günümüzde türkġye`de televġzyonlarda yayımlanan pek çok dġzġ ve

GÜNÜMÜZDE TÜRKĠYE’DE TELEVĠZYONLARDA
YAYIMLANAN PEK ÇOK DĠZĠ VE FĠLMDE
STANDART DĠLĠMĠZ, YANĠ ĠSTANBUL TÜRKÇESĠ
BOZULMAKTA VE GARĠP SÖYLEYĠġ ġEKĠLLERĠ
MEDYA VASITASIYLA TOPLUMA
YAYILMAKTADIR. BU DURUMUN TOPLUM
ÜZERĠNDEN ĠNCELENMESĠ
HAZIRLAYANLAR
Ömer Faruk KARACA
Badenur ÖZCAN
(ESKİŞEHİR ETİ SOSYAL BİLİMLER LİSESİ)
DANIġMAN ÖĞRETMEN
Uğur KIRIM
Proje kategorisi
İstanbul
Uluslararası Sosyal Bilimler Olimpiyatı
Mayıs,2012
ĠÇĠNDEKĠLER
PROJENĠN ADI………………………………………………………………………… 2
PROBLEM……………………………………………………………………………… 3
PROJENĠN AMACI……………………………………………………………………. 5
HĠPOTEZ………………………………………………………………………............... 6
SAYILTILAR…………………………………………………………………………… 7
GĠRĠġ……………………………………………………………………………………. 8
YÖNTEM………………………………………………………………………………... 12
ZAMANLAMA………………………………………………………….……………… 13
BULGULAR……………………………………………………………………………. 14
SONUÇ VE TARTIġMA……………………………………………………………….23
ÖNERĠLER………………………………………………………………………………26
TEġEKKÜR……………………………………………………………………………..27
KAYNAKÇA……………………………………………………………………………. 28
EKLER…………………………………………………………………………………... 29
1
PROJENĠN ADI:
Günümüzde Türkiye‟de televizyonlarda yayımlanan pek çok dizi ve filmde standart dilimiz,
yani İstanbul Türkçesi bozulmakta ve garip söyleyiş şekilleri medya vasıtasıyla topluma
yayılmaktadır. Bu durumun toplum üzerinden incelenmesi
2
PROBLEM
İnsanlık tarihi, dili ve kültürü de temel alan bir biçimde, iletişim tarihidir. Her kültür,
kendisini oluşturan bireylerin birbirleri arasındaki iletişim, doğru ve sağlıklı olduğu sürece
ayakta kalabilir. Bu nedenle kültürün sürekliliğini sağlamada, onun tüm birikim ve değerlerini
aktarmada baskın olan iletişim, paradoksal olarak, o kültürün yok olması ya da yozlaşmasının
da tohumlarını içinde taşıyabilir. İçinde bulunduğumuz yüzyılın bilgi, birikim, buluş ve
yenilik açısından en hızlı yüzyıl olduğu dikkate alındığında, çeşitli kitle iletişim araçlarının ve
özellikle televizyonun bireylerin kültür kişiliklerinin oluşmasındaki payı oldukça yüksektir.
Günümüzde kitle iletişim araçları internetin de desteğiyle, hem sözlü hem de yazılı
kültürün sembol ve simgelerini kendi amaç ve beklentileri doğrultusunda kullanmakta ve
kitleleri, özellikle de gençleri, farklı ve çoğu zaman da istenmeyen sosyalleştirme sürecine
yönlendirmektedir. Bu süreç, hem anadilin hem de anadilin gönderme ve göstergelerini içeren
kültürel ortamın, bilinç ve bilinçaltı düzeylerde farklılaşmasına yol açmakta, hatta çoğu
zaman, bu farklılaşmalar gerçek bir yozlaşmaya neden olmaktadır. İlk aşamada çok da önemli
sayılmayan bu yozlaşmalar, zamanla esas kültürde yeni bir alt kültür oluşturmakta ve bu alt
kültür yeni dil-kültür örgüsü içinde hem kuşaklar hem de aynı kuşak içindeki bireyler arasında
büyük uçurumlara yol açmaktadır.
Böylesi bir durumda, özellikle lise gençleri, çevrelerindeki kişilerden de kopuk bir
biçimde, talk show’lardaki sözde “yol gösterici” ve “kanaat önderlerini” rol-model olarak
3
almakta, onların hem konuşma üsluplarını hem de kullandıkları “bozuk Türkçe” yi, çarpık bir
kültürel arka plan içinde, taklit etmektedirler. Bu, antropolojide tanımlandığı biçimiyle “bir
kültürel sistemi, giderek, kendine benzetmesi, kültürel egemenliği altına alması sürecidir.”
Kısaca bir; “kültürel özümseme”dir. (Bozkurt Güvenç, İnsan ve Kültür, s. 131)
Bu bağlamda, genç neslin küresel pazarın tuzağına düşürülmesinde en büyük etkiye
sahip olan TV programları „‟Talk Show‟‟
programlarıdır. Hem dilin farklı ve bozuk
kullanımını hem de az okuyan topluma empoze edilen çarpık sembol ve simgeleri ele
aldığımızda „‟Talk Show‟‟ lar gençleri Pavlov‟un şartlı deneklerine dönüştürmektedir.
4
AMAÇ
Türkiye‟de birçok TV kanalındaki TalkShow programlarının,
özellikle lise gençleri
üzerindeki lengüistik, psikolojik ve sosyolojik etkilerini Türkiye‟nin sosyokültürel
dinamikleri açısından incelemek, bu durumun ortaya çıkardığı sorunları tartışmak ve çözüm
önerileri geliştirmektir.
