Erken Dönem Uyumsuz Şema Alanları ve Sosyal Fobi Belirtileri

Erken Dönem Uyumsuz Şema Alanları ve Sosyal Fobi Belirtileri

Türk Psikoloji Dergisi, Aralık 2014, 29 (74), 108-115
Erken Dönem Uyumsuz Şema Alanları ve
Sosyal Fobi Belirtileri:
Duygu Düzenleme Güçlüğünün Aracı Rolü Var mı?
Dilay Eldoğan
Elif Barışkın
Başkent Üniversitesi
Hacettepe Üniversitesi
Özet
B araştır anın a acı, erken d ne
y s şe a alanları ile sosyal fo i elirtileri ilişkisinde d y d enle e
l ğ n n aracı değişken rol n incele ektir Araştır anın rnekle ini 2011-2012 ğreti yılında Hacettepe
Üniversitesi nde eğiti ine deva eden 240 niversite ğrencisi ol şt r aktadır alış ada ie o it osyal ay ı
l eği (
), Beck Depresyon Envanteri (BDE), o n e a l eği- ısa or
(
) ve D y D enle e
l ğ l eği (DD ) k llanıl ıştır Araştır a verilerine aracı değişken ( ediator) anali i y lan ış ve anali
son larına re d y d enle e
l ğ n n erken d ne
y s şe a alanlarından kop kl k, edelen iş
otono i ve edelen iş sınırlar şe a alanları ile sosyal fo i elirtileri ilişkisinde aracı rol n n old ğ
l s na
laşıl ıştır Araştır anın
l y nleri, sınırlılıkları ve katkıları il ili literat r ışığında tartışıl ıştır
Anahtar kelimeler: Erken d ne
y
s
şe a alanları, sosyal fo i elirtileri, d y
d enle e
l ğ
Abstract
e p rpose of t e st dy as to investi ate t e ediator role of e otion re lation dif c lties on t e relations ip
et een early aladaptive sc e a do ains and sy pto s of social p o ia
e sa ple incl ded 240 niversity
st dents ie o it ocial An iety cale ( A ), Beck Depression nventory (BD ), o n c e a
estionaireort or
(
) and Dif c lties in E otion e lation cale (DE ) ere ad inistered Analysis revealed
t at t ere is a ediator role of e otion re lation dif c lties in t e relation et een Disen a e ent,
paired
A tono y and paired i its sc e a do ains and t e sy pto s of social p o ia tren ts, li itations and i plications of t e c rrent st dy are disc ssed in t e li t of relevant researc
Key words: Early
aladaptive sc e a do ain, sy pto s of social p o ia, e otion re
lation dif c lties
azı ma A resi: Dilay Eldoğan, Başkent Üniversitesi sikolo i B l
, Eskişe ir ol 20 k 0 810, Ankara
E-posta: dilayeldo an ot ail co
Yazar Notu: B
etin, ilk ya arın Hacettepe Üniversitesi klinik psikolo i y ksek lisans te verisinin ir l
ne dayan aktadır
Erken D ne
osyal fo i, insanların ayatının pek ok alanında ol s son lar yarata ilen, yaşa
oy
r l e
sıklığı akı ından en yay ın anksiyete o kl ğ d r
( dd, 1 4 essler ve ark , 1 4) B d r
sosyal
fo inin pek ok ili sel araştır a kapsa ında incelenesine olanak tanı ış olsa da sosyal d r larla il ili
kork ların te elleri yeterince iyi anlaşıla a ıştır
osyal fo inin te elinde i a , yetiştiril e şekilleri, akran ilişkileri ve ol s yaşa olayları i i
eşitli değişkenlerin rol oynadığına,
değişkenlerin
ireylerde ol s te el inan lar ol şt r ası ile ilişkili
olarak sosyal fo i elirtilerine yol a tığına dair l lar
l n aktadır ( eal ve Edel an, 200
apee ve pence, 2004) osyal fo i elirtileri steren ireylerde ortak olarak
lene ilen aşarısı lık, kara sarlık, yetersi lik, ağı lılık i i şe a d eyindeki ol s te el
inan lar ve
te el inan ların ol ş
nda rol oynayan
fakt rler effrey o n ın şe a k ra ı er evesinde
tanı ladığı erken d ne
y s şe aları akla etir ektedir ( into- o veia, astil o, al ardo ve na, 200 ) Ayrıca sosyal fo inin depresyon ve ellikle
erken d ne
y s şe aların sıklıkla alışıldığı ekin en kişilik o kl ğ ve narsistik kişilik o kl ğ
ile olan y ksek eş tanı oranları sosyal fo inin şe a k raı er evesinde değerlendiril esini erekli kıl aktadır
(Her ert, Hope ve Bellak, 1 2)
effrey o n , şe a k ra ında ellikle ol s
oc kl k deneyi lerinin ir son c olarak elişen şeaların kişilik o kl klarının, da a a f karakteroloik sor nların ve pek ok Eksen o kl ğ n n te eli
ola ileceği ipote ini eliştir iş ve
şe aları erken
d ne
y s şe alar olarak tanı la ıştır Erken
d ne
y s şe alar, oc kl k ağının i tiya ları
ileri derecede en ellendiği veya aşırı doy r ld ğ nda
ortaya ıka ilen, erken d ne de d nyayı al ıla ak adına old k a işlevsel ola ilen fakat a an i inde değişi e
diren li ale el esi se e iyle psikopatolo ilerin ol ş na yol a a ilen i insel aritalardır ( o n , losko
ve eis aar, 200 ) o n , k ra ında kop kl k reddedil işilik, edelen iş otono i erklik, edelen iş
sınırlar, diğerleri y neli lilik ve y ksek standartlar astırıl ışlık ol ak ere eş şe a alanı ve
şe a alanlarının kapsadığı 18 şe a tanı la ıştır
ra a re,
kopukluk/reddedilmiş şe a alanı (terk edil e, vensi lik, d y sal yoks nl k, k s rl l k, sosyal i olasyon
şe aları) diğerlerine venli ağlan a ereksini inin,
zedelenmiş otonomi/özerklik şe a alanı ( ağı lılık,
te ditler karşısında dayanıksı lık, i i e e e, aşarısı lık şe aları) kendini ortaya koy a ereksini inin,
zedelenmiş sınırlar şe a alanı ( ak r e, yetersi
deneti şe aları) er ek i li itler ve deneti
ereksini inin, diğeri yönelimlilik şe a alanı ( oy n
eğicilik, kendini feda, onay arayıcılık şe aları) i tiya
ve d y larını ifade ede il e ereksini inin, yüksek
y
s
e a Alanları ve osyal o i
10
standartlar ve bastırılmışlık şe a alanı (kara sarlık,
d y ları astır a, y ksek standartlar, ce alandırıl a
şe aları) ise kendiliğindenlik ve oy n ereksini inin
en ellen esi ya da aşırı doy r l ası ile ol ş ş şe a
alanlarıdır Erken d ne y s şe alar ve psikopatolo i ilişkisini araştıran alış alarda sosyal fo i elirtileri
steren ireylerin yapılan değerlendir elerde d y sal
yoks nl k, aşarısı lık, vensi lik, ağı lılık, te ditler karşısında dayanıksı lık şe alarından y ksek p an
aldıklarına,
şe aların ise kop kl k reddedil işlik
ve edelen iş otono i şe a alanları ile ilişkili old ğ na dair l lara laşıl ıştır ( into- o veia, astil o,
al ardo ve n a, 200 )
Erken d ne
y s şe alar yaşa ın erken d ne lerinde oc ğ n i inde l nd ğ evre akkında
il i sağla ası ve aşa ık aya y nelik ol ası se e iyle işlevseldir Ancak, yetişkinlikte ireylerin değişen evresel koş llara rağ en d nyayı şe alarıyla t tarlı olarak
al ıla aları ve şe alarını s rd recek tepkiler ver eleri
se e iyle y s
