HAVUZ, ÇOCUK ve DEZENFEKSİYON

Transkript

HAVUZ, ÇOCUK ve
DEZENFEKSÝYON
Disinfection of
Swimming Pool Water
"Ýyi bir dezenfeksiyon, pahalý kimyasallarla deðil,
doðru kullanýlan kimyasallar ile yapýlýr."
Said Güllüoðlu
Kimya Mühendisi
Editör
Kývanç Kasal
Çevre Yük. Müh
miþ
ellen
Günc
SKI
3. BA
Bodrum - 2012
HAVUZ, ÇOCUK ve DEZENFEKSÝYON
© Said GÜLLÜOÐLU
Adres : Atatürk Bulvarý No: 22
Konacýk - Bodrum / Muðla
Tel : 0252 317 07 61 - 317 07 62
Faks : 0252 317 07 81
e-posta: [email protected]
e-posta: [email protected]
BODRUM - 2012
•••
1. Baský : Nisan 2010
2. Baský : Nisan 2011
3. Baský : Eylül 2012
•••
Yayýn Hazýrlýk
Kapak
: Çatým Reklamcýlýk Ltd. Þti.
: Çatým Reklamcýlýk Ltd. Þti.
: Metin Özar
ISBN : 978-605-61249
Baský : Baský Mat. Yay. Org. San. Tic. Ltd. Þti.
ATB Ýþmerkezi G Blok No: 203 Macunköy/Ankara
Tel: 0312 397 87 20 - Faks: 0312 397 87 23
ANKARA - 2012
Önsöz
Ben kimim?
10.08.1968 tarihinde Ýstanbul'da dünyaya geldim. Ýlkokul'a Urfa Cengiz Topel
Ýlkokulunda baþladým ve Adana Hayriye Kemal Kusun Ýlkokulundan mezun oldum.
Ortaokul öðrenimimi Ankara Semiha Ýsen Ortaokulunda, Lise öðrenimimi de Ankara
Bahçelievler Deneme Lisesinde tamamladým. Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi
Kimya Mühendisliði bölümünden mezun olarak aktif öðrencilik hayatýmý
sonlandýrdým.
Aktif öðrencilik hayatýmýn bitmesiyle birlikte, pasif öðrencilik hayatým baþladý ve
hala devam etmekte......
Þu ana kadar öðrendiðim tek þey, hiçbir þey bilmediðimdir!
Profesyonel çalýþma hayatýma Türk-Henkel Ankara bayisi olan YÝMKA Kollektif
Þirketinde baþladým
1993 yýlýnda Bodrum'a yerleþtim ve Güllüoðlu Kimya Sanayi Limited Þirketini
kurdum. Halihazýrda havuz kimyasallarý ve ekipmanlarý üzerine ticaret hayatýmý
3
www.havuz.info.tr
devam ettirmekteyim.
2009 Þubat ayýnda Vera (Myakinina) Güllüoðlu ile hayatýmý birleþtirdim ve 01
Aralýk 2009 tarihinde kýzým Elifsu Sofya dünyaya geldi.
Eþimin hamilelik döneminde verdiðim bir karar ile kaleme almaya baþladýðým bu
kitap, bir tanecik kýzýma armaðanýmdýr.
Neden “Havuz, Çocuk ve Dezenfeksiyon” ?
Eþimin hamilelik dönemimde doktorunun þiddetle tavsiye ettiði, günlük
eksersizleri ve yüzmesi idi. Su içinde yapýlacak eksersizler, hamile bayanlar için suyun
kaldýrma kuvvetinden de faydalanýlarak yapýldýðýnda, daha rahat ve vücudu aþýrý
zorlamadan, bebeðe zarar vermeden yapýlabiliyordu.
Hamile eþimin kullanacaðý, ikamet ettiðimiz sitenin havuzu, baþka kullanýcýlarýnda
olmasý sebebiyle dezenfeksiyon açýsýndan eþimin ve bebeðimizin saðlýðý için risk
oluþturabilecekti.
Havuz konusundaki yaklaþýk 20 yýllýk birikimim ve bu konuda yeterli yazýlý kaynaðýn
olmamasý, yaptýðým tavsiyelerin kulak ardý edilmesi, artýk bu konuda bir þeyler yapma
zorunluluðu duymama sebep oldu.
Ýlk adým olarak www.havuz.info.tr adresli internet sitesini kurdum ve bu site
üzerinden havuz kullanýcýlarýnýn bilinçlenmesi amacýyla konu ile ilgili yazýlarýmý
yayýnlamaya baþladým.
Ýnternet üzerinden yayýnlamýþ olduðum yazýlarýma olan ilgi ve insanlarýn bilgiye
olan açlýðý, beni buradaki bilgileri, daha geniþ, daha kapsamlý olarak bir kitap haline
getirmeye teþvik etti.
Bu kitap'da, havuz dezenfeksiyonu konusunda bilinçlenerek, oluþabilecek riskleri
en aza indirmek veya tamamen ortadan kaldýrmak için neler yapabileceðimizi
öðreneceðiz.
Unutmayalým ki havuzun kirlenmesine engel olamayýz, fakat havuzun
temizlenmesi ve dezenfekte edilebilmesi bizim elimizdedir. Naçizane kitabýmda
benimde sizlerle paylaþmaya çalýþtýðým esas konu bu olacaktýr.
Bu kitabýmý yazarken insan hayatýnda eðitim ve öðrenimin asla bitmediðini,
teknolojinin ve onu yaratan bilginin ne kadar çeþitli olduðunu ve çok daha önemlisi
internet vasýtasý ile bilgiye ulaþmanýn ne kadar kolay olduðunu bir kez daha anladým.
Ýnternet dünyasýnda akan bilgiden, bilgiye ulaþmanýn kolaylýðýndan dolayý, havuz
ve dezenfeksiyon konusunda bir þeyler yazmýþ herkesin bir sözünü, bir cümlesini veya
bir paragrafýný mutlaka kullanmýþýmdýr.
Benim yaptýðým, karýþýk ve daðýnýk bilgileri, kendi tecrübelerimle harmanlayarak
ve kimya mühendisi, kimyager, biyolog, vb. uzman olmayan havuz kullanýcýlarýnýn,
hatta eðitim düzeyi daha düþük uygulayýcýlarýn bile anlayabileceði bir dille, kitap
haline getirmek oldu.
www.havuz.info.tr
4
Bunu yaparken pek çok yerde bilimsel ve bol formülasyonlu açýklamalardan
elimden geldiðince kaçýnýp daha kolay anlaþýlabilir, hatta bilimsel bile sayýlamayacak
yaklaþýmlar ile doðru sonuçlara, sebep den daha çok sonuç 'a ulaþmaya çalýþtým.
Kitabýmý yazarken Temel Su Kimyasý konusunda katkýlarýný aldýðým Ege Üniversitesi
Öðretim Görevlisi Kimya Yüksek Mühendisi Erdinç ÝKÝZOÐLU'na,
Meslektaþlarým Kimya Yüksek Mühendisi Kemal Bektaþ ve Kimya Mühendisi
Çiðdem Özer
Su Mikrobiyolojisi konusunda seminer notlarýndan faydalandýðým Ege
Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Biyomühendislik Bölümü Öðretim Görevlisi Prof.
Dr. Rengin ELTEM'e ,
Havuz Suyundan Bulaþabilecek Hastalýklar konusunda, Tepe Poliklinik'den Dr. Ali
Suat GÜLLÜOÐLU, Dr. Metin Oktay SUBAÞI, Dr. Gokhan Tunç SAKARYA
Kitabýmýn Editörlüðünü yapan deðerli arkadaþým Çevre Yüksek Mühendisi Kývanç
KASAL'a ve Ýnternet dünyasýnda konu ile ilgili yazýsý, makalesi ve araþtýrmasý olan
herkese teþekkürü bir borç bilirim.
Saygýlarýmla.
Said GÜLLÜOÐLU
Kimya Müh.
5
www.havuz.info.tr
Ön Söz
...............................................................
3
Ýndeks
..............................................................6
1. TÜRKÝYEDE YÜZME HAVUZLARININ DURUMU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
2. HAVUZ SUYUNDA NELER VAR? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
• Su bulunan baþlýca maddeler ve kaynaklarý . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
• Havuz suyunda bulunan baþlýca maddeler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
• TS 11899 Temiz su ve havuz suyunun özellikleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
3. HAVUZLARDAN BULAÞABÝLECEK HASTALIKLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
• Suda bulunan mikroorganizmalar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
• Su ile bulaþan hastalýklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
• Biyofilm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
• Suyla ilgili hastalýklarýn bulaþma þekilleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
• A-Bakteriyel Hastalýklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
Basilli Dizanteri (Shigella spp.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
Kolera (Vibrio chlorea) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
Gastroenterit (Campylobacter) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
Gastroenterit (Enteropatojenik Escherichia coli) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
Salmonellozis (Salmonella spp.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
Tifo (Salmonella typhi) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
Paratifo (Salmonella paratyphi) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
Yersiniosis (Yersinia spp.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
Lejyoner hastalýðý (Legionella spp.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
Deri enfeksiyonlarý (Pseudomonas spp. ve Stapphylococcus spp.) . . . . . . . . . . . . . . . 31
Miyozit (Aeromonas hydrophila) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
Gastroenterit (Vibrio parahaemolyticus) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
• B-Viral Hastalýklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
Viral Gastroenteritler (Norwalk Ajaný, Rotavirüs) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
Enfeksiyöz Hepatit (Hepatit A virüsü) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
Poliomiyelit (Poliovirüsler) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
Aseptik menenjit (Echovirüsler, Coxsackievirüsler) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
Ensefalit (DiðerEnterovirüsü) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
• C- Parazit Hastalýklarý . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
Acanthamebiasis (Acanthamoeba spp.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
Amipli Dizanteri (Entomoeba histolytica) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
Cryptosporidiosis (Cryptosporidium parvum) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
Ascariasis (Ascaris lumbricoides) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
Balantidial Dizanteri (Balantidium coli) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
Giardiasis (Giardia Lamblia) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
Meningoensefalit (Nagaleria spp. ve Acanthamoeba spp.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
Schistosomiasis (Schistosoma spp.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
• 6 önemli uyarý . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
4. HAVUZ SUYUNDA ALG ÜREMESÝ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
5. HAVUZ SUYUNDA SICAKLIÐIN ETKÝSÝ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
6. SAÐLIK BAKANLIÐI GENELGELERÝ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
• Yüzme Havuzlarýnýn Tabi Olacaðý Saðlýk Esaslarý ve Þartlarý Hakkýnda Yönetmelik . . . 48
• Saðlýk Bakanlýðý Toz Klor Kullanýmýný Yasakladý mý? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
7. SAÐLIK BAKANLIÐINCA KONTROL EDÝLMESÝ ÝSTENÝLEN BAKTERÝLER . . . . . . . . . . . . . . 74
www.havuz.info.tr
6
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
• Toplam Koloni (jerm) Sayýsý . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
• TS EN ISO 6222 (Su kalitesi - Kültürü yapýlabilen mikroorganizmalarýn sayýmý - Agar
besiyerinde aþýlama ile koloni sayýmý) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
• Koliform ve E.Coli bakterileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
• TS EN ISO 9308-1 (SU KALÝTESÝ - ESCHERÝCHÝA COLÝ VE KOLÝFORM BAKTERÝLERÝN
TESPÝTÝ VE SAYIMI - BOLUM 1: MEMBRANLA SUZME YONTEMÝ) . . . . . . . . . . . . . . . . 75
• Koliform bakteriler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
• E. coli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
• Pseudomonas aeruginosa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
• TS EN 12780 (Sular - Ýnsani Tüketim Amaçlý Sular) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
HAVUZLARDAKI KLOR MIKTARI NE OLMALIDIR? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
• Dezenfeksiyon Maddeleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
• Su Hazýrlýk Metot Kombinasyonlarý . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
• Klor Dozajý ve Klor Tesisinin Kapasitesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
• Klor Oksidasyon Basamaklarý . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
• Dezenfeksiyon Deðeri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
HAVUZ SUYUNDA pH 'IN ÖNEMÝ NEDÝR? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
KLOR ÖLÇÜMÜ NASIL YAPILMALI? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
• Serbest Klor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
• Baðlý Klor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
• Toplam Klor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
BAÐLI KLOR NEDÝR ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85
KLOR ÞOKLAMASI NASIL YAPILIR? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86
STABÝLÝZATÖR (Siyanürik Asit) NEDÝR? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
AMONYUM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
NITRAT VE NÝTRÝT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
ALÜMÝNYUM VE BAKIR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
• Alüminyum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
• Bakýr
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
ALKALÝNÝTE NEDÝR? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
KALSÝYUM SERTLÝÐÝ NEDÝR? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98
TOPLAM ÇÖZÜNMÜÞ KATI MADDE (TDS) NEDÝR? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
DOYGUNLUK DEÐERÝ ( Saturation Index ,Langelier Ýndeksi ) NASIL HESAPLANIR? . . . . 100
HAVUZ KÝMYASALLARI KULLANIMI ve ÖLÇÜMLERÝ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
HAVUZ KÝMYASALLARI KULLANIMINDA DÝKKAT EDÝLMESÝ GEREKENLER . . . . . . . . . . . . 103
• KLOR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
• pH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
• YOSUN ÖNLEYÝCÝ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
• BERRAKLAÞTIRICI (PARLATICI) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
• ÇÖKTÜRÜCÜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
• pH+
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
HAVUZ MAKÝNE DAÝRESÝ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
• Havuz filtrasyon sistemi nasýl çalýþtýrýlýr? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
• Altý yollu vananýn kullanýmý . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
• Süpürge iþlemi yapýlýrken dikkat edilmesi gerekenler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
• Filtre içindeki havanýn yaratacaðý problemler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109
FÝLTRE KUM'UNUN ÖNEMÝ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
• Zeolit, Klinoptilolit Nedir? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
7
www.havuz.info.tr
25. HAVUZ TEMÝZLÝÐÝ VE SEZON ÖNCESÝ BAKIM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
26. HAVUZ PROBLEMLERÝ VE ÇÖZÜMLERÝ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
• Mekanik Problemler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
• Kimyasal Problemler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
a) Taze su ile gelen problemler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
b) Kullanýlan kimyasallardan kaynaklanan problemler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
c) Yetersiz ve doðru kullanýlmayan kimyasaldan kaynaklanan problemler . . . . . . . . 115
27. ALTERNATÝF DEZENFEKSÝYON SÝSTEMLERÝ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
• Ozon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
• UV Ýle Dezenfeksiyon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
• Bakýr – Gümüþ Ýyonizasyonu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
• Tuz ile klor üretimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
28. ALTERNATÝF DEZENFEKTANLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
• Ýyot
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
• Brom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
• Lityum Hipoklorit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
• Hidrojenperoksit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
• Potasyum Permanganat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
• Guanidin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
29. OTELLER ÝÇÝN SEZONLUK HAVUZ KÝMYASALLARI KULLANIM MÝKTARI VE
FÝYAT ANALÝZÝ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125
30. BAZI BILIMSEL YAZILARDAN KISALTMALAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127
31. KAYNAKLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
Ek 1.
The Swimming Pool and Spa Association . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ABOUT SPASA NSW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
What is SPASA? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
What does SPASA do? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Setting Standards . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
CODE OF ETHICS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
FACT SHEETS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
• Water Balance . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
• Pool Safety . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
• Solar Heating . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
• Sanitising the Pool . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
• Gas Pool Heating . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
• Pool Blankets . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
• Heat Pumps . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
• Ozone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
• Ionisers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
• Spa PoolMaintenance . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
• Salt Chlorinators . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
• Saving Water . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
• Concrete Pools . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
• Algae . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
• Winterising Your Pool . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
• Langelier Index . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
• Automatic Chlorine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
www.havuz.info.tr
8
130
130
130
130
130
130
131
132
135
137
139
142
145
147
149
151
153
156
158
160
162
163
165
167
• Filtration . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169
Pool Standards, 2006 for the Swimming Pool, Wading Pool and
Water Spray Park Regulation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171
I. Definitions and Interpretation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171
II. Purpose and Scope . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172
III. Construction, Operation and Maintenance of Pools . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172
1) Pool Operator Qualifications . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173
2) Filtration and Recirculation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174
3) Disinfection . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175
4) Monitoring and Recordkeeping . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175
5) Microbiological Sampling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175
6) Water Quality . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176
7) Anti-Entrapment . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177
IV. Written Policies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178
1) Safety and Supervision Requirements . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178
2) Notices for Public Safety . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178
3) Public Education . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179
4) Water Quality Issues . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179
5) General Sanitation Plan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180
V. Pool Premises . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180
Schedule A: Fecal Contamination Management for Pools Reference Materials . . . . 181
A. Approval Process for Ultraviolet Treatment . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185
B. Inactivation of Viruses, Giardia and Cryptosporidium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187
C. Equivalent CT Values for Chlorination at 25°C . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188
Ek 3. Management of Spa Pools Controlling the Risks of Inflection . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190
Background to the control of infectious agents in spa pools . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190
Legislation + health and safety, and other relevant law . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191
PART 1: REGULATORY REQUIREMENTS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195
1.1 Scope and application . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195
1.2 Identification and Assessment of the risk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200
1.3 Managing the risk: Management responsibilies, training and competance . 203
1.4 Preventing or controlling the risk from exposure to infectious agents . . . . . 204
1.5 Record keeping . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206
1.6 Responsibilities of designers, manufactourers, importers, suppliers and
installers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210
PART 2: GUIDANCE ON THE CONTROL OF INFECTIOUS AGENTS IN SPA POOLS . . . . . 210
2.1 Background . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210
2.2 Treatment programmes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213
2.3 Monitoring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215
2.4 Cleaning and disinfection . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224
2.5 Design . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229
2.6 Whirlpool baths . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238
2.7 Hiring and other commercial uses . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239
APPENDIX 1 AUDIT CHECKLISTS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240
APPENDIX 2 TROUBLE SHOOTING GUIDE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245
APPENDIX 3 SPA POOL WATER TESTING PROCEDURES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245
Ek 4. Cyanurics - Benefactor or Bomb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250
Bibliography . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250
Ek 2.
9
www.havuz.info.tr
...bu kitap, sevgili eþim Vera ve
bir tanecik kýzým Elifsu Sofya’ya
armaðanýmdýr...
"Ýyi bir dezenfeksiyon, pahalý kimyasallarla deðil,
doðru kullanýlan kimyasallar ile yapýlýr."
www.havuz.info.tr
10
Türkiye’de Yüzme Havuzlarýnýn Durumu
Kitabýmýza TMMOB Makine Mühendisleri odasýnýn 1993 yýlý mayýs ayýnda
çýkardýðý Tesisat mühendisliði dergisinde, sektörümüzün duayenlerinden olan
Makine Yük. Müh. Sami Bölükbaþýoðlu ile yapýlan söyleþiden bazý bölümleri size
aktararak baþlamak istiyorum. Bakalým 1970 yýlýndan 2010 yýlýna, 40 yýlda neler
deðiþmiþ?
Soru: Sayýn Bölükbaþýoðlu, ülkemizdeki en eski Yüzme Havuzu Tesisatçýlarýndan
birisiniz. Sizce yüzme havuzu nedir, tanýmýný yapar mýsýnýz?
S.B: Bugün bilhassa Türkiye'de hýzla geliþmekte olan yüzme havuzu, insanlarýn
suya girmekle serinlemekten baþlayýp, hareket, çevrede yarattýðý serinlik ve
güzellikle, huzur ortamýyla insanlarý özellikle de aileleri bir araya toplamak için
ihtiyaç haline gelmiþ bir olay.
Yüzme havuzu bence; görsel olarak temiz ve berrak su, tabaný-duvarlarý ve yüzeyi
temiz olan su, ayrýca her an mikro biyolojik açýdan temiz olabilen bir su havuzudur.
Tabii bu temizliði saðlayabilmek için; birincisi filtreleme sisteminin, ikincisi de
dezenfeksiyon sisteminin çok iyi ve uygun kapasitede yapýlmýþ olmasý gereklidir.
Kýsaca yüzme havuzlarý, çok ömürlü ve her an suyun bu temizliðini saðlama
niteliðine sahip havuzlardýr.
Soru: Yani, birçoklarýnca sanýldýðý gibi dört duvar içinde bir miktar su deðil.
S.B: Kesinlikle. Hakikaten bu konuyu bilmeyenler hiçbir zaman havuzun yaný
baþýnda ve görünmeyen bir noktada, çok önemli bir makine dairesinin bulunduðunu
bilmezler.
Soru: Yüzme havuzlarýna olan talebin doðuþunu, ülkemizdeki geliþimini anlatýr
mýsýnýz?
S.B: Bundan takriben 20 yýl önce modern anlamda havuz istekleri baþlamýþtýr. Yani
havuzun Uluslar arasý ölçülerde yapýmý, su devir daiminin saðlanmasý, suyun temizlenmesi ve dezenfeksiyon sisteminin baþarýlý bir þekilde temini arzu edilir olmuþtur.
Ancak o zamanlar, denizlerin temiz olmasý, halkýn daha çok deniz kýyýsýna raðbet
etmesi, havuz maliyetlerinin yüksekliði havuzun önemini gölgeliyordu.
Hatta bir ara Türkiye'de ekonomik krizlerin bulunduðu sýralarda havuz yapýmlarý
hayli azaldýðý gibi tek tük yapanlar da yapýldýðýnýn bilinmesini istemezlerdi. Fakat
sonra sonra bir ihtiyaç olarak anlaþýldý ve bugün hýzla ve çok miktarda yapýlýyor.
....
11
www.havuz.info.tr
Soru: Yüzme havuzu tesisatý denince ne anlaþýlmalý, havuz tesisatý hangi
proseslerden oluþuyor?
S.B: Yüzme havuzu çok iyi tanýmlanmalý ki tesisatý da ona göre yapýlsýn. Yani bir
açýk yüzme havuzu mu kapalý bir mekanda yapýlan havuz mu? Genel maksatlarla
kullanýlan bir havuz mu, özel bir ev için yapýlan havuz mu?
....
Havuzlarýn bu þekilde amacý tayin edildikten sonra, bir havuz hacmindeki suyun
kaç saatte bir devir daim yapabileceðini de kesin olarak tayin etmek lazým.
Bir olimpik havuzda, hiç düþünmeden, buna 4 saat demek lazým. Bir çocuk
havuzunda 2 saat demek lazým. Çok fazla kaplýca olan yurdumuzda, kaplýca havuzlarý
söz konusu ise orada bunu 1 saat gibi kýsa süreye düþürmek lazým. Ama sadece 1
aileye hitabeden özel havuzda bu 8 saat olabilir.
Tabii iktisadi düþüncelerle, maliyetin biraz daha düþürülmesi maksadý ile site ve
apartmanlar için yapýlan daha büyükçe topluluklara hitap eden havuzlarýn devir daim
süreleri 4 ile 6 saat gibi bir deðerde tarif edilir ve genelde 6 saat olarak alýnýr.
Bunun 4 saate doðru yaklaþmasý su temizliði açýsýndan bir yarar saðlayacaktýr.
Havuzlarda kesinlikle mühendisliðin tespit ettiði kýstaslarýn dýþýna çýkmamak lazým.
Bir emme sistemindeki, emme borularýnda hiçbir zaman 1,25 m/s hýzdan büyük bir
deðerin kabul edilmemesi lazým.
Zaman zaman çok küçük boru çaplarý ile oradaki emiþ hýzýnýn alýnabileceði
zannedilerek o debinin geçeceði var sayýlýyor. Tabii ki böyle bir þey olmayýnca
hesaplarda esas alýnan devir daim süreleri de çok þaþýyor.
Gelelim pompa debi ve basýnçlarýna. Pompa debi ve basýnçlarý, gerek devir daim
süresi gerekse borulardaki lokal veya boru uzunluklarýnýn getirdiði basýnç kayýplarý ile
kum filtresinin en týkanmýþ haldeki basýnç kaybýný da ilave ederek, tüm basýnç
kayýplarýný rahat karþýlayacak kapasitede olmalýdýr.
Genellikle plastik gövdeli, sessiz havuz pompalan büyük basýnçlar getirememektedir. Ama 12-15 mSS civarýndaki bir pompa istenen debiyi karþýlýyorsa matluba
muvafýktýr.
Basma basýnçlarýnýn 2,5 m/s 'den büyük seçilmemesi, sistemi ve filtrasyonu
rahatlatýcý bir etkendir.
Kum filtrelerinin kapasitesi, genellikle kesiti ile belirlenir.
Bunda da özel havuzlar ve genel maksatlý havuzlar ile tatlý su ya da deniz suyu
kullanan ki yurdumuzda deniz suyu da çok kullanýlýr, havuzlarda bu kum filtre
hýzlarýnýn deðiþik deðerlerde seçilmesi uygundur.
Hatta çevre kirliliði de kum filtrelerinin hýz ve kapasitesi belirlenirken dikkate
alýnmalýdýr.