Bu genel amaç doğrultusunda aşağıdaki sorular alt amaç olarak belirlenmiştir:
• Medyada popüler olmuş ve çok sayıda izleyici kitlesine sahip olan talk show’lar hangi süreç
ve dinamikler içerisinde lise gençlerini etkilemektedir?
•Medya ve izleyici arasındaki kültürel ilişki hangi bilimsel temellere dayanmaktadır?
•Kültür, alt kültür, kültürel etkileşme ve diğer kültürel süreçler bilimsel olarak nasıl
tanımlanmaktadır?
•Medya ve izleyici arasındaki kültürel etkileşimi hangi bilimsel şema ile ele alabiliriz?
•Haberleşme, iletişim ve medya kavramlarını nasıl tanımlayabiliriz?
•Medyadaki birçok program içerisinden özellikle talkshow’ların tercih edilmesini anlamlı
kılan nedenler nelerdir?
•Medyanın bir tür sözlü iletişim olması ve sözlü iletişimin sözlü kültüre dayanması izleyici
kitlesinin üzerinde bıraktığı etkiler açısından nasıl bir nitelik taşımaktadır?
•Medya tarihinde talk show’ların ortaya çıkışının nedenleri, bu tarz programların kendine
özgü nitelikleri nelerdir?
•Talk show’ların gençleri etkilediği tez hangi temellere dayanmaktadır?
•Talk show’lar zaman içerisinde nasıl bir biçim almıştır?
•Türkiye‟deki medya tarihi çerçevesi ele alındığında talk show’lar ne zaman ortaya çıkmıştır
ve bugün hangi biçimi almıştır?
5
•Talk show’lar potansiyel olarak zararlı mı; yoksa talk show’larda benimsenen format mı
zararlıdır?
HĠPOTEZLER
Ana Hipotez: Televizyondaki Talk Show‟lar lise gençlerini dilsel, sosyal, psikolojik ve
kültürel yönden etkilemektedir.
Alt Hipotezler:
1: Talk Showlar izleyicileri anormal davranışlara açık hale getirmektedir.
2: Talk Show izleyicileri toplumsal meseleler karşısında ciddiyetsiz ve kayıtsız bir kişilik
yapısı edinmektedirler.
3: Talk show izleyicileri toplumsal gerçekliği çarpık ve güdümlü bir biçimde algılamaktadır.
4: Talk Showlar kültürün ana unsurlarını yozlaştırarak, kuşaklar arası kültürel iletişimi
zayıflatmaktadır.
6
SAYILTILAR
Bu araştırmada aşağıdaki durumlar birer sayıtlı olarak kabul edilmiştir.
1:Talk Show‟ların olumsuz etkileri olumlu etkilerinden fazladır.
2:Talk Show izleyicileri merhamet, acıma ya da empati gibi duygularını yitirmektedirler.
3:Talk Show‟larda alay etme, dalga geçme, küçük düşürme türünden davranışlar izleyiciler
açısından doğallaşmaktadır.
4:Talk Show‟larda her türlü anormallik normal gibi algılanmaktadır.
5:Talk Show‟lar, izleyicileri için gerçekte Dünyadaki bilgi, olgu ve verileri dikkate almadan,
kanıt gösterme gereği duymadan her türlü konu hakkında konuşabilmeyi doğallaştırmaktadır.
6:Talk Show‟larda izleyici kitlesi fikir beyan etmekten ziyade fikir empoze edilen bireylere
dönüşmektedir.
7: Alkışlama, tezahürat, sevgi gösterisi gibi coşkulu insan davranışları içeriği boşaltılarak
reflekse dönüştürmektedir.
8:Yapılan anketteki bireyler anket sorularına samimi cevap vermişlerdir.
9: Araştırmanın anketi problemi ortaya koyabilir durumdadır.
7
GĠRĠġ
Günümüzde,
medya paradoksal olarak, olumsuz etkilerinden çok, olumlu yönleriyle
vurgulanmaya çalışılmakta, hatta medyanın olumsuz diye sunulan özellikleri bile yalnızca
ahlak ve dil açısından ele alınarak dar bir eksende değerlendirilmektedir. Oysa, medyanın
kendine özgü tarihinin de gösterdiği gibi, olumsuz yönleri, lengüistik, psikolojik, sosyoloji ve
felsefi katmanlarda değerlendirilmeyi beklemektedir.
Çalışmamızda, Talk Show‟ları, ön plana almamız bir tesadüf değildir. Öncelikle, “medya”
aslında insanoğlunun yazılı kültür tarihinin tıkandığı bir dönemin; çarpık da olsa, “ikincil”
diye adlandırılan “sözlü kültüre” dönüşünün hem sembolü hem de aracıdır. “İkincil”
nitelemesi iki farklı anlam taşımaktadır: insanlığın yazıyı icadından önceki dönemlere özgü
“birincil” sözlü kültür, görüntüye değil sese dayalıydı. Okuma-yazma geleneği olmayan
toplumlar, atasözleri ve şiirlerde görüldüğü gibi konuşur, duyar ve eylemde bulunurlardı oysa
“Yazılı kültür” tarihi, kitabın tarihiyle örtüşür. Kütüphaneler, kitap satış merkezleri ve her
türlü basılı, yazılı organ, yazının kutsandığı ve öneminin abartıldığı bir sürecin
parçasıdır.Yukarıda belirtilen “ikincil” nitelemesinin bir diğer anlamı ise;kitle iletişim
araçlarının “konuşmayı” tekrar önemli bir insan etkinliğine dönüştürdüğü ama yazılı kültürün
geleneklerini sürdürdüğü ve birincil sözlü kültürün aksine okuma-yazma geleneğinin bir
uzantısı olduğu gerçeğini vurgulamaktadır.
