docbirinci qin imparatoru mozolesi - çin
download 
Şikayet Transkript
birinci qin imparatoru mozolesi - çin
132 Bölüm 4 Dünya'dan Örnekler 133 Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler KAKADU MÝLLÝ PARKI Onay Tarihi : 1981 Geniþletme: 1987, 1992 Kriter: i, vi, vii, ix, x AVUSTRALYA Kakadu Milli Parký, 40 bin yýlý aþkýn süredir insan yerleþiminin bulunduðu, nadir bitki ve hayvan türleriyle karmaþýk bir ekosistemi barýndýran özel bir doðal yaþam bölgesidir. Maðara resimleri ve taþ oymacýlýðý, tarih öncesinin avcýtoplayýcýlarýndan günümüzün Aborijinler’ine kadar bölge yerleþimcilerinin hayat tarzý hakkýnda çok önemli bilgiler sunar. Bölge, Wet Land denilen ýslak topraklardan oluþur. Yaðmur mevsiminde araziyi kaplayan sular yaban hayatýn yaþam döngüsünü beslemektedir. Bu dönemde tuzlu sularda yaþayan Avustralya tuzlu su timsahlarý yöreyi kaplayan sularla birlikte iç kýsýmlara kadar ulaþma imkaný bulurlar. Kakadu - AVUSTRALYA Kakadu LYA RA - AVUST Kakadu 134 - AVUST RALYA Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler Son derece vahþi ve tehlikeli olan bu timsahlar için milli park içinde çok sayýda uyarý levhasýna rastlamak mümkündür. Balýklar, su bitkileri, aðaçlar, ayrýca inanýlmaz güzellikte ve çok deðiþik türlerde su kuþlarý bu yöreyi dünyanýn korunmaya deðer yerlerinden biri yapmaktadýr. Wet Land’ýn ortasýnda yer alan Nourlangie kayasý, özellikle yaðmur döneminde bir adaya dönüþür. Bu görkemli kaya parçasý burada yaþamýþ insanlarýn resimleri ile dolu bir sanat galerisi görünümündedir. Kakadu - AVUSTRALYA Kakadu - AVUSTRALYA Kakadu - AVUSTRALYA Kakadu - AVUSTRALYA 135 Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler ULURU & KATA TJUTA Onay Tarihi : 1987 Geniþletme: 1994 Kriter: v, vi, vii, ix AVUSTRALYA Uluru ve onun hemen batýsýnda yer alan Kata Tjuta, bölge insanýnýn inanýþlarýnda çok özel bir yer tutan devasa kaya parçalarýdýr. Beyaz adamýn Ayers Rock dediði, fakat bölgenin asýl sahipleri olan Aborijinlerin “Uluru” diye adlandýrdýðý bu doða harikasý, dünyanýn en büyük monoblok kayasýdýr. Yeryüzünde görünen kýsmý 348 metre olsa da, yer altýnda 65 kilometre derinliðe kadar uzanmaktadýr. Bu þekliyle bir aysbergi andýran Uluru, yöre halkýnca kutsal sayýlmýþ ve hem efsanelerin, hem de ritüellerin konusu olmuþtur. Ýlk baþta doðal yapýsýndan dolayý Dünya Mirasý olarak kabul edilen, fakat sonradan Aborijinlerin on binlerce yýlýk inanýþlarý çerçevesinde ‘kültürel miras’ kategorisine de alýnan Uluru, bugün dünyanýn her yerinden çok sayýda ziyaretçiyi kendisine çekmektedir. Güneþin doðuþu ve batýþýnda saniye saniye açýk kýzýldan koyu kýzýla renk deðiþtiren bu kayayý izlemeye gelenler, bir yandan Uluru’yu fotoðraf makineleriyle ölümsüzleþtirirken, bir yandan da þampanyalarýný yudumluyorlar. Ülkenin turizm politikasý, Uluru’ya týrmanmayý bir keyif olarak lanse ettiðinden dolayý, eskiden beri çok sayýda turist buraya yalnýzca týrmanma amacýyla gelmiþ. Bu kaya geleneksel sahiplerine iade edilince 20-50 bin yýl öncesinden gelen kutsal ayinler tekrar baþlamýþ. Uluru’ya týrmanýlmasý her ne kadar Aborijinleri üzse de, hükümetle yaptýklarý anlaþma gereðince bunu engelleyemiyorlar. Her tarafa “Týrmanýlmamasý rica olunur” diye yazmýþlar; bu da týrmananlarýn sayýsýný %50 oranýnda düþürebilmiþ ancak. YA RAL UST ju ta T &Ka u Ulur Uluru &Kata AV ta - Tjuta - AVU STR ALYA Uluru&Kata Tjuta - AVUSTRALYA 136 Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler GRAZ ÞEHRÝ Onay Tarihi : 1987 Geniþletme: 1994 Kriter: v, vi, vii, ix AVUSTURYA Orta Avrupa’nýn tarihi deðerler açýsýndan en iyi korunan þehri olan Graz, baþkent Viyana’ya 200 kilometre uzaklýkta konumlanýyor. Ayný zamanda Steiermark eyaletinin baþkenti olan Graz, 230 bin nüfusa evsahipliði yapýyor. Güzelliðiyle insanýn baþýný döndüren bu þehirde, özellikle þehir merkezinde her ev ve iþyerinin en az bir asýr öncesinden geldiðini öðrenmek insana tarihle iç içe yaþadýðý hissini veriyor. 2003 yýlýnda Avrupa Kültür Baþkenti seçilen þehir, 1999 yýlýndan bu yana UNESCO tarafýndan insanlýðýn ortak miraslarýndan biri olarak korunuyor. Þehir sakinlerinin bundan gurur duyduklarýný, hemen her köþe baþýnda karþýmýza çýkan büyüklü küçüklü panolardan anlamak mümkün. Graz þehri, UNESCO Dünya Mirasý amblemini çok deðiþik biçimlerde ve yaygýn olarak kullanmaya özen gösteriyor. Kent merkezinde sokak adlarý ve bina numaralarýný gösteren her tabelada bu amblemini görmek, kenti ziyaret eden yabancýlara sürekli olarak buranýn bir Dünya Mirasý olduðunu hatýrlatýyor. YA VUSTUR Graz - A Graz - AVUSTURYA 137 Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler HALLSTATT Onay Tarihi : 1997 Kriter: iii, iv AVUSTURYA Avusturyanýn kuzeyindeki Hallstatt muhteþem göl manzaralarý, çevredeki yüksek sisli daðlarý, tepelerde yer alan binlerce yýllýk tuz madenleri, her an oluþumunu sürdürerek deðiþken manzaralar sunan buz maðarasýyla güzeller güzeli bir kasaba. Dar dað yollarýnda kasabaya ulaþana kadar her tabelada dünya mirasý olduðunu gururla ilan eden bu kasabaya hayran kalmamak mümkün deðil. Hallstatt Avrupa’nýn en eski yerleþim bölgesi kabul edilmektedir. Keltler bu bölgeye iki çok önemli ihtiyacý karþýlayabildikleri için gelmiþlerdir: tuz ve tatlý su. Ýddiaya göre tarihteki ilk tuz madenlerini kurup bolca tuz elde ederken, hemen yakýndaki göllerden de su