Mesela yüksek hýzlý bir kum filtresini çevresi temiz bir özel evde 50m/h'e kadar
www.havuz.info.tr
12
seçebiliyor olsak bile çevre kirliliðinden dolayý 10m/h daha eksik yani 40m/h hýzda
seçmekte yarar vardýr. Bu, genel maksatlý havuzda 30m/h 'lere düþecektir.
Dezenfeksiyon sistemi de tesisatýn bir parçasýný teþkil eder. Dezenfeksiyon sistemi
de ana filtrasyon sistemiyle çok mütecanis, çok uyumlu, çok dengeli çalýþacak þekilde
seçilip uygulanmalýdýr.
Keza suyun ýsýtýlmasý da ayrý bir önem taþýmaktadýr.
Soru: Bir yapýnýn tasarýmý yapýlýrken; Mimar, Ýnþaat Mühendisi, Elektrik
Mühendisi, Tesisat Mühendisi arasýnda koordineli bir çalýþma söz konusudur. Yüzme
havuzu tasarýmýnda da böyle bir çalýþma var mýdýr?
S.B: Bir havuzun yapýmý, her halükarda ciddi bir proje ile yapýlmalý. Bu iþin baþýnda
da Makine mühendisi yönetmen olmalý. Mimar bir tasarým yapýyor ama can
güvenliðinden tutun filtrasyonuna, dezenfeksiyon 'una hatta ve hatta tutunma
yerlerinden merdivenine kadar her þeyini Makine mühendisi yönlendiriyor.
Buna elektrik mühendisi, statiker, kimya mühendisi ve mimar yardýmcý olmuþ
oluyor. Yani bence bir havuzun yapýmý, mimarýn verdiði yerleþim planýna göre
tesisatçýnýn ellerine teslim edilecek bir olaydýr.
...
Soru: Havuzlarda aydýnlatma (mekan ve su altý) ve topraklamanýn öneminden de
söz eder misiniz?
S.B: Su altý aydýnlatmasý dediðimizde kesinlikle 12 volt ve kesinlikle izole trafolarla
teçhiz edilmiþ olmalýdýr. Ve topraklama sisteminin son derece güvenilir uygulanmýþ
olmasý lazýmdýr.
Birçok havuzcu yýldýrýmdan korunmayý bile düþünmez. Yani betonarmeyi
topraklamayý. Halbuki ta civarda bir yere yýldýrým düþer, adam suyun içindedir
çarpýlýr. Ýzole trafolarda, trafonun yüksek gerilim tarafýnda bir kýsa devre, diðer tarafa
sirayet etmeyeceði için daima bir emniyettir.
Ama buna raðmen koruyucu sigortalarla ve topraklama hattýyla havuzu ayrýca
emniyete almak lazýmdýr.
Soru: Yüzme havuzu tesisatý ile ilgili Türk Standartlarý henüz oluþmamýþtýr. Konuyla
ilgili düþünceleriniz nelerdir?
S.B: Konuyla ilgili Türk Standartlarý henüz oluþmamýþtýr. Bayýndýrlýk bakanlýðýnýn
tariflerinde de yeterli doküman yoktur. Avrupa'da ve Amerika'da birçok standart
uygulamalarý vardýr.
Biz firma olarak SPASA'yý (Standarts For Swimming Pools) bize yakýn bulmakta ve
uygulamaktayýz.
SPASA kuruluþunun da üyesi olarak devamlý bir bilgi kaynaðý temin etmekteyiz.
Türk Standartlarý Enstitüsü, Türkiye'ye uygun, yüzme havuzu ile ilgili standartlarý çok
süratli bir þekilde, bütün yapýmcýlarýn, iþletmecilerin hatta kullanýcýlarýn hizmetine
sunmalýdýr.
13
www.havuz.info.tr
Bu gün havuzlarda dikkat ediyoruz serbest klor seviyesi birçok havuzda 0,3 mg/lt
seviyesini geçmemektedir, bu eksiktir. Bazý havuzlarda ise 2-2,5 mg/lt seviyelere
çýkmaktadýr. Bu da zararlýdýr. Yani bunun her halde Avrupa ve Amerika'da kabul edilen
0,5 ila 1,5 mg/lt seviyeleri arasýnda tutulmasý saðlanmalýdýr.
Soru: Standartlarýn oluþumunu ve iþletme sýrasýnda denetimi saðlýklý olarak
yapabilecek kurumlar var mýdýr? Bu konuda TMMOB ve Makine Mühendisleri Odasý
neler yapabilir?
S.B: Ülkemizde bu iþleri yapabilecek kuruluþlar var. Bayýndýrlýk Bakanlýðý Tesisat
Dairesi Baþkanlýðý ve TSE'nin yapým sýrasýnda alt yapýyý hazýrlamasý lazýmdýr.
Tarifler çok net ve kesin olmalýdýr. Bütün dünyada uygulanan standartlar varken
niye bizde olmasýn. Niye bu kadar gecikmiþ olunsun.
Havuz yapýmcýlarýnýn da bu konuda gayret sarf etmeleri lazým. En azýndan kendi
meslek odalarý ile fikir birliðine ulaþmalarý ve öneriler getirmeleri lazýmdýr.
Havuzlardaki su dezenfeksiyonu konusunda Makine Müh. Odasý, Kimya
Mühendisleri ve Belediyelerin de denetleme açýsýndan çok yeterli ve yetkili ekiplere
sahip olmalarý lazýmdýr.
Bir havuzun bir bahçede yapýlýp yapýlmamasýný ince eleyip sýk dokuyan belediye
ilgili birimleri, bu iþe ruhsat verdikten sonra bu iþin fiilen nasýl yapýldýðý ve neticede ne
elde edildiðini de kesin kes denetlemelidir.
Bu havuzlarýn yapýmýndan sonra iþletmenin denetimi de özellikle insan saðlýðý
açýsýndan son derece önemlidir.
Burada týp fakülteleri ile Hýfzýssýhha Enstitülerine çok önemli görevler
düþmektedir. Bu kuruluþlar Türkiye genelinde çok sýký kontroller ve tespitler yapmalý,
bir takým istatistik 'i bilgiler vererek hem halký hem de kuruluþlarý bilinçlendirmelidir.
Yani bu iþe önayak olmalýdýr.
....
Gerek üyelerini ve dolayýsý ile üyelerinin çalýþtýðý diðer kamu ve özel kuruluþlarý da
bu birliðe davet etmekte büyük katkýsý ve faydasý olacaktýr. Sonra Oda 'lar arasý
iþbirliði de burada önem kazanýyor.
Bilhassa Kimya Mühendisleri ve Týp kuruluþlarý ile çok sýký iliþkide olmak lazýmdýr.
Soru: Tesisat Mühendisliði Dergisi bunun bir baþlangýcý, bir platformu olabilir mi?
S.B.:Tesisat Mühendisliði Dergisi, tabii ki bilhassa tüm makine mühendislerinin
okuduðu bir dergi olacaktýr. Hakikaten de çok faydalýdýr. Basýnýn bu iþe davet edilmesi
lazýmdýr.
Çok daha az teknik olmakla beraber halký bilinçlendirmek bu iþi sevdirmek
lazýmdýr.
Özellikle kitle iletiþim araçlarý kanalý ile, nasýl doðal gaz konusunda halka bilgiler
veriliyor, ayný þekilde yüzme havuzlarý ile ilgili de hem iþletmecilere hem de halka
www.havuz.info.tr
14
yaygýn bilgi verilmelidir.
Çünkü halk saðlýðý açýsýndan doðal gazdan daha az tehlikeli deðil yüzme havuzlarý.
Saðlýklý dezenfeksiyon yapýlmamasý halinde bulaþýcý hastalýklarýn, bakteriyel
hastalýklarýn hýzla yayýlmasýna neden olabilir çünkü.
...
Tesisat mühendisliði Dergisi: Sayýn Bölükbaþýoðlu sohbetiniz için size teþekkür
ederiz.
Sn. Bölükbaþýoðlu ile yapýlan sohbetten anlaþýlacaðý üzere ülkemizde havuz
sektörünün baþlangýcý 1970'li yýllarda dayanmaktadýr.
TSE ilk çalýþmalarýný TSE 11899/Aralýk 1995 de yayýnlamýþ, 25 Nisan 2000 yýlýnda
aldýðý kararla önceki çalýþmayý geçersiz kýlýp TSE 11899 YÜZME HAVUZLARI, SUYUN
HAZIRLANMASI, TEKNÝK YAPIM, KONTROL, BAKIM ve ÝÞLETMESÝ GENEL KURALLAR
'ýný yürürlüðe koymuþtur.
TSE bu standartlarý yayýnlamasýna raðmen, ne yazýk ki yüzme havuzu yapýlýrken bu
standartlarý uygulama zorunluluðu yoktur.
Yüzme havuzlarý, masaj havuzlarý, süs havuzlarý, sauna konularýnda faaliyet
gösteren firmalar Uygulamalý Havuz Enstitüsü'nün (UHE) temelini 26.01.1995 günü
26 firmanýn katýlýmý ile düzenlenen "Sektörümüzün sorunlarý" konulu toplantýda
atmýþ ve derneðin tüzüðü hazýrlanarak, 19 kurucu üyenin imzasý ile 20.04.1995 günü
yasal baþvurusunu yapmýþtýr.
UHE ye kayýtlý 200 civarýnda firma varken, ülke çapýnda, yüzme havuzlarý, masaj
havuzlarý, süs havuzlarý, konularýnda faaliyet gösteren firma sayýsýnýn 1000 in
üzerinde olduðu tahmin edilmektedir.
UHE ini hali hazýrda dernek statüsünde olmasý ve yarý resmi devlet kuruluþu (Oda)
olamamasýndan dolayý denetleme ve yaptýrým yetkisi yoktur. UHE'nin bu yetkiyi
kazanmasý halinde, atýksu arýtma tesislerinin proje safhasýnda olduðu gibi, havuz
projelerinin de UHE tarafýndan onaylanarak, havuz yapýmýna baþlanabilmesi, birçok
tasarým hatasýnýn daha iþin baþýnda bertaraf edilmesini saðlayacaðýný
düþünmekteyim.
Belediyeler ise bu konuya maalesef daha çok uzaklar....
Ülkemizde ilk olarak yüzme havuzlarýnýn mikrobiyolojik ve kimyasal analizlerle
denetlenmesi sürecini, 2008 yýlýnda Saðlýk Bakanlýðý baþlatmýþtýr.
Saðlýk Bakanlýðý 2008 yýlýnda havuz kimyasallarý üretim sürecinde merdiven altý
dediðimiz üretimlerin halk saðlýðýný tehdit eder boyutlara ulaþmasý sebebiyle, üretim
sürecinin ruhsatlandýrýlmasýna ve ruhsatsýz ürünlerin piyasadan kaldýrýlmasýna karar
vermiþtir.
Saðlýk Bakanlýðý, Temel Saðlýk Hizmetleri 15.05.2008 tarihinde yayýnlamýþ olduðu
Sayý:B.10.0.TSH.0.10.00.04/121.99 sayýlý genelge ile Ýl ve Ýlçe Saðlýk Müdürlüklerine
15
www.havuz.info.tr
halka açýk havuzlarýn denetlenmesi görevini vermiþtir.
Yine Saðlýk Bakanlýðýnýn halka açýk havuzlarda zorunlu tutmayý hedeflediði, Halk
Eðitim Merkezlerince (UHE ve Kimya Mühendisleri Odasýnýn da katkýlarýyla) eðitilmiþ
ve sertifikalý Havuz Operatörleri bulundurulmasý çalýþmalarý da baþlamýþtýr.
Bütün bu olumlu ve olumsuz yönleri ile ülkemizde yaklaþýk 200.000 adet havuzun
çoðu, doðru projelendirilmemesi veya bakýmlarýnýn doðru yapýlmamasý nedeniyle
saðlýðýmýzý tehdit etmektedir.
Özellikle halka açýk havuzlar (Otel havuzlarý, Spor havuzlarý, Site havuzlarý,...vb.)
halk saðlýðý açýsýndan büyük riskler taþýmaktadýr.
www.havuz.info.tr
16
Havuz Suyunda Neler Var?
Suda bulunan baþlýca maddeler ve kaynaklarý
ÝYONÝK ÇÖZÜNMÜÞ
NON-ÝYONÝK ÇÖZÜNMÜÞ
POZÝTÝF
ÝYONLAR
NEGATÝF
ÝYONLAR
ASKIDA
KATI MADDE
Mineraller,
katýlar ve
kayalar
Sodyum
Kalsiyum
Magnezyum
Potasyum
Alüminyum
Demir
Manganez
Bakýr
Çinko vs...
Bikarbonat
Karbonat
Klorür
Florür
Nitrat
Fosfat
Hidroksitler
Boratlar
Silikatlar
Sülfat
Kil, Kum ve
diðer
inorganik
katýlar
Atmosfer
Hidrojen
Bikarbonat
Klorür
Florür
Toz - Polen
Organik
madde
parçalanm.
Amonyak
Hidrojen
Sodyum
Klorür
Bikarbonat
Hidroksit
Nitrik
Nitrat
Sülfür
Organik
radikaller
Organik katý,
organik
atýklar
Hümik madde
içeren, doðal
organik bileþikler, sebzeye
rengini veren
maddeler, diðer organik
atýklar
Karbondioksit
Hidrojensülfit
Amonyak
Hidrojen
Metan
Nitrojen
Oksijen
Algler,
Diatomlar,
Protozoa,
Balýklar vb.
Virüsler,
Bakteriler,
Algler vb.
Karbondioksit
Amonyak
Metan
Kil, silt ve
diðer
inorganik
katýlar,
Organik
bileþikler
Yað, korozyon
ürünleri,
prozoa vb.
Ýnorganikler
VOC içeren
doðal ve
sentetik
organik
bileþikler
pestisitler,
virüsler,
bakteriler
Klorür
Sülfürdioksit
KAYNAÐI
Yaþayan
organizma
Endüstriyel
Alanlar
Aðýr metaller
içeren
inorganik
iyonlar
Ýnorganik
iyonlar,
Organik
moleküller
17
KOLLOÝDAL
GAZLAR
Kil
Silikat
Ferrikoksit
Alüminyumoksit
Magnezyumdioksit
Karbondioksit
Karbondioksit
Nitrojen
Oksijen
Sülfürdioksit
www.havuz.info.tr
Havuz Suyunda Bulunan Baþlýca Maddeler.
KATYONLAR : Sodyum, Kalsiyum, Magnezyum, Potasyum, Alüminyum, Demir,
Manganez, Bakýr, Çinko, Kurþun, Amonyum, Hidrojen
ANYONLAR : Bikarbonat, Karbonat, Klorür, Florür, Fosfat, Hidroksitler, Boratlar,
Silikatlar, Sülfat, Nitrat, Nitrit, Sülfit, Sülfür
KOLLOÝDLER : Kil, Kum, Toprak, Silikat, Ferrikoksit, Alüminyumoksit, Magnezyumdioksit, Hümik asitler, Taninler
GAZLAR : Karbondioksit, Hidrojen sülfür, Hidrojen, Metan, Azot, Oksijen
CANLILAR : Virüsler, Bakteriler, Mantarlar, Protozoalar, Algler, canlý – cansýz
Böcekler, Kuþ, kedi, köpek vb. Tüyleri ve dýþkýlarý, Bitkiler, yapraklar, Polenler
ÝNSAN KAYNAKLI KÝRLÝLÝK : Vücut kiri, yaðý ve teri, Kan, Cerahat, Tükürük, Ýdrar,
Dýþký, Sümük, Kozmetikler, Saç
DÝÐERLERÝ : Tarým Ýlaçlarý, Gübreler, Boyalar, Klorlu bileþikler
TS 11899 Temiz su ve havuz suyunun özellikleri
Havuzumuzun temiz ve berrak olmasý için klorla yapýlacak olan dezenfeksiyonun
yanýnda mutlaka iyi bir filtrasyonunda olmasý gereklidir. Temiz ve berrak görünen bir
havuz, filtrasyonun düzgün olduðunu gösterir, ancak havuzda dezenfeksiyonun
yeterli olduðu anlamýna gelmeyebilir.
Bunun yanýnda TS 11899 havuza doldurulacak suyun niteliði konusunda aþaðýdaki
standartlarý getirmiþtir.
Suyun özellikleri
Suyun karakteristik nitelikleri içme sularý ile ilgili TS 266' ya uygun olmalýdýr. Deniz
ve mineral sularý için, özelliklerine baðlý olmak üzere kýsmen baþka araþtýrma
metodlarýda kullanýlmak zorundadýr. Temiz suyun numunesi havuza girmeden önce
tesisattan alýnýr. Havuz suyu numunesi yüzeyin 20 cm. altýndan (derinden) alýnýr.
Havuz Doldurma Suyunun Özellikleri
Doldurma suyu; Ýçilebilen genel ve yaygýn hijyenik sularýn (TS 266'ya uygun)
niteliklerini taþýmalýdýr., aksi takdirde ayrý olarak düzenlenmiþ özel bir su hazýrlama
tesisinde bu þartlara getirilmesi gerekir. Su hazýrlama iþlemini zorlaþtýran maddeler
de ön bir iþlemle önceden sistemden uzaklaþtýrýlýr. Deniz suyu ve tuzlu sulardaki tuz
miktarý ile saðlýk açýsýndan problem taþýmayan mineralli sularda ve kaplýca sularýndaki
mevcut doðal maddeler dikkate alýnmamalýdýr. Doldurma amacý ile kullanýlan suyun
ön bir iþlemle hazýrlanmasý TS 266 ya uygun olmadýðý veya aþaðýdaki deðerlerin
aþýlmasý halinde söz konusu olur.
Demir 0.1 mg/l
(1,8 mmol/m³)
www.havuz.info.tr
Mangan 0.05 mg/l
(0,9 mmol/m³)
Amonyum 2.0 mg/l
(110 mmol/m³)
18
P olarak
polifosfat 0.005 mg/l
(0,16 mmol/m³)
GRUP
No
1.2.1.
1.2.1.1
1.2.1.2
1.2.1.3
1.2.1.4
1.2.1.5
1.2.2.
1.2.2.1
1.2.2.2
1.2.2.3
PARAMETRE
Mikrobiyolojik Talepler
Koloni teþkil eden birimler (KBE) (20±2) °C’de
Koloni teþkil eden birimler (KBE) (36±1) °C’de
Escherichia coli (36±1) °C’de
Pseudomonas aeruginosa (36±1) °C’de
Legionella pneumophila (36±1) °C’de
Fiziksel ve Kimyasal Talepler
Renk (l
=436 nm iken spektral absorbsiyon
katsayýsýnýn belirlenmesi
Bulanýklýk (Bulanýklýk birimi FNU5)
Netlik
1.2.2.4
pH Deðeri8
1.2.2.5
TEMÝZ SU HAVUZ SUYU
BÝRÝM min maks min maks
l/ml
l/ml
l/100ml
l/100ml
l/100ml
-----------
20
20
i.e.2
i.e.2
i.e.2 - 3
l/m
FNU5
-------
0,4
0,2
---
6,5
6,5
-------------
7,6
7,6
5,5
0,1
----0
0
---
0
-----------
-----------
a. Tatlý suda
b. Deniz suyunda
Amonyum (NH4+) Konsantrasyonu
mmol/m³
mg/l
1.2.2.6
Doldurma suyundaki nitrat (NO3) konsantrasyonu mmol/m³
üzerine ilave nitrat konsantrasyonu6
mg/l
1.2.2.7
Doldurma suyunun O2 deðeri üzerinden
mg/l
Mn VII’nin II’ye oksitlenebilirliði7
mg/l
KMnO4 olarak doldurma suyunun deðeri
üzerinden KMnO4 kullanýmý
mg/l
Ag/AgCl 3,5 m.KCl elektrot için redox deðeri8
1.2.2.8
1.2.2.8.1 Tatlý sular için a. 6,5≤pH deðeri≤7,3
mV
b. 7,3≤pH deðeri≤7,6
mV
1.2.2.8.2 Deniz sularý için a. 6,5≤pH deðeri≤7,3
mV
b. 7,3≤pH deðeri≤7,6
mV
1.2.2.9
Klorür miktarý >500 mg/l. Ayný zamanda
mV
0,5 mg/l’den daha yüksek bromür veya iyodür
içeren sular için redox gerilimi8
1.2.2.10 Serbest klor8 - 13 a. Genel
mg/l
b. Sýcak masaj havuzlarýnda
mg/l
10 - 12 - 13
1.2.2.11 Baðlý klor
mg/l
0,3
0,7
---
-----------
100
100
i.e.2
i.e.2
i.e.2 - 4
--0,5
--0,5
Havuz dibi net olarak
kolayca görülmeli
6,5
7,6
6,5
7,6
--5,5
--0,1
--322
--20
--0,75
--0,75
---
3
750
--770
--700
--720
--Sýnýr deðer
denenerek belirlenir
ihtiyaca 0,39
göre 0,79
0,2
---
0,69
1,09
0,2
2) ie.: Ýsbat edilemez
3) Su sýcaklýðý ≥23°C filtre edilmiþ suda (dezenfeksiyondan önce)
4) Sýcak masaj havuzlarýnda ve su sýcaklýðý ≥23°C olan havuzlarda.
5) Bulanýklýk birimi FNU: Formazine Nephelometric birimler
6) Ozon kademeli su hazýrlýk iþlemleri için geçersizdir
19
www.havuz.info.tr
7) Yüksüz tesiste filtre edilmiþ suyun oksitlenebilme deðeri doldurma suyunun altýnda ise,
burada düþük olan deðer referans olarak alýnýr. Doldurma suyunun oksitlenebilme deðeri
0.5mg/l O2 veya 2mg/l KMnO4'nýn altýnda ise 0.5 mg/l O2 veya 2mg/l KMnO4 deðeri
referans olarak kabul edilir. Ozonlu iþlemlerde: iki misli deðerler
8) Serbest klor, pH ve Redoks gerilimi ölçümü için ölçü suyu hattý (Doðrudan havuzdan ölçüm
için numune su alan) ve buradan referansla çalýþan su kontrol ve ayar tesisi (Sabit ve
sürekli, doðru ayarlanmýþ), su kontrol, ayar ve kayýt ünitelerinden oluþan bir elektronik
sistem (Su kontrol, ayar ve kayýt tesisi) bulunmalýdýr. Ölçü suyu akýþýndaki gecikme en çok
0.5 dakikayý, ölçme sistemindeki ölçüm gecikmesi ise 1 dakikayý aþmamalýdýr. Redoks
ölçümünde tolerans 20mV'u aþmamalýdýr. Ölçülen redoks deðeri olmasý gereken min.
Deðerinin 50mV daha altýnda ise su hazýrlýk tesisi ve iþletme þartlarý gözden
geçirilmeli,sebep araþtýrýlmalý ve düzeltilmelidir. Ph deðerinin elektro metrik olarak
ölçümünde tolerans ± 0.1 doðrulukla gerçekleþmelidir. Amperometrik klor ölçümünde
olasý hata sýnýrý en fazla 0.05 mg/l olmalýdýr. PH ve serbest klor için verilen minimum ve
maksimum deðerlerin sýnýr deðerler olduðu unutulmamalýdýr. Deðerler baþkaca metot ve
referanslarla en az günde bir kez ölçülmeli, su kontrol, ayar ve kayýt tesisinin güvenilirliði
test edilmelidir. Su kontrol, ayar ve kayýt tesisleri talep edilen (Ayarlanmýþ) deðerlerin
dýþýnda sudan olumsuz referanslar aldýklarýnda, yüzenler ve iþletmeciyi uyaracak bir ikaz
düzeneðine sahip olmalýdýrlar. Kayýt ünitesi (Grafik veya bilgisayarlý) bulunmadýðý hallerde
deðerler bir iþletme defterine saat baþý kaydedilip saklanmak zorundadýr. Ayrýca müþteri
ve yüzücülerin bu deðerleri her an bilme haklarý vardýr.
9) Mikrobiyolojik taleplerin karþýlanabilmesi için kendine özgü koþullarý bulunan yüzme
havuzu tesislerinde ve belli iþletme þartlarýnda daha yüksek konsantrasyonlar gerekebilir.
Mikrobiyolojik taleplerin karþýlanmasý mutlak gerekliliktir. Bu durumu meydana getiren
sebepler ve çözümler araþtýrýlmak zorundadýr. Havuz suyundaki serbest klor
konsantrasyonu her halükarda 1.2mg./l. üst sýnýrýný aþamaz.
10) Belirtilen sýnýr deðerini yerine getiremeyen tesisler, bu standardýn yürürlüðe girmesinden
itibaren 5 yýl içinde bu standardýn gereklerini ve belirtilen talepleri yerine getirmek
zorundadýrlar. Bunun için tesislerini bu standardýn taleplerini cevaplayacak þekilde
yenilemek veya ilave yapmak zorundadýrlar.
11) Açýk yüzme havuzlarýnda mikrobiyolojik þartlarýn yerine getirilebilmesi için klor
konsantrasyonu olarak daha yüksek deðerler kullanýlabilir.
12) Devamlý olarak taze su ile beslenen (≤2m3 ) sauna tesislerindeki soðuk þok havuzlarý için
geçerli deðildir.
