lütfen tıklayın.

97
Ü‚ ANADOLU B…LGESÜ
ZARAR G…REBÜLÜR
ERCÜYES DAÚI
B5 Kayseri
38¡32ÕN 35¡26ÕE
YH 1367
121.300 ha
KORUMA ALTINDA DEÚÜL
Bozuk meße, daÛ step, alpin kaya topluluklarÝ
1000-3917 m
Toplam endemik takson: 130
Tehlike altÝnda bulunan takson: 42 (35 endemik)
AlanÝn i•erdiÛi …BA kriterleri:
¥ A1: 6 KŸresel …l•ekte Tehlike AltÝndaki TŸr
¥ A2: 30 Avrupa …l•eÛinde Tehlike AltÝndaki TŸr
¥ B: Zengin TŸr ‚eßitliliÛi Ü•eren Genel Habitatlar- 62
<…ZET
Erciyes DaÛÝ …nemli Bitki AlanÝ (…BA), KayseriÕnin gŸneyinde yer alan, yaklaßÝk 4000 m yŸksekliÛindeki bŸyŸk bir volkanik daÛdÝr. Tarih šncesinde, sÝk ormanlarla kaplÝ olduÛu bilinen Erciyes DaÛÝÕnda, yoÛun kesim ve otlatma sonucunda gŸnŸmŸzde bu ormanlarÝn yerini daÛlÝk step bitki topluluklarÝ almÝßtÝr. DoÛal
bitki šrtŸsŸnde olußan bu bŸyŸk deÛißime karßÝn, alan yaklaßÝk 840 taksonla zengin bir flora i•erir. FlorasÝnda TŸrkiyeÕye endemik 130 ve Ÿlke •apÝnda nadir
yaklaßÝk 42 takson yer alÝr. Alanda yalnÝzca Erciyes DaÛÝÕna šzgŸ dokuz takson bulunur: Astragalus argaeus, A.leptothamnus, A.stenosemioides, Asyneuma trichostegium, Erigeron zederbaueri, Hieracium subvandasii, Onobrychis argaea, Silene argaea ve Veronica pusilla ssp. erciyasdagi. Buna ek olarak, daÛda yetißen
10 takson TŸrkiyeÕde yalnÝzca birka• yerde kayÝtlÝ olan nadir bitkilerdir.
…BA koruma altÝnda deÛildir. DoÛu yama•larÝ Ÿzerindeki kayak tesisleri nedeniyle, bir bšlŸmŸ zarar gšrmŸß olan Erciyes DaÛÝÕnÝn bitki šrtŸsŸ, aßÝrÝ otlama ve
yakacak i•in odun kesimi nedeniyle tehdit altÝndadÝr.
<ALANIN TANITIMI
Erciyes DaÛÝ ve SultansazlÝÛÝ
Erciyes DaÛÝ …BAÕsÝ, Kayseri-Develi arasÝnda 3917 m
yŸkseklikteki volkanik bir daÛdÝr. Miyosen ve Kuvaterner jeolojik •aÛlarÝnda etkin olan daÛ, gŸnŸmŸzde sšnmŸß bir volkandÝr. YaklaßÝk 35 km •apÝndaki
daÛÝn jeolojik yapÝsÝnda batÝ ucundaki kŸ•Ÿk bazalt
a•ÝklÝklarla birlikte; bŸyŸk šl•Ÿde andezit ve volkanik tŸf kayalar bulunur. Zirve bšlŸmŸnde sŸrekli
karla kaplÝ sivri kayalarÝn yer aldÝÛÝ daÛÝn diÛer bšlŸmlerinde, yumußak andezit ve tŸflerden verimli
bir toprak ve buna baÛlÝ olarak da •eßitli bir flora
gelißmißtir.
1500 m arasÝnda, toprak kalÝnlÝÛÝnÝn ince olduÛu
yerlerde) karakteristik bitki šrtŸsŸ, Astragalus microcephalus step topluluklarÝdÝr. 1500-1650 m arasÝnda ve šzellikle erozyon seviyelerinin arttÝÛÝ bšlŸmlerde bu topluluklar yerini Astragalus pycnocephalus var. pycnocephalus topluluklarÝna bÝrakÝr.
DaÛda 1650-1800 m arasÝnda, •oÛunlukla Graminae
familyasÝna ait yastÝk formunda bitki topluluklarÝ
gšrŸlŸr. Daha yukarÝlarda (1800 -2150 m), Astragalus acmophyllus ve Acantholimon echinus yastÝk formunda step topluluklarÝ aÛÝrlÝktadÝr. Bu bitki šrtŸsŸnde bulunan karakteristik taksonlar arasÝnda; Astragalus angustifolius, Daphne oleoides, Erysimum alpestre, Festuca ovina, Galium orientale, Phlomis linearis ve Thymus hirsutus sayÝlabilir.