ale el ekte ve psikopatolo ilerin
ol ş
na yol a aktadır e a odeline re şe a
tesli i, şe a ka ın ası ve şe a aşırı tela si şe aları
s rd ren y s
aşa ık a stilleridir ( o n , losko
ve eis aar, 200 ) e a tesli i, şe ayı
lendiren
ve s rekli kılan d ş nsel, davranışsal ve d y sal strate ileri şe a ka ın ası, şe ayı aktive edecek yaranlardan ka ın ayı şe a aşırı tela si ise şe anın tersini
ortaya koyacak d y , d ş nce ve davranışları kapsaaktadır ( o n , losko ve eis aar, 200 ) e aları
s rd r c aşa ık a stilleri pek ok psikopatolo ide
lene il ektedir Bilişsel odellerin sosyal fo inin
te el ellikleri olarak tanı ladığı d y yoğ nl ğ ve
d y d enle e
l ğ de şe aları s rd ren fakt rler arasında yer ala ilir Diğer ir deyişle, erken d ne
y s şe aların s rd r le il esi a acıyla d y lara ilişkin farkındalığın ol a ası, d y ların ka l
edile e esi, d y ların ifade edil e esi, d y
ile
aşa ık ada a a odaklı davranışlara erişi de
l k
yaşan ası ve d rt sel davranışlarda l n l ası olarak ifade edile ilen d y d enle e
l ğ n n deneyi len esi ve deneyi lenen d y d enle e
l ğ n n de sosyal fo iye yol a a il esi olasıdır ( rat ve
oe er, 2004) apılan araştır alar d y d enle e
l ğ n n anksiyete, ye e o kl kları, d y d r
o kl kları, alkol ve adde k llanı
o kl kları i i
psikopatolo iler ile ilişkili old ğ n
ster ektedir (akt
ross, 1 5) osyal fo ide d y d enle e
l ğ
ise ireylerin deneyi ledikleri d y ile aş ede il ek
i in ka ın a i i işlevsel ol ayan d y d enle e
strate ilerine y nel eleri ve d y larını ifade et ede
orl k yaşa aları şeklinde r l ektedir (akt ross
ve evenson, 1 7
ineka ve in ar , 200 ) osyal
fo ide d y d enle e
l ğ deneyi lenen kay ı
ve kork n n pekiş esine, kişinin psikolo ik y k n n
110
Türk Psikoloji Dergisi
art asına yol a aktadır ( n ve ark , 2012 ells ve
apa eorio , 1 8) B il iler ışığında, ireyler terk
edil e, aşarısı lık, kara sarlık i i y s şe alarının etkisiyle sosyal orta larda eleştirilecekleri, aşağılanacakları, ol s değerlendirileceklerine ilişkin sosyal
kay ı yaşaya ilirler ( eal ve Edel an, 200 ) B sosyal
kay ı ise şe aların s rd r l esi adına deneyi lene ilecek d y d enle e pro le lerinin etkisiyle sosyal
fo i elirtilerine yol a a ilir rneğin, ireyler şe aları se e iyle sosyal yaranlardan ka ın ak i in sosyal
orta larda yer al a ayı terci ede ilir ya da kendileri
ve perfor anslarıyla il ili ol s
eklentileri son c
deneyi leye ilecekleri kay ıyla aş ede eyeceklerini
d ş ne ilirler B d r
sosyal kay ının art asına ve
sosyal fo i elirtilerinin ol ş asına se ep ola ilir
on olarak, ireylerin erken d ne
y s
şe alarının ve deneyi ledikleri d y d enle e pro le lerinin kay ı ve d y d r
o kl kları i i pek
ok psikopatolo inin te ellerini ol şt rd ğ ilin ektedir Ancak literat rde erken d ne
y s şe alar,
d y d enle e
l ğ ilişkisini ya da
ilişkiye
ağlı olarak ortaya ıka ilecek psikopatolo ileri araştıran detaylı alış alara rastlan a ıştır B d r d y
d enle e
l ğ n n psikopatolo ilerin ol ş
ndaki aracı rol n n da a detaylı alışıl ası i tiyacını doğ r aktadır B se eple, evc t araştır a kapsa ında
erken d ne
y
s şe a alanları ile sosyal fo i
elirtileri ilişkisinde d y d enle e
l ğ n n aracı
rol n n değerlendiril esi a a lan aktadır B araştırada depresif elirti d eyi depresyon n sosyal fo i ile
y ksek eş tanı oranından dolayı kontrol değişkeni olarak
yer al aktadır
Yöntem
Örneklem
Araştır anın rnekle ini 2011-2012 ğreti yılında Hacettepe Üniversitesi nde eğiti ine deva eden
240 niversite ğrencisi ol şt r aktadır atılı cıların
120 si ( 50) kı , 118 i ( 4 ) erkek ğrencidir, 2 katılı cıdan ise cinsiyet il isi alına a ıştır rnekle i
ol şt ran katılı cıların yaş aralığı 17-2 , yaş ortala ası
ise 1 84 (S 1 2) olarak esaplan ıştır
Veri Toplama Araçları
Kişisel Bilgi Formu. rnekle i ol şt ran katılı cıların sosyo-de o ra k elliklerini (yaş, cinsiyet,
eğiti d r
v ) elirle ek a acıyla araştır acı tarafından eliştirilen kişisel il i for
k llanıl ıştır
Liebowitz Sosyal Kaygı Ölçeği (LSKÖ). ie o it
(1 87) tarafından eliştirilen l eğin e erlik ve venirlik alış aları afren ve arkadaşları tarafından yapılıştır (1
) ie o it osyal ay ı l eği (
),
sosyal etkileşi ve perfor ans d r larında sosyal
kay ı o kl ğ olan kişilerin kork ve ka ın a d eylerini elirle ek a acıyla a ırlan ıştır ir i d rt
addeden ol şan l ek sosyal etkileşi ve perfor ans
ol ak ere iki alt l ekten ol ş akta ve t
addeler
4 l ikert tipinde ayrı ayrı kay ı ve ka ın a alt aşlıkları i in değerlendiril ektedir l ekten alınan p anın
y ksek ol ası sosyal kay ı d eyinin y ksek old ğ
anla ına el ektedir ( afren ve ark , 1
) Ülke i de ise l eğin rk e for
i in e erlik ve venirlik
alış ası oykan ve arkadaşları tarafından yapıl ıştır
(200 )
Beck Depresyon Envanteri. Beck tarafından 1 1
yılında depresyon riskini elirle ek, depresif elirtilerin
d eyini ve şiddetinin değişi ini l ek a acıyla eliştirilen l ek 21 addeden ol ş aktadır l ekten alınan y ksek p an depresif yakın aların şiddetinde artışa
işaret et ektedir l eğin rk e ye yarla ası e in
(1 80) ve Hisli (1 88) tarafından yapıl ıştır
Young Şema Ölçeği-Kısa Form 3 (YŞÖ-KF3). Erken d ne
y s şe aların değerlendiril esi a acıyla eliştirilen l eğin or inal for nda 5 şe a alanını
ve 18 şe ayı kapsayan topla doksan adde l n aktadır ( o n , 1 0) atılı cılar, er ir addeyi lı
ikert tipi l ek erinde (1 Beni i in ta a ıyla
yanlış
Beni
ke
el şekilde tanı lıyor) değerlendire il ektedir l eğin er ir şe asını kapsayan
addelerden alınan y ksek p an ireylerin o şe a ile
il ili elliklere sa ip old ğ n
ster ektedir
l eğin or inal for
5 şe a alanını ve 18 şe ayı kapsıyor ol asına rağ en, l eğin kapsadığı addeler tarafından te sil edilen şe a alanları ve şe alar
k lt re re farklılık stere il ektedir
n
lke i de yapılan e erlik venirlik alış asında, leğin rk e for
i in 5 şe a alanına laşıl ış ve 14
fakt rl ir yapının (14 şe anın) y n old ğ
r lşt r ( oy t, araos anoğl ve akır, 200 ) evc t araştır a kapsa ında k llanılan ve l eğin rk e
for
i in n r len şe a alanları ve şe a alanlarının
kapsadığı şe alar a lo 1 de steril ektedir
Duygu Düzenleme Güçlüğü Ölçeği (DDGÖ).