13) Bromür ve iyodür içeren sularda klor olarak baðlý veya serbest halojen
Burada ileride daha detaylý deðineceðimiz ORP (Redox) deðerlerine dikkat etmeniniz
öneriyorum. Tatlý suda pH 6.5 - 7.3 aralýðýnda ise min. redox gerilimi 750 mv, 7.3 -7.6 aralýðýnda
ise min. redox geriliminin 770 mv olmasý gerektiði belirtilmektedir. Unutulmamalýdýr ki 750
mv bu þartlarda bize 0.6 ppm klor oraný verecektir. Eðer ORP elektrodunuz serbest kloru
gösteren özel bir elektrot deðil ise aldýðýnýz sonuç Toplam klor oranýndýr.
www.havuz.info.tr
20
Havuzlardan Bulaþabilecek Hastalýklar
Bu bölümde bahsi geçen konular sizleri havuzlardan uzaklaþtýrmak veya korkutmak için anlatýlmamýþtýr.
Buradaki amacýmýz, havuz suyunun iyi dezenfekte edilmediði takdirde neler
olabileceði konusunda sizleri bilinçlendirmektir.
Hayatýn kaynaðý olan su, vücut aðýrlýðýmýzýn %65'ini, kanýmýzýn %80'ini, dünyamýzýn ise %75'ini oluþturmaktadýr.
Ýnsan günde 2.5 lt su içerek, yýlda vücut aðýrlýðýnýn 5 katý suyu tüketir. Tüketilen bu
suyun % 50'si böbrekler, % 25'i deri, % 20'si idrar ve % 5'i ise dýþký ile atýlýr.
Dünya Saðlýk Örgütü, bulaþýcý hastalýklarýn
kaynaklandýðýný belirtmektedir.
% 80 oranýnda kirli sulardan
Endüstriyel ve evsel atýksularýn, kullandýðýmýz yeraltý ve yerüstü sularýný nasýl
kirlettiði aþaðýdaki resimde temsili olarak gösterilmektedir. Dünyada her yýl 5 ila10
milyon insan kirli sulardan kaynaklý hastalýklar sebebi ile ölmektedir. Bu nedenle
temel ihtiyacýmýz olan suyun dezenfeksiyonu, içme ve kullanma sularýnda büyük
önem arz etmektedir.
21
www.havuz.info.tr
Yüzülen ortamýn kirliliðine baðlý olarak bir çok saðlýk sorununun ortaya çýktýðý ve
bunlarýn baþýnda enfeksiyon hastalýklarýnýn (bakteri, virus, mantar, parazit sebebiyle
oluþan ateþli hastalýklar) geldiði belirlenmiþtir.
Suda Bulunan Mikroorganizmalar
Suda bulunan mikroorganizmalarý üç grupta toplayabiliriz:
A- Suda doðal olarak bulunan mikroorganizmalar : Spirillum, Vibrio,
Pseudomanas, Achromobacter, Chromobacter türleri ile Micrococcus ve Sarcina'nýn
bazý türleri.
B- Toprakta yaþayan mikroorganizmalar : Bunlar; Bacillus, Streptomyces ve
Enterobacteriacea'nýn saprofit üyeleridir. Topraðýn yýkanmasý sonucu veya yaðmur
ile suya karýþýrlar.
C- Normal olarak insan ve hayvanlarýn baðýrsaklarýnda bulunanlar : Baþlýcalarý;
Esherichia coli , Streptococcus faecalis , Clostridium perfiringens ve baðýrsak
patojenleridir (Salmonella ve Vibrio comma gibi)
Su kirliliðinde en önemli etken mikrobiyal kirlilik, özellikle de “patojenik (hastalýk
yapýcý) organizmalar” dýr.
Su kirliliðinin en tehlikeli þekli ise su ortamýna insan dýþkýsýnýn girmesidir.
Bir çok hastalýk insan veya bazen hayvanlarýn patojen saçan dýþkýlarýnýn su veya
gýdalarý kirletmesi ile ve daha sonra bunlarýn tüketilmesiyle dýþký-aðýz rotalý (aþaðýda
gösterildiði þekilde) bir yolla bulaþmaktadýr.
Tüm dünya ölçeðinde düþünülecek
olursa, ishaller kalp
hastalýklarýndan sonra
ölümlerin ikinci önemli nedenidir.
Geliþmemiþ ülkelerde ise, en sýk ölüm
nedenlerinin baþýnda
ishaller gelmektedir.
Asya, Afrika ve
Latin Amerika'da her
yýl 4.600.000 6.000.000 çocuðun
ölümüne yol açmaktadýr. Bunun anlamý
günde 10.000 veya
dakikada 7 çocuðun
ölmesidir.
www.havuz.info.tr
22
SU ÝLE BULAÞAN HASTALIKLAR
Hastalýk
Gastroenteris
Neden Olan
Mikroorganizmalar
Mikroorganizmalarýn
Suya Nereden Bulaþtýðý
• Rotavirüs
• Salmonella
• Enteropatojenik
E.Coli
Semptomlar
• Ýnsan dýþkýsý
• Hayvan veya
Ýnsan dýþkýsý
Akut ishal veya
kusma
Tifoid
• Salmonella
Typhosa
Baðýrsak iltihabý,
dalak büyümesi,
yüksek ateþ,
bazen ölümcül
Dizanteri
• Shigella
Ýshal,
nadiren ölümcül
Kolera
• Vibrio comma
Kusma, þiddetli
ishal, hýzlý su kaybý
ve ölüm
Bulaþýcý Sarýlýk
(viral)
• Hepatitis A
• Ýnsan dýþkýsý ve
kirli suda yetiþmiþ
canlýlar
Ciltte sararma,
karaciðer büyümesi,
karýn aðrýsý,
nadiren ölümcül
Amipli Dizanteri
• Entomoeba
Histolytica
Hafif ishal,
kronik dizanteri
Giardiasis
• Giardia lamblia
• Hayvan veya
Ýnsan dýþkýsý
Ýshal, kramp, bulantý
veya genel halsizlik,
ölümcül deðil
(1-30 hafta sürebilir)
Cryptosporidiosis
• Cryptosporidium
• Hayvan veya
Ýnsan dýþkýsý
Ýshal, mide aðrýsý
(ortalama 5 gün
sürer)
Yukarýda bahsi geçen bu hastalýklara neden olabilecek, havuzlar kadar
dezenfeksiyonuna dikkat edilmesi gereken diðer bir bölüm ise, havuz etrafýnda
bulunan ve ortak kullanýma açýk; duþlar, soyunma odalarý ve tuvaletlerdir.
Ülkemizde yüzme havuzlarýnýn sayýlarýnýn artýþý ile doðru orantýlý olarak Su ile
Bulaþan Hastalýk (SBH) vakalarýnda büyük artýþ gözlenmektedir.
Yüzme havuzlarýndaki tehlikeli mikroorganizmalarý, kaynaklarýna göre 2 gruba
ayýrmaktayýz.
• Fekal (dýþký) Kaynaklý
Virüsler ; Adenovirüs, Hepaptit A, Norovirüs, Enterovirüs
23
www.havuz.info.tr
Bakteri ; Shigella spp., E. coli
Protoza; Giardia, Cryptosporidium
• Fekal (dýþký) Kaynaklý Olmayan
Virüsler ; Adenovirüs, Popillomavirüz, Noluscipoxvirüs
Bakteri ; Legionella spp., Pseudommonas spp., Mycobacterium spp.,
Stophylococcus aureus, Leptospira spp.
Protoza; Naegleria fowleri, Acanthamoeba spp., Plasmodium spp.
Fungus; Trichophyton spp., Epidermophyton floccosun
Yukarýda deðinilen mikroorganizmalarýn ortak özellikleri, suyla bulaþmalarý ve
hastalýk oluþturduklarýnda temel semptomun ishal olmasýdýr.
Dýþký ile temas riski, özellikle bez kullanan, yürüme çaðý çocuklarý ve ishal olmuþ
yetiþkinlerin bulunduðu yüzme havuzlarýnda yüksektir.
Ýshal rahatsýzlýðý olan kiþilerin havuzu kullandýklarý esnada, yanlýþlýkla ortama
karýþtýracaklarý 0,14 gramlýk (2 damla) dýþký, yüzme havuzunu kirletmek için yeterli
olacaktýr.
1 gram dýþkýda 1010 Hepatit A virüsü, 1011 Noravirüs, 106 Ecovirüs belirlenmiþtir.
Yüzme havuzlarý; dar bir ortamda çok sayýda insanýn kullanmasý yönüyle, suyla
bulaþan mikroorganizmalarýn yayýlmasý için çok uygun bir ortamdýr.
Dezenfeksiyon, havuzlarda Su ile Bulaþan Hastalýklar için önemli düzeyde koruma
ve kontrol saðlamakla birlikte, dezenfeksiyonun sürekliliðinin saðlanamamasý, havuz
bakýmýnýn iyi yapýlamamasý, hastalýklarýn bulaþma riskini artýrmaktadýr.
Böylesi ortamlarda, klora duyarlý mikroorganizmalar bile yayýlabilmektedir.
Fekal (dýþký) Kaynaklý Kirlenme;
Fekal (dýþký) kaynaklý havuz kirlenmesinde, havuzu kirleten mikroorganizmalarýn
yok edilmesi için gereken zaman ve klor miktarý ;
1 mg/lt (ppm) Serbest klor, pH 7.5 ve havuz suyu sýcaklýðý 25 C olduðu koþullarda
Dezenfeksiyon Deðeri = Serbet klor miktarý * Zaman
Bu örnekleme göreceðimiz gibi havuzda, dýþký ile kirlenme tespit edildiði anda
öncelikle kirletici kaynak katý ise bir kepçe ile havuzdan hemen alýnmalý ve kullanýlan
kepçe 100 ppm lik bir klor solüsyonu ile yýkanmalýdýr.
Havuz kullanýma kapatýl-malý, kirletici kaynaðýn bertaraf edilebilmesi için, klor
þoklamasý yapýlarak zamanýn kýsaltýlmasý saðlanmalýdýr.
Örneðin havuz suyumuza
Fekal (dýþký) Kirletici
Dezenfeksiyon Deðeri
Cryptosporidium protozasýnýn
E. Coli
1 dakika’dan az
girdiðini kabul edersek 1 ppm
lik klor miktarý içindeki
Hepatit-A
16 dakika
Dezenfeksiyon Deðeri 9600 dk
Giardia
20 - 45 dakika
dýr. Klor þoklamasý ile klor
Cryptosporidium
9600 dakika
miktarý 30 ppm çýkarýldýðý
www.havuz.info.tr
24
takdirde Dezenfeksiyon Deðeri 320 dk (yaklaþýk 5.30 saat) düþer, bu zaman
geçildikten sonra havuzumuzu tekrar kullanýma açabiliriz.
Klor þoklamasý yapýldýðýnda sirkülasyon kesintisiz olarak devam etmelidir.
Fekal (dýþký) Kaynaklý Olamayan Kirlenme
Burada karþýmýza 2 ana kirletici kaynaðý çýkmaktadýr. Birincisi yüzücüler, Ýkincisi ise
havuz duvar, boru tesisat veya filtre kumlarý üzerinde oluþabilen biyofilm
tabakalarýdýr.
Yüzücüler ; Burada havuzlarýn kirlenmesine sebep olan en önemli etken, mantar
ve/veya virüs tarafýndan enfekte edilmiþ yüzücülerdir ki, bunlar herkesin ortak
kullaným alaný olan duþlar, soyunma odalarý, tuvaletler gibi rutubetli ortamlardan
çýktýktan sonra, duþ almadan havuz girmeleri sebebiyle çevresel kaynaklý kirleticileri
havuzlara rahatlýkla taþýyabilmeleridir.
Örneðin yüzme havuzu konjonktivitesi, Adenovirüslerin neden olduðu ve
yüzücülerde göz kýzarýklýðý, boðaz iltihabýna sebep
olan bir rahatsýzlýktýr.
Çocuklardaki viral gastroenterit ve yetiþkinlerdeki viral diyare'ye (ishal) Rotavirüslerin
sebebiyet verdiði belirlenmiþtir.
Biyofilm :
Biyofilm, canlý veya cansýz bir yüzeye yapýþarak
kendi ürettikleri polimerik yapýda jelsi bir tabaka
içinde yaþayan mikroorganizmalarýn oluþturduðu topluluk olarak tanýmlanabilir.
Bu jelsi tabaka, bakteri hücreleri tarafýndan üretilen EPS adý verilen polisakkarit
bazlý bir kafestir.
EPS, terminolojide “extracellular polymeric
substances”, teriminin karþýlýðý olarak
kullanýlmaktadýr. EPS'yi biyofilm tabakasýnda
bakterilerin hücre dýþýna saldýklarý ve onlarý bir
arada tutan çimento gibi düþünebiliriz.
Havuzlarda biyofilm tabakasý, derz aralarýnda, havuz içi sirkülasyonun oluþmadýðý ölü
bölgelerde, fittings sistemi içinde ve kum
filtrelerinin içinde kumlarýn üstünde oluþa
bilmektedir. Özellikle kýþýn kullanýlmayan havuz
sistemlerinde ve kum filtrelerinde biyofilm oluþumu daha fazla gözlenmektedir.
Biyofilm tabakasý besin maddelerini biriktirmesi, içindeki mikroorganizmalarý
dezenfektanlardan, bakterileri yiyerek beslenen canlýlardan, virüslerden ve pH
dalgalanmalarýndan korumasý gibi birçok avantajý sunmaktadýr.
Su sistemlerinde bakterilerin çoðalmasý ve biyofilm tabakasýnýn oluþumu halk
saðlýðý açýsýndan büyük bir problem oluþturur.
25
www.havuz.info.tr
Biyofilm tabakasý, filtrasyon sistemini bozduðu için havuz suyu kalitesinin
bozulmasýna neden olacaktýr.
Dezenfektanlara karþý dayanýmý yüksek olmasýnýn yanýsýra, karmaþýk fiziksel yapýsý
ve dinamik doðasýndan ötürü ölçümü, izlenmesi, kontrolü ve mücadelesi çok zordur.
Lejyoner hastalýðý, kalp kasý enfeksiyonu, orta kulak iltihabý, diþ iltihabý
(periodontit), kemik iliði iltihabý (osteomiyelit), kronik prostat gibi hastalýklarýn
etkenlerinin biyofilm iliþkili mikroorganizmalar olduðu göz önüne alýnýrsa tehlikenin
ne kadar büyük olduðu anlaþýlabilir.
Suyun boru içindeki akýþ hýzýnýn azalmasý ya da durmasýyla biyofilm oluþumun
daha hýzlý gerçekleþtiði bilinmektedir. Bu nedenle az kullanýlan su sistemlerinde
mikroorganizmalar daha kolay çoðalmaktadýrlar.
Biyofilm tabakasý endüstriyel su sistemlerinde ýsý deðiþtiricilerde sýcaklýk transfer
veriminin düþmesine, boru çapýnýn daralmasýyla sistem basýncýnýn artmasýna ve
bunun sonucu olarak baðlantý noktalarýnda sýzdýrmaya neden olmaktadýr.
Özellikle metabolik açýdan aktif bakteriler yüzeye tutunmak için olaðanüstü bir
istek gösterirler. Tanýmlanmýþ olan bakterilerin %99'u bu biyofilm tabakasý içinde
yaþayabilmektedir.
Biyofilm tabakasýnýn oluþumu sýcaklýk, su akýþ hýzý, suyun kimyasal ve
mikrobiyolojik parametreleri, dezenfektan maddeler yada kalýntýlarýna baðlý olduðu
gibi depo ve boru malzemelerinin tipine de baðlýdýr.
Biyofilm tabakasý, gözle görülebilir büyüklükteki organizmalarýn bile çoðalmasýna
imkan verebilecek besin zincirinde baþlangýç noktasý konumundadýr.
Bakteriyel üreme, havuz suyunda bulanýklýk, kötü koku ve renk deðiþimine neden
olabilir.
Biyofilm tabakasý, bakterileri baþta klor olmak üzere dezenfektanlardan,
besinsizlikten,kuraklýktan, pH dalgalanmalarýndan,
toksinlerden, virüslerden korur ve hücreleri bir arada
tutar. Bakteriler, sucul ortamlarda serbest yüzmek yerine
bir yüzeye tutunmayý tercih ederler. Bunun sebepleri;
tutunduðu yüzeyin besin kaynaðý olmasý, suyun akýþýyla
tutunduðu yere besin maddesi taþýnmasý ya da su akýþý
sayesinde bol oksijen bulunmasýdýr.
Biyofilm tabakasýnýn oluþumundaki ilk basamak
yaklaþmadýr. Bakteri, tutunacaðý yüzeye aktif hareket ya
da konveksiyon ile yaklaþýr. Yüzeye kritik uzaklýkta olduðu
anda [yaklaþýk 1 nanometre], bakteri itici ve çekici
güçlerin etkisiyle ya yüzeye yapýþýr ya da itilir. Bu itici ve
çekici güçler; elektrostatik ve hidrofobik etkileþimler, Van
der Walls baðlarýnýn kuvveti, sýcaklýk, hidrodinamik güçler olarak tanýmlanmaktadýr.
Elektrostatik etkileþimler daha çok itici güçlerdir. Çünkü bakteriler ve katý yüzeyler
www.havuz.info.tr
26
negatif yüklüdür. Yüzeyle ilk temasýn gerçekleþmesinde hidrofobik etkileþimlerin
katkýsý büyüktür.
Bunun yanýnda bakterinin tutunmasýný kolaylaþtýran hücre dýþý yapýlarý, pH, besin
miktarý, sýcaklýk da yüzeye yapýþmada etkili role sahiptir. Bakteri, sahip olduðu hücre
dýþý uzantýlar ya da saldýðý polimerler ile yüzeye sýkýca baðlanýr.
Biyofilmin doðal oluþum sürecinde tabaka içine farklý türlerde mikroorganizmalar
katýlmakta ve heterojen bir yapý hüküm sürmektedir. Çoðunlukla bakterilerin baskýn
olduðu biyofilm tabakalarýn da mantar ve çok hücreli canlýlara da rastlanmaktadýr.
Doðal ya da insan yapýmý su sistemlerinde
geliþen biyofilm tabakasýndaki bakteriler,
düþmanlarý olan organizmalara karþý korunurken
ayný zamanda çeþitli özelliklere sahip farklý
dezenfektanlara da direnç gösterirler.
Bir hipoteze göre, az besin bulunan su þebeke
sistemindeki biyofilm bakterileri açlýk nedeniyle
yavaþ üreme ya da durgunluk evresine geçer ve bu
metabolik deðiþiklik onu dezenfektanlara daha dirençli kýlar.
Daha farklý bir hipoteze göre, biyofilm tabakasý içindeki bakteri farklý bir yaþama
tarzýna adapte olur. Bu durum besin azlýðýna karþý yapýlan bir davranýþ deðil, yüzeye
yapýþarak üremek için biyolojik olarak programlanmýþ bir cevaptýr.
Biyofilm tabakasýnýn oluþumunu önlemek için tek bir strateji vardýr, o da biyofilm
oluþmadan önce düzenli olarak uygun dozda dezenfeksiyon yapmaktýr.
Havuz duvarlarýnýn ve filtre içlerinin mekanik olarak temizliði mümkün olmasýna
raðmen borular gibi uzak ve dar noktalara eriþmek neredeyse imkansýzdýr.
Biyofilm tabakasýnýn doðurduðu hijyenik riskler göz
ardý edilemeyecek kadar çeþitli ve büyük olduðu için su
sistemlerinde oluþmasýný önlemek amacýyla tedbirler
alýnmalýdýr.
Bu tedbirlerin en baþýnda havuz filtrasyon ve
dezenfeksiyon sistemin en iyi þekilde dizayn edilmesi,
kaliteli tesisat malzemesi kullanýlmasý gelmektedir.
Mevcut havuzumuzda biyofilm oluþumunu
engellemek için yapabileceklerimiz ise þunlardýr.
1.Havuz duvarlarýnýn sürekli fýrçalanmasý (eðer bir
biyofilm oluþumu varsa çelik uçlu fýrça kullanýlmalýdýr),
2.Kuaterner Amonyum veya benzeri yosun önleyicilerin düzenli kullanýlmasý.
3.Kum filtrelerine periyodik aralýklarla klor konulmasý veya klorlamanýn filtre
öncesine alýnmasý.
4.Periyodik aralýklarla havuz suyunun þok klorlamaya tabi tutulmasý.
Periyodik aralýklar; Halka açýk havuzlar için haftada bir, Site havuzlarý için 15 günde
27
www.havuz.info.tr
bir, Villa havuzlarý için ayda bir, olarak belirleyebiliriz.
Suyla Ýliþkili Hastalýklarýn Bulaþma Þekilleri :
Yüzme havuzlarýnda, su parklarýnda, jakuzilerde, saðlýk amaçlý terapi ve kaplýca
havuzlarýnda kullanýcýlar, patojenik organizmalarý, suyla temas (deri) ve su yutma
(aðýz) yoluyla suyu vücutlarýna alýrlar. Virüs ve bakterilerin hangi yolla vücuda
ulaþabileceði aþaðýdaki tablolarda verilmektedir.
A. Bakteriyal Hastalýklar
Basilli Dizanteri (Shigella spp.)
Kolera (Vibrio chlorea)
Gastroenterit (Campylobacter)
Gastroenterit(Enteropatojenik Escherichia coli)
Leptospirosis (Leptospira spp.)
Salmonellozis (Salmonella spp.)
Tifo (Salmonella typhi)
Paratifo (Salmonella paratyphi)
Yersiniosis (Yersinia spp.)
Lejyoner Hastalýðý (Legionella spp.)
Deri enfeksiyonlarý (Pseudomonas spp. ve Staphylococcus spp.)
Miyozit (Aeromonas hydrophila)
Gastroenterit (Vibrio parahaemolyticus)
Su yutma
Suyla temas
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
-
B. Viral Hastalýklar
Viral gastroenteritler (Norwalk Ajaný, Rotavirüs)
Enfeksiyöz Hepatit (Hepatit A virüsü)
Poliomiyelit (Poliovirüsler)
Aseptik menenjit (Echovirüsler, Coxsackievirüsler)
Ensefalit (diðer Enterovirüsler)
C. Parazitik Hastalýklar
Acanthamebiasis (Acanthamoeba spp.)
Amipli Dizanteri (Entomoeba histolytica)
Cryptospridiosis (Cryptosporidium parvum)
Ascariasis (Ascaris lumbricoides)
Balantidial Dizanteri (Balantidium coli)
Giardiasis (Giardia lamblia)
Meningoensefalit (Naegaleria spp. Ve Acanthamoeba spp.)
Schistosomiasis (Schistosoma spp.)
www.havuz.info.tr
28
A- Bakteriyal Hastalýklar:
Basilli Dizanteri (Shigella spp.):
Shigella grubundaki fakültatif anaerobik bakterinin sebep
olduðu þiddetli bir ishaldir. Hasta olmuþ kiþiler bir günde 20 defadan
fazla tuvalete gidebilirler. Ayrýca karýnda kramplar ve ve ateþ de
görülmektedir.
Kolera (Vibrio chlorea):
Günümüzde kolera Asya'da özellikle de Hindistan, Pakistan ve Bengladeþ'te sýk
olarak görülmektedir, batý ülkelerinde nadiren kolera salgýnlarý oluþmaktadýr.
Ýnce baðýrsakta büyüyerek enterotoksin üreten bu tür; vücutta su kaybýna sebep
olmaktadýr.
Aþýrý su ve mineral kaybý sonucunda; intestinal mukus, epitel hücreleri ve
bakterilerden oluþan "pirinç suyu görünümünde dýþký" ortaya çýkmaktadýr
Gastroenterit (Campylobacter) :
Campylobacter genusu üyeleri insanlarda ve hayvanlarda patojen veya baðýrsak
sakini olarak yaþamaktadýr.
Þu anda A.B.D.'de en sýk ishal
oluþturan ajan olarak Campylobacter ikinci sýraya yerleþerek
Shigella'nýn yerini almýþtýr.
Ýngiltere ve Galler'de de
1992-2003 yýllarý arasýnda 89 su
kaynaklý salgýn kaydedil-miþtir.
Bu salgýnlarýn 24'ünün (% 27)
þehir þebeke suyundan, 25'inin (% 28) özel su kaynaklarýndan, 35'inin (% 39) yüzme
havuzlarýndan kaynaklandýðý tespit edilmiþtir.
Havuzlardaki oranýn yüksek olmasý dýþký bulaþmasýnýn daha fazla olmasýna ve
sularda klorlama gibi iþlemlerin eksik yapýlmasýna baðlý olduðu rapor edilmiþtir.
Gastroenterit (Enteropatojenik Escherichia coli):Seyahat Diyaresi
Ýnsan baðýrsaklarýnda en bol bulunan mikroorganizmalardan birisi
E.coli 'dir. E.coli normalde zararsýz
olmasýna karþýlýk bazý türleri patojenik olabilmektedir.
Bu grubun en iyi bilinen
organizmasý E.coli O157:H7 'dir.
