Yıllık İtalyan Çimi ve Tüylü Fiğ Karışımlarında

Ege Üniv. Ziraat Fak. Derg., 2003, 40(2):17-24
ISSN 1018-8851
Yıllık İtalyan Çimi ve Tüylü Fiğ Karışımlarında Farklı
Hasat Zamanlarının Bazı Kalite Özelliklerine Etkisi
Üzerinde Araştırmalar 1
Hakan GEREN 2 Hikmet SOYA3 Rıza AVCIOĞLU 3
Summary
Investigations On The Effect Of Cutting Dates On Some Quality
Properties Of Annual Italian Ryegrass and Hairy Vetch Mixtures
This study has been conducted to determine the effect of 3 different cutting
dates (20 March, 5 April and 20 April) on some quality characteristics of 2 various hairy
vetch varieties (Menemen-79 and Efes-79) with annual Italin ryegrass grown as winter
second crop in mixtures during 2 years in Bornova research fields of Ege University
Faculty of Agriculture Department of Field Crops between 2000-2002. According to the
results obtained; there were not significant differences between the hairy vetch varieties in
terms of the vetch rate, contents of dry matter, crude ash and protein. All characteristics
mentioned above were being affected significantly from the cutting dates. The most suitable
values were obtained at the cutting dates on 5th April.
Keywords : Vicia villosa, Lolium multiflorum var. westerwoldicum, cutting date, vetch rate,
contents of dry matter, crude ash and protein.
Giriş
Sürünücü habitusa sahip olan fiğler ot üretimi amacıyla
genellikle tek yıllık buğdaygillerle karışım halinde yetiştirilmektedir.
Köklerindeki bakteriler yardımıyla havanın serbest azotunu bağlama
yeteneği nedeniyle protein içeriği fazla olan baklagillerle, kuru madde
oranı daha yüksek olan buğdaygillerin karışım olarak ekilmesi, sözkonusu
avantajların birlikte değerlendirilmesine olanak vermekte ve daha kaliteli
ve yüksek verimin elde edilmesini sonuçlamaktadır (11).
Kaba yemlerde vejetasyon süresinin uzamasına bağlı olarak yem
değeri azalma gösterir. Yem değerinde gözlenen bu azalmanın nedeni,
bitkilerde vejetasyon ilerledikçe meydana gelen lignifikasyon olayıdır.
1
Ege Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi No: 2001-ZRF-010
Yard.Doç.Dr., EÜZF Tarla Bitkileri Bölümü Bornova-İzmir,
[email protected]
3
Prof.Dr., EÜZF Tarla Bitkileri Bölümü Bornova-İzmir
2
17
Nitekim lignifikasyon ile bitkide esasen parçalanabilirliği sorun olmayan
sellüloz, ham sellüloz gibi bazı besin maddelerinin yararlanılabilirliği
sınırlanmaktadır (5). Samsun ekolojik şartlarında tüylü fiğ+İtalyan çimi
karışımının ham protein oranı %17,8, ham kül oranı %6,3 olarak
belirtilmiştir (9). Çukurova bölgesinin kıraç koşullarında yürütülen bir
denemede, botanik kompozisyonun (yeşil otta fiğ oranı %46-52) biçim
zamanlarından etkilenmediği öne sürülmüş-tür (8). Menemen koşullarında
Anadolu üçgülü ve yıllık İtalyan çimi (Efe-82) çeşitleriyle farklı karışım
oranları denenmiştir. Yalın İtalyan çiminden en yüksek kuru madde oranı
(%28) alınmıştır (10). Farklı tüylü fiğ çeşitle-riyle yürütülen bir başka
denemede, çeşitler arasında kuru madde ve ham protein oranları açısından
fark olmadığı belirtilmiş, ayrıca, biçim zamanla-rının ilerlemesiyle kuru
madde oranılarının arttığı, ham protein oranlarının ise azaldığı
