yazıyı okumak için lütfen tıklayın

???????| health
sağlık
| ???????????
İlaçların yanı sıra çeşitli ilaç dışı yöntemler de baş ağrılarının
kontrolünde sıklıkla kullanılmaya başlanmıştır. Bu yöntemlerin başında
gevşeme eğitimi ve ‘biofeedback’ gibi psikolojik girişimler gelmektedir.
Hastalara nasıl gevşeyecekleri öğretilmekte ve bunun için biofeedback
adı verilen elektronik cihazlardan yararlanılmaktadır.
Besides medication, alternative treatments can also be used to control
aches. Psychological approaches such as relaxation trainings with
biofeedback is among the most popular ones. Patients are guided
to relax themselves with the help of an electronic device called
‘biofeedback’.
Baş ağrısı insanlık tarihi boyunca, en başta gelen sağlık
sorunlarından biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Her toplumda,
her çağda çok sık olarak insanları etkilemektedir. Öyle ki,
yaşamı boyunca hiç başı ağrımamış kişi bulmak güçtür. Baş ve
çevresinde ağrıya duyarlı yapıların çok olması bu durumu kısmen
açıklayabilir. Bu yapıların baskıya uğramaları ve yer değiştirmeleri,
iltihabi patolojiler, baş ve boyun kaslarının sürekli kasılmaları,
intrakranial ve ekstrakranial arterlerin çap değişiklikleri, ağrıya
duyarlı sinirlerin irritasyona uğramaları ağrı nedeni olabilir.
CİDDİ BİR SAĞLIK SORUNUNUN
YANSIMASI DA OLABİLİR
Gerilimden kaynaklanan
baş ağrılarına özel tedaviler
Special treatments for tension-type headache
Yazı - By: PROF. DR. HÜSEYIN NAZLIKUL www. huseyinnazlikul.com Email: [email protected]
Bazılarımız için hayat kalitesini ciddi anlamda düşüren, hatta bazı durumlarda gündelik
yaşamı çekilmez kılan bir illettir baş ağrısı... Migren kadar yıpratıcı olan bir baş ağrısı da
gerilim tipi baş ağrısıdır. Stres ve çevresel nedenlerden kaynaklanan bu ağrıya hem ilaç
hem de alternatif tedavi yöntemleri uygulanabilir.
Headache can become an annoying disorder that seriously reduces quality of life,
makes daily life unbearable... And tension-type headaches can be as back-breaking as
migraine. Caused by stress and environmental conditions, this pain can be treated by
medication and alternative methods.
86
ocak - January 2015
Tüm bu bilgilerden anlaşılacağı gibi, baş ağrılarının pek çok
nedeni olabilir. Kişinin hayatını tehdit eden bir neden olabileceği
gibi, yaşamında iyi gitmeyen bir durumu ifade biçimi de olabilir.
Uluslararası Baş Ağrısı Derneği'nin (International Headache
Society-IHS) 1988 ve son olarak 2004’te yayınladığı Baş Ağrılarını
Sınıflama Rehberi’nde, baş ağrılarını öncelikle iki ana gruba
ayırdıktan sonra bu grupların alt gruplarıyla 13 ayrı grupta
sınıflamıştır.
Primer başağrıları; merkezi sinir sisteminin veya diğer sistemlerin
hastalıklarıyla ilişkili olmaksızın, ortaya çıkan baş ağrılarıdır.
Baş ağrılı hastaların yaklaşık yüzde 90’ını primer baş ağrıları
oluşturmaktadır. Primer baş ağrıları dört grupta toplanır: Migren,
gerilim tipi baş ağrısı, küme baş ağrısı ve diğer trigeminal otonomik
baş ağrıları...
STRESİN BİR SONUCU
Bu yazımda, size en sık karşılaştığımız baş ağrı tipi olan gerilim tip
baş ağrısını anlaşılır kılmaya ve bunun tedavisinde yeni yaklaşımlar
hakkında sizi bilgilendirmeye çalışacağım.
Gerilim baş ağrısı baş ağrıları içinde en sık görülen tiptir. Çevresel
faktörlerin değişmesi, kişinin aşırı sorumluluk yüklenmek zorunda
kalması, düş kırıklıkları, ailesel ve ekonomik sorunlar gibi insan
yaşamındaki önemli değişiklikler sonucu yüz, baş ve boyun
kaslarının sürekli gerilmesiyle ortaya çıkan şiddetli baş ağrısıdır.