CoÛrafyacÝ StraboÕnun MS 45Õdeki kayÝtlarÝna gšre,
RomalÝlar zamanÝnda Erciyes DaÛÝ tamamen sÝk ormanlarla kaplÝydÝ. GŸnŸmŸzde bu ormanlardan geriye hi•bir ßey kalmamÝßtÝr. DaÛÝn eski orman bitki
šrtŸsŸnŸn yerini boylu ardÝ• (Juniperus excelsa),
katran ardÝcÝ (J. oxycedrus) ve tŸylŸ meße (Quercus
pubescens) •alÝ topluluklarÝ almÝßtÝr. Bu topluluklara Ali DaÛÝÕnÝn doÛu yama•larÝnda (1800-1900 m)
ve Erciyes DaÛÝÕnÝn KayseriÕye bakan kuzey yama•larÝnda (šrneÛin HisarcÝk 1500-1600 m) rastlanÝr. Buna ek olarak sa•lÝ meße (Quercus cerris) topluluklarÝ
da Gšk DaÛÝÕnda (2000-2200 m) gšrŸlŸr.
Derin turbalÝklar Ÿzerinde geniß turba ve mera bitki
topluklarÝna ev sahipliÛi yapan Kayseri OvasÝÕnÝn bir
bšlŸmŸ de …BA sÝnÝrlarÝ i•ine alÝnmÝßtÝr. Bu •eßit
turbalÝk habitatÝ, Ÿzerinde gelißmiß yarÝ doÛal bitki
šrtŸsŸyle, belki de TŸrkiyeÕdeki en bŸyŸk (yaklaßÝk
2 x 5 km) šrnektir. HenŸz ayrÝntÝlÝ olarak •alÝßÝlmamÝß bu turbalÝklar, a•Ýlan derin drenaj kanallarÝ
nedeniyle zarar gšrmŸßtŸr. Kuruyan ve oksitlenen
turbalÝklar Ÿzerinde, aßÝrÝ otlama baskÝsÝ altÝnda bulunan, geniß Centaurea iberica-Cirsium-Juncus meralarÝ gelißmißtir. Bununla birlikte, sšz konusu turba-
Erciyes DaÛÝ bitki šrtŸsŸ, bŸyŸk šl•Ÿde daÛ step
topluluklarÝndan olußur. Al•ak kesimlerde (120032
Ü‚ ANADOLU B…LGESÜ
Onobrychis tournefortii
lÝklarda bŸyŸk pÝnarlar ve kanallar (šrneÛin Ÿlke •apÝnda nadir bir ciÛerotu tŸrŸ, Ricciocarpus natans
popŸlasyonlarÝnÝ i•erir) •evresinde, bazÝ kŸ•Ÿk turbalÝk bšlŸmlerde, bir bitki šrtŸsŸ gelißmißtir. AnadoluÕda bu tŸr habitatlarÝn •ok nadir olduÛu gšz
šnŸne alÝndÝÛÝnda; …BAÕdaki turbalÝklar Ÿzerinde
ayrÝntÝlÝ araßtÝrmalarÝn yapÝlmasÝ šnemlidir.
Erciyes DaÛÝÕnÝn zengin florasÝnda toplam 840Õdan
fazla takson kayÝtlÝdÝr. BunlarÝn 130Õu TŸrkiyeÕye
endemiktir. DaÛ, Ü• Anadolu BšlgesiÕndeki en bŸyŸk
sšnmŸß volkan olmasÝ ve aynÝ zamanda da Kayseri
ßehir merkezine olan yakÝnlÝÛÝ nedeniyle uzun yÝllar
botanik•ilerin ilgisini •ekmißtir. YapÝlan araßtÝrmalarda daÛdan en az 34 taksonun tipšrneÛi toplanmÝßtÝr. BunlarÝn •oÛu daÛÝn tarihi adÝ olan ÒArgaeusÓdan esinlenerek adlandÝrÝlmÝßtÝr.
