Anne sütü - Türkiye Milli Pediatri Derneği

Transkript

EMZİRME DANIŞMANLIĞI
Prof. Dr. Canan TÜRKYILMAZ
58. Milli Pediatri Kongresi
Antalya -2014
Sunum Planı
Türkiye’de ve dünyada emzirmenin durumu
Anne sütünün yararları: Eski ve yeni veriler
Anne sütü ile ilgili heyecan veren yeni keşifler!!
Dünyada ve Türkiye de emzirmenin güncel durumu
Sorunlar-çözümler 
Emzirilmesi zor bebekler 
Emzirme Danışmanlığı 58. Türkiye Milli Pediatri Kongresi Antalya 2014
Emzirme güncel!!
Breast milk 32059 makale
Human milk 26087makale
Breastfeeding 35571 makale
Breastfeeding benefit 1611
Breastfeeding problems 1682
Emzirme Danışmanlığı 58. Türkiye Milli
Pediatri Kongresi Antalya 2014
Anne Sütünü Destekleyenler
WHO
UNICEF
American Academy of Pediatrics
Breastfeeding Academy
Optimal duration of exclusive breastfeeding
Kramer MS; Kakuma R
Cochrane Database of Systematic Reviews. 2012 Cochrane 2012
23 bağımsız çalışma
11 i gelişmekte olan ülke; 12 si gelişmiş ülke
Tek başına 6 ay emzirilmekle bebekte kilo alımı ve
boy uzamasında yavaşlama gösteren çalışma yok.
6 ay tek başına emzirme gastrointestinal ve
solunumsal enfeksiyon riskini azaltır
İdeal Tek Başına Emzirme Süresi
Cochrane 2012
SONUÇ
Hem gelişmekte olan hem de gelişmiş ülkelerde
geçerli
6 ay tek başına anne sütü verilmesi” genel öneridir
Pub
>9000 makale
>300 sistematik review veya meta-analiz
>490 çalışma
Bebek ile ilgili sonuçlar
Anne ile ilgili sonuçlar
43 çalışma seçilmiş
Pub
Akut otitis media %50 
Non spesifik gastroenteritlerde % 64 
Alt solunum yolu hastalığı ile hastaneye yatışı %72 
Atopik dermatit riskinin % 42 
Astım riskini . Aile öyküsü yok /öykü var %27 /%48 
Emzirilme her bir ay uzarsa obezite riski % 4 
Kan basıncında ve kolesterol düzeylerinde 
Tip I diyabetin> 3 ay emzirilmekle %19 
Bebekliğinde emzirilenlerde tip II diyabetin %36 
En az 6 ay emzirilmek ALL riskini % 19, AML riskini % 15 
Anne sütü mikrobiyomu !!
Anne sütünde bakterilerin varlığı 1970 lerden beri biliniyor. Enfeksiyonla ilişkili bilgi?
Daha karmaşık ileri mikrobiyolojik kültür-bağımlı veya kültür dışı teknikler gelişti
“Anne sütü mikrobiyomu” keşfedildi. Müthiş çeşitlilik içeren karmaşık bir ekosistem
Mekanizma? Kontaminasyon? Aktif migrasyon?
Bebek ve anne sağlığına etkileri?
Anne Sütü Mikrobiyom
Gelecek
Anne sütü mikrobiyomu karmaşık bir ekosistem ve müthiş bir
çeşitlilik içeriyor
Bebeğin kısa ve uzun vadeli sağlığında önemli
Allerji, kanserler, inflamasyon, enfeksiyon …
Annenin sağlığı ile ilgili ….
Mikrobiyom-immünoloji-sağlık yararları-müdahale şansıEmzirmede yeni ufuklar !!
Anne sütünde hücreler
Kök Hücre !!
•
•
•
•
Makrofajlar
Nötrofiller
Lenfositler
Pluripotent Stem cell !!
İşlevleri
Enfeksiyon önleme
Sitokin üretimi
Opsonik fonksiyon
Anti-inflamasyon
Diğer immünojenik faktörlerle
etkileşim, yardımlaşma
Bakterileri taşıma?!
Yenidoğan Üniversitesi- Ankara- Aralık
2013
Anne sütündeki hücreler-kök hücreler?
Hücreler sütten bebeğin
dolaşımına geçebilir
Savunma ve immünolojik
gelişimde rolü ?
Dokuların homeostaz,
tamir ve /veya
rejenerasyonunda görevi?
2013
Mikro RNA
Anneden bebeğe geçen bir genetik materyal?
Bebeğin immün sisteminin gelişiminde rolü olabilir
B hücre farklılaşmasında görevi?
İmmünolojik olaylar, atopi /astımda rolü?
2013
Anne sütü tümör öldüren bir molekül
içeriyor ??!
•
Sütün major proteinlerinden biri olan multimerik alfa
laktalbumin, tüm transforme, embriyonik, lenfoid hücrelerde
apoptosisi indükler
human
alpha-lactalbumin
made
lethal to
tumor cells
2013
Sütten Alınan İmmünolojik Dersler!
Bebeğin immün sisteminin gelişimindeki
postnatal gecikmeyi kompanze eder.
Bazı yetersiz işlevleri başlatıp artırır.
Tüm antimikrobiyal ajanlar sinerjistik etkili
Sindirim sisteminin fetal hayattan
ekstrauterin hayata uyumunu sağlar.
Antikor üreten hücreler annenin bağırsak
ve bronşlarından köken alır.
Sistem inflamasyona sebep olmadan
çalışır. Bazıları inflamasyonu önler,
antineoplastiktir
Savunma sistemi enzimatik yıkıma dayanaklıdır
ve GIS de etki gösterir. Bazısı kısmen
sindirilerek aktif hale gelir.
Patojenle karşılaşınca spesifik adaptif immün
yanıt oluşur ve semptomatik enfeksiyon
oluşmaz. (aşılar gibi)
İmmünmodule edici ajanlar sütten kesildikten
sonra da bazı immün-ilişkili hastalıkları
azaltabilirler
Sütteki ajanlar özel flora bakterilerinin
büyümesini artırarak patojen bakterilere karşı
koruma sağlar
Plasentayla fetusa savunma sistemleri ile
sütteki sistem karşılıklı etkileşim içinde ve
devamlılık
gösterir.
Yenidoğan ÜniversitesiAnkara- Aralık
2013
Anestezi
ilaç
Emzirme
danışmanı
Refakatçiler
Anne
Bebek
Kadın
doğum
hekimi
Anestezi
hekimi
Baba
Evdeki
destek
Sosyal
ortam
Ekonomi
Perinatal
Riskler
Dünya da emzirme oranları
Emzirmeye başlama: Kuzey Amerika ‘da %70;
Avrupa’da; İrlanda %31-54, Norveç %99; Latin
Amerika, Karayipler, Asya ve Afrika %95
4-6 ayda hala emzirme: Kuzey Amerika %30,
Avrupa, Latin Amerika, Orta Asya, Afrika <%30
Dünyada Emzirme Sorunları
Sağlıkçı emzirme sorunlarını tanıma, önleme ve
tedavi etmede yetersizliği
Emzirmeye başlamada
Emzirmeyi sürdürmede
Tek başına ilk 6 ay vermede
sorunlar var
Dünyada Emzirme Sorunlarının
Nedenleri
Emzirmeye başlayamama /erken kesme annenin kararı değil !
Sütün yetmediği endişesi
Meme/meme başı sorunları
Bebek ilişkili nedenler
Kültürel ve toplumsal stres ve baskılar
-Emzirme danışmanlarının daha az zaman ve enerji ayırması
-Gelişmiş ülkelerde emzirme oranlarını artıranlar / azaltanlar
-Gelişmemiş/düşük gelirli ülkeler ise durum daha karmaşık
-Araştırma yapmak zor ? Verileri yorumlamak ??
Dünyada EmzirmedeToplumsal-Kültürel
Pub
Değişkenler
Endüstrileşmiş / tarım ülkeleri
Düşük / yüksek gelir
Çekirdek / geniş aile /göç etmiş aileler
Annenin temel eğitim düzeyi
Ülkenin temel sağlık politikaları
Sağlık profesyonellerinin türü ve eğitimi
Sosyal destek
Emziren veya başarılı emzirmiş birini görme olasılığı değişken
Heterojen Emzirme Değişkenleri
Toplumsal kültürel değişim
Ülkenin halk sağlığı politikası
Sağlıkçı veya meslek dışı destek gruplara erişme
Anne Sütünün Teşviki ve
Bebek Dostu Hastaneler Programı
T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından 1991 yılından bugüne UNICEF
işbirliğinde yürütülen, temel amacı emzirmenin korunması,
özendirilmesi ve desteklenmesi olan bir programdır. Dünya
Sağlık Örgütü’ nün önerdiği bu programa göre :
Bebeklerin doğumdan hemen sonra emzirmeye başlatılması
İlk 6 ay sadece anne sütü verilmesi
6. aydan sonra uygun besinlerle beraber emzirmenin 2 yaşına
kadar sürdürülmesi
temel mesajdır
Bebek Dostu Hastaneler
Bebek Dostu İller
10 Emir !!
1. Yazılı bir emzirme politikası
2.Bu politikayı yürütmek için bir eğitim
programları
3. Gebelerin bilgilendirilmesi
4.Annelere doğumdan sonraki ilk yarım
saat içinde emzirmeye yardım
etmek.
6.Tıbbi bir gereksinim olmadıkça
yenidoğana anne sütü dışında
herhangi bir yiyecek veya içecek
vermemek
7.Anne ve bebeğin 24 saat aynı odada
kalmasını sağlamak
8.İsteğe bağlı emzirme
9.Biberon veya emzik vermemek
5.Annelere nasıl emzireceklerini
göstermek bebeklerinden ayrı
kalsalar da emzirmeyi nasıl
sürdüreceklerini öğretmek
10-Emzirme destek grupları
TNSA 2008
TNSA 2008
Tek başına emzirme oranı?
TNSA 2008
TNSA 2008
Erken emzirme
İlk saat ve ilk 24 saat
2003 TNSA
2008 TNSA
%54’ü doğumdan sonraki ilk
bir saat içinde emzirilmiştir
%39’u doğumdan sonraki ilk
bir saat içinde emzirilmiş
% 16’si doğumdan sonraki
ilk 24 saatte hiç
emzirilmemiş
%27’si ise doğumdan
sonraki ilk 24 saatte hiç
emzirilmemiş
Çocukların % 39’u anne
sütünden önce başka gıda
almış
Çocukların % 23’ü anne
sütünden önce başka gıda
almış
Ülkemizde Emzirmede Güncel Durum
Emzirmenin başlatılması ve
sürdürülmesindeki sorunlar
Emzirmeye doğum sonrası hemen başlanamaması
Erken formül mama başlanması
Sezaryen ve epidural-spinal anestezide artış
Riskli gebelikler ve bebeklerde artış
Meme sorunları
Hekimlerin eğitimsizliği ve ilgisizliği
Gebe eğitiminin yetersizliği
Bebeklerin doğum sonrası uygun izlenmemesi
Suçlu kim??
Sezaryen Tırmanıyor!!
Sezaryen doğum
Gecikmiş laktogenez
Bebeğin ilk saatlerde emzirilememesi
Annenin ağrılı hali, zor emzirme pozisyonu
Gereksiz yere pompa ile süt sağılması  ağrı 
emzirmeden soğuma
Doğum sonrası emzirmeye geç başlama
Annenin ile bebeğin geç buluşması
–
–
–
–
Vajinal doğumda epizyotomi dikilmesi
Sezaryen
Anestezi ve geç etkileri
Epidural ve spinal anestezi ve komplikasyonları
Epidural ve spinal anestezi
İlk saatlerde bebeğin anneden ayrı kalması
Anneye aşırı sıvı verilince bebekte aşırı kilo kaybı
Annede 15 kat fazla ateş yükselmesi riski ile ilişkili bebekte
ateş, tetkik gerekliliği ve yoğun bakım yatışlarında artış
Kilo Kaybı-Sezaryen-Epidural
Sezaryen doğan bebekte postnatal kilo kaybı daha yüksektir
Anneye peripartum verilen aşırı sıvı bebekte postnatal kilo
kaybının aşırı olmasına neden olur
Epidural-spinal anestezide maternal hipotansiyon için anneye
verilen volüm yüklemesi bebeğin postnatal aşırı kilo kaybına
neden olur
•
•
•
Okumus N et al .The effects of delivery route and anesthesia type on early postnatal weight loss in newborns: the
role of vasoactive hormones. J Ped Endocrinol Metabolism 2011
Chantry CJ et al. Excess weight loss in first-born breastfed newborns related to maternal intrapartum fluid balance
. Pediatrics 2011.
Weiss JN et al . An observational study of association among maternal fluids durign parturiton neonatal output and
breastfed newborn weight loss. Int Breastfeed 2011
Erken emzirmeye başlama yararlı
<30dak
Annede postpartum kanama azalma
Bebeğin kolostrumdan yararlanması
Bağırsak florası gelişiminin hızlanması
Neonatal ve postneonatal ölümlerde azalma
Anne-bebek ilişkisinin olumlu etkilenmesi
Hipotermi ve hipogliseminin önlenmesi
Gartner LM, Pediatrics 2005
Edmond KM, Pediatrics 2006
Widstrom AM, Early Hum Dev 1990
Christensson K, Acta Pediatr 1992
Perez R,Am J Public Health 1994
Emzirmenin toplam süresinin daha uzun olması
Çözüm?
Sezaryen oranları azaltılmalı
Epidural anestezide anneye peripartum sıvı yerine
diğer seçenekler denenmeli
Sezaryen ve epidural anestezi sırasında sıvı kaydı
tutulmalı, bebeğin aşırı kilo kaybı buna bağlıysa
gereksiz formül mama başlanmamalı
Ülkemizde emzirmeyi erken bırakma
Risk faktörleri:
Doğum izninin azlığı-işe başlama
İlk aylarda tek başına anne sütü verememe (mama
ile anne sütü karışık beslenme)
Annenin sütünün yetmediği endişesi
Emzirme ek gıdaya geçişi kötü etkileyeceği endişesi
Çamurdan AD, Public Health Nutrition , 2008
Fobiler ?!!
Sütüm
yetmiyor
Bebeğim aç
kalacak
Hipernatremi
korkusu
Annenin sütü
gelmedi
Gereksiz
mama
başlanması
Bebek kilo
kaybedecek
endişesi
Sarılık
korkusu
Hipoglisemi
korkusu
Sütüm yetmiyor 
Annenin sütü yok-gelmedi
SÜTÜN YETTİĞİNİN KESİN KANITLARI
İlk hafta <%7-10 kilo kaybı
2-4. günlerde süt gelmesi (laktogenesis) ve kilo
alımının başlaması
10-14 güne kadar doğum ağırlığını yakalamalıdır
Sonrasında 20-40 gr/gün kilo almalıdır
Anne sütü yeterliliği ve gaita
İlk 3 gün mekonyum
5.gün sarı yumşak olmalı
>4 .gün sayı artar 3 veya daha fazla
Anne sütünün yeterliliği ve gaita
Mekonyum çıkışı gecikirse
Kistik fibrozis, bağırsak tıkanıklıkları ??? Nadir
Laktogenezin gecikmesi, emzirme sorunu ? Daha sık
Yeşil gayta: Son süt (yağlı) sütteki laktozun sindirilmesine
yetecek kadar bağırsak hareketlerini yavaşlatır. Son sütü
alınmazsa hızlı bağırsak hareketi laktozun sindirilmeden kalın
bağırsağa geçmesi ve ile yeşil, kokulu, yapışkan gayta olur.
Bir memeyi sonuna kadar emmeden diğerine geçilmemeli.
Hatta çoğu zaman tek meme yeter.
Anne sütünün yeterliliği ve idrar
İlk 24 saatte bir kez
İkinci gün 2-3 kez
3. ve 4. gün 4 ile 6 kez
>5 gün 6-8 kez
İdrarın sıklığı azalırsa
Koyu sarı, turuncu, pembe leke (ürat kristali)
varsa anne sütü alımında yetersizlik veya emzirme sorunu yönünden
değerlendirmek gerekir
Anne sütünün yeterliliği
Test tartısı
Bebek hassas dijital terazi ile
giysilerini çıkarmadan, altını
değiştirmeden emzirme öncesi
ve emzirme sonrası tartılır.
Artış anlamlı kabul edilir
Poliklinik koşullarında
kullanılabilir
Fobiler ?!!
Sütüm
yetmiyor
Bebeğim aç
kalacak
Hipernatremi
korkusu
Annenin sütü
gelmedi
Gereksiz
mama
başlanması
Bebek kilo
kaybedecek
endişesi
Sarılık
korkusu
Hipoglisemi
korkusu
Bebek aç kalacak korkusu
“Hipoglisemifobi “ ?!!
Diyabetik anne bebeği
Prematürite
İntrauterin gelişme geriliği
Doğum asfiksisi
Enfeksiyon
Hipotermi
Hiperviskozite
Eritroblastosis fetalis
Konjenital kalp hastalığı
Hipoglisemi – emzirme
ABM Clinical Protocol Guidelines for Glucose Monitoring and Treatment of Hypoglycemia in
Breastfed Neonates BREASTFEEDING MEDICINE 2006
Riski olmayan sağlıklı term bebekte hipoglisemi taraması
gerekmez.
Anne bebek ilişkisini kötü etkileme ve başarılı emzirme
paternini bozma riski var
Alternatif yakıtlar ( keton cisimcikleri ) sayesinde riskli
bebeklerde hipogliseminin zararları önlenir
Fobiler ?!!
Sütüm
yetmiyor
Bebeğim aç
kalacak
Hipernatremi
korkusu
Annenin sütü
gelmedi
Gereksiz
mama
başlanması
Bebek kilo
kaybedecek
endişesi
Sarılık
korkusu
Hipoglisemi
korkusu
Kilo kaybı -fobi !!
İlk haftada %7-10 kilo kaybı normaldir
Yenidoğan bebeğin midesi
İlk gün bilye kadar (~5ml)
3. gün pinpon topu kadar (~ 20ml)
10.gün yumurta kadar (~50ml)
İlk günler kolostrum miktarı da bu hacimlere uygun
İlk hafta anne ve bebek emzirme konusunda deneyimsiz
Kilo kaybı >%7 ise
Emzirme öyküsü (sıklık, süre, idrar, gaita çıkışı) ,
Memelerin ve emzirmenin muayenesi
Bebeğin sarılık ve hipovolemi yönünden fizik muayenesi
Hipernatremi, böbrek yetm yönünden değerlendirilmesi
Önlem :
Taburculuk sonrası 48 saat içinde tartı ve emzirme kontrolü
Emzirme geç başlarsa bebeğin aşırı kilo kaybı riski 7.1 kat daha yüksek
Dewey KG, Pediatrics 2003
Fobiler ?!!
Sütüm
yetmiyor
Bebeğim aç
kalacak
Hipernatremi
korkusu
Annenin sütü
gelmedi
Gereksiz
mama
başlanması
Bebek kilo
kaybedecek
endişesi
Sarılık
korkusu
Hipoglisemi
korkusu
Hipernatremik Dehidratasyon
Fobi mi? Gerçek mi?
Kilo kaybı (>%10)
Böbrek yetmezliği
Hipernatremik dehidratasyon
Trombüsler
Unal S et al. Breast-feeding-associated hypernatremia: Retrospective analysis of 169 term newborns. Pediatr Int 2008.
Ergenekon et al. Hypernatremic dehydration in te newborn period and long term follow up. Pediatr Int 2007
Çağlar MK et al . Risk factors for excess weight loss and hypernatremia in exclusively breast-fed infants. Braz J Med Biol Res 2006
Köklü E et al. A review of 116 cases of breastfeeding-associated hypernatremia in rural area of Central Turkey. J Trop Pediatr 2007
Yıldızdaş HY .May the Best Friend be an Enemy if not Recognized Early: Hypernatremic Dehydration due to Breastfeeding. Ped EmCare 2005
Bilgin LK et al. Hypernatremia in breastfed newborns a review of 149 cases. J Trop Pediatr 2011
Yıldız N et al. Acute peritoenal dialysis in neonates with acute kidney injur and hypernatremic dehydration. Peritoneal Dialysis 2013
Mama desteği ?
• > %7-10 kilo kaybı
• Dehidratasyon bulgusu, idrar sayısında azalma
• <3 gayta/gün
• Anneden süt akışı yok
ise mama desteği enjektör, kaşık, beslenme sondası ile memenin
kenarından verilebilir. Biberon tercih edilmemeli
Şekerli su veya su verilmemeli.
• Emzirme danışmanlığı, kilo takibi ile destek mama kesilip, tek
başına anne sütüne geçilmeli
• Eve mama ile taburcu olmamalı
Bir öğün mama versek ne olur?
>6 ay tamamlayıcı beslenme başlanması, anne sütü
süresi, sıklığı ve tüm anne sütü alma süresini
etkilemez
Ama <6 ay formül mama verilirse anne sütünün hem
sıklığı hem süresi hızla ve belirgin azalır.
Hörnell A, Pediatrics 2001
Biberon
Memede Bocalama
Biberon erken emzirme döneminde
Meme başı sorunlarına
Emzirme süresinin kısalmasına
Meme reddine
Emzirme Sorunları ve Çözüm Önerileri
TND Bölge Toplantısı Konya-Şubat 2014
58
Emzirme-Emzik
Uygun emzirme sağlandıktan sonra emzik vermenin ilk 3 ayda
emzirme süresine etkisi yok
Ani bebek ölümü üzerine koruyucu etkisi var
•
Jaafar SH, Jahanfar S, Angolkar M, Ho JJ. Pacifier use versus no pacifier use in breastfeeding term infants
for increasing duration of breastfeeding (Review) 2011
Emzirme Sorunları ve Çözüm Önerileri
TND Bölge Toplantısı Konya-Şubat 2014
59
Süt artırma telaşı
Pompaların pompalanması !!
İlk hafta içinde sağlıklı term bebeği olan annenin pompa ile süt
sağması, süt artışını sağlamaz, aksine azalmaya neden olur.
Ağrı ve annenin emzirmeye olan güveni, hevesi kötü etkilenir
İlk 72 saatte sezaryen sonrası sütü pompa ile sağmak
emzirmeyi negatif etkiler.
Chapman DJ, Pediatrics 2001
Her Derde Deva Emzirme Yardımcıları !!!
Emzirme yardımcıları
• Meme kalkanı
• Silikon meme başı
• Meme başı çıkarıcılar
• Sütün sağılarak bebeğe biberonla verilmesi
• Kullanımlarını sınırlamak gerekir
• Emzirmeyi ve total süreyi kötü etkileme riski var
Ne zaman taburcu edelim?
Erken taburculuk 
Erken taburcu edilince
Emzirmenin toplam süresinin kısalması ?
Emzirilmenin erken bırakılması riski?
Taburculuk sonrası kontrol gerekliliği ve sayısı artar
Kilo kaybı ve sarılık nedeniyle hastaneye yatış oranı
artışı?
Yenidoğanın doğum sonrası izlem planı
AAP 2004
<24 sa taburcu ise; 48 saat içinde tekrar görülmeli
24-48 sa taburcu ise; 96 saatlik olana kadar tekrar görülmeli
>48 sa taburcu ise: 120 saatlik olana kadar tekrar görülmeli
–
–
–
–
–
Tartı, kilo kaybı
Sarılık
Meme sorunları
Tarama kanı
Göbek sorunları
Bebek Risk Faktörleri
Tıbbi/Fizyolojik/Çevresel
Düşük doğum ağırlığı veya prematürite <37 hf
Çoğul gebelik
Kavrama sorunu
Yetersiz veya düzensiz (sürekli olmayan) emme-sağma
Anatomik anomaliler ( yarık damak, dudak, makroglossi, mikrognati, frenilum )
Tıbbi sorunlar (hipoglisemi, enfeksiyon, sarılık, solunum sıkıntısı
Nörolojik sorunlar ( genetik sendromlar, hipertoni,hipertoni)
Sürekli uykulu bebek
Aşırı kilo kaybı (ilk 48 saatte >%7)
Anne /bebek ayrılması,
Pompa bağımlılığı , formul verilmesi,
Taburculukta etkin emzirme olmaması.
<48 saat taburculuk,
Erken emzik kullanımı
Anne Risk Faktörleri
Öykü ve Sosyal
Primiparite
Mama, biberon, emzik kullanma niyeti (<6 hf)
İşe veya okula erken dönme gereği
Önceki gebeliğinde meme, emzirme sorunu veya bebek kilo sorunu
İnfertilite öyküsü, yardımcı üreme teknolojileri kullanımı öyküsü
Annede sağlık sorunları (tedavisiz hipotirodi, DM, polikistik over vb)
Annede uç yaşlar (adölesan veya >40)
Psikolojik sorunlar(depresyon, anksiyete, emzirme sosyal destek yokluğu)
Uzamış eylem, indüksiyon, müdahaleli doğum
Doğumda ilaç (benzodiyazepin, morfin gibi bebeği etkileyenler)
Peripartum komplikasyonlar (kanama, hipertansiyon, enfeksiyon )
Kontraseptif kullanma
Annenin sütününcyetmediği endişesi
Anneye emzirmeyle uyumlu olmayan ilaç kullanımı önerilmesi
Anne Risk Faktörleri
Anatomik - Fizyolojik
Pubertede ve gebelikte yeterince meme büyümesi olmaması
Düz, içe göçük veya aşırı iri meme
Meme yapısında varyasyon (asimetri, hipoplastik, tubular)
Geçirilmiş meme operasyonu (estetik veya değil)
Geçirilmiş meme absesi
Annede obezite (30 kg/m2 VKİ)
Aşırı ve uzun süren meme başı yaraları
Gecikmiş laktogenez II sekresyon aktivitesi (72 saate kadar sütün gelmemesi) erken taburcu ?
Elle sıkınca kolosturum gelmemesi
Taburculukta meme ve emzirme yardımcılarının gerekmesi (slikon meme başı, pompa, sonda vb desteği
Fobiler ?!!