ihtiyaçlarýný gidermiþlerdir. Hallstatt’ta yaþayanlar, tarihlerinden ve ‘Dünya Mirasý’ sýfatlarýndan övünçle bahsetmektedirler. Bu yüzden Hallstatt’ta turistseniz, ülkenize götürmek için alacaðýnýz hediyelik eþyalarýn bir çoðunun üzerinde ‘Dünya Mirasý Amblemi’ne rastlayabilirsiniz. URYA UST tt- AV Hallsta Hallstatt- AVUSTURYA 138 139 Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler MÝR KALESÝ Onay Tarihi : 2000 Kriter : ii, iv BELARUS Mir K ales i-B Kýrmýzý tuðla, kerpiç ve taþtan yapýlan beþ kuleli bu kale, 15. Yüzyýlýn sonunda Gotik tarzda inþa edilmiþ, ilk kez Rönesans döneminde Barok tarzda olmak üzere yeniden restore edilmiþ ve geniþletilmiþtir. Köþe burçlarý kale duvarlarýndan birer balkon gibi çýkýntýlý inþa edilerek çevre görüþ açýlarý geniþletilmiþtir. Ayrýca burçlarýn içinde beþ katlý ve silahlarýn, top güllelerinin makaralarla yukarý çekildiði bir savunma sistemi geliþtirilmiþtir. Kuleler arasý geçiþler kale duvarlarýnýn içindeki koridorlarla yapýlmaktadýr. 1812 yýlýnda Napolyon ordularýna en þiddetli direnç bu kalede gösterilmiþ ve kale en büyük yýkýmý o zaman yaþamýþtýr. Gotik, Barok ve Rönesans tarzlarýný uyum içinde birleþtirmiþ olmasý ve bölgenin tarihinde çok önemli bir rol oynamasý nedeniyle 2000 yýlýnda Dünya Mirasý Listesi’ne dahil edilmiþtir. ELA RUS S RU ELA Mir B si - e Kal Mir Kalesi - BELARUS 140 Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler MOGAO MAÐARALARI Onay Tarihi : 2000 Kriter: ii, iv ÇÝN larý - ðara Ma ogao Çin’in kuzeybatýsýndaki Gansu eyaletinin Dunhuang kenti civarýnda yer alan Mingsha Daðý, bugün Çin toplumu kadar, insanlýk için de çok büyük önem arz ediyor. Çünkü daðýn doðu çeperinde yer alan 1000 kadar maðarada, yan yana birleþtirildiklerinde uzunluðu 30 kilometreyi bulan duvar resimleri ve iki bin kadar heykel var. Dünya Miraslarý Komitesi bu maðaralardan günümüze kadar kalabilenleri Dünya Mirasý ilan ettiðinde, þu açýklamayý not düþmüþtü: “Heykelleri ve duvar resimleriyle dünyaca tanýnan Mogao Taþ Maðaralarý, bin yýl süren Budizm sanatýný yansýtýyor.” Diðer bir deyiþle bu eserler, dünyanýn en büyük ve en iyi korunan Budizm sanat hazinesi olarak kabul ediliyor. Yapýmý 366 yýlýnda baþlayan, “Bin Buda Maðarasý” olarak da adlandýrýlan Mogao Maðaralarý’nda en büyüðü 32.5 metre olan çok sayýda Buda heykelinin yaný sýra, hem Çin kültür tarihini, hem de Budizm inanýþý, hikayeleri ve dinsel yaþantýsýný tasvir eden resimler yer alýyor. Bu resimler bugün Batýlý bilimadamlarýnca “duvardaki kütüphane” olarak adlandýrýlýyor. ÇÝN M Mog ao M aðar alarý - ÇÝN Mogao Maðaralarý - ÇÝN 141 Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler BÝRÝNCÝ QÝN ÝMPARATORU Onay Tarihi : 1997 Kriter: iii, iv MOZOLESÝ - ÇÝN Birinci Qin Ýmparatoru Mozolesi - ÇÝN 1974 yýlýnýn Mart ayýnda bir grup çiftçi, Çin’in eski baþkentlerinden olan ve Ýpek Yolu’nun baþlangýcý kabul edilen Xian kentinin kýrk kilometre doðusunda su kuyusu açmak için topraðý kazdýklarýnda, karþýlarýna çýkan manzara nedeniyle gözlerine inanamadýlar. Önlerinde gerçek boyutlarda yapýlmýþ, her an cenge gidecekmiþ gibi hazýr, zýrhlarý içinde dimdik duran bir Terra Cotta savaþçýsý ve atýnýn toprak heykeli duruyordu. Hemen yetkililere haber verdiler. O gün baþlatýlan kazýlar, insanlýk tarihinin en büyük hazinelerinden birini ortaya çýkardý. Burasý Qin hanedanlýðýnýn ilk imparatoru olan Qin Shi Huang’ýn (Ying Zheng) anýt mezarýydý. Üstelik bu mezarda, bir deðil yüzlerce Terra Cotta savaþçýsý, yani koca bir ordu yer alýyordu. 66 kilometrekarelik alana yayýlan mezarda, ayrýca bir saray, salonlar, kuleler ve kameriyeler bulundu. Þu anki Xian þehrinin iki katý büyüklükteki bu görkemli mezarý yapmak için 700 bin iþçinin 38 sene boyunca çalýþtýðý düþünülüyor. Þu günlerde kazýlara geçici bir süre ara verilmek zorunda kalýndý. Çünkü bu eserler ilk çýkarýldýklarýnda orijinal renklerini korusalar da, gün ýþýðý görür görmez renklerini kaybetmeye baþlýyorlardý. Þimdi uzmanlar, eserlerin orijinal renklerini korumasýný saðlayacak bir malzemenin arayýþý içindeler. Bu tür bir malzeme bulunduðunda, kazýlar tekrar baþlayacak. Birinci Qin Ýmparatoru Mozolesi - ÇÝN 142 Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler Birinci Qin Ýmparatoru Mozolesi - ÇÝN Birinci Qin Ýmparatoru Mozolesi - ÇÝN Birinci Qin Ýmparatoru Mozolesi - ÇÝN Birinci Qin Ýmparatoru Mozolesi - ÇÝN 143 Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler VOLUBÝLÝS Onay Tarihi : 1997 Kriter : ii, iii, iv, vi FAS Volubil is Romalýlarýn, Afrika’daki Mauretania Tingitana eyaletinin idari baþþehri olarak M.S. 40 yýlýnda kurduklarý Volubilis, Afrika’daki en muhteþem Roma kalýntýsý olarak kabul ediliyor. Ýsmini bölgeye özgü bir çiçekten alan Volubilis’in belki de en muazzam yaný, çok iyi korunmuþ yer mozaikleri. Mozaiðe bir dünya haritasý ile karadaki hayvanlar ve denizdeki balýklar iþlenmiþ. Bunun bir nedeni de, Volubilis’i kuran II. Juba’nýn coðrafyaya duyduðu ilgi. Bu þehirden Roma’ya uzun yýllar boyunca zeytinyaðý ile arenada dövüþen gladyatörler için aslan, fil ve diðer yaban hayvanlarý gönderilirmiþ. Bölge 1997 yýlýnda insanlýk mirasý olarak kabul edilip koruma altýna alýnýnca, Kral Hassan da antik kentin hemen giriþine büyük bir mermer koydurup, üzerine UNESCO Dünya Mirasý Amblemi’ni iþletmiþ. - FAS ilis b Volu S - FA Volubilis - FAS 144 145 Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler ANTIGUA Onay Tarihi : 1979 Kriter : ii, iii, iv GUATEMALA Antigua - GUATEMALA Genelde Antigua ya da La Antigua diye anýlan Antigua (Eski) Guatemala, 16. Yüzyýlýn baþýnda Guatemala’nýn ikinci baþkenti olarak kuruldu ve iki yüz yýl kadar Guatemala’daki Ýspanyol Kolonisi’nin askeri yöneticilerine evsahipliði yaptý. 