Sözlü kültür, temelinde insanoğlunun dilsel varoluşunun dışa vurumudur.Bu
bağlamda, çalışmamızda dil üzerine tanımların ve açıklamaların kargaşasının içine dalmak
yerine, “dilbilimin babası” diye anılan Saussure‟ün dil tanımlamasını temel aldık. Saussure,
“genel dilbilim derslerinde” dili birbirine bağlı iki kavramla açıklar: “dil/söz karşıtlığı”.
Yakından incelendiğinde bu ortak özelliğin son derece karmaşık olduğu görülür. Örneğin,
insan aşağı yukarı 200 farklı sesi telaffuz edebilir ve onları algılayabilir; ama her dilsel
topluluk sahip olduğu binlerce sözcük için aşağı yukarı 40 temel ses kullanır. Her birey, bütün
bu temel seslere, yani sesbirimlere ve kendi anadilinin binlerce sözcüğüne sahiptir. Bunun
dışındaki sözcükler, dilsel toplulukta bireylerin mesleğine, zevklerine, toplumsal, kültürel
farklılıklarına göre dağılır. Bireyler kendi anadillerinin bütün sözcük dağarcığına sahip
8
olabilirler, çünkü sadece seslerin kendisine değil, aynı zamanda sesbilgisel kurallara ilişkin
dizgeye de sahiptirler.
Talk Show‟ları incelediğimiz bu çalışmada ayrıca, Bozkurt Güvenç‟in kültür
şemasını,dilin merkezde olduğu ve kültürü oluşturan her kurumla bağlantılı bir sistem olarak
ele aldığı için benimsedik.
“Kültür, soyut ve kavramsal bir model olarak, hangi somut değişkenlerden,
kurumlardan ve ilişkilerden oluşmuştur?” sorusunun karşılığı antropolojide birbirinden çok
farklı, tanım ve teorilere yol açmaktadır. Bu bağlamda, Bozkurt Güvenç‟in “kültür haritası”nı
kültür kavramını en toparlayıcı ve bütünlüklü bir biçimde yansıttığı için seçtiler.
Bu haritada, ortada “dil”in yer alması bir tesadüf değildir; çünkü insanoğlunun tüm
yapıp etmeleri iletişime dayalıdır ve iletişim aracı da dildir. Dil kültürün değişkenleriyle
doğrudan bağlantılıdır.
Bilindiği gibi kültür kavramı tek bir kelime ya da tanımla açıklanamayacak kadar
geniş kapsamlı bir kavramdır. Kültür konusunda yayınlanan bir antolojide, kültür ve
kavramının 164 farklı tanımı derlenmiş ve tartışılmıştır.(Kroeber, A. L. ve C. Kluckhohn
1952. Culture: A Critical Review of ConceptsandDefinitions) Kültürün bu çok anlamlılığı
9
karşısında Bozkurt Güvenç‟in kültürü holistik(bütüncül) bir biçimde ele alan “bir sistem
olarak kültür Ģeması” çalışmamızdaki dil-kültür bağlantısını çözümleme ve anlamada yararlı
bir kavramsallaştırmadır.Burada vurgulanması gereken, sosyal-kültürel sistemin var olma
şartının iki temeli dayanmasıdır:
1: Biyo-kültürel birer ürün olan kişilik.
2:Birbiriyle anlaşmak için kullandığı sembolik sistem olan dil.
İnsanlar arası ilişkiler gibi, kurumlar ve toplumlar arası ilişkiler kişilerle kurulur, dil
aracılığıyla sürdürülür. Toplumda madde ve kavram olarak var olan her şey dilde de vardır.
Kültürel ve tarihi miras,ancak dil aracılığıyla, yeni kuşaklara aktarılır.Dil,kültürel muhtevanın
bir ansiklopedisi,hazinesi yada sözlüğü gibidir.(Güvenç, B. 1979. İnsan ve Kültür, Remzi
Kitabevi syf.112)
Talk Showların incelenmesi ve çözümlenmesi sırasında dilin kültürle bağlantılı olarak
büründüğü her türlü anlam, kavramsallaştırma ve işlevlerin gençler üzerindeki olumsuz
etkileri ileriki bölümlerde ayrıntılarıyla belirteceğimiz kültür şeması yardımıyla kolaylıkla
açıklanabilmektedir.Akılda tutulması gereken bu formattaki programların, kültürün her
değişkeniyle doğrudan ya da dolaylı olarak bağlantılı olduğu gerçeğidir.Başka bir deyişle
kültürün herhangi bir öğesindeki değişiklik sistem olarak kültürün tamamını etkilemektedir.
Bir terim olarak Talk Show adından da anlaşılacağı üzere konuşmayı merkeze alan bir
program formatıdır. Gerçek anlamda 1948‟de başlamıştır. Bu tarihten önceki Talk Show‟lar
radyo program formatına girer. Gündelik yaşamın içinde bizi ilgilendiren en basit davranış
kalıplarından en karmaşık bilimsel kavramlara kadar her türlü insan-kültür etkinliğinin
eğlence amacıyla tüketildiği programlardır. Tüm Talk Showlarda görülen ve Talk Show
program formatının ayrılmaz parçası olan iki önemli özellik vardır:
1-Sunucu her şeydir ve programın neredeyse bir tanrısıdır.
2-Geçmiş ve gelecek tüm zaman dilimleri “şu anda” “burada” diye tanımlanan şimdiki zaman
içinde tüketilmektedir.
