XPS bulten 7.qxt

Yönetim Kurulu Baflkan›
Kubilay ULU
Yönetim Kurulu Baflkan Yard›mc›lar›
Ertu¤rul Feyzi YÖRÜK
Ali TÜRKER
Yönetim Kurulu Üyeleri
Durmufl TOPÇU
Asil Üye
Levent ÜRKMEZ
Asil Üye
‹brahim TUZA
Yedek Üye
Emrullah ERUSLU
Yedek Üye
Ertu¤rul YÜZEN
Yedek Üye
Jozef BONFIL
Yedek Üye
Genel Koordinatör
Meltem YILMAZ
Yönetim Adresi
XPS ISI YALITIMI SANAY‹C‹LER‹
DERNE⁄‹
fierifali Çiftli¤i Hendem Cad. K›ble Sok.
No: 33 Yukar› Dudullu
Ümraniye/‹STANBUL
Tel: 0 216 415 68 94
Fax: 0 216 365 66 43
web: www.xpsturkiye.org
e-mail: [email protected]
‹mtiyaz Sahibi
XPS ISI YALITIMI SANAY‹C‹LER‹
DERNE⁄‹ ADINA
Durmufl TOPÇU
Yaz› ‹flleri Müdürü (Sorumlu)
Meltem YILMAZ
Yay›n Türü ve Bas›m Tarihi
Yerel Süreli – Mart 2009
Editör
Sibel Selvi
‹lyada ‹letiflim - 0212 273 23 32
Tasar›m
Ça¤dafl Sanat - 0 212 218 55 70
CTP ve Bask›
fian Ofset - 0212 289 24 24
Bu Say›m›za Katk›da Bulunanlar
Mimar Özge Sipahio¤lu
(Mardav A.fi. Teknik Ofis Yöneticisi)
XPS Bülten’in telif hakk› XPS Is› Yal›t›m›
Sanayicileri Derne¤i’ne aittir. Tüm yay›n haklar›
sakl›d›r. Bu yay›n›n hiçbir bölümü önceden izin
almaks›z›n ço¤alt›lamaz, bilgisayar ortam›nda
depolanamaz veya herhangi biçimde elektronik
vesair surette da¤›t›lamaz. Yay›mlanan yaz›lar›n
sorumlulu¤u yazarlar›na aittir.
ISI YALITIMI SANAY‹C‹LER‹ DERNE⁄‹’N‹N 3 AYLIK TEMAT‹K YAYINIDIR. MART 2009
Sunufl
De¤erli okurlar›m›z
Küresel ekonomik krizin etkileriyle s›k›nt›l›
bir dönemden geçti¤imiz bugünlerde sektörümüz için sevindirici geliflmeler de oldu.
Renovasyon projelerinin etkisiyle kriz dönemlerini bile küçülme yaflamadan kapatabilen ›s› yal›t›m› sektörünün, yaflanan geliflmelerin etkisiyle büyüme trendini sürdürece¤ini düflünüyorum.
Sektörümüzün yolunu açan geliflmelerden s›ras›yla
bahsetmek gerekirse, önce y›llard›r bekledi¤imiz TS
825'in revizyonunu ele alabiliriz. 2008 y›l› sonunda TS
825 Standard› revize edildi ve yeni TS 825'e at›f yapacak flekilde “Binalarda Is› Yal›t›m› Yönetmeli¤i” de revize oldu. Yeni standard›n getirdi¤i en önemli revizyon,
izin verilen y›ll›k ›s›tma enerjisi ihtiyac›n›n (Q'y›l) azalt›lm›fl olmas› ve hesaplarda kullan›lan formüllerdeki
kat say›lar›n, binalar›n daha az enerji kullan›larak ›s›t›lmas›n› ve so¤utulmas›n› sa¤layacak flekilde de¤ifltirilmifl olmas›d›r. Bu de¤ifliklik, ›s› yal›t›m kal›nl›klar›n›n
artmas›, ayr›ca daha az enerji tüketilerek daha az paran›n havaya saç›lmas› ve küresel ›s›nmaya sebep
olan karbon emisyonu miktar›n›n azalt›lmas› anlam›na geliyor.
Bir di¤er revizyon ise ›s› kayb› ve hesaplar›nda kullan›lan ayl›k ortalama d›fl s›cakl›k de¤erlerinin meteorolojiden al›nan bilgiler do¤rultusunda güncellenmesi ve
yo¤uflma hesaplar›nda uluslararas› metotlara geçilmifl olmas›d›r. Ayr›ca ›s› yal›t›m malzemeleri için kullan›lacak ›s› iletkenlik hesap de¤eri 0.005 W/mK aral›klarla gruplara ayr›ld›. Örne¤in; eski standartta 30
kg/m3 ve üzeri yo¤unluktaki XPS levhalar için kullan›lacak ›s› iletkenlik hesap de¤eri sadece 0.028 W/mK
iken, flimdi 25 kg/m3 ve üzeri yo¤unluktaki levhalar
için 0.030, 0.035 veya 0.040 W/mK de¤erleri veriliyor. Detaya göre hangi ürün kullan›lacaksa, ürünün o
de¤erinin hesaplarda dikkate al›nmas› gerekiyor. Ve
art›k XPS levhalarla gerçeklefltirilecek toprak temasl›
perde duvar uygulamalar›nda ve ters çat› uygulamalar›nda 300 kPa (%10 deformasyon) üzeri basma dayan›ml› levhalar›n kullan›m› zorunlu tutuluyor.
“Binalarda Enerji Performans Yönetmeli¤i” de ›s› yal›t›m›n› bir binan›n olmazsa olmazlar› aras›na yerlefltiriyor. 2007 y›l›nda kabul edilen “Enerji Verimlili¤i Kanunu” kapsam›nda, 5 Aral›k 2008'de yay›mlanan yönetmelik uyar›nca, 1.000 m2 üzeri kullanma alan› olan
eski binalar›n 10 y›l içinde “Binalarda Is› Yal›t›m Yönetmeli¤i” flartlar›na uyar duruma getirilmeleri isteniyor. Yani mevcut binalarda da ›s› yal›t›m› zorunlulu¤u
zaman içinde gelecek. Yine bu yönetmelik gere¤ince,
binalar›n görünür bir yerine “Enerji Kimlik Belgesi”
as›lmas› gerekiyor. Bu belgede; binan›n bir y›l
boyunca ›s›tma, s›cak su, so¤utma ve
ayd›nlatma için toplam ne kadar enerji
harcad›¤› ve ayr›ca ne kadar SEG (sera
etkisi gaz›) emisyonu sal›m› yapt›¤› yer
alacak. Binalar beyaz eflyalarda oldu¤u
gibi A'dan G'ye s›n›fland›r›lacak. A s›n›f›
az enerji tüketen ve az emisyon sal›m›
yapan binalar›, G s›n›f› ise çok enerji tüketen ve fazla emisyon sal›m› yapan binalar› iflaret edecek.
Tüketicileri ve iflletmeleri ›s› yal›t›m›na yönlendirecek
bir baflka geliflme enerjiyi verimli kullanmayanlara yönelik olarak 2009 y›l›nda uygulanacak idari para cezalar›n›n yüzde 12 oran›nda art›r›lmas› oldu. Elektrik ‹flleri Etüt ‹daresi'nin tebli¤i ile 1 Ocak 2009 tarihinden
itibaren, Enerji Verimlili¤i Yasas› kapsam›nda enerjiyi
verimli kullanmayan iflletme, bina sahipleri ve yöneticilerin ödeyecekleri idari para cezalar› 600 TL ila 60
bin TL aras›nda de¤ifliyor.
Is› yal›t›m›n› zorunlu k›lan son geliflme ise Türkiye'nin
Kyoto Protokolü'nü imzalamas› oldu. Protokol gere¤i
2012 sonunda ciddi yükümlülüklerin alt›na girecek
olan ülkemizde, sera gaz› sal›n›m›n› önleyecek çevreci yat›r›mlar h›z kazanacak. Bu kapsamda en büyük
yat›r›m ise yal›t›ma yap›lacak yat›r›m olacak. Dünyadaki tüm sera gaz› sal›n›m›n›n yüzde 1.3'üne neden
olan Türkiye, küresel ›s›nmaya en çok neden olan ülkeler s›ralamas›nda 13. s›rada yer al›yor. Ve ›s› yal›t›m›yla, fosil yak›t tüketiminin en az yüzde 50 azalt›lmas›yla konut bafl›na atmosfere yay›lan karbondioksit
miktar› da yar› yar›ya iniyor.
Görüldü¤ü gibi art›k ›s› yal›t›m›, ekonomi ve çevre için
zorunlu olmas›n›n yan› s›ra yasa ve yönetmeliklerle de
zorunlu hale geldi ve ciddi yapt›r›mlar söz konusu…
Bu yapt›r›mlar elbette önemli ama yal›t›m uygulamalar›n›n artmas› için insanlar›n önüne sadece yükümlülükler koymak yeterli de¤il. Çeflitli teflvik mekanizmalar›yla yal›t›m›n cazip hale getirilmesi gerekiyor. Devlet
deste¤iyle ›s› yal›t›m›na düflük faizli, uzun vadeli yal›t›m kredisi imkân› yarat›lmas› ve yal›t›m ürünlerine
KDV indirimi sa¤lanmas› sektörün bekledi¤i önemli
düzenlemelerin bafl›nda geliyor. Ayr›ca ›s› yal›t›m›n›
özendirecek kademeli ucuz enerji birim fiyat› uygulamas› ve daha az enerji tüketenlerin enerjiyi daha düflük fiyatla kullanmas› da yal›t›m uygulamalar›n› cazip
k›lacak. Böylece bugüne kadar çok önemsenmemifl
olsa bile bundan sonra ›s› yal›t›m›n› göz ard› etmek
mümkün olmayacak ve Türkiye gelece¤ine büyük bir
yat›r›m yapacak.
