayısında %79 oranında bir artışın olduğu görülmektedir. Flamingo’nun yanı sıra Gümüş Martı, Suna, Çamurcun, Kılkuyruk, Kaşıkgaga, Sakarmeke, Karakarınlı Kumkuşu, Karabatak, Tepeli Pelikan gibi türlerin sayıları da geçen seneye göre önemli ölçüde artış göstermiştir. Birey Sayısı 32275 17332 15413 17400 18035 9717 1999 2004 2005 Yıllar 2006 2007 2008 Şekil 4.1. Gediz Deltası KOSK sayımlarında yıllara göre Flamingo (Phoenicopterus roseus) sayıları. Artış gösteren türlerin yanı sıra bazı türlerin sayılarında da geçen seneye göre önemli sayılabilecek derecede azalma olmuştur. Azalma gösteren türlerin başında Angıt, Fiyu, Tarakdiş, Kızılbacak, Akça Cılıbıt ve Küçük Kumkuşu gelmektedir. KOSK sayımları bir türün sayısının azalması ya da artması konusunda yorum yapmak için tek başına yeterli bir parametre değildir. Çünkü sayım sırasında gidilemeyen, sayılamayan bölgeler ya da ayırt edilemeyen türler olabilmektedir. Bununla beraber sayım sırasında, her ne kadar tekrar sayımı engellemek için en yüksek gayret gösterilse de, tekrar veya eksik-fazla sayımlar olabilmektedir. Bu yüzden populasyonlar hakkında aynı dönem içerisinde yapılan diğer gözlemleri de hesaba katarak yorum yapmak daha sağlıklıdır. Örneğin, KOSK sayımı verilerine göre değerlendirdiğimizde Angıt (Tadorna ferruginea) sayısının geçen sene 1376 bu sene ise 313 birey çıkmasına bakarak türün sayısının azaldığını iddia edemeyiz. Zira sayımdan kısa zaman önce ya da sonraki zamanlarda alanda yapılan gözlemlerde binden fazla Angıt kaydedilmiştir. KOSK sayımı esnasında bu sayıda Angıt’ın 13 Gediz Deltası 2008 Yılı Kış Ortası Sukuşu Sayımı Raporu görülememiş olması, ancak yakın zamanlarda aynı bölgede yüksek sayıda Angıt görülmüş olması deltada kışlayan Angıt populasyonunun azaldığı konusunda yorum yapmayı engellemektedir. Bu yüzden sadece KOKS sayımı sonuçlarını temel alarak yapılacak değerlendirmeler, özellikle bazı türler açısından eksik ya da yanlış yorumlara neden olabilmektedir. KOSK sayımlarının sonuçları uzun vadede türlerin kışlayan populasyonlarını ve genel olarak deltanın sahip olduğu biyolojik önemi göstermesi açısından önem taşımaktadır. Gediz Deltası özelinde söyleyebiliriz ki, ilk sayım verisine sahip olduğumuz 1999 yılında sayılan 126.148 sukuşunda sonra 2004 yılına kadar sukuşu sayısı azalma eğilimi göstermiştir. 2004 yılından sonra ise sukuşu sayısı bir artış eğilimine girmiş ve 2008 yılında da 1999 yılından sonraki en yüksek sayıya, yani 90 binlere ulaşmıştır. 1999 yılından bu yana yapılan KOSK sayımlarında çıkan sonuçlar Şeki 4.2’ de gösterilmiştir. 140000 126.148 120000 Birey Sayısı 100000 90.416 80000 67.949 66.054 55.795 60000 46.211 63.334 49.011 40000 20000 Yıllar 0 24.114 1999 2000 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Şekil 4.2. Gediz Deltası KOSK sayımlarında yıllara göre sukuşu sayıları. Deltada 2004 yılından sonra kışlayan sukuşu sayısının artmasının nedeni, genel olarak türlerin Dünya ve Türkiye populasyonlarındaki eğilimler, iklim koşulları, 14 Gediz Deltası 2008 Yılı Kış Ortası Sukuşu Sayımı Raporu sulakalanların durumu gibi etmenlerle ilgili olduğu kadar, “2004 yılından sonra Gediz Deltası’nda ne değişti?” sorusunun cevabıyla da yakından ilgilidir. Alanda değişim gösteren temel öğelerden biri tatlı su habitatlarının durumudur. 2004 yılından önce yeterli tatlı su sağlanamadığı için her yaz kuruyan sazlıklar ve civarındaki tatlı su alanları, 2004 yılından sonra Menemen Sol Sahil Sulama Birliği ve İzmir Kuş Cennetini Koruma ve Geliştirme Birliği arasında imzalanan sözleşme ile tarımdan artan suların verilmesi nedeniyle, kurumadan yazı geçirmeye başlamıştır. Bunun sonucunda deltadaki tatlı su alanlarını etkileyen tuzluluk azalmaya başlamış ve Sakarmeke ile bazı ördek türlerinin besinini oluşturan tatlı su bitkilerinin çoğaldığı gözlenmiştir. Yıldan yıla kışlayan Sakarmeke ve ördek sayılarına baktığımızda belirli bir artışın olduğu