Bu durumla karşı karşıya kalan kişiler, çoğu kez kendi kendisine
migren tanısı koyar. Oysa hem mekanizma hem de tedavi
yönünden gerilim baş ağrısı, migrenden çok farklı bir biçimde ele
alınmaktadır.
Throughout the human history, headache has been one
of the main health problems. Headaches affect people of
all nations and times. Such that it is almost impossible to
meet with someone who had no headaches during her life.
The fact that there are many sensitive spots on and near
the head explains it partly. One may experience headache
due to pressure on or shift of these spots, inflammatory
pathologies, constant contraction of head and neck
muscles, changes in sizes of intracranial and extracranial
arteries or irritation of sensitive nerves.
MIGHT BE INDICATING A SERIOUS HEALTH PROBLEM
As it is mentioned above, there might be plenty of reasons
of headache. A headache might be the symptom of a
life-threatening disorder or simply a sign that something
is going wrong in one’s life. The International Headache
Society (IHS) released, once in 1988 and most recently
in 2004, the headache categorization guide – which
classifies the type of ache in two main groups and then 13
different groups under these two.
Primary headache is a type that is not caused by another
disease of the central nervous system or any other medical
condition. Approximately 90 percent of all headaches
is primary. This type of headache is classified under
four groups: Migraine, tension-type headache, cluster
headache and other trigeminal autonomic cephalalgias,
other primary headaches...
A RESULT OF STRESS
This article is aiming to make clear the most common
headache type, the tension-type headache and the most
recent developments for its treatment. This frequent type
of headache can be defined as severe pain due to constant
contraction of face, head and neck muscles because of big
changes in daily life or environmental conditions, taking
on responsibilities more than one can, disappointments,
problems in family or financial life. Patients often
self-diagnose and come up with migraine. However,
the tension-type headache requires mechanism and
treatment methods that are different than migraine.
January - January 2015
87
???????| health
sağlık
| ???????????
20’Lİ YAŞLARDA ORTAYA ÇIKAR
DEVELOPS IN THE MID-TWENTIES
Gerilim tip baş ağrısı, 30 dakikadan yedi güne kadar sürebilen,
ağrıların devamlı hal almasıyla da kronikleşebilen baş ağrısı tipidir.
Diğer primer baş ağrılarında olduğu gibi ortaya çıkma yaşı 20 yaş
civarıdır. Yine de her yaşta görülebileceğini unutmamak gerekir.
Migrende olduğu gibi, çok belirgin olmamakla birlikte, kadınlarda
daha sık görülmektedir. Gerilim tip baş ağrıları; seyrek, sık ve kronik
olarak gruplandırılmıştır ve bu hasta için sorun olma boyutu ve
tedaviyi yönlendirmek açısından anlamlıdır.
Tension-type headaches might last 30 minutes to seven
days and become chronic with the continuing pain.
Similar to other primary headaches, it develops in the
mid-twenties. Yet, might appear at any age. Although not
quite clear, women tend to experience this ache more
frequently than men – like in migraine. The tension-type
headache is grouped as; infrequent, frequent and chronic,
which makes sense for the size of this problem for the
patient and the treatment methods to follow.
ağrı şeklinde seyretmesidir. Hastalar çoğu kez bu durumu başın
cendereye alınmış gibi sıkıştırılması şeklinde nitelendirirler. Baş
ağrısı; gereğinden az ya da fazla uyuma, gereğinden az ya da fazla
yeme, fazla alkol tüketme, aşırı gürültüye maruz kalma, aşırı çalışma
ve diğer sağlık sorunlarıyla tetiklenebilir.
Baş ağrısının yanı sıra birçok hastada başta yanma hissi, keçeleşme,
dokunmayla hassasiyet gibi bulgular ortaya çıkar. Ayrıca
konsantrasyon güçlüğü, uykusuzluk gibi yakınmalar ağrıya eşlik
edebilir. Bulantı ya da kusma görülebilir. Ancak çoğu kez migrende
olduğu kadar şiddetli değildir
WORKS UP THE NECK...
MİGRENLİLERDE DE GÖRÜLEBİLİR
The ache starts in the neck area, climbs up to the top
of the head and becomes a compressive pain. Patients
often describe this pain ‘as if their head was put inside a
mangle’. Other symptoms like burning sensation, felting,
sensitivity by touch might accompany the pain.