‹flte Türkiye’nin
enerji portresi
Binalar›n yüzde 76's›
hâlâ yal›t›ms›z!
Türkiye'ye enerjisini verimli kullanmay› ö¤retmek amac›yla bir y›ld›r
sürdürülen enverIPAB
Projesi kapsam›nda
gerçeklefltirilen “Türkiye'nin Enerji Verimlili¤i
Bilinci Araflt›rmas›”,
Türk halk›n›n enerji verimlili¤ine bak›fl aç›s›
ve enerji tüketim al›flkanl›klar›na iliflkin çarp›c› sonuçlar sunuyor. Araflt›rmaya göre, Türk halk›n›n yüzde 96's› enerjiyi
verimli kullanman›n önemli oldu¤unu düflünüyor.
Ancak evlerdeki uygulamalara bak›ld›¤›nda gerekli önlemleri alma konusunda ayn› özeni göstermedi¤imiz ortaya ç›k›yor. Çünkü hâlâ binalar›m›z›n
yüzde 76's› yal›t›ms›z, bulafl›klar›m›z› hâlâ elde y›k›yoruz, yüzde 72'miz evlerimizdeki elektrikli aletlerin enerji s›n›f›n› bilmiyor, yüzde 33'ümüz elektrikli aletleri stand-by'da b›rak›yor ve yüzde
71'imiz çöplerini ay›rm›yor, geri dönüflüme önem
vermiyor.
❍ SAYFA 10’da
Bu say›m›zda...
XPS’ten haberler
2
5
‹TÜ Raporu
6
DOW proje tan›t›m›
8
Eryap proje tan›t›m›
9
10
14
Üyelerden haberler
Gelecek say›m›zda yeniden görüflmek dile¤iyle…
Araflt›rma
Kubilay ULU
XPS Is› Yal›t›m› Sanayicileri Derne¤i
Yönetim Kurulu Baflkan›
Teknik yaz›
ÜYELERDEN HABERLER
XPS DERNE⁄‹ ve B PLAS, BURSA LINE TV'YE KONUK OLDU
XPS Is› Yal›t›m› Sanayicileri Derne¤i, üyelerinden
B Plas'›n da katk›lar›yla canl› yay›nda tüketicileri
›s› yal›t›m› konusunda bilinçlendirdi. XPS Derne¤i
Yönetim Kurulu Baflkan Yard›mc›s› ve B Plas
Sat›fl ve Pazarlama Müdürü Ertu¤rul Feyzi Yörük,
derne¤in Genel Koordinatörü Meltem Y›lmaz ile
birlikte Bursa'da yay›n yapan Line TV'ye konuk
oldu. Yörük ve Y›lmaz'›n kat›ld›¤› “Güne Dair”
program›, canl› olarak 14 Ocak'ta yay›nland› ve
iki bölüm halinde toplam 55 dakika sürdü.
Cihat Özkan'›n haz›rlay›p sundu¤u programda
vatandafllar canl› yay›n s›ras›nda e-posta yoluyla,
XPS levhalar ve ›s› yal›t›m› hakk›nda merak
ettikleri sorular› sordu ve bu sorular dernek
yetkilileri taraf›ndan ayr›nt›l› olarak yan›tland›.
XPS Levhalar›n özellikleri, kullan›m alanlar› ve
do¤ru ›s› yal›t›m uygulamalar›ndan detayl› olarak
bahsedilen programda Ertu¤rul Feyzi Yörük;
özellikle ›s› yal›t›m› konusunda yönetmeliklerde
yap›lan de¤ifliklikler, TS 825'in revizyonu ve
bunlar›n ›s› yal›t›m detaylar›na yans›mas›
konular›nda bilgilendirmede bulundu. Ayn›
zamanda Bursa'da XPS üretimi yapan ve XPS
Derne¤i üyesi olan B-Plas'›n Sat›fl ve Pazarlama
Müdürü Yörük, B-Plas'›n üstün kalite vizyonu
hakk›nda da bilgiler verdi.
DOW ve MARDAV'DAN “ZORLU DALGALARI HEP BERABER AfiTIK,
BU KEZ DE AfiACA⁄IZ” MESAJI
Mardav Yal›t›m ve Dow Bina Çözümleri'nin düzenledi¤i “Zorlu dalgalar› hep beraber aflt›k, bu
kez de aflaca¤›z” temal› Mardav Bayi Toplant›s›,
16-18 Ocak tarihleri aras›nda Antalya Papillon Zeugma Otel'de 160 kiflinin kat›l›m›yla gerçekleflti.
Mardav Yal›t›m Genel Müdürü Levent Pelesen'in moderatörlü¤ünde ve Dow Türkiye Finans Direktörü Merih Alanbay, Prof. Dr. Taner
Berksoy, Prof. Dr. Deniz Gökçe'nin kat›l›mlar›yla 16 Ocak Cuma günü gerçekleflen panelde;
dünya ekonomilerini etkileyen kriz ve kriz ortam›nda at›lacak ad›mlar tart›fl›ld›.
Tüm Mardav bayilerinin interaktif kat›l›mlar›yla,
krizin inflaat sektörü üzerindeki etkileri de gün
›fl›¤›na ç›kar›lmaya çal›fl›ld›. 17 Ocak Cumartesi
Tüm yurt içi ve yurt d›fl› sat›fl organizasyonlar›n›
Mecidiyeköy ofisinden yürütmeye bafllayan Eryap'›n, Akdeniz bölgesindeki sat›fl ofisi de 2009
2
Yal›t›m sektörünün köklü ve lider kurulufllar›ndan BTM A.fi., Elektrik ‹flleri
Etüt ‹daresi Genel Müdürlü¤ü Enerji Kaynaklar› Etüt Dairesi Baflkanl›¤›
taraf›ndan her y›l düzenlenen “Sanayide Enerji Verimlili¤i Proje
Yar›flmas›”nda ödül ald›.
Bu proje ile y›lda 272 bin 916 TL tasarruf sa¤layacak olan BTM'nin,
yat›r›m›n› geri ödeme süresi 1.9 ay iken tasarruf oran› yüzde 15.7 olarak
belirlendi.
Ulusal Enerji Verimlili¤i Forumu kapsam›nda Wow Convention Center'da
düzenlenen ödül törenine; Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakan› Hilmi Güler,
Sanayi ve Ticaret Bakan› Zafer Ça¤layan ve Türkiye Odalar ve Borsalar
Birli¤i Baflkan› Rifat Hisarc›kl›o¤lu'nun yan› s›ra çok say›da siyasetçi ve
ifladam› kat›ld›. Ödülü BTM ad›na Teknik Dan›flman Jozef Bonfil ald›.
Fabrika binas›nda de¤iflik ölçülerde 610 adet izolasyonsuz k›zg›n ya¤
vanas› tespit ederek enerji kay›plar›n› teorik olarak hesaplayan BTM ekibi,
gerekli izolasyon uygulamalar›n› gerçeklefltirerek ödüle lay›k görüldü.
Proje çal›flmalar› çerçevesinde; yap›lan toplam yat›r›m 44 bin 380 TL,
tassaruf edilen y›ll›k do¤al gaz miktar› 606 bin 480 m3 oldu.
ODE YALITIM, TÜRK‹YE'N‹N DEV fi‹RKETLER‹ ARASINDA
günü gerçekleflen toplant›da, 2009 y›l› Styrofoam sat›fl, pazarlama hedef ve stratejileri paylafl›ld›. Teknik sunumlarda ise dünyada XPS uygulamalar›, Enerji Performans Yönetmeli¤i,
2009 y›l›nda CE belgesine sahip olarak piyasaya sürülecek Styrofoam ürünleri ifllendi.
Ayn› akflam gerçekleflen gala gecesinde 5, 10,
15 ve 20. y›l›n› doldurmufl bayiler ve personele y›l
plaketleri ile 2008 y›l› performans ödülleri da¤›t›ld›. Hem Dow ve Mardav hem de bayiler için çok
etkin ve keyifli geçen toplant›, 2009 y›l› için motivasyon ve moral toplanmas›na yard›mc› oldu.
MEC‹D‹YEKÖY'E TAfiINAN ERYAP YURT GENEL‹NE YAYILIYOR
Americansiding markas› ile d›fl cephe kaplama
sektörünün öncü markalar›ndan olan ve Bonuspan markal› XPS Is› Yal›t›m Levhas› üretimini de
baflar›yla gerçeklefltiren Eruslu Grubu flirketlerinden Eryap Plastik San. ve Tic. A.fi., at›l›mlar›na
bir yenisini daha ekledi. Kalitesinden ve çizgisinden ödün vermeden büyümeye devam eden Eryap, 2009 y›l›nda sat›fl ve pazarlama departman›n› profesyonel sat›fl elemanlar›yla takviye ederek yurt geneline yay›lma karar› ald›. Eryap bu
do¤rultuda, sat›fl ve pazarlama departman›n› ‹stanbul - Mecidiyeköy'de açt›¤› yeni ofisine tafl›d›.
