Untitled

Proje Sahibinin Adı:
T.C. BAYINDIRLIK VE İSKAN BAKANLIĞI
TEKNİK ARAŞTIRMA VE UYGULAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
STRATEJİK PLANLAMA VE KIRSAL ALANLAR DAİRE BAŞKANLIĞI
Adresi:
BAYINDIRLIK VE İSKAN BAKANLIĞI EK BİNASI, 2179. SOK. NO. 5
SÖĞÜTÖZÜ/ÇANKAYA-ANKARA
Telefon ve Faks Numaraları:
+ 90 312 284 69 52
+ 90 312 286 56 53
Projenin Adı:
Proje için seçilen yerin açık
adresi:(İli, ilçesi, beldesi, Mevkii)
Raporu Hazırlayan
Kuruluşun/Çalışma grubunun Adı
KIRSAL ALANDA YÖRESEL DOKU VE MİMARİ ÖZELLİKLERE UYGUN
YAPILAŞMANIN YAYGINLAŞTIRILMASI
BALIKESİR
MİMAR SİNAN GÜZEL SANATLAR ÜNİVERSİTESİ
DÖNER SERMAYE İŞLETMESİ MÜDÜRLÜĞÜ
Adresi
MECLİS-İ MEBUSAN CAD. NO:24 34427 FINDIKLI İSTANBUL
Telefon ve faks numaraları
+ 90 212 243 0895
Rapor Sunum Tarihi
Karar No ve Tarihi(*)
Project Owner :
REPUBLIC OF TURKEY THE MINISTRY OF PUBLIC WORKS AND SETTLEMENT
GENERAL DIRECTORATE OF TECHNICAL RESEARCH AND IMPLEMENTATION
DEPARTMENT OF STRATEGIC PLANNING AND RURAL AREAS
Address:
BAYINDIRLIK VE İSKAN BAKANLIĞI EK BİNASI, 2179. SOK. NO. 5
SÖĞÜTÖZÜ/ÇANKAYA-ANKARA
Telephone and Fax Numbers:
+ 90 312 284 69 52
+ 90 312 286 56 53
Name of the Project:
The address of the area of
the Project
The name of the organization/work
group preparing the report
BALIKESIR RURAL REGIONAL PATTERN AND PREVALENCE OF PROPER
STRUCTURING CONSISTENT TO THE ARCHITECTURAL CHARACTER
BALIKESİR
MIMAR SINAN FINE ARTS UNIVERSITY
OFFICE OF REVOLVING FUNDS
Address:
MECLİS-İ MEBUSAN CAD. NO:24 34427 FINDIKLI İSTANBUL
Telephone and Fax Numbers:
+ 90 212 243 0895
Date of the presentation
of the report
Decree No and Date(*)
Bu çalışmanın tamamlanmasında emeği geçen T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Teknik Araştırma Ve
Uygulama Genel Müdürlüğü Stratejik Planlama ve Kırsal Alanlar Daire Başkanlığı, Kırsal Alan Mimarisi Şube
Müdürlüğü çalışanlarından;
Neslihan Sayılgan (Daire Başkanı)
Gülhan Selçukhan (Şube Müdürü)
M. Nazım Özer (Şehir Plancısı)
Semra Göksu (Mimar)
Gülsüm Hande Yeşilyurt (Mimar)
Hilal Tatar’a (Mimar)
Balıkesir Üniversitesi Mimarlık Bölümü öğretim elemanlarından;
Yrd. Doç. Dr. Hatice Uçar
Yrd. Doç. Dr. Yasemin İnce Güney
Araş. Gör. Serkan Palabıyık’a
Alan çalışması sırasında yardım ve katkılarını esirgemeyen yöre halkı ve yöneticilerine, çalışma süresince
katkıda bulunan öğrencilerimize teşekkür ederiz.
Prof. Dr. Kemal Çorapçıoğlu
Acknowledgements
We would like to forward our thanks to the Ministry of Public Works and Settlement of Republic of Turkey,
General Directorate of Technical Research and Implementation, Department of Strategic Planning and Rural
Areas, Rural Area Architecture Branch members for their contributions on the completion of the work;
Neslihan Sayılgan (Head of Department)
Gülhan Selçukhan (Department Manager)
M. Nazım Özer (Urban Planner)
Semra Göksu (Architect)
Gülsüm Hande Yeşilyurt (Architect)
Hilal Tatar (Architect)
to Balıkesir University Architecture Department educational staff for their contributions;
Hatice Uçar, PhD (Asst. Prof.)
Yasemin İnce Güney, PhD (Asst. Prof.)
Serkan Palabıyık (Res. Asst.)
to the local communities for their favour and helps, and to our students for their assistances throughout the
study.
