Nickel Flyer - Fe-Ni Mining | fenimining.com

Nikel
Modern Hayat ve İleri Teknoloji İçin
Vazgeçilmez Metal
Sardes Nikel Madencilik A.Ş. tarafından hazırlanmıştır. Ağustos 2009
Çaldağ Nikel Madeni
Kullanım alanının çeşitliliğiyle modern hayatın
önemli bir metali olan nikel, çoğunluğu yerkabuğunun magma kısmında olmak üzere, ağırlık
olarak yerkürede en fazla bulunan beşinci elementtir. Nikel kullanımı hayatımızın neredeyse
her alanında yer almaktadır. Binalarda, otomobillerde, uçak endüstrisinde, elektronik ürünlerde,
bilgisayarlarda, pillerde, cep telefonlarında, su
arıtmada, gıda hazırlamada, sağlık aletlerinde,
mutfak araç-gereçlerinde ve hayatımızı kolaylaştıran 3 bini aşkın üründe nikel kullanılmaktadır.
Nikel, Modern Hayatın Vazgeçilmez Metalidir
Dünyada her yıl 1 milyon 400 bin ton nikel
kullanılmaktadır. Nikelin en büyük kullanım
alanı korozyona, paslanmaya ve ısıya olan
dayanıklılığı nedeniyle paslanmaz çelik üretimi
ve dayanıklı alaşım üretimidir. Tüm dünyada
üretilen nikelin yaklaşık %60’ı paslanmaz çelik
üretiminde kullanılmaktadır.
Nikel olmasaydı, şu anda kullanmakta olduğumuz paslanmaz ürünlerin birçoğu
kullanılamayacak, bazıları ise paslanma ve korozyon nedeniyle sürekli olarak yenilenme
durumunda kalacaktı. Bu da ekonomilerde çok ciddi kayıplara neden olacak ve
yenilenmek zorunda kalınan parçalar için diğer metallerin tüketimi çok yüksek miktarlara
çıkarak çevremize olumsuz bir etki yaratacaktı. Yine yüksek mukavemet gerektiren birçok
metal parça, çeliğe istenilen dayanıklılık kazandırılamayacağından üretilemeyecekti.
Sayılamayacak kadar çok kullanım alanı bulunan ve
yerine başka bir madenin kullanılmasının mümkün
olmadığı nikelin;
1900’lü yıllardan beri Fransa, İngiltere, Amerika, Kanada,
Japonya, Finlandiya gibi gelişmiş ülkeler başta olmak
üzere birçok ülkede madenciliği yapılmakta ve
rafinerilerinde son ürün haline getirilmektedir.
Nikel- Metal Hidrit Cep Telefonu Pili
1
Nikelin Oluşumu
Nikelin, Dünyamız oluşurken çekirdekte varolduğu , milyonlarca yıl boyunca yerkabuğunun soğuması, iklim etkisi ve jeolojik olaylar sonucu yeryüzünün çeşitli bölgelerinde oksijen yada kükürt ile birlikte varolduğu bilinmektedir. Yeryüzünde bulunan nikel madenleri genel olarak iki tiptir: Magmatik sülfitli cevherler ve lateritik
nikel silikatlar.
Magmatik sülfitli cevherler genellikle yeraltı madenciliği ile, lateritik nikel silikatlar
ise açık ocak madenciliği ile üretilirler. Nikel sülfit-arsenikli yataklar bazik türde
kayaçlarla birlikte bulunan hidrotermal damarlarda bulunur. Bu cevherler genellikle %1 ile %3 arası nikel ihtiva eder. Bu tip büyük rezervler Kanada, Güney Afrika,
Rusya, Finlandiya ve Avustralya’da bulunmaktadır.
Lateritik nikel silikatlar ise demir ve magnezyumca zengin kayaçların milyonlarca yıl boyunca ılık ve yağışlı iklim etkisine
maruz kalmasıyla oluşmuşlardır. Bu oluşum esnasında nikel uzun yıllar boyunca tekrarlayan şekilde çözünme ve çökmeye
uğramış, bir başka deyişle doğal ayrışmaya maruz kalarak cevherleşmiştir. Lateritik nikel yataklarındaki nikel oranı sülfitli
yataklara oranla genellikle düşüktür. Dünyada büyük lateritik nikel yatakları Küba, Yeni Kaledonya, Endonezya, Filipinler,
Brezilya ve İspanya’da bulunmaktadır.
