PowerPoint Sunusu

ROMANESK
800-1150
ROMANESK
Romanesk; Avrupa'da Roman Üslubu, İngiltere'de
ise Norman Üslubu olarak adlandırılan ortaçağ yapı
sanatıdır.
Adından da
etkilenmiştir.
anlaşılacağı
gibi
Roma
mimarisinden
Tam olarak bir başlangıç tarihi verilemese de 800’lerden
1150’lere kadar etkisinin sürdüğü söylenebilir.
En etkili olduğu dönem ise 1075 ile 1125 arasıdır.
ROMANESK
sosyal ve siyasal yaşam
• Roma imparatorluğunun çöküş yıllarında siyasi kargaşa ve
ekonomik çöküşler yaşanmaya başlanmıştır.
• Bir çok farklı topluluk tarafından istilalar söz konusudur.
• Bu istilalar Avrupa'da bir çok barbar krallık kurulmasına
neden olmuştur.
erken ortaçağ
ROMANESK
sosyal ve siyasal yaşam
•
Feodal sistemin geliştirilmesi
•
Tarikatların genişlemesi
•
Manastırlar geliştirilmiştir
•
Hac yolları
•
Haçlı seferleri
Tüm bunlar Romanesk sanatın genişlemesinde etkilidir.
yüksek ortaçağ
ROMANESK
mimari / özellikler
Batı Roma ve Bizans binaların özelliklerini birleştiren Romanesk
mimari, muazzam kalitesi, kalın duvarları, yuvarlak kemerleri,
beşik tonozları, büyük kuleleri ve dekoratif kemer sırası ile
bilinir.
Her yapı açıkça tanımlanmış bir forma sahiptir ve genellikle
çok düzenli ve simetrik plan düzenine sahiptir.
ROMANESK
mimari / yapı bileşenleri
• Taş beşik veya çapraz tonoz
• Kalın ve ağır duvarlar
• Kalın ve ağır sütunlar
• Küçük pencereler
• Çatıyı destekleyen yuvarlak kemerler
• İçte ve dışta (özellikle dış) yaygın olarak kullanılan yuvarlak
kör kemerler
• Orta ve yan nefler (bazı kiliselerde yan nef bulunmaz)
• Yan neflerin üstünde yer alan ve neften
kemer)’la ayrılan galeriler.
triforium(üçlü
ROMANESK
mimari / yapı bileşenleri
• Transept ( yan kollar)
• Apsist (yarım daire niş, genellikle doğu ucunda)
• Apsistin etrafında bir ambulatuar( dolaşım yeri)
• Genellikle batı ucunda ve transept geçidi üzerinden birden
fazla kule
• Portal(
giriş kapısı), sütun başları ve diğer yüzeylerde
heykel süslemeler
ROMANESK
mimari / yapılar
• Manastırlar
Manastırlar dini amacın yanı sıra kutsal metinlerinin
depolandığı ve yolcuların konakladığı çok amaçlı yapılardı.
Bu yapılar bulundukları bölgenin siyasal, kültürel ve tarımsal
merkezi konumunda olan büyük yapı kompleksleriydi ve
çoğunlukla gözden uzak, ulaşımı zor yerlerde inşa edilirdi.
ROMANESK
KİLİSE
Saint Gall Manastırı (İsviçre / 820)
ROMANESK
Cluny III Manastırı (Fransa 1088-1130)
ROMANESK
mimari / yapılar
• Kiliseler
Manastırlarda ana yapı kilisedir. Kilise daima manastırdaki en
görkemli yapıdır ve tanrının krallığını sembolize eder. Değişmez
bir biçimde taştan inşa edilir. Saint Gall planında da
görüldüğü gibi Romanesk dönemin dinsel mimarlık tasarımları
bazilikal
plândan yararlanmışlardır. Bunun yanında Latin
haçı biçimli ve çokgen plan tipleri de mevcuttur. Kiliselerde
en kutsal bölüm apsistir.
bazilika
latin haçı
çokgen
ROMANESK
Üç farklı üst örtü vardır.
Beşik kemer
Çapraz kemer
Kubbe
Orta nefin üstünü
Yan neflerin ve
Apsistin üzerini örter
örter
ambulatuar’ın üstüne
örter
ROMANESK
Romanesk kiliselerde
portal
(giriş kapısı) birbirine bitişik
kemerlerden oluşur ve kapı lentosu üzerinde
adı verilen süslemeli bir alan bulunur.
tympanum
ROMANESK
Koro bölümünün altında merdivenle inilen ve tonozla örtülü
bir kripta (ölülerin gömüldüğü kilise mahzeni) vardır.
ROMANESK
Saint Sernin Kilisesi(Fransa 1077-1125)
ROMANESK
Saint Sernin Kilisesi(Fransa 1077-1125)
ROMANESK
Speyer Katedrali(Almanya 1030-1061)
ROMANESK
Speyer Katedrali(Almanya 1030-1061)
ROMANESK
Pisa Katedrali (İtalya 1176-1465)
ROMANESK
Durham Katedrali
İngiltere'deki en büyük ve en son
Romanesk yapıdır. Yapıya daha fazla ışık alma çabasıyla ilk
olarak sivri kemerler kullanılarak nefin üst kısmına da pencere
açılmıştır. Bu yapı Gotik yapıların habercisi niteliğindedir.