BTM, ENERJ‹ VER‹ML‹L‹⁄‹ PROJES‹YLE ÖDÜL ALDI
y›l› itibariyle devreye girdi ve sektörde deneyimli
profesyonel sat›fl elemanlar› göreve getirildi. Yine
yurt içi faaliyet plan› kapsam›nda Karadeniz bölgesinde bir ofis aç›lmas› karara ba¤land› ve bu
konuda çal›flmalar bafllat›ld›.
Yenilikçi flirket Eryap'›n bu y›lki hedefleri aras›nda Anadolu aç›l›m›yla birlikte ihracat kanad›n› da
kuvvetlendirmek yer al›yor. 2009 y›l›nda hedeflenen ihracat rakamlar›na ulafl›lmas› amac›yla Mecidiyeköy sat›fl ofisinde ihracat departman› da
oluflturuldu.
Eryap'›n yeni ofisinin iletiflim bilgileri flöyle:
Eryap Plastik San. ve Tic. A.fi.
Büyükdere Caddesi Enka ‹fl Merkezi No:108/4
34394 Esentepe - ‹STANBUL
0212 213 15 15 - 0212 212 21 00
Ekonomik krize ra¤men istikrarl› büyümesini sürdüren ODE Yal›t›m,
Capital dergisinin haz›rlad›¤› “Türkiye'nin En Büyük 1000 Özel fiirketi”
listesinde 883. s›rada yer ald›. ‹lk olarak 2008 y›l›nda “‹SO ‹kinci 500
Büyük Sanayi Kuruluflu” listesinde 261. s›rada yer alan ODE Yal›t›m,
flimdi de Capital dergisinin haz›rlad›¤› “Türkiye'nin En Büyük 1000
Özel fiirketi” s›ralamas›nda sanayinin dev flirketlerinin aras›na ad›n›
yazd›rman›n gururunu yafl›yor.
Bu y›l “Ernst & Young Türkiye Y›l›n Giriflimcisi Ödülü”nü alarak, Monte
Carlo'daki dünya finalinde Türkiye'yi temsil eden ODE Yal›t›m Yönetim
Kurulu Baflkan› Orhan Turan, ODE olarak 1986 y›l›ndan bu yana
birçok ekonomik kriz atlatt›klar›n›, ancak krizin do¤ru stratejilerle
yönetildi¤inde büyüme yönünde daima f›rsata dönüfltürülebilece¤ini
belirtti. Turan, geçen y›l 40 milyon dolar yat›r›mla temelleri at›lan ve
yak›n dönemde üretime geçen Türkiye'nin ikinci büyük cam yünü
üretim tesisi olan yat›r›mlar›n›n, ODE'nin krizden büyüyerek
ç›kabilmesine büyük destek sa¤layaca¤›n› aç›klad›.
Küresel mali krizin yat›r›mlarla afl›labilece¤i mesaj›n› veren Turan,
kurumsal hedeflerinin de yat›r›m odakl› oldu¤unu söyledi.
Çal›flmalar›n› Ar-Ge (Araflt›rma-Gelifltirme) ve Ür-Ge (Üretim-Gelifltirme)
fleklinde iki koldan yürüttüklerini belirten Turan, 2007 y›l›nda a¤›rl›k
vermeye bafllad›klar› Ar-Ge yat›r›mlar›na toplam cirolar›n›n yüzde 1'ini
ay›racaklar›n› bildirdi. Bunun meyvelerini 2009 y›l›nda almay›
planlad›klar›n› söyleyen Turan, flu s›ralar üç yeni proje üzerinde
çal›flt›klar›n› ve hedeflerinin Çorlu'yu Ar-Ge üssü yapmak oldu¤unu
ifade etti.
Capital Türkiye'nin haz›rlad›¤› “Türkiye'nin En Büyük 1000 Özel
fiirketi” s›ralamas›nda ve daha önce de ISO 500 listesinde yer alman›n
sevindirici geliflmeler oldu¤unu belirten Turan, bu durumun bir tesadüf
de¤il baflar›l› çal›flmalar›n›n do¤al bir sonucu oldu¤unun alt›n› çizdi.
3
SEKTÖRDEN HABERLER
XPS’TEN HABERLER
Yap›da ne varsa hepsi bu fuarda...
Türk yap› sektörünün ve bölgenin en büyük buluflmas› olan “Uluslararas› YAPI/
TURKEYBUILD 2009 ‹stanbul Fuar›” 32. kez kap›lar›n› aç›yor... Büyükçekmece Tüyap Fuar
ve Kongre Merkezi’nde, 6 - 10 May›s tarihleri aras›nda gerçeklefltirilecek olan “Uluslararas›
YAPI/TURKEYBUILD 2009 ‹stanbul Fuar›”, yap› sektörüne yön veren yerli ve yabanc› tüm
firmalar› bir araya getiriyor.
Düzenlendi¤i ilk y›ldan bu yana sektör profesyonellerinin verdikleri destek ve katk›yla yap› sektörünün tüm bileflenlerini bir araya getiren, en
büyük ve en önemli yap› malzemeleri fuar› olma özelli¤ini tafl›yan “Uluslararas› YAPI/TURKEYBUILD ‹stanbul Fuar›”, bu sene de sektöre
yön verecek yenilikleri kat›l›mc›lara sergileyecek. Yap›-Endüstri Merkezi taraf›ndan düzenlenen ve her geçen gün büyüyüp geliflmekte olan
Türk yap› pazar›na ulaflman›n en etkili yolu olan
“Uluslararas› YAPI/TURKEYBUILD Fuarlar›”n›n
ilki olan ‹stanbul Fuar›, bu y›l da 60 bin metrekare alanda, üretim alanlar›na göre gruplanm›fl
10 ayr› salon ve aç›k alanda gerçekleflecek.
Türk inflaat sektörünün uluslararas› anlamda
geliflmesine katk›da bulunacak “Uluslararas›
YAPI/TURKEYBUILD 2009 ‹stanbul Fuar›”, yaklafl›k 50 ülkeden 810 firman›n kat›l›m›, 10 bin
266 ürün adedi ve bin 282 ürün çeflidi ile "Türk
Yap› Sektörünün En Büyük Fuar›" olma niteli¤ini tafl›yor. Ortado¤u, Kafkas ve Balkan Bölgesi’nin en büyük sergileme alan›, kat›l›mc› ve ziyaretçisine sahip olan “Uluslararas› YAPI/TURKEYBUILD ‹stanbul Fuar›”, sergilenen ürün çeflitlili¤iyle de fark yarat›yor.
Fuar› 2008 y›l›nda, 96 bin 230
kifli ziyaret etti…
60 bin metrekare alanda, üretim alanlar›na göre gruplanm›fl 10 ayr› salon ve aç›k alanda, her
y›l büyüyerek kat›l›mc› ve ziyaretçi say›s›n› artt›rmay› baflaran “Uluslararas› YAPI/TURKEYBUILD ‹stanbul Fuar›”n› geçen y›l 96 bin 230
kifli ziyaret etti. Türk yap› sektörünün yurtd›fl›nda tan›t›m›na da destek olan “Uluslararas›
Türkiye'de kamuoyunun yan› s›ra inflaat sektörü otoritesini, ›s› yal›t›m› ve
AB standartlar›nda üretilen XPS levhalar konusunda bilinçlendirmeyi
amaçlayan XPS Is› Yal›t›m› Sanayicileri Derne¤i'nin bu misyonla yürüttü¤ü
seminerlerin son aya¤› Bursa oldu.
XPS Derne¤i taraf›ndan dernek üyelerinden B-Plas'›n katk›lar›yla, Bursa ‹l
Özel ‹daresi ve Bursa Mimarlar Odas›'na yönelik olarak 20 fiubat'ta düzenlenen seminerler, mimarlar ve
sektör temsilcilerini bir araya getirerek ›s› yal›t›m› sektöründeki son geliflmelerin tart›fl›ld›¤› önemli bir platform oldu.
Bursa ‹l Özel ‹daresi Encümen Salonu'nda gerçeklefltirilen ilk seminere, ‹mar ve Yap› ‹flleri Daire Baflkanl›¤›'nda çal›flan tüm mimarlar ve teknik
personel kat›ld›. 45 kiflinin izledi¤i seminerde,
özellikle ›s› yal›t›m›yla ilgili yeni mevzuatlar üzerinde duruldu. TS 825 Binalarda Is› Yal›t›m Kurallar› Standard›'n›n revizyonu ve bu revizyonun mimari detaylar ile projelere yans›malar› ele al›nd›.
YAPI/TURKEYBUILD ‹stanbul Fuar›” 2008 y›l›nda, Baflbakanl›k D›fl Ticaret Müsteflarl›¤›
Al›m Heyeti Program› ve TOBB D›fl Ekonomik
‹liflkiler Kurulu’nun deste¤iyle, 20 yabanc› ülkenin inflaat yat›r›mlar›ndan sorumlu al›m heyetinin kat›l›m›yla hayata geçirildi. Heyetlerin
kat›l›m› Baflbakanl›k D›fl Ticaret Müsteflarl›¤›
koordinatörlü¤ünde, ‹stanbul Maden ve Metaller ‹hracatç› Birlikleri Genel Sekreterli¤i (‹MM‹B) ile Orta Anadolu ‹hracatç› Birlikleri Genel
Sekreterli¤i (OA‹B) organizatörlü¤ünde gerçeklefltirildi. Azerbaycan, Arnavutluk, Umman Sultanl›¤›, Beyaz Rusya, Bahreyn, Gürcistan, Irak,
‹srail, Kuveyt, Moldova, Özbekistan, Rusya Federasyonu, Filistin, Suriye, Ukrayna, Lübnan,
Ürdün, Güney Kore, Bulgaristan, Yunanistan
ve Katar’dan kat›lan öncü firma temsilcileri ile
mimarlar odas›, sanayi ve ticaret odas›, mühendisler odas›, ifladamlar› birlikleri baflkan ve
üyelerinden oluflan al›m heyetleri, daha önceki y›llarda oldu¤u gibi Türk yap› sektörünün
uluslararas› alandaki faaliyetlerine olumlu katk›lar sa¤lad›.