10
Bu iki özellikten de görülebileceği gibi Talk Showlar diğer televizyon programı
formatlarından, yazılı kültürden çok sözlü kültüre yönelik olması ve her şeyin buharlaşıp
uçabildiği ve kolaylıkla tüketilebildiği bir ortamı yaratması yönüyle tamamen ayrılmaktadır.
BU ALANDA YAPILAN BAZI ÇALIġMALAR
“Medya araştırmaları” her zaman sosyal bilimlerin önemli bir çalışma alanı olmuştur.
Talk Showların program formatı olarak incelenmesi genelde eğlence sektörünün bir parçası
olmasıyla sınırlı kalmıştır. Bu anlamda Talk Showlar reklam kuşaklarından ya da sabah
kuşağında yayınlanan kadın programlarından çok da farklı görülmemiştir. Ülkemizde bu
konuda yapılan en ciddi araştırma Seher Daylak‟ın Talk Show‟larda Soru-Yanıt Savlama
Yapısı, Talk Show programlarında sunucuların diyaloglarda benimsedikleri söylem yapısını
incelemekle sınırlı kalmıştır. Bizim yaklaşımımıza benzeyen tek araştırma Pennsylvania
Üniversitesine aittir. (StaceyDavisand Marie-LouiseMares, (1988) “Effects of Talk Show
Viewing on Adolescents,” Journal of Communication) Bu araştırmanın örneklem grubu dört
farklı liseden seçilmiştir. Bu liselerden ikisi devlet lisesi, diğer ikisi de özel lisedir. Özel
liselerden biri varoşta birisi kırsalda bulunmaktadır.
öğrenciyle
9-12 sınıflar arasından seçilen 292
yapılan anketten, 282 öğrencininki değerlendirilebilir kabul edilmiştir.
Araştırmacılar Talk Showlarla ilgili 3 tane hipotezi baz almışlardır;
1) Televizyon izleyicileri, sapkın davranış biçimlerini gereğinden fazla önemsemektedirler.
2) İzleyiciler başkalarının çektiği acı ve zorluklara karşı duyarsızlaşmaktadırlar.
3) İzleyiciler toplumsal meselelerinin önemini dikkate almaz hala gelmektedirler.
Araştırma sonucunda ikinci hipotez hariç, diğerleri doğrulanmıştır.
11
YÖNTEM
1.AraĢtırma Modeli
Bu çalışma, betimsel ve tarama modelinde yapılmış bir çalışmadır. Olay ve olgu ile
ilgili anlık durumu ortaya koyması ve mevcut durumla ilgili anlık durumu ortaya koyması
bakımından betimseldir.
2.Evren ve Örneklem
Araştırmanın evreni Eskişehir il sınırları içerisinde yaşayan lise gençleridir.
Araştırmanın örneklemi ise çeşitli değişkenler bakımından farklılık gösteren 444 kişidir.
Örneklem seçimi yapılırken basit tesadüfi (rastgele) örnekleme yöntemi kullanılmıştır.
Geliştirilen soru formu ilgili örnekleme uygulanmıştır.
3.Veriler ve Toplanması
Araştırmada verileri toplamak amacıyla anket tekniği kullanılmıştır. Anket formunda
20 adet soru bulunmaktadır. Anketin uygulama süresi yaklaşık 10 dakika sürmüştür. Anket
uygulaması yaklaşık 15 gün sürmüştür.
4.Verilerin Çözümlenmesi ve Yorumlanması
Elde edilen ham veriler kodlandıktan sonra bilgisayar ortamında Excel programı ile
değerlendirilmiştir. Excel programına kapalı uçlu soru yanıtları birer değer verilerek
yüklenmiş, açık uçlu soruların yanıtları programa değer olarak kaydedilmiştir. Veriler
tablolara aktarıldıktan sonra yorumlanmıştır.
12
8. ZAMANLAMA
Bu proje yaklaşık 40 günlük bir sürede gerçekleştirilmiştir. Her bilimsel araştırmada
olduğu gibi bu çalışma için de belli bir zaman planlaması yapılmıştır. Proje şöyle bir zaman
planlamasına sahiptir:
AYRILAN ZAMAN ( Gün ve % olarak )
SÜREÇLER
a. Hipotez OluĢturma
1 Gün
% 2,5
b. Tahminde Bulunma
1 Gün
% 2,5
c. Materyal Belirleme
4 Gün
% 10
d. Hipotezleri Sınama
12 Gün
% 30
e. Sonuçları Değerlendirme
10 Gün
% 25
f. Bilgileri Düzenleme
4 Gün
% 10
g. Proje raporunu Yazma
8 Gün
% 20
40 Gün
% 100
13
BULGULAR VE YORUMLAR
Anket Analizi
1: YaĢınız?
Örneklemin % 29‟u 15; % 22‟si 14; %20‟si 16; %19‟u 17; %8‟i 18; %2‟si 19 yaşındaki
öğrencilerden oluşmaktadır.
2: Cinsiyet:
46%
54%
Erkek
Kız
14
Örneklemi oluşturan öğrencilerin % 54‟ü erkek; % 46‟sı kızdır.
3:Ailenizin aylık gelir düzeyi ne kadardır?
Örneklemdeki kişilerin aylık gelir düzeyinin %33‟ünün 2000 Türk Lirası ve üstü, %28‟inin
1000-1500, %25‟inin 1500-2000, %14‟ünün 500-1000 TL olduğu görülmektedir.
4:Eğitim gördüğünüz lisenin türü nedir?