rat ve oe er (2004) tarafından eliştirilen D y
D enle e
l ğ
l eği d y sal tepkilere ilişkin
farkındalığın ol a ası (farkındalık), d y sal tepkilerin anlaşıl a ası (a ıklık), d y sal tepkilerin kal edil e esi (ka l et e e), etkili olarak al ılanan
d y d enle e strate ilerine sınırlı erişi (strate iler),
ol s d y lar deneyi lerken d rt lerin kontrol nde
l k yaşa a (d rt ), ol s d y lar deneyi lerken a a odaklı davranışlarda l n ada
l k yaşa a (a a lar) alt oy tlarını kapsa aktadır t altı
addeden ol şan l eğin er ir addesi 5 li ikert tipi
l ek k llanılarak (1 e en e en i 5 e en een er a an) değerlendiril ektedir l ekten alınan
y ksek p an deneyi lenen d y d enle e
l ğ n-
Erken D ne
Tablo 1.
e alar
-
*
i in n
r len Erken D ne
e a Alanları
s
s
e a Alanları ve osyal o i
e alar
op kl k e a Alanı
edelen iş tono i e a Alanı
e e e Bağı lılık
erk Edil e
Başarısı lık
ara sarlık
e ditler arşısında Dayanıksı lık
edelen iş ınırlar e a Alanı
Ayrıcalıklılık etersi
neli lilik e a Alanı
e a l eği ısa or
deki artışa işaret et ektedir l eğin
e erlik ve venirlik alış aları
yapıl ıştır (2010)
deneti
endini eda
e alandırıl a
ksek tandartlar ve Bastırıl ışlık e a Alanı
o n
111
e a Alanları ve
D y sal oks nl k
D y ları Bastır a
osyal olasyon
vensi lik
s rl l k
Diğerleri
*
y
y
( oy
rk e yarla ası,
ancı tarafından
İşlem
Araştır ada veri topla a a a lı k llanılan l ekler, Hacettepe Üniversitesi Etik o itesinden alınan
i in sonrası Hacettepe Üniversitesi nde eğiti ine deva
eden a ırlık, lisans ve lisans st ğrencilerine, 20112012 eğiti d ne inde y lan ıştır
atılı cılara
araştır a a acı a ıklandıktan ve il ilendiril iş ona
for
aracılığıyla n ll katılı ları sağlandıktan sonra
veriler toplan ıştır ontrol a a lı olarak, araştır a lekleri katılı cılara farklı sırayla y lan ıştır
Bulgular
B araştır a kapsa ında depresif elirti d eyi
kontrol edildiğinde erken d ne
y s şe a alanları ile sosyal fo i elirtileri ilişkisinde d y d enle e
l ğ n n aracı rol n n incelen esi a a lan aktadır
Araştır anın ağı sı değişkeni erken d ne
y s
şe a alanları (kop kl k, edelen iş otono i, edeleniş sınırlar, diğerleri y neli lilik, y ksek standartlar
astırıl ışlık), ağı lı değişkeni sosyal fo i elirti d eyi, aracı değişkeni d y d enle e
l ğ , kontrol
değişkeni ise depresif elirti d eyidir
ksek tandartlar
nay Arayıcılık
t, araos anoğl ve akır, 200 )
lk olarak, re resyon anali i ncesi araştır ada yer
alan değişkenler arasındaki ilişkiye akıl ış, elde edilen
korelasyonlar a lo 2 de s n l şt r
a lo 2 den de i lene ileceği i i sosyal fo i elirtileri ile diğeri y neli lilik ve y ksek standartlar astırıl ışlık şe a alanları arasındaki kıs i korelasyonlar
anla lılığa laş a ıştır En y ksek kıs i korelasyon
katsayıları kop kl k ve edelen iş otono i (rD
=
8), kop kl k ve edelen iş sınırlar (rD
2), edelen iş otono i ve edelen iş sınırlar (rD
84)
şe a alanları arasında elde edil iştir
kinci olarak erken d ne
y s şe a alanları
ile sosyal fo i elirtileri arasındaki ilişkide d y d enle e
l ğ n n aracı değişken rol incelenirken Baron
ve enny (1 8 ) tarafından eliştirilen aracı değişken
anali i l tlerinden yararlanıl ıştır Aracı değişken
anali inin ilk l t
ağı sı değişken ağı lı değişkeni yorda alıdır şeklindedir (Baron ve enny, 1 8 )
B l t kapsa ında erken d ne
y s şe a alanlarının (kop kl k, edelen iş otono i, edelen iş sınırlar, diğerleri y neli lilik, y ksek standartlar astırılışlık) sosyal fo i elirtilerini yordayıp yorda adığını
değerlendir ek a acıyla er ir erken d ne
y s
şe a alanı i in ayrı ayrı iyerarşik re resyon anali i
yapıl ış, denkle e ilk lokta depresif elirti d eyi
topla p anı, ikinci lokta şe a alanları topla p anları iril iştir Anali son larına re kop kl k, ede-
112
Türk Psikoloji Dergisi
len iş otono i ve edelen iş sınırlar şe a alanlarının
sosyal fo i elirtilerini yordadığı (sırasıyla, R 41, R2
17, F1,2 7 24 0 , p 01, β 2 R
42, R2 18,
2
F1,2 7 25 7 , p 001, β 27 R 44, R
20, F1,2 7
28 8 , β 2 , p 001) l s na laşıl ıştır Diğer
l tlerin sınan asına sadece ilk l t er ekleyen kop kl k, edelen iş otono i ve edelen iş sınırlar şe a
alanları i in deva edil iştir kinci l t ağı sı de-
Tablo 2. Depresif Belirti D eyi ontrol Edildiğinde D y
D enle e
l ğ , osyal o i Belirti D eyi ve Erken D ne
y s
e a Alanları
Arasındaki ıs i orelasyon atsayıları
ontrol Değişkeni
2
Depresif Belirti D eyi
1 D y D enle e
l ğ
2 osyal o i Belirti D eyi
21*
-
o n e a l eği Boy tları
op kl k
4 edelen iş tono i
5 edelen iş ınırlar
Diğeri neli lilik
7
ksek tandartlar
*
p
01, **p
4
**
5
21
**
**
24
**
-
8**
-
7
2 **
28**
2**
0
2**
84**
-
2
0
**
4**
47**
0**
-
**
**
25**
1**
21**
52**
-
001
Tablo 3. op kl k, edelen iş tono i, edelen iş ınırlar e a
Alanlarının osyal o i Belirtilerini orda asında D y
D enle e
l ğ n n Aracı ol ne lişkin Hiyerarşik e resyon Anali i on ları
Anali
Aşa ası
1
2
1
2
1
2
p
*
ordayıcı Değişken
Depresif Belirti D eyi
Depresif Belirti D eyi
op kl k
Depresif Belirti D eyi
op kl k
D y D enle e
l ğ
Depresif Belirti D
Depresif Belirti D
edelen iş tono
Depresif Belirti D
edelen iş tono
