heterotrof kolonı sayımı testı

İÇME SUYU ANALIZI
HETEROTROF KOLONI
SAYIMI TESTI
Dan Kroll
Heterotrof nedir?
Heterotroflar; karbon ve enerji kaynağı olarak yalnızca organik karbon kullanan mayalar, küfler ve bakteriler gibi birçok mikroorganizmayı içeren canlı organizmalar grubudur. Bu sınıflandırma; ihtiyaçlarını
inorganik karbon ve güneş ışığından karşılayan yosun gibi ototrof organizma sınıfının tam tersidir.
Bilinen aerobik ve anaerobik bakteri türlerinin büyük çoğunluğu heterotroftur. Çoğu heterotrof organizma;
şeker, alkol ve organik asitler gibi karbon bileşenlerini besin kaynağı olarak kullanır. Ancak selüloz, lignin,
kitin, keratin, kompleks hidrokarbonlar, fenol ve diğer maddeleri ayrıştırabilen bazı özel organizmalar
da vardır. Heterotrof organizmalar toprakta, suda, besinlerde ve su kütlelerinin yataklarındaki toprakta
yoğun olarak bulunur.
Heterotroflar neden ölçülür?
Mikroorganizmalar genellikle suda ve suyla temas olan yüzeyler üzerinde biyofilmler halinde oluşur. Su arıtma işleminden
sonra bu organizmaların büyümesine genellikle yeniden oluşma adı verilir. Yeniden oluşum, genellikle su numunelerinde
Heterotrof Koloni Sayımı (HPC) değerlerinin artmasıyla kendini gösterir. Yüksek HPC değerleri yaygın olarak dağıtım sistemlerinin durgun kısımlarında, ev içi tesisatta, şişelenmiş suda bulunur ve yumuşatıcılar, karbon filtreler ve otomatlar gibi bağlı
cihazlarla ilişkilendirilir.
HPC testi su kaynaklarının kalitesini doğrulamak amacıyla uzun süredir kullanılmaktadır. HPC testleri önceleri su arıtma
proseslerini, özellikle kum filtreleme prosesini kontrol etmek amacıyla uygulanıyordu ve bu nedenle su güvenliğinin bir
göstergesiydi. Koliform ve toplam kaliformlar gibi daha spesifik göstergelere ilişkin izleme teknikleri daha fazla kullanılabilir
hale geldikçe, HPC'nin bu amaçlar için kullanımı azaldı. HPC halen birçok mevzuatta ve kılavuzda rol oynamaktadır ve ayrıca
değerli bir proses kontrol aracıdır.
İÇME SUYU ANALIZI
HPC ölçümleri şu amaçlar için kullanılır:
• su arıtma proseslerinin patojen gideriminin dolaylı bir göstergesi olarak etkinliğini belirleme;
• hijyen açısından önemli olan ya da olmayan yeniden oluşum organizmalarının varlığını ve sayısını kontrol etme;
• laktoza dayalı koliform ölçümlerini etkileme potansiyelini kontrol etme;
• su güvenliği planlarının bir parçası olarak kamu sağlığını koruma ve hastalıkları önlemeye dayalı sağlık hedefleri olarak;
• tüm su tedarik zincirinin tanımlanan hedefleri karşılayan kalitede su sağlama kapasitesini değerlendirme;
• güvenli içme suyunu güvence altına almada özel bir öneme sahip tedarik zinciri adımlarını izleme;
• depolama tankları dahil tesis tesisatlarının kamu sağlığı riskini azaltacak şekilde temizlenmesini ve bakımın yapılmasını
sağlama;
• filtreleme ve dezenfekte etme proseslerinin performansını ölçme;
• HPC ölçümlerinin temel olarak durgunluk, bakiye dezenfektan kaybı, özümsenebilir organik karbon seviyesinin yüksek
olması, yüksek su sıcaklıkları ve nütrientlerin varlığı nedeniyle oluşabilecek dağıtım sistemi koşullarına tepki verdiğini
varsayarak dağıtım sistemlerini kontrol etme;
• klorlanmış sistemleri ve nitrifikasyon başlangıcının muhtemel bir göstergesi olarak kaynak suyunda amonyak içeren
sistemleri izleme;
• tat ve koku sorunlarının ve diğer estetik sorunların başladığının potansiyel göstergesi olarak.
Heterotrof Koloni Sayımı testi (HPC):
Yukarıdaki heterotrof tanımından da anlaşılabileceği gibi heterotroflar, oluşmak için organik karbona ihtiyaç duyan, kabaca
tanımlanmış geniş kapsamlı bir organizmalar grubudur. Yıllar içinde, su ile taşınan çeşitli mikroorganizmaları kapsamayı
amaçlayan birçok basit kültüre dayalı test geliştirilmiştir. Bu tür testlere "heterotrof koloni sayımı" veya "HPC" test prosedürleri
adı verilir.
HPC ölçümü için evrensel bir test yoktur. Genel olarak, mevcut test yöntemlerinin çok çeşitli olması ve mevcut olabilecek
organizmaların çeşitliliği nedeniyle, numunesi alınan konum için işe yarayacak bir yöntem seçilmeli ve mevcut sayılardan
çok trendlere önem verilmelidir. Belirli bir numune için farklı yöntemler daha iyi sonuç sağlayabilir (daha fazla organizma
bulabilir). Bu, bir yöntemin doğru olduğu ve başka yöntemlerin doğru olmadığı anlamına gelmez. Her yöntem, belirli bir
numunede bulunabilen ya da bulunmayan farklı alt popülasyonları ayırt eder. Heterotrof koloni sayımı analizleri, yöntem
tanımlı parametrelere önemli bir örnektir.