ULUSLARARASI YAPI/TURKEYBUILD 2009 FUARLARI TAKV‹M‹
32. Uluslararas› YAPI/TURKEYBUILD 2009 ‹stanbul Fuar›
22. Uluslararas› YAPI/TURKEYBUILD 2009 Ankara Fuar›
15. Uluslararas› YAPI/TURKEYBUILD 2009 ‹zmir Fuar›
4
XPS SEM‹NERLER‹ BURSA’DA
06 – 10 May›s 2009
01 – 04 Ekim 2009
15 – 18 Ekim 2009
“Uluslararas› YAPI/TURKEYBUILD 2009 ‹stanbul
Fuar›”n›n yurtd›fl›nda tan›t›m› için çal›flmalar
yürüten Yap›-Endüstri Merkezi, bu y›l hem kat›l›mc› firma hem de ziyaretçi say›s›nda önemli
geliflmeler olaca¤›n› belirtti. Fuarla ilgili ayr›nt›l›
bilgilere www.yemfuar.com sitesinden ulaflabilirsiniz.
Yap›-Endüstri Merkezi
Yap›-Endüstri Merkezi, yap› malzemesi ve
teknolojisi alan›nda çal›flan bir bilgi merkezi... 1968’den bu yana yap› sektöründe mal
ve hizmet üreten kurulufllar ile yine bu sektörde çal›flan profesyonel yöneticiler, mimarlar, mühendisler, müteahhitler ve yap› malzemesi kullan›c›s› tüm kesimlere hizmet veriyor. Yap› Bilgi Merkezi, YEM Yay›n ile yay›nlad›¤› sektörel yay›nlar›, YEM Kitabevi, yap›
malzemeleri ve teknolojilerinin sergilendi¤i
YAPI Fuarlar›, y›l bütününe yay›lan çeflitli organizasyonlar›, 2001’den bu yana hizmet
veren kapsaml› ve uzmanlaflm›fl portal› yapi.com.tr, mimarl›k ve tasar›m yay›n platformu mimarizm.com, sanal ortamdaki mimarl›k müzesi mimarlikmuzesi.org ile sektörün
temel tafllar›ndan birini oluflturuyor. Daha
fazla bilgi için www.yem.net sitesine baflvurabilirsiniz.
‹l Özel ‹darelerinin geniflletilmifl yetkileri çerçevesinde ihale edilen projelerin flartnamelerini haz›rlad›¤›n› ve kontrolünü üstlendi¤ini belirten XPS Is›
Yal›t›m› Sanayicileri Derne¤i Genel Koordinatörü
Meltem Y›lmaz, seminerde bu kapsamda haz›rlanacak flartnamelerde ve uygulamalarda XPS
ürünlerin kullan›m›yla ilgili detaylar›n ayr›nt›l› olarak ifllendi¤ini ifade etti. Toplant›n›n sonunda
Bursa ‹l Özel ‹daresi ‹mar ve Yap› ‹flleri Daire
Baflkan› Yusuf fieremet, XPS Derne¤i ad›na Genel Koordinatör Meltem Y›lmaz'a ve hem XPS
Derne¤i Yönetim Kurulu Baflkan Yard›mc›s› hem
de derne¤in Bursa'daki XPS üreticisi üyesi
B-Plas'›n Sat›fl ve Pazarlama Müdürü olan Ertu¤rul Feyzi Yörük'e teflekkürlerini bildirdi. Karfl›l›kl›
iflbirli¤iyle bu tarz seminerlerin ve bilgi ak›fl›n›n
sürekli olmas› konusunda fikir birli¤ine var›ld›.
Bursa'daki bir di¤er seminer ise Bursa Mimarlar
Odas›'na yönelik olarak Sürekli Mesleki Geliflim
Merkezi (SMGM) kapsam›nda Almira Otel'de gerçeklefltirildi. Seminerde Y›lmaz, “Binalarda Enerji
Verimlili¤i ‹çin Is› Yal›t›m› ve XPS Ürünler ‹le Optimum Çözümler” konulu bir sunum gerçeklefltirdi.
Sunumda; yine binalarda ›s› yal›t›m›yla ilgili
mevzuatlar ve TS 825'in revizyonunun ›s› yal›t›m projelerine etkilerine de¤inildi. Ayr›ca; ›s› yal›t›m› malzemeleri, XPS levhalar›n özellikleri ve
›s› yal›t›m detaylar›nda uygulama esaslar› ile
XPS ürünlerin Türkiye, Avrupa ve dünya pazar›ndaki durumu konular› ifllendi ve mimarlar›n
sorular› yan›tland›. Mimarlar ve sektör temsilcilerini buluflturan seminer sonras›nda düzenlenen kokteylde ise Türkiye'de ›s› yal›t›m› sektörünün mevcut durumu hakk›nda genel de¤erlendirmeler yap›ld›.
DERNE⁄‹M‹Z, I. ULUSAL ENERJ‹ VER‹ML‹L‹⁄‹ FORUMU'NA KATILDI
lerinden biri oldu¤unun alt›n› çizen Y›lmaz, ülkemizdeki yaklafl›k 17 milyon konutun yüzde 90'›n›n yal›t›ms›z oldu¤unu
ve bu nedenle y›lda 7.5 milyar dolarl›k
enerjinin israf edildi¤ini ifade etti. Binalardaki enerji tüketiminin yüzde 82'sinin
›s›tma amac›yla kullan›ld›¤›n› belirten Y›lmaz, binalar›n ›s›t›lmas›nda kullan›lan
bu enerjinin ülkemizde harcanan toplam
enerjinin yüzde 26's›n› oluflturdu¤unu
vurgulayarak ›s› yal›t›m›n›n önemine dikkat çekti.
Ekonomik ve sosyal kalk›nman›n en
önemli girdisi olan enerjiyi verimli ve etkin kullanmaya dikkat çekmek için bafllat›lan Ulusal Enerji Verimlili¤i Hareketi
kapsam›nda, 15-16 Ocak 2009 tarihleri aras›nda 1. Ulusal Enerji Verimlili¤i
Forumu düzenlendi. Kamu, özel sektör
ve sivil toplum örgütlerinin iflbirli¤i ile ‹stanbul WOW Convention Center'da gerçekleflen foruma XPS Is› Yal›t›m› Sanayicileri Derne¤i olarak kat›l›m sa¤land›.
Ziyaretçilerine ›s› yal›t›m› sektöründe faaliyet gösteren üyelerini tan›tarak, ›s› yal›t›m› yapmak isteyenleri iflin uzman› olan do¤ru
adreslere yönlendiren dernek, bas›l› materyalleri ile de bilgilendirme çal›flmalar›na katk›da bulundu. Forumun ikinci gününde XPS Derne¤i
Genel Koordinatörü Meltem Y›lmaz, “Is› Yal›t›m›
ve Yeni Mimariler-2” adl› oturumda, “Binalarda
Is› Yal›t›m›yla Enerji Verimlili¤i ve XPS ‹le Çözümler” konulu bir sunum gerçeklefltirdi. Ayr›ca,
Y›lmaz'›n ayn› konu bafll›¤› ile bir bildirisi de Forum Bildiriler Kitab›'nda yay›mland›.
Y›lmaz, forumdan canl› yay›n yapan TGRT Haber'in yay›n›na da konuk oldu ve gerek forumun
anlam› gerekse enerji verimlili¤inde ›s› yal›t›m›n›n önemi konusunda çarp›c› aç›klamalarda bulundu. Is› yal›t›m›n›n en önemli tasarruf kalem-
Y›lmaz, ›s› yal›t›m›n›n sadece ›s›tma de¤il
so¤utma harcamalar›nda da ortalama yüzde 50
tasarruf sa¤lamas› nedeniyle hem aile bütçesi
hem ülke ekonomisi hem de çevre için çok
önemli bir yat›r›m oldu¤unu söyledi. Is› yal›t›m›nda AB standartlar›nda ürünlerin önemine de
de¤inen Y›lmaz, bina ömrü boyunca maksimum
performans sa¤layan XPS Is› Yal›t›m Levhalar›
hakk›nda da bilgi verdi.
5
‹TÜ RAPORU
XPS levhalar, çevreci yönüyle
‹TÜ'den tam destek ald›
Türkiye'de, Avrupa Birli¤i standartlar›nda ›s› yal›t›m malzemeleri ile uygulama yap›lmas›n›
misyon edinen XPS Is› Yal›t›m› Sanayicileri Derne¤i, sektörün en büyük sorunlar›ndan biri
olan haks›z rekabete ve hiçbir bilimsel yönü olmayan karalama kampanyalar›na karfl› ciddi
bir savafl veriyor. Do¤ru ürün ve do¤ru uygulama ile vatandafllar›n, ülke ekonomisinin ve
çevrenin kazanç sa¤lamas› için çal›flan XPS Derne¤i'nin bu hakl› mücadelesine en büyük
destek ‹stanbul Teknik Üniversitesi'nden (‹TÜ) geldi. ‹TÜ taraf›ndan haz›rlanan teknik rapor,
XPS levhalar›n “bünyesinde zehirli gazlar bulundurdu¤u” suçlamalar›na karfl› verilen en
önemli cevap oldu.