D y D enle e
eyi
eyi
i
eyi
i
01, ***p
001
R2
β
F
41
1
21
1
04
2
5 15**
11 4 **
4
1
02
15
45 22**
42
1
18
1
05
27
5 15**
14 45**
44
1
01
14
44 04**
44
1
20
1
07
2
5 15**
1 7 **
4
21
02
14
44
l ğ
Depresif Belirti D eyi
Depresif Belirti D eyi
edelen iş ınırlar
Depresif Belirti D eyi
edelen iş ınırlar
D y D enle e
l ğ
05, **p
R2
**
Erken D ne
ğişken aracı değişkeni yorda alıdır şeklindedir B lt kapsa ında erken d ne
y s şe a alanlarının
d y
d enle e
l ğ n yordayıp yorda adığını
değerlendir ek a acıyla er ir şe a alanı i in iyerarşik re resyon anali i yapıl ış, denkle e ilk lokta depresif elirti d eyi topla p anı ikinci lokta erken d ne
y s şe a alanları topla p anları iril iştir
Anali son larına
re kop kl k, edelen iş
otono i ve edelen iş sınırlar şe a alanlarının d y
d enle e
l ğ n yordadığı (sırasıyla, R
4 , R2
24, F1,2 7
7 87, β
, p 001 R 51, R2 27,
F1,2 7 4 45, β 44, p 001 R 45, R2 20, F1,2 7 =
2
,β
0, p 001) l s na laşıl ıştır Ü nc
l t aracı değişken ağı lı değişkeni yorda alıdır
şeklindedir B l t kapsa ında d y d enle e
l ğ n n sosyal fo i elirtilerini yordayıp yorda adığını
değerlendir ek a acıyla iyerarşik re resyon anali i
yapıl ış, denkle e ilk lokta depresif elirti d eyi topla p anı, ikinci lokta ise d y d enle e
l ğ
topla p anı iril iştir Anali son c na re d y
d enle e
l ğ n n sosyal fo i elirtilerini yordadığı
(R 41, R2 17, F1,2 7 2 85, β 21, p 01) ls na laşıl ıştır Aracı değişken anali inin son l t
aracı değişken ve ağı sı değişken eş a anlı olarak
re resyon anali ine irildiğinde da a nce ağı sı değişken ile ağı lı değişken arasında var olan anla lı
ilişki anla lı ol aktan ık alı ya da da a nceki anla lılık d eyi a al alıdır olarak tanı lan ıştır on
l t sına ak a acıyla erken d ne y s şe a
alanı i in ayrı ayrı iyerarşik re resyon anali i yapıl ış,
anali lerde denkle e ilk lokta depresif elirti d eyi
topla p anı, ikinci lokta şe a alanları topla p anları,
nc lokta d y d enle e
l ğ topla p anı iril iştir Anali son ları a lo te veril ektedir
a lo te de r le ileceği i i denkle e
nc
lokta d y d enle e
l ğ değişkeninin eklen esiyle kop kl k şe a alanı değişkeninin eta değerinde
2 ten (p 01) 15 e (p 05), anla lı ir d ş e (Sobel
z 4 7, p 001) edelen iş otono i şe a alanının
eta değerinde 27 den (p 001) 14 e (p 05) anla lı
ir d ş e (Sobel z
02, p 02) ve son olarak edelen iş sınırlar şe a alanının eta değerinde 2 dan (p <
001) 14 e (p 05) anla lı ir d ş e (Sobel z 2 8, p
01) old ğ
len iştir
etle, yapılan anali ler son c nda depresif elirti
d eyi kontrol edildiğinde d y d enle e
l ğ n n erken d ne
y s şe a alanlarından kop kl k,
edelen iş otono i, edelen iş sınırlar şe a alanları
ile sosyal fo i elirtileri ilişkisinde aracı değişken rol
old ğ
l s na laşıl ıştır
artı ma
e a k ra ına
re erken d ne
y
s
şe a-
y
s
e a Alanları ve osyal o i
11
ların ol ş asına se ep olan en ne li etkenlerden iri
aşkaları ile venli ağlan a i tiyacının karşılan aış ol asıdır Diğer ir değişle erken oc kl k d neinde ne li diğerleri ile k r lan ilişkilerde venin,
istikrarın, eni sen enin ve akı ın aki ol a ası
erken d ne
y s şe aların ol ş
n yordayail ekte,
d r
da yetişkinlikte psikopatolo ilerin
ol ş
ile son lana il ektedir ( o n , losko ve
eis aar, 200 ) Ben er şeklide ağlan a k ra ının da
venli ağlan a i tiyacının karşılan a ış ol asının
ireylerde ol s
i insel te sillerin ol ş da etkili
ola ileceği,
i insel te sillerin ise ireylerin yaşa ı
oy nca yakın ilişkilerini ve d y d enle e ecerilerini ol s y nde etkileye ileceği şeklinde varsayı ları l n aktadır (Bo l y, 1 7
ik lincer ve
aver, 2007) ki ne li k ra da v r lanan oc kl k
d ne inde te el i tiya ların karşılan a ış ol asının
ol s
i insel te sillerin ol ş
n ,
te sillerin
de d y d enle e pro le lerini yordaya ileceğine
ilişkin l
evc t araştır a ile de desteklen iş, erken d ne
y s şe a alanlarından kop kl k, edelen iş otono i ve edelen iş sınırlar şe a alanlarının
d y d enle e
l ğ n yordadığı l s na laşıl ıştır
lk olarak, kop kl k şe a alanı ile sosyal fo i elirtileri ilişkisinde d y d enle e
l ğ n n aracı
rol incelendiğinde kop kl k şe a alanının d y sal
yoks nl k, d y ları astır a, sosyal i olasyon vensi lik ve k s rl l k şe alarını kapsadığı r l ektedir
B şe alar ireyleri d y sal olarak doy r l ayacakları, d y larını ifade et e eleri erektiği, sosyal orta lardan ka ın aları erektiği ve eşitli y nlerden k s rl
old kları y n nde ilişlere y nlendire il ektedir B
ilişlerin doğr dan ya da dolaylı olarak ireylerin d y
d enle e ecerilerini etkile esi ve ylece sosyal fo i
elirtilerinin tetiklen esi ka ınıl a dır
nk kop kl k şe a alanının etkisiyle ortaya ıka ilecek ve d y ları ifade et e e, sosyal orta lardan ka ın a şeklinde
r le ilecek d y d enle e pro le leri neredeyse
sosyal fo i psikopatolo isi ile deşleş iş d y d enle e pro le leridir ( ross, 1 7
ineka ve in ar ,
200 ) kinci olarak edelen iş otono i şe a alanı ile
sosyal fo i elirtileri ilişkisinde d y d enle e
l ğ n n aracı rol incelenecek ol rsa edelen iş otonoi şe a alanının i i e e e ağı lılık, terk edil e,