Nütrient agar veya R2A agar gibi HPC yöntemlerinin bazı kısımları standart hale getirilmiş olsa da HPC testi yöntemleri, çok
çeşitli niceliksel ve niteliksel sonuçlar sağlayan kullanıcı tanımlı birçok test koşulu içerir. Daha yeni yöntemler kullanılarak
(Reasoner ve Geldreich 1985, diğer adıyla R2A) içme suyu numunelerinden kültürlenebilen bakteri oranı, nütrient agar gibi
eski yöntemlere kıyasla büyük ölçüde artırılabilir. Klasik nütrient agara kıyasla içme suyunda bulunan mikroorgnizmaların
ihtiyaçları için daha uygun olan düşük nütrient seviyesine sahip ortamların (ör. R2A) kullanılması, kültivasyon yöntemiyle
belirlenebilen su ile taşınan mikroorganizma oranında artış sağlar. Bu yöntemin bir dezavantajı, kültivasyon süresinin uzun
olmasıdır (28°C'de 5-7 gün).
Sadece nütrient oluşum faktörü, sıcaklık, ışık ve süre dizisi, belirli bir su numunesinde bulunabilecek çok çeşitli bakteri türlerinin ve varyantlarının tamamının oluşmasını kolaylaştırmada belirleyici değildir. Bu da her biri farklı bir kültür ortamına,
kuluçka süresine ve sıcaklığa sahip farklı ölçüm yöntemlerinin oluşmasına yol açmıştır. Kullanılan bazı kuluçka sıcaklıkları
20 °C ile 40 °C arasında; kuluçka süreleri birkaç saatten yedi güne ve hatta birkaç haftaya; nütrient koşulları ise nütrient
agarda bulunan zengin koşullardan R2A'da bulunan zayıf nütrient koşullarına kadar farklılık gösterir. Kültür yöntemleri de aynı
şekilde farklılık gösterebilir ve yayma plak tekniklerini, zayıf plak tekniklerini ve membran filtreleme yöntemlerini içerebilir.
HPC testi, tespit edilen organizmaları belirlemez. Gerçekte, belirli koşullar altında bir su numunesinde bulunan metabolik
olarak aktif olan mikroorganizmaların yalnızca küçük bir kısmı oluşabilir ve tespit edilebilir ve tespit edilen popülasyon,
kullanılan test yöntemine göre büyük ölçüde farklılık gösterir. Su ile taşınan mikroorganizmaların yaklaşık %0,01'inin kültürlenebilen heterotrof bakteri grubuna ait olduğu ve geçerli bakterilerin yaklaşık %1'inin kültürlenemez olduğu düşünülmektedir.
Aynı yöntem kullanılarak farklı numunelerden, farklı yöntemler kullanılarak aynı numuneden veya aynı yöntemde küçük
değişiklikler yapılarak alınan sonuçların korelasyonu, büyük ölçüde farklı sonuçlar verebileceğinden zor olabilir. HPC tes-
2
İÇME SUYU ANALIZI
tinde elde edilen fiili organizmalar konumlara göre, mevsimlere göre ve hatta tek bir konumda art arda alınan numunelerde
bile büyük ölçüde farklı olabilir. HPC testleri aracılığıyla elde edilen mikroorganizmalar, genellikle doğal (tipik olarak tehlikeli
olmayan) su mikrobiyotasının parçası olan mikroorganizmaları da içerir; bazı durumlarda kirletici kaynaklarından ve/veya
patojenlerden elde edilen organizmaları da içerebilir.
Toplam Heterotrof
Nütrient
Agar
Kabuk Plakaları
R2A Agar
Farklı Yöntemler, Toplam Heterotrofların Farklı Alt Popülasyonlarını Tespit Eder.
Sonuç
Kaynak: Heterotrophic Plate Counts and Drinking-water Safety (Heterotrof Koloni Sayıları ve İçme Suyu Güvenliği). The Significance of
HPCs for Water Quality and Human Health (HPC'lerin Su Kalitesi ve İnsan Sağlığı Açısından Önemi). Editör: J. Bartam, J. Cotruvo, M. Exner,
C Fricker ve A. Glasmacher. Dünya Sağlık Örgütü adına yayımlayan: IWA Publishing, Alliance House, 12 Caxton Street, Londra SW1H 0QS,
Birleşik Krallık. 2003
DOC042.94.20226.Mar16
Heterotrof koloni sayımı analizleri, içme suyu numunelerinin değerlendirilmesi için kullanışlı bir araçtır. HPC izlemenin düzgün bir şekilde uygulanması su arıtma proseslerinin etkililiği, mevcut tedarik zinciri kalitesinin doğrulanması ve potansiyel
sistem hatalarının belirlenmesi açısından faydalı bilgiler sağlar. Yüksek heterotrof bakteri sayısı bir proses sorununa ve hatta
kamu sağlığı açısından tehlikeye yol açabilir. Uygun bir HPC testinin seçilmesi ve uygulanması, üretim ve dağıtım sistemleri
çapında içme suyu koşullarının anlaşılması için değerli bilgiler sağlayabilir.