Kemal Çorapçıoğlu, PhD,
Professor
Balıkesir Kırsalında Yöresel Doku ve
Mimari
Özelliklere
Uygun
Yapılaşmanın Yaygınlaştırılması
Projesi kapsamında, Balıkesir ili kırsal
yöre
dokusu
mimari
açıdan
değerlendirilerek söz konusu kırsal
yörede halk tarafından yapılması
düşünülen yeni köy konağı ve konut
projelerine rehber oluşturacak bir
çalışma yapılmıştır. Bu çalışmanın
sonucunda ulaşılan veriler: Kırsal
Yerleşme Doku Analizi, Rehber Kitap,
Rölöveler, Fiziksel Çevre Analizleri,
Tipoloji Çalışmaları ve Uygulama
Projeleri ile Proje Raporları olmak
üzere altı kitap altında toplanmıştır.
Balıkesir Rural Regional Pattern and
Prevalence of Proper Structuring
Consistent to the Architectural
Character
Within this project, Balıkesir rural
pattern has been evaluated within
the architectural context as a study
that will be a guide for villagers who
plan to build new village hall or
houses. Finally, all this work has been
collected under six books: Rural
Settlement Pattern Analysis, Guide
Book, Building Surveys, Physical
Environment
Analysis,
Typology
Studies and Application Projects,
Project Reports.
.
Şekil 1 Balıkesir kırsalından görüntüler Figure 1 Images from Balıkesir rural area
Çalışmanın ilk aşaması olan Rehber
Kitap, Balıkesir kırsal bölgesinde
mimari kimlik bileşenlerini ortaya
koyan
ve
günümüz
çağdaş
gereksinimleri
doğrultusunda
geliştirilmiş
bir
rehberdir.
Birçok
kültürden insanı barındıran Balıkesir ili
zengin bir kültür mozaiğine sahiptir. Bu
zenginlik yöresel dokuya da yansımış
ve çok zengin bir mimari tipoloji
oluşmuştur. Ancak bu çeşitlilik içinde
bile
yaşamsal
ihtiyaçların
benzerliğinden dolayı ortak bazı
noktalar
vardır.
Bu
çalışmada
tipolojiye temel oluşturan bu ortak
noktalar tespit edilmiştir. Tasarım
rehberi köylere ait bu genel
özelliklerin tanımlaması, kırsala özgün
mimari
kimliğin
korunması
ve
geliştirilmesi için önemlidir. Böylelikle,
var olan doku ve yeni yapılacak
konutlar
arasında
dil
birliği
sağlanabilecektir. Ayrıca yapıların
rehabilitasyonu da önemli bir konu
olarak görülmüş ve mekansal öneriler
de
kitaba
eklenmiştir.
Kırsal
yerleşmelerde
kimlik
öğeleri,
bölgelerin gelişme süreci içinde
fiziksel, tarihsel ve kültürel yapıda
yaşanan değişimlerin incelenerek
bölgenin
tanımlanması
ile
sağlanmıştır.
Kırsal
rehberde
ilk
aşamada
geleneksel
dokuda
çevresel
verilerden
yararlanma
ilkeleri
belirlenmiştir. Topografyanın çeşitlilik
göstermesi nedeniyle bölge içinde
kurulan
yerleşim
alanları
da
çeşitlenmekte ve bu alanlardaki
yaşam koşulları üzerinde önemli
ölçüde belirleyici rol üstlenmektedir.
Doğal
verilerin
arasında
topografyanın yanı sıra, iklim, bitki
örtüsü, jeolojik yapı, peyzaj, doğal
As the first phase of the study, “Guide
book”, reveals architectural identity
components of Balıkesir rural region
and it is a guide that has been
developed for contemporary needs
of today’s living. The city of Balıkesir
owns a rich culture mosaic with
people from different cultures. This
richness is reflected to regional
pattern and creates diversity of
architectural typology. In spite of this
variety, there are common features
which are the main topic of this study
because of life style similarity. The
definition of general village features
guide is essential for the conservation
and development of vernacular
architectural identity. It will be
possible to provide architectural unity
between existing pattern and new
developments.
Also
building
rehabilitation has been seen as an
important topic and added to the
Guide Book. Rural settlements identity
components have been defined with
changes in physical, historical and
cultural structure in development
process of the region.
In “Guide Book” principals of
benefitting from environmental input
data in traditional pattern has been
determined. Because of topographic
variety,
settlement
areas
are
diversified in the region and take a
determining role on living conditions
in these areas.
Among natural
parameters, in addition to the
topography, climate, vegetation,
geological structure, landscape,
natural living, accessibility potential
and energy data were investigated.
Also historical information on Balıkesir
has been compiled to see its affect
on
regional
development.