aşarısı lık, kara sarlık ve te ditler karşısında dayanıksı lık şe alarını kapsadığı r l ektedir B şe alar
ile ilişkili olarak ireylerde kendileri ile il ili yetersi lik,
aşarısı lık ve kara sarlık al ılarının ol ş ası eklene il ektedir B ol s al ıların d y d enle e
ecerilerine arar ver esi, deneyi lenen d y y aş
edile e oy tlara laştır ası ve d r
n da sosyal
fo i elirtilerini etkile esi eklene ilir Ayrıca, ireyler
sosyal orta larda yaşadıkları kay ıyı ifade ederlerse
114
Türk Psikoloji Dergisi
terk edil e şe ası ereği aşkaları tarafından terk edileileceklerini d ş n p d y larını ifade et ekten, a a
odaklı davranışlarda l n aktan ya da d y d enlee adına y n strate ilere y nel ekten ka ına ilirler
B d r
yaşanılan kay ının art asında ve sosyal fo i
elirtilerine d n ş esinde rol oynaya ilir on olarak,
edelen iş sınırlar şe a alanı ile sosyal fo i elirtileri
ilişkisinde d y d enle e
l ğ n n aracı rol ne
ilişkin l incelendiğinde, edelen iş sınırlar şe a
alanının sadece ayrıcalıklık yetersi
deneti şe asını
kapsadığı, şe aya sa ip ireylerin d rt lerini kontrol
et e kon s nda pro le yaşadığı dikkat ek ektedir
osyal fo i elirtileri steren ireylerde ayrıcalıklık
yetersi
deneti şe asının r l esi literat rde sık a
karşılaşılan ir l ol a asına rağ en şe a alanının sosyal fo i elirtilerini yorda ası sosyal fo i elirtileri ile narsistik kişilik o kl ğ arasındaki eş tanı oranından kaynaklanıyor ola ilir
nk ayrıcalılık yetersi
deneti şe ası narsistik kişilik o kl ğ nda sıklıkla
rastalanıla ilen ir şe a ol akla irlikte narsistik kişilik
o kl ğ da sosyal fo i ile y ksek eş tanı oranına sa ip
ir psikopatolo idir ( tinson ve ark , 2008 akt o n ,
losko ve eis aar, 200 ) B şe a ile ilişkili olarak
ireyler yaşadıkları kay ıyı fke patla aları ve kendileri
i in
rs l k yaratan orta lardan ka ın a şeklinde
d enle eyi terci ede ilirler Dolayısıyla d rt sel d yile aşa ık a yolları ireylerin narsistik elliklerinden kaynaklanıyor ola ilir nk
evc t araştır ada
sosyal fo i ile y ksek eş tanı oranına sa ip depresyon
dışındaki psikopatolo iler kontrol değişkeni olarak alına ıştır B
l sosyal fo i elirtileri steren ireylerin pek ok erken d ne
y s şe a alanına sa ip
ola ileceğini ve y s şe a alanlarının eşlik eden kişilik o kl klarının elliklerinden de kaynaklana ileceğini d ş nd r ektedir Ancak
ipote in yapılacak
olan araştır alarla test edil esi erek ektedir Ayrıca,
narsistik kişilik o kl ğ eştanısı ol asa da i d rt sel
davranışların, ayrıcalıklığa dair inan ların ve
inan larla y l d y d enle e strate ilerinin ireylerde
lene ilecek farklı ir şe anın (d y ları astır a)
aşırı tela si ol ası i ti ali de evc tt r ani, ireyler yaşadıkları kay ıyı astır a, ifade et e e yerine
d r
n ta tersi olan sınırsı şekilde ifade et e yol na ide ilirler ki k t pta yer alan ifade şekillerinin
de
n vadede deneyi lenen kay ıyı arttır ası eklenektedir
B araştır ada elde edilen l lar şe a terapinin
odak noktası olan d y lar ile yapılan alış aları ve
alış aların olası yararlarını destekle ektedir osyal
fo i elirtileri deneyi leyen ireyler ile yapılacak klinik
alış alarda erken d ne
y s şe aların alışılasına ek olarak d y d enle eye ilişkin d y ları
ka l et e, d y yla aşa ık aya y nelik y n strate iler k llan a ve d rt sel davranışlarda l n a i i
te alara da değinil esinde yarar vardır
nk ireyler
erken d ne
y s şe alarıyla aş et ek i in yine
y s
aşa ık a stilleri k llana il ektedirler rneğin, kay ı d yarlılığı y ksek olan niversite ğrencilerinde alkol k llanı ı oranlarının y ksek ol asına ilişkin
araştır a son ları en yetişkinlerde d rt kontrol ne
ilişkin y
şe alar ile aşa ık ada işlevsel ol ayan y nte lerin k llanıla ildiğine ilişkin l y destekler niteliktedir ( ak ak ve Ayvaşık, 2007) B aşa
ık a stilleri ireylerin evc t şe alarıyla y l old ğ i in sosyal fo i elirtileri olan ireyleri yaşadıkları
sıkıntıdan k rtar ak yerine, ireylerin şe alarını da a
da
lendir ekte ve deneyi ledikleri sıkıntıları arttır aktadır ani, ireylerin d y d enle eye ilişkin
oc kl ktan
ne etirdikleri pro le ler şe alarının
s rd r l esine yol a a il ektedir B se eple, şe a
terapi er evesinde yapılan davranışsal r nt o a
aşa asında old ğ i i ireylerin d y d enle eye
ilişkin yaşadıkları pro le ler elirlenip,
pro le lere
ilişkin farkındalıklarının arttırılıp, da a y l d y
d enle e tar ları eliştir eleri sağlan alıdır Ben er
şekilde yapılacak klinik alış alarda asta-terapist ilişkisine ayrıca değinil elidir
nk psikoterapi ilişkisi
de sosyal ir ilişkidir ve sosyal fo i elirtileri deneyi leyen ireylerin, psikoterapi ilişkisinde de yoğ n kay ı
yaşaya ilecekleri dikkate alın alıdır Bireylerin terapi
ilişkisinde deneyi leye ileckleri d y
d enle eye
ilişkin
l kler e değerlendir e e de değişi
s re lerinde terapi i in ne li ir veri kaynağı ola ilir
on olarak,
araştır a ile sosyal fo i, şe a
odeli er evesinde ve d y d enle e
l ğ ile
ilişkisi akı ından incelenerek literat re katkı
l n l aya alışıl ıştır Ayrıca evc t araştır ada sosyal
fo inin sıklıkla irlikte r ld ğ depresyon n etkisinin kontrol edil esi araştır anın
l yanlarındandır