1773’deki bir dizi deprem þehri yerle bir ettiði için, baþkent Guatemala City’ye taþýndý. Önemli ölçüde terk edilen ve ýssýz kalan kentte, her þeye raðmen önde gelen anýtsal yapýlar yýkýlmadan kalmayý baþardý. Kentte iyi korunmuþ Ýspanyol Barok tarzý mimarisinden örneklere ve tahrip olsa da görülmeye deðer nitelikte çok sayýda kiliseye rastlamak mümkündür. Antigua - GUATEMALA Yapýlarda iki kata bile izin verilmemesi kentsel dokunun iyi korunmasýný saðlamýþtýr. Rengarenk otobüsleriyle birlikte kent, ziyaretçilerine 16. veya 17. Yüzyýlda yaþadýðý hissini yaþatacak kadar canlýdýr. Antigua - GUATEMALA 146 Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler Antigua - GUATEMALA Antigua - GUATEMALA Antigua - GUATEMALA Antigua GUATEMALA 147 Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler CHANGDEOKGUNG Onay Tarihi : 1997 Kriter : ii, iii, iv SARAYLARI-G. KORE Changdeokgung (Changdeok Sarayý), Güney Kore’nin baþkenti Seoul’de yer alan 15. Yüzyýla ait önemli bir eserdir. Joseon Hanedaný krallarý tarafýndan inþa edilen “Beþ Büyük Saray”dan biridir. Gyeongbok Sarayý’nýn doðusunda yer almasý nedeniyle “Doðu Sarayý” olarak da anýlýr. En önemli özelliklerinden biri, doðayla gösterdiði uyumdur. Çok geniþ bir bahçenin içinde yer alýr. Changdeok Sarayý, Kral Taejong tarafýndan 1405-1412 tarihleri arasýnda yaptýrýlmýþtýr. Kral Sejo, sarayýn bulunduðu bölgeyi 500 bin metre kareye geniþletmiþtir. 1592’deki Japon istilasý sýrasýnda yanan saray, 1609’da Kral Sonjo ve Kral Kwanghaegun tarafýndan yeniden restore edilmiþtir. Bugün 45 hektarlýk alanda 13 bina ve 28 kameriye yer alýr. UNESCO Dünya Miraslarý Komitesi tarafýndan, Uzakdoðu saray mimarisi ve bahçe tasarýmýnýn istisnai bir örneði olduðu ve hem kendisi hem de müþtemilatýyla doðal çevreye ve topografik koþullara mükemmel bir uyum saðladýðý için 1997 yýlýnda Dünya Mirasý ilan edilmiþtir. Changdeokgung Saraylari- Güney Kore Changdeokgung Saraylari- Güney Kore 148 Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler Changdeokgung Saraylari- Güney Kore Changdeokgung Saraylari- Güney Kore 149 Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler KHAJURAHO TAPINAKLARI Onay Tarihi : 1986 Kriter : i, iii HÝNDÝSTAN Efsane çok eskiye dayanýyor. Bir gün ay tanrýsý Chandra göl kenarýnda oturan dünyalar güzeli Prenses Hemavati'ye aþýk olur. Yakýþýklý bir prens olarak prensesin karþýsýna çýkarak ona aþkýný ilan eder. Prenses de Chandra'ya aþýk olur. Khajuraho Tapýnaklarý - HÝNDÝSTAN Bu mutlu çiftin oðlu yüzyýllarca bölgede egemen olan Chandella hanedanýnýn kurucusu olacaktýr artýk. O yüzden Khajuraho birbirine aþýk olan ve bunu serbestçe sergilemekten çekinmeyen insanlarýn þehridir. Dolayýsýyla dinsel tapýnaklar bile, bugünün insanýna dahi þaþýrtýcý gelecek açýklýkta aþk ve cinsel iliþki tasvirleriyle bezenmiþtir. Efsane çok etkileyici; ama gerçekler biraz daha farklý. Aslýnda Khajuraho, 10. Yüzyýlda Hindistan’da yaþanan dinsel deðiþimin etkilerini yansýtýyor. Bilindiði gibi Nepal’de doðup Hindistan’a doðru yayýlan Budizm’in temel kuralý, ihtiraslarýn törpülenmesi, nefsin köreltilmesidir. Bu sert ve sýký kurallar, toplum nezdinde ancak belirli bir süre tutunabilmiþ, 10. Yüzyýlda Budizm’den Hinduizme dönüþ eðilimi baþlamýþtýr. Khajuraho Tapýnaklarý - HÝNDÝSTAN Ýþte Khajuraho Tapýnaklarý da, bu toplumsal özgürleþmenin iþaretlerini sunar. Tapýnaklar terk edildikten sonra bu bölgeyi ormanlarýn kaplamasý, tapýnaklarýn beþ yüzyýl boyunca zarar görmeden günümüze dek gelmesini saðlamýþtýr. Khajuraho Tapýnaklarý - HÝNDÝSTAN 150 Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler Khajuraho Tapýnaklarý - HÝNDÝSTAN Khajuraho Tapýnaklarý HÝNDÝSTAN Khajuraho Tapýnaklarý - HÝNDÝSTAN Khajuraho Tapýnaklarý HÝNDÝSTAN 151 Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler FATEHPUR SÝKRÝ Onay Tarihi : 1986 Kriter: ii, iii, iv HÝNDÝSTAN Agra yakýnlarýnda bulunan ve “Zafer Kenti” anlamýný taþýyan Fatehpur Sirki, dört yüzyýl önce yapýlýp terk edilen muazzam bir hayalet þehirdir. Þehri kuran kiþi, üç yüz karýsý bulunmasýna karþýn bir türlü çocuðu olmayan Akbar Þah’týr. Akbar Þah bu sorununa çözüm aramak için Þeyh Salim Çiþti adýnda bir evliyayý ziyaret edecektir. Evliya bir kehanette bulunur ve yakýnda üç çocuðunun olacaðýný söyler. Gerçekten de çok geçmeden ilk çocuk doðar. Bunun üzerine Akbar Þah oðluna Þeyh Salim Çiþti’nin adýný (Salim) verir ve evliyanýn yaþadýðý bölgeye bir þehir kurulmasýný emreder. Fatehpur Sikri adýný verdiði ve on yýl kadar Moðol Ýmparatorluðu’nun baþkenti olacak bu þehre saraylar, kuleler, haremler, ahýrlar, imalathaneler, hamamlar, camiler ve mescidlerin yaný sýra, muazzam güzellikte bahçeler, havuzlar, kameriyeler yaptýrýr. Fatehpur Sikri - HÝNDÝSTAN Fakat bilinmeyen bir nedenden dolayý (rivayet odur ki, kenti besleyen su kaynaklarý kurumuþtur) kent kýsa zaman içinde terk edilir ve geriye bir hayalet kent kalýr. Þu ilginç bilgiyi de vermeden geçmeyelim: Akbar’ýn doðan ilk çocuðu