Şekil 2 Doğal ve kültürel peyzaj
manzarası, Kireç köyü, Dursunbey
Figure 2 Natural and cultural
landscape scenery,, Kireç village,
Dursunbey
Şekil 3 Kuyucak köyü, Burhaniye
Figure
3
Burhaniye
Kuyucak
village,
Şekil 4 Balıkesir kırsalında ambarlar
Figure 4 Storage units at Balıkesir
Rural area
Şekil 5 Tarlada köylü kadınlar,
Emre Köyü
Figure 5 Women working at the
field, Emre village
Şekil 6 Kırsal
hayvancılık
yerleşimlerinde
Figure 6 Cattle breeding at rural
areas
Şekil 7 Kırsal yerleşimlerinde hala
sürdürülen ev içi dokumacılık
etkinlikleri
Figure 7 Indoor handloom activies
stil active in the rural areas
Şekil 8 Kıyı Balıkçılığı, Erdek Narlı
Figure 8 Coastal fishing, Erdek,
Narlı
yaşam, ulaşım potansiyeli ve enerji
verileri de incelenmiştir. Bölgenin
gelişim sürecindeki etkisini görmek
açısından Balıkesir ilinin tarihine dair
bilgiler derlenmiş ve doğal çevrenin
insanlar
tarafından
nasıl
şekillendirildiğini anlamak için nüfus,
demografik yapı ve aile-akrabalık
ilişkileri incelenmiştir. Balıkesir iline ait
demografik
yapı
incelendiğinde
ulaşılan sonuçlardan ortaya çıkan
bölgenin yaşam özelliklerine ait
veriler, sonraki aşamada tasarlanan
mimari proje tipolojilerine zemin
oluşturmuştur. Bunların yanı sıra
kültürel yaşam ve kırsal geçim
yollarının da (tarım, hayvancılık, el
sanatları ve turizm) kırsal mimari
dokuya etkisi değerlendirilmiştir.
Rehber çalışmasında Balıkesir ilinde
tarih boyunca yaratılan mimarlık
kültürünün günümüz koşullarında
kırsal
alanlarda
sürdürülebilirliği
amaçlanmaktadır.
Bu
amaçla
Balıkesir yöresinin kırsal mimari kimliğini
oluşturan unsurlar araştırılmış, yapı ve
yerleşme envanterleri düzenlenerek
tespit ve belgelemeler yapılmıştır.
Daha
sonra
temel
unsurların
oluşturduğu mimari dilden yola
çıkarak yapılar ve yerleşme dokuları
için önerilerde bulunulmuştur. Yöresel
mimari kimliği oluşturan unsurlar; yapı
malzemeleri,
yapı
sistemleri,
doğramalar ve yapım sistemleri
olarak değerlendirilebilir.
Rehber
kitap
çalışmasının
son
bölümünde Balıkesir kırsal konutu ve
yerleşim tipleri çalışılmıştır. Burada
Balıkesir kırsal konutunu oluşturan
temel tipin ardından evi oluşturan
mekanlar, yan yana geliş biçimleri ve
evin gelişiminin yanı sıra köy ortak
hizmet birimleri de incelenmiştir.
Population, demographic structure
and
relative
relations
were
considered to understand how
people
formed
the
natural
environment. Living characteristics
information
was
learned
from
demographic structure and has
been a basis for architectural project
typologies design in the latter phase.
Cultural living and the affect of
agriculture, cattle breeding, hand
craft and tourism as rural earnings
support were evaluated.
In guide book sustainability of
architectural
culture
created
throughout history is aimed to live in
harmony
with
today’s
living
conditions.
So
identity
maker
components for Balıkesir region were
investigated, documentations and
detections were prepared via
building and settlement stock sheets.
Later on, building and settlement
proposals were made in the direction
of architectural identity developed
from basic components. Vernacular
architecture identity components
are; structural materials, structural
systems and chipping systems.
In the last section of Guide Book,
Balıkesir rural housing and settlement
types were studied. Here Balıkesir
rural housing “basic type”, housing
spaces, juxtaposition configuration
and common village units were
analyzed.
Şekil 9 Saraç köyünden ahşap bina
dış kapısı.
Figure 9 Wooden outer door from
Saraç village
Şekil 11 Moloz taş duvar üzerinde kerpiç tuğladan yapılmış kırsal konut örneğiHavran, Küçükdere Köyü
Figure 11 Example of vernacular architecture with adobe bricks on rubble stone
wall-Havran, Küçükdere village
Şekil 10 Şahinler köyünden pencere
örneği
Figure 10 Window example from
Şahinler village
Şekil 12 Almaşık duvarlı bir konut örneği Havran Küçükdere Köyü
Figure 12 House constructed by alternating wall system Havran, Küçükdere village
Rölöveler kitabı kapsamında ise
Balıkesir kırsalında mimari kimlik tespiti
yapmak amacıyla farklı özelliklere
sahip pek çok köy incelenmiştir.
Kapsamlı bir ön çalışma sonucunda
seçilmiş toplam 9 köyde, geleneksel
malzemeler ile oluşturulmuş ve özgün
plan tipine sahip konutların detaylı
rölöveleri alınmış ve çizilmiştir. Her
yapıya
dair
mevcut
durumu
belgeleyen envanterler de, çizimleri
ve fotoğrafları ile birlikte Rölöveler
çalışmasında
yer
almaktadır.