vurgulanmıştır (6). GAP yöresinde kışlık ara ürün olarak yetiştirilen adi
fiğ+arpa karışımlarında en uygun hasat zamanının belirlenmesi amacıyla
yapılan bir çalışmada, hasadın gecikmesiyle kuru ottaki baklagil oranının
azaldığı belirlenmiştir (2). Menderes/İzmir ekolo-jik koşullarındaki bir
çalışmada, tüylü fiğ çeşitleri arasında kuru madde ve ham protein oranları
bakımından bir farklılık bulunmadığı, botanik kompozisyonda tüylü fiğ
oranı hariç diğer tüm karakterlerinin biçim zamanlarından önemli ölçüde
etkilendiği belirtilmiştir (7). Bornova ekolojik şartlarında biçim zamanı
ilerledikçe yalın tüylü fiğin kuru madde oranının %12,7’den %28,3’e
yükseldiği, ham protein oranının %21,9’dan %17,9’a gerilediği
belirtilmiştir (3). Bornova şartlarında adi fiğ +İtalyan çimi karışımlarında
biçim tarihleri ilerledikçe kuru madde oranının yükseldiği, buna karşılık
ham protein oranlarının azaldığı, ayrıca, %50 İtalyan çimi + %50 adi fiğ
karışımlarının Mayıs başındaki biçimlerinde kuru madde oranının %15,920,1, ham protein ve kül oranlarının da sırasıyla %12,5, %9,1 dolayında
olduğu saptanmıştır (4).
Ege Bölgesi sahil kuşağında kışlık ara ürün olarak yetiştirilecek
İtalyan çimi ile tüylü fiğ karışımlarında, farklı hasat zamanlarının bazı
kalite karakterleri üzerine etkisini ortaya koymak araştırmamızın temel
amacını oluşturmuştur.
Materyal ve Yöntem
Araştırma, Ege Üniv.Zir.Fak. Tarla Bitk. Bölümü’nün Bornova’da
bulunan deneme tarlalarında, 2000-2001 ve 2001-2002 yıllarının kış
vejetasyon dönemlerinde yürütülmüştür. Denemenin yürütüldüğü
dönemlere ait ortalama hava sıcaklığı ve toplam yağış sırasıyla, birinci yıl
14,1°C, 490 mm, ikinci yıl 13,0°C, 735 mm olmuştur. Deneme tarlasında 018
20 cm’lik toprak tabakası; milli-kil bünyede olup pH:8,2, tuz:%0,01,
organik madde:%1,9, kireç:%21,52, N:%0,3, P:0,5 ppm, K:500 ppm
değerlerine sahiptir. Deneme yerinin iklim ve toprak özellikleri açısından,
kışlık olarak tüylü fiğ ve yıllık İtalyan çimi yetiştiriciliğini sınırlayan
olumsuz bir yapı söz konusu olmamıştır.
Bitki materyali olarak, Ege Tarımsal Araştırma Entitüsü’nce
geliştirilen, Menemen-79 ve Efes-79 isimli tüylü fiğ ve Efe-82 isimli yıllık
İtalyan çimi çeşitleri kullanılmıştır. Araştırmada 2 faktör ele alınmış olup
bunlar; a) Karışım Türü (Menemen-79+Efe-82 ve Efes-79+Efe-82), b)
Biçim Zamanı (20 Mart, 5 Nisan, 20 Nisan)’dır. Deneme İki Faktörlü
Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre 4 tekrarlamalı olarak düzenlenmiş,
parsel boyutları 5 m x 2 m olarak alınmıştır.
Ekimler 27.11.2000 ve 7.12.2001 tarihlerinde, %50’lik oranlar
esas alınarak, 4 kg/da tüylü fiğ, 1 kg/da İtalyan çimi tohumluğu hesabıyla,
sıra arası 20 cm olan çizilere, 1 sıra buğdaygil + 1 sıra baklagil şeklinde
ekilmiştir. Ekimden önce temel gübre olarak 3 kg/da N, 8 kg/da P2O5
verilmiştir. Denemenin su ihtiyacı doğal yağışlarla karşılanmış, başka bir
sulama yapılmamıştır. Yöntem gereği yabancı bitki savaşımı, hastalık ve
zararlı mücadelesi yapılmamıştır. Deneme; 20 Mart, 5 Nisan ve 20 Nisan
tarihlerinde olmak üzere 3 kez, toprak seviyesinden elle biçilmiştir. Biçilen
üründe botanik kompozisyon, kuru madde, ham kül ve protein oranları gibi
kalite özellikleri saptanmıştır.
