doctablolar, şekiller, profiller ve vaka incelemeleri
download 
Şikayet Transkript
tablolar, şekiller, profiller ve vaka incelemeleri
Matbuat Yayın Grubu: 42 İyidüşün Yayınları: 17 Hindistan Dış Politikası Chris Ogden Copyright © Chris Ogden, 2014 © 2016 Kitabın Türkçe yayın hakları Polity Press Ltd., Cambridge ile yapılan anlaşma uyarınca Matbuat Yayın Grubu’na aittir. Sertifika No: 30908 Temmuz, 2016 Çeviren Aslan Yavuz Şir Editör Onur Yılmaz Kapak Getty Images, Tauseef Mustafa, 3 Ekim 2015 Kapak Uyarlama Samet Köse Dizgi Mehmet Yılmaz Baskı ve Cilt Alemdar Ofset ve Matbaacılık 212 544 23 09 Sertifika No: 22953 Kapak Baskısı Ten Ofset 212 482 65 38 ISBN: 978-605-9280-06-8 İyidüşün Yayınları, Matbuat Yayın Grubu’nun tescilli markasıdır. Bu kitabın tüm yayım hakları saklıdır. Tanıtım amacıyla, kaynak göstermek şartıyla yapılacak kısa alıntılar dışında gerek metin, gerekse görsel malzeme yayınevinden izin alınmadan hiçbir yolla çoğaltılamaz, yayımlanamaz ve dağıtılamaz. Matbuat Yayın Grubu Tic. Ltd. Şti. Ahmediye Mah. Halk Cad. Güven İş Merkezi No: 41/5 Üsküdar 34672 İSTANBUL Tel.: 216 201 18 71 Fax: 216 201 18 79 Online satış: www.matbuat.com.tr [email protected] Aileme, her şey için… İÇİNDEKİLER Kısaltmalar 7 Tablolar, Şekiller, Profiller ve Vaka İncelemeleri 10 Teşekkür13 Genel Bakış, İlkeler Ve Konular 1 Dış Politika Yapıcıları 15 30 2 Stratejik Düşünce, Askeri Ve Nükleer İlişkiler 58 3 Hindistan’ın Ekonomik Dönüşümü 87 4 Güney Asya’nın (Doğal) Hegemonu 115 5 Bölgecilik Ve Çok Taraflılık 144 6 Büyük Güç Dinamikleri 177 7 Amerika Birleşik Devletleri İle İlişkiler 208 8 Hindistan Ve Dünya 237 Yükselen Hindistan 266 Araştırma İçin Kaynakça278 Bibliyografya279 Dizin315 KISALTMALAR AB Avrupa Birliği AET Avrupa Ekonomik Topluluğu APEC Asya Pasifik Ekonomik İşbirliği ASEAN Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği BCIM Bangladeş, Çin, Hindistan ve Myanmar BIMSTEC Bangladeş-Hindistan-Myanmar-Sri Lanka-Tayland Ekonomik İşbirliği BJPBharatiya Janata Partisi BMGK Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi BRICS Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin, Güney Asya Grubu CBM Güven arttırıcı önlemler CEPA Kapsamlı Ekonomik Ortaklık Anlaşması CII Hindistan Sanayi Konfederasyonu CTBT Kapsamlı Nükleer Test Yasaklama Anlaşması DTÖ Dünya Ticaret Örgütü EAS Doğu Asya Zirvesi FTA Serbest ticaret anlaşması FTO Yabancı terörist örgüt GAIL Hindistan Gaz Otorite Limited GATT Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması GCC Körfez İşbirliği Konseyi IAEA Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu IAF Hindistan Hava Kuvvetleri IB İstihbarat Bürosu IBSAHindistan, Brezilya, Güney Afrika Grubu ICS Hindistan bürokrasisi ICWA Hindistan Dünya İşleri Konseyi IDSA Savunma Çalışmaları ve Analizleri Enstitüsü IFS Hindistan Dış Servisi IMF Uluslararası Para Fonu INA Hindistan Ulusal Ordusu INSTC Uluslararası Kuzey-Güney Taşımacılık Koridoru IOR Hindistan Denizi Bölgesi IOR-ARC Hint Okyanusuna Kıyısı Olan Ülkeler Bölgesel İşbirliği Teşkilatı ISI Kurumlar arası İstihbarat ISRO Hindistan Uzay Araştırmaları Kurumu ITBPHint-Tibet Sınır Polisi ITEC Hint Teknik ve Ekonomik İşbirliği JEG Ortak Ekonomik Grubu JSG Ortak İnceleme Grubu JWG Ortak