Nikel yataklarında bulunan nikelin toprakta bulunduğu haliyle kullanılması elbetteki mümkün değildir. Ocaktan çıkarılan
madenin günlük kullanımdaki nikele dönüştürülebilmesi için cevherin metalürjik bir işlemden geçirilmesi gerekmektedir.
Cevherin yapısına göre belirlenmek üzere, ya sıvı kimyasallar kullanarak hidrometalürjik yöntemlerle, veyahut yüksek sıcaklıkta kavurma yoluyla pirometalürjik yöntemlerle nikel, içerisinde bulunduğu pasadan ayrıştırılır. Yine cevherin yapısına
göre bazı durumlarda bu iki yöntem birarada da kullanılabilmektedir.
Laterit ve sülfitli cevherlerin dünya üzerindeki dağılımı
2
Nikelin Ekonomik Boyutu
Nikel, uluslararası borsalarda alınıp satılan, fiyatı
dünyadaki arz-talep dengesine göre belirlenen
bir metaldir.
Nikelin 1900’lü yıllardan günümüze kadarki
satış fiyatına bakıldığında yıllar itibariyle farklılıklar gösterdiği, 2007 yılının Mayıs ayında 50 bin
Dolar/ton seviyelerine çıkarak tarihi rekor kırdığı
görülmektedir. Ancak enflasyona uyarlanmış yüz
yıllık fiyat seyrinde ise ortalama fiyatın 12 bin
Dolar seviyelerinde olduğu izlenmektedir. Ağustos 2009 itibariyle nikelin bir tonunun satış fiyatı
18-19 bin Dolar aralığındadır.
Nikel Kullanımı, Sanayi ve Teknoloji ile Doğru Orantılı Olarak Artmaktadır.
Yüzyılı aşkın süredir sanayinin vazgeçilmezi olmakla birlikte gelişen teknolojiyle
nikel kullanımı her geçen gün daha farklı alanlara yayılmaktadır. Örneğin;
Türkiye yollarında bile görmeye başladığımız elektrik motorlu araçları besleyen
aküler için nikel çok önemli bir metaldir ve bu çevre dostu elektrikli araçlar
çevreyi kirletmeden hareket etmelerini bu akülere borçludurlar.
Böylesi geniş kullanım alanı olan bu madenin Dünyadaki rezervlerine ve kullanımına bakıldığında; rezerv olarak Avustralya ve Rusya’nın, kullanım olarak
da Çin,Japonya ve Amerika’nın ön plana çıktığını görmekteyiz.
D ü n ya Ni kel K u l l an ı mı
D ü n ya Ni kel M et al Rezervl eri
22000
Avusturalya
6600
Rusya
5600
Küba
4900
Kanada
4500
Brezilya
4400
Y.Kaledonya
3700
Güney Afrika
3200
Endonezya
1100
Çin
940
Filipinler
5205
Diğerleri
0
5000
10000
15000
20000
Rezerv (bin ton)
25000
Çin
Japonya
ABD
Almanya
Güney Kore
Tayvan
İtalya
Finlandiya
İspanya
Belçika
İsveç
İngiltere
Fransa
Güney Afrika
Hindistan
Diğerleri
190
175
135
100
100
70
60
55
45
45
35
35
30
30
30
200
0
50
100
150
200
250
Kullanım (bin ton)
Türkiye Nikel Madeninde Dışa Bağımlıdır
Ülkemizde nikel üretilmemektedir ve nikel yan sanayisi yok denecek kadar azdır. Halbuki Avrupa Birliği ülkelerinde 1,5
milyon kişi nikele dayalı sanayilerde çalışmaktadır.Türkiye’nin yıllık, hammadde olarak, nikel tüketimi 2 bin ton kadardır.