Araştırmadan elde edilen veriler hazır paket program TARİST (1)
kullanılarak değerlendirilmiş, hesaplanan LSD (0,05) değerleri her
çizelgenin alt bölümünde verilmiştir.
Bulgular ve Tartışma
Çizelge 1’de incelenen özelliklere genel olarak bakıldığında, yıllar ile
2 yıl ortalama değerlerinin, ele alınan faktörlerden etkilenme biçimi çok
benzer olduğundan, bulguların verilmesi ve tartışılması 2 yıl ortalama
değerlerine göre yapılmıştır.
Yeşil Otta Fiğ Oranı (YOF): 2 yıl ortalaması göz önüne alındığında
(Çizelge 1), karışım türü (K), biçim zamanı (BZ) faktörü ve karışım türü x
biçim zamanı (KxBZ) interaksiyonu farklılıklarının önemli boyutta
olmadığı saptanmıştır. Bu bağlamda karışım türleri arasında en yüksek
orana %86,3 ile Menemen-79+Efe-82 karışımı, biçim zamanları arasında da
%86,9 ile 20 Nisan tarihli biçimler sahip olmuşlardır. Bulgularımız tüylü fiğ
+yıllık İtalyan çimi karışımlarında botanik kompozisyonun fiğ türüne göre
değişmediğini bildiren araştırıcılar (7)’ın bulgularıyla bağdaşırken,
19
Çizelge .: Farklı Zamanlarda Biçilen Tüylü Fiğ ve Yıllık İtalyan Çimi Karışımlarında Bazı
Kalite Özellikleri
2001
Biçim
Zamanı
20 Mart
5 Nisan
20 Nisan
Ortalama
LSD (%5)
20 Mart
5 Nisan
20 Nisan
Ortalama
LSD (%5)
20 Mart
5 Nisan
20 Nisan
Ortalama
LSD (%5)
20 Mart
5 Nisan
20 Nisan
Ortalama
LSD (%5)
20 Mart
5 Nisan
20 Nisan
Ortalama
LSD (%5)
M-79+
E-82
E-79+
E-82
2002
Ort.
M-79+
E-82
E-79+
E-82
2 Yıl Ortalaması
Ort.
Yeşil Ot Fiğ Oranı (%)
89,3 85,0
78,2
72,2
87,1
75,2
90,5 88,0
86,2
80,6
89,2
83,4
96,0 95,0
77,9
78,8
95,5
78,4
91,9 89,3
90,6
80,8
77,2
79,0
K:ÖD BZ:5,9 KxBZ:ÖD K:ÖD BZ:ÖD KxBZ:ÖD
Kuru Ot Fiğ Oranı (%)
88,8 78,0
78,9
72,0
83,4
75,5
89,3 88,0
87,6
83,0
88,6
85,3
96,6 95,7
80,1
77,4
96,1
78,8
91,6 87,2
89,4
82,2
77,5
79,8
K:ÖD BZ:7,8 KxBZ:ÖD K:ÖD BZ:7,4 KxBZ:ÖD
Kuru Madde Oranı (%)
16,59 14,06
11,59 11,43
15,32
11,51
16,80 16,50
12,92 13,26
16,65
13,09
16,33 19,27
14,83 14,15
17,80
14,49
16,57 16,61
16,59
13,11 12,95
13,03
K:ÖD BZ:1,72KxBZ:2,44 K:ÖD BZ:1,96 KxBZ:ÖD
Ham Kül Oranı (%)
13,89 13,33
14,37 13,72
13,61
14,04
12,07 12,37
13,97 13,30
12,22
13,64
11,08 11,72
12,43 12,27
11,40
12,35
12,35 12,47
12,41
13,59 13,10
13,34
K:ÖD BZ:1,28 KxBZ:ÖD K:ÖD BZ:1,02 KxBZ:ÖD
Ham Protein Oranı (%)
23,27 22,59
23,17 24,65
22,93
23,91
20,59 20,04
21,78 22,48
20,32
22,13
20,68 18,26
19,30 19,64
19,47
19,47
21,51 20,30
20,90
21,41 22,26
21,84
K:ÖD BZ:2,26 KxBZ:ÖD K:ÖD BZ:1,54 KxBZ:ÖD
M-79+ E-79+ EE-82
82
Ort.