15
Örneklemi oluşturan öğrencilerin; % 43‟ü Anadolu Lisesinde; % 31‟i Sosyal Bilimler
Lisesinde; % 14‟ü Fen Lisesinde; % 12‟si Diğer eğitim kurumlarında eğitim görmektedir.
5:Saat kaç gibi uyuyorsunuz?
Ankette yer alan öğrencilerin % 50‟si 23:00-00:00 arasında;%23‟ü 00:00-… arasında; %22‟si
22:00-23:00 arasında; %5‟i 21:00-22:00 arasında uyuduğunu belirtmiştir.
6:Evinizde kaç adet televizyon vardır?
16
Ankete katılan öğrencilerin; % 45‟inin evinde 2; % 27‟sinin evinde 1; % 23;ünün evinde 3; %
5‟inin evinde 4 ve 4‟ten fazla televizyon bulunmaktadır.
7:Günde kaç saat televizyon izliyorsunuz?
Örneklemi oluşturan öğrencilerin; % 52‟si 1 veya 2 saat; % 27‟si 2 veya 3 saat; % 15‟i 3 veya
4 saat; % 6‟sı 4 ve 4‟ten fazla saat televizyon izlemektedir.
8:Günün hangi saatleri televizyon izliyorsunuz?
7%
17%
16:00-18:00
48%
28%
18:00-21:00
21:00-23:00
23:00-…
17
Ankete katılan öğrencilerin; % 48‟i 21:00-23:00 saatleri arasında; % 28‟i 18:00-21:00 saatleri
arasında; % 17‟si 16:00-18:00 saatleri arasında; % 7‟si 23:00-… saatleri arasında televizyon
izlemektedir.
9:Televizyonda ne tür programlar izlersiniz?
Örneklemi oluşturan öğrencilerin; % 29‟u Talk Show; % 24‟ü dizi; % 23‟ü film; % 8‟i haber;
% 8‟i belgesel; % 8‟i yarışma izlemeyi tercih etmektedir.
10:En çok izlediğiniz Talk Show Programı nedir?
18
Örneklemi oluşturan öğrencilerin; % 65‟i Beyaz Show‟u izlediğini; % 16‟sı Kraliyet AilesiOkan Bayülgen; % 13‟ü diğer programları; % 6‟sı Hakan Bey adlı Talk Show programlarını
izlediklerini belirtmiştir.
11:Sizce Talk Showlar eğlenceli midir?
Ankete katılan öğrencilerin; % 55‟i Talk Showları eğlenceli bulmaktadır;% 39‟u Talk
Showları bazen eğlenceli bulduklarını söylerken; % 6‟sı ise Talk Showları eğlenceli
bulmadıklarını belirtmişlerdir.
12:Talk Showlarda yapılan davranıĢları günlük hayatta uyguluyor musunuz?
19
Örneklemi ele alınan öğrencilerin % 47‟si Talk Showlarda sergilenen davranışları günlük
hayatında
uygulamazken;
%
45‟i
Talk
Showlarda
sergilenen
davranışları
bazen
uyguladıklarını belirtmiştir; kalan % 8‟i Talk Showlarda sergilenen davranışları günlük
hayatlarında uyguladıklarını söylemişlerdir.
13:Televizyonun, bireylerin kültür kiĢiliğini etkilediğine katılıyor musunuz?
Ankete katılan öğrencilerin % 61‟i televizyonun bireylerin kültür kişiliğini etkilediğine
katılmakta olup; % 22‟si bu görüşe katılmamaktadır. Geri kalan % 17‟si ise bu soruya bazen
cevabını vermiştir
20
14:Talk Show’ların reytinginin son yıllardaki artıĢının nedeni neye bağlıyorsunuz?
Örneklemin %58‟i reyting artışının sebebini eğlence isteğine; %36‟sı insanların bilgilendiğini
düşünerek Talk Showlara yönelmesine; %6‟sı ülkenin özünü kaybetmesine bağlamaktadır.
15: Talk Showlar aracılığıyla bilgilendiğinizi düĢünüyor musunuz?
14%
47%
Evet
39%
Bazen
Hayır
Katılım gösteren öğrencilerin % 47‟si Talk Showlar vasıtasıyla bilgilenmediğini; % 39‟u ise
bazen bilgilendiğini; % 14‟ü evet yanıtını vermiştir. Sonuçlara bakıldığında örneklemin
yarısına yakını bilgilenme noktasında Talk Showları gereksiz görmektedir. Bu durum
araştırmanın hipotezlerini desteklemektedir.
16: Sizce televizyonun ve özellikle Talk Showların Günümüz gençliğine ve toplumuna
verdiği en büyük zarar nedir?
21
Anketteki soruları yanıtlayan katılımcıların % 44‟ü var olan kültürün, medyanın bize empoze
etmeye çalıştığı yeni kültürle yer değiştirmesini televizyonun özellikle Talk Showların
günümüz gençliğine verdiği en büyük zarar olarak tanımlamış; % 29‟u Toplumsal olaylara
karşı umursamaz bir tavır takınmayı büyük zarar olarak görmüş; % 27‟si en büyük sorunun
Dilin yozlaşması olduğunu belirtmiştir.
17)Talk Showlara konuk olan ünlülerin kullandığı Türkçenin dilimizi yozlaĢtırdığını
düĢünüyor musunuz?
Anket örneklemimizi oluşturan öğrencilerin % 67‟si Talk Showlara konuk olan ünlülerin
dilimizi yozlaştırdığını düşünürken; % 33‟ü Talk Showlara konuk olan ünlülerin kullandığı
dilin, dilimizi yozlaştırdığını söylemişlerdir.