Envanter
içeriği
malzemeden
başlayıp,
yapı
biçimlenişi
karakteristiğini ortaya koyacak şekilde
detaylandırılmıştır. Rölöveler kitabında
yukarıda açıklanan genel durumun
yanı sıra kapı, pencere gibi mimariyi
zenginleştiren detay öğelerinin de
rölöveleri bulunmaktadır.
In “Building Survey” book, many
numbers of villages were analyzed to
identify architectural identity for
Balıkesir rural region. After an
extensive analysis, nine of these
villages were selected. Building
surveys of housing buildings with
traditional materials and authentic
plan types were prepared and
drawn by technical crew. Also
present condition documentation
stock sheets with drawings and
photos were added to Building
Survey book. Stock sheets comprise
all the details spanning from material
information to structural forming
characteristics. This book contains
also all the detail component
drawings like door and window that
enrich
vernacular
architecture.
Şekil 13 Kireç/Dursunbey’de 6 numaralı evin vaziyet planı ve fotoğrafları (Rölöveler Kitabı’ndan).
Figure 13 Site plan and photographs of house no.6 in Kireç/Dursunbey (From Building Survey Book)
Şekil 14 Kireç/Dursunbey’deki 6 numaralı evin plan,kesit ve görünüşleri (Rölöveler Kitabı’ndan).
Figure 14 Plans, sections and elevations of house no6 in Kireç/Dursunbey (from Building Survey Book)
Şekil 15 Kireç/Dursunbey’deki 6 numaralı eve ait kırsal yapı envanteri (Rölöveler Kitabı’ndan)
Figure 15 Building inventory of house no6 in Kireç;/Dursunbey (From Building Survey Book).
Şekil 16 Kireç/Dursunbey’deki 6 numaralı eve ait kırsal yapı envanteri (Rölöveler Kitabı’ndan)
Figure 16 Building inventory of house no6 in Kireç;/Dursunbey (From Building Survey Book)
Fiziksel
Çevre
Analizleri
kitabı
kapsamında kırsal alanda tespit
edilen
envanterlerin
Ecotect
yazılımında üç boyutlu modelleri
hazırlanarak “Fiziksel Çevre Analizleri”
yapılmıştır. Balıkesir ili, Türkiye iklim
haritalarında ve TS825 Standardında
üç iklimi birden barındıran nadir
illerden biri olduğu için çalışmanın da
üç iklim bölgesine göre hazırlanması
uygun
görülmüştür.
Çalışmada
kullanılan üç iklim bölgesi; 1. Bölge
Sıcak-Nemli (Ege Denizi İklimi), 2.
Bölge Ilımlı-Kuru(Karasal iklime yakın
Balıkesir Merkez), 3. Bölge Ilımlı Nemli
(Marmara iklimi) dir. Birçok farklı
analizi barındıran değerlendirme
sonucunda
Anadolu
geleneksel
mimarimizin
temsili
envanterlerin
günümüz gereklilikleri kapsamında
değerlendirmesi mümkün olmuştur.
Ayrıca iklimsel farklılığın yapısal
detaylar üzerindeki etkisi belirlenmiştir.
Çalışmanın devamında Balıkesir iline
ait tüm envanterlerin istatistiksel
sonuçları genel olarak ele alındıktan
sonra her iklim bölgesi için ayrı
değerlendirmeler yapılmıştır. Yapım
teknolojilerinin ve malzemenin fiziksel
çevre ve iklim ile ilişkisi kurulmuştur.
Çalışmanın son bölümü ise bölge için
hazırlanan uygulama projeleri üzerinde
yapılan çalışmalardan oluşmaktadır.
Hazırlanan uygulama projeleri her iklim
bölgesi için alternatif kabuk detayları
ile
analiz
edilmiş,
sonuçları
değerlendirilmiştir. Böylece iklimsel
farklılığın, mekansal konfor açısından
yapısal kabuk detayları ile ilişkisi
somutlaştırılmıştır. Geliştirilen uygulama
projelerinde, tespit edilen köy evlerinin
geleneksel
özelliklerini
bozmadan
günümüz standartlarının gerektirdiği
düzeye ulaştırmak için yapısal
“Pyhsical Environment Analysis” book
contains analysis on stock sheets with
Ecotect software on three dimensional
models. Balıkesir is one of the rare cities
that are simultaneously under the
affect of three climate according to
climate maps and “TS825 - Thermal
Insulation Requirements for Buildings”
Turkish Standard Building Code. The
three climate zones are; Zone 1 – Hothumid (Aegean Sea Climate), Zone 2
- Warm-arid (Balıkesir Central region
close to Inner Climate), Zone 3 –
Warm-humid (Marmara Climate). After
many number of analysis, technical
crew has been able to evaluate stock
sheets
according
to
today’s
contemporary needs. Also the impacts
of climatic diversity on structural details
have been determined.