83,7
78,6
81,1
88,3
84,3
86,3
86,9
86,9
86,9
86,3
83,2
84,8
K:ÖD BZ:ÖD KxBZ:ÖD
83,0
73,8
78,4
88,4
84,9
86,7
88,4
86,0
87,2
86,6
81,6
84,1
K:ÖD BZ:6,2 KxBZ:ÖD
14,09
12,75
13,42
14,86
14,88
14,87
15,58
16,71
16,14
14,84
14,78
14,81
K:ÖD BZ:1,49 KxBZ:ÖD
14,13
13,52
13,83
13,02
12,84
12,93
11,75
11,99
11,87
12,97
12,78
12,88
K:ÖD BZ:0,88 KxBZ:ÖD
23,22
23,62
23,42
21,19
21,26
21,22
19,99
18,95
19,47
21,46
21,28
21,37
K:ÖD BZ:1,45 KxBZ:ÖD
Menemen-79çeşidinin Efes-79 çeşidinden daha üstün olduğunu bildiren
(6)’nın verileriyle çelişmektedir. Gelişme ilerledikçe botanik
kompozisyonda tüylü fiğ oranı yükselmiş, ancak biçim zamanlarına ilişkin
değerler arasında fark görülmemiştir. Bu durum, biçim zamanının
gecikmesine rağmen İtalyan çiminden daha erken bir gelişme döneminde
bulunan tüylü fiğin daha çok fotosentez ürünü oluşturmasından ve ekolojik
koşulların da yardımıyla tüylü fiğ-İtalyan çimi rekabetinin baklagil lehine
dönük olmasından ileri gelmektedir. Bazı araştırıcılar (7,8) fiğ-buğdaygil
karışımlarının yeşil ot botanik kompozisyonunda baklagil oranlarının biçim
zamanlarından etkilenmediğini, kimi araştırıcılar (2) ise hasat zamanının
gecikmesi baklagil oranının düşmesine neden olduğunu belirtmişlerdir.
Bulgularımız ilk gurup araştırıcıların belirttiği sonuçlara paralellik
göstermiştir. Diğer araştırıcılarla oluşan çelişkilerin nedenini, araştırmalarda
20
kullanılan fiğ ve buğdaygil çeşitlerinin farklı olmasına ve iklimsel olayların
etkisine dayandırmak olasıdır.
Kuru Otta Fiğ Oranı (KOF): 2 yıl ortalamasında karışım türü
faktörü ve karışım türü x biçim zamanı interaksiyonu farklılıklarının önemli
boyutta olmadığı, buna karşılık Biçim zamanı faktörünün önemli etkiye
sahip olduğu saptanmıştır. 2 yıllık ortalamalara göre karışım türleri arasında
rakamsal olarak en yüksek orana %86,6 ile Menemen-79+Efe-82 karışımı,
biçim zamanları arasında da %87,2 ile 20 Nisan tarihli biçimler sahip
olmuşlardır. Bulgularımız tüylü fiğ+İtalyan çimi karışımlarında botanik
kompozisyonun fiğ türüne göre değişmediğini bildiren araştırıcılar (7)’ın
bulgularıyla bağdaşırken, Menemen-79 çeşidinin Efes-79 çeşidinden daha
üstün olduğunu bildiren araştırıcılar (6)’ın verileriyle çelişmektedir. Biçim
zamanlarına ilişkin bulgularımız, hasat zamanının ilerlemesiyle kuru otta
baklagil oranının düştüğünü bildiren araştırıcılar (2)’ın ve fiğ-buğdaygil
karışımlarında kuru ot botanik kompozisyonunda baklagil oranlarının biçim
zamanlarından etkilenmediğini belirten araştırıcılar (7, 8)’ın ifadeleriyle
uyuşmamaktadır. Kuru ot botanik kompozisyonunda baklagil oranı
değerleri, yeşil ot değerlerinden saptandığı için, onların tam bir yansımasını
göstermiş ve hasat zamanı ilerledikçe yükselmiştir. Ancak veriler arasındaki
çelişkiler; karışım kompozisyonları, biçim tarihleri ve ekolojik koşulların
farklı olmasından kaynaklanabileceği düşünülebilir.