göze çarpmaktadır (Şekil 4.3, Şekil 4.4). Özellikle sayılarında artış olan ördek türlerinin “yüzey ördeği”, yani suya dalarak değil yüzeyden kafasını ya da vücudunun bir kısmını suya sokup dipten beslenen ördek türleri grubundan olduğu dikkat çekmektedir. Bu ördek türleri arasında Fiyu, Çamurcun, Kılkuyruk, Kaşıkgaga gibi türlerin sayısında uzun vadede bir artışın olduğu görülmektedir. Deltada 2008 yılı sayımında ördeklerin %88 kadarı Orta Gediz Deltası’nda yani sazlıkların ve tatlı su habitatlarının da bulunduğu kısımda sayılmıştır. Ördeklerin beslenmek için kullandıkları sığ tatlı su habitatları bu alanda bulunmaktadır ve görülen ördeklerin çoğu da bu bölgededir. Bu sonuçlar tatlı su habitatlarının korunmasının ve buraya su sağlanmasının delta ve kuşlar için ne kadar hayati olduğunu ortaya koyması bakımından önemlidir. Birey Sayısı 9214 6115 5330 4694 1685 1063 1999 2004 2005 Yıllar 2006 2007 2008 Şekil 4.3. Gediz Deltası KOSK sayımlarında yıllara göre Sakarmeke (Fulica atra) sayıları. 15 Gediz Deltası 2008 Yılı Kış Ortası Sukuşu Sayımı Raporu Birey Sayısı 19484 13888 14073 8495 4549 1999 2004 3988 2005 Yıllar 2006 2007 2008 Şekil 4.4. Gediz Deltası KOSK sayımlarında yıllara göre toplam ördek sayıları. Gediz Deltası korunmaya son derece bağımlı bir alandır. İzmir gibi büyük bir şehrin bu kadar yakınında olması delta için her zaman tehdit oluşturmaya devam etmektedir. Alanın yapısı gereği, deltada doğal ekosistem çarkları sekteye uğramıştır. Tuzla, tatlı su habitatlarının tarımla ilişkisi, Homa Dalyanı’nda yapılan balıkçılık faaliyetleri, Güney Gediz Deltası’ndaki yapılaşma tehdidi gibi delta ekosisteminin hassas olduğu noktalar bulunmaktadır. Bu hassas noktalar deltanın gelecekte nasıl bir yer olacağını belirlemede kilit rol oynayacaktır. 16 Gediz Deltası 2008 Yılı Kış Ortası Sukuşu Sayımı Raporu EK İZMİR KÖRFEZİ, KUTLU AKTAŞ BARAJI VE ALAÇATI KÖRFEZİ 2008 YILI KIŞ ORTASI SUKUŞU SAYIMLARI Sayım Ekibi: Ahmet Akgün, Bülent Öztürk, Okyay Bulut, Ertuğrul Yılmaz 1. İzmir Körfezi Sayım Yapılan Nokta Sayısı: 10 Görülen Sukuşu Türü Sayısı: 16 Görülen Sukuşu Sayısı: 6496 Sıra Türkçe Ad Latince Ad Sayı 1 Karabatak Phalacrocorax carbo 1773 2 Karabaş Martı Larus ridibundus 1488 3 Sakarmeke Fulica atra 1447 4 Çamurcun Anas crecca 665 5 Gümüş Martı Larus cachinnans 363 6 Bahri Podiceps cristatus 163 7 Flamingo Phoenicopterus ruber 163 8 Küçük Batağan Tachybaptus ruficollis 142 9 Kara Boyunlu Batağan Podiceps nigricollis 129 10 Tepeli Pelikan Pelecanus crispus 111 11 Kızılbacak Tringa totanus 18 12 Küçük Karabatak Phalacrocorax pygmeus 13 13 Gri Balıkçıl Ardea cinerea 3 14 Yeşilbaş Anas platyrhynchos 3 15 Poyrazkuşu Heamatopus ostralegus 3 16 Küçük Ak Balıkçıl Egretta garzetta 2 TOPLAM 6486 17 Gediz Deltası 2008 Yılı Kış Ortası Sukuşu Sayımı Raporu 2. Kutlu Aktaş Barajı Sayım Yapılan Nokta Sayısı: 1 Görülen Sukuşu Türü Sayısı: 5 Görülen Sukuşu Sayısı: 684 Sıra Türkçe Ad Latince Ad Sayı 1 Gümüş Martı Larus cachinnans 2 Yeşilbaş Anas platyrhynchos 95 3 Karabatak Phalacrocorax carbo 70 4 Gri Balıkçıl Ardea cinerea 15 5 Küçük Batağan Tachybaptus ruficollis TOPLAM 500 4 684 3. Alaçatı Körfezi Sayım Yapılan Nokta Sayısı: 1 Görülen Sukuşu Türü Sayısı: 9 Görülen Sukuşu Sayısı: 524 Sıra Türkçe Ad Latince Ad Sayı 1 Karabatak Phalacrocorax carbo 202 2 Sakarmeke Fulica atra 140 3 Gümüş Martı Larus cachinnans 132 4 Kızılbacak Tringa totanus 18 5 Gri Balıkçıl Ardea cinerea 12 6 Küçük Akbalıkçıl Egretta garzetta 10 7 Küçük Batağan Tachybaptus ruficollis 6 8 Flamingo Phoenicopterus roseus 3 9 Tepeli Pelikan Pelecanus crispus 1 TOPLAM 524 18 Gediz Deltası 2008 Yılı Kış Ortası Sukuşu Sayımı Raporu
Benzer belgeler
TÜRKİYE KIŞ ORTASI SU KUŞU SAYIMLARI 2012
olan kuşlar için kullanılır. Sulakalanların ekolojik yapısının izlenmesinde kullanılan
indikatör canlı gruplarından birini oluşturmaları açısından sukuşları çok önemlidir. Bu
yüzden sulakalanlardak...