Salim, hükümdar olunca Cihangir adýný alýr. Cihangir, ünlü Taç Mahal’i yaptýran Þah Cihan’ýn babasýdýr. Changdeokgung Saraylari- Güney Kore 152 Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler Fatehpur Sikri - HÝNDÝSTAN Fatehpur Sikri - HÝNDÝSTAN Fatehpur Sikri - HÝNDÝSTAN Fatehpur Sikri - HÝNDÝSTAN 153 Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler PLÝTVÝCE GÖLLERÝ Onay Tarihi : 1986 Kriter : i, iii HIRVATÝSTAN Pilitvice Gölleri - HIRVATÝSTAN Hýrvatistan’ýn Bosna sýnýrýnda yer alan bir doða harikasý. Burada kaynaðýndan doðan su, farklý seviyelerde birçok göl oluþturarak aþaðýya doðru akýyor. Geçtiði her yerde muazzam güzellikte manzaralar oluþturarak yoluna devam eden su, sekiz kilometrelik bir alanda irili ufaklý altmýþ göl meydana getirdikten sonra Korana Nehri’ne boþalýyor. Park görevlileri turizm sezonunda bu yöreyi günde 10 bin kiþinin ziyaret ettiðini belirtiyorlar. Özenle korunan bitki örtüsü, nadir bulunan kuþ türleri ve göl hayvanlarýnýn çeþitliliði hayranlýk uyandýrýcý. Ayrýca bölge çalý horozlar, kahverengi ayýlar, yabani kediler ve kurtlar için sýðýnak rolü üstleniyor. Büyük göl akü ile çalýþan teknelerle geçiliyor ve 78 metreden dökülen þelale her gün ziyaretçi akýnýna uðruyor. Milli park sahasý içinde kalan istisnasýz her ev pansiyon olarak düzenlenmiþ. Bölge içinde ziyaretçilerin arzusuna göre 3, 6 ve 8 saatlik yürüyüþ parkurlarý bulmak mümkün. Pilitvice Gölleri - HIRVATÝSTAN Pilitvice Gölleri - HIRVATÝSTAN 154 Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler Pilitvice Gölleri - HIRVATÝSTAN Pilitvice Gölleri - HIRVATÝSTAN Pilitvice Gölleri - HIRVATÝSTAN 155 Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler COPAN HARABELERÝ Onay Tarihi : 1980 Kriter : iv, vi HONDURAS Copan Harabeleri - HONDURAS Copan Harabeleri, Honduras’ýn Dünya Mirasý Listesi’ndeki tek yeridir. 1570 yýlýnda Diego García de Palacio tarafýndan keþfedilen ve ancak 19. Yüzyýl’da kazýlmaya baþlanan harabeler, Maya Uygarlýðý’nýn en önemli birkaç bölgesinden biridir. Mayalarýn bu en güneydeki yerleþimi, ayný zamanda günümüze kadar ulaþan en iyi korunmuþ kalýntýlar arasýnda yer almaktadýr. Yýkýntýlar, 10. Yüzyýlýn baþýnda terk edilmeden önce þehrin üç ana geliþme aþamasýndan geçtiðini göstermektedir. Maya Medeniyeti’nin Atina’sý olarak nitelendirilen bu þehirde hiyeroglif yazý ile 63 farklý taþýn üzerine yazýlmýþ dünyanýn en uzun Maya metni; Copan þehrinin kurulduðu günden itibaren kanun yapýcýlarýn yüz portrelerinin oyulduðu dikdörtgen þeklindeki sunak ve M.Ö. 571 yýlýnda yapýlýp, ancak 1989 yýlýnda ortaya çýkarýlmýþ olan Rosalila Tapýnaðý bilhassa ilginçtir Copan Harabeleri - HONDURAS Copan Harabeleri - HONDURAS Copan Harabeleri - HONDURAS 156 157 Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler ALBEROBELLO Onay Tarihi : 1996 Kriter : iii, iv, v ÝTALYA Ýtalya’nýn Puglia bölgesinde yer alan Alberobello, 100 bin kiþilik nüfusa sahip olan þirin bir kasaba. Bu kasabayý dünya mirasý haline getiren özelliði ise, ‘trulli” adýyla anýlan 2 binden fazla evin yarattýðý kültürel zenginlik. Konik çatýlarýyla bizim Harran evlerini andýran bu yapýlar, tamamen geleneksel yöntemlerle kireçtaþý kullanýlarak ve harçsýz olarak inþa ediliyor. Yöre sakinleri, yakýn çevreden temin ettikleri malzemelerle, günümüzde de ayný þekilde ev yapmayý sürdürüyorlar. Tarihöncesi yapý tekniðiyle inþa edilmiþ bu evler kasabaya masalsý bir hava veriyor. Ayrýca evlerin sahip olduðu kalýn duvarlar, içeride yazýn serin kýþýn ise ýlýk bir havanýn hakim olmasýný saðlýyor. Evlerin neden böyle dizayn edildiðiyle ilgili pek çok rivayet var. Bunlardan en ilginci, kasaba halkýnýn çok yüksek “vergilerden” kaçmak için bu yönteme baþvurduðunu söylüyor. Zira bu yapým tekniði, vergi müfettiþleri teftiþe geldiklerinde evin kolayca sökülüp ortadan kaldýrýlabilmesini saðlýyormuþ. Locorotondo, Fasano, Cisternino, Martina Franca ve Ceglie Messapica bölgelerinde de benzer özellikler gösteren evlere rastlansa da, Alberobello trulli tipi evlerin baþkenti olarak kabul ediliyor. Bu yüzden 1996 yýlýnda UNESCO tarafýndan Dünya Mirasý Listesi’ne kabul edildi. Alberobello - ÝTA LYA Alberobello - ÝTALYA A lo - ÝTALY Alberobel Alberobello - ÝTALYA Alberobello - ÝTALYA Alberobello - 158 ÝTALYA 159 Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler PIAZZA DEL DUOMO (Pisa) Onay Tarihi : 1996 Kriter : iii, iv, v ÝTALYA Ýtalya’nýn Pisa þehrindeki Piazza del Duomo ortaçað mimarisinin 4 dev baþyapýtýna evsahipliði yapmaktadýr. Bunlar Katedral, Vaftizhane, Mezarlýk ve Eðri Kule. Bunlar 11 -14. asýr Ýtalyan Anýt eserlerindendir. Eðri Kule 1063-1090 yýllarýnda yapýlan katedralin çan kulesi olarak 1173 senesinde yapýlmýþtýr. Kule üst üste bindirilmiþ yuvarlak 6 sütun dizisinden meydana gelmiþtir. 56 metre yüksekliktedir. Üzerine 294 basamaklý bir merdivenle çýkýlýr. En üstteki çanlarýn bulunduðu 8. kat silindir biçimindedir. Kule, Pisa'nýn gücünün ve zenginliðinin bir sembolü olarak Cenova ve Venedik'e rakip olarak yapýlmýþtýr. Pisa Kulesi bitirildiði tarihten itibaren güneye doðru eðilmeye baþlamýþtýr. Bunun sebebi temeldeki yumuþak zemindeki bir çökmedir. Günümüzde, kulenin tepesinden güney yönünde aþaðý sarkýtýlan bir çekül 4,3 metre açýða inmektedir. Ancak yapýnýn aðýrlýk merkezinin izdüþümü kendi temel dairesinin içinde kaldýðý için kule devrilmemektedir. Kule her yýl milimetrenin onda yedisi kadar (100 yýlda 7 cm) eðilmektedir. Kulenin þu andaki eðimi 5,5° kadardýr. Yapýlan müdahalelerle bugün eðrilme durdurulmuþtur. Pisa Kulesi - ÝTALYA Piazza Del Duomo - ÝTALYA 160 Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler Piazza Del Duomo - ÝTALYA Piazza Del Duomo - ÝTALYA Piazza Del Duomo - ÝTALYA 161 Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler KYOTO Onay Tarihi : 1994 Kriter : ii, iv JAPONYA M.S. 794 yýlýnda Eski Çin’in baþþehirlerini model alarak inþa edilen Kyoto, 19. Yüzyýlýn ortasýna kadar Japonya’nýn baþkenti olmuþtur. 1000 yýllýk sürece boyunca Japon kültürünün merkezi olan Kyoto, ahþap bina yapýmý, dinsel mimari ve Japon bahçe sanatý alanýndaki tüm geliþimi gözler önüne serer. Japonlar tarafýndan "Hana no miyako" yani "Çiçeklerin Þehri" olarak adlandýrýlan eski baþkent Kyoto, tarihi bin yýldan eskiye dayanan 17 tapýnak, mabet ve kale içermektedir. Bu 17 yapý, Kyoto’yu UNESCO Dünya Mirasý Listesi’ne sokmuþtur. Japonya’nýn en çok turist çeken (yýlda 40 milyon) bu kenti, ayrýca 1600 budist tapýnak, iki imparatorluk sarayý ve 400 Þinto mabedine evsahipliði yapmaktadýr. Kyoto tarihi açýdan o kadar zengindir ki, her gün bir tapýnak ziyaret edileceði düþünülürse, tüm Kyoto’yu layýkýyla gezmenin beþ buçuk yýl süreceði söylenmektedir. AS ONDUR beleri - H ara Copan H Kyoto - J APONYA ONYA oto - JAP Ky Kyoto - JAPONYA 162 Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler Kyoto - JAPONYA Kyoto - JAPONYA Kyoto - JAPONYA Kyoto - JAPONYA Kyoto - JAPONYA Kyoto - JAPONYA 163 Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler MEXICO CITY MERKEZÝ Onay Tarihi : 1987 Kriter : ii, iii, iv, v ve XOCHIMILCO-MEKSÝKA Azteklerin eski baþkenti Tenochtitlan’ýn yýkýntýlarý üzerine Ýspanyol’lar tarafýndan kurulan Mexico City, bugün dünyanýn en geniþ ve nüfus bakýmýndan en yoðun þehirlerinden biridir. Rusya’daki Kýzýl Meydan’dan sonra dünyanýn en büyük ikinci meydaný olan Zocalo Meydaný, Mexico City’nin tarihi merkezidir ve çevresinde yer alan tarihi yapýlarýyla birlikte 1987 yýlýnda Dünya Mirasý Listesi’ne alýnmýþtýr. Bu tarihi yapýlar Aztek’lerin ana tapýnaðý olan Templo Mayor, kýtadaki en büyük katedral ve iç duvarlarý Diego Rivera’nýn baðýmsýzlýk savaþýný anlatan resimleriyle süslü olan Ulusal Saray’dýr. Templo Mayor’un kalýntýlarý, Ýspanyol istilacýlar tarafýndan yýkýldýktan dört yüz yýl sonra keþfedilmiþ ve üzerindeki koloniyal tip evler yýkýlarak ziyarete açýlmýþtýr. Yine Dünya Mirasý Listesi’nde olan ve Mexico City’nin 28 kilometre güneyinde yer alan Xochimilco ise, tamamen Venedik’i andýrýr. 1600 kilometre uzunluða ulaþan su kanallarýnda ulaþým gondollarla saðlanmaktadýr. Eskiden göl olan bu bölgede, adacýklar üzerinde hala tarým yapýlmaktadýr. Burada gezerken karþýlaþtýðýnýz rengarenk gondollar, çalgýcýlar, yiyecek içecek satýcýlarý, Xochimilco’yu tam bir karnaval yerine çevirir. Mekxico C ity Merkezi KSÝKA Mek xico C h e Xoc rkezi v ity Me - ME imilco Mekxico City Merkezi ve Xochimilco - MEKSÝKA 164 ve Xochim ilco - MEK SÝKA Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler Mekxico City Merkezi ve Xochimilco - MEKSÝKA Mekxico City Merkezi ve Xochimilco - MEKSÝKA Mekxico City Merkezi ve Xochimilco - MEKSÝKA Mekxico City Merkezi ve Xochimilco - MEKSÝKA 165 Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler KATMANDU VADÝSÝ Onay Tarihi : 1987 Kriter : ii, iii, iv, v NEPAL Yirmi kilometrelik bir alan içerisinde yer alan Durbar Meydaný, Patan, Bhaktapur Swayambhu ve Bauddhanath Budist stupalarý ile Pashupati ve Changu Narayan Hindu Tapýnaklarý Kathmandu Vadisi’nde bilhassa önem taþýyan yedi eserdir. Kathmandu Vadisi, Nepal’in kültürel ve sanatsal geçmiþini içeren bu yedi anýt grubuyla 1979 yýlýnda Dünya Mirasý Listesi’ne alýnmýþtýr. Durbar Meydaný’nýn gelir getirmesi için yöresel düzeyde ilginç çözümlere rastlýyorsunuz. Meydana giden bütün yollarýn giriþine birer giþe konulmuþ. Nepallýlar buraya girerken ücret ödemeseler de, gelen her turist bu yola girebilmek için bilet almak zorunda. Kahtmandu Vadisi’nin ayrýca belirtilmesi gereken bir özelliði, eroin ve diðer uyuþturucularýn serbest olmasýndan dolayý buranýn 1960’lý yýllarda hippilerin uðrak yeri haline gelmesiydi. Sonradan her tür uyuþturucu madde kullanýmý yasaklandý. Bugün UNESCO bölge için en büyük tehlikenin, kontrolsüz kentsel geliþme olduðuna dikkat çekiyor. Katmandu Vadisi - NEPAL Katmandu Vadisi - NEPAL 166 Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler Durbar - NEPAL Durbar - NEPAL Durbar - NEPAL Durbar - NEPAL Durbar - NEPAL 167 Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler ITCHAN KALA Onay Tarihi : 1990 Kriter : iii, iv, v ÖZBEKÝSTAN Itchan Kala, Ýpek Yolu üzerindeki muhteþem kent Hiva’da yer alan bir iç þehir. 10 metre yüksekliðindeki duvarlarla çevrili bu bölge, ticaret kervanlarýnýn Ýran’a gitmek için çölü geçmeden önce uðradýklarý son Itchan Kala- ÖZBEKÝSTAN durakmýþ eskiden. Ýçinde 50 tarihsel abide, 250 kadar eski ev yer alýyor. Tarihi yapýlar arasýnda özellikle Djuma Camii’yi, anýtmezarlarý, medreseleri ve 19. Yüzyýlýn baþýnda Alla-Kulli-Khan tarafýndan inþa edilen iki sarayý sayabiliriz. Itchan Kala, Orta Asya’da Ýslam Mimarisinin en iyi korunmuþ örneklerini içerdiði için, 1990 yýlýnda UNESCO tarafýndan Dünya Miraslarý Listesi’ne alýndý. Ýlginç bir özelliði belirtmeden geçmeyelim. Hiva halkýnýn Türkçesi bizim kullandýðýmýz dile Azerilerden sonra en yakýn olaný. Dolayýsýyla Hiva’ya gittiðinizde yöre halkýyla anlaþmakta hiç zorluk çekmiyorsunuz. Bölge sakinlerinin bir Dünya Mirasý’na sahip olmaktan dolayý gurur duyduðunu her hallerinden anlamak mümkün. Zaten giriþe konulmuþ dev sertifika da bunu çok iyi anlatýyor. Katmandu Vadisi - NEPAL Itchan Kala- ÖZBEKÝSTAN Katmandu - NEPAL Itchan Kala-Vadisi ÖZBEKÝSTAN 168 Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler Itchan Kala- ÖZBEKÝSTAN Itchan Kala- ÖZBEKÝSTAN Itchan Kala- ÖZBEKÝSTAN Itchan Kala- ÖZBEKÝSTAN 169 Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler WIELICZKA TUZ MADENÝ Onay Tarihi : 1978 Kriter : iv POLONYA Wieliczka Tuz Madeni - POLONYA Wieliczka Tuz Madeni, bölgede binlerce yýl öncesinden itibaren baþlanan tuz çýkarma giriþimlerinin, 13. Yüzyýldan itibaren daha sistemli hale gelmesiyle oluþmuþ. Krakow’a 20 kilometre uzaklýkta bulunan Wieliczka Tuz Madeni, % 90 tuz yoðunluðuna sahip monoblok bir tuz kayasýndan oluþan yapýsýyla, çok uzun zamandýr insanlýða hizmet etmeyi sürdürüyor. Dokuz katmandan oluþan, yüz elli metre derinliðe ulaþan tuz madeninin en önemli özelliði, 300 kilometreyi aþan galerilerinin bugün ismi bile bilinmeyen madencilerin meydana getirdiði sanat eserleriyle dolu olmasý. Maden içinde ilerlerken çok sayýda heykel ve sunaða rastlýyorsunuz. Üstelik hem bunlar, hem de merdiven basamaklarý ile parke taþlarý tamamen tuzdan meydana getirilmiþ. Bilhassa büyük bir tuz kayasý oyularak yapýlan katedral ile içindeki heykel, gravür, rölyef ve niþler madene benzersiz bir görünüm kazandýrýyor. Havalandýrma sistemlerinin bu tuzdan sanat eserlerinde yaratmaya baþladýðý tahribat, 1978 yýlýnda UNESCO’nun devreye girmesini saðlamýþ. Wieliczka Tuz Madeni hemen Dünya Mirasý ilan edildikten sonra, havalandýrma sistemi yenilenmiþ ve gelecek kuþaklara ulaþmasý garanti altýna alýnmýþ. Wieliczka Tuz Madeni - POLONYA 170 Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler Wieliczka Tuz Madeni - POLONYA Wieliczka Tuz Madeni - POLONYA Wieliczka Tuz Madeni - POLONYA Wieliczka Tuz Madeni - POLONYA 171 Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler BATALHA MANASTIRI Onay Tarihi : 1983 Kriter : i, ii PORTEKÝZ Portekizlilerin 1385 yýlýnda Kastilyalýlar’ý maðlup ettikleri Aljubarrota savaþý anýsýna yaptýklarý dini yapý, yüzyýllar boyunca Batalhalý Dominikenlere hizmet vermiþtir. Portekiz Ýmparatorluðu sonraki iki yüz yýl boyunca bu büyüklükte bir baþka projeye giriþmemiþtir. Özellikle Manueline sanattan etkilenen ve Gotik tarzda yapýlan manastýr, görülmeye deðer bir þaheser olarak ziyaretçilerini beklemektedir. Kral John I ve eþi ile birlikte dört oðlu ve eþlerinin de mezarlarý bu manastýrda bulunmaktadýr. Ama bunlarýn en ünlüsü Prens Henri de Navigator’dýr (Denizci Henri). Portekizde ilk denizcilik okulunu açan, Portekiz denizciliðinin geliþmesini saðlayan Prens Henry, bu giriþimi ile Portekizli denizcilerin Ümit Burnu’nu dolaþarak Hindistan ve Uzak Doðu’ya ulaþan deniz yolunu açmalarýný saðlamýþtýr. Böylece dünya tarihini tümüyle deðiþtiren yeni geliþmelerin önü açýlmýþtýr. Yapýnýn “Tamamlanmamýþ Kilise” denilen bölümü ise, bitmemiþ haliyle bile görenleri hayrete düþüren bir güzelliðe sahiptir. Duvar süsleri, niþler ve heykeller benzersiz sanat eserleridir. Batalha Manastýrý - PORTEKÝZ Batalha Manastýrý - PORTEKÝZ 172 Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler Batalha Manastýrý - PORTEKÝZ Batalha Manastýrý - PORTEKÝZ Batalha Manastýrý - PORTEKÝZ Batalha Manastýrý - PORTEKÝZ Batalha Manastýrý - PORTEKÝZ Batalha Manastýrý - PORTEKÝZ 173 Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler PORTO Onay Tarihi : 1996 Kriter: iv PORTEKÝZ Porto - PORTEKÝZ Dünyaca ünlü Porto þaraplarýnýn anavataný olan Duoro Vadisinin dik yamaçlarýnda zümrüt yeþili üzüm baðlarý Duoro Nehri boyunca Atlantik O k y a n u s u sahillerine kadar uzanýr. Nedir bu güzel vadiyi dünyada tek yapan ve neden Porto Þaraplarý benzersiz bir rayihaya sahiptir? Bunun nedenlerinden biri, vadinin toprak yapýsýnda bulunan beyaz renkli taþlardýr. Üzümlerin olgunlaþtýðý yaz mevsiminde gündüz ortalama 30 santigrat derece ýsýyý emen bu taþlar, gece de vadinin ýsýsýný 30 santigrat derecede sabit tutar. Gece ve gündüz sabit ýsýda olgunlaþan bu üzümler farklý ve harika bir çeþniye sahiptir. 2000 yýllýk Duoro Vadisi’yle birlikte Porto þehri UNESCO Dünya Mirasý Listesinde yer almaktadýr. Þehrin her yanýnda, diyelim ki bir meydaný süsleyen ýþýklý çok büyük bir panoda veya Katedral meydanýnda yere döþeli parke taþlarýnýn arasýnda Dünya Mirasý Amblemi’ni görmek mümkündür. Porto - PORTEKÝZ Porto - PORTEKÝZ 174 Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler Porto - PO RTEKÝZ Porto - PORTEKÝZ Porto Porto - PORTEKÝZ 175 ÝZ RTEK - PO Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler SINTRA Onay Tarihi : 1995 Kriter : ii, iv, v PORTEKÝZ Ortaçaðdan beri Portekiz kraliyet ailesi ve asillerinin yazlýk saraylarýnýn bulunduðu Sintra, asýrlýk aðaçlarýn oluþturduðu ormanlar içinde tepelere yaslanmýþ güzeller güzeli bir þehir. Sintra’da villalar ve saraylar yemyeþil aðaçlarýn arasýnda inci taneleri gibi görünür. Ama bu þehrin en ünlü unsuru kraliyet yazlýk sarayýnýn mutfak