Kuru Madde Oranı (KMO): 2 yıl ortalamasında, sadece biçim
zamanı faktörü etkisinin önemli bulunmuştur. Karışım türleri arasında
farklılık bulunmamasına rağmen rakamsal olarak en yüksek oran %14,84 ile
Menemen-79 tüylü fiğ çeşidinin Efe-82 İtalyan çimiyle yaptığı karışımlarda
belirlenmiştir. Biçim zamanları arasında en yüksek kuru madde oranı
(%16,14) 20 Nisan’da gerçekleştirilen biçimlerden elde edilmiştir. Kuru
madde oranlarına ilişkin bulgularımız, fiğ çeşitlerine ilişkin kuru madde
içerikleri arasında önemli bir fark olmadığını bildirilen sonuçlarla
uyumludur (6,7,10). Kuru madde oranları, biçim zamanlarından önemli
ölçüde etkilenmiş ve gelişme ilerledikçe yükselmiştir. Gelişmenin
ilerlemesiyle, bitkilerdeki genç ve su kapsamı yüksek dokuların yerini, kalın
çeperli ve koyu özlü hücrelerden oluşan yaşlı dokular almakta ve buna bağlı
olarak kuru madde oranlarında artmalar görülmektedir. Bulgularımız, biçim
zamanının gecikmesiyle kuru madde içeriğinin yükseldiğini bildiren pek
çok araştırıcının sonuçlarıyla paralellik içerisindedir (3,4,11).
21
Ham Kül Oranı (HKO): 2 yıl ortalamasında sadece biçim zamanı
faktörü önemli, karışım türü faktörüyle karışım türü x biçim zamanı
interaksiyonu ise önemsiz bulunmuştur. En yüksek rakamsal değere
(%12,97) Menemen-79-Efe-82 karışımı ulaşmıştır. Biçim zamanları
arasında önemli farklılık tesbit edilen araştırmamızda, 2 yıl ortalamasında
20 Mart tarihlerinde gerçekleştirilen biçimlerden en yüksek kül oranları elde
edilmiştir (%13,83). Bulgularımız, bu iki tüylü fiğ çeşidi arasında ham kül
içeriği bakımından farklılık olmadığı belirtilen sonuçlarla desteklenmektedir
(6,7). Ham kül oranı, biçim zamanlarından önemli ölçüde etkilenmiş ve
gelişmenin ilerlemesiyle düşmüştür. Gelişme ilerledikçe, toprak suyundaki
kayıplara bağlı olarak mineral maddelerin absorbsiyonu ve yeni yaprakların
oluşumu azalmış, buna karşın azotlu bileşiklerle çok miktarda mineral
madde içeren yaşlı yapraklar sararıp dökülmüş ve bunun doğal sonucu
olarak karışım bitkilerinin ham kül kapsamları düşmüştür. Bulgularımız,
biçim zamanının gecikmesiyle ham kül oranının düştüğü belirtilen
sonuçlarla desteklenirken (7), biçim zamanı ilerledikçe ham kül oranının
yükseldiği bildirilen sonuçlarla çelişmektedir (3,4).