Çalışma Grubu Kongre Hindistan Ulusal Kongresi LNG Sıvılaştırılmış Doğal Gaz LoAC Fiili Kontrol Çizgisi LoC Kontrol Çizgisi MEA Dışişleri Bakanlığı MoD Savunma Bakanlığı MoU Mutabakat anlaşması NAM Tarafsızlar Hareketi NATO Kuzey Atlantik Anlaşması Örgütü NDA Ulusal Demokratik İttifak NIEO Yeni Uluslararası Ekonomik Düzen NPT Silahsızlanma Anlaşması NRI Mukim Olmayan Hint NSAB Ulusal Güvenlik Danışma Kurulu NSC Ulusal Güvenlik konseyi NSG Nükleer Arzcılar Grubu NSSP Stratejik Ortaklıkta Sonraki Adımlar ONGC Petrol ve Doğalgaz İşbirliği OVL ONGC Videş Limited PDD Kamu Diplomasisi Birimi PIO Hindistan kökenli kişiler PMO Başbakanlık Ofisi PNE Barışçıl nükleer patlama POTA Terörizmin Engellenmesi Kanunu PTA Tercihli ticaret anlaşması R&AW Araştırma ve Analiz Kanadı SAARC Güney Asya Bölgesel İşbirliği Teşkilatı SAFTA Güney Asya Serbest Ticaret Bölgesi SEZ Münhasır ekonomik bölge SLOC Deniz muhabere hatları SOE Kamu iktisadi teşebbüsü ŞİÖ Şangay İşbirliği Örgütü TERC Ticaret ve Ekonomik İlişkiler Komitesi TRIM Ticaretle Bağlantılı Yatırım Tedbirleri TRIPS Ticaretle Bağlantılı Fikri Mülkiyet Hakları UNPKO Birleşmiş Milletler Barışgücü Operasyonu UPA Birleşik İlerici İttifak XP Birimi Dış Tanıtım Birimi TABLOLAR, ŞEKİLLER, PROFİLLER VE VAKA İNCELEMELERİ Tablolar 1.1 Hindistan’daki Federal Devletler (Ağustos 2013) 35 1.2 Başbakanlar: Parti Üyelikleri Ve Görev Süreleri (1947-Günümüze) 37 2.1 Büyük Güçlerin Askeri Harcamaları (1990, 2000, 2012) 71 4.1 Güney Asya Bölgesel Karşılaştırmaları 116 4.2 Güney Asya GSMH Karşılaştırmaları 117 5.1 Hindistan’ın 2013 Şubat’a Kadar UNPKO’ya Yaptığı Katkılar 159 Şekiller 0.1 Hindistan’ın Güney Asya’daki Coğrafi Konumu 16 0.2 1947’de Güney Asya’da Bölünme Sonrası Durum 22 1.1 Başbakanlık Ofisi Üzerindeki Bakanlık Ve Kurumsal Dış Politika Etkileri 42 1.2Hindistan’ın Ulusal Güvenlik Konseyi 44 1.3 Dışişleri Bakanlığı (MEA) Yapısı 46 2.1 Hindistan’ın GSMH’ye Oranla Askeri Harcamaları (1950ler-2000) 70 4.1 Keşmir122 4.2 Hint Okyanusu Bölgesi 141 5.1 ASEAN Ülkeleri 168 6.1Hindistan-Çin Ticaret Rakamları (2005-12) 186 7.1 Hindistan-ABD Ticareti (2005-12) 223 8.1 Hindistan-İran Ticareti (2005-6’dan 2010-11’e Kadar) 248 8.2Hindistan-Afrika Ticareti (2005-6’dan 2011-12’ye Kadar) 258 Profiller 1.1 Jawaharlal Nehru32 1.2 K. Subrahmanyan 51 2.1Kautilya 61 2.2 Homi J. Bhabha76 3.1P.V. Narasimha Rao 3.2 Manmohan Sing 93 97 4.1 I. K. Gujral 132 5.1 Mahatma Gandhi 146 6.1 Atal Bihari Vajpayee183 6.2 İndira Gandhi 191 7.1 Rajiv Gandhi 212 7.2 Narendra Modi 231 8.1 Rahul Gandhi 238 Vaka İncelemeleri 1.1 Nesiller Arası Siyasi Hanedanlar 39 1.2 Güney Bloğu Ve Hindistan Dışişleri Bakanı 45 2.1 Bofors Skandalı 71 2.2 Hindistan Ve Uzay Teknolojisi 74 2.3 Evrensel Nükleer Silahsızlanma Çağrısı 77 2.4 1974 Barışçıl Nükleer Patlama 79 3.1 Boru-Hattı Politikaları 102 3.2 Dış Yardım 106 3.3Yolsuzluk 109 4.1 Doğu Pakistan’ın Kurtarılması 123 4.2 Demokrasinin Rolü 137 5.1 Yumuşak Güç 150 5.2 Stratejik Ortaklıklar 151 5.3 BMGK Daimi Üyeliği Ve Hindistan’ın Kendini İnkarı 156 5.4Hindistan-Brezilya- Güney Afrika Diyalog Forumu (IBSA)173 6.1 1962 Hindistan-Çin Savaşı 180 6.2Hindistan-AB Serbest Ticaret Anlaşması 197 6.3 Japonya Ve Hindistan’ın Bağımsızlık Mücadelesi 201 7.1Talbott-Singh Görüşmeleri 216 7.2 Hint Diasporası 225 7.3 Hindistan-ABD Nükleer Anlaşmasına Ülke İçi Muhalefet 230 8.1 Yurtdışından İşçi Döviz Transferleri 239 8.2 Suudi Arabistan İle İlişkiler 249 8.3 Afgan İstikrarsızlığına Bölgesel Bir Büyük Güç Çözümü? 