Seyahat diyaresine (ishal), bütün dünyada zayýf dezenfeksiyon koþullarýnýn
bulunduðu bölgelerde rastlanmaktadýr.
29
www.havuz.info.tr
Salmonellozis (Salmonella spp.) :
Salmonellalar ilk önce baðýrsak mukozasýna girer ve burada çoðalýrlar. Hastalýk
sýrasýnda hafif bir ateþ, karýn
aðrýsý, kramplar ve ishal görülür.
Hastalýðýn akut fazý sýrasýnda
hasta olmuþ bir kiþinin dýþkýsýnýn
gramýnda 1 milyar kadar Salmonella bulunmaktadýr.
Normal olarak iyileþme birkaç
gün içinde olmasýna raðmen
hastalarýn çoðu altý ay boyunca dýþkýlarýyla organizma saçmaya devam etmektedir.
Tifo (Salmonella typhi):
Salmonella typhi, bakteriyal bir enfeksiyon olan tifoya sebep olmaktadýr. Bu
patojen hayvan-larda bulunmadýðýndan hastalýk sadece insan dýþkýsýyla yayýlýr.
Ýyileþen hastalarýn birçoðu kronik
taþýyýcý olmakta ve patojeni safra
keselerinde barýndýrarak aylarca bakteri
saçmaya devam etmektedirler.
Böyle taþýyýcýlar dýþkýlarýnýn gramýnda 10.000.000 adet bakteri
bulunmaktadýr.
Paratifo (Salmonella paratyphi):
Salmonella typhi dýþýnda kalan salmonella grubu
bakterilerin neden olduðu, sindirim kanalý yoluyla
bulaþarak tifoya benzer özelliklerde seyreden, bulaþýcý
hastalýklara “Paratifo” denir. “Salmonella typhi
murium” ile geliþen paratifo olaylarýna daha çok
çocuklarda rastlanýr. Paratifoda, týpký tifoda olduðu gibi,
bakterilerle kirlenmiþ havuz suyunun aðýz yoluyla
vücuda alýnmasý sonucu sindirim kanalý yoluyla
bulaþmaktadýr.
Paratifonun kuluçka süresi yaklaþýk iki haftadýr. Hastalýðýn belirtileri düzensiz ateþ
yükselmesi nöbetleri, kalp atýþlarýnýn hýzlanmasý (taþikardi), titreme - sýrt, karýn ve baþ
aðrýsý, bulantý, kusma, ishal, karýn ve göðüste pembe - kýrmýzý deri lekeleri
biçimindedir. Paratifo hastalýðýnýn tedavisi de tifo tedavisine benzer.
Yersiniosis (Yersinia spp.):
Yersinia'nýn gýda ve su kaynaklý
patojen olarak önemi son 20 yýlda
anlaþýlmýþtýr. Bu bakteriler evcil
hayvanlarýn bir çoðunun
www.havuz.info.tr
30
baðýrsaklarýnda bulun-maktadýr
Bir çok ülkede, gerek gýdalardan yaygýn olarak izole edilmesi ve gerekse
oluþturduðu enfeksiyon oranýnýn diðer patojenlere yakýn olmasý nedeniyle,
Yersiniosis enterocolitica rutin gýda ve su analizlerine dahil edilmiþtir. Klora dirençli
bir bakteri olmasý nedeniyle de havuz dezenfeksiyonunda önemli bir bakteridir.
Lejyoner hastalýðý (Legionella spp.):
Otel, iþ merkezi, gökdelenler gibi büyük
bina-larýn havalandýrma sistemlerinin su
bölmeleri, havuzlarý, su depolarý gibi nemli
ortamlar bu bakterinin çoðalabilmesi için en
uygun yerlerdir.
Ülkemizde de zaman zaman rastlanan ama
salgýnlara yol açmamýþ olan bu bakteri, durgun
sularda ürer ve suyun havaya saçýlmasý sýrasýnda
solunum yoluyla akciðerlere girerek zatürreye yol açar.
Terapi havuzlarý ve jakuzilerde, suyun hava ile karýþtýrýlarak ortama verilmesi
sebebiyle, bakteriler havada uçuþan su damlacýklarýna karýþarak, kolaylýkla solunum
sistemine girip hastalýða yol açabilmektedir. Bu nedenle bu tür havuzlarda sürekli
dezenfeksiyon olmalý ve aktif dezenfektan (serbest klor veya brom) miktarý yüksek
(1,0 – 1,5 ppm) tutulmalýdýr.
Legionella bakterilerinin neden olduðu zatürre, erkeklerde, sigara içenlerde,
alkoliklerde, bazý hastalýklarý olanlarda (kalp ve damar hastalýðý, kronik bronþit, þeker
hastalýðý, böbrek hastalýðý...) ve baðýþýklýk sistemi baskýlanmýþ olanlarda, kortizon
kullananlarda daha sýk görülür ve daha aðýr seyreder. Lejyoner Hastalýðý, çok aðýr ve
özellikle de vaktinde tanýnýp tedavi edilmediðinde ölüm ihtimali yüksek olan bir
zatürree türüdür. Hastalýk yüksek ateþ, üþüme, titreme, kuru öksürük, halsizlik,
iþtahsýzlýk gibi belirtilerle baþlar. Kanlý balgam, býçak batar tarzda göðüs aðrýsý da
olabilir. Birkaç gün içinde bunlara karýn aðrýsý, bulantý, kusma, ishal... gibi sindirim
sistemi ve baþ aðrýsý, uyuklama, dengesiz hareketler, halüsinasyonlar, bilinç
bulanýklýðý... gibi çeþitli sinir sistemi belirtileri de eklenir.
Deri enfeksiyonlarý (Pseudomonas spp. ve Stapphylococcus spp.):
Pseudomonas spp; Daha çok toprak ve su kaynaklý gram negatif, çubuk þeklinde
bakterilerdir.
Bu türün en önemlisi üyesi olan Pseudomonas
aeruginosa faydalý bir tür olmakla birlikte baðýþýklýk
yetersizliði olan hastalarda solunum ve idrar yollarýnda,
yanýklarda ve açýk yaralarda enfeksiyona sebep
olabilirler.
Ayrýca, pseudomonas aeroginosa,
dezenfeksiyonun düzgün yapýlmadýðý küvet, havuz ve
jakuzi gibi ortamlarda cilt iltihabýna sebep olabilir.
31
www.havuz.info.tr
Stapphylococcus spp; Stafilokoklar gram pozitif
bakterilerdir. Mikroskop altýnda yuvarlak üzüm taneleri gibi
görünürler. Staphilokok cinsinin 30 dan fazla türü vardýr. Çoðu
tamamen zararsýzdýr ve insan cildi ve aðýz-burun bölgesinde
bulunurlar. Daha çok savunma sistemi zayýf olan insanlarda
deri enfeksiyonlarýna sebep olurlar.
Miyozit (Aeromonas
hydrophila);
Miyozitler genel olarak oldukça
nadir görülen bir hastalýktýr.
Kronik, nedeni belli olmayan, aðrýlý
kas hastalýklarý için kullanýlýr.
Aeromonas hydrophila miyozi-ti; Tatlý su ortamýndaki balýk veya baþka bir su
canlýsýnýn yol açtýðý yaralanmalar sonunda geliþen ve gazlý
kangreni taklit eden bir tablodur.
Gastroenterit (Vibrio parahaemolyticus):
Kavisli, çubuk þekli, hareketli ve kamçýlý, gram-negatif
bakteridir. Ýnsanlarda su ortamlarýnda bulunduðunda
yutma ve temas ile gastrointestinal hastalýklara sebep
olabilir.
Enfeksiyon fekal-oral yoluyla bulaþýr. Salgýnlar genellikle
kýyý bölgeleri boyunca yaz ve erken sonbahar
dönemlerinde görülür. Yüksek su sýcaklýklarýnda bakteriler daha üst düzeyde artýþ
gösterme eðilimindedirler. Kuluçka dönemi 24 saattir. Þiddetli ishal, bulantý, kusma,
karýn krampý ve bazen ateþ görülür.
Ayrýca, yüzme havuzu veya denizde yüzücülerin açýk kesik ve yaralý
bölgelerinde, göz veya kulaklarda enfeksiyonlarýna yol açar.
B-Viral Hastalýklar
Viral Gastroenteritler
(Norwalk Ajaný, Rotavirüs):
Poliovirüsler,echovirüsler ve
coxsackievirüsler gibi birçok virüs
fekal-oral (dýþký - aðýz) yolla
bulaþmaktadýr.
Bu virüslere genel olarak enterovirüsler ismi verilmesine raðmen bu virüsler
direkt olarak sindirim sistemini etkilememektedirler. Bütün dünyada rastlanan viral
gastroenterit vakalarýnýn % 90'ýna rotavirüs veya Norwalk ajaný sebep olmaktadýr.
Enfeksiyöz Hepatit (Hepatit A virüsü):
Hepatit A Virüsü (HAV), Hepatit A hastalýðýna sebep olmaktadýr. HAV
32
www.havuz.info.tr
enfeksiyonunun kronik þekli yoktur ve virus sadece hastalýðýn
akut safhasýnda çevreye saçýlmaktadýr. Hepatit A virüsü
hayvandan insana bulaþmaz.
Virüs genel olarak dýþkýyla saçýlmaktadýr ve hatta kan ve
idrarda bile tayin edilmiþtir. Çevreye en fazla virüs salgýlanmasý
hastalýk semptomlarý ortaya çýkmadan önce olmakta ve daha
sonra hýzla azalmaktadýr.
Hepatit A Virüsü içme sularýnýn dezenfeksiyonunda kullanýlan klor
konsantrasyonlarýna dirençlidir.
Poliomiyelit (Poliovirüsler):
Çocuk felci, poliomiyelit (poliomyelitis) veya polio isimleri ile bilinen hastalýktýr.
Poliovirus adý verilen bir virüs tarafýndan meydana getirilir ve sinirler ve kaslar da
dahil olmak üzere tüm vücudu etkileyebilir. Þiddetli hastalýk durumunda sürekli felç
veya ölüm meydana gelebilir.
Polio bulaþýcý bir hastalýktýr.
Hastalýk etkeni virüsün bulaþmasý
hastalýklý kiþiye doðrudan temasla
hastanýn aðýz ve burnundan çýkan
sývýlarla veya hastalýklý kiþinin virüs
içeren atýklarý ile temasla olabilir.
Virüs aðýz veya burun yolu ile
saðlam kiþinin vücuduna girer
Boðazda veya sindirim sisteminde yerleþerek çoðalýr ve kan ve lenf damarlarý aracýlýðý
ile vücuda yayýlýr. Hastalýðýn kuluçka süresi ortalama 7-14 gündür
Aseptik menenjit (Echovirüsler, Coxsackievirüsler):
Menenjit çeþitli bakteri ve virüslerin neden olduðu, akut veya kronik olabilen bir
beyin ve omurilik zarý iltihabýdýr. Beyin dokusunu da zedeleyebilen, beyin- omurilik
sývýsýnda hücresel ve biyokimyasal deðiþikliklere yol açan, sonu ölümcül olabilecek bir
hastalýktýr.
Ensefalit (DiðerEnterovirüsü):
Ensefalit veya beyin iltihabý, genel olarak virüs kaynaklý bir hastalýktýr.
Þiddetli baþ aðrýsý, bulantý, kusma ve yüksek ateþ gibi belirtilerle baþlar. Daha sonra
göz, yüz ve boyun bölgelerinde felçler ortaya çýkar. Virüsün beyni iþgal etmesine kabakulak, herpes, kýzamýk, çiçek, suçiçeði gibi bulaþýcý
hastalýklar da yardýmcý olurlar. Bazý virüsler, sivrisinek ve
kenelerce taþýnmaktadýr.
C- Parazit Hastalýklarý
Acanthamebiasis (Acanthamoeba spp.):
Acanthamoeba, tatlý su ve toprakta çok sýk bulunan bir
33
www.havuz.info.tr
cins protozoadýr. Hücrelerinin uzunluðu genellikle 15-35 mikron ve oval biçimlidir.
Acanthamoeba'nýn dikenli bir görünümü vardýr. Kistleri yaygýndýr ve bu kistli yapý
filtrasyon sisteminde kolaylýkla tutunabildiði için filtrasyon veriminin düþmesine ve
ters yýkamada daha fazla su harcanmasýna, ayrýca
insanlar ve hayvanlarda enfeksiyonlara neden olur.
Amipli Dizanteri (Entomoeba histolytica):
Amipli dizanteri, su ve gýdalar yoluyla
yayýlmakta ve bütün dünyada rastlanmaktadýr.
A.B.D.'de nüfusun % 5'inin belirtisiz E. histolytica
taþýyýcýsý olduðu tahmin edilmektedir.
Dünya çapýnda da on insandan birinin hastalýk
belirtilerini göstermeden hasta olduðu tahmin
edilmektedir.
Cryptosporidiosis (Cryptosporidium parvum):
Cryptosporidiosise sebep olan parazit, uzun yýllar sýðýrlarda ishal oluþturan bir
patojen olarak bilinirken 1976 yýlýndan sonra insanlarý da hasta ettiði anlaþýlmýþtýr.
Günümüzde bu hastalýkla ilgili vaka sayýlarý gittikçe artmakta, özellikle de AIDS
'liler baþta olmak
üzere baðýþýklýk
sistemi problemi
olan kiþilerde ciddi
sonuçlara yol
açmaktadýr.
Ýnsanlara bu
hastalýðýn bulaþ-masý, özellikle bü-yük baþ hayvanla-rýn atýklarýyla kir-lenmiþ sular
vasýta-sýyla olmaktadýr.
Bu protozoanýn da
Giardia'nýnkine benzer
klorlamaya dirençli ve filtrasyonu
etkileyen kistleri (ookist) vardýr.
Ascariasis (Ascaris
lumbricoides):
Ascaris lumbricoides en yaygýn
baðýrsak kurdudur. Ýnsan dýþkýsýnýn gübre olarak kullanýldýðý her
yerde ve hijyen þartlarýnýn zayýf
olduðu yerlerde görülür. Bu kurt,
insanlarda ve özellikle çocuklarda baðýrsak hastalýklarýna
sebep olur.
www.havuz.info.tr
34
Yeterince dezenfekte
edilme-miþ yiyecek ve
içeceklerin tü -ketimi
sonucunda insanlara geçer.
Akciðerlerde ve
b a ð ý r s a k l a r d a g e l i þ i r.
Özellikle baðýrsaklarda bir yýl
veya daha fazla yaþar. Ciðerlerde hýrýltý, ök-sürük ve
solunum zorluðuna neden olur ve kalýcý zararlar da
verebilir. Baðýrsaklarda ise kurtlar, kusma, karnýn üst
kýsmýnda rahatsýzlýk ve þiþme yapar.
Balantidial Dizanteri (Balantidium coli):
Balantidium coli, tek hücreli bir canlýdýr. Kalýn baðýrsak
boþluðunda yaþar ve insanlarda hastalýk yapar. Parazit,
besin ve kirlenmiþ sular ile alýnýr.
Sebep olduðu hastalýðýn adý
Balantidial dizanteridir. Kanlý ishallere
neden olur.
Giardiasis (Giardia Lamblia):
Giardiasis hastalýðý Giardia lamblianýn insanlarda sebep olduðu uzun
süreli bir ishal hastalýðýdýr.
A.B.D' de Giardiasis salgýnlarýnýn çok sýk meydana geldiði ve nüfusun yaklaþýk %
7'sinin saðlýklý taþýyýcýlar olarak dýþkýlarýyla Giardia kistlerini yaydýklarý
belirtilmektedir.
Bu organizma, kunduz gibi bazý vahþi memeli hayvanlar tarafýndan da çevreye
yayýlmaktadýr.
Bu parazitin kist safhasýnýn klorlamaya karþý oldukça dirençli olmasý sebebiyle, bu
kistlerin sudan uzaklaþtýrýlabilmesi için su arýtýmýna filtrasyon basamaðýnýn eklenmesi
þarttýr.
Meningoensefalit (Nagaleria spp. ve Acanthamoeba spp.):
Beyin dokusu ve zarlarýnýn iltihabý durumu, genellikle naegleria fowleri isimli
protozoon ailesinden bir parazitin sebep olduðu
beyin zarlarý ve beyin iltihabý. Koku ve tat kaybýna ve
ense sertliðine sebep olur ve baþ aðrýsý, kusma, nöbet
görülür. Tedavi edilmezse ölüme sebep olabilir.
Schistosomiasis (Schistosoma spp.):
Schistosoma haematobium, S.mansoni, S.japonicum insanda enfeksiyona neden olurlar.
35
www.havuz.info.tr
Enfeksiyon çocuklarda ve genç eriþkinlerde
daha sýktýr. 10-20 yaþ grubunda en yüksektir.
Çocuklarda ve genç eriþkinlerde hastalýk, diðer yaþ
guruplarýna nazaran daha aðýr belirtiler gösterir. En
önemli etki-leri, ateþ, ishal, kusma ve karýnda aþýrý
þiþliktir.
6 Önemli Uyarý
ABD Hastalýklarý Kontrol ve Önleme Merkezi
(CDC), Su ile bulaþan hastalýklardan korunmak
için 6 önemli öneri sunmaktadýr.
Bunlarýn üçü tüm yüzücüler için, üçü aileler
ve çocuklar içindir.
1. Lütfen ishalli iken yüzmeyin. Dýþkýda
bulunan mikroorganizmalarýn yayýlmasýna ve
baþka insanlarýn hastalanmasýna neden
olmayýn.
2. Yüzdüðünüz suyu yutmayýn. Suyun
aðzýnýza girmesinden kesinlikle kaçýnýn.
www.havuz.info.tr
3. Lütfen hijyen kurallarýna dikkat edin. Yüzmeden önce ve sonra mutlaka duþ alýn,
36
tuvaletten çýkýca ve çocuklarýn bezi deðiþtir-dikten sonra mutlaka ellerinizi yýkayýn.
4. Lütfen çocuðunuzu sýklýkla tuvalete götürün ya da bezini sýkça deðiþtirin. Çocuklarýnýzý
havuza sokarken mutlaka mayo bez kullanýn.
5. Lüt-fen çocuðunuzun altýný banyo ya da
tuvalette de-ðiþtirin, sahilde veya havuz
kýyýsýnda deðil. Dýþký parçalarý kolaylýkla etrafa
daðýlabilir ve hasta-lýklarýn bulaþ-masýna yol
açabilir.
6. Lütfen
çocuklarýnýzý çok esaslý olarak yýkayýn. Özellikle de
poposunu yýkarken mutlaka sabun kullanýn.
37
www.havuz.info.tr
Havuz Suyunda ALG Üremesi
Alg'ler yosun olarak bilinen ve suda yüzen mikroskobik canlýlardýr.
Bazýlarý serbest yüzmekte, bazýlarý ise suda asýlý bulunmaktadýr. Asýlý olan tipler
havuzlarda derz aralarýna ve fayans üzerindeki çatlaklara tutunmaktadýrlar.
Alg'lerin doðada bir çok çeþidi olmasýna karþýn,
havuzlarda oluþturduklarý renklere göre adlandýrýlmýþ üç genel gruplarý vardýr.
• Yeþil Alg
• Siyah Alg
• Sarý Alg
En yaygýn grup olarak havuzda serbest yüzen
yeþil alg, havuz kimyasallarýna karþý en dayanýksýz
grup olarak da karþýmýza çýkmaktadýr. Klorlama ve
kullanýlan kuartaner amonyum ve benzeri bileþimli yosun önleyiciler tarafýndan çok
kolaylýkla parçalanmaktadýr
Sarý ve siyah alg'ler havuzlarda derz aralarýna ve fayans üzerindeki çatlaklara
tutunurlar, bunlarýn kimyasallara karþý oldukça güçlü direnç mekanizmalarý vardýr.
Tutunduklarý havuz yüzenlerinden sökülüp atýlmasý çok zordur.
Sarý ve Siyah alg bulaþan havuzlarda sistematik klor þoklamasý, yosun önleyici
verilmesi ve düzenli fýrçalama yapýlmasý gerekmektedir.
Siyah alglerde fýrçalama iþinin çelik uçlu yosun fýrçasý ile yapýlmasý gereklidir.
Sarý ve siyah algleri havuzdan bertaraf etmek için bu iþlemleri çoðu zaman birkaç
defa tekrarlamak durumunda kalýnacaktýr.
Algleri, mikroorganizmalarla bir tutmamak ve oluþan alg kümelerini,
38
www.havuz.info.tr
mikroorganizmalarýn biyofilm tabakalarý gibi görmemek gerekir.
Alg'lerin havuzdaki mevcudiyeti insan saðlýðý için tehdit edici bir unsur deðildir.
Fakat görsel kirliliði ve kaygan yüzey oluþturmasý nedeniyle yüzücüler için istenmeyen
bir durumdur.
Su içindeki alg oluþumu yeterli klorlamanýn yapýlmadýðýnýn ve yosun önleyici
kullanýlmadýðýnýn bir göstergesi olarak karþýmýza çýkmaktadýr.
Havuzlarda Alg Popülasyonunun Zararlarý.
• Havuzlarda bulanýk ve kirli bir görüntü oluþtururlar.
• Yüzcülerde kaþýntýya sebep olurlar
• Tutunduklarý yüzey kayganlaþtýðý için yüzücüler açýsýndan tehlikelidir.
• Klor tüketimini artýrýrlar
• Dezenfektanlarý absorbe eder ve etkinliklerini azaltýrlar.
• Havuzda kötü bir tat ve kokuya sebep olurlar
• Filtrasyon sistemini týkarlar.
Havuz suyu sýcaklýðý Alg oluþumu için çok önemli bir parametredir. Klorsuz
havuzlarda kýþ aylarýnda 10 °C sýcaklýkta dahi üreme imkaný bulabildikleri gibi havuz
suyu ýsýnýn 20 °C üstüne çýktýðý durumlarda alg popülasyonlarýnda patlamalar (aþýrý
çoðalma) meydana gelebilmektedir.
Havuzlarda alg oluþumuna karþý düzenli klorlama ve yosun önleyici kullanmak en
önemli etkendir.
Alg Oluþmuþ Havuzlarýn Temizlenmesi
Alg oluþmuþ havuzlarý temizlemek için ;
• pH dengelenir.
• Klor þoklamasý yapýlýr.
• Alg oluþmuþ yüzeyler fýrçalanýr.
• Yosun önleyici kullanýlýr.
• Fýrçalama ile su içine yayýlan askýdaki algleri toplamak için çöktürücü veya
topaklayýcý kullanýlýr.
• Filtrede birikimi önlemek için ters yýkama süresi ve sayýsý arttýrýlýr.
39
www.havuz.info.tr
Havuz Suyunda Sýcaklýðýn Etkisi
Havuz suyunun sýcaklýðý bu güne kadar hiç dikkate almadýðýnýz bir unsur olabilir.
Fakat havuz suyunun sýcaklýðý oldukça önemli bir parametre olarak karþýmýza
çýkmaktadýr.
Bilindiði gibi suyun sýcaklýðý havuzlarda kullandýðýmýz kimyasal miktarýný
etkilemekle beraber bakteriyel oluþumu da hýzlandýrmaktadýr.
Aþaðýdaki grafikte organizmalarýn sýcaklýk ile büyüme hýzý arasýndaki baðlantýyý
görmekteyiz.
Grafikten de görüleceði üzere su sýcaklýðý arttýkça organizma büyüme hýzý ve buna
baðlý olarak kimyasal tüketimi de artmaktadýr.
Havuz suyu sýcaklýðýnýn hava sýcaklýðýna baðlý olarak arttýðý durumlarda, kimyasal
tüketimini azaltmak amacýyla, havuzlar için özel tasarlanmýþ sistemler ile soðutma
yapýlabilmektedir.
www.havuz.info.tr
40
Saðlýk Bakanlýðý Genelgeleri
Bu bölümde sizlere Saðlýk bakanlýðýnýn 15.05.2008 ve 24.03.2010 tarihli
genelgeleri ile 6 Mart 2011 tarihli Yönetmelik ve 15 Aralýk 2011 de Yönetmelikteki
düzeltmeleri kronolojik sýra ile açýklayacaðým.
T.C.
SAÐLIK BAKANLIÐI
Temel Saðlýk Hizmetleri Genel Müdürlüðü
Sayý : B.10.0.TSH.0.10.00.04/121.99
15.05.2008/15653
Konu: Yüzme havuzlarýnýn denetimi hk.
………………VALÝLÝÐÝNE
(Ýl Saðlýk Müdürlüðü)
Bahar mevsimiyle birlikte havalarýn ýsýnmasý ve haziran ayýnda okullarýn tatile
girmesi sonucunda, önümüzdeki dönemde iç ve dýþ turizmdeki hareketliliðe baðlý olarak
özellikle turizm bölgelerinde nüfus yoðunluðunda artýþlar görülecektir. Ýnsanlarýn
eðlenmek, spor yapmak ve serinlemek amacýyla deniz, göl ve yüzme havuzu gibi alanlara
da ihtiyaçlarý artacaktýr. Deniz ve göl suyu kalitesi Bakanlýðýmýzca düzenli olarak kontrol
edilmektedir.