Ham Protein Oranı (HPO): 2 yıl ortalamasına göre biçim zamanı
faktörü önemli, karışım türü faktörüyle karışım türü x biçim zamanı
interaksiyonunun ise önemsiz olduğu saptanmıştır. Rakamsal olarak en
yüksek oranlar Menemen-79+Efe-82 karışımından sağlanmıştır. 20 Mart’ta
yapılan biçimlerden en yüksek ham protein oranı elde edilmiştir (%23,42).
Bulgularımız, bu iki tüylü fiğ çeşidi arasında ham protein içeriği
bakımından farklılık olmadığının belirtildiği sonuçlarla uyumludur (6,7,10).
Biçim zamanlarından önemli ölçüde etkilenen ham protein oranı,
gelişmenin ilerlemesiyle düşmektedir. Gelişme çağındaki bitkiler fotosentez
yüzeylerinin fazlalığı nedeniyle daha çok protein sentezlemekte ve
dolayısıyla ham protein içerikleri de yüksek olmaktadır. Gelişmenin
ilerlemesiyle hücre duvarlarının temel yapı maddesi olam ham selüloz
üretimi artmakta, buna karşılık fotosentez alanlarının azalmasına bağlı
olarak ham protein içeriği düşmektedir. Bulgularımız, biçim zamanının
ilerlemesiyle ham protein oranının düştüğünü bildiren pek çok araştırıcının
sonuçlarıyla da uyumlu görülmektedir (3,4,7).
Özellikler Arası İlişkiler : Araştırmada farklı tarihlerde biçilen tüylü
fiğ+İtalyan çimi karışımlarına ait incelenen karakterler arasındaki ikili
ilişkilerin belirlendiği değerler ve korelasyon katsayıları matriksi Çizelge
2’de gösterilmiştir. Denememizdeki yeşil ot botanik kompozisyonu ile kuru
ot botanik kompozisyonu (r:0,907) arasında önemli ve pozitif bir ilişki
22
saptanırken, kuru madde oranı ile ham kül oranı (r:-0,466) ve ham protein
oranı (r:-0,467) arasında önemli ve negatif bir ilişki belirlenmiştir.
Bulgularımız bazı araştırıcılar (3,4) tarafından desteklenmektedir
Çizelge 2. Farklı Zamanlarda Biçilen Tüylü Fiğ+Yıllık İtalyan Çimi Karışımlarında
Özellikler Arasındaki İlişkiler
KOF
KMO
HKO
HPO
YOF
0,907**
0,473**
-0,306*
-0,194ns
KOF
0,502**
-0,352*
-0,152ns
ns : önemli değil, * : %5 düzeyinde önemli,
KMO
HKO
-0,466**
-0,467**
0,387**
** : %1 düzeyinde önemli
Sonuç
Kalite kriterleri esas alınarak yapılan değerlendirmelerde; Ege
Bölgesi’nde pamuk ekim alanlarında kışlık ikinci ürün olarak İtalyan
çimi+tüylü fiğ karışımı yetiştirilmek istenirse, Efe-82 isimli İtalyan çimiyle
birlikte, Menemen-79 veya Efes-79 tüylü fiğ çeşitlerinden birisinin seçilerek
yetiştirilmesi ve hasatlarının Nisan ayının ilk haftası içerisinde yapılması
önerilebilir.
Özet
Bu çalışma, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü’nün
Bornova deneme tarlalarında, 2000-2002 yılları arasında 2 yıl süreyle, kışlık ikinci ürün
olarak yetiştirilen tüylü fiğ+yıllık İtalyan çimi (Efe-82) karışımlarında, 2 değişik tüylü fiğ
çeşidi (Menemen-79 ve Efes-79) ve 3 farklı biçim zamanı (20 Mart, 5 Nisan ve 20
Nisan)’nın bazı kalite özelliklerine etkisini saptamak için yürütülmüştür. Elde edilen
sonuçlara göre, kuru otta fiğ oranı ile kuru madde, ham kül ve protein oranları açısından
tüylü fiğ çeşitleri arasında fark bulunmamıştır. Anılan tüm karakterler biçim zamanından
önemli ölçüde etkilenmiştir. En uygun değerler 5 Nisan biçimlerinden elde edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Vicia villosa, Lolium multiflorum var. westerwoldicum, biçim zamanı,
fiğ oranı, kuru madde, ham kül ve protein oranı
Kaynaklar
1.Açıkgöz, N., Akbaş, M.E., Moghaddam, A. ve Özcan, K., 1994, PC’ler İçin Veritabanı
Esaslı Türkçe İstatistik Paketi:TARİST, 1.Tarla Bitkileri Kongresi, 2428.04.1994, İzmir, s:264-267.