While patients with migraine prefer to stay in a quiet and
calm place until the ache is over, patients with tensiontype headache prefer walking or changing environment.
The tension-type headache does not persist in a single
spot like migraine does. It is rather expansive and becomes
more and more severe as the day continues. The tensiontype headache also does not cause defect in sight or other
symptoms that might be seen before the migraine ache
starts.
Bir başka önemli nokta migrenin ve gerilim tip baş ağrısının bazen
birlikte görülebilmesidir. Hatta, migren ağrılarından yakınan
bir hastada zaman içerisinde gerilim tip baş ağrısı da oluşabilir
ve gerilim tip baş ağrısının belirtileri daha ön plana geçebilir. Bu
durumda, hastalar baş ağrılarının şeklinin, süresinin ve sıklığının
değiştiğini ifade ederler. Gerilim tip baş ağrısının tedavisinde son
yıllarda önemli adımlar atılmıştır. Kas gevşetici ilaçların yanı sıra,
depresyona karşı kullanılan ilaçlar, tedavide son derece etkili
olmaktadır. Ancak, soruna kaynaklık eden asıl sebep tetik nokta ise,
bu durumda ağrı kesicilerin etkisi olmamaktadır.
BOYUNDAN YUKARIYA DOĞRU...
Gerilim tip baş ağrısının en önemli özelliği, genellikle boyun
bölgesinden başlayarak tepeye doğru yükselmesi ve sıkıştırıcı bir
ağrı şeklinde seyretmesidir. Hastalar çoğu kez bu durumu, başın
cendereye alınmış gibi sıkıştırılması şeklinde nitelendirirler. Bu
belirtinin yanı sıra birçok hastada başta yanma hissi, keçeleşme,
dokunmayla hassasiyet gibi bulgular ortaya çıkar.
Migrenli hastalar kuytu sessiz bir yer ararken, gerilim tip baş
ağrısından yakınan hastalar tam tersi gezmek dolaşmak isterler.
Gerilim tip baş ağrısı migrenin aksine tek bir bölgeyi tutmaz. Daha
yaygın bir seyir gösterir. Gün ilerledikçe şiddetlenir. Saatler boyunca
sürer gider. Migrende ağrı öncesinde görülebilen görme bozukluğu
ve diğer belirtiler gerilim tip baş ağrısında yoktur.
‘TETİK NOKTALAR’IN BELİRLENMESİ ÖNEMLİ
Gerilim tip baş ağrısında baş, boyun ve omuz bölgesi kaslarında
basınç uygulamakla yansıyan ağrının ortaya çıkmasına neden olan
tetikleyici noktaların (trigger points) ortaya çıkması önemli bir
bulgudur. ‘Trigger point’ (tetik nokta) anlamına gelmekte olup
kısaca ‘kas düğümü’ olarak adlandırılır. Tetik nokta, kası hem gergin
hale getirir hem de kısaltır.
Dolaşımdaki oksijenin ve metabolizmanın ihtiyaç duyduğu
besinlerin azalması ve metabolik artıkların yığılmaya başlaması
nedeniyle kişi ağrı sürecine girer. Herhangi bir müdahalede
bulunulmadığı takdirde, tetik noktalar aylar, hatta yıllarca kişinin
dayanılmaz ağrılara maruz kalmasına neden olur.
BAŞINIZ CENDEREYE ALINMIŞ GİBİDİR
Tetik noktalar, parmakla hissedilebilen fiziksel bir olaydır. Eğer tetik
noktalar yüzeye yakınsa hassas parmaklar, onu etraftaki dokudan
daha sıcak olarak hisseder. Metabolik faaliyet artışına bağlı bu ısı
farkı ölçülebilir. Tetik noktaların önemli bir özelliği de, ağrıya neden
olmadan yıllarca sessiz kalabilmeleridir.
Gerilim tip baş ağrısının en önemli özelliği, genellikle boyun
bölgesinden başlayarak tepeye doğru yükselmesi ve sıkıştırıcı bir
TRIGGER POINTS
It is of great importance spotting the trigger points, which
cause the reflective pain that starts with pressure applied
on head, neck and shoulder muscles. Trigger points, also
known as muscle knots, work the muscle both ways.
Due to lack of oxygen in circulation, lack of nutrition that
the metabolism needs and accumulation of metabolic
waste initiate the pain process. Unless treated, trigger
points may cause the patient to suffer from severe pain for
months, even years.