‹TÜ Mimarl›k Fakültesi Yap› Malzemesi Laboratuar› taraf›ndan haz›rlanan “XPS Is› Yal›t›m Malzemelerinin Özellikleri” konulu, 17 Aral›k 2008
tarihli teknik raporda; XPS levhalar›n ›s› iletkenlik de¤erleri, buhar ve su geçirgenlik dirençleri
ve köpüklefltirmede kullan›lan gazlar konular›nda, do¤ru ve güncel bilgiler ile yürürlükteki standartlara dayanarak önemli aç›klamalarda bulunuldu.
Raporun en önemli k›sm›n› ise “köpüklefltirmede
kullan›lan gazlar” bölümü oluflturuyor. Çünkü
bu bölümde ‹TÜ, 30 May›s 2002 tarihinde ‹TÜ
Mimarl›k Fakültesi Yap› Malzemesi Laboratuar›
‹TÜ Gelifltirme Vakf› taraf›ndan verilen raporda
yer alan, “XPS bünyesindeki zehirli gazlar”
6
ifadesinin yanl›fl tercüme sonucu sehven yaz›ld›¤›n› aç›klad›. XPS levhalarla ilgili bu yanl›fl› düzelten ‹TÜ yeni raporda, 1995 y›l›ndan bu yana
üretilmekte olan XPS Is› Yal›t›m Levhalar›nda fliflirme gaz› olarak kullan›lan gazlar›n Avrupa Birli¤i müktesebat›na göre tehlikeli ve zararl› maddeler s›n›f›nda yer almad›¤›n›n rapor edildi¤ini
bildirdi. Ayr›ca bu gazlar çeflitli bilimsel raporlarda da desteklendi¤i gibi zehirli de¤il ve XPS
ürünler bu gazlarla üretilerek CE Belgesi ile güvenle kullan›l›yor.
Bu nedenle ›s› tutucu malzeme üretiminde, ›s›
iletkenlik katsay›s› düflük gazlar tercih edilmesi
gerekiyor. Ancak bu gazlar›n ayn› zamanda, insan sa¤l›¤› ve ozon tabakas› üzerinde zararl› etkilerinin olmamas› çok önemli… ‹flte bu noktada
XPS Is› Yal›t›m› Sanayicileri Derne¤i Yönetim Kurulu Baflkan› Kubilay Ulu, XPS levhalar›n çevreye ve insan sa¤l›¤›na dost üretim flekliyle fark yaratt›¤›n›n alt›n› çizdi. Ulu, ‹TÜ raporunda vurgulanan, “XPS Is› Yal›t›m Levhalar›n›n bünyesinde
zehirli gazlar›n bulunmas› söz konusu de¤ildir”
ifadesinin de XPS'in bu özelli¤ini bilimsel olarak
aç›klayan en güvenilir kan›t oldu¤unu söyledi.
‹TÜ raporunda XPS levhalar›n ›s› iletkenlik katsay›s›, su emme de¤erleri ve buhar geçirgenlik
de¤erleri ile ilgili bilgilere de yer veriliyor. Bu konularla ilgili ‹TÜ raporunda aç›klanan bilgiler flöyle:
Is› ‹letkenlik Katsay›s›
Is› iletkenlik katsay›s› birim kal›nl›ktaki malzemenin birim alan›ndan birim sürede geçen ›s› enerjisi miktar›d›r. Bu de¤er malzemenin cinsine,
boflluk yap›s› ve miktar›na, boflluktaki gaz›n ›s›
iletkenli¤ine, ortam nemine ba¤l› olarak belirlenir. XPS levhalar için Nisan 1998 TS 825 standard›nda;
❚ Yüzeyi pürüzlü veya pürüzlü ve kanall› levhalar
≥ 20 kg/m3 için = 0.031 W/mK
❚ Yüzeyi düzgün (ciltli levhalar)
≥ 30 kg/m3 için =0.028 W/mK iken
❚ May›s 2008'de yürürlü¤e giren TS 825 revizyonunda (≥ 25 kg/m3) için = 0.030, 0.035,
0.040 W/mK de¤erleri verilmekte ve parantez
içinde verilen yo¤unluk de¤erinin sadece birim alana tekabül eden kütlenin belirlenmesi
amac›yla verildi¤i belirtilmektedir.
Buhar Geçirgenlik De¤erleri
Malzemenin buhar geçirgenli¤i ya da nefes alma özelli¤i (Sd = µ x d), buhar difüzyon direnci
ile kal›nl›¤a ba¤l› olarak belirlenir. Burada önemli olan su buhar›n›n kat edece¤i yolun uzunlu¤udur. Polistren Ekstrüde Köpük-XPS levhalar için,
Nisan 1998 TS 825 ve May›s 2008'de yürürlü¤e giren TS 825 revizyonunda µ = 80 - 250 aral›¤› verilmektedir.
Su Emme De¤erleri
Su emme ile ilgili standartlarda XPS malzemede aranan s›n›r de¤erler afla¤›daki gibidir:
Su Emme De¤erleri
XPS (Standart No: 13164)
Tam dald›rma ile uzun süreli su emme, EN 12087
(Wlt ) % ≤0.7 - 3
Difüzyon ile uzun süreli su emme, EN 12088
(Wlt ) % ≤0.5 - 5
Donma-çözülme döngüsünde su emme, EN 12091
(Wlt ) % ≤0.1 - 2
‹TÜ raporunda da de¤inildi¤i gibi; ›s› tutucu malzemelerin hücre ve boflluklar›nda bulunan gazlar›n ›s› iletkenlik de¤erinin, ›s› tutucu malzemenin
›s› iletkenlik de¤eri üzerinde etkisi var.
7
PROJE TANITIMI
DOW
8
ERYAP
Is› Yal›t›m› Uygulamas› Yap›lan Projenin Ad› ve Yeri
Hikmet Kiler Fen Lisesi / Bitlis
Is› Yal›t›m› Uygulamas› Yap›lan Projenin Ad› ve Yeri
Düzce TOK‹ Bulgu ‹nflaat
Toplam ‹nflaat Alan›
11.500 m2
Toplam ‹nflaat Alan›
180.000 m2
Toplam Yal›t›m Alan›
5.500 m2
Toplam Yal›t›m Alan›
127.500 m2
XPS ‹le Is› Yal›t›m Uygulamas› Yap›lan Toplam Alan
5.500 m2
XPS ‹le Is› Yal›t›m Uygulamas› Yap›lan Toplam Alan
127.500 m2
Is› Yal›t›m›nda Kullan›lan Malzemeler
D›fl cephe ›s› yal›t›m uygulamalar›nda;
DOW-Ekstrüde Polistren Köpük (XPS) ile oluflturulan
Blue’Safe Mavi Kale 5 cm'lik paket sistem
Is› Yal›t›m›nda Kullan›lan Malzemeler
Bonuspan Marka XPS Is› Yal›t›m Levhalar›
Projeyi Haz›rlayan Mimari Ofis
Alifl Mimarl›k
Temel ve döfleme ›s› yal›t›m uygulamalar›nda;
DOW- Floormate 200 SL-T Ekstrüde Polistren Köpük
(XPS) 5 cm'lik ürün
Müteahhit Firma
Bulgu ‹nflaat
Uygulama Süresi ve Yaklafl›k ‹fl Teslim Tarihi
5 Ay / Teslim Tarihi: Eylül 2008
Projeyi Haz›rlayan Mimari Ofis
MEB Proje Daire Baflkanl›¤›
Sat›fl› Yapan Bayi ya da Uygulamac› Firma
K.Y. Yap› ve Dekorasyon San. Tic. Ltd. fiti.
Müteahhit Firma
Biskon Yap› A.fi.
Proje Hakk›nda K›sa Tan›t›m
Uygulama Süresi ve Yaklafl›k ‹fl Teslim Tarihi
A¤ustos 2008
Sat›fl› Yapan Bayi ya da Uygulamac› Firma
Lis Yap› Malzemeleri Ltd. fiti.
111 blokta toplam 1778 konuttan oluflan ve üç etap olarak gerçeklefltirilen Düzce TOK‹ Konutlar›, 2008 y›l›nda TOK‹'nin gerçeklefltirdi¤i en büyük projedir. Düzce flehir merkezine 3 km mesafede bulunan projede, TS 825 Hesap
Yöntemi'ne göre belirlenen kal›nl›kta XPS tercih edildi.
Proje Hakk›nda K›sa Tan›t›m
Hikmet Kiler Vakf›'n›n ilk projesi olan 16 derslikli, 480
ö¤renci kapasiteli Fen Lisesi ve 300 ö¤renci kapasiteli
yat›l› pansiyon binas›n› içeren proje toplam 3'er katl› 2
bloktan olufluyor. Proje; Baflbakan Recep Tayyip Erdo¤an, Milli E¤itim Bakan› Hüseyin Çelik, Sa¤l›k Bakan›
Recep Akda¤, Sanayi ve Ticaret Bakan› Zafer Ça¤layan,
Tar›m Bakan› Mehdi Eker ve Bitlis milletvekilleri ile çok
say›da davetlinin kat›l›m›yla 8 A¤ustos 2008 günü e¤itim ve ö¤retime aç›ld›. “Binalarda Is› Yal›t›m Yönetmeli¤i”nin titizlikle uyguland›¤› projenin d›fl cephe duvarlar›nda, Blue’Safe Mavi Kale paket sistem ürünleri tercih
edildi.