Durham Katedrali, (İngiltere 1093-1133)
ROMANESK
Durham Katedrali, İngiltere (1093-1133)
GOTİK
1140-1400
GOTİK
“Gotlara ilişkin” ya da “Gotlara ait” anlamına gelen Gotik
sözcüğü, sivri kuleleri, kemerleri, devasa vitrayları ve uçan
payandalarıyla diğer üsluplardan bir bakışta kolayca ayırt
edilen bir mimarlığı tarafsızca anlatmak için değil, kötülemek
amacıyla kullanılmıştır.
GOTİK
mimari / özellikler
Kütlenin gücüne güvenen Romanesk mimari, Durham’ da
uygulanan yeniliklere karşın bir türlü ışığa açılamadı. Orta Çağ
mimarlığının girdiği yeni aşamada, Tanrı’nın kutsal inayetinin
simgesi olan ışığın varlığı seçkin simge oldu. Artık kiliseler
saydam olmak zorundaydı.
Gotik mimarlığın ilk örneği kabul edilen
Kilisesinde
Aziz Denis
mimar rahibin amacı, taş duvarların yerine
“kutsal aydınlığı simgeleyen gün ışığını süzen ve değiştiren
vitraylı duvarlar” koymaktı.
GOTİK
Saint Denis Katedrali(Fransa /1140-1144)
GOTİK
mimari / özellikler
Hristiyan inancında her kilisenin kutsal
Kudüs şehrini yansıttığına inanılır yani
yeryüzündeki cenneti. Bu yüzden
Gotik 'te önce çapraz tonozlar ve
kaburgalar aracılığıyla ağırlığın daha
dengeli dağılması sağlandı. Uçan
payandalar
sayesinde
duvarların
taşıdığı yük azaltıldı ve Romanesk ’teki
yuvarlak kemerler yerine sivri kemerler
kullanılınca, daha esnek yapı planları
mümkün oldu. Böylece duvarlar katı
bir yüzeyden çok, arasından ışık sızan
ince taş hatların oluşturduğu bir ağa
dönüştü.
GOTİK
mimari / yapı bileşenleri
uçan payanda
GOTİK
Neredeyse tabandan tavana dek uzanan ve binaları ışığa
boğan pencereler yapma potansiyeli, aynı zamanda içeriye
giren fazla ışıkla ilgili sorunları da beraberinde getirir. Bu
sorunlarda vitray tekniğiyle çözülür.
Bu camların sadece dekoratif olmakla kalmayıp didaktik bir
işlev de üstlendiği, böylece, okuma yazma bilmeyen cahil halkı
eğitmekte öteden beri kullanılan oymalara, kabartmalar ve
heykellere yardımcı olduğu anlaşılmaktadır.
mimari / yapı bileşenleri
Genellikle batı girişinde yer
GOTİK
alan
muazzam
pencerelerden
ışık, o güne
ve cansız
mekânlarını
rengârenk,
çevirdi.
gül
süzülen
kadar karanlık
olan ibadet
bir
anda
canlı yapılara
GOTİK
Ön cephelerde genellikle
kapıların üstünde içeri
doğru kademeli olarak
daralan büyük alınlıklar,
kademeleri
oluşturan
silmelerde ise çok sayıda
aziz figürü yer alır. Orta
bölümde vitraylı yuvarlak
bir pencere ile iki yanda
dar ve yüksek pencereler
bulunur. Üst bölümde yine
bir sıra aziz figürü taşa
işlenmiştir. Her iki yanda
ise görkemli çan kuleleri
yükselir.
Reims Katedrali(Fransa /1211-1275)
GOTİK
Gotik yapılarda heykel kullanımı oldukça
fazladır. Bu dönemde bir çok dini figürlü
heykel kullanılmakla birlikte gargoyle
(yaratık
şeklinde
heykelcik)
sıkça
kullanılmıştır. Gargoyle’ler hem dekoratif
amaçlı
hem
de
işlevsel
amaçlı
kullanılmıştır.
Reims Katedrali(Fransa /1211-1275)
GOTİK
Notre Dame Katedrali (Fransa, / 1163 -1250)
GOTİK
Gotik’ in başladığı yer Fransa'dır. Fransa’nın dışında Almanya
ve İngiltere, Gotik üslubu en çok benimseyen ülkeler olduysa
da, İtalya, İspanya, Belçika ve Hollanda gibi ülkelerde
de Gotik binalar inşa edildi.
Katedraller, Avrupa’nın değişik yörelerinde gerek plan gerek
dış görünüm bakımından farklı biçimler kazanmıştır.
GOTİK
Salisbury Katedrali, (İngiltere/ 1220-58 )
GOTİK
King's College Şapeli(İngiltere/ 1446-1515 )
GOTİK
Milano Katedrali, (İtalya/ 1386-1880 )
GOTİK
Köln Katedrali, (Almanya /1248-1880)
ROMANESK
şapel ve apsisin yerleşimi ayrı
tonoz
genellikle beşik tonoz
bazen de çapraz tonoz
kemer yarım daire kemer
tonozu destekleyen ana kalın duvarlar ve
unsur payandalar
pencereler küçük pencereler
kesit yatay, mütevazi yükseklik
dış kabuk sade, az süslü, katı
heykel süslemeleri ince, uzun, soyut
ruh hali karanlık ve kasvetli
GOTİK
birleşik
kaburga tonoz
sivri kemer
uçan payandalar
büyük vitraylı pencereler
dikey, yüksek
narin, süslü, fazlaca heykel
daha gerçekçi propozisyon
ve kişiselleştirilmiş özellikler
gargoyle
aydınlık ve ferah