Ancak gelişmekte olan ülkemizde tüketimin ilerleyen yıllarda artacağı öngörülmektedir. Bununla beraber Türkiye’de bilinen
toplam nikel cevheri rezervi 40 milyon tondur. Bunun 33 milyon tonu Çaldağ’da bulunmaktadır. Bu rezervin içerisinde bulunan nikel metali ise yaklaşık 400 bin ton kadardır. Bu miktar dünya rezervlerinin binde 6’sına denk gelmektedir.
3
Günlük Hayatta Nikel
Yaşadığımız yerde çevremize bir göz attığımızda her gün kullandığımız ancak çoğunlukla farkına bile varmadığımız bir çok şeyde nikel kullanıldığını
görürüz. Örneğin, modern binalarda hem fonksiyonel hem tasarım amaçlı
olarak nikel geniş kullanım alanı bulmaktadır. Asansörlerde kullanılan
paslanmaz yüzeylerden, su armatürlerine, ısı tasarruflu radyatörlerden, su
tesisatlarında kullanılan paslanmaz elemanlara nikel yaşam alanlarımızı
adeta çevrelemiş durumdadır. Nikel, dayanıklılığı ve paslanmaz özelliği
nedeniyle insanların sıklıkla kullandığı toplu taşıma araçları, metro durakları, terminaller, hava alanları gibi yerlerde paslanmaz, dayanıklı ve bakım
gerektirmeyen malzemeler olarak özellikle tercih edilmektedir.
Öte yandan nikele belki de günlük hayatta en sık rastladığımız yer mutfak araç gereçleridir. Paslanmaz mutfak aletlerinde
nikel kullanılmasının en önemli nedenlerinden bir tanesi bu metali içeren paslanmaz çeliğin diğer malzemelere göre 10
kat daha hijyenik ve bu nedenle gıda teknolojilerinde vazgeçilmez olmasıdır. Yemek yediğimiz çatal kaşıkların, tencerelerde gördüğümüz 18/10 ibaresi o mutfak gerecinin %10 nikel içerdiği anlamına gelmektedir.
Nikelin insan hayatı için vazgeçilmez olduğu bir diğer alan ise tıp sektörüdür. Tıpta kullanılan aletlerde nikel vazgeçilmez
olmakla birlikte, kalp damar hastalıklarında damarın içerisine yerleştirilen nikel
ve titanyumdan yapılan stentler her yıl milyonlarca insanın hayatını kurtarmaktadır. “Akıllı metaller” olarak isimlendirilen ve deformasyona uğrasa bile eski haline
kolaylıkla geri dönebilen bu alaşımlar bu özelliklerini de nikele borçludurlar. Yine
tıpta kullanılan görüntüleme cihazlarında nikel, metal olarak kullanıldığı gibi bu
cihazlarda nikelin bir başka önemli kullanımı ön plana çıkmaktadır. Nikel içeren
özel bir mürekkep cihazı dışarıdan gelecek elektromanyetik etkilerden korumak
için hayati önem taşımaktadır. Bu sayede cihazların diğer elektronik cihazlardan
Akıllı metal; Nikel-Titanyum damar stenti
etkilenmeden doğru çalışması sağlanabilmektedir.
Hayatımızın her alanına girmiş olan cep telefonlarının pilleri de şarj edilebilir olmasını nikele borçludurlar. Öte yandan bu
telefonların 7/24 çalışabilmesinde de telefonlarda ve altyapısında bulunan nikel metali
önemli rol oynamaktadır. Yine nikel ile günlük hayatta kullandığımız bilgisayarlarda ve bilgi
depolamak için kullanılan CD ve DVD’lerde de sıkça karşılaşmaktayız.
Nikel sürdürülebilir gelişme ve çevreyi korumak için de vazgeçilmez bir metaldir. Öyle ki
atıksu arıtma tesislerinde nikel hayati öneme sahiptir. Yine çevre dostu rüzgar ve güneş enerjisi santrallerinde, fabrika bacalarında atık
gazların filtre edilmesinde nikelin
geniş kullanımı görülmekte, yakıt
hücreleri, etanol yakıtlar, nükleer
enerji gibi ileri teknoloji ürünü enerji çözümlerinde de nikel
vazgeçilmez metal olma özelliğini
korumaktadır.
4