9
ARAfiTIRMA
‹flte Türkiye’nin
enerji portresi
Evinizde su, do¤al gaz, elektrik gibi enerji kaynaklar›n›
verimli kullanmak için neler yap›yorsunuz?
Tasarruf tedbirlerinin bafl›nda gereksiz
lambalar› söndürmek geliyor
Gereksiz yanan lambalar› kapat›yorum
Difl f›rçalarken banyo yaparken bofla su ak›tm›yorum
Enerji tasarruflu lambalar ampuller kullan›yorum
Enerji tasarruflu ürünler kullanmaya dikkat ediyorum
Kombiyi günün baz› saatlerinde k›s›yorum ya da kapat›yorum
S›cakl›¤› belirli bir derecede sabitliyorum
Su / elektik / yak›t daha az tüketmeye çal›fl›yorum
Elektrilki aletleri gece çal›flt›r›yor
Eletrikli aletlerin fiflini çekiyorum
Çamafl›r ve bulafl›k makinelerini dolmadan çal›flt›rm›yorum
Bulafl›klar› makinede y›k›yorum
Do¤algaz kullanmay› b›rakt›m daha tasarruflu ›s›t›c› kullan›yorum
Elektrikli aletleri ayn› anda kullanm›yorum
Ar›zal› musluklar› tamir ediyoruz
Ak›ll› sayaç kullan›yorum
Günefl enerjisinden faydalanma
Klima kullanmaya ara verdim
H‹ÇB‹R fiEY YAPMIYORUM
Araflt›rma sonuçlar›na göre; evlerde enerji kaynaklar›n› verimli kullanmak için yap›lanlar›n bafl›nda yüzde 79'luk oranla “gereksiz yanan lambalar› kapatmak” geliyor. Difl f›rçalarken ve banyo yaparken suyu bofla ak›tmad›¤›n› söyleyenlerin
oran› ise yüzde 74… Yani, gereksiz lambalar› kapatmaktan sonra en çok buna dikkat ediliyor. Günün belli saatlerinde kombiyi kapatmak ya da k›smak, s›cakl›¤› belli bir derecede sabitlemek de evlerde enerji tasarrufu için al›nan bafll›ca önlemler
aras›nda yer al›yor.
Binalar›n yüzde 76's› hâlâ yal›t›ms›z!
79
74
58
46
24
19
8
2
2
2
1
1
1
1
1
1
1
5
Tasarruflu lamba kullan›yoruz ama bulafl›klar› hâlâ elde y›k›yoruz
Dünya ülkeleri aras›nda savafllara neden olabilen, artan maliyetleriyle vatandafllar› ve ülke
ekonomilerini zora sokan, her geçen gün azalan ve yerine alternatifleri bulunmad›¤› sürece
büyük krizler yaratacak olan bir kaynak var… Enerji… Ve bu yüzden tüm dünyada oldu¤u
gibi ülkemizde de en önemli gündem maddelerinin bafl›nda enerji tasarrufu geliyor. Peki,
Türk halk› enerji verimlili¤ini ne kadar önemsiyor? Gereken önlemleri alma konusunda ne
kadar duyarl›?
Araflt›rma kapsam›nda Türkiye genelindeki evlerde, kulland›¤› lamban›n
türünü bildi¤ini belirtenlerin yüzde 80'si tasarruflu lambalar kullan›yor. Ancak
ayd›nlatmaya gösterilen özeni bulafl›k makinelerinde göremiyoruz.
Evinizde hangi tür lamba
kullan›yorsunuz?
80
Tasarruflu Lamba
Bu sorulara verilecek en net cevap, Türkiye'ye
enerjisini verimli kullanmay› ö¤retmek amac›yla
bir y›ld›r sürdürülen enverIPAB Projesi kapsam›nda gerçeklefltirilen “Türkiye'nin Enerji Verimlili¤i
Bilinci Araflt›rmas›”n›n sonuçlar› oldu. enverIPAB
Projesi'nin finalinde 29 Ocak Perflembe günü
Elektrik ‹flleri Etüt ‹daresi'nde (E‹E) düzenlenen
bas›n toplant›s›nda ilk kez aç›klanan araflt›rma
enerji tasarruf al›flkanl›klar›m›za iliflkin çarp›c› sonuçlar sunuyor.
Araflt›rmaya göre, Türk halk›n›n yüzde 96's› enerjiyi verimli kullanman›n önemli oldu¤unu düflünüyor. Ancak evlerdeki uygulamalara bak›ld›¤›nda
gerekli önlemleri alma konusunda ayn› özeni göstermedi¤imiz ortaya ç›k›yor. Çünkü hâlâ binalar›m›z›n yüzde 76's› yal›t›ms›z, bulafl›klar›m›z› hâlâ
elde y›k›yoruz, yüzde 72'imiz evlerimizdeki elektrikli aletlerin enerji s›n›f›n› bilmiyor, yüzde
33'ümüz elektrikli aletleri stand-by'da b›rak›yor ve
yüzde 71'imiz çöplerini ay›rm›yor, geri dönüflüme
önem vermiyor.
E‹E ad›na Avrupa Birli¤i'nin finansman deste¤iyle
yürütülen enverIPAB Projesi kapsam›nda,
10
Türkiye genelinde bulafl›klar›n elde y›kanma oran› yüzde 62… Ayr›ca çamafl›r
makinesine sahip olanlar›n yüzde 31'i, bulafl›k makinesine sahip olanlar›n
yüzde 55'i makinelerini kaç derecede çal›flt›rd›klar›n› bilmiyor.
29
Normal lamba
Florans lamba
1
Spot lamba
0,1
Bilmiyorum
1
Evinizde bulafl›klar ço¤unlukla nas›l
y›kan›yor?
Türkiye'nin lider araflt›rma kuruluflu GfK Türkiye'nin sponsorlu¤unda hayata geçirilen “Türkiye'nin Enerji Verimlili¤i Bilinci Araflt›rmas›”, Türkiye'deki tüketicilerin genel olarak enerji tasarrufu
konusuna yaklafl›m›n› ve ald›klar› önlemleri saptamay› amaçl›yor. Araflt›rma; Türkiye'nin 7 co¤rafi
bölgesini temsilen seçilmifl 16 ilin kentsel kesimlerinde yaflayan toplam 1.311 kad›n ve erkek tüketici ile “yüz yüze anket tekni¤i” kullan›larak gerçeklefltirildi. Sonuçlar, ülkemizde enerji tasarrufu
konusunda al›nmas› gereken acil önlemlere de
›fl›k tutuyor.
Bulafl›k
Makinesinde
38%
Elde
62%
11
ARAfiTIRMA
Binalar›n yüzde 76's› hâlâ yal›t›ms›z!
Binan›zda herhangi bir ›s› yal›t›m› sistemi var m›?
Türkiye genelindeki yal›t›ml› bina oran› sadece
yüzde 20... Binalar›nda yal›t›m olanlar›n bafl›nda
AB grubu geliyor. Onlar› C1 grubu izlerken, DE
grubunun yüzde 85'inin binas›nda yal›t›m bulunmuyor. Yal›t›ml› binalar›n en fazla oldu¤u bölge ‹ç
Anadolu ve onu Marmara izliyor.
Binam›zda
yal›t›m var
20%
Binam›zda
yal›t›m yok
76%
Evinizde kulland›¤›n›z elektrikli
aletlerin s›n›f›n› biliyor
musunuz?
Baz
C1
C2
DE
59
35
71
15
85
11
4
688
4
142
29
Do¤algaz - Kalorifer
Elektrikli Is›t›c›lar
9
Kalorifer - (kömür)
8,4
8
Klima
5
Do¤algaz - Soba
Katalitik soba (tüplü)
1
Kalorifer - Fuel oil (mazot petrol)
1
Evinizde kulland›¤›n›z afla¤›daki aletler
hangi enerji grubuna ait?
336
4
49
Soba (Kömür -odun vb.)
145
6
25
80
Evinizde hangi ›s›tma sistemini kullan›yorsunuz?
Evlerde en çok kullan›lan ›s›tma sisteminin bafl›nda yüzde 49'luk oranla soba gelirken onu yüzde
29'luk oranla do¤al gaz ve kalorifer izliyor. Do¤al
gaz›n en çok kullan›ld›¤› bölge Marmara ve ard›ndan ‹ç Anadolu iken, soban›n en çok kullan›ld›¤›
bölge Güneydo¤u Anadolu ve onu s›ras›yla Karadeniz, Ege, Do¤u Anadolu, Akdeniz izliyor. Sosyoekonomik s›n›fa ba¤l› olarak da do¤al gaz-kalorifer kullananlar en çok AB s›n›f›nda, soba kullananlar ise en çok DE s›n›f›nda bulunuyor.
Bilmiyorum
4%
AB
Is›nmak için hâlâ en çok soba yak›yoruz
Evet
28%
Sahip de¤ilim
Bilmiyorum
E
Hay›r
72%
D
C
B
Baz
Araflt›rma sonuçlar›ndan da anlafl›laca¤› gibi Türkiye'de ›s› yal›t›m› sektörü hâlâ olmas› gereken yere ulaflamad›. Oysa bugün binalar›m›zda kullan›lan enerjinin yüzde 82'sini ›s›nmak için tüketiyoruz. Bu nedenle faturalarda en büyük düflüfl yal›t›mla sa¤lan›yor. Yal›t›m, ›s›tman›n yan› s›ra so¤utma amac›yla harcad›¤›m›z enerjide de ortalama yüzde 50 tasarruf imkân› yarat›yor. Bu da bir
ailenin y›ll›k ›s›tma ve so¤utma harcamalar›nda
ortalama 1.300 TL tasarruf anlam›na geliyor. Üstelik ›s› yal›t›m›n›n maliyeti toplam bina maliyetinin sadece yüzde 3'ü ila 5'i kadar ve yüksek enerji tasarrufu sayesinde yal›t›m, yat›r›m maliyetini
birkaç sene içinde karfl›l›yor.