Alandaki Ÿlke •apÝnda nadir 42 taksondan 9Õu Erciyes
DaÛÝÕna šzgŸdŸr: Astragalus argaeus, A.leptothamnus,
A.stenosemioides, Asyneuma trichostegium, Erigeron
zederbaueri, Hieracium subvandasii, Onobrychis
argaea, Silene argaea ve Veronica pusilla ssp. erciyasdagi. Buna ek olarak, …BAÕda TŸrkiyeÕde yalnÝzca
birka• yerde kayÝtlÝ olan 10 •ok nadir bitki olduÛu da
bilinmektedir: Anthemis cretica ssp. argaea, Asperula
capitellata, Astragalus acmophyllus, A.elatus,
Campanula stricta ssp. alidagensis, Heracleum argaeum, Marrubium depauperatum, Salvia modesta,
Taraxacum pseudonigricans ve Thymus argaeus.
<NADÜR T†RLER
K†RESEL …L‚EKTE TEHLÜKE ALTINDAKÜ T†RLER
[6 TAKSON]
Alkanna viscidula [END, I], Erysimum torulosum
<TEHDÜTLER VE DÜÚER KORUMA
KONULARI
[END, V], Glaucium grandiflorum var. torquatum
[END, V], Lepidium caespitosum [END, V], Scorzonera
hieracifolia [END, V], Verbascum pumilum [END, V]
¥ Meße baßta olmak Ÿzere …BA •alÝ bitki šrtŸsŸ, yakacak amacÝyla kesilmekte ve bunun sonucunda daÛ
step bitki šrtŸsŸne dšnŸßmektedir.
AVRUPA …L‚EÚÜNDE TEHLÜKE ALTINDAKÜ T†RLER
[30 TAKSON]
Allium cristophii [E], Anthemis cretica ssp. argaea
[END, R*], Asperula capitellata [END, R*], Astragalus acmophyllus [END, R*], A. argaeus [END, R**],
A. elatus [END, R*], A. leptothamnus [END, K**],
A. ovalis [END, R], A. stenosemioides [END, R**],
Asyneuma trichostegium [END, R**], Campanula
stricta var. alidagensis [END, R*], Consolida olopetala [END, R], Dianthus zederbaueri [END, R], Erigeron zederbaueri [END, K**], Heracleum argaeum
[END, R*], Herniaria argaea [END, K], Hieracium
subvandasii [END, K**], Marrubium depauperatum
[END, K*], Onobrychis argaea [END, R**],
O. sulphurea var. pallida [END, R], Potentilla argaea
[END,n/l], P. cappadocica [END, R], Salvia modesta
[END, R*], Sempervivum armenum var. insigne
[END, R], Senecio jurineifolius [END, R], Silene
argaea [END, R**], Taraxacum pseudonigricans
[END, R*], Thymus argaeus [END, R*], Verbascum
songaricum ssp. subdecurrens [END, R], Veronica
pusilla var. erciyasdagi [END, R**]
¥ Erciyes DaÛÝÕnÝn etekleri ve orta bšlŸmŸ, aßÝrÝ otlatma baskÝsÝ nedeniyle tehdit altÝndadÝr. AßÝrÝ otlatma orman bitki šrtŸsŸnŸn yeniden toparlanmasÝna
ve gen•leßmesine engel olmaktadÝr. Buna baÛlÝ
olarak, daÛdaki bazÝ •ok nadir bitkiler azalmaktadÝr.
AßÝrÝ otlatma zararÝna en iyi šrnek, Allium cristophii
popŸlasyonlarÝnda gšrŸlŸr. A.cristophii, asÝl yayÝlma
alanÝ olan ÜranÕdan kilometrelerce uzakta, TŸrkiyeÕde
yalnÝzca Erciyes DaÛÝÕnda bulunur. Ülk kez daÛdan •i•eksiz olarak toplanan bu bitki, gštŸrŸldŸÛŸ Üsko•yaÕda ancak •i•eklendikten sonra teßhis edilebilmißtir. Bitkinin, Erciyes DaÛÝÕndaki aßÝrÝ otlatmadan dolayÝ yŸzlerce yÝldÝr •i•eklenmeye olanak bulamadÝÛÝ
tahmin edilmektedir.
¥ DaÛÝn doÛu yama•larÝ Ÿzerindeki kayak tesisleri,
bitki šrtŸsŸnŸn lokal olarak zarar gšrmesine neden
olmußtur.
<KAYNAKLAR
‚etik (1982a ve b); Dubin ve Lucas 1989); Krause
(1940); KŸrschner (1980); Þen (1997).
ULUSAL …L‚EKTE NADÜR DÜÚER T†RLER [6 TAKSON]
Crataegus sinaica [R], Myosotis diminuta [K],
M. sparsiflora [R], Noaea minuta [R], Onobrychis lasiostachya [R], Scrophularia variegata [R]
Galip AkaydÝn, Mehtap …ztekin
<DOÚA KORUMA
¥ …BA resmi olarak koruma altÝnda deÛildir.
33