2.Arslan, A. ve Gülcan, H., 1996, Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Kışlık Ara Ürün Olarak
Yetiştirilen Değişik Fiğ ve Arpa Karışımlarında Biçim Zamanının Ot Verimi ve
Bazı Tarımsal Özelliklere Etkisi Üzerinde Bir Araştırma, Türkiye Çayır-Mer’a ve
Yembitkileri 3. Kongresi 17-19 Haziran 1996, Erzurum. s:341-347
3.Avcıoğlu, R. ve Geren, H., 1998, Hasat Dönemlerinin Bazı Değerli Yembitkilerinin
Verimine ve Yem Kalitesine Etkileri Üzerinde Araştırmalar, EÜ Araştırma Fon
Saymanlığı 1997-ZRF-009 nolu proje, Bornova-İzmir, 38s.
23
4.Avcıoğlu, R., Soya, H. ve Geren, H., 2000, Ege Bölgesinde Kışlık İkinci Ürün Olarak
Yetiştirilen Bazı Yembitkilerinin Verim ve Silolanma Olanakları Üzerine
Araştırmalar, EÜ Araştırma Fon Saymanlığı 1998-ZRF-042 Nolu Proje,
Bornova-İzmir, 64s.
5.Bhargava, P.K., Orskov, E.R. and Wallit, T.K., 1988. Rumen degradation of straw. 4
selection and degredation of morphological components of barley straw by
sheep, Animal Prod. 47:105-110.
6.Doğrucu, F., 1994, Menemen Koşullarında Bazı Fiğ Çeşitlerinde Farklı Biçim
Zamanlarının Ot Verimi ve Kalitesine Etkisi, Ege Tar.Araş.Enst.1994 yılı Sonuç
Raporu, Yem 3(1-23), Menemen-İzmir.
7.Gülenç, Ş. ve Soya, H., 1997, Kışlık İkinci Ürün Olarak Tüylü Fiğ (Vicia villosa L.)’in
Arpa (Hordeum vulgare L.) ve Yulaf (Avena sativa L.) İle Karışımlarında
Değişik Hasat Dönemlerinin Verim ve Verim Özelliklerine Etkileri Üzerinde
Araştırmalar, EÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı
(Basılmamış Doktora Tezi), İzmir, 95s.
8.Hatipoğlu, R., Anlarsal, A.E., Tükel, T. Ve Baytekin, H., 1990, Çukurova Bölgesi
Kıraç Koşullarında Yetiştirilen Fiğ+Arpa Karışımında Biçim Zamanlarının Ot
Verimi ve Botanik Kompozisyona Etkisi Üzerinde Bir Araştırma, Çukurova
Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 1(3):26-36.
9.Manga, İ. ve Genç, A., 1990, Samsun Ekolojik Şartlarında Kış Mevsiminde
Yetiştirilebilecek Fiğ Çeşitleri ve Karışımlarının Tespiti Üzerinde Bir Araştırma,
Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 5(1-2):35-48.
10.Sabancı, C.O. ve Ürem, A., 1993, Anadolu Üçgülü (Trifolium resupinatum L.) ve Yıllık
Çim (Lolium multiflorum Lam.)’in Değişik Karışım Oranlarının Yeşil Ot ve
Kuru Madde Verimine Etkisi, Anadolu Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi
3(2):89-97.
11.Soya, H., Avcıoğlu, R. ve Geren, H., 1997, Yembitkileri, Hasad Yayıncılık Ltd. Şti.
PK:212 Kadıköy-İstanbul, 223s.
24