AKDEN‹Z
‹Ç ANADOLU
84
68
29
79
DO⁄U ANADOLU
MARMARA
11
22
78
Binam›zda yal›t›m yok
14
18
85
G.DO⁄U ANADOLU
4
266
2
99
Binam›zda yal›t›m var
386
6
84
KARADEN‹Z
154
19
72
EGE
5
12
Bilmiyorum
3
160
4
125
3
121
Yüzde 72'miz elektrikli aletlerimizin
s›n›f›n› bilmiyoruz
Araflt›rmada, evinde kullan›lan elektrikli aletlerin
hangi enerji s›n›f›na ait oldu¤unu bildi¤ini söyleyenlerin oran› sadece yüzde 28… Bu konuda en
bilinçli olanlar AB s›n›f›nda ve 25-34 yafl grubunda olanlar… En bilinçli bölge ise Ege… Evlerindeki elektrikli aletlerin enerji s›n›f›n› bilenlere soruldu¤unda; yüzde 75'i buzdolaplar›n›n, yüzde 71'i
çamafl›r makinelerinin, yüzde 49'u bulafl›k makinelerinin ve yüzde 18'i klimalar›n›n A s›n›f› oldu¤unu belirtiyor.
A
Buzdolab›
Çamafl›r Makinesi
Bulafl›k Makinesi
Klima
Yüzde 33'ümüz elektrikli aletleri stand-by'da b›rak›yoruz
Televizyon, DVD/VCD gösterici, müzik seti gibi elektrikli aletleri dü¤mesinden kapatt›¤›n› söyleyenlerin
oran› yüzde 52… Ancak hâlâ yüzde 33'lük bir kesim bu aletleri kumandadan kapatarak stand-by'da
b›rak›yor. Fiflten çekerek kapatanlar ise yüzde 14 oran›nda…
Televizyon, VCD, DVD, müzik seti gibi elektrikli aletleri
nas›l kapat›yorsunuz?
52
Dü¤mesinden
Orta yafl, enerji tasarruflu ürün almaya
daha çok dikkat ediyor
Evinizde hangi nitelikte cam kullan›yorsunuz?
58
Çift Cam
39
Tek Cam
Yal›t›ml› Cam
6
Bilmiyorum
0,2
12
Evlerin yüzde 58'inde çift cam
kullan›l›yor
Araflt›rmada görüflülenlerin yüzde 58'i
evlerinde çift cam, yüzde 39'u tek cam
ve yüzde 6's› yal›t›ml› cam kullan›yor.
Çift cam›n en çok kullan›ld›¤› bölge Marmara… ‹kinci s›rada ‹ç Anadolu geliyor
ve onu yak›n oranlarla Do¤u Anadolu,
Karadeniz ve Ege izliyor.
Mevcut elektrikli aletlerin s›n›f› genel olarak pek
bilinmiyor ama yenilerini sat›n al›rken enerji
tasarruflu olmas›na özen gösterenlerin oran›
yüzde 74… Yüzde 7'lik kesim de baz› ürünler için
dikkat ediyor. En çok dikkat edenler ise 35-54 yafl
grubunda olanlar. Yani orta yafltakiler bu konuda
daha bilinçli…
33
Kumandadan
14
Fifli çekerek
fialterden
0,4
Belli olmuyor
0,4
Ben kapatm›yorum
0,3
Televizyon/vcd/dvd yok
0,3
Türkiye'nin yüzde 71'i çöplerini ay›rm›yor
Çöplerini türlerine göre ay›ranlar›n oran› sadece yüzde 29… Bu konuya en çok AB s›n›f› ve 55 yafl›n üzerindeki tüketiciler dikkat ediyor.
13
TEKN‹K YAZI
matkap çap› dübel çap›ndan 1 mm daha genifl
seçilebilir. Dübel çivisi tamamen çak›lmal›, kesinlikle yar›m çak›l›p d›flar›da kalan uç kesilmemelidir.
Mimar Özge Sipahio¤lu - Mardav A.fi. / Teknik Ofis Yöneticisi
Is› yal›t›m›nda d›fl cephe
mantolama sistemleri
Yap›lar›n uzun y›llar boyunca de¤erini yitirmemesi ancak yap›n›n iç ve d›fl etkenlerden
do¤ru biçimde korunmas›yla ve standartlara uygun yal›t›mla sa¤lanabilir. Yal›t›m
sistemlerinin esas amac›; yap› bileflenleri ve tafl›y›c› sistemi d›fl etkenlerden koruyarak,
kullan›m amac›na uygun sa¤l›k ve konfor flartlar›n›n uzun süreli olarak yap› içerisinde
hüküm sürmesini sa¤lamakt›r. Is› yal›t›m›n›n bina d›fl yüzeyinde uygulanmas› (d›fl cephe
mantolama sistemleri), yap› fizi¤i aç›s›ndan en uygun ›s› yal›t›m› çözümüdür.
Ülkemizde de son y›llarda oldukça yayg›n flekilde
kullan›lmaya bafllanan d›fl cephe mantolama sistemlerinde, hem uygulama hem de malzeme seçimi konusunda özellikle son kullan›c›lar›n baz›
sorunlar yaflad›klar› görülmektedir. Bu yaz›mda
özellikle, mantolama sistemlerinde malzeme seçim kriterleri ve uygulamada dikkat edilmesi gereken noktalar ile paket sistem kullan›m›n›n avantajlar› üzerinde durmaya çal›flaca¤›m.
Uygulamada Dikkat Edilmesi
Gereken Hususlar
Bu sistemlerde, ›s› yal›t›m› levhalar›ndan bafllayarak; yap›flt›rma ve üst s›va harc›, donat› filesi,
tesbit dübelleri, köfle ve subasman profilleri ve
özellikle astar ve dekoratif kaplama malzemelerinin seçiminde son derece titiz davranmak gerekmektedir. Söz konusu bileflenlerin birbirleriyle
olan performans›, sistemin ne kadar su emdi¤i,
darbe dayan›m›na kars› direnç testleri vs. bina
ömrü boyunca oluflabilecek bak›m onar›m masraflar›n›n minimuma indirilmesi aç›s›ndan son
derece önemlidir.
Öncelikle, binan›n ›s› hesaplar›na göre istenen ›s›
geçirgenlik katsay›s› k-(U) hesaplanmal›d›r. D›fl
duvarda kullan›lacak olan veya mevcut olan malzemelerin ›s› iletkenlik ve buhar geçirgenlik de¤erleri, binan›n bulundu¤u iklim bölgesi ve binada
öngörülen s›cakl›k ve nem oranlar› dikkate al›narak, duvar kesitinde yo¤uflma olup olmad›¤› TS
825 kriterlerine göre kontrol edilmelidir.
ETAG 004 Testi, binalar›n duvarlar›na d›fltan yal›t›m amac›yla kullan›lan s›val› d›fltan ›s› yal›t›m
kompozit sistemlerini (ETICS) ele almaktad›r ve
ETICS'lerin kullan›m alanlar›n›n de¤erlendirilmesinde k›lavuzluk sa¤lar. Bu standard›n esas ald›¤› yap› tipleri; y›¤ma (tu¤la, blok, tafl...) veya betonarme (betonarme veya prefabrik) yap›lard›r.
Bu testte, 20 y›ll›k bir süre zarf›nda binan›n karfl›laflaca¤› koflullar, laboratuvar ortam›nda 90 gün
14
D›fl cephesinde ›s› yal›t›m› yap›lmam›fl veya yanl›fl uygulama yap›lm›fl binalarda s›cakl›k de¤iflimlerinden kaynaklanan ›s›l gerilimler, bina d›fl kabu¤unda ciddi hasarlara yol açabilmektedir. Bu
durum, bina ömrünün k›salmas›na neden olmakta ve yap› ömrü boyunca ciddi bak›m-onar›m
masraflar›na sebep olmaktad›r.
süresince simule edilir. Bu test sonucunda katmanlar›n ne kadar su emdi¤i, darbe dayan›m›na
olan direnci vb. test edilir ve paket sistemin güvenilirli¤i sa¤lan›r. Bu noktada test edilmifl paket
sistemlerin tercih edilmesi son kullan›c› aç›s›ndan büyük önem tafl›maktad›r. Maalesef baz› durumlarda sadece ›s› yal›t›m levhalar› sat›n al›n›p,
üzerine toplama malzemeler ile mantolama uygulamas› yap›lmaktad›r. Bu durumda sistemin
performans› ile ilgili herhangi bir sorumlulu¤u ne
uygulay›c› firma ne de malzeme tedarikçisi üstüne almamaktad›r.