Ancak, sosyal fo i ile y ksek eştanı oranına sa ip diğer
psikopatolo ilerin de kontrol ediliyor ol ası araştır adan elde edile ileck l ları da a da netleştire ilir Ek
olarak, elde edilen l ların da a y k ir katılı cı
r
yla ve klinik rnekle le alışılarak desteklen esi
old k a ne lidir te yandan, şe aların rt k yapılar
ol ası se e iyle yapılacak alış alarda klinik r ş elere dayanan veri topla a alış alarıyla en inleştiriliş niteliksel y nte lere yer veril esi yeni araştır alara ışık t tacağı d ş n l ektedir
Kaynaklar
Baron,
ve enny, D A (1 8 )
e oderatorediator varia le distinction in social psyc olo ical researc
oncept al, strate ic and statistical considerations Journal of
Personality and Social Psychology, 51, 117 -1182
Beck, A
(1 1) An inventory for eas rin depression Archieves of General Psychiatry, 4, 5 1-571
Bo l y, (1 7 ) Attachment and loss: Vol. 2 Sepera-
Erken D ne
tion: Anxiety and anger. e
ork Basic Books
a p ell- ills, , Barlo , D H , Bro n, A ve Hofann,
(200 ) Accepta ility and s ppression of ne ative
e otion in an iety and ood disorders Emotion, 6, 587-5 5
ak ak,
ve Ayvaşık, B (2007) Üniversite ğrencilerinde alkol k llan a nedenleri ile kay ı d yarlılığı arasındaki ilişki Türk Psikoloji Dergisi, 22( 0), 1-107
rat ,
ve oe er,
(2004)
ltidi ensional
assess ent of e otion re lation and dysre lation Developent, factor str ct re, and initial validation of t e Dif c lties
in E otion e lation cale Journal of Psychopathology and
Behavioral Assessment, 26, 41-54
ross,
ve evenson,
(1 7) Hidin feelin s
t e ac te effects of in i itin ne ative and positive e otion
Journal of Abnormal Psychology, 106(1), 5-10
ross,
ve
fto ,
(1 5) E otion re lation
and ental ealt Clinical Psychology: Science and Practice.
2, 151-1 4
Her ert, D , Hope, D A ve Bellack, A
(1 2) alidity of t e distinction et een enerali ed social p o ia and
avoidant personality disorder Journal of Abnormal Psychology,
101, 2Hisli,
(1 8 ) Beck Depresyon Envanterinin e erliği
erine ir alış a Psikoloji Dergisi, 22, 118-12
de,
(1 4) ocial p o ia A clinical overvie
Journal of Clinical Psychiatry, 55( ), 5as dan,
B ve c ni t, E (2010)
e darker
side of social an iety
en a ressive i p lsivity prevails
over s y in i ition Current Directions in Psychological Science, 19, 47-50
essler,
, c ona le,
A , ao, , elson,
B, H
es,
, Es le an,
ve ark (1 4) ifeti e and
12- ont prevalence of D - - psyc iatric disorders in t e
nited tates Archieves of General Psychiatry, 51, 8-1
ie o it ,
(1 87) ocial p o ia Modern Problems of Pharmacopsychiatry, 22, 141-17
ineka ve i ar
A (200 ) onte porary learnin t eory perspective on t e etiolo y of an iety disorders it s
not
at yo t o
t it as American Journal of Psychology,
61, 10-2
eal, A ve Edel ann,
(200 )
e etiolo y of social p o ia to ard a develop ental pro le Clinical Psychology Review, 23, 7 1-78
y
s
e a Alanları ve osyal o i
115
into- o veia, , astil o, , al ardo, A ve
n a,
(200 ) Early aladaptive sc e as and social p o ia Cognitive Therapy and Research, 30, 571-584
apee,
ve pence,
H (2004)
e etiolo y of
social p o ia E pirical evidence and an initial odel Clinical
Psychology Review, 24(7), 7 7-7 7
ancı,
(2010) The relationship among attachment style, affect regulation, psychological distress and mental
construction of the relational world. ayınlan a ış doktora
te i, rta Doğ eknik Üniversitesi osyal Bili ler Enstit s ,
Ankara
afren, A , Hei er ,
, Horner,
, ster, H
, c neier,
ve ie o it
(1
) actor str ct re
of social fears lie o it social an iety scale Journal of Anxiety
Disorders, 13( ), 25 -270
oy t,
, araos anoğl , A ve akır,
(200 )
Erken d ne
y s
şe aların değerlendiril esi o n
şe a l eği kısa for
n psiko etrik elliklerine ilişkin ir
incele e Türk Psikiyatri Dergisi, 20(1), 75-84
oykan, ,
ven, H D ve en ,
(200 ) ie o it social an iety scaled
rkis version Psychological
Reports, 93, 105 tinson,
ve ark (2008) revalence, correlates, disa ility, and co or idity of D - narcissistic personality disorder es lts fro t e ave 2 national epide iolo ic s rvey
on alco ol and related conditions Journal of Clinical Psychiatry, 69(7), 10 -1045
n ,
, orter, E , o ina
, D , arks E H ,
ar es,
, tto,
ve ark (2012) ood re lation
and ality of life in social an iety disorder An e a ination of
enerali ed e pectancies for ne ative ood re lation Journal
of Anxiety Disorders, 26, 4 5-441
e in, E B (1 80) Depresyonda bilişsel bozukluklar:
Beck modeline göre bir inceleme. ayınlan a ış doktora te i,
Hacettepe Üniversitesi sikolo i B l
, Ankara
ells, A ve apa eor io , (1 8) ocial p o ia Effects of e ternal attention on an iety, ne ative eliefs, and perspective takin Behaviour Therapy, 29, 57- 70
o n , E ve Bro n,
(1 0) Young schema questionaire. e
ork o nitive erapy enter of e
ork
o n , E , losko,
ve eis aar,
E (200 )
Schema therapy: A practitioner’s guide. e
ork
e
ilford ress
Turkish Journal of Psychology, December 2014, 29 (74), 116-118
Summary
Early Maladaptive Schema Domains and Social Phobia
Symptoms: Is There a Mediator Role
o Emotion Regulation Di culties?