Havuz suyu kalitesi ve standartlarý konusunda ise Yönetmelik çalýþmalarý halen
devam etmektedir. Yüzme amacýyla kullanýlan açýk ve kapalý yüzme havuzlarý ile
sularýnýn hijyenik þartlara uygunluðu, havuz suyunda kullanýlan kimyasallarýn
(dezenfektan, pH düzenleyici, topaklayýcý, çöktürücü, parlatýcý ve yosun önleyici gibi)
Bakanlýðýmýzca ruhsatlandýrýlmýþ ürünler olmasý ve havuz suyundaki
konsantrasyonlarýnýn kontrol edilmesi halk saðlýðý açýsýndan önem arz etmektedir.
Yüzme havuzu iþleticileri, havuz sularýnda Bakanlýðýmýzdan ruhsatlý havuz suyu
kimyasallarýný kullanmaktan, bu kimyasallarýn eðitimli personelce uygulanmasýndan,
havuz suyu kalitesinin bu genelge ekinde belirtilen limit deðerleri saðlamasýndan,
yüzme havuzlarýnýn hijyenik þartlarda iþletilmesinden ve gerekli koruyucu tedbirlerin
alýnmasýndan sorumludurlar.
Açýk ve kapalý yüzme havuzu bulunduran ve iþleten kurum, kuruluþ ve tesisler
genelge eki (Ek-4'teki) çizelgede yer alan parametrelerin analizlerini çizelgede belirtilen
sýklýkta 15 Haziran 2008 tarihi itibariyle yapmaya veya yaptýrmaya baþlayacaklardýr.
Havuz suyuna ait analiz sonuçlarý analizi yapan yetkili personelce (biyolog, kimyager,
41
www.havuz.info.tr
kimya mühendisi, çevre mühendisi ve laborant) imzalanacak ve iþletmenin idaresinden
sorumlu personel tarafýndan onaylanarak muhafaza edilecek ve denetimlerde Ýl Saðlýk
Müdürlüðü denetim elemanlarýna ibraz edilecektir.
Ýl Saðlýk Müdürlüklerince halk saðlýðýnýn korunmasý amacýyla havuz suyu kontrol ve
denetimlerinin;
1.Yazýmýz ekinde gönderilen (Ek-5) denetim formu doðrultusunda yapýlmasý,
2. Yüzme havuzlarýnda Bakanlýðýmýzca ruhsatlandýrýlan kimyasallarýn kullanýlýp
kullanýlmadýðýnýn kontrol edilmesi, izinsiz ürünlerin kullanýldýðýnýn tespit edilmesi
halinde kullanýmýnýn önlenmesi ve gerekli yasal iþlemlerin yapýlmasý,
3. Havuz kimyasallarýnýn depolanma, hazýrlanma ve uygulanma þartlarýnýn, yeterli
kiþisel koruyucu ekipmanlarýn bulunup bulunmadýðýnýn kontrol edilmesi,
4.Yüzme havuzu suyunun kimyasal özelliklerinin Ek-1, fiziksel özelliklerinin Ek-2 ve
mikro biyolojik özelliklerinin Ek-3'te belirtilen standartlarý saðlayýp saðlamadýðýnýn
kontrolünün ayný formlarda belirtilen sýklýkta yapýlmasý,
5. Havuz suyu niteliklerinin genelge ekinde belirtilen standartlarý saðlamadýðýnýn
tespit edilmesi durumunda uygun hale getirilmesinin saðlanmasý, uygun hale
getirilinceye kadar havuz suyunun kullanýmýnýn önlenmesi,
6. Havuz suyunu hazýrlayan tesis operatörlerine yönelik verilecek eðitimlerin
yürürlükteki mevzuat doðrultusunda Halk Eðitim Müdürlükleri veya Halk Eðitim
Müdürlükleri ile ilgili sektör dernekleri veya ilgili meslek odalarýnýn koordinesinde
düzenlenmesi ve sertifikalarýn Halk Eðitim Müdürlükleri tarafýndan verilmesi,
eðitimlerde genel hijyen kurallarý, su ile bulaþabilecek hastalýklar, havuz sularýnda
kullanýlan kimyasallarýn insan saðlýðý üzerine etkileri ve ilk yardým konusunda yetkili
personel tarafýndan eðitim verilmesinin saðlanmasý,
7. Ýlgili iþletmelere görev ve sorumluluklarýnýn teblið edilmesi, Haziran ayýna kadarki
denetimlerin mevcut mevzuat doðrultusunda yapýlmasý,
8. Bu genelgede belirtilen talimatlara uymayanlar hakkýnda 1593 sayýlý Umumi
Hýfzýssýhha Kanunu, 5237 sayýlý Türk Ceza Kanunu, 4077 sayýlý Tüketicinin Korunmasý
Hakkýnda Kanun ve ilgili diðer mevzuat hükümlerinde ön görülen müeyyidelerin
uygulanmasý hususlarýnda bilgilerinizi ve gereðini önemle rica ederim.
Dr. Seraceddin ÇOM
Bakan a.
Genel Müdür V.
DAÐITIM:
Gereði:
81 ÝlValiliðine
Bilgi:
Kültür ve Turizm Bakanlýðýna
Milli Eðitim Bakanlýðýna
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliði Baþkanlýðýna
Ulusal Havuz Enstitüsü Derneði Baþkanlýðýna
Ek: 3 sayfa
www.havuz.info.tr
42
Ek.1 : Kimyasal Özellikler
Parametre
pH
Örnek Alýnma Sýklýðý
Havuz suyunun kullanýmýndan önce baþlamak üzere
Birim
Min.
Maks.
Tatlý su
6,5
7,6
Deniz
suyu
6,5
7,8
Amonyum
Ayda (1) bir defa
mg/L
0,5
Nitrit
Ayda (1) bir defa
mg/L
0,5
Nitrat
Ayda (1) bir defa
mg/L
Siyanürük Asit
Ayda (1) bir defa
mg/L
Bakýr
Ayda (1) bir defa
mg/L
1,0
Alüminyum
Ayda (1) bir defa
mg/L
0,2
Organik maddeler
için sarf edilen
oksijen miktarý
Ayda (1) bir defa
mg/L
5,0
Toplam Alkalilik
Ayda (1) bir defa
mg/L
Baðlý Klor
Havuz suyu kullanýmýndan
önce ve izleyen 4’er saatlik
aralýklarla olmak üzere
mg/L
Serbest Klor
mg/L
20,0
30,0
80
100,0
120
0,2
0,3
0,6
Ek.2 : Fiziksel Özellikler
Parametre
Bulunabilecek Miktar
Analiz Sýklýðý
Renk
Renksiz olacaktýr
Haftada (1) bir defa
Tortu
Bulunmayacaktýr
Bulanýklýk
Berrak olacak ve havuz dibi net olarak
görülecektir.
Sýcaklýk
26 - 28 °C olacak, hava sýcaklýðý ile su sicaklýðý
arasýnda fazla fark olmayacaktýr. Çocuk havuzlarýnda su sýcaklýðý 26 - 32 °C olacaktýr.
Ek.3 : Mikrobiyolojik Özellikler
Parametre
Toplam Koloni
(jerm) Sayýsý
22°C’de toplam
koloni sayýsý
36°C’de toplam
koloni sayýsý
Sýnýr Deðerler
72 saatte en fazla
3
100 CFU /ml olacaktýr.
48 saatte en fazla
3
Analiz Metodu (1)
Analiz Sýklýðý (2)
TS EN ISO 6222
Ayda (1) bir defa
Toplam Koliform
Bakteri
0 / 100 ml
TS EN ISO 9308-1
Ayda (1) bir defa
E-Coli
0 / 100 ml
TS EN ISO 9308-1
Ayda (1) bir defa
Pseudomonas
Aeruginosa
0 / 100 ml
Ayda (1) bir defa
43
www.havuz.info.tr
(1) Laboratuvarlar önerilen metot dýþýnda, referanslarýný göstermek þartý ile baþka
bir metodu da kullanabilirler.
(2) Yüzme havuzu kullanýmýnýn yoðun olduðu dönemlerde analiz sýklýðý ayda iki
defa da olabilir.
(3) CFU: Colony Forming Unit (koloni oluþturan birim).
Not 1: Ek-1, Ek-2 ve Ek-3'te yer alan kimyasal, fiziksel ve mikrobiyolojik kalite
standartlarýnýn belirlenmesi için Ýl Saðlýk Müdürlüklerince belirtilen sýklýklarda su
numunesi alýnarak analizleri yaptýrýlacak ve analiz ücretleri havuz suyu iþleticileri
tarafýndan karþýlanacaktýr.
Ek.4 : Ýþletmeci Tarafýndan Yapýlacak Analizler
Kimyasal Özellikler
Parametre
pH
Havuz suyunun kullanýmýndan önce baþlamak üzere
günde en az (3) üç defa
Birim
Min.
Maks.
Tatlý su
6,5
7,6
Deniz
suyu
6,5
7,8
Amonyum
Ayda (1) bir defa
mg/L
0,5
Nitrit
Ayda (1) bir defa
mg/L
0,5
Nitrat
Ayda (1) bir defa
mg/L
20,0
Siyanürük Asit
Ayda (1) bir defa
mg/L
Bakýr
Ayda (1) bir defa
mg/L
1,0
Alüminyum
Ayda (1) bir defa
mg/L
0,2
Toplam Alkalilik
Ayda (1) bir defa
mg/L
Baðlý Klor
mg/L
Serbest Klor
mg/L
www.havuz.info.tr
44
30,0
80
100,0
120
0,2
0,3
0,6
T.C.
SAÐLIK BAKANLIÐI
Temel Saðlýk Hizmetleri Genel Müdürlüðü
Sayý : B.10.0.TSH.0.10.00.05
22.03.2010/17364
Konu: Yüzme havuzlarýnýn denetimi
ULUSAL HAVUZ ENSTÝTÜSÜ DERNEÐÝ BAÞKANLIÐINA
Perpa Ticaret Merkezi B-Blok No: 203
Okmeydaný/ÝSTANBUL
Ýlgi
a) 15.05.2008 tarihli ve 15653 sayýlý genelgemiz
b) 15.07.2008 tarihli ve 22545 sayýlý yazýmýz.
Halk saðlýnýn korunmasý amacý ile havuz suyu kontrolü ve denetimlerine yönelik
olarak hazýrlanan ilgi (a) genelgemiz ekinde yer alan kimyasal (Ek-1), mikrobiyolojik (Ek3) ve iþletmeci tarafýndan yapýlacak analizlerden (Ek-4) bazýlarýnda güncelleme yapýlmýþ
ve ilgi (b) yazýmýz ile iletilmiþtir.
Yapýlan izleme ve denetleme çalýþmalarý sýrasýnda ilgi (a) genelge eklerinin
uygulanmasýnda bazý zorluklar ve sýkýntýlar yaþandýðý ilgili sektör, kurum ve kuruluþlar ile
laboratuvarlar tarafýndan yazýlý ve sözlü olarak Bakanlýðýmýza bildirilmiþtir.
Yaþanan zorluklarýn giderilmesi amacý ile söz konusu ekler gerekli düzenlemeler
yapýlarak yeniden hazýrlanmýþtýr.
Bu itibar ile ilgi (b) yazý ekleri iptal edilmiþ olup, iliþkte gönderilen Ek-1, Ek-2, Ek-3 ve
Ek-4 ilgi (a) genelge ekleri olarak kullanýlacaktýr.
Numune alýmlarý görevli resmi saðlýk personeli veya numune iþ ve iþlevi akredite
olmuþ kurum ve kuruluþca yapýlabilecektir. Su numunelerinin analizleri Bakanlýðýmýz
laboratuvarlarýnda veya diðer kamu, kurum ve kuruluþ laboratuvarlarýnda veya Ekte (1,
2, 3, 4) istenen parametreler için akradite olmuþ özel laboratuvarlarda
yaptýrýlabilecektir. Her türlü numune alma ve analiz ücretleri iþletmeci tarafýndan
ödenecektir.
Bilginizi ve gereðini arz ve rica ederim.
Dr. Seraceddin ÇOM
Bakan a. Genel Müd. V.
DAÐITIM:
Gereði:
81 ÝlValiliðine
Bilgi:
Kültür ve Turizm Bakanlýðýna
Milli Eðitim Bakanlýðýna
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliði Baþkanlýðýna
Ulusal Havuz Enstitüsü Derneði Baþkanlýðýna
Ek: 3 sayfa
45
www.havuz.info.tr
Parametre
pH
Ayda (1) bir defa
Birim
Min.
Maks.
Tatlý su
7,2
7,6
Deniz
suyu
7,2
7,8
Amonyum
Ayda (1) bir defa
mg/L
0,5
Nitrit
Ayda (1) bir defa
mg/L
0,5
Nitrat
Ayda (1) bir defa
mg/L
50,0
Siyanürük Asit
Ayda (1) bir defa
mg/L
100,0
Bakýr
Ayda (1) bir defa
mg/L
1,0
Alüminyum
Ayda (1) bir defa
mg/L
0,2
Organik maddeler
için sarf edilen
oksijen miktarý
Ayda (1) bir defa
mg/L
5,0
Toplam Alkalilik
Ayda (1) bir defa
mg/L
Baðlý Klor
Ayda (1) bir defa
mg/L
80
120
0,2
Kapalý
Ayda (1) bir defa
1,0
Serbest Klor
mg/L
1,5
Yüz. H.
Açýk
1,0
mg/L
3,0
Yüz. H.
(1) Dezenfektan olarak klor ve klorlu bileþiklerin kullanýlmasý halinde havuz mahallinde bakýlacaktýr.
1
Parametre
Bulunabilecek Miktar
Analiz Sýklýðý
Renk
Renksiz olacaktýr
Ayda (1) bir defa
Tortu
Bulunmayacaktýr
Ayda (1) bir defa
Bulanýklýk
Berrak olacak ve havuz dibi net olarak
görülecektir.
Ayda (1) bir defa
Sýcaklýk2
26 - 28 °C olacaktýr
Ayda (1) bir defa
(2) Ortam sýcaklýðý ile su sýcaklýðý arasýnda fazla fark olmayacaktýr.
Çocuk havuzlarýnda su sýcaklýðý 26 - 32 °C olacaktýr.
Parametre
Toplam Koloni
(jerm) Sayýsý
22°C’de toplam
koloni sayýsý
36°C’de toplam
koloni sayýsý
Analiz Metodu
Sýnýr Deðerler
72 saatte en fazla
5
(3)
Analiz Sýklýðý
(4)
TS EN ISO 6222
Ayda (1) bir defa
Toplam Koliform
Bakteri
0 / 100 ml
TS EN ISO 9308-1
Ayda (1) bir defa
E-Coli
0 / 100 ml
TS EN ISO 9308-1
Ayda (1) bir defa
Pseudomonas
Aeruginosa
0 / 100 ml
TS EN 12780
Ayda (1) bir defa
www.havuz.info.tr
46
(3) Laboratuvarlar önerilen metot dýþýnda, referanslarýný göstermek þartý ile baþka
bir metodu da kullanabilirler.
(4) Yüzme havuzu kullanýmýnýn yoðun olduðu dönemlerde analiz sýklýðý ayda iki
defa da olabilir.
(5) CFU: Colony Forming Unit (koloni oluþturan birim).
Parametre
pH
Baðlý Klor1
Serbest Klor1
Birim
Min.
Maks.
Tatlý su
7,2
7,6
Deniz
suyu
7,2
7,8
mg/L
Kapalý
Yüz. H.
Açýk
Yüz. H.
0,2
mg/L
1,0
1,5
mg/L
1,0
3,0
°C
26,0
28,0
Sýcaklýk2
Siyanürik Asit6
Ýki haftada bir
mg/L
Toplam Alkalinite
Ýki haftada bir
mg/L
Renk
Her gün
Renksiz olacaktýr
Tortu
Her gün
Bulunmayacaktýr
Bulanýklýk
Her gün
Berrak olacak ve havuz dibi net görülecektir
100
80
120
(1) Dezenfektan olarak klor ve klorlu bileþiklerin kullanýlmasý halinde havuz mahallinde bakýlacaktýr.
(2) Ortam sýcaklýðý ile su sýcaklýðý arasýnda fazla fark olmayacaktýr.
Çocuk havuzlarýnda su sýcaklýðý 26 - 32 °C olacaktýr.
(6) Stabilizatörlü dezenfektan kullanan havuzlarda ölçümü yapýlacaktýr.
47
www.havuz.info.tr
Yüzme Havuzlarýnýn Tabi Olacaðý
Saðlýk Esaslarý ve Þartlarý Hakkýnda Yönetmelik
SAÐLIK BAKANLIÐI’ndan
BÝRÝNCÝ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanýmlar
Amaç
MADDE 1 - (1) Bu Yönetmeliðin amacý, yüzme amacýyla kullanýlan açýk ve kapalý
yüzme havuzlarý ile sularýnýn hijyenik þartlara uygunluðu, yüzme havuzu suyunun
kalite standartlarýnýn belirlenmesi, denetlenmesi ve izlenmesi ile ilgili usul ve esaslarý
düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2 - (1) Bu Yönetmelik, yüzme amacýyla kullanýlan açýk ve kapalý yüzme
havuzlarý ile sularýnýn nitelikleri ile ilgili usul ve esaslarý kapsar.
(2) Saðlýk amaçlý kullanýlan kaplýca ve mineralli su havuzlarý ile ticari amaçlý olarak
kullanýlmayan havuzlar bu Yönetmeliðin kapsamý dýþýndadýr.
Dayanak
MADDE 3 - (1) Bu Yönetmelik, 24/4/1930 tarihli ve 1593 sayýlý Umumi Hýfzýssýhha
Kanununun 1 inci ve 2 nci maddeleri ile 13/12/1983 tarihli ve 181 sayýlý Saðlýk
Bakanlýðýnýn Teþkilat ve Görevleri Hakkýnda Kanun Hükmünde Kararnamenin 43 üncü
maddesine dayanýlarak hazýrlanmýþtýr.
Tanýmlar
MADDE 4 - (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Alkalinite: Suyun asitlik veya bazlýk derecesinin ölçüsünü,
b) Baðlýklor: Sudaki organik ve inorganik maddelerle reaksiyona girerek bileþik
oluþturmuþ kloru,
c) Bakanlýk: Saðlýk Bakanlýðýný,
ç) Devridaim süresi: Toplam havuz hacminin filtrasyon sisteminden bir kez
geçmesi için gerekli olan süreyi,
d) Dezenfektan: Ýnsanlarda hastalýk yapma özelliði olan bakteri, virüs ve mantar
gibi mikroorganizmalarýn sudan uzaklaþtýrýlmasý veya yok edilmesi amacýyla
kullanýlan organik ve inorganik katý, sývý ve gaz maddeleri,
e) Havuz suyu operatörü: Yüzme havuzlarýnda kullanýlan suyu kimyasal, fiziksel ve
mikrobiyolojik yönden kullanýma hazýrlayan ve bu konuda eðitim almýþ kiþiyi,
www.havuz.info.tr
48
f) Havuz suyu kimyasallarý: Havuz suyunun pH'sini ayarlamak, askýdaki katý
maddeleri çöktürmek, küf, maya ve yosun gibi canlýlarýn oluþumunu engellemek ve
bazý kimyasal parametreleri dengelemek amacýyla kullanýlan maddeleri,
g) Kod no: Havuz suyundan alýnan her bir numune için kullanýlacak numarayý,
ð) Müdürlük: Ýl Saðlýk Müdürlüðünü,
h) pH: Suyun asitlik veya bazlýk derecesini tarif eden ölçü birimini,
ý) Serbest klor: Suyu dezenfekte etmek amacýyla kullanýlan bileþik oluþturmamýþ
kloru,
i) Yüzme havuzu: Yüzme, serinleme, eðlenme veya spor amaçlý kullanýlan; tabaný,
duvarlarý, taþma kanallarý, rezerv deposu su kalitesini etkilemeyen ve güvenlik
gereklerini yerine getiren uygun malzeme ile kaplanan ve bu Yönetmelikte belirtilen
niteliklere uygun su ile dolu olan, sürekli bir devri daim akýþý olan ve halkýn
kullanýmýna açýk yapýlarý,
j) Yüzme havuzu iþleticisi: Yüzme, serinleme, eðlenme veya spor amaçlýkullanýlan
yüzme havuzlarýný iþletenleri, ifade eder.
ÝKÝNCÝBÖLÜM
Havuz Suyunun Nitelikleri, Numune Alma ve Analiz Sýklýðý
Kimyasal, fiziksel ve mikrobiyolojik nitelikleri ve analiz sýklýðý
MADDE 5 - (1) Yüzme havuzu suyunun kimyasal nitelikleri Ek-1, fiziksel nitelikleri
Ek-2 ve mikrobiyolojik nitelikleri de Ek-3'te belirtilen deðerlere uygun olur.
(2) Havuz suyunun nitelikleri Ek-1, Ek-2, Ek-3'te belirtilen zaman aralýklarýnda
Müdürlükçe, Ek-4'te belirtilen zaman aralýklarýnda ise yüzme havuzu iþleticileri
tarafýndan izlenir.
(3) Müdürlük tarafýndan yapýlacak denetimlerde analiz sonuçlarý yüzme havuzu
iþleticisi tarafýndan denetçilere ibraz edilir.
(4) Yüzme havuzunun açýk olduðu süre içerisinde yüzme havuzu suyuna ait
sýcaklýk, pH, serbest klor deðerleri ile suyun mikrobiyolojik özelliklerine ait en son
analiz sonuçlarý kullanýcýlarýn görebileceði bir panoda yazýyla veya elektronik olarak
ilan edilir.
Numune alma, taþýma ve analiz laboratuvarlarý
MADDE 6 - (1) Numuneler su akýmýnýn en düþük olduðu veya kullanýcýlarýn en
yoðun olduðu bölgeden yüzme havuzu kenarýnýn yaklaþýk 50 cm uzaðýndan ve su
yüzeyinin 20 cm altýndan alýnýr.
(2) Numuneler, numune alma formu düzenlenerek alýnýr, her numune için bir kod
numarasý verilir ve kod numarasý numune alma formu ile numune þiþesinin üzerine
yazýlýr.
(3) Havuz suyundan alýnan her bir numune için ikiþer adet Ek-6'da yer alan “Havuz
49
www.havuz.info.tr
Suyu Numune Alma Formu” düzenlenir ve formlardan biri numune ile birlikte
laboratuvara verilir, diðeri ise numuneyi alan kurum veya kuruluþta kalýr.
(4) Mikrobiyolojik analizler için en az 500 mililitre su numunesi, sodyum
tiyosülfatlý steril cam veya suyun niteliðini deðiþtirmeyen plastik þiþelere alýnýr.
Mikrobiyolojik analizler için alýnan numuneler, güneþ ýþýnlarýndan korunarak (5±3)
°C'de ýsýyý muhafaza edebilen taþýma kaplarý ile en kýsa zamanda laboratuvara
gönderilir. Numunelerin alýmýndan laboratuvara ulaþtýrýlmasý arasýndaki süre on iki
saati geçemez.
(5) Kimyasal analizler için en az 1000 ml su numunesi temiz cam veya suyun
niteliðini etkilemeyen plastik þiþelere alýnýr. Kimyasal analizler için alýnan numuneler,
(5±3) °C'de ýsýyý muhafaza edebilen taþýma kaplarýile en kýsa sürede laboratuvara
gönderilir. Numunelerin alýmýndan laboratuvara ulaþtýrýlmasý arasýndaki süre 24 saati
geçemez.
(6) Havuz suyundan numune alma iþi Müdürlük tarafýndan veya numune alma
konusunda akredite olmuþ ve Bakanlýkça yetkilendirilmiþ kurum veya kuruluþça
yapýlýr. Ancak, bu durum Bakanlýk ve Müdürlüðün denetim, izleme ve numune alma
yetkisini ortadan kaldýrmaz. Analizler, aþaðýda belirtilen hükümler çerçevesinde,
Bakanlýk laboratuvarlarýnda veya diðer kamu, kurum ve kuruluþ laboratuvarlarýnda
veya 7 nci maddede belirtilen þartlarý taþýyan ve Bakanlýkça yetkilendirmiþ özel
laboratuvarlarda yaptýrýlýr.
a) Her türlü numune alma ve analiz ücretleri yüzme havuzu iþleticisi tarafýndan
ödenir.
b) Laboratuvarlar, Müdürlükçe alýnan su numunelerinin analiz sonuçlarýný
raporlamanýn yapýldýðý gün içinde e-posta, belge geçer veya posta ile Müdürlüðe ve
yüzme havuzu iþleticisine iletir. Yüzme havuzu iþleticisine gönderilen raporlar,
denetim esnasýnda denetim elemanlarýna gösterilmek üzere yüzme havuzu iþleticisi
tarafýndan bir yýl süreyle saklanýr.