256 TEŞEKKÜR Bu kitabı beni yazmaya davet ettiği ve devamlı desteği için Polity yayınevinden Louise Knight’a, ayrıca Pascal Porcheron’a (ve daha önce David Winters’a) – ki hepsi ilk safhalarından tamamlanmasına kadar bu projeye sorunsuz bir şekilde rehberlik etmişlerdir- teşekkürü borç bilirim. Yorumları ve yönlendirmeleri ile ilk taslağın bugün elinizde tuttuğunuz son metne dönüşmesine destek olan iki anonim hakeme ayrıca teşekkür ediyorum. Birçoğu bu kitabın yazılmasını doğrudan etkilemiş olan kıymetli, dikkatli ve zekice katkıları sebebiyle St. Andrews üniversitesindeki IR 4545 ve IR5040 derslerimin öğrencilerine ve Hindistan’ın uluslararası barışgücü operasyonları hakkında bilgi toplamama yardımları dolayısıyla Hannah Stadlober’e müteşekkirim. Melbourne, Kasım 2013 GENEL BAKIŞ, İLKELER VE KONULAR Hindistan küresel sistem içinde giderek daha görünür, güçlü ve etkin bir devlet haline geliyor. Siyasi ve ekonomik bir güç merkezi olarak ortaya çıkışı göz önüne alındığında Güney Asya’nın en büyük devleti (bkz. Şekil 1) yirmi birinci yüzyılın öncü Asyalı ve küresel güçleri arasında liderliğe yükseliyor. Yükseliş trendi böyle devam ederken, Hindistan’ın uluslararası ilişkilerini şekillendiren, özellikle küresel yönetişim ve finans, çevre düzenlemeleri ve yükselen çok kutuplu sistem gibi öne çıkan konularda şekillenen çıkar ve ilkeler hakkında bilgi sahibi olması hiçbir zaman bu kadar kritik hale gelmemişti. Bazı muazzam diplomatik zaferler kadar stratejik başarısızlıklarla da kuşatılmış Hindistan dış politikasının incelenmesi, bir büyük güç olarak geleceği kucaklamayı arzu eden büyük bir sömürge sonrası devletin önemli bir örneğini sunuyor. Bu cihetle, Hindistan’ın liderleri devlet için uluslararası sistemde kendilerine göre çok farklı bir yol ve konum çiziyorken, ülke aynı zamanda çok temel bir –siyasi, ekonomik ve diplomatik– dönüşüm de yaşıyor. Bu kitap, zaman içerisinde farklı şekillerde ısrarla devam etmiş, evrim geçirmiş veya vazgeçilmiş dış politikaları ve politika yapıcıların karşı karşıya kaldığı süregiden zorlukları ayrıntılarıyla ele alarak Hindistan’ın çağdaş dönüşümünü tüm hayati yönleriyle incelemektedir. Hindistan’ın daha fazla uluslararası itibar kazanmasına giden yol sorunsuz olmaktan çok uzaktır ve birçok açıdan kendinden emin, sınırları çizilmemiş ve sorgulanmamış bir yükseliş söylemi ile de çelişmektedir. Şüphesiz Hindistan, modernleşme ile gelen temel birtakım sorunlara ek HİNDİSTAN DIŞ POLİTİKASI Şekil 0.1 Hindistan’ın Güney Asya’daki Coğrafi Konumu olarak örneğin Pakistan ve Çin’le yaşanan çetrefilli sınır sorunları kadar iç tehditler ve ayrılıkçı hareketler gibi hem kapsam hem de ölçek itibariyle kalkınma ve varoluşu ilgilendiren ciddi sorunlarla yüzleşmektedir. Küresel etkinliği hızla artarken Yeni Delhi tüm gelişmiş ülkeler ile işbirliği ve ortaklık bağları da inşa etmektedir. Bu artan bağımlılık ve karmaşıklık ile birlikte, artan sayıda konuda çok sayıdaki aktör ile ilişkiler geliştirdikