Çevirenlerin Önsözü - the IARC Screening Group

Çevirenlerin Önsözü - the IARC Screening Group

1
Servikal Neoplazilerde Gözle Tarama Pratik El Kitab›
© Ankara Ortado¤u Lions Kulübü, 2005
ISBN 975-98251-0-4
International Agency for Research on Cancer taraf›ndan 2003 y›ll›nda yay›nlanm›fl olan
A practical manual on visual screening for cervical neoplasia / R. Sankaranarayanan,
Ramani S. Wesley isimli kitaptan Türkçe’ye çevrilmifltir.
Her hakk› sakl›d›r. Kaynak gösterilerek kullan›labilir.
Bu kitab›n bir k›sm› veya tamam›n›n ço¤alt›lmas› için Ankara Ortado¤u Lions Kulübünden
izin istenmelidir.
Bu kitap fianl›urfa ‹linde Üreme Sa¤l›¤› E¤itimi ve Kad›nlarda Serviks Kanseri Taramas›
isimli projenin Avrupa Birli¤i taraf›ndan finanse edilen T.C. Sa¤l›k Bakanl›¤› Üreme Sa¤l›¤›
Program› kapsam›nda desteklenmektedir.
Bu yay›n›n içeri¤i sadece Ankara Ortado¤u Lions Kulübü Derne¤i Proje Ekibi sorumlulu¤u
alt›nda olup, hiçbir flekilde T.C. Sa¤l›k Bakanl›¤› ile Avrupa Birli¤inin görüfllerini yans›tmaz.
Dizgi-Bask›: Arkadafl Form Matbaac›l›k
Tel: 0312 341 57 07
II
‹çindekiler
Önsöz
Teflekkür
.......................................................................................................................V
.................................................................................................................. VII
Çevirenlerin önsözü ..........................................................................................................IX
Bölüm 1
Asetik asit (VIA) ve Lugol Solüsyonu (VILI) ile...................................................1
gözlem muayenesinin anatomik ve patolojik temeli
Bölüm 2
%5’lik asetik asit ile gözle yap›lan muayene (VIA)...........................................15
sonuçlar›n›n raporlanmas› ve de¤erlendirilmesi
Bölüm 3
Lugol solüsyonu ile yap›lan gözle muayene (VILI) ..........................................27
sonuçlar›n›n raporlanmas› ve de¤erlendirilmesi
Ek 1
FIGO Servikal Kanserlerin Evrelenmesi ............................................................37
Ek 2
Bilgilendirilmifl olur formu .............................................................................38
Ek 3
VIA ve VILI ile sonuçlar› raporlama formu, VIA ve VILI ile tarama ..................39
Ek 4
Servikal neoplazinin erken tan› ve tedavisi için ............................................. 41
kullan›lan aletlerin ve malzemelerin temizlenmesi ve sterilizasyonu
Ek 5
%5 asetik asit, Lugol iodine ve Monsel solusyonlar›n›n haz›rlanmas›...............43
Daha fazla bilgi için okuma önerileri ................................................................................46
III
IV
Önsöz
Servikal kanser dünya genelinde kad›nlarda en s›k görülen ikinci kanserdir ve y›lda 452 000
yeni olgu geliflece¤i hesaplanmaktad›r. Dünyadaki olgular›n dörtte üçünün geliflti¤inin tahmin
edildi¤i geliflmekte olan bir çok ülkede kad›nlarda en çok görülen ve orta yafl kad›nlarda en
s›k ölüme yolaçan kanserdir. Halk sa¤l›¤›ndaki önemine ra¤men, geliflmekte olan ülkelerin
ço¤unda etkili önleme programlar› yoktur ve bu nedenle hastal›k riski ve servikal kanserden
ölüm büyük ölçüde kontrolsuz kalmaktad›r. ‹nvaziv servikal kanserlere uzun bir prekanseröz
lezyonlar evresi öncüllük eder. Bu lezyonlar tarama ile saptanabilir ve invaziv kanseri
önleyebilen basit yöntemlerle etkili bir flekilde tedavi edilebilir. Sitoloji temelli taramalar
etkilidir fakat bu ülkelerin ço¤unda sa¤l›k hizmetlerinin kapasitelerinin d›fl›ndad›r. Bu
nedenle, servikal neoplazinin erken tan›s›nda di¤er yöntemler, özellikle gözle muayenesine
dayananlar araflt›r›lmaktad›r. E¤itilmifl sa¤l›k personelinin servikal transformasyon zonunda
asetowhite alanlar veya sar› iyot tutmayan sahalar› tespit etme yetene¤ine dayanan,
asetik asit (VIA) ve Lugol solüsyonu (VILI) ile gözle muayene olarak adland›r›lan iki basit,
düflük teknolojili tarama testi, servikal sitolojiye alternatif olarak deneysel ortamlarda
halen de¤erlendirilmektedir. Yay›nlanan sonuçlar kaliteli sitoloji ile karfl›laflt›r›ld›¤›nda
VIA’n›n benzer sensitivite gösterdi¤ini fakat spesifitesinin daha düflük oldu¤unu
göstermektedir. VILI için, yürütülmekte olan çok say›da çal›flman›n ilk sonuçlar› bir baflka
umut veren tarama testi oldu¤unu iflaret etmektedir. Bu el kitab› sa¤l›k çal›flanlar›,
hemflireler ve hekimler gibi sa¤l›k personeli grubuna VIA ve VILI yapmak için alacaklar›
e¤itimde yard›mc› olmak için tasarlanm›flt›r. Bu el kitab›n›n taslak metinleri, Bill ve Melinda
Gates Vakf›’n›n destekledi¤i Alliance for Cervical Cancer Prevention (ACCP) arac›l›¤› ile
Angola, Burkina Faso, Kongo, Gine, Hindistan, Mali, Moritanya, Nepal, Laos, Senegal ve
Tanzanya’da yürütülen spesifik servikal kanser önleme de¤erlendirme çal›flmalar› ba¤lam›nda
sa¤l›k personelini e¤itmek için düzenlenen 22 e¤itim kursunda son üç y›lda kullan›lm›flt›r. Bu
kurslar›n kat›l›mc›lar›ndan ve kurs e¤iticilerinden gelen geri bildirimler bu el kitab›n›n taslak
metinlerini gözden geçirmede yararl› olmufltur. Bu el kitab›n›n, sa¤l›k personelinin do¤ru ve
yeterli e¤itimini sa¤lamak için uzun süredir gereksinim duyulan, kullan›m› kolay kayna¤›
sa¤layaca¤› ve VIA ve VILI’nin deneysel ve klinik uygulamalar›na yard›mc› olaca¤› ümit
edilmektedir.
Dr. P. Kleihues
Direktör, IARC
V
VI
Teflekkür
Yazarlar bu el kitab›n›n taslak metinlerini gözden geçiren ve düzeltilmesi için de¤erli
öneriler ve tavsiyelerde bulunan afla¤›daki meslekdafllar›na içtenlikle teflekkür ederler:
Dr Geethanjali Amin, Tata Memorial Hospital, Bombay, Hindistan
Dr Parthasarathi Basu, Chittaranjan National Cancer Institute, Kalküta, Hindistan
Dr Martha Jacob, EngenderHealth, New York, NY, ABD
Dr José Jeronimo Guibovich, Ginecologia Oncologia, Patalogia Mamaria, Colposcopia,
Instituto de Enfermedades Neoplasicas, Peru
Dr B.M. Nene, Nargis Dutt Memorial Cancer Hospital, Barshi, Hindistan
Dr R. Rajkumar, Christian Fellowship Community Health Centre, Ambillikai, India
Dr John Sellors, Program for Appropriate Technology in Health, Seattle, WA, ABD
Dr Sudha S. Sundar, John Radcliffe Hospital, Oxford, UK
Yazarlar afla¤›daki meslekdafllar›na bu el kitab›n›n oluflturulmas›ndaki de¤erli ve sürekli
katk›lar›ndan dolay› minnettard›rlar:
Dr John Cheney, IARC, Lyon, Fransa, bu el kitab›n› düzeltme görevini üstlendi;
Mrs Evelyn Bayle, IARC, Lyon, Fransa, bu el kitab›n›n bir çok taslak sürümününün ön
düzeltmelerini yapt› ve daktilo etti;
Ms Krittika Pitaksaringkarn, IARC, Lyon, Fransa, diagramlar›n haz›rlanmas›na yard›mc›
oldu;
Mrs Lakshmi Sankaranarayanan, Lyon, Fransa, çizimlere yard›mc› oldu.
Yazarlar, bu el kitab›n›n kullan›ld›¤› e¤itim kurslar›ndaki bütün ö¤rencilere, yararl› önerileri
için minnettard›rlar.
VII
VIII
Çevirenlerin Önsözü
Servikal kanser dünya genelinde kad›nlarda en s›k görülen ikinci kanser olmas›na ve
y›lda 452 000 yeni olgu geliflece¤inin tahmin edilmesine ra¤men Türkiye’de kanser
kay›tlar›n›n yeterli tutulmamas› nedeniyle servikal kanser say›s› tam olarak bilinmemektedir.
Halk sa¤l›¤›ndaki önemine ra¤men, ülkemizde serviks kanserini önleme programlar›
henüz yoktur.
Bu kitap, Avrupa Birli¤i taraf›ndan finanse edilen ve T.C. Sa¤l›k Bakanl›¤›n›n
‘Türkiye’de Üreme Sa¤l›¤› Program›’ kapsam›nda Ankara Ortado¤u Lions Kulübü’nün
yürüttü¤ü ‘fianl›urfa ‹linde Üreme Sa¤l›¤› E¤itimi ve Kad›nlarda Serviks Kanseri
Taramas›’ isimli projenin bir ürünü olarak, proje kapsam›nda düzenlenecek kurslara
kat›lacaklara ücretsiz olarak da¤›t›lmak üzere taraf›m›zdan Türkçe’ye çevrilmifltir.
Tahmin ediyoruz ki bu proje ve çevirdi¤imiz bu kitap Türkiye’de bir bofllu¤u
dolduracak ve belki de Türkiye’de ilk defa yap›lacak olan bu pilot çal›flman›n
sonuçlar› daha sonra tüm Türkiye’yi kapsayacak bir servikal kanser tarama
program›n›n öncüsü olacakt›r.
Bu projenin yaz›lmas› ve kitab›n çevrilmesi aflamalar›nda bizden deste¤ini eksik
etmeyen baflta S.B. Ankara Etlik Do¤umevi ve Kad›n Hastal›klar› E¤itim ve Araflt›rma
Hastanesi Baflhekimi Doç. Dr. Ali Haberal’a, hastanemizin Jinekolojik Onkoloji
Klini¤i fiefi Doç. Dr. M. Faruk Köse’ye ve kitab›n bas›m›na olanak tan›yan Ankara
Ortado¤u Lions Kulübü’ne teflekkür ederiz.
Ankara-2005
Nejat ÖZGÜL
Gökhan TULUNAY
Serdar YALVAÇ
IX