FEELS LIKE IN A MANGLE
Trigger points can be felt and found by fingers. If the
trigger point is near the surface, the finger would feel it a
bit warmer than the surrounding tissue. This temperature
difference, which depends on metabolic activity increase,
can be measured. Trigger points might remain inactive –
without causing pain – for years. Another important point
Gerilim tip baş ağrısı 30 dakikadan yedi güne kadar sürebilen, ağrıların
devamlı hal almasıyla da kronikleşebilen baş ağrısı tipidir. Diğer primer
baş ağrılarında olduğu gibi, ortaya çıkma yaşı 20 yaş civarıdır. Yine de
her yaşta görülebileceğini unutmamak gerekir.
Tension-type headaches might last 30 minutes to seven days and
become chronic with the continuing pain. Similar to other primary
headaches, it develops in the mid-twenties. Yet, might appear at any age.
88
ocak - January 2015
GEVŞEME EĞİTİMİ VE BİOFEEDBACK
İlaçların yanı sıra çeşitli ilaç dışı yöntemler de baş ağrılarının
kontrolünde sıklıkla kullanılmaya başlanmıştır. Bu yöntemlerin
başında gevşeme eğitimi ve ‘biofeedback’ gibi psikolojik girişimler
gelmektedir. Hastalara nasıl gevşeyecekleri öğretilmekte ve
bunun için biofeedback adı verilen elektronik cihazlardan
yararlanılmaktadır. Bu yöntem özellikle kas kasılması kaynaklı baş
ağrılarının tedavisinde son derece etkilidir.
İlaç tedavisine ve gevşeme eğitimine dirençli ağrılarda
baş, boyun ve omuz bölgesinde tespit edilen
tetikleyici noktalara lokal anestikikler
enjeksiyon yapılarak kasların gevşetilmesi,
sorunlu kasın enine ve boyuna doğru
gerilmesi ve böylece ağrının kontrol altına
alınması yoluna gidilir.
Son yıllarda gerilim tip baş ağrısında,
soruna kaynaklık eden asıl nedenin, stresten
kaynaklan triger noktalarında ağrının
oluşumunun, yer ve zamandan bağımsız olarak
meydana geldiği kabul gören
görüştür.
Tetik noktalarda kaynaklanan,
gelişen gerilim tip baş
ağrısında, ilaç tedavisine cevap
alınamayan vakalarda zaman
kaybetmeden manuel terapiyle
nöralterapi kombinasyonu
en etkin tedavidir. Sorunlu
olan beslenmesi bozulan adale
içine lokal anestezik enjekte
edilecektir. Sonra sorunlu adale
enine ve boyna doğru kasılacaktır.
is that the ache starts in the neck area, climbs up to the
top of the head and becomes a compressive pain. Patients
often describe this pain ‘as if their head was put inside a
mangle’. A headache might be triggered by sleeping little
or too much, eating little or too much, drinking alcohol,
exposure to noise, intensive working and other health
problems. Other symptoms like burning sensation, felting,
sensitivity by touch might accompany the pain. Less
frequent symptoms include difficulty of concentration,
sleep withdrawal, nausea and vomiting but not as severe
as in migraine.
SOMETIMES ACCOMPANIES MIGRAINE
Another important point is that migraine and tensiontype headache sometimes occur together in a single
metabolism. Furthermore, migraine patients might start
experiencing tension-type headaches over time and the
latter problem may present stronger symptoms. In these
cases, the patient would be expressing the form, duration
and frequency of these aches. Tension-type headaches
are easier to treat in our day. In addition to muscle
relaxants, other medication used to treat depression help
greatly. However, if trigger points are the cause of the
headache, painkillers would be of no help.
RELAXATION TRAINING AND BIOFEEDBACK
Besides medication, alternative treatments can also be
used to control aches. Psychological approaches such as
relaxation trainings with biofeedback is among the most
popular ones. Patients are guided to relax themselves
with the help of
an electronic device called
‘biofeedback’. This method is
especially good for treating
headaches that come from
contraction of muscles.
If the pain is resistant
against medication and
relaxation techniques,
local anesthetic injections
can be applied on trigger
points, which will help
relax the muscles and
control the pain.
Most recently, the world of
science has acknowledged
that pain occurs
independently from time
and place.
If originating from trigger
points, the tension-type
headache can also be
treated quite effectively
by using a combination
of manual therapy and
neuraltherapy.
January - January 2015
89