22
18:Rol-model olarak aldığınız kiĢinin veya kiĢilerin kullandığınız Türkçeye etkileri
oluyor mu?
Anketi cevaplayan katılımcıların % 67‟si rol-model olarak seçtikleri kişi veya kişilerin
kullandığı Türkçe‟den etkilendiklerini; % 33‟ü ise bu durumdan etkilenmediklerini
belirtmişlerdir.
SONUÇ VE TARTIġMA
Talk Showların, özellikle lise gençlerini olumsuz yönde etkilediği varsayımından yola
çıkarak yapılan bu çalışmada, dilsel, psikolojik ve sosyolojik arka plan ihmal edilmedi.
Gençlerin dil-kavram kargaşası içine sokulduğu, kişisel gelişimlerinin ve bunun sosyokültürel sonuçlarının incelenmesini Bozkurt Güvenç‟in 'kültür haritası‟ ekseninde ele aldık.
Kültür değişkenleri tek tek ele alındığımda şu dikkat çekici noktalar belirmektedir;
1.Aile ve akrabalık açısından ele alındığında, Talk Show programları TV aracılığıyla bir evin
içine, yani aile ortamına girmektedir. Evde yalnızca bir aile üyesinin bu programları izlemesi
bile aile ve ailenin yakın akrabalarını iletişimsel ve davranışsal düzeyde etkilenmektedir.
Örneğin, ailenin 10. Sınıfa giden üyesi Cenk, bu programlarda bilinç ve bilinç dışı düzeyde
edindiği dilsel ve davranışsal kalıpları bir virüs gibi ailesine ve yakın akrabalarına bulaştırır.
Babaya “N‟aber moruk, kamera burada!‟‟ diyen gence babası „‟Eyvallah!‟‟ diye cevap verir
hale gelebilir.
.
23
2.Talk Show programları, neredeyse bir okul, bu programların sunucuları da bir
öğretmen bilge veya kanaat önderi rolüne kendilerine ve izleyicilere kabul ettirdiler.
3.Her ne kadar, medyaya, var olan düzene, hâkim ideolojiye karşı durduğunu iddia
etse de, Talk Show programları, sunucu ve tüm ekibiyle var olan düzeni merkez kaç taktiğiyle
desteklemekte, hâkim ideolojiyi pekiştirmektedir. Öyle ki, doğru-yanlış, düş-gerçek gibi
ikilikler anlam kaymasına uğramaktadır.
4.Talk Showlar, popüler bilimden destek almakta, rivayet kipine dayalı sözde „‟
bilimsel buluş ve kuramlar‟‟ genel gerçek düzeyine çıkarmaktadırlar. İzleyicilerin kitap
okumasına, araştırmasına, kelime ve kavramlar üzerine düşünmesine gerek yoktur. Talk Show
bilgeleri, kanaat önderleri sizin yerinize tüm kültürel etkinlikleri üstlenmektedirler.
5.Talk Showlarda seçilen ve desteklenen dil kendiliğinden oluşturmaktadır.İtaate
zorlayan, aşağılayan ve küçümseyen bir dil zamanla izleyici müritlerini özellikle gençler
arasında yaratır.
6.Talk Showlar, medya kültürünün içinde sanki medyaya kafa tutar görünürken,
aslında, kafaları karıştırarak yepyeni „‟kabul görmüş‟‟ bir alt kültür oluştururlar. Bu alt kültür
zamanla, o ülkenin zirvesindeki yetki ve etki sahibi insanların bile dilsel-kültürel davranış
kodlarına yansır.
Özetle talk showlar, sıradan bir eğlence programı formatı olmaktan çok, izleyici
kitlelerine bilinç ve bilinç dışı süreçlerle dönüştürülebilen; zihinle de kavram kargaşası
yaratan; Garaventa‟nın da vurguladığı gibi, „‟İçindeki „diyalojik öğe‟ dolayısıyla izleyiciyle
kurduğu karşılıklı iletişim ve etkileşim vasıtasıyla kolaylıkla içselleştirilebilen bir TV
program formatıdır.‟‟ (PenzHermine, Language and Control in American TV Talk Shows an
Analyis of LinguisticStrategies, GunterNarrVerlagTübingen 1994, syf: 12)
Örneklem grubunun yarısı saat 23.00- 00.00 arasında uyumayı tercih etmektedir.,
ankete katılan öğrencilerin yarısı saat 21.00-23.00 saatleri arasında televizyon izlediklerini
belirtmişlerdir buna göre öğrencilerin çoğunluğunun yatmadan önce televizyon izledikleri ve
gece yayınlanan programları daha çok fazla tercih ettikleri söylenebilir.
Anketimize katılan öğrencilerin yarısına yakını kendilerini daha farklı yönlerde
geliştirebilecekleri 1 veya 2 saati televizyon izleyerek geçirmektedirler.
24
Örneklemimizi oluşturan gençlerin diğer program formatlarından daha bilgilendirici
olan haber ve belgesel türündeki televizyon programlarını % 16 oranında izlerken,
eğlendirmeye yönelik olan Talk Show ve dizi formatlarını yaklaşık % 50 oranında
izlemektedirler. En çok izlenen Talk Show programı ise “Beyaz Show”dur.
Örneklemi oluşturan öğrencilerin, %8 Talk Show programlarında gördükleri
davranışları uyguladıklarını belirtirken, %47‟lik bir kısım ise bu davranışları günlük
hayatlarında uygulamadıklarını belirtmiştir.
Örneklem olarak ek alınan öğrencilerin, %61‟i televizyonun kültür kişiliğini
etkilediğini söylerken, %22‟si televizyonun kültür kişiliğini etkilemediğini söylemiştir.