Yetkilendirme
MADDE 7 - (1) Laboratuvarlar, Bakanlýk tarafýndan yapýlacak yerinde denetimde;
a) Deney ve Kalibrasyon Laboratuvarlarý Akreditasyonu (ISO/IEC 17025) belgesi
almýþ olmalarý,
b) Ek-1, Ek-2 ve Ek-3'te belirtilen parametrelerde yöntem akreditasyonu belgesi
almýþ olmalarý,
c) En az iki kimya, çevre, su ürünleri mühendisi veya kimyager ile iki biyolog veya
mikrobiyoloji uzmanýnýn tam zamanlý istihdam edilmeleri,
ç) Mikrobiyolojik analizler için alýnan numunelerin, güneþ ýþýnlarýndan korunarak
(5±3) °C de ýsýyý muhafaza edebilen taþýma kaplarýile en fazla 6 saat içinde
laboratuvara taþýnabilecek düzenlemeyi saðlamalarý, halinde Bakanlýkça
yetkilendirilir.
www.havuz.info.tr
50
ÜÇÜNCÜBÖLÜM
Yüzme Havuzu Ýþletilmesine Ait Hükümler
Yüzme havuzunun iþletilmesi
MADDE 8 - (1) Yüzme havuzunun teknik özellikleri ile yüzme havuzu suyunun,
sýhhi kurallara uygun olmasý esastýr. Yüzme havuzunun iþletilmesinde aþaðýdaki
þartlara uyulur:
a) Yüzme havuzu iþleticisi, teknik iþler ve havuzun uygun þekilde iþletilmesinden
sorumlu kimya veya saðlýk eðitimi almýþ, en az lise mezunu bir kiþi ve sertifikalý bir
cankurtaran istihdam etmek zorundadýr.
b) Yüzme havuzunda ip, yüzer duba, simit gibi can kurtarmaya mahsus
malzemeler ile ilk yardým malzemeleri hazýr bulundurulur.
c) Kullanýcýlarýn temiz mayolarla yüzme havuzuna girmeleri saðlanýr. Tesisler,
bütün kullanýcýlarýn soyunma odalarý için ayrýlan mekana girmeden önce ayak
dezenfeksiyonu yapmalarýný, soyunma odalarýndan yüzme havuzuna geçiþlerinden
önce de duþ almalarýný saðlayacak þekilde düzenlenir.
ç) Yüzme havuzunda hayvanlarýn insanlarla birlikte bulunmalarýna hiçbir þekilde
izin verilmez.
d) Tesis içerisinde riayet edilecek kurallar ile muhtemel tehlikelere karþýkiþileri
uyarmak amacý ile hazýrlanan uyarý levhalarý kolayca görülebilecek ve okunabilecek
uygun yerlerde bulundurulur.
e) Yüzme havuzu suyu yýlda en az bir defa boþaltýlarak genel temizlik yapýlýr.
f) Fiziki mekanlar daima temiz ve kuru tutularak kapanma saatinden sonra havuz
dip temizliði dâhil genel temizlik yapýlýr.
g) Yüzme havuzu ve fiziki mekanlar yeteri kadar aydýnlatýlmalý ve
havalandýrýlmalýdýr.
ð) Kapalý yüzme havuzu, soyunma ve giyinme yerleri de dâhil olmak üzere kýþ
aylarýnda ýsýtýlýr.
Çocuk yüzme havuzu iþletilmesi
MADDE 9 - (1) Çocuk yüzme havuzunun derinliði 50 santimetreden fazla olamaz.
(2) Çocuk havuzlarý müstakil su hazýrlýk tesisine sahip olmalý, ayda bir defa
boþaltýlarak temizlenmeli ve dezenfekte edildikten sonra temiz su ile doldurularak
yeniden iþletmeye alýnýr.
(3) Çocuk yüzme havuzu büyüklere ait yüzme havuzundan ayrý olur.
51
www.havuz.info.tr
DÖRDÜNCÜBÖLÜM
Muhtelif Hükümler
Fiziki mekanlar
MADDE 10 - (1) Duþ yerleri, tuvaletler ve soyunma-giyinme yerleri, kadýn ve erkek
için ayrý düzenlenir.
(2) Duþ yerleri duþ suyunun sýcaklýðý ayarlanabilecek þekilde ve en az yirmi kiþiye
bir duþ düþecek þekilde düzenlenir.
(3) Tuvaletler soyunma ve duþ yerlerine yakýn konumda, en az yirmi kiþiye bir
tuvalet düþecek þekilde düzenlenir. Tuvalet ve lavabolarda bol ve temiz su, sývý sabun,
tuvalet kâðýdý, kâðýt havlu ve çöp kovasý bulundurulur.
(4) Giriþi ve yollarý tamamen ayrý tutulan seyirci yerleri, seyircilerin havuz kýsmýna
girmelerini engelleyecek þekilde düzenlenir. Seyirci bölümünde seyircilerin ihtiyacýný
karþýlayacak kadar tuvalet, lavabo ve pisuar bulundurulur.
Güvenlik tedbirleri
MADDE 11 - (1) Yüzme havuzunda kazalarýn önlenmesi ve güvenliðin saðlanmasý
için aþaðýda belirtilen kurallara uyulur:
a) Yüzme havuzu kazalara neden olmayacak ve kenarýnda güvenli yürümek için
yeterli alan bulunacak þekilde planlanýr. Dalmak için gerekli olan su derinliði saðlanýr.
Aksi takdirde her türlü dalýþa izin verilmez.
b) Yüzme havuzu çevresindeki yürüme alaný, duþ yeri ve çevresinin zemini düzgün
ve kaymaya yol açmayan malzemeden yapýlýr.
c) Yüzme havuzunda boþaltma mazgalý kapalý durumda bulundurulur.
ç) Havuz derinlikleri kullanýcýlarýn görebileceði þekilde havuz kenarýna en az 4
yönde yazýlýr.
d) Yüzme havuzu kenarýnda acil durumlarda kullanýlmak üzere telefon
bulundurulur.
Denetim
MADDE 12 –(1) Yüzme havuzu, havuz suyu ve havuz kimyasallarýher ay Müdürlük
tarafýndan denetlenir. Bu denetimlerde;
a) Havuz suyu hazýrlanmasýnda ve dezenfeksiyonunda kullanýlan kimyasallarýn
Bakanlýktan ruhsatlý olup olmadýðý,
b) Havuz suyu kimyasallarý için bir depo ile yeterli kiþisel koruyucu ekipman
bulunup bulunmadýðý,
c) Analiz kayýt defterleri ve bu Yönetmelik eklerine göre yapýlan veya yaptýrýlan
analiz sonuçlarý, kontrol edilir.
(2) Bir takvim yýlý sonunda yapýlan deðerlendirmede havuz ve havuz suyu
kalitesinin bu Yönetmelikte belirlenen þartlara uygun olmasý durumunda Ek-5'te yer
www.havuz.info.tr
52
alan “Temiz Havuz Sertifikasý”Müdürlük tarafýndan düzenlenir. Yapýlacak
denetimlerde havuz ve havuz suyu kalitesinin bu Yönetmelikte belirlenen þartlara
uygun olmamasý durumunda bu sertifika Müdürlükçe iptal edilir.
Uygun çýkmayan havuz suyunun takibi
MADDE 13 - (1) Yüzme havuzu suyundan alýnan numunenin mikrobiyolojik analiz
sonucunun Ek-3'te belirtilen niteliklere uygun çýkmamasý halinde havuzun faaliyeti
durdurulur. Yüzme havuzu iþleticisinin gerekli þartlarý saðlamasýndan sonra yeniden
alýnan numunenin analiz sonuçlarýnýn Ek-3'te belirtilen niteliklere uygun çýkmasý
durumunda havuzun faaliyetine izin verilir.
(2) Yüzme havuzu suyundan alýnan numunenin kimyasal analizi sonucunun Ek-1
ve Ek-2'de belirtilen niteliklere uygun çýkmamasý halinde, uygunsuzluðun giderilmesi
ve düzeltici önlemlerin alýnmasý için iþletici yazýlý olarak uyarýlýr. Yüzme havuzu
iþleticisinin gerekli þartlarý saðlamasýndan sonra yeniden alýnan numunenin analiz
sonuçlarýnýn Ek-1 ve Ek-2'de belirtilen niteliklere uygun çýkmasý durumunda
iþletmeye herhangi bir iþlem yapýlmaz. Ancak, analiz sonuçlarýnýn uygun çýkmamasý
durumunda havuzun faaliyeti analiz sonucunun yukarýda belirtilen nitelikleri
saðlayýncaya kadar durdurulur.
Dezenfeksiyon ve havuz kimyasallarý
MADDE 14 - (1) Yüzme havuzu ve suyunun dezenfeksiyonu iþletici tarafýnca yapýlýr
veya yaptýrýlýr.
(2) Havuz suyunda Bakanlýktan ruhsatlý dezenfektan ve havuz suyu kimyasallarý
kullanýlýr.
(3) Stabilizatörlüklor bileþikleri sadece açýk yüzme havuzlarýnda kullanýlabilir.
Havuz suyu operatörlerinin eðitimi
MADDE 15 - (1) Yüzme havuzu suyu hazýrlamasýndan sorumlu havuz suyu
operatörlerine yönelik eðitimler Müdürlükçe yetkilendirilen kamu, kurum ve
kuruluþlarý ile ilgili meslek odalarýnca düzenlenir.
(2) Eðitimler havuz suyunun hazýrlanmasý bakýmý ve iþletilmesi, genel
hijyen, su ile bulaþabilecek hastalýklar, havuz suyunda kullanýlan kimyasallarýn insan
ve çevre saðlýðý üzerine etkileri ile ilk yardým konularýný kapsar.
BEÞÝNCÝBÖLÜM
Düzenleme Yetkisi ve Müeyyideler
Düzenleme yetkisi
MADDE 16 - (1) Bakanlýk bu Yönetmeliðin uygulanmasýný saðlamak üzere her türlü
alt düzenlemeyi yapmaya yetkilidir.
Müeyyideler
MADDE 17 - (1) Bu Yönetmelik hükümlerine aykýrý hareket eden iþletme sahipleri
53
www.havuz.info.tr
ve kullanýcýlarý hakkýnda, fiilin mahiyetine göre 24/4/1930 tarihli ve 1593 sayýlý
Umumi Hýfzýssýhha Kanununa göre iþlem yapýlýr.
ALTINCI BÖLÜM
Geçici ve Son Hükümler
Mevcut havuzlara iliþkin geçici hükümler
GEÇÝCÝMADDE 1 - Bu Yönetmeliðin yayýmý tarihinden önce izin almak için
baþvurusu yapýlmýþ yüzme havuzlarý ile halen faaliyette olan yüzme havuzlarý fiziki
koþullarýný bu Yönetmeliðin yayýmý tarihinden itibaren bir yýl içinde 8 inci maddenin
(c) bendi ile 9 ve 10 uncu maddelere uygun hale getirir.
Yürürlük
MADDE 18 - (1) Bu Yönetmelik yayýmý tarihinden bir ay sonra yürürlüðe girer.
Yürütme
MADDE 19 - (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Saðlýk Bakaný yürütür.
Parametre
Analiz Aralýðý
Birim
pH
Ayda (1) bir defa
Amonyum
Ayda (1) bir defa
mg/L
Nitrit
Min.
Maks.
6,5
7,8
0,5
Ayda (1) bir defa
mg/L
0,5
Nitrat
Ayda (1) bir defa
mg/L
50,0
Siyanürik Asit1
Ayda (1) bir defa
mg/L
100,0
Bakýr
Ayda (1) bir defa
mg/L
1,0
Alüminyum
Ayda (1) bir defa
mg/L
0,2
Ayda (1) bir defa
mg/L
30
180
Ayda (1) bir defa
mg/L
40
80
Ayda (1) bir defa
mg/L
Ayda (1) bir defa
mg/L
1,0
1,5
Ayda (1) bir defa
mg/L
1,0
3,0
Ayda (1) bir defa
mg/L
0,3
0,6
Toplam Alkalinite (CaCO3)
2
Hidrojen Peroksit
3
Baðlý Klor
3
Kapalý Yüzme Havuzu Serbest Klor
3
Açýk Yüzme Havuzu Serbest Klor
4
Serbest Klor
0,2
1. Suyun dezenfeksiyonunda stabilizatörlü klor bileþiklerinin kullanýldýðý havuzlarda bakýlýr.
2. Suyun dezenfeksiyonunda hidrojen peroksitin kullanýldýðý havuzlarda bakýlýr.
3. Suyun dezenfeksiyonunda klor ve klorlu bileþiklerin kullanýldýðý havuzlarda bakýlýr.
4. Suyun dezenfeksiyonu için ozon, UV, klordioksit ve diðer dezenfeksiyon sistemlerinin kullanýldýðý
havuzlarda bakýlýr.
NOT: Serbest klor ölçümleri havuz mahallinde yapýlýr.
www.havuz.info.tr
54
Parametre
Analiz Sýklýðý
Ýstenen Deðer
Renk
Ayda (1) bir defa
Pt/Co olarak 10 birim
Bulanýklýk
Ayda (1) bir defa
SiO2 veya Jakson birimi olarak 5 birim
Sýcaklýk
Ayda (1) bir defa
En Az
En Çok
Kapalý
26°C
28°C
Açýk
26°C
38°C
Sýnýr Deðerler
Analiz Metodu (3)
37°C’de 24 saatte en fazla
200 CFU³/ml. olacaktýr
TS EN ISO 6222
Ayda (1) bir defa
Toplam Koliform
Bakteri
0 / 100 ml
TS EN ISO 9308-1
Ayda (1) bir defa
E-Coli
0 / 100 ml
TS EN ISO 9308-1
Ayda (1) bir defa
Pseudomonas
Aeruginosa
0 / 100 ml
TS EN 16266
Ayda (1) bir defa
Parametre
Toplam Koloni
(jerm) Sayýsý
1. Laboratuvarlar önerilen metot dýþýnda, referanslarýný göstermek þartý ile baþka bir metodu da kullanabilir.
2. Yüzme havuzu kullanýmýnýn yoðun olduðu dönemlerde analiz sýklýðý ayda iki defa olmalýdýr.
3. CFU Colony Forming Unit (koloni oluþturan birim).
55
www.havuz.info.tr
Parametre
Birim
Kapalý
Yüz. H.
Açýk
Yüz. H.
pH
Tatlý ve
Deniz
Suyu
Hidrojen
Peroksid2
Açýk ve
Kapalý
Yüz. H.
Serbest Klor3
Kapalý
Yüz. H.
Açýk
Yüz. H.
Sýcaklýk
Sýnýr Deðerler
En Az
En Çok
°C
26
28
°C
26
38
6,5
7,8
mg/L
1,0
1,5
mg/L
1,0
1,5
mg/L
1,0
3,0
°C
26,0
28,0
Serbest Klor4
Siyanürik Asit1
Her gün
mg/L
Toplam Alkalinite
(CaCO3)
Haftada bir defa
mg/L
Renk
Her gün
Bulanýklýk
Her gün
100
30
180
4.Suyun dezenfeksiyonu için ozon, UV, klordioksit ve diðer dezenfeksiyon sistemlerinin kullanýldýðý havuzlarda
bakýlýr.
www.havuz.info.tr
56
Ek.5 : Temiz Havuz Sertifikasý
TEMÝZ HAVUZ SERTÝFÝKASI
Sayý :
Tarih :
Ticari Ýsmi
:
Sahibi
:
Ýþletmecisi
:
Adresi
:
Havuz Sayýsý :
Yukarýda iþleticisi, adresi ve sayýsý belirtilen yüzme havuzunun Müdürlüðümüz
tarafýndan yapýlan denetimlerinde havuz hijyeni ile havuz suyu kalitesi bakýmýndan
Yönetmelikte belirtilen kalite standartlarýný saðladýðý tespit edilmiþ olup “Temiz
Havuz Sertifikasý” verilmesi uygun görülmüþtür.
Ýl Saðlýk Müdürü
Ek.6 : Havuz Suyu Numune Alma Formu
T.C.
............................. VALÝLÝÐÝ
Ýl Saðlýk Müdürlüðü
HAVUZ SUYU NUMUNE ALMA FORMU
Numune Kod No. :
Tarih :
Numune alýnan havuzun adresi :
Havuz iþletmecisinin Adý ve soyadý :
Numunenin alýndýðý saat :
Numune miktarý :
Numune alma amacý : Fiziksel Analiz ( ) Bakteriyolojik Analiz ( ) Fiziksel Analiz ( )
Numune alma nedeni : Rutin Kontrol ( ) Þikayet ( ) Diðer ......................................
Numune Alýndýðý Sýradaki :
Sýcaklýk :
pH
:
Renk
:
Serbest Klor :
Bulanýklýk :
Numune Alan Kiþinin :
Adý ve Soyadý :
Tel. No.:
Yukarýda evsafý yazýlý havuz suyundan ....................................................... huzurunda
...... adet numune alýnarak ........................................................................... mührü ile
mühürlenmiþ ve numune alma formu tarafýmýzdan imza edilmiþtir.
Teknik Eleman
Teknik Eleman
57
Havuz suyu iþletmecisi
veya vekili
www.havuz.info.tr
Resmi Gazete : 6 Mart 2011 Pazar
Sayý : 27866
Saðlýk Bakanlýðýndan:
YÜZME HAVUZLARININ TABÝ OLACAÐI SAÐLIK ESASLARI
VE ÞARTLARI HAKKINDA YÖNETMELÝK
BÝRÝNCÝ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanýmlar
Amaç
MADDE 1 - (1) Bu Yönetmeliðin amacý, yüzme amacýyla kullanýlan açýk ve kapalý
yüzme havuzlarý ile sularýnýn hijyenik þartlara uygunluðu, yüzme havuzu suyunun
kalite standartlarýnýn belirlenmesi, denetlenmesi ve izlenmesi ile ilgili usul ve esaslarý
düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2 - (1) Bu Yönetmelik, yüzme amacýyla kullanýlan açýk ve kapalý yüzme
havuzlarý ile sularýnýn nitelikleri ile ilgili usul ve esaslarý kapsar.
(2) Saðlýk amaçlý kullanýlan kaplýca ve mineralli su havuzlarý ile ticari amaçlý olarak
kullanýlmayan havuzlar bu Yönetmeliðin kapsamý dýþýndadýr.
Dayanak
MADDE 3 - (1) Bu Yönetmelik, 24/4/1930 tarihli ve 1593 sayýlý Umumi Hýfzýssýhha
Kanununun 1 inci ve 2 nci maddeleri ile 13/12/1983 tarihli ve 181 sayýlý Saðlýk
Bakanlýðýnýn Teþkilat ve Görevleri Hakkýnda Kanun Hükmünde Kararnamenin 43 üncü
maddesine dayanýlarak hazýrlanmýþtýr.
Tanýmlar
MADDE 4 - (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Alkalinite: Suyun asitlik veya bazlýk derecesinin ölçüsünü,
b) Baðlý klor: Sudaki organik ve inorganik maddelerle reaksiyona girerek bileþik
oluþturmuþ kloru,
c) Bakanlýk: Saðlýk Bakanlýðýný,
ç) Devridaim süresi: Toplam havuz hacminin filtrasyon sisteminden bir kez
geçmesi için gerekli olan süreyi,
d) Dezenfektan: Ýnsanlarda hastalýk yapma özelliði olan bakteri, virüs ve mantar
gibi mikroorganizmalarýn sudan uzaklaþtýrýlmasý veya yok edilmesi amacýyla kullanýlan
organik ve inorganik katý, sývý ve gaz maddeleri,
e) Havuz suyu operatörü: Yüzme havuzlarýnda kullanýlan suyu kimyasal, fiziksel ve
mikrobiyolojik yönden kullanýma hazýrlayan ve bu konuda eðitim almýþ kiþiyi,
f) Havuz suyu kimyasallarý: Havuz suyunun pH’sini ayarlamak, askýdaki katý
maddeleri çöktürmek, küf, maya ve yosun gibi canlýlarýn oluþumunu engellemek ve
bazý kimyasal parametreleri dengelemek amacýyla kullanýlan maddeleri,
g) Kod no: Havuz suyundan alýnan her bir numune için kullanýlacak numarayý,
ð) Müdürlük: Ýl Saðlýk Müdürlüðünü,
h) pH: Suyun asitlik veya bazlýk derecesini tarif eden ölçü birimini,
ý) Serbest klor: Suyu dezenfekte etmek amacýyla kullanýlan bileþik oluþturmamýþ
kloru,
i) Yüzme havuzu: Yüzme, serinleme, eðlenme veya spor amaçlý kullanýlan; tabaný,
www.havuz.info.tr
58
duvarlarý, taþma kanallarý, rezerv deposu su kalitesini etkilemeyen ve güvenlik
gereklerini yerine getiren uygun malzeme ile kaplanan ve bu Yönetmelikte belirtilen
niteliklere uygun su ile dolu olan, sürekli bir devri daim akýþý olan ve halkýn kullanýmýna
açýk yapýlarý,
j) Yüzme havuzu iþleticisi: Yüzme, serinleme, eðlenme veya spor amaçlýkullanýlan
yüzme havuzlarýný iþletenleri, ifade eder.
ÝKÝNCÝBÖLÜM
Havuz Suyunun Nitelikleri, Numune Alma ve Analiz Sýklýðý
Kimyasal, fiziksel ve mikrobiyolojik nitelikleri ve analiz sýklýðý
MADDE 5 - (1) Yüzme havuzu suyunun kimyasal nitelikleri Ek-1, fiziksel nitelikleri Ek2 ve mikrobiyolojik nitelikleri de Ek-3’te belirtilen deðerlere uygun olur.
(2) Havuz suyunun nitelikleri Ek-1, Ek-2, Ek-3’te belirtilen zaman aralýklarýnda
Müdürlükçe, Ek-4’te belirtilen zaman aralýklarýnda ise yüzme havuzu iþleticileri
tarafýndan izlenir.
(3) Müdürlük tarafýndan yapýlacak denetimlerde analiz sonuçlarý yüzme havuzu
iþleticisi tarafýndan denetçilere ibraz edilir.
(4) Yüzme havuzunun açýk olduðu süre içerisinde yüzme havuzu suyuna ait sýcaklýk,
pH, serbest klor deðerleri ile suyun mikrobiyolojik özelliklerine ait en son analiz
sonuçlarý kullanýcýlarýn görebileceði bir panoda yazýyla veya elektronik olarak ilan edilir.
Numune alma, taþýma ve analiz laboratuvarlarý
MADDE 6 - (1) Numuneler su akýmýnýn en düþük olduðu veya kullanýcýlarýn en yoðun
olduðu bölgeden yüzme havuzu kenarýnýn yaklaþýk 50 cm uzaðýndan ve su yüzeyinin 20
cm altýndan alýnýr.
(2) Numuneler, numune alma formu düzenlenerek alýnýr, her numune için bir kod
numarasý verilir ve kod numarasý numune alma formu ile numune þiþesinin üzerine
yazýlýr.
(3) Havuz suyundan alýnan her bir numune için ikiþer adet Ek-6’da yer alan “Havuz
Suyu Numune Alma Formu” düzenlenir ve formlardan biri numune ile birlikte
laboratuvara verilir, diðeri ise numuneyi alan kurum veya kuruluþta kalýr.
(4) Mikrobiyolojik analizler için en az 500 mililitre su numunesi, sodyum tiyosülfatlý
steril cam veya suyun niteliðini deðiþtirmeyen plastik þiþelere alýnýr. Mikrobiyolojik
analizler için alýnan numuneler, güneþ ýþýnlarýndan korunarak (5±3) °C’de ýsýyý muhafaza
edebilen taþýma kaplarý ile en kýsa zamanda laboratuvara gönderilir. Numunelerin
alýmýndan laboratuvara ulaþtýrýlmasý arasýndaki süre on iki saati geçemez.
(5) Kimyasal analizler için en az 1000 ml su numunesi temiz cam veya suyun niteliðini
etkilemeyen plastik þiþelere alýnýr. Kimyasal analizler için alýnan numuneler, (5±3) °C’de
ýsýyý muhafaza edebilen taþýma kaplarýile en kýsa sürede laboratuvara gönderilir.
Numunelerin alýmýndan laboratuvara ulaþtýrýlmasý arasýndaki süre 24 saati geçemez.
(6) Havuz suyundan numune alma iþi Müdürlük tarafýndan veya numune alma
konusunda akredite olmuþ ve Bakanlýkça yetkilendirilmiþ kurum veya kuruluþça yapýlýr.
Ancak, bu durum Bakanlýk ve Müdürlüðün denetim, izleme ve numune alma yetkisini
ortadan kaldýrmaz. Analizler, aþaðýda belirtilen hükümler çerçevesinde, Bakanlýk
laboratuvarlarýnda veya diðer kamu, kurum ve kuruluþ laboratuvarlarýnda veya 7 nci
maddede belirtilen þartlarý taþýyan ve Bakanlýkça yetkilendirmiþ özel laboratuvarlarda
59
www.havuz.info.tr
yaptýrýlýr.
ödenir.
raporlamanýn yapýldýðý gün içinde e-posta, belge geçer veya posta ile Müdürlüðe ve
yüzme havuzu iþleticisine iletir. Yüzme havuzu iþleticisine gönderilen raporlar, denetim
esnasýnda denetim elemanlarýna gösterilmek üzere yüzme havuzu iþleticisi tarafýndan
bir yýl süreyle saklanýr.