Dilay Eldoğan
Başkent
niversity
ocial p o ia is a prevalent an iety disorder t at
ay res lt in serio s ne ative o tco es in lives of any
people ( dd, 1 4 essler et al , 1 4) Alt o
social p o ia as fre ently investi ated d e to its ne ative o tco es on people y t e researc ers, t e ain asis of t e fears related to social conditions as not een
nderstood yet properly
e pera ent, parentin style, ne ative life circ stances and relations it peers are re arded as
so e varia les
ic lead to distorted eliefs in people
and t ere e ist so e evidence t at t ose distorted eliefs
ay ind ce social p o ia sy pto s ( eal Edel an,
200
apee
pence, 2004)
e distorted eliefs of
people it social p o ia s c as inco petence, fail re,
pessi is and dependence rese le early aladaptive
sc e as t at are de ned y effrey o n
it in t e
fra e of c e a eory ( into- o veia, astil o, elardo,
n a, 200 )
Early aladaptive sc e as are ental representations t at are for ed
en eit er asic needs of t e
c ildren are not satis ed or overly satis ed y t e careiver and t ese ental representations t at can e called
sc e as are f nctional in c ild ood in ter s of perceivin t e orld, people, and relations ips aro nd t e
Ho ever, as t e c ildren et older, t e sc e as ay resist c an in and play considera le role in t e developent of psyc opat olo y ( o n , losko,
eis aar,
200 ) n t e sc e a t eory, t ere are de ned ve early
aladaptive sc e a do ains (disconnection re ection,
i paired a tono y, i paired li its, ot ers directedness
and over vi ilance and in i ition) and ei teen early
aladaptive sc e as (a andon ent insta ility,
istr st a se, e otional deprivation, defectiveness s a e,
social isolation alienation, dependence inco petence,
v lnera ility to ar or illness, en es ent ndeveloped self, fail re, entitle ent randiosity, ins f cient
self control self-discipline, s
ation, self sacri ce,
approval seekin reco nition seekin , ne ativity pessi-
Elif Barışkın
Hacettepe
niversity
is , e otional in i ition, nrelentin standards yper
criticalness, p nitiveness) ( o n , losko,
eis aar,
200 ) Accordin to t e ndin s of t e st dies
ic
foc s on t e relations ip et een psyc opat olo y and
early aladaptive sc e as, it as s
ested t at people
it social p o ia sy pto s ostly e i it patterns related to e otional deprivation, fail re, istr st, v lnera ility to ar and illness, dependence sc e as and it is
kno n t at t e entioned sc e as are involved it in
disconnection re ection and i paired li its sc e a doains ( into- o veia, astil o, el ardo,
n a,
200 )
Alt o
t e sc e as eco e dysf nctional in
ad lt ood, t ey are s stained t ro
o t life y so e
factors one of
ic is e otion re lation dif c lties
n t e ot er ords, e otion re lation dif c lties t at
can e de ned as avin no a areness a o t one s
e otions, not a le to accept t e e otions, e otional ini ition, avin dif c lty at reac in appropriate e otion re lation strate ies and i p lsive e aviors
ay
ave role in t e develop ent of social p o ia sy pto s
( rat
oe er, 2004) n social p o ia, e otion
re lation dif c lties can e o served as avoidance and
e otional in i ition ( ineka
in ar , 200 as cited
in ross
evenson, 1 7) oreover, t e entioned
e otion re lation dif c lties lead to increases in t e
perceived an iety, fears and as a res lt psyc olo ical
rden of t e patient ( ells
apa eorio , 1 8
n
et al , 2012)
n rief, it is o vio s t at early aladaptive sc eas and e otion re lation dif c lties are t e factors
nderlyin
any an iety and ood disorders Ho ever,
in t e literat re it as not enco ntered it t e researc
in
ic t e relations ip et een early aladaptive
sc e as and e otion re lation dif c lties or t e role
of e otion re lation dif c lties in t e develop ent
of psyc opat olo y st died n t e c rrent st dy, it as
ai ed to investi ate t e ediator role of e otion re la-
Address for Correspondence: Dilay Eldoğan, Başkent Üniversitesi sikolo i B l
E-mail: dilayeldo an ot ail co
, Eskişe ir ol 20 k
0 810, Ankara
Early
tion dif c lties on t e relation et een early aladaptive sc e a do ains and social p o ia sy pto s n t e
st dy, t e level of depressive sy pto s as re arded as
control varia le d e to its i co or idity rates it
social p o ia sy pto s
Method
Participants
e sa ple in t e st dy incl ded 240 niversity
st dents
o ere attendin to t eir ed cation d rin
2011-2012 at Hacettepe niversity
ereas 120 (50 )
of t e participants ere fe ale, 118 (4
) of t e participants ere ale, 2 of t e participants did not stated
t eir ender eir a es ere ran in et een 17 and 2
Instruments
n t e st dy, ie o it
ocial An iety cale
( A ), Beck Depression nventory (BD ), o n c ea
estionnaire- ort or
(
) and Dif c lties
in E otion e lation cale (DE ) ere sed respectively
rkis for s of all of t e instr ents and t e
factor str ct re of rkis for s ere sed in t e c rrent
st dy irstly, ie o it ocial An iety cale ( A )
as adapted y oykan and colle es (1
) and t e scale
as e ployed to eas re an iety and avoidance levels
of people at sit ations in
ic social interaction and
perfor ance are re ired n t e c rrent st dy t e scale
as ad inistered to deter ine t e level of social p oia sy pto s of t e s ects econdly, Beck Depression nventory (BD ) as adapted y Hisli (1 88 1 8 )
and it as developed to eas re t e depression level of
t e adolescent s ects n t e c rrent st dy, t e p rpose
of sin BD as to assess and control depression level
of t e s ects
irdly, o n c e a
estionnaire
ort or
(
) as adapted y oy t and
colle es (200 ) and t e scale as developed to deterine early aladaptive sc e as and sc e a do ains of
people n t e c rrent st dy, early aladaptive sc e a
do ains of t e s ects ere assessed via
astly, Dif c lties in E otion e lation cale (DE )
as adapted y
ancı (2010) and t e scale as developed to deter ine t e aspects and level of e otion re lation dif c lties of t e s ects n t e c rrent st dy,
e otion re lation dif c lty level of t e s ects as
assessed it DE
Procedure
ollo in t e necessary et ical per issions ere
at ered, t e instr ents ere applied to t e participant
after t e ain p rpose of t e st dy e plained and t eir
vol nteer participation in t e st dy as ens red or t e
control p rpose, instr ents ere applied to t e participants in different orders
aladaptive c e a Do ains and ocial
o ia
117
Results
or t e eac of t e early aladaptive sc e a doains a ediator analysis as applied to t e data at ered fro participants or t e ediator analysis Baron
and enny s (1 8 ) ediator analysis criteria ere taken
into acco nt Before t e ierarc ical re ression analyses
ere cond cted t e partial correlations a on t e varia les of t e st dy ere eas red and o tained partial
correlation coef cients ere presented in a le 2
e