On the latter phase of the study, the
statistical results of all stock sheets
were
analyzed
generally
and
separate evaluations were made for
each
climate
zone.
Relations
between
structure
technologymaterial and physical environmentclimate have been built.
Final section of the book comprises
Physical Environment Analysis studies
applied to new application projects.
All the application projects were
analyzed with alternative shelter
details and results were evaluated.
So the interaction between climatic
variety and structural shelter details
was materialized in terms of spatial
comfort. In the application projects,
some modifications were proposed
to increase current village living
standards to today’s standards
without damaging traditional house
character. When this analysis was
repeated for projects developed in
detaylarda
değişiklikler
öngörülmüştür.
Belirlenen
ilkeler
doğrultusunda geliştirilen projeler,
tekrar
her
bölge
için
analiz
edildiğinde gerek konfor gerekse
enerji kullanımı değerlerinde önemli
derecede iyileşme belirlenmiştir.
accordance with principals, a distinct
improvement was observed.
Şekil 17 Balıkesir kırsalında konut için günışığı analizleri
Figure 17 Daylight analysis for housing at Balıkesir rural settlements
Tipoloji Çalışmaları ve Uygulama
Projeleri kitabında, Balıkesir kırsal
alanları
için
yapılacak
tipoloji
çalışmalarının nasıl bir alt yapı üzerine
kurulduğu açıklanmıştır. Balıkesir kırsal
alan tipoloji çalışmaları için Ayvalık,
Bandırma,
Manyas,
Gönen,
Burhaniye, Edremit, Merkez, Susurluk,
Gömeç, Havran, İvrindi ve Erdek
ilçelerindeki
toplam
81
köyde
incelemeler
yapılmıştır.
Yapılan
incelemeler
sonucunda;
Sındırgı
ilçesinde 7 köy, Kepsut ilçesinde 6
köy, Havran, Gönen ve Dursunbey
ilçelerinde 2’şer köy, Bandırma ve
Burhaniye ilçelerinde 1’er köyde
analiz çalışmaları yapılmasına karar
verilmiştir. Bu çalışmalar sonucunda
Balıkesir kırsalında, tarih boyunca
yapım
öncesinde
tasarlama
yapmadan ve yapısal geleneklere
göre
üretilen
ancak
kültürel
geleneğin ihtiyaçlarının sonucunda
ortaya çıkan somut bir yapı olan
konutları oluşturan biçimlerin içindeki
ortak geometrik kurallar açığa
çıkarılmıştır.
Geleneksel
konut
tipolojisi çözümlemesi, en karmaşık
konut tiplerinin bile tek bir hücreden
oluşan evlerden yani tek hücreli
tipten gelişmiş olduğunu, tek hücreli
tipin aile yaşamı için oluşturulan en
ilkel mimari model olduğunu açıkça
ortaya koymaktadır. Balıkesir ili kırsalı
genelinde görülen tek hücreli temel
tip, ortalama 1:1,1 olarak kareye
yakın bir plan oluşturacak biçimde
şekillenmektedir. Tek bir pencere ve
bunun yanında bir adet kapı aynı
anda
havalandırmaya,
aydınlatmaya
ve
giriş
çıkışı
sağlamaya yaramaktadır. [Şekil 18].
In “Typology Studies and Application
Projects” book, the background of
rural region typology studies was
explained for Balıkesir. For this typology
study, 81 villages were analyzed from
the following boroughs: Ayvalık,
Bandırma, Manyas, Gönen, Burhaniye,
Edremit, Merkez, Sındırgı, Kepsut,
Dursunbey, Susurluk, Gömeç, Havran,
İvrindi ve Erdek. After extensive
investigations the team decided to
analyze the following villages:
7
villages from Sındırgı, 6 villages from
Kepsut, 2 villages from Havran, Gönen
ve Dursunbey and 1 village from
Bandırma and
1 village from
Burhaniye. As a concrete outcome of
cultural traditional needs, common
hidden geometrical principals that
form housing without any pre-built
design have been revealed. For the
development of plan typologies,
detail prosperity has been a basis for
structural
principals
and
detail
diversity. So beginning from basic type,
architectural identity principles of
juxtaposition
of
spaces
were
determined. At the end of this study
dimension and design principle
decisions
were
determined
to
promote the compatibility of new
settlements with traditional rural
pattern. These decisions have been a
substructure for design decisions
compatible with traditional pattern.
Single cell housing type is a primitive
architectural model for a family life.
The analysis of general housing
typology exposes that even the most
complex housing type is built up of
juxtaposion of single cell housing. In
Balıkesir rural region single cell basic
housing type forms with 1:1.1 edge
ratio that is nearly like a square. One
window and one door simultaneously
AHIR
ODA
ODA
zemin
1. kat
DERELİ - KEPSUT
ODA
AHIR
1. kat
zemin
KÜÇÜKDERE - HAVRAN
0
5
0
5
Şekil 18 Balıkesir ili köyleri temel tip konut planı örnekleri.