Öğrencilerin
%39‟u
Talk
Showlar
aracılığıyla
bazen
bilgilendiklerini
belirtmektedirler. Buna dayanarak bilgilenme kavramının tam anlaşılamadığı söylenebilir.
Kitap okumak yerine bilgi diye düşünülen kavrama çaba sarf etmeden ulaşmayı tercih
etmektedirler.”
Anketteki soruları yanıtlayan katılımcıların büyük bir çoğunluğu eğlenmek için bu
programları tercih etse de Talk Showlar günümüz gençliğine verdiği en büyük zararı var olan
kültürün, medyanın bize dayatmaya çalıştığı yeni kültürle yer değiştirmesi olduğunun
farkındadır.
Anket örneklemimizi oluşturan öğrencilerin büyük bir çoğunluğu Talk Show‟lara
konu olan ünlülerin dili dikkatsizce kullandığını ve bununda dilimizin üzerinde olumsuz etki
yarattığını düşünmektedirler.
25
ÖNERĠLER
1) Talk Show programlarında dilin yozlaşmasını önlemek amacıyla RTÜK tarafından
denetlenmeli. Medyanı dayatmaya çalıştığı kültürü önlemek amacıyla bireylere kendi
kültürlerini tanıtan programlar televizyonda veya radyoda yer alabilir.
2) Gençlerin rol-model olarak alacağı kişilerin seçiminde okulun rehberlik sevisine
dayanabilir.
3) Eğlence anlayışının daha doğru ve yararlı taraflara yönlendirmek amacıyla değişik
spor ve sanat dalları tanıtılabilir.
4) Okullarda özellikle de lisede kitaba ve ezbere dayalı eğitim yerine öğrencilere eleştirel
düşünmeyi öğretmeyi hedefleyen öğretim yöntem ve teknikleri uygulanmalı.
26
5) Lise gençlerine yalnızca test sınavlarına hapsolmuş bir eğitim ortamı sunmak yerine
kitap okumak, bir konu üzerine araştırma yapmak, bir fikir üzerine polemiğe
kaçmadan bilimsel ölçütlerde tartışma yapmayı içeren bir müfredat uygulanmalı.
6) Medya mensuplarının tamamı iletişim fakültelerinden mezun olmalı;
iletişim
fakülteleri de bugünkü hantal hallerinden uzaklaşıp dil, kültür ve iletişimi hem teorik
hem de pratik bir biçimde öğreten eğitim kurumlarına dönüşmeli
7) Lise gençlerinin dünyayı ve gerçekliği her hangi bir anlamsal, kavramsal çarpıtılmaya
uğramadan algılamalarını sağlamak amacıyla gençlere yönelik ayrı bir kültür hizmet
grubunun devlet içinde yapılandırılması gerekmektedir.
8) Gençlerin içinde bulunduğu kültürün ana değerleri ve normlarının gençler tarafından
doğru algılanması ve iletişim ortamlarında dilin genel saygı ve anlayış çerçevesinde
kullanılabilmesi için aileden başlamak üzere tüm eğitim kurumlarında gerekli
bilgilerin verilmesi.
TEġEKKÜR
Okulda sosyal projelerin sağlam, tutarlı, düzgün bir şekilde yürümesini sağlayan her
hangi bir aksaklık halinde hiçbir fedakârlıktan kaçınmayan Eskişehir Eti Sosyal Bilimler
Lisesi Müdür‟ü İlhan ŞAN‟a, projemizde danışman olarak ihtiyacımız olan tüm yardımları
yapan Uğur KIRIM‟a, bilgisayar ve bilişim konusunda hem fiziksel ortamın sağlanması hem
de teknik konularda bilgi ve deneyimlerini büyük bir özveriyle paylaşmasıyla bizi kendine
hayran bırakan Cem ÖNER‟e, Türkçe dil ve anlatım konularında karşılaştığımız her türlü
aksaklıkta
yoğun
programlarına
karşın
her
türlü
yardımı
esirgemeyen
Mehmet
27
KONUKÇU‟ya, projemizin akademik yönden eksiklerini tamamlayan değerli akademisyen
Nazım Zeki ÖZTÜRK‟e ve Ahmet OKTAY‟a sonsuz teşekkürlerimizi iletmeyi bir borç
biliyoruz.
KAYNAKÇA
Barbier, F,.Lavenir C.B.,Diderot'dan İnternete: Medya Tarihi,(2001), Çev. Kerem Eksen.
Okuyan Us Yayınları.
Burke Peter ve Briggs Asa, (2005), Medyanın Toplumsal Tarihi, İzdüşümYayınları
28
Daylak, Seher. (2004). Talk Show‟larda Soru-Yanıt Savlama Yapısı. Dokuz Eylül
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Danışman: Prof. Dr. Lütfiye Oktar.
Güvenç Bozkurt,(1996), İnsan ve Kültür, Remzi Kitabevi
Hançerlioğlu Orhan, ( 1995) ,Düşünce Tarihi, Remzi Kitabevi.
Haym, Rudolf (1856) “Wilhelm VonHumboldt, LebensbildundCharacteristik”, Berlin
Jeanneney Noel- Jean, (2009),Başlangıcından Günümüze Medya Tarihi, Cogito yayınevi
Kıran Zeynel, (2001), Dilbilimine Giriş, Seçkin Yayıncılık
Kroeber,
A.
L.
ve
C.