Yetkilendirme
MADDE 7 - (1) Laboratuvarlar, Bakanlýk tarafýndan yapýlacak yerinde denetimde;
a) Deney ve Kalibrasyon Laboratuvarlarý Akreditasyonu (ISO/IEC 17025) belgesi
almýþ olmalarý,
b) Ek-1, Ek-2 ve Ek-3’te belirtilen parametrelerde yöntem akreditasyonu belgesi
almýþ olmalarý,
c) En az iki kimya, çevre, su ürünleri mühendisi veya kimyager ile iki biyolog veya
mikrobiyoloji uzmanýnýn tam zamanlý istihdam edilmeleri,
ç) Mikrobiyolojik analizler için alýnan numunelerin, güneþ ýþýnlarýndan korunarak
(5±3) °C de ýsýyý muhafaza edebilen taþýma kaplarýile en fazla 6 saat içinde laboratuvara
taþýnabilecek düzenlemeyi saðlamalarý, halinde Bakanlýkça yetkilendirilir.
ÜÇÜNCÜBÖLÜM
Yüzme Havuzu Ýþletilmesine Ait Hükümler
Yüzme havuzunun iþletilmesi
MADDE 8 - (1) Yüzme havuzunun teknik özellikleri ile yüzme havuzu suyunun, sýhhi
kurallara uygun olmasý esastýr. Yüzme havuzunun iþletilmesinde aþaðýdaki þartlara
uyulur:
a) Yüzme havuzu iþleticisi, teknik iþler ve havuzun uygun þekilde iþletilmesinden
sorumlu kimya veya saðlýk eðitimi almýþ, en az lise mezunu bir kiþi ve sertifikalý bir
cankurtaran istihdam etmek zorundadýr.
b) Yüzme havuzunda ip, yüzer duba, simit gibi can kurtarmaya mahsus malzemeler
ile ilk yardým malzemeleri hazýr bulundurulur.
c) Kullanýcýlarýn temiz mayolarla yüzme havuzuna girmeleri saðlanýr. Tesisler, bütün
kullanýcýlarýn soyunma odalarý için ayrýlan mekana girmeden önce ayak dezenfeksiyonu
yapmalarýný, soyunma odalarýndan yüzme havuzuna geçiþlerinden önce de duþ
almalarýný saðlayacak þekilde düzenlenir.
ç) Yüzme havuzunda hayvanlarýn insanlarla birlikte bulunmalarýna hiçbir þekilde izin
verilmez.
d) Tesis içerisinde riayet edilecek kurallar ile muhtemel tehlikelere karþýkiþileri
uyarmak amacý ile hazýrlanan uyarý levhalarý kolayca görülebilecek ve okunabilecek
uygun yerlerde bulundurulur.
e) Yüzme havuzu suyu yýlda en az bir defa boþaltýlarak genel temizlik yapýlýr.
f) Fiziki mekanlar daima temiz ve kuru tutularak kapanma saatinden sonra havuz dip
temizliði dâhil genel temizlik yapýlýr.
g) Yüzme havuzu ve fiziki mekanlar yeteri kadar aydýnlatýlmalý ve havalandýrýlmalýdýr.
www.havuz.info.tr
60
ð) Kapalý yüzme havuzu, soyunma ve giyinme yerleri de dâhil olmak üzere kýþ
aylarýnda ýsýtýlýr.
Çocuk yüzme havuzu iþletilmesi
MADDE 9 - (1) Çocuk yüzme havuzunun derinliði 50 santimetreden fazla olamaz.
(2) Çocuk havuzlarý müstakil su hazýrlýk tesisine sahip olmalý, ayda bir defa
boþaltýlarak temizlenmeli ve dezenfekte edildikten sonra temiz su ile doldurularak
yeniden iþletmeye alýnýr.
(3) Çocuk yüzme havuzu büyüklere ait yüzme havuzundan ayrý olur.
DÖRDÜNCÜBÖLÜM
Muhtelif Hükümler
Fiziki mekanlar
MADDE 10 - (1) Duþ yerleri, tuvaletler ve soyunma-giyinme yerleri, kadýn ve erkek
için ayrý düzenlenir.
(2) Duþ yerleri duþ suyunun sýcaklýðý ayarlanabilecek þekilde ve en az yirmi kiþiye bir
duþ düþecek þekilde düzenlenir.
(3) Tuvaletler soyunma ve duþ yerlerine yakýn konumda, en az yirmi kiþiye bir tuvalet
düþecek þekilde düzenlenir. Tuvalet ve lavabolarda bol ve temiz su, sývý sabun, tuvalet
kâðýdý, kâðýt havlu ve çöp kovasý bulundurulur.
(4) Giriþi ve yollarý tamamen ayrý tutulan seyirci yerleri, seyircilerin havuz kýsmýna
girmelerini engelleyecek þekilde düzenlenir. Seyirci bölümünde seyircilerin ihtiyacýný
karþýlayacak kadar tuvalet, lavabo ve pisuar bulundurulur.
Güvenlik tedbirleri
MADDE 11 - (1) Yüzme havuzunda kazalarýn önlenmesi ve güvenliðin saðlanmasý için
aþaðýda belirtilen kurallara uyulur:
a) Yüzme havuzu kazalara neden olmayacak ve kenarýnda güvenli yürümek için
yeterli alan bulunacak þekilde planlanýr. Dalmak için gerekli olan su derinliði saðlanýr.
Aksi takdirde her türlü dalýþa izin verilmez.
b) Yüzme havuzu çevresindeki yürüme alaný, duþ yeri ve çevresinin zemini düzgün ve
kaymaya yol açmayan malzemeden yapýlýr.
c) Yüzme havuzunda boþaltma mazgalý kapalý durumda bulundurulur.
ç) Havuz derinlikleri kullanýcýlarýn görebileceði þekilde havuz kenarýna en az 4 yönde
yazýlýr.
d) Yüzme havuzu kenarýnda acil durumlarda kullanýlmak üzere telefon bulundurulur.
Denetim
MADDE 12 –(1) Yüzme havuzu, havuz suyu ve havuz kimyasallarýher ay Müdürlük
tarafýndan denetlenir. Bu denetimlerde;
a) Havuz suyu hazýrlanmasýnda ve dezenfeksiyonunda kullanýlan kimyasallarýn
Bakanlýktan ruhsatlý olup olmadýðý,
b) Havuz suyu kimyasallarý için bir depo ile yeterli kiþisel koruyucu ekipman bulunup
bulunmadýðý,
c) Analiz kayýt defterleri ve bu Yönetmelik eklerine göre yapýlan veya yaptýrýlan analiz
sonuçlarý, kontrol edilir.
61
www.havuz.info.tr
(2) Bir takvim yýlý sonunda yapýlan deðerlendirmede havuz ve havuz suyu kalitesinin
bu Yönetmelikte belirlenen þartlara uygun olmasý durumunda Ek-5’te yer alan “Temiz
Havuz Sertifikasý”Müdürlük tarafýndan düzenlenir. Yapýlacak denetimlerde havuz ve
havuz suyu kalitesinin bu Yönetmelikte belirlenen þartlara uygun olmamasý durumunda
bu sertifika Müdürlükçe iptal edilir.
Uygun çýkmayan havuz suyunun takibi
MADDE 13 - (1) Yüzme havuzu suyundan alýnan numunenin mikrobiyolojik analiz
sonucunun Ek-3’te belirtilen niteliklere uygun çýkmamasý halinde havuzun faaliyeti
durdurulur. Yüzme havuzu iþleticisinin gerekli þartlarý saðlamasýndan sonra yeniden
alýnan numunenin analiz sonuçlarýnýn Ek-3’te belirtilen niteliklere uygun çýkmasý
durumunda havuzun faaliyetine izin verilir.
(2) Yüzme havuzu suyundan alýnan numunenin kimyasal analizi sonucunun Ek-1 ve
Ek-2’de belirtilen niteliklere uygun çýkmamasý halinde, uygunsuzluðun giderilmesi ve
düzeltici önlemlerin alýnmasý için iþletici yazýlý olarak uyarýlýr. Yüzme havuzu iþleticisinin
gerekli þartlarý saðlamasýndan sonra yeniden alýnan numunenin analiz sonuçlarýnýn Ek-1
ve Ek-2’de belirtilen niteliklere uygun çýkmasý durumunda iþletmeye herhangi bir iþlem
yapýlmaz. Ancak, analiz sonuçlarýnýn uygun çýkmamasý durumunda havuzun faaliyeti
analiz sonucunun yukarýda belirtilen nitelikleri saðlayýncaya kadar durdurulur.
Dezenfeksiyon ve havuz kimyasallarý
MADDE 14 - (1) Yüzme havuzu ve suyunun dezenfeksiyonu iþletici tarafýnca yapýlýr
veya yaptýrýlýr.
(2) Havuz suyunda Bakanlýktan ruhsatlý dezenfektan ve havuz suyu kimyasallarý
kullanýlýr.
(3) Stabilizatörlüklor bileþikleri sadece açýk yüzme havuzlarýnda kullanýlabilir.
Havuz suyu operatörlerinin eðitimi
MADDE 15 - (1) Yüzme havuzu suyu hazýrlamasýndan sorumlu havuz suyu
operatörlerine yönelik eðitimler Müdürlükçe yetkilendirilen kamu, kurum ve kuruluþlarý
ile ilgili meslek odalarýnca düzenlenir.
(2) Eðitimler havuz suyunun hazýrlanmasý bakýmý ve iþletilmesi, genel hijyen, su ile
bulaþabilecek hastalýklar, havuz suyunda kullanýlan kimyasallarýn insan ve çevre saðlýðý
üzerine etkileri ile ilk yardým konularýný kapsar.
BEÞÝNCÝBÖLÜM
Düzenleme Yetkisi ve Müeyyideler
Düzenleme yetkisi
MADDE 16 - (1) Bakanlýk bu Yönetmeliðin uygulanmasýný saðlamak üzere her türlü
alt düzenlemeyi yapmaya yetkilidir.
Müeyyideler
MADDE 17 - (1) Bu Yönetmelik hükümlerine aykýrý hareket eden iþletme sahipleri ve
kullanýcýlarý hakkýnda, fiilin mahiyetine göre 24/4/1930 tarihli ve 1593 sayýlý Umumi
Hýfzýssýhha Kanununa göre iþlem yapýlýr.
www.havuz.info.tr
62
ALTINCI BÖLÜM
Geçici ve Son Hükümler
Mevcut havuzlara iliþkin geçici hükümler
GEÇÝCÝMADDE 1 - Bu Yönetmeliðin yayýmý tarihinden önce izin almak için baþvurusu
yapýlmýþ yüzme havuzlarý ile halen faaliyette olan yüzme havuzlarý fiziki koþullarýný bu
Yönetmeliðin yayýmý tarihinden itibaren bir yýl içinde 8 inci maddenin (c) bendi ile 9 ve 10
uncu maddelere uygun hale getirir.
Yürürlük
MADDE 18 - (1) Bu Yönetmelik yayýmý tarihinden bir ay sonra yürürlüðe girer.
Yürütme
MADDE 19 - (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Saðlýk Bakaný yürütür.
Parametre
Analiz Aralýðý
Birim
En Az
En Çok
6,5
7,8
pH
Ayda (1) bir defa
Amonyum
Ayda (1) bir defa
mg/L
0,5
Nitrit
Ayda (1) bir defa
mg/L
0,5
Nitrat
Ayda (1) bir defa
mg/L
50,0
Siyanürik Asit1
Ayda (1) bir defa
mg/L
100,0
Bakýr
Ayda (1) bir defa
mg/L
1,0
Alüminyum
Ayda (1) bir defa
mg/L
Ayda (1) bir defa
mg/L
30
Hidrojen Peroksit2
Ayda (1) bir defa
mg/L
40
Baðlý Klor3
Ayda (1) bir defa
mg/L
Ayda (1) bir defa
mg/L
1,0
1,5
Ayda (1) bir defa
mg/L
1,0
3,0
Ayda (1) bir defa
mg/L
0,3
0,6
3
3
4
Serbest Klor
0,2
180
80
0,2
4. Suyun dezenfeksiyonu için ozon, UV, klordioksit ve diðer dezenfeksiyon sistemlerinin kullanýldýðý havuzlarda
bakýlýr.
Parametre
Analiz Sýklýðý
Ýstenen Deðer
Renk
Ayda (1) bir defa
Bulanýklýk
Ayda (1) bir defa
Sýcaklýk
Ayda (1) bir defa
En Az
En Çok
Kapalý
26°C
28°C
Açýk
26°C
38°C
63
www.havuz.info.tr
Önerilen Metod (1)
Sýnýr Deðerler
TS EN ISO 6222
Ayda (1) bir defa
37°C’de 24 saatte en fazla
200 CFU³/ml. olacaktýr
Toplam Koliform
Bakteri
TS EN ISO 9308-1
Ayda (1) bir defa
0 / 100 ml
E-Coli
TS EN ISO 9308-1
Ayda (1) bir defa
0 / 100 ml
TS EN 16266
Ayda (1) bir defa
0 / 100 ml
Parametre
Toplam Koloni
(jerm) Sayýsý
Pseudomonas
Aeruginosa
1. Laboratuvarlar önerilen metot dýþýnda, referanslarýný göstermek þartý ile baþka bir metodu da kullanabilir.
2. Yüzme havuzu kullanýmýnýn yoðun olduðu dönemlerde analiz sýklýðý ayda iki defa olmalýdýr.
3. CFU Colony Forming Unit (koloni oluþturan birim).
www.havuz.info.tr
64
Parametre
Birim
Sýnýr Deðerler
En Az
En Çok
°C
26
28
°C
26
38
6,5
7,8
mg/L
40,0
80,0
mg/L
1,0
1,5
mg/L
1,0
3,0
mg/L
0,3
0,6
Kapalý
Yüz. H.
Açýk
Yüz. H.
pH
Tatlý ve
Deniz
Suyu
Hidrojen
Peroksid2
Açýk ve
Kapalý
Yüz. H.
Serbest Klor3
Kapalý
Yüz. H.
Açýk
Yüz. H.
Serbest Klor4
Açýk ve
Kapalý
Yüz. H.
Siyanürik Asit1
Her gün
mg/L
Toplam Alkalinite
(CaCO3)
Haftada bir defa
mg/L
Renk
Her gün
Bulanýklýk
Her gün
Sýcaklýk
100
30
180
4. Suyun dezenfeksiyonu için ozon, UV, klordioksit ve diðer dezenfeksiyon sistemlerinin kullanýldýðý
havuzlarda bakýlýr.
65
www.havuz.info.tr
Ek.5 : Temiz Havuz Sertifikasý
TEMÝZ HAVUZ SERTÝFÝKASI
Sayý :
Tarih :
Ticari Ýsmi
:
Sahibi
:
Ýþletmecisi
:
Adresi
:
Havuz Sayýsý :
Yukarýda iþleticisi, adresi ve sayýsý belirtilen yüzme havuzunun Müdürlüðümüz
tarafýndan yapýlan denetimlerinde havuz hijyeni ile havuz suyu kalitesi bakýmýndan
Yönetmelikte belirtilen kalite standartlarýný saðladýðý tespit edilmiþ olup “Temiz
Havuz Sertifikasý” verilmesi uygun görülmüþtür.
Ýl Saðlýk Müdürü
Ek.6 : Havuz Suyundan Numune Alma Formu
T.C.
............................. VALÝLÝÐÝ
Numune Kod No. :
Tarih :
Numune miktarý :
Numune Alýndýðý Sýradaki :
Sýcaklýk :
pH
:
Renk
:
Serbest Klor :
Bulanýklýk :
Adý ve Soyadý :
Tel. No.:
Teknik Eleman
www.havuz.info.tr
Teknik Eleman
66
veya vekili
Resmi Gazete : 15 Aralýk 2011 Perþembe
Sayý : 28143
Saðlýk Bakanlýðýndan:
YÜZME HAVUZLARININ TABÝ OLACAÐI SAÐLIK ESASLARI VE ÞARTLARI HAKKINDA
YÖNETMELÝKTE DEÐÝÞÝKLÝK YAPILMASINA DAÝR YÖNETMELÝK
MADDE 1 – 6/3/2011 tarihli ve 27866 sayýlý Resmî Gazete’de yayýmlanan Yüzme
Havuzlarýnýn Tabi Olacaðý Saðlýk Esaslarý ve Þartlarý Hakkýnda Yönetmeliðin adý “Yüzme
Havuzlarýnýn Tabi Olacaðý Saðlýk Esaslarý Hakkýnda Yönetmelik” þeklinde deðiþtirilmiþtir.
MADDE 2 – Ayný Yönetmeliðin 4 üncü maddesinin birinci fýkrasýnýn (e) bendi
aþaðýdaki þekilde deðiþtirilmiþ ve fýkraya (k) bendi eklenmiþtir.
“e) Havuz suyu operatörü: Yüzme havuzlarýnda kullanýlan suyu kimyasal, fiziksel ve
mikrobiyolojik yönden kullanýma hazýrlayan, bu konuda eðitim almýþ ve en az lise
mezunu kiþiyi,”
“k) Mesul müdür: Teknik iþler ve havuzun uygun þekilde iþletilmesinden sorumlu
kimya veya saðlýk eðitimi almýþ, en az lise mezunu kiþiyi,”
MADDE 3 – Ayný Yönetmeliðin 6 ncý maddesinin dördüncü ve altýncý fýkrasý aþaðýdaki
þekilde deðiþtirilmiþtir.
“(4) Mikrobiyolojik analizler için en az 500 mililitre su numunesi, steril cam veya
suyun niteliðini deðiþtirmeyen plastik þiþelere alýnýr. Havuz suyu dezenfeksiyonunda klor
ya da klorlu bileþiklerin kullanýlmasý durumunda sodyum tiyosülfatlý þiþe kullanýlýr.
Mikrobiyolojik analizler için alýnan numuneler, güneþ ýþýnlarýndan korunarak (5±3) °C’de
ýsýyý muhafaza edebilen taþýma kaplarý ile en kýsa zamanda laboratuvara gönderilir.
Numunelerin alýmýndan laboratuvara ulaþtýrýlmasý arasýndaki süre on iki saati geçemez.”
“(6) Havuz suyundan numune alma iþi Müdürlük veya numune alma konusunda
akredite olmuþ ve Bakanlýkça yetkilendirilmiþ kamu kurum veya kuruluþlarý ile özel
laboratuvarlar tarafýndan yapýlýr. Ancak, bu durum Bakanlýk ve Müdürlüðün denetim,
izleme ve numune alma yetkisini ortadan kaldýrmaz. Analizler, aþaðýda belirtilen
hükümler çerçevesinde, Bakanlýk laboratuvarlarýnda veya 7 nci maddede belirtilen
þartlarý taþýyan ve Bakanlýkça yetkilendirilmiþ diðer kamu, kurum ve kuruluþ
laboratuvarlarý veya özel laboratuvarlarda yaptýrýlýr.
ödenir.
raporlamanýn yapýldýðý gün içinde e-posta, belgegeçer veya posta ile Müdürlüðe ve
yüzme havuzu iþleticisine iletir. Yüzme havuzu iþleticisine gönderilen raporlar, denetim
esnasýnda denetim elemanlarýna gösterilmek üzere yüzme havuzu iþleticisi tarafýndan
bir yýl süreyle saklanýr.”
MADDE 4 –Ayný Yönetmeliðin 7 nci maddesinin birinci fýkrasýnýn (ç) bendi aþaðýdaki
þekilde deðiþtirilmiþ ve fýkraya aþaðýdaki (d) bendi eklenmiþtir.
“ç) Mikrobiyolojik analizler için alýnan numunelerin, güneþ ýþýnlarýndan korunarak
(5±3) °C de ýsýyý muhafaza edebilen taþýma kaplarý ile en fazla oniki saat içinde
laboratuvara taþýnabilecek düzenlemeyi saðlamalarý,
d) Özel laboratuvarlarýn iþyeri açma ve çalýþma ruhsatýna sahip olmalarý,”
MADDE 5 – Ayný Yönetmeliðin 8 inci maddesinin birinci fýkrasýnýn (a) ve (c) bentleri
aþaðýdaki þekilde deðiþtirilmiþtir.
67
www.havuz.info.tr
“a) Yüzme havuzu iþleticisi, mesul müdür, havuz suyu operatörü ve sertifikalý
cankurtaran istihdam etmek zorundadýr. 4 üncü maddenin birinci fýkrasýnýn (e) ve (k)
bentlerindeki þartlarý birlikte haiz olmak kaydýyla, mesul müdür ve havuz suyu operatörü
ayný kiþi olabilir.”
“c) Kullanýcýlarýn yüzme havuzuna mayoyla girmeleri saðlanýr. Tesislerde, bütün
kullanýcýlarýn, yüzme havuzuna girmeden önce duþ alabilmelerini ve ayak
dezenfeksiyonu yapabilmelerini saðlayacak düzenleme yapýlýr.”
MADDE 6 – Ayný yönetmeliðin 15 inci maddesinin birinci fýkrasý aþaðýdaki þekilde
deðiþtirilmiþtir.
“(1) Yüzme havuzlarýnda çalýþan ve yüzme suyu hazýrlamasýndan sorumlu havuz
suyu operatörlerine yönelik eðitimler Halk Eðitim Müdürlükleri ve/veya Türkiye Ýþ
Kurumu (ÝÞKUR) tarafýndan düzenlenir.”
MADDE 7 – Ayný Yönetmeliðe aþaðýdaki geçici madde eklenmiþtir.
“Havuz suyu operatörü ve mesul müdür ile ilgili geçiþ hükümleri
GEÇÝCÝ MADDE 2 – (1) Bu maddenin yayýmý tarihinden önce havuz suyu
operatörlerine yönelik düzenlenen eðitimleri aldýðýný ve hâlihazýrda en az bir yýl havuz
suyu operatörlüðü yaptýðýný belgelendirenler, havuz suyu operatörlüðüne devam
edebilirler.
(2) Bu maddenin yürürlüðe girdiði tarihten itibaren þartlarý haiz ancak, havuz suyu
operatörü ve mesul müdürü bulunmayan havuzlar, 31/5/2012 tarihine kadar gerekli
düzenlemeleri yapar.”
MADDE 8 – Ayný Yönetmeliðin ekinde yer alan Ek-1, Ek-2, Ek-3, Ek-4 ve Ek-6 ekteki
þekilde deðiþtirilmiþtir.
MADDE 9 – Bu Yönetmelik yayýmý tarihinde yürürlüðe girer.
MADDE 10 – Bu Yönetmelik hükümlerini Saðlýk Bakaný yürütür.
Yönetmeliðin Yayýmlandýðý Resmi Gazete’nin
www.havuz.info.tr
Tarihi
Sayýsý
6/3/2011
27866
68
Parametre
Analiz Aralýðý
Birim
En Az
Ayda (1) bir defa
mg/L
2,0
30,0
Ayda (1) bir defa
mg/L
40,0
80,0
Ayda (1) bir defa
mg/L
6,5
7,8
Amonyum
Ayda (1) bir defa
mg/L
0,5
Nitrit
Ayda (1) bir defa
mg/L
0,5
Nitrat
1
Siyanürik Asit
Ayda (1) bir defa
2
Biguanid
2
Hidrojen Peroksit
pH
2
2
En Çok
100,0
Ayda (1) bir defa
mg/L
50,0
Alüminyum
Ayda (1) bir defa
mg/L
1,0
Ayda (1) bir defa
mg/L
0,2
Ayda (1) bir defa
mg/L
Ayda (1) bir defa
mg/L
Ayda (1) bir defa
mg/L
1,0
1,5
Serbest Klor4
Ayda (1) bir defa
mg/L
0,3
0,6
3
Baðlý Klor
3
3
30,0
180,0
0,2
(1) Suyun dezenfeksiyonunda stabilizatörlü klor bileþiklerinin kullanýldýðý havuzlarda bakýlýr.
(2) Suyun dezenfeksiyonunda “hidrojen peroksit + biguanide” kullanýlmasý halinde hidrojen peroksit 40-80
aralýðýnda olmalýdýr. Bu durumda pH 8,2 , amonyum 1,5 ve toplam alkalinite 220 düzeyine kadar uygun kabul
edilir. Bu havuzlarda serbest klor ölçümü yapýlmaz, hidrojen peroksit ve biguanide ölçümü yapýlýr.
(3) Suyun dezenfeksiyonunda klor ve klorlu bileþiklerin kullanýldýðý havuzlarda bakýlýr.
(4) Suyun dezenfeksiyonu için ozon, UV, klordioksit ve diðer dezenfeksiyon sistemlerinin kullanýldýðý havuzlarda
aranacak düzeydir.
NOT: Hidrojen peroksit, biguanide ve serbest klor ölçümleri havuz mahallinde yapýlýr.
Parametre
Analiz Sýklýðý
Ýstenen Deðer
Renk
Ayda (1) bir defa
Bulanýklýk
Ayda (1) bir defa
ya da NTU veya FNU olarak 0,5 birim
1
Sýcaklýk
Ayda (1) bir defa
En Az
En Çok
Kapalý
26°C
28°C
Açýk
26°C
38°C
(1) Sýcaklýk ölçümü havuz mahallinde yapýlýr.