STABLE
AHIR
ROOM
ODA
ROOM
ODA
kat
1ST 1.
FLOOR
zemin
GROUND FLOOR
DERELİ - KEPSUT
ODA
ROOM
1. kat
1ST FLOOR
AHIR
STABLE
GROUNDzemin
FLOOR
KÜÇÜKDERE - HAVRAN
Figure 18 Balikesir villages basic housing type plan examples
Plan tipolojilerinin geliştirilmesinde
geleneklere referans olan çeşitlilik ile
kimlik yaratılmasına yardımcı olacak
yapısal esaslar ve detay çeşitliliği
üzerine oluşturulan, seçme fırsatı
veren, detay zenginliği esas alınmıştır.
Böylece temel tipten başlayarak, bir
araya gelerek oluşan kırsal konut ve
yerleşim dokusunun mimari dilini
oluşturan
ilkeler
belirlenmiştir.
Görünüşte basit olan temel tip
oluşumu, tarih boyunca kazanılan
deneyimlerle oluşan, yalın bir
odadan
başlayan
sürecin
sonucudur. Öncelikle tek mekanlı
tipten başlayan barınma ihtiyacı,
sosyal ve fiziksel gereksinimlere bağlı
olarak şekillenir. Temel tip, konut
planı içerisinde hem bir oda hem
de bir aks aralığı olarak görülebilir.
Ailenin
büyümesi,
ihtiyaçların
fazlalaşması gibi nedenlerden artan
mekan gereksinimi tek mekanlı
konutta öncelikle iki mekanın üst
üste
gelmesi
ile
giderilmiştir.
Yatayda
gelişimde
ise
temel
sınırlayıcı olan parsel sınırları ve
parselin topografyaya bağlı olarak
değişen şekli etkili olmaktadır.
Parselin geometrik yapısına bağlı
olarak
konut-parsel
ilişkisi
şekillenmektedir. Buna göre avlulu
veya
bahçeli
konut
tipleri
gelişmektedir. Yapılan çalışmada
açık alan-konut ilişkisi irdelenmiş ve
yeni konut tipolojilerinin üretiminde
geleneksel
ilişkinin
devamın
sağlamak amacıyla parsel içindeki
sokak-avlu-hayat-sofa-oda
hiyerarşisinin korunması sağlanmıştır.
Buna göre konut biçimlenmesi parsel
derinlik ve genişlik türlerine göre farklı
alternatiflerin gelişmesine olanak
sağlamıştır [Resim 19].
serve for ventilation, lighting
entrance to the house [Figure 18].
and
Basic housing type development is a
result of a process beginning from a
simple room that has progressed with
experiences through out history. Firstly,
sheltering need that initialized from
single space type has formed linked to
social and physical requirements. Basic
type can be seen not only as a room
but also a single axis interspace.
Because of enlargement of family and
increase in needs, the advanced
space demand has been overcomed
with vertical overlapping of two single
spaces by forming a two storey house.
Parcel borders and shape formed with
topography
affects
horizontal
develeopment of house plans. Houseparcel relation is formed with parcel
geometry. So housing types with
courtyard or garden has developed. In
this study, open space-housing relation
has been analyzed and in the parcel
the street-courtyard-hayat-sofa-room
hierarchy has been protected in order
to continue traditional relations. So
housing form has provided different
alternatives according to parcel width
and length [Figure 19].
Şekil 19 Parsel tipolojisine göre sığ, orta derinlikte ve derin parselde konut ve gelişimi. Parsel
derinlik ve genişliğinin artması ile olası konut tipoloji sayıları artmaktadır.
Figure 19 Housing and its development in shallow, medium depth and deep parcel types
according to parcel typology. Possible housing typology increases with increase in parcel
depth and width.
Bunun sonucunda mevcut yerleşim
dokularının yapısının bozulmaması için
yeni oluşturulan parçaların dokuya
uygunluğunu sağlayan tasarım ilkeleri
belirlenmiş ve boyutsal ilke kararlarına
varılmıştır. Oluşan ilke kararları geleneksel
dokuya uyumlu yeni tasarım kararlarına
altyapı oluşturmuştur. Konut tipolojisinde
tasarımların üretilmesinde alt bileşenler
olarak
8
adet
alt
bileşenden
yaralanılmıştır. Bunlar oda, mutfak, ıslak
hacim,
merdiven,
kiler,
bölücü
elemanlar, avlu ve sofadır. Balıkesir ili
kırsal konut tipolojileri yukarıda yer alan
8 adet bileşenin bir araya gelmesi ile
elde edilmektedir [EK - B]. Ancak doğal
olarak her parsel, fonksiyon ve
topografyaya uyumlu bir tasarım
geliştirmek
mümkün
değildir.