bacalarýdýr. Þehrin her yerinden görülen bu iki yüksek baca, zamana göre ileri bir teknikle inþa edilmiþtir. Mutfakta oluþan baca gazlarýnýn atýlmasý konusunda son derece baþarýlý bir mimari özelliðe sahiptir. Sintra ayrýca 19. Yüzyýlda Avrupa’da Romantik Mimari’nin ilk merkezi olmuþtur. II. Ferdinand’ýn bir manastýrdan dönüþtürdüðü kale, yerel ve egzotik aðaçlarýn içinde Gotik, Mýsýr, Fas ve Rönesans unsurlarýnýn romantik bir duyarlýlýkla bir araya getirilmesiyle oluþmuþtur. Park ve bahçelerin kendine özgü dizayný, sonradan Avrupa’da peyzaj mimarisinin geliþiminde çok önemli etkilerde bulunmuþtur. Sintra - PORTEKÝZ Sintra - PORTEKÝZ 176 Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler Sintra - PORTEKÝZ Sintra - PORTEKÝZ Sintra - PORTEKÝZ Sintra - PORTEKÝZ Sintra - PORTEKÝZ Sintra - PORTEKÝZ 177 Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler MOSTAR KÖPRÜSÜ Onay Tarihi : 2005 Kriter : vi SARAY BOSNA Ýlginç bir þekilde Mostar Köprüsü, Dünya Mirasý Listesi’nde istisnai bir yer teþkil eder. Zira UNESCO, 6 numaralý kriterin tek baþýna kullanýlmamasýný tavsiye etmiþ, fakat sonradan kendi Mostar Köprüsü - SARAY BOSNA tavsiyesine raðmen, Mostar Köprüsü’nü sadece bu kritere dayanarak listeye dahil etmiþtir. Böylece Avrupa kýtasýndaki en önemli Osmanlý yapýtlarýndan biri olan Mostar köprüsü, sembolik deðeri nedeniyle insanlýk mirasý sayýlmýþtýr. Yüzyýllardýr gerek ayný þehrin iki yakasý, gerekse burayý paylaþan farklý kültürler arasýnda köprü vazifesi gören bu görkemli anýt, bir Türk firmasý tarafýndan restore edilmiþtir. Savaþ sýrasýnda yýkýlan ve nehre düþen taþlar özenle çýkarýlmýþ, yapým tekniði ve mimarisine birebir sadýk kalýnarak yeniden inþa edilmiþtir. Köprünün hem yeniden inþa edilmesi, hem de Dünya Mirasý ilan edilmesi, 2000’li yýllarda o coðrafyada yaþanan korkunç savaþa verilebilecek en güzel yanýt olmuþtur. Mostar Köprüsü - SARAY BOSNA Katmandu Vadisi - NEPAL Mostar Köprüsü - SARAY BOSNA 178 Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler SKOCJAN MAÐARALARI Onay Tarihi : 1995 Kriter: ii, iv, v SLOVENYA Debisi yüksek bir nehir, yeryüzünü deðil de akmak için yeraltýný seçerse ne olur? Keþfedilebilmiþ en güzel yanýtlardan biridir Skocjan Maðaralarý. Bir tepenin üzerine kurulmuþ Sloven köyünün altýndan geçen sular, derinliði 100 metreyi bulan bir yer altý kanyonunun içine bir çaðlayanla dökülür. Birkaç metrelik dar kanyonda yoluna devam ettikten sonra, 40 km uzaklýkta denize döküldüðü noktaya kadar bir daha gün ýþýðýna çýkmaz. Yeryüzünde heyecanla izlediðimiz bazý güzel nehir ve çaðlayanlarýn, yeraltýnda bütün haþmetiyle ve benzer güzellikleri sergileyerek aktýðýný görmek için her yýl on binlerce doða aþýðý turist bu bölgeye gelmektedir. Gün boyu ve her saat baþý rehberler eþliðinde maðaraya inen gruplar, çaðlayanlarý 12 metreye ulaþan yer altý kanyonunda köprüyü tek sýra halinde geçerken, 50 metre aþaðýlarýnda çýlgýnca bir hýzla akan yer altý nehrini, 50 metre yukarýlarýnda da bu yer altý dünyasýnýn gökkubbesini seyretmenin inanýlmaz keyfini yaþamaktadýrlar. Ayrýca on binlerce yýldýr insanlar tarafýndan kullanýldýðý için, buluntularýyla geçmiþimize iliþkin ipuçlarýný da bize ulaþtýrmaktadýr. Katmandu Vadisi- -SLOVENYA NEPAL Skocjan Maðaralarý 179 Skocjan Maðaralarý - SLOVENYA Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler SIGIRYA Onay Tarihi : 1982 Kriter : ii, iii, iv SRÝ LANKA Adýný dünyaya çay ve güçlü filleri ile duyuran eski adýyla Seylan Adasý, Hindistan’ýn güneyinde yer alan, harika iklim ve doðasýyla dikkat çeken muhteþem bir adadýr. Çaðlar boyunca H i n d i s t a n yarýmadasýndan buraya gelen gruplar, bu güzel adada Hint kökenli uygarlýklar kurmuþlardýr. Ýþte bunlarda birinin kaçak prensi, adanýn iç kýsýmlarýnda Sigirya denilen yerde, geniþ düzlüklerin ortasýndaki volkanik bir kayayý bugün hayranlýkla seyrettiðimiz muhteþem bir saray kale haline getirmiþ. Düþmanlardan korunmak için bazý bölümleri yontulan kaya, çok zor týrmanýlabilir hale getirilmiþtir. Çevresine kale duvarlarý örülüp, hendekler kazýlmýþ, bazý bölümlerinde büyük kaya parçalarý desteklerle yuvarlanmaya hazýr hale getirilmiþ ve son olarak da tam tepeye harika bahçeleri, havuz olarak da kullanýlan sarnýçlarý ile bir saray inþa edilmiþtir. 370 metre yükseklikten, üç yüz altmýþ derece açý ile kilometrelerce uzak mesafeleri görmeye imkan veren bu kale saray, 1982’den bu yana koruma altýndaki bir dünya mirasýdýr. Sigirya - SRI LANKA Sigirya - SRI LANKA 180 Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler Wieliczka Tu z Madeni - POLONY A Sigirya - S RI LANKA Sigirya - SRI LANKA z Madeni Tu Wieliczka RI LANKA Sigirya - S Sigirya - SRI LANKA 181 YA - POLON Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler NGORONGORO Onay Tarihi : 1979 Kriter : vii, viii, ix, x TANZANYA Afrika’da Kenya’dan baþlayýp Tanzanya’ya kadar devam eden Serengeti düzlüðü ve Tanzanya’da derinliði 600 metre ve çapý 19 kilometre olan Ngorongoro krateri Milli Park olarak UNESCO tarafýndan Dünya Mirasý Listesi’ne alýnmýþtýr. Bir dönem yörede yaþayan Mashai kabilelerinin yarattýðý tehdit nedeniyle Tehlike Altýndaki Dünya Miraslarý listesine de giren Ngorongoro, uluslararasý yardýmlarla kurtarýlmýþtýr. Her yýl yaðmurlu ve kurak mevsim dönemlerine göre iki kez binlerce yabani hayvanýn göçüne tanýk olmaktadýr. Ngorongoro