i est partial correlation coef cients ere o tained et een Disconnection e ection and paired A tono y
sc e a do ains (rD D A
8), Disconnection e ection
and paired i its sc e a do ains (rD D
2) and
lastly paired A tono y and paired i its sc e a
do ains (rD A
84), respectively
e rst criterion of ediator analysis is stated
as independent varia le s o ld predict t e dependent
varia le o test t e rst criterion s ccessive ierarc ical re ression analysis ere r n for eac of t e early
aladaptive sc e a do ains (disconnection re ection,
i paired a tono y, i paired li its, ot ers directedness
and nrelentin standards) as independent varia les and
social p o ia sy pto s as dependent varia les separately Accordin to res lts of t e ierarc ical re ression
analysis, it as revealed t at disconnection re ection,
i paired a tono y and i paired li its sc e a do ains
predicted social p o ia sy pto s (R
41, R2
17,
F1,2 7 24 0 , p 01, β 2 R
42, R2 18, 1,2 7 =
25 7 , p 001, β 27 R 44, R2 20, 1,2 7 28 8 ,
β 2 , p 001, respectively)
e restin t ree criteria of ediator analysis ere tested for t e t ree sc e a
do ains
ic
ere at ered si ni cant res lts
e
second criterion of ediator analysis is stated as independent varia le s o ld predict ediator varia le
or
t e p rpose of testin t e second criterion, ierarc ical re ression analyses ere r n for eac of t ree early
aladaptive sc e a do ains (disconnection re ection,
i paired a tono y and i paired li its) as independent
varia les and e otion re lation dif c lties as ediator varia le separately Accordin to t e res lts of t e
analysis it as revealed t at disconnection re ection, i paired a tono y and i paired li its sc e a do ains
predicted e otion re lation dif c lties (R 4 , R2 =
24, F1,2 7
7 87, β
, p 001 R 51, R2 27,
F1,2 7 4 45, β 44, p 001 R 45, R2 20, F1,2 7 =
2
,β
0, p 001, respectively)
e t ird criterion
of ediator analysis is stated as ediator varia le s o ld
predict dependent varia le or t e p rpose of testin t e
t ird criterion, ierarc ical re ression analysis as r n
for e otion re lation dif c lties as ediator varia le
and social p o ia sy pto s as dependent varia le
e
res lt of t e re ression revealed t at e otion re lation
dif c lties varia le predicted social p o ia sy pto s
118
rkis
o rnal of syc olo y
(R 41, R2 17, F1,2 7 2 85, β 21, p 01) astly,
t e fort criterion of ediator analysis is stated as
en
ediator varia le and independent varia le ere added
to t e re ression analysis at t e sa e ti e, t e si ni cance level et een independent varia le and dependent
varia le s o ld decrease or t e p rpose of testin t e
last criterion, ot t ree early aladaptive sc e a doains (disconnection re ection, i paired a tono y and
i paired li its) and e otion re lation dif c lties total
points ere added to t e re ression odel
e analysis
revealed t at en t e e otion re lation dif c lties total points ere added to t e odel, si ni cant decreases
ere o served in t e eta val es of all t ree early aladaptive sc e as
e si ni cance of t e decre ent in
t e eta val es as assessed it o el est
n s , t e analyses revealed t at t ere e ists a
ediator role of e otion re lation dif c lties on t e
relation et een Disconnection e ection, paired A tono y and
paired i its sc e a do ains and t e
sy pto s of social p o ia
Discussion
Accordin to c e a eory, de ciency of tr st,
consistency and carin in t e relations ip it t e priary care ivers ay predict t e e er ence of early
aladaptive sc e as and as a res lt develop ent of
psyc opat olo ies in t e ad lt ood ( o n , losko,
eis aar, 200 ) i ilarly in t e attac ent t eory, it
as entioned t at ne ative relations ip it t e attac ent
re ay lead to ne ative ental representations and t ese representations ay affect t e capa ility
of e otion re lation of t e individ als ne atively as
ell (Bo l y, 1 72 ik lincer
aver, 2007) arallel it t e entioned t eories, in t e c rrent st dy, it
as revealed t at so e of t e early aladaptive sc e a
do ains ( ental representations avin roots in c ildood)
ic are disconnection re ection, i paired
li its and i paired a tono y predict e otion re lation dif c lties and t ere e ists a ediator role of e otion re lation dif c lties in t e relation et een t ese
early aladaptive sc e a do ains and social p o ia
sy pto s
irstly,
en disconnection re ection sc e a doain is investi ated it can e reali ed t at e otional
deprivation, e otional in i ition, social isolation is-
tr st and defectiveness sc e as are incl ded in t is
do ain onsistent it t e alities of t ose sc e as,
it is possi le t at people
o ave t ose sc e as ay
ave ne ative co nitions s c as
s o ldn t e press
y e otions , a not oin to satis ed e otionally ,
a defected and
ave to avoid social sit ations
oreover, t ese ne ative co nitions ay affect e otion
re lation capa ility of individ als and as a res lt social
p o ia sy pto s can e tri ered
econdly, i paired a tono y sc e a do ain is
incl ded en es ent, a andon ent, fail re, ne ativity
pessi is and v lnera ility to ar or illness sc e as
t is possi le t at ne ative co nitions related to t ose
sc e as can increase t e level of e otions t at ere e perienced in social sit ations or e a ple, individ als
ay avoid e pressin t eir e otions eca se of s a e
related to t eir an iety As a res lt t e e otions
ic
are not coped in an effective anner ay increase and
lead to e er ence of social p o ia sy pto s
astly, i paired li its sc e a do ain is incl ded
entitle ent ins f cient self control sc e a
e relations ip et een entitle ent ins f cient self control
sc e a and social p o ia sy pto s can e e plained
it t e i co or idity rate et een narcissistic personality disorder and social p o ia eca se entitle ent
ins f cient self control sc e a is fre ently o served in
people it narcissistic personality disorder (as cited in
o n , losko, eis aar, 200
tinson et al , 2008) n
accordance it t is sc e a, it is possi le t at individ als o ave t is sc e a ay e press t eir e otions in
an a ressive anner and e ave i p lsively Handlin
t e e otions i p lsively can e as ar f l as s ppressin e otions for t e psyc olo ical ell ein
n s , accordin to t e res lt of t e c rrent st dy,
it is reco
ended to e p asi e t e i portance of e otion re lation d rin t e t erapy process en orkin
it individ als
o e perience social p o ia sy pto s t er ise, dif c lties in e otion re lation ay
stren t en early aladaptive sc e as of individ als and
as a res lt tri er t e develop ent of psyc opat olo y,
speci cally social p o ia oreover, to at er detailed
infor ation a o t t e ediator role of e otion re lation et een early aladaptive sc e a do ains and social p o ia sy pto s, t is st dy can e replicated it
a lar er sa ple si e and it t e participation of clinical
pop lation