Kluckhohn
(1952)
,Culture:
A
Critical
Review
of
ConceptsandDefinitions
PenzHermine, (1996) ,Language and Control in America TV Talk Shows: Analysis of
LinguisticStrategies, GunterNarrVerlag :Tübingen
PostmanNeil, (2005), Televizyon Öldüren Eğlence, Ayrıntı Yayınları.
Rıfat Mehmet,(2009), Göstergebilimin ABC‟Sİ, Say yayınevi
Serim Ömer, (2007),Türk Televizyon Tarihi, Epsillon yayınevi
StaceyDavisand Marie-LouiseMares, (1988),
“Effects of Talk Show Viewing on
Adolescents,” Journal of Communication
Zeman, J.(1977), “Pierce‟stheory of signs”,ed. T.Sebeok, A perfusion of signs, Bloomington:
Indiana UniversityPress
EKLER
1 Adet Anket Formu
DEĞERLĠ KATILIMCI:
29
Bu anket formu, 2012 USOBO Ortaöğretim Öğrencileri arası Araştırma Projeleri Yarışmasına
katılmak üzere, “Türkiye’deki Talk Show Programlarının Lise Gençleri Üzerindeki
Psikolojik, Lengüistik Ve Sosyolojik Yönden AraĢtırmak ve Bu Durumun Ortaya
Çıkardığı Sorunları TartıĢmak Ve Çözüm Önerileri GeliĢtirmek.” adlı çalışma için
gerekli olan verileri toplamak üzere hazırlanmıştır. Bunun için görüşlerinize ihtiyaç
duyulmaktadır.
Ankete vereceğiniz yanıtlar araştırma dışında hiçbir yerde kullanılmayacak ve gizli
tutulacaktır. Araştırma sonuçlarımızın niteliği, anketteki soruları samimi yanıtlamanıza
bağlıdır. Göstereceğiniz samimiyet için şimdiden teşekkür ederiz. Lütfen size en yakın gelen
şıkkı işaretleyiniz ve yanıtsız soru bırakmamaya özen gösteriniz.
NOT: Anket Formuna Lütfen Ġsimlerinizi Yazmayınız.
Ömer Faruk KARACA
Badenur ÖZCAN
9-C
Uğur KIRIM
DanıĢman Öğretmen
Haz-B
ESKĠġEHĠR ETĠ SOSYAL BĠLĠMLER LĠSESĠ
ANKET SORULARI
1-Yaşınız:
( )14
( )15
( )16
(
)17
(
)18 (
)19
2-Cinsiyet:
(
(
)Erkek
) Kız
3-Annenizin eğitim düzeyi nedir?
(
) İlkokul
(
) Lise
( ) Üniversite
(
) Yüksek Lisans
(
) Yüksek Lisans
4-Babanızın eğitim düzeyi nedir?
(
) İlkokul
(
) Lise
( ) Üniversite
5-Ailenizin aylık gelir düzeyi ne kadardır?
(
) 500–1000
( ) 1000–1500
( )1500–2000
(
)2000+
30
6-Eğitim gördüğünüz lisenin türü nedir?
(
(
) Sosyal Bilimler
) Fen Lisesi
(
) Anadolu Lisesi
(
) Diğer
7-Saat kaç gibi uyuyorsunuz?
(
) 21:00-22:00 (
) 22:00-23:00
(
) 23:00-00:00
(
) 00:00-…
8-Evinizde kaç adet televizyon vardır?
(
)1
(
)2
(
)3
(
)3+
9-Günde kaç saat televizyon izliyorsunuz?
(
) 1–2
(
)2–3 (
)3–4
(
)4+
10-Genellikle günün hangi saatleri televizyon izliyorsunuz?
(
) 16:00-18:00
(
) 18:00- 21:00
(
) 21:00-23:00 (
)23:00- …
11-Televizyonda en çok ne tür programlar izlemeyi tercih edersiniz?
(
) Talk Show‟lar ( ) Yarışmalar (
) Haber (
) Belgesel (
) Dizi ( ) Film
12-En çok izlediğiniz Talk Show programı nedir?
(
) Kraliyet Ailesi-Okan Bayülgen (
) Beyaz Show (
)Hakan Bey
(
) Diğer
(belirtiniz) … …
13- Talk Show‟ları eğlenceli buluyor musunuz?
(
) Evet
(
) Bazen
(
) Hayır
14-Talk Show‟larda yapılan davranışları günlük hayatta uyguluyor musunuz?
(
) Evet
(
) Bazen
(
) Hayır
15-Televizyonun, bireylerin kültür kişiliğini etkilediğine inanıyor musunuz?
(
) Evet (
) Bazen
(
) Hayır
16-Talk Show‟ların reytinginin son yıllardaki artışının nedeni neye bağlıyorsunuz?
31
………..
17-Talk Show‟lar aracılığıyla bilgilendiğinizi düşünüyor musunuz?
(
) Evet (
) Bazen
(
) Hayır
18-Sizce televizyonun ve özellikle Talk Show‟ların günümüz gençliğine ve toplumuna verdiği
en büyük zarar nedir?
(
) Dilin Yozlaşması
(
(
) Toplumsal Olaylara Karşı Umursamaz Bir Tavır Takınma
) Var olan Kültürün, Medyanın Bize Empoze Etmeye Çalıştığı Yeni Kültürle Yer
Değişmesi
19- Talk Show‟lara konuk olan ünlülerin kullandığı Türkçenin dilimizi yozlaştırdığını
düşünüyor musunuz?
(
) Evet
(
) Hayır
20- Rol-model olarak aldığınız kişinin veya kişilerin kullandığınız Türkçe‟ye etkileri oluyor
mu?
(
) Evet
(
) Hayır
32