Sütüm
yetmiyor
Bebeğim aç
kalacak
Hipernatremi
korkusu
Annenin sütü
gelmedi
Gereksiz
mama
başlanması
Bebek kilo
kaybedecek
endişesi
Sarılık
korkusu
Hipoglisemi
korkusu
Ciddi sarılık için önemli risk faktörleri
•
•
•
•
Sadece anne sütü alma
<38hf
Kardeşlerde anlamlı düzeyde sarılık öyküsü
Taburculuk öncesi sarılığın olması
Newman TB Pediatr Adolesc Med 2000
Maisels MJ Pediatrics 1998
Emzirememe??
Anne sütü sarılığı mı??
Yetersiz emzirme sarılığı
Anne sütü sarılığı
İlk hafta
>1-2 hafta
Beslenme
Beslenme bozukluğu
Beslenme iyi
Vücut ağırlığı
Aşırı kilo kaybı
Normal kilo alımı
İdrar
Seyrek
Sık idrar
Gaita
Seyrek mekonyum ve
koyu
Sık sarı renkli
Ciddiyet
Potansiyel ciddi sorun
İyi huylu durum
Tedavi
Fototerapi
İleri tetkik
Emzirme
Emzirme desteği
Emzirmeye devam
Emzirmeye devam
Anne sütünü kesmek önerilmez
Sarılıklı bebek
•Açım !! Beni sık sık emzirtin
•Bana anne sütü verin, su-mama vermeyin
•Emerken beni izleyin, memeyi doğru
kavramamı sağlayın
•Gayta-idrar sayı ve rengini dikkat edin
•Ciddi bir sorunum olabilir dikkat edin!
Anneme yardım edin !
Bana yardım edin !
İsteğe bağlı emzirme
Bebeğin acıkma belirtileri varsa hemen emzirilmeli
Ellerini ağzına götürmesi, arama refleksi
Dudaklarını şapırdatması
Yumruğunu, elini, parmaklarını emmesi
Geç belirtiler (preterm, geç pretermde ? uslu bebek, kilo alamama)
Kolunu bacağını hareket ettirmesi
Mızırdaması, ajitasyon
Sonunda yüksek sesle ve kesintisiz ağlaması
Zor Bebekler
Düşük doğum ağırlığı =LBW <2500gr
Çok düşük doğum ağırlığı=VLBW <1500 gr
Mini-preterm = ELBW < 1000g
Prematüreler <37hf
Sınırda Preterm bebekler 35-37hf arası
Diabetik Anne Bebeği- iri bebek
Çoğul gebelikler
SGA
Yapısal anomalisi olanlar
Nörolojik sorunları olan bebekler
Düşük doğum ağırlıklı bebeklerin emzirilmesi
Emzirme başarısını artıran özellikler:
Minimal enteral beslenme
Doğum sonrası ilk 6 saatte sütü gelmesi
Günde 5-8 kez süt sağılması
Kanguru bakımı
Taburculuk öncesi özel oda
Özel emzirme danışmanlığı
Prematürenin Emzirilmesi
>32 hf da emebilir
<34 hf emme-yutma-nefes alma
eşgüdümü ?
Apne bradikardi siyanoz riski
Gastroösefagial reflu fizyolojik
Anne memesini yalamasına, az da
olsa emmesine izin verilmelidir
Önceden sağılmış anne sütü veya
formula bebek anne
memesindeyken meme ucuna
yapıştırılmış sonda ile verilebilir
Prematüre ve anne sütü
•Tam beslenmeye geçiş zamanı 
•Hastanede kalış süresi 
•NEK 
•Sepsis 
•Enfeksiyon nedeniyle tekrar
hastaneye yatma 
Neonatal Netw 2008; 27(6): 397-407
Peditrics 2005;115:e269-76
Anne sütü – nekrotizan enterokolit
Formül alanlarda anne sütü alanlara göre 6.5
kat fazla NEK
>50 ml/kg/gün anne sütü alırsa
• NEK 
• Geç sepsis 
• Hastane yatış süresi 
Anne sütü-yenidoğan sepsisi
• Pozitif kan kültürü sayısı ile alınan
anne sütü miktarı ters orantılı
• Alınan anne sütü miktarı arttıkça
geç sepsis riski azalıyor
Sepsis sıklığı
• 1-24cc/kg ise %45
• 25-49cc/kg ise %50
• >50ml/kg ise %6
Uzun vadeli koruma
• Hastaneye yatış; aldıkları anne sütü miktarı
fazla olanlarda daha az
• Solunum yolu enfeksiyonları daha az
• Solunum yolu enf veya hastaneye yatış her
10 cc/kg/gün anne sütü alımı ile %5 azalıyor
• >2yıl sonra da bu etki sürüyor
YYBÜ de alınan anne sütü korumaya
devam ediyor!! Pediatrics 2007
YYBÜ de anne sütü alanlarda nörogelişimsel skorlar daha iyi
Taburculuk ile 30 ay arası hastaneye tekrar yatış düşük
Her 10 ml/kg fazla anne sütü ile;
MDI 0.59, PDI 0.56 , davranış skoru 0.99 puan artıyor ,
Tekrar yatış %5 azalıyor
Prematürede Emzirme Başarısını
Artırmak
Yoğun Bakımdayken anne sütünü
desteklemek taburculuk sonrasında da
anne sütü verebilme olasılığını artırır
Doğum sonrası ilk 6 saatte sütün gelmesi
Günde 5-8 kez süt sağılması (tercihen iki meme aynı anda)
Kanguru bakımı
Prematüre Bebeği Emzirme Pozisyonları
Meme ile bebeği daha iyi karşılaştıran
Bebeğin ve annenin yorulmasını azaltan
Pozisyonlar denenmeli
Emzirme pozisyonları
Prematürenin Taburculuğa Hazırlanması
Durum Saptama
Ne ile besleniyor? Anne sütü, güçlendirilmiş anne sütü, formül
veya kombinasyonlar
Ne kadar alıyor? Sağılan süt, miktarı, eklenen formül, memeden
emiyorsa test tartısı ile alınan günlük kg başına miktar bilinmeli
Nasıl? Ağızdan (memeden, biberonla, fincanla, sondalı destek
sistemiyle, kombinasyonlar), tüple OG veya NG veya gastrostomi tüpü
gibi)
Büyümenin yeterlilik kararı; büyüme eğrisindeki durum,
günlük aldığı kilo, haftalık boy uzaması)
Beslenmenin yeterliliği kararı: Biyokimyasal durum
İdeal Beslenmeye Gidiş
Ön Hazırlık
Güçlendirilmiş anne sütü ve mamadan anne sütüne
geçiş aldığı kadar veya diğer destek yöntemlerle,
taburculuktan bir hf önce başlanmalı
Eve gitmeden annenin ne kadar süt sağdığı
saptanmalıdır.
Annenin günde en az 3 kez sağması önerilmelidir.
Böylece süt miktarı devam ettirilir veya hatta artırılır.
Üçlü besleme denenebilir: Emzir-sağ-emzir veya
sağ-emzir-sağ (yağ fazla olan son süt )
Nasıl Sağılacak?
Elle de etkin sağmak mümkün
Elektrikli hastane tipi pompalarla daha fazla
hacim sağılabildiği gösterilmiş.
Tercihen eş zamanlı iki meme aynı anda
sağılmalıdır
Meme başı sorunları açısından anne her
kontrolde sorgulanmalıdır.
Öncesinde meme masajı (areolaya basınç
uygulayarak), sıcak ıslak kompres, bebeği
görerek veya eşyalarına bakarak sağmak
önerilir
Sağılmış Anne Sütü Nasıl Saklanacak?
Oda sıcaklığında 3 saat ?
Buzdolabında 3 gün?
Derin dondurucuda 3 ay?
Anne sütü koymak için onaylı biberon veya poşet kullanılmalı
(Donduracaksak sert kaplar tercih edilmeli)
Benmaride (sıcak su içine biberon konarak) ısıtılmalı
Mikrodalga fırında ve doğrudan ocak üzerinde ısıtılmamalı
Eritilen bir daha ısıtılmamalı
Nasıl Verilecek?
İdeal anne memesinden istediği kadar
emmesi
Sağılmış süt biberonla, enjektörle, fincanla
verilebilir
Memeden emerken “emzirme yardımcıları”
ile desteklenebilir
Slikon meme başı/meme kalkanı
Emzik veya daha iyisi anne memesini
vermek
Özel emzirme danışmalığı, (gereğinde
galaktagoglar)
Emzirme yardımcıları
Biberona Alternatif
Fincanla Besleme
Temizlenmesi kolay
Süt uzun süre beklemediği için bakteri üremez
Anne memesini emmeyi olumsuz etkilemez
Bebek istediği kadar alır
Anne-bebek teması sağlanır
Fincanla Beslemenin Yeniden Keşfi!
3 YYBÜ; 522 prematüre , 32-35 hf, 254 (fincan), 368 (biberon)
Fincanla beslenmede: Taburculukta, 3. ve 6. ayda
tek başına anne sütü alma oranı daha yüksek
Hastane yatış sürelerinde fark yok
Fincan, prematürede emzirmeye geçişte uygun bir yöntem
Ten Tene Temas -Emzirme
• Anne-bebek tensel teması ve memeden
doğrudan emme olabildiğince erken
denenmelidir
Bebek Dostu !!
Yenidoğan Yoğun Bakım Üniteleri
Yoğun Bakımdayken anne sütünü
desteklemek taburculuk sonrasında da
anne sütü verebilme olasılığını artırır
Doğum sonrası ilk 6 saatte sütün gelmesi
Günde 5-8 kez süt sağılması (tercihen iki meme aynı anda)
Kanguru bakımı
Prematürelerde Taburculuk Sonrası
Beslenme ve Takipte Dikkat Edilecek
Noktalar Bursa-2013
Nörolojik sorunlu bebekler
Hipoksik bebekler, emme-yutma eşgüdümü bozuk
Kolostrum, hipoksik GIS için ideal
Flora anne sütü mikroorganizmaları beyin onarımı ve
nörogelişimsel olumlu etkileri
Özel pozisyonlar ve tekniklerle yardım
İkizlerin Emzirilmesi
Pub
Geç prematüreler
“birazcık küçük ama…”
Tüm prematürelerin % 70’ini oluşturuyorlar
Prematüritenin akut ve kronik sorunları açısından riskliler
Sezaryen oranının 
İyatrojenik prematürite 
Morbidite ve mortalitesi  X3-6 kat mortalite
• Ama ‘MİYADINDA BEBEK’ miş gibi kabul ediliyorlar!