Mevcut ve yeni yap›lan binalarda dikkate al›nmas› gereken bir baflka önemli husus da d›fl cephe
sistemlerinin d›fl duvar için ilave bir katman ve
kal›nl›¤› gerektirmesidir. Bundan dolay›; çat› ile
birleflim detaylar›, pencere denizlikleri, kap› ve
pencere do¤ramalar› ile birleflim detaylar›, ya¤mur inifl borular›, balkon ve teras ç›k›nt›lar›, subasman ile birleflme detaylar› ve d›fl cephede yer
alan tüm detaylar ve özellikle çal›flma iskelesinin
d›fl cepheyle iliflkisi dikkate al›nmal›d›r. Yaln›zca
kolon, kirifl, hat›l vb. yap› elemanlar›n›n aralar›nda kalan duvar boflluklar›nda yap›lan ›s› yal›t›m
uygulamalar›nda tüm bu tafl›y›c› konstrüksüyonu
oluflturan betonarme veya çelik yap› elemanlar›,
›s› köprüsü olarak adland›r›lan ›s› kaç›fl ve yo¤uflma noktalar›n› ve yüzeylerini olufltururlar. Hatta
metal tesbit elemanlar› kullan›larak yap›lan d›fl
cephe kaplamalar›nda basit bir metal dübel dahi
bir ›s› köprüsü oluflturarak zamanla problem yaratmaktad›r.
Di¤er yap› elemanlar› (örn: kap›- pencere merkezleri) ile tüm birleflim detaylar›nda, rüzgar etkisiyle gelen ya¤mura ve di¤er etkenlerle oluflan
içeriden (›slak hacimler, mevcut rutubet vb.) ve
d›flar›dan su girifllerine karfl› do¤ru detaylar kullan›lmal›d›r. Bu birleflme ve kenar detaylar›n›n
da güçlendirilerek uzun ömür ve performans elde etmek için çeflitli özel profiller ile desteklenmesi gerekir. Yeni binalarda iç s›va ve di¤er harçl› uygulamalar yap›lm›fl ve iyice kurutulmufl olmal›d›r. D›fl cephe mantolama sistemleri + 5 C
alt›nda ve ya¤mur alt›nda kesinlikle uygulanmamal›d›r.
Yüzey Haz›rlanmas›
D›fl cephe mantolama sistemleri; betonarme perde, kolon, kirifl, delikli tu¤la, dolu tu¤la, gazbeton, kaba s›va, s›va gibi rijit bir yüzeye sahip ve
stabil yap›l› tüm yüzeylerin üzerine uygulanabilir.
Yüzeyde boya, yal›t›m malzemesi art›klar›, çapak
ve harç k›r›nt›lar›, ya¤, toz, iyi yap›flmam›fl ve tafl›y›c› olmayan s›va tabakalar› vb. yap›flmay› engelleyici kaplamalar varsa kald›r›lmal›d›r. Daha
büyük pürüzlü yüzeylerde bu kaplamalar›n kaz›narak kald›r›lmalar› mümkün de¤ilse veya yüzeyde yap›flt›rma harc› ile mastar yap›lamayacak kadar engebe varsa bir tesviye s›vas› ile düzeltilmelidir. Mevcut rutubetli duvar gövde ve yüzeyleri
mutlaka kurutulmal›d›rlar.
Subasman Profili Tesbiti
Subasman profilinin tesbit edilece¤i hat belirlenerek, yatayda düzgün flekilde yerlefltirilen subasman profili, duvar yüzeyindeki ç›k›nt› ve girintileri dengeleyerek tesbit edilir. Subasman profilinin yatayda ve düfleyde düzgün tesbit edilmesi,
tüm sistemin sa¤l›kl› uygulanmas›nda oldukça
önemlidir. Cephe e¤riliklerinin düzeltilmesinde
ve subasman profillerinin sabitlenmesi s›ras›nda
plastik takoz kullan›lmaktad›r.
Is› Yal›t›m Levhalar›n›n Tesbiti
Çimento esasl› ›s› yal›t›m levhas› yap›flt›rma harc› veya muadil olarak poliüretan esasl› kontrollü
genleflen, nem ile kürlenen ›s› yal›t›m levha yap›flt›rma harc› haz›rlan›r.
Söz konusu yap›flt›r›c›lar›n, yaflland›rma ve çekme testleri mutlaka yap›lmal›d›r. Is› yal›t›m levhalar›n›n arka yüzlerinin kenarlar› boyunca 3-4
cm yüksekli¤inde harç sürülür. Ayr›ca ortadaki
bölüme levha boyutuna göre 10 cm çap›nda
harç noktalar› konulur. Bu flekilde bir vakum etkisi oluflturularak levhalar›n ilk yap›flt›rmada düflmeleri engellenmifl olur. Düzgün duvar yüzeyleri
için 10-12 mm diflli mala ile levha arka yüzeyinin
tamam›na sürülür. Arka yüzeyine yap›flt›rma harc› sürülmüfl ›s› yal›t›m levhalar›, duvara bast›r›larak hafifçe kayd›r›l›r. Is› yal›t›m levhalar›, alttaki
subasman profiline oturtularak, yan yana ve afla¤›dan yukar›ya do¤ru flafl›rtmal› olarak yerlefltirilir. Levhalara bir tahta mastar yard›m›yla bast›r›l›p s›k›flt›r›lacak ve bir düzeltme mastar› ile sürekli olarak sat›h›n düzgün olup olmad›¤› kontrol
edilecektir. Levhalar yap›flt›rma yüzeyinin en az
yüzde 40'› ile alt zemine yap›flacakt›r. Levha kenarlar› tamamen yap›flt›r›lm›fl olmal›d›r.
Tesbit Dübelleri
Is› yal›t›m levhalar›, çimento esasl› malzeme ile
yap›flt›rma yap›lm›flsa en az 24 saat sonra, poliüretan esasl› malzeme ile yap›flt›rma yap›lm›fl ise
2 saat sonra bafllanmak üzere, levha bafl›na 6
adet dübel gelecek flekilde, arka duvar yüzeyine
mekanik olarak tesbit edilmelidir. Yap›flt›r›lm›fl ›s›
yal›t›m levhalar› üzerine dübel bafllar›n›n tam
olarak yerlefltirilmesi için havfla bafl› aç›l›r. Alt yüzeye sabitlenecek dübel uzunlu¤undan 1 cm derin olacak flekilde matkapla delik aç›larak dübel
yerlefltirilir ve pimi çak›larak sabitlenir. Mekanik
tesbit tamamlan›r. Matkap çaplar›, aç›lacak dübel çap›yla ayn› seçilmelidir. Betonarme zeminlerde, plastik çivili dübel kullanma durumunda,
Dübel oldukça önemli bir tesbit eleman› olup tutunma testleri mutlaka yap›lmal›d›r. Zeminin zay›f oldu¤u durumlarda, farkl› veya daha fazla say›da dübel kullan›lmas› gerekebilir. Kullan›lacak
tüm dübel tipleri levhalar›n yüzeyine tamamen
oturmufl ve tam tesbit edilmifl olmal›d›r. Gerekli
olan dübel uzunlu¤u duvar›n yap›s›na ba¤l›d›r.
Mevcut binalarda varsa eski s›va tabakas› ba¤lant› zemini olarak kabul edilmez. Dübel uzunlu¤u; tafl›y›c› duvar tabakas›nda talep edilen ba¤lant› derinli¤ine, varsa eski s›va, yap›flt›r›c› harc›
ve levha kal›nl›klar› ilave edilerek hesaplan›r.
Köfle Profili Tesbiti
D›fl köfleler, yap›flt›r›c› harç yard›m› ile yap›flt›r›lan özel köfle profilleri ile takviye edilir. Köfle profili seçiminde paslanma vb. etkiler dikkate al›nmal›d›r. Üzerine donat› filesi yerlefltirilmifl köfle
profilleri köfle dönüfllerinde ve pencere kenar dönüfllerinde emniyet sa¤layacakt›r.
Donat›l› Üst S›va Tabakas›
Is› yal›t›m levhalar›n›n yap›flt›r›lmas›ndan en erken 24 saat sonra uygulanmas› gereken üst s›va
harc›, 10x12mm diflli mala ile levhalar›n üzerine
uygulan›r. Alkali ortama dayan›kl› ve uygun a¤›rl›kta olan s›va donat› filesi, çelik bir mala yard›m›
ile henüz üst s›va kurumadan s›va içerisine bast›r›larak mastarlan›r. Donat› filesinin örgü dokusundan taflan s›va perdahlan›r ve 3 mm kal›nl›kta üst s›va üstteki üçte birlik k›sm›na donat› filesi yerlefltirilerek tamamlan›r. S›va donat› filesi, ek
yerlerinde birbiri üzerine 10'ar cm bindirilmelidir.
Ayr›ca kenarlardan 10 cm taflacak flekilde kesilerek, gerekirse köflelere veya pencere kenarlar›na
döndürülür. Köfle profillerinin s›va donat› fileli olmas› durumunda, s›va donat› filesinin köflelere
döndürülmesine gerek yoktur.
Astar ve Dekoratif Kaplama
Uygulamas›
Üst s›va uygulamas›ndan en erken 48 saat sonra uygulanmal›d›r. Dekoratif kaplama ile donat›l›
üst s›va tabakas› aras›ndaki yap›flmay› art›r›c› astar uygulamas› mutlaka yap›lmal›d›r. Astar kat
uygulamas›ndan sonra silikon, akrilik, mineral
vb. esasl› dekoratif kaplama yüzey tekstürüne
göre uygulanarak d›fl cephe ›s› yal›t›m sistemi tamamlanm›fl olur. Dekoratif kaplama yaln›zca dekoratif amaçl› de¤ildir, sistemin vazgeçilmez bir
parças›d›r ve sistemin yap› fizi¤i özelliklerine uygun olarak seçilmelidir.
15