69
www.havuz.info.tr
1
2
Önerilen Metod
Analiz Sýklýðý
Sýnýr Deðerler
TS EN ISO 6222
Ayda bir defa
200 CFU /ml
Toplam koliform bakteri
TS EN ISO 9308-1
Ayda bir defa
0 / 100 ml
Eschenchia coli (E.Coli)
TS EN ISO 9308-1
Ayda bir defa
0 / 100 ml
Pseudomonas aerugirosa
TS EN ISO 16266
Ayda bir defa
0 / 100 ml
Parametre
Toplam koloni (jerm)
3
(1) Laboratuvarlar önerilen metot dýþýnda, referanslarýný göstermek þartý ile baþka bir metodu da kullanabilir.
(2) Yüzme havuzu kullanýmýnýn yoðun olduðu dönemlerde analiz sýklýðý ayda iki defa olmalýdýr.
(3) CFU Colony Forming Unit (koloni oluþturan birim).
Parametre
Ýlki havuz suyu kullanýmýndan
Her gün
Sýcaklýk
Biguanid1
Hidrojen
Peroksid1
pH1
Serbest Klor2
Serbest Klor3
Siyanürik Asit4
1
Birim
Sýnýr Deðerler
En Az
En Çok
°C
26
28
°C
26
38
mg/L
2,0
30,0
mg/L
40,0
80,0
Tatlý ve
Deniz
Suyu
mg/L
6,5
7,8
Kapalý
Yüz. H.
Açýk
Yüz. H.
mg/L
1,0
1,5
mg/L
1,0
3,0
Açýk ve
Kapalý
Yüz. H.
mg/L
0,3
0,6
Kapalý
Yüz. H.
Açýk
Yüz. H.
mg/L
100
Toplam Alkalinite
(CaCO3)
Haftada bir defa
Renk
Her gün
Bulanýklýk
Her gün
www.havuz.info.tr
mg/L
70
30
180
(1) Suyun dezenfeksiyonunda hidrojen peroksit+biguanide kullanýlmasý halinde hidrojen peroksit 40-80 aralýðýnda
olmalýdýr. Bu durumda pH 8,2 ve toplam alkalinite 220 düzeyine kadar uygun kabul edilir. Bu havuzlarda serbest
klor ölçümü yapýlmaz, hidrojen peroksit ve biguanide ölçümü yapýlýr.
(2) Suyun dezenfeksiyonunda klor ve klorlu bileþiklerin kullanýldýðý havuzlarda bakýlýr.
(3) Suyun dezenfeksiyonu için ozon, UV, klordioksit ve diðer dezenfeksiyon sistemlerinin kullanýldýðý havuzlarda
bakýlýr.
(4) Suyun dezenfeksiyonunda stabilizatörlü klor bileþiklerinin kullanýldýðý havuzlarda aranacak düzeydir.
NOT: Hidrojen peroksit, biguanide ve serbest klor ölçümleri havuz mahallinde yapýlýr.
Ek.6 : Havuz Suyundan Numune Alma Formu
T.C.
............................. VALÝLÝÐÝ
Numune Kod No. :
Tarih :
Numune miktarý :
Dezenfeksiyon türü : Klorlama ( ) Ozonlama ( ) Ultraviole ( ) Hidrojen Peroksit ( )
Hidrojen Peroksit+Biguanid ( ) Diðer .....................................
Numune Alýndýðý Sýradaki : pH
:
Sýcaklýk :
Serbest Klor
:
Renk
:
Hidrojen Peroksit :
Bulanýklýk :
:
Biguanid
Adý ve Soyadý :
Tel. No.:
Teknik Eleman
Teknik Eleman
71
veya vekili
www.havuz.info.tr
Saðlýk Bakanlýðý
Toz Kloru Yasakladý mý?
Deðerli havuz sahipleri, otel yöneticileri, otel teknik müdürleri, site yöneticileri,
havuz bakým elemanlarý ve havuz kimyasallarý satýþý ile uðraþan meslektaþlarým.
6 Mart 2011 tarih ve 27866 sayýlý YÜZME HAVUZLARININ TABÝ OLACAÐI ESASLARI
VE ÞARTLARI HAKINDA YÖNETMELÝK, resmi gazetede yayýnlanarak, havuzlarýmýzda
uygulamamýz gereken kanuni yükümlülüklerimizin belirtilmiþ, bunlara uyulmamasý
durumunda 24/4/1930 tarihli ve 1593 sayýlý Umumi Hýfzýssýhha Kanununa göre iþlem
yapýlacaðý açýklanmýþtýr.
Türkiye'de ilk defa havuz kimyasallarýnýn kullanýmýnýn çerçevesi ve cezai þartlarý bu
kadar belirgin çizgiler ile ortaya konulmuþ ve bunun denetlenmesine baþlanacaðý
açýklanmýþtýr.
Esas itibari ile yüzme havuzlarýnýn kullanýmý, halk saðlýðýný doðrudan ilgilendiren
bir husustur.
Yüzme havuzu kullanýcýlarýnýn sayýsýnýn artmasý ile hastanelere ve saðlýk
ocaklarýna, suyla bulaþan hastalýklardan dolayý baþvuran hasta sayýsýnýn artýþý bu
yönetmenliðin hazýrlanmasýný ve uygulanmasýnýn zaruretini ortaya koymuþtur.
Yönetmelikte belirtilen hususlar, hepimiz tarafýndan daha önceden bilinen
uygulanan veya uygulanmayan unsurlar olarak karþýmýza çýkmaktadýr.
Fakat yayýnlanan bu yönetmelikte çok önemli 2 detay dikkatimiz çekmelidir.
1.ncisi yönetmeliðin 14. maddesinin 3. fýkrasý; Stabilizatörlü klor bileþikleri sadece
açýk yüzme havuzlarýnda kullanýlabilir, demektedir.
Bunun anlamý; kapalý havuzlarda ve kapalý mekânlar da bulunan jakuzilerde
stabilizatör içerikli klor ( Diklor, Triklor, Tablet klor) kullanýmý yasaklanmýþ ve onun
yerine stabilizatör ihtiva etmeyen sývý klor, kalsiyum hipoklorit, hidrojen peroksit,
aktif oksijen tozu, ozon veya bromlu dezenfektanlarýn kullanýmý zorunla hale
getirilmiþtir.
2.nci olarak havuz suyunda buluna bilecek maksimum baðlý klor miktarýný 0,2 ppm
ile sýnýrlamýþtýr.
Bunun anlamý ve çözümü yukarýdaki yasaða göre birazda karmaþýktýr.
Çünkü uymakla yükümlü bulunduðumuz yönetmelikte, havuz suyunda
bulunabilecek maksimum siyanürik asit deðerini 100 ppm olarak verilmektedir.
Bu oran 0.2 ppm'in üstünde baðlý klor oluþmasýna sebep olacak bir seviyedir.
Þimdi bunun sebeplerini inceleyelim;
www.havuz.info.tr
72
Etkili bir dezenfeksiyon saðlayabilmek için havuz suyundaki klor konsantrasyonun
yüksek olmasý (DPD ölçümlerinde örneðin 0,6 - 1,2 mg/l) gerekmektedir.
Ancak bu etki izosiyanüratýn havuz suyundaki konsantrasyonunun en çok 30-40
mg/l 'ye kadar olduðu durumda söz konusudur. Ýzosiyanür asit'in varlýðýndan doðan
önemli bir kavramda “toplam mevcut olan klor” dur.
Bundan, toplam serbest klor ile siyanür asit'e baðlý bulunan klor anlaþýlýr. Serbest
klorun gerçek miktarýnýn bulunmasý için sudaki siyanür asit konsantrasyonunun
bilinmesi zorunludur. Yani serbest klor doðrudan ölçümle bulunamaz.
Siyanürik asit konsantrasyonunun 30 mg/l olduðu durumda örneðin; toplam
mevcut olan klor içindeki serbest klor oraný %45'tir. Siyanür asit konsantrasyonu 70
mg/l olduðunda ise sadece % 28 civarýndadýr. Bu oranlar aþaðýda çizelgede normal su
þartlarý için verilmiþtir
Siyanürik asit
konsantrasyonu
0
mg/l
5
mg/l
10
mg/l
20
mg/l
30
mg/l
50
mg/l
70
mg/l
90
mg/l
100
mg/l
110
mg/l
Serbest klorun
toplam mevcut klora
% 100 % 73
oraný (yaklaþýk)
(pH: 7,50 - t:25°C)
% 61
% 52
% 45
% 33
% 28
% 14
% 12
% 10
Saðlýk Bakanlýðý'nca talep edilen maksimum 0,2 mg/l baðlý klor miktarýný aþmamak
için, havuz suyundaki siyanürik asit miktarýnýn en fazla 5-10 mg/l 'den az olmasý
gerekmektedir.
Bu oranlarýn üstünde siyanürik asit bulunduðu takdirde Saðlýk Bakanlýðý'nýn talebi
hiç bir koþulda gerçekleþtirilemez. (Kaynak; UHE, Havuz Çocuk ve Dezenfeksiyon)
Þimdi stabilizatörlü toz klor kullanýlan bir havuzdaki baðlý klor miktarýnýn 0,1 ppm
olduðunu varsayalým, 0.1 ppm'lik baðlý kloru yok etmek için 10 katý, yani 1 ppm'lik
serbest klor bulundurmalýyýz.
Bu durumda DPD1 ile yapacaðýmýz ölçümlerde havuzda maksimum 3 ppm klor
bulundurabileceðimizi göz önüne aldýðýmýzda, yukarýdaki tablodan Serbest klorun
toplam mevcut klora oranýna baktýðýmýzda maksimum 50 ppm'lik siyanürik asit
seviyesinde ancak 0.99 ppm serbest klor açýða çýkabilmektedir.
Ayný durum 0.2 ppm'lik baðlý klorda 2 ppm'lik serbest klor oluþumu için
maksimum 10 ppm'lik siyanürik asit oraný 3 ppm'lik klor seviyesinde 1.83 ppm
serbest klor verir.
Yukarýdaki bilgiler ýþýðýnda Saðlýk Bakanlýðý stabilizatörlü klorlarýn kullanýmýna
yasak getirmiþtir diyebiliriz fakat bunu açýk bir dille ifade etmemektedir.
Deðerli havuz kullanýcýlarý Saðlýk bakanlýðýnýn yayýnladýðý bu yönetmeliðiin
yükümlülüklerini yerine getirmeye çalýþýrken, havuz suyundaki baðlý klorun
fazlalýðýndan kaynaklý ceza yememeniz için hiçbir þekilde havuz suyundaki siyanürik
asit seviyesinin 30 ppm'in üzerine çýkmasýna müsaade etmeyiniz..
73
www.havuz.info.tr
Saðlýk Bakanlýðý’nca
Kontrol Edilmesi Ýstenilen Bakteriler
Saðlýk bakanlýðýnýn her iki genelgede de Ek3 te yayýnladýðý ve analizlerinin yapýlmasýný istediði bakteriler ve bunlarýn analiz yöntemleri ile ilgili özet bilgiyi verelim;
Toplam Koloni (jerm) Sayýsý
Birçok mikroorganizma türünü barýndýran, toprak bitki gibi çeþitli kaynaklardan
suya geçen mikroorganizmalarýn sayýlarýnýn tahmini, su kalitesinin tayininde ve
denetiminde yararlý bilgi saðlar. Sayýmlar, genellikle 36°C ve 22°C'da agar besiyerinde
geliþebilen mikroorganizmalarla yapýlýr.
Koloni sayýmlarý yeraltýsuyu kaynaklarýnýn durumunu ve koagülasyon, filtrasyon
ve dezenfeksiyon gibi su arýtým iþlemlerinin etkinliðini tayin etmek için yararlýdýr ve su
daðýtým sistemlerinin durum ve temizliðinin de göstergesidirler. Koloni
sayýmlarýndan, bozucu organizmalarla bulaþmýþ ürünlerin kullanýmýndan kaçýnmak
ve az sayýda mikroorganizma içermesi gereken sularýn, gýda hazýrlamada ve içme suyu
olarak kullanýmý durumunda, uygunluðunu tespit etmek içinde yararlanýlabilir.
Koloni sayýmlarýnýn ana deðeri, sýk ve uzun dönemli izlemeyi temel alarak
beklenilen deðiþimlerin tespit edilmesi esasýna dayanýr. Sayýmdaki ani artýþ ciddi
kirlenmeler için erken bir uyarýcý olabilir ve derhal yeni araþtýrmalarý mecburi kýlar.
TS EN ISO 6222 (Su kalitesi - Kültürü yapýlabilen mikroorganizmalarýn sayýmý Agar besiyerinde aþýlama ile koloni sayýmý)
Bu standart, suda yaþayan ve kültürü yapýlabilen mikroorganizmalarýn, 36°C ve
22°C'da aerobik inkübasyondan sonra agar besiyerinde oluþan kolonilerinin
sayýlmasýna dair bir metodu kapsar.
Bu metot, þehir içme suyu arýtým iþlemlerinin etkinliðini ölçmeye yöneliktir ve
bütün su tiplerine uygulanabilir.
Metot özellikle kapalý muhafaza kaplarýnda tutulan ve doðal mineral sular gibi
insanlarýn tüketeceði tüketimine yönelik suyun incelenmesi için uygundur.
Bu Standart amaçlarý bakýmýndan aþaðýdaki tarif uygulanýr.
Kültürü yapýlabilen mikroorganizmalar: Bu standarda tanýmlanan deney
artlarýnda, belirtilen besiyerinde koloni oluþturabilen bütün aerobik bakteriler,
mayalar ve küflerdir.
Metodun prensibi, numunenin ölçümlü hacimleri veya seyreltilmiþ numunenin,
petri kaplarýndaki özel besiyeriyle karýþtýrýlarak aþýlanmasýdýr. Bir petri grubunda
inkübasyon süresi 36°C'da 44 saat diðerinde 22°C'da 68 saattir.
Koloni oluþturan birimlerin (cfu) sayýsý, numunenin bir mililitresi baþýna besiyeri
www.havuz.info.tr
74
ortamýnda oluþan kolonilerin sayýsýndan hesaplanýr.
Koliform ve E.Coli bakterileri
Fekal kirliliðin varlýðý ve derecesi, bir su kütlesinin kalitesinin deðerlendirilmesinde
önemli bir faktördür ve enfeksiyon nedeniyle insan saðlýðý için tehlike oluþturur. Su
numunelerinin, normalde insan ve diðer sýcak kanlý hayvanlarýn baðýrsaklarýnda
yasayan Escherichia coli mevcudiyeti bakýmýndan analiz edilmesi, böyle bir kirliliðin
varlýðýný gösterir. Bazý koliform bakteriler sadece baðýrsaklarda deðil, toprak
içerisinde ve tatlý su yüzeyinde yaþadýðýndan, koliform bakteriler için yapýlan
analizlerin yorumlanmasý daha zor olabilir. Bu nedenle koliform bakterilerin varlýðý
her ne kadar fekal kirliliðin bir kanýtý deðilse de arýtma veya daðýtýmdaki bir arýzanýn
göstergesi olabilir, izole edilen türlerin tanýmlanmasý bazen bu türlerin orijinleri
hakkýnda bir fikir verebilir.
TS EN ISO 9308 (Su kalitesi - Escherichia coli ve koliform bakterilerin tespiti ve
sayýmý - Bölüm: 1 Membranla süzme yöntemi)
Bu standart, insanlarýn tüketimine verilen suda Escherichia coli ve koliform
bakterilerin tayini ve sayýmý için bir referans yöntemi (standart deney) kapsar.
Standart deney, membran süzme iþleminden sonra ayýrt edici bir agar besiyerinde
kültür yapýlmasýna ve numunedeki hedef organizmalarýn sayýsýnýn hesaplanmasýna
dayanýr.
Standart deney, bakterilerin tayinine izin veren düþük bir seçiciliðe sahiptir. Düþük
seçiciliði nedeniyle, dezenfekte edilmemiþ ve bakteri geliþimine uygun sýð kuyu sularý
gibi bazý içme sularýnda, E.coli ve koliform bakterilerin gerçek sayýsý üzerinde yanýltýcý
etkiye sebep olabilir. Bu nedenle bu standart özellikle, dezenfekte edilmiþ sular ve
bakteri sayýsý düþük diðer sular için uygundur.
Bu standart, bilgiye süratle ihtiyaç duyulan özel durumlarda faydalý olabilecek,
insan tüketimine verilen suda, yalnýzca 24 saat içerisinde E.coli tayini için hýzlý bir
yöntemi de (hýzlý deney) ihtiva eder. Hýzlý deney, membran süzme iþleminden sonra
seçici þartlar altýnda kültür yapýlmasýna ve numunedeki E.coli sayýsýnýn
hesaplanmasýna dayanýr.
Bu standarda ki hýzlý ve standart deneyler, askýda katý madde veya istenmeyen
floranýn süzme, kültür ve sayým üzerinde yanýltýcý etki yapmamasýnýn saðlanmasý
kaydýyla diðer çeþit sulara da uygulanabilir.
Yöntem, aþaðýda belirtildiði gibi paralel olarak çalýþýlabilen referans standart
deney ve isteðe baðlý hýzlý deney olmak üzere iki kýsýmdan oluþur ve membran süzme
tekniðine dayanýr.
Standart deney, 2-3 gün içerisinde E.coli ve koliform bakterilerin tayin edilmesi ve
sayýlmasýna imkan saðlayan membranýn seçici besiyeri üzerinde inkübasyonu ile
ardýndan ileri biyokimyasal özellik olarak tipik laktoz pozitif kolonilerin geliþmesini
ihtiva eder.
Hýzlý deney (21±3) saatte E.coli nin tayinine ve sayýmýna izin veren iki inkübasyon
75
www.havuz.info.tr
basamaðýndan oluþur. Standart deney ve hýzlý deneyin her ikisi de paralel þekilde
yürütülürse, E.coli için nihaî sonuç olarak bu iki deneyin sonuçlarýndan deðeri yüksek
olaný alýnýr.
Koliform bakteriler:
Koliform grup bakteriler, Enterobacteriaceae familyasý içinde yer alan, fakültatif
anaerob, gram negatif, spor oluþturmayan, 35 0C' de 48 saat içinde laktozdan gaz ve
asit oluþturan, çubuk þeklindeki bakterilerdir.
Koliform grup mikroorganizmalara pek çok gýda ham maddesinde
rastlanmaktadýr. Bunlarýn baþýnda; taze sebzeler, taze yumurta, çið süt, kanatlý etleri
ve koliform bakýmýndan sayýca zengin sulardan alýnan kabuklu ve diðer su ürünleri
gelmektedir.
Gýdalarda koliform mikroorganizmalarýn bulunmasý; kötü sanitasyon koþullarýnýn,
yetersiz veya yanlýþ pastörizasyon uygulamalarýnýn, piþirme ve pastörizasyon sonrasý
tekrar bulaþma olduðunun bir göstergesi olarak kabul edilmektedir.
Koliform grubu mikroorganizmalarýn hepsi dýþký kökenli deðildir. Bu grupta
bulunan bakterilerden normal florasý insanlarýn ve sýcak kanlý hayvanlarýn alt sindirim
sistemleri olanlar "fekal koliform" olarak tanýmlanmakta ve bunlar dýþký
kirlenmesinin bir göstergesi olarak kabul edilmektedirler.
Koliform grup içinde fekal koliform olarak tanýmlanan
bakterilerin büyük çoðunluðunun E. coli olduðu bilinmektedir.
Grubun diðer üyeleri toprak ve bitki kökenli olabilmektedirler.
Herhangi bir örnekte E. coli 'ye ve/veya fekal koliform
bakterilere rastlanmasý oraya doðrudan ya da dolaylý olarak dýþký
bulaþtýðýnýn ve yine baðýrsak kökenli Salmonella ve Shigella gibi
primer patojenlerin de olabileceðinin bir göstergesidir
Escherichia coli:
Genelde E. coli kýsaltmasý ile veya
koli basili olarak bilinen Escherichia
coli, memeli hayvanlarýn ve insanlarýn
kalýn baðýrsaðýnda yaþayan faydalý
bakteri türlerinden biridir
Normalde baðýrsakta yaþadýðý için,
E. coli dýþký kirlenmesinin bir göstergesi
olmasý yanýnda genetik yapýsý en iyi bilinen canlý olma özelliðine de sahiptir.
E. coli, pediyatrist ve bakteriyolog olan Theodor Escherich tarafýndan bebek
dýþkýlarýnda keþfedilmiþtir ve adýný ondan alýr. Coli ise, kalýn baðýrsaktan demektir. E.
coli, genel olarak bakteri biyolojisinin anlaþýlmasý amacýyla üzerinde sýkça çalýþýlmýþ
bir model organizma olmuþtur. Ýnsanýn bir günde dýþký yoluyla vücudundan geçen E.
Coli bakteri sayýsý 100 milyar ile 10 trilyon arasýndadýr.
www.havuz.info.tr
76
Normalde zararsýz olan bu bakterinin bazý patojenik tipleri, insan ve hayvanlarda
sonucu ölüme kadar giden ishallere, yara enfeksiyonlarýna, menenjit, septisemi,
artheriosklerosis, hemolitik üremik sendrom, çeþitli immünolojik hastalýklar vb. gibi
hastalýklara sebep olabilmektedir.
Pseudomonas aeruginosa ;
Pseudomonas cinsi bakteriler doðada yaygýn olarak bulunmakta, infeksiyonlara
yol açmaktadýr. Bunlardan P. aeruginosa hastane infeksiyonu etkenleri içinde ilk
sýralarda yer almakta, çeþitli antibiyotiklere direnç geliþtirebilmekte ve oluþturduðu
infeksiyonlara baðlý ölüme ve yüksek hastalanma riskine neden olmaktadýr. Hastane
infeksiyonlarýnýn %10-25'inden P. aeruginosa sorumlu tutulmaktadýr.
P. aeruginosa genellikle çoklu antibiyotik direnci gösterebildiðinden tedavilerde
de sorunlara neden olmaktadýr.
Katalaz (+), insan patojeni, gram (-), sitrat (+), metil kýrmýzýsý (-), Voges Proskauer(), aerobik, polar flagellasý (0.5*1.5-3 mikron boyutlarýnda) ile hareket edebilen çubuk
þekilli bakterilerdir
Ekseriye tek hücreler halinde
görünürler, fakat bazen üreme
esnasýnda birkaç hücre bitiþik
kalarak kýsa zincirler teþkil ettikleri
görülür. Genç kültürler, üzerinde
büyüyebildiði ortamlarda genellikle
mavi-yeþil bir pigment çýkarýr. Kültür
yaþlandýkça bu renkler kahverengine döner. Proteolitik ve lipolitik aktivite
göstermektedirler. Aerobik olmalarý nedeni ile gýdalarýn yüzeyinde hýzlý geliþebilmeleri sonucu okside ürünler ve mukoz madde oluþtururlar. Kendi geliþmeleri
için gerekli geliþme faktörleri ve vitaminleri sentezleme yeteneðindedirler.
TS EN 12780 (Sular – Ýnsani Tüketim Amaçlý Sular)
TS EN 12780'e yapýlan analizde Pseudomonas CN Selective Agar besiyerinde
geliþen kýrmýzýmsý kahverengi koloniler 360±20 nm dalga boyundaki UV lamba ile
incelenir. Bunlardan floresan ýþýma vermeyenlerin, genel bir besiyerinde alt kültürü
yapýlýr ve King Agar B besiyerine sürme yapýlýr ve Petri kutularý 36±2 °C'da 5 güne
kadar inkübe edilir ve floresan ýþýma kontrol edilir. 500 g olan 1 kutu besiyeri ile 12,5
mL/Petri kutusu olmak üzere 1194 Petri kutusu hazýrlanabilir.
EK-2 talimatnamesindeki istenilen fiziksel özellikler ise iyi bir yüzme havuzu
operatörünün sürekli olarak kontrol altýnda tutuðu havuz suyunda renk deðiþmesi,
tortu ve bulanýklýk halinde ise yardýmcý kimyasallarý kullanarak ve filtrasyon sistemi ile
çözeceði unsurlardýr.Fiziksel özellikleri uygun olmayan bir havuzun kullanýlmasý zaten
düþünülmemelidir.
Þimdi EK- 4 de istenilen parametrelerin neler olduðuna ve bu parametrelerin ikinci
genelgede neden diðeþtiðini, son genelgedeki parametreleri yakalayabilmemiz için
neler yapýlmasý gerektiðini inceleyelim.
77
www.havuz.info.tr

HAVUZ, ÇOCUK ve DEZENFEKSİYON

Transkript

Benzer belgeler

WET-Treat 3007

(yüzme havuzu, fitness) 16 YAŞ ALTI KAYIT FORMU

E-Katalog

Havuz Suyu Hastalıkları

Yüzme Havuzlarının Tabi Olacağı Sağlık Esasları ve Şartları