Bu
nedenle yapılan tasarımların fonksiyon,
parsel
ve
topografyaya
göre
dönüşümleri düşünülmelidir.
Alınan ilke kararları ile oluşturulabilinecek
yeni tasarımlardaki seçenek sayısı çok
fazladır. Buna göre yapılan çalışmada
ortaya
çıkan
tasarım
alternatifleri
irdelenmiş
ve
aralarından
çevre
özelliklerine uyumu en fazla olan 5 tanesi
uygulama projeleri hazırlanmak üzere
seçilmiştir.
Therefore, design principles that
provide harmony among new design
components with traditional pattern
were executed in order to prevent
present settlement pattern from
detoriation. New principles have built
a basis for new designs in harmony
with
traditional
pattern.
Eight
components have been used to
generate new housing typology design.
These are room, kitchen, wet space,
stair, cellar/depot, separator elements,
courtyard and sofa. Balıkesir rural
housing typology is composed of
different combinations of the above
eight components. Therefore it is not
possible to develop designs fit to every
parcel, function and topography. So
transformation of every design should
be thought according to parcel and
topography change.
The number of design alternatives that
can be created in new designs is
countless.
So
possible
design
alternatives were analyzed and five of
them that are compatible with their
environment were selected to be
prepared as application projects.
Şekil 20 Balıkesir Kırsal Yerleşmeleri Mimari Tipolojisi-1,2,3,4 odalı yan sofalı konut örnekleri
Figure 20 Balıkesir Rural Settlement Architectural Typology – 1,2,3,4 roomed house examples with side sofa
Şekil 21 Balıkesir Kırsal Yerleşmeleri Öneri Konut Tipoloji Şeması-“L” sofalı planlama örnekleri
Figure 21 Balıkesir Rural Settlements Proposed Schemas for Housing Typology - Examples for “L” shaped sofa planning.
Şekil 22 Balıkesir Kırsal Yerleşmeleri Öneri Konut Tipoloji Şeması-“Orta” sofalı planlama örnekleri
Figure 22 Balıkesir Rural Settlements Proposed Schemas for Housing Typology - Examples for “Middle” planned sofa planning.
Uygulama projeleri olarak seçilen bu
beş projeden birisi köy konağı, diğer 4
tanesi ise konuttur. Bu uygulama
projelerinin taşıyıcı sistem, mekanik
tesisat ve elektrik tesisat projeleri de
ayrıca çizilmiştir. Bunların yanı sıra bir
köy meydanı ve yakın çevresindeki
konutlar için
de
peyzaj
projesi
tasarlanmıştır.
Seçilen uygulama projelerinde de
yukarıda değinilen alt değişkenlerin
farklı alternatifleri kullanılarak temel
tipin tekrarı ile oluşturulan farklı bir çok
tip yaratılmıştır. Öncelikle tiplerin parsel
biçimine göre yatay eksenlerde
büyüme aksları belirlenerek plan tipleri
kodlanmıştır. Örneğin X doğrultusunda
1 temel tip ve Y doğrultusunda 5 temel
tipin birleşmesine olanak tanıyabilecek
bir parselde oluşturulacak konut tipi 1x5y olarak kodlanmıştır [Şekil 23].
Şekil 23 Uygulama projelerinde öngörülen
büyüme aksları ve tip isimleri
One of the five application projects is
village hall and other four are
housing. The structural system,
mechanical
and
electrical
installation projects were prepared
for all these projects. Also a
landscape project was designed for
village center and surroundings.
In selected application projects, many
types have been created with the
repetition of basic type by using
different alternatives of the above
variables. Firstly, parcel types have
been
coded
by
determining
expansion in horizontal axis according
to parcel forms. For example, a parcel
that enables one basic type on X-axis
and combination of five basic types
on Y axis has been coded as 1x-5y
[Figure 23].
Figure 23 Expansion axis and type name
sample used in application project
Bu tip bir parselde uygulama
projelerinin önünde verilen 5 farklı
taban alanına sahip konut planı
oluşturulabilmektedir. Böylece kullanıcı
parsel boyutuna göre tip ve ihtiyacına
göre
boyut
belirleyebilecektir.
Hazırlanan her uygulama projesi için
büyüme akslarına göre şekillenmiş
tipoloji şemaları verilmiştir. Bu durum
kullanıcıya belli bir tipe bağlanmayıp
alternatifler arasından seçim yaparak
tipolojiye uyum sağlama olanağı
sağlamaktadır [Şekil 24]. Ayrıca seçilen
plan tipi için önerilen malzemelerde de
esnek davranılmış rehber kitapta
belirlenmiş
tüm
malzemeler
ile
uygulama
yapabilme
imkanı
sağlanmıştır.