çanak biçimindeki yapýsý, uygun iklimi ve yoðun yabani hayvan nüfusu ile muazzam güzellikteki doðal yaþam alanlarýndandýr. Burada ziyaretçiler aslan, sýrtlan, hipopotam, zürafa, zebra, leopar gibi pek çok canlýyý doðal ortamlarýnda izleme þansýný elde etmektedirler. YA Ngorong ANZAN goro - T oro - TA Ngoron Ngorongoro - TANZANYA 182 NZANYA Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler ANYA Ngorongoro - TANZ Ngorongoro - TANZANYA Ngoro ngoro Ngorongoro - TANZANYA 183 - TANZ ANYA Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler ST. SOPHIA KATEDRALÝ ve Onay Tarihi : 1990 Geniþletme : 2005 Kriter : i, ii, iii, iv PECHERSK LAVRA-UKRAYNA St. Sophia Katedrali - UKRAYNA Ukrayna’nýn baþkenti Kiev’de Doðu Avrupa’nýn en güzel katedral ve manastýr komplekslerinden biri olan St. Sophia yer alýr. Ayasofya’ya rakip olarak inþa edilen kompleksin giriþinde 7 katlý bir kapý bulunmaktadýr. Yapý, altýn mozaikleri ve Hýristiyan dinini konu alan mavi fon üzerine yapýlmýþ benzersiz duvar ve tavan resimleriyle ünlüdür. Altýn yaldýzlý kubbeleri bu dünya mirasý kompleksin görkemini daha da arttýrmaktadýr. Pechersk Larva ise, Ortodoksluðun Rusya’da 17. Yüzyýl’dan 19. Yüzyýl’a kadar yayýlým göstermesinde büyük paya sahip olan bir dini yapýlar topluluðudur. Hemen altýnda uzunluðu beþ kilometreyi bulan tüneller mevcuttur. Mum ýþýklarýyla aydýnlatýlan bu tünelde, dini liderlerin mezarlarý yer almaktadýr. St. Sophia Katedrali - UKRAYNA Vadisi -- UKRAYNA NEPAL St. Katmandu Sophia Katedrali 184 Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler HA LONG BAY Onay Tarihi : 1994 Geniþletme : 2000 Kriter : vii, viii VIETNAM Kuzey Vietnam’da insan gözünün görebileceði en muhteþem manzaralardan biri sizi Halong Bay’de beklemektedir. Denizin içinden fýþkýrmiþ gibi görünen 1600’den fazla büyüklü küçüklü ada, hafif sisler içinde yemyeþil birer rüya adasý gibi görünür. Birbirine yakýn adalar aralarýnda harika boðazlar, koylar ve geçitler oluþturmuþtur. Bazý adalarýn üzerindeki tapýnaklar, Uzak Doðuya has mimari tarzlarý ile birer biblo gibi durur. Denizden çok dik yükselenlerin yaný sýra, seyrek de olsa minik kumsallar oluþturmuþ koylara da rastlanýr. Yüzyýllar öncesinden bugüne gelen Uzak Doðu’ya özgü tekneler yelkenlerini açýp adalar arasýnda dolaþýrken baþ döndüren bir manzara oluþtururlar. Adalarýn arasýnda kalan sular inci tarlalarý ve deniz ürünleri için çok verimli bir ortam oluþturmaktadýr. Geçimini bu ürünlerle saðlayan yöre insanlarýnýn yüzen 3-5 evden oluþan yerleþim birimleri ve bunlar arasýnda ulaþýmý saðlayan tek kürekli tekneleri turistlerin fotoðraf karelerine harika görüntüler olarak yansýmaktadýr. Efsaneye göre çok eski zamanlarda Vietnam halkýný denizden gelen tehlikeli yabancýlara karþý korumak için tanrýlar gökyüzünden ejderler atmýþlar. Denize inen bu ejderlerin kývrýmlarý adalarý oluþturmuþ ve yüzlerce adanýn kývrýmlarý arasýnda kaybolan düþman gemileri karaya ulaþamamýþ, böylece bu güzel ülkenin güzel insanlarý kurtulmuþtur. Ha Long Bay - VIETNAM Katmandu Vadisi - NEPAL Ha Long Bay - VIETNAM 185 Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler MY SON TAPINAÐI Onay Tarihi : 1999 Kriter : ii, iii VIETNAM 4. ve 13. yüzyýllar arasýnda Vietnam’da Hinduizmden etkilenen Champa Krallýðý hüküm sürdü. Danang þehrinin 69 kilometre güneybatýsýnda yer alan My Son tapýnaðý, bu kültürün arkasýnda býraktýðý en etkileyici izlerden biridir. 70’den fazla mimari öðeyi kapsayan bu dinsel yapýlar kompleksi, Vietnam’da yabancý bir Hindu kültürünün oluþtuðu ve yok olduðu yer olarak UNESCO tarafýndan koruma altýna alýnmýþtýr. Bir baþka gerekçe de, Güney Doðu Asya’nýn tarihinde çok önemli bir rol oynayan Champa Krallýðý’nýn izlerini günümüze taþýmasýdýr. Restorasyon çalýþmalarý süren tapýnaklarýn kalýntýlarý bu kültürün görkemini hissettirecek kadar muhteþemdir. Özellikle Asparas dansçýlarýnýn kabartmalarý çok dikkat çekicidir. Kazý alanýndan çýkan irili ufaklý pek çok buluntu, Danang þehrindeki Champa Mimarlýk Müzesi’nde sergilenmektedir. My Son Tapýnaðý - VIETNAM AM IETN ý-V að apýn on T My S My Son Ta pýnaðý - V My Son Tapýnaðý - VIETNAM 186 IETNAM Dünya Mirasý'na Giren Yerlerden Örnekler TE WAHÝPOUNAMU Onay Tarihi : 1990 Kriter: vii, viii, ix, x YENÝ ZELLANDA Te Wahipounamu, insanýn nefesini kesecek kadar güzel bir su girintisidir. Tasman Denizine açýlan Fiordland, Norveç fiyortlarýný kýskandýracak kadar muhteþem fiyortlardan oluþur. Bu milli parkýn Milford Sound bölümüne giden tek kara yolu 1963 yýlýnda 700 metre yükseklikte açýlan 1200 metre uzunluðunda bir tüneldir. Bölgenin çevresi, karlý yüksek daðlarla çevrilidir Fiyort’ta 500 ila 1000 metre civarýnda yüksek yamaçlardan akan harika görünümlü þelalelere rastlýyorsunuz. Ayrýca bu yöreye özgü deniz aslanlarý çevredeki kayalýk bölgelerde barýnýyorlar. Fiyort içinde su altý yaþamýný inceleyen bir observatuar bulunmakta. 2014 metre yüksekliðindeki Pembroke Daðý ve Buzulu fiyort gezisi yapan turistleri büyülüyor. Fiyort turlarý, ancak erken rezervasyonla yer bulunabilen 200-300 kiþilik teknelerle yapýlýyor. Burada ayrýca sekiz yüz yaþýný bulan aðaçlara, dünyanýn tek yüksek dað papaðýný “kea”ya ve soyu tükenmek üzere olan Takahe kuþlarýna rastlayabilirsiniz. Te Wahipounamu - Yeni Zellanda Te Wahipounamu - Yeni Zellanda Te Wahipounamu - Yeni Zellanda 187