Geç prematürelerin sorunları
Geç preterm
34-35-36 hf
Term
Beslenme güçlükleri
% 32
%7
Hipoglisemi
% 16
%5
Sarılık
% 54
% 38
Hipotermi
% 10
%0
%6
% 0.1
% 29
%4
Apne
Respiratuvar distres
Dil altı bağı
Annede meme başı sorunları
Bebekte kavrama, emme
bozukluğu
Kolik, kilo alamama, huzursuzluk
Küçük cerrahi ile tedavi
Hatay - Ekim 2011
Memeyi doğru kavrama
Ağız geniş açık
Alt dudak dışa dönük
Çene memeye dokunur
Yanak dolgun
Alttan areolanın çok azı görünür
Yutkunma sesi duyulur (şapırtı değil)
Memeyi yanlış kavrama
Dudaklar ileriye doğru uzanmış
Alt dudak dışa dönük değil
Çene memeye değmiyor
Yanaklar çökük , her emişte çöküyor
Areolanın hemen tümü dışarda
Yutkunma sesi duyulmuyor
Arama ve kavrama
Emzirme değerlendirme skoru
LATCH
skor
2
1
0
Kavrama
Memeyi kavrar, dil
altta, dudaklar dışa
dönük, ritmik emme
Tekrarlayan çaba,
memeyi ağzında
tutar, uyarı ile emer
Çok uykulu, hiç
kavramaz
Yutkunma sesi
Kendiliğinden
<24 sa, aralıklı
>24 sa, sık
Uyarı ile tek tük
Hiç duyulmaz
Meme tipi
Dışa dönük
Düz
İçe dönük
Meme durumu
Yumuşak, gevşek
Dolu, kızarık,küçük
kabarcıklar, mor,
hafif/orta
rahatsızlıklar
Dolu, kanamalı
çatlaklar, geniş
kabarcıklar, morluk,
ağır rahatsızlık
Pozisyon
Anne yardımsız
tutabiliyor
Çok az yardımla (başı
yükseltme, yastık
koyma vb), bir
tarafta anlat, diğer
tarafı anne yapsın
Tam yardım gerekir
Bebeği memede
tutmanız gerekiyor
Emzirmenin kesilmesi gereken durumlar
•
•
•
•
Galaktozemi
Tedavisiz aktif Tbc
Annede ilaç bağımlılığı
Annede HIV
Emzirmenin geçici olarak kesilmesi
gereken durumlar
•
•
•
•
Radyoaktif izotop tedavisi
Antimetabolitler
Kanser kemoterapisi
İmmünosupresanlar
İlaçlar
• İlaçlar
–
–
–
–
–
–
–
Antipsikotikler
Antidepresanlar
Antihipertansifler
Kardiovaskuler ilaçlar
Diüretikler
Steroidler
Antibiyotikler
Galaktagoglar
• Destek amaçlı kullanılabilir
• Kişisel duyarlılık, yan etkilere dikkat !
• Prematüreler ve sütün yetersiz alındığı
durumlarda verilebilir
• Galaktagoglar emzirme danışmanlığının
yerini almamalıdır
Bebek dostu hastane programı
yeterli mi?
Destek grupları
Anneden anneye destek
Sivil toplum kuruluşlarının desteği
Medya desteği
Eğitime entegrasyon (ebe, hemşire, tıp fakültesi)
Dernekler tarafından güncel, standard kılavuzlar
Emzirmenin başlatılması, sürdürülmesi ve
desteklenmesi konusunda çocuk hekimlerinin rolü
Çocuk hekimi
Bebek sağlığı ile ilgili ekibin lideri
Emzirmeyi başlatma ve desteklemede ana görevli
Tüm sağlık çalışanları standard, güncellenmiş, güvenilir
otörlerin hazırladığı dokumanlarla eğitilmelidir
AAP, Breastfeeding Academy
Schandler RJ, Breastfeeding Medicine 2010
Postnatal Yoga Stüdyoları
Emzirme Butikleri
Emzirme Kafeleri
Nurse-family-partnership
Emzirmeye bütüncül yaklaşım
• Emzirme çok boyutlu bir olay
• Sadece pozisyon, kavrama, dolu meme, meme başı
yarası gibi dar bir çerçevede incelenmemeli
• Gerçek yaşam boyutunda, çok yönlü, çok boyutlu,
kişi-olay bazında değerlendirilmelidir
• Kültürel etki, postpartum depresyon, annenin ve
ailenin psikososyal durum, bebeğin büyüme ve
gelişmesi bütüncül değerlendirilmelidir
Son Söz
İnsan yavrusunu beslemek için başka canlıların sütünü
modifiye etmeye inanılmaz zaman ve para harcanıyor oysa
“mucize mükemmel cevap” annesinin kendi sütü elimizde
ama…..!!
Hepimiz çok daha az zaman ve para harcayarak anneleri
bebeğine kendi sütünü vermesi için eğitmeli ve
desteklemeliyiz
Ne mutlu emzirilenlere..
Ne mutlu emzirenlere..
Ne mutlu emzirmeye destek verenlere…
2013

Anne sütü - Türkiye Milli Pediatri Derneği

Transkript

Benzer belgeler

Emzirme Tavsiyeleri

İşe geri dönüş – Emziren anneler için kontrol listesi İşe başlamadan

İşe geri dönüş – Emziren anneler için kontrol listesi İşe başlamadan

Stillempfehlungen für die Säuglingszeit in türkischer Sprache

Slayt 1 - Türkiye Milli Pediatri Derneği

Çocuklarda kabızlık

anne sütüyle ilgili pratik bilgiler

A-ULUSLARARASI YAYINLAR VE ETKİNLİKLER

Aile Planlaması ve Kadının Toplumdaki Yeri