In 1x-5y parcel type five different
house plans that have five different
base area can be constituted. Thus,
user can decide house area size
according to parcel size. For every
application
project,
typology
diagrams formed with expansion axis
has been prepared. This gives user to
adapt to any typology by making
choice among various alternatives
without being subjected to only one
type [Figure 24]. Also there is a flexibility
in materials proposed for selected
plan type and an opportunity has
been given to apply projects with all
type of materials explained in Guide
Book.
Şekil 24 1x-5y kod numaralı binanın önerilen büyüme biçimleri.
Figure 24 Proposed expansion alternatives for 1x-5y coded housing design.
Örnek uygulama projesi olarak verilen
paftalarda ise genelde tipolojinin izin
verdiği en büyük tip örnek olarak
alınmış ve standart detaylar ile
çizilmiştir. Kullanıcı ve uygulayıcı için
kısıtlayıcı olmayan ve yol gösterici
olarak hazırlanan bu tip projelerde
esnekliğin gerekliliği olarak uygulama
esnasında yöreye göre değişiklik
yapmak gerekebilir. Her proje için
verilmiş olan tip aydınlatma, mekanik
ve statik projelerinin; uygulamanın
yapılacağı bölge, kişi ihtiyaçları,
rehber kitaptaki belirtilenler arasından
seçilen
malzemelere,
uygulama
yapılacak bölgenin alt yapı ve zemin
durumu
ve
benzeri
bir
çok
parametreye göre değişebileceği
düşünülmeli ve gerekli değişiklikler
yapılmalıdır [Şekil 25].
In application project drawing sheets,
generally the greatest type that the
typology allows has been sampled
and stardard detail drawings have
been prepared.
For flexibility
purposes, minor changes can be
made for the region in which the
project is built.
Typical electrical,
mechanical and civil engineering
projects can be modified according
to personel needs and regional factors
like selected regional materials,
infrastructure, land conditions and etc
[Figure 25].
Şekil 25 Uygulama projesi örnekleri Figure 25 Application project examples.
Uygulama
projelerinin
hazırlanmasındaki temel prensiplerin
anlatıldığı Raporlar kitabında ise,
uygulama projeleri gerçekleştirilmiş
tasarımlara ait; örnek peyzaj taşıyıcı
sistem, mekanik tesisat ve elektrik
tesisat projelerine ait açıklayıcı raporlar
ve önerilen hesaplama yöntemleri yer
almaktadır.
In “Reports” book, there are reports
and proposed calculation methods on
landscape,
structural
system,
mechanical and electrical installation
projects of designs for
which
application projects were prepared.
Şekil 26 Peyzaj projesi örneği Figure 26 Landscape project example.
Şekil 27 Peyzaj projelerinden perspektifler Figure 27 Perspectives from landscape projects ,
1
1
2
2
3
3
1
1
4
4
A
A
B
2
C
D
B
2
C
D
E
E
ZEMİN KAT
Şekil 28 Uygulama projelerine ait örnek tesisat planları
Figure 28 Sample installation plans for application projects
1.KAT KAT
Çalışmanın temel amacı Balıkesir iline
ait mimari kimlik bileşenlerinin ortaya
çıkarılmasını sağlamak ve köylülerin
çevreye saygılı ve geleneksel mimari
ile uyumlu yeni konut yapıları inşa
etmesini teşvik etmektir.
Sonuç olarak; Balıkesir il sınırları
içerisinde iklim yapısı, bölgede
yaşayan halkın kültürel zenginliği,
arazinin
topografik
yapısındaki
çeşitlilik ve bölgelere göre farklılık
gösteren
yapı
taşı
olarak
kullanılabilecek
zengin
doğal
kaynaklar nedeni ile konut tiplerinde
de büyük bir zenginlik görülmektedir.
Önerilen tipolojik çalışmalarda bu
zenginlik iyileştirilerek yaşatılmıştır.
Birebir uygulanacak tip projeler yerine
tipoloji temeline oturarak seçme
özgürlüğü veren, biçim ve malzeme
olarak kolay yapı yerine yöresel
mimari unsurları taşıyan geleneksel
malzeme ile zenginleştirilmiş projeler
yaratılmaya
çalışılmıştır.
Yerinde
yapılacak uygulamada da bu
konuya dikkat edilmeli projenin asıl
ekleri
olan
rehber
kitaplardan
faydanılarak
uygulama
zenginleştirilmelidir.
The main scope of this project is to
promote same type of studies on rural
settlements in order to reveal
architectural identity components and
to guide especially villagers to build
new buildings that are respectful and
consistent to traditional vernacular
environment.
As a result, Balıkesir region climate,
the cultural diversity of the city,
topographic
changes
and
substantial natural sources as a
buiding construction material with
regional variety forms richness in
housing typology. In proposed
application projects this richness has
been lived and improved. Instead of
didactic typical projects, projects
with selection independency based
on typology basis have been used
and these projects have been
enriched with traditional materials
and
vernacular
architectural
components. In site application this
subject has to be taken into
consideration and it should be
enriched by benefitting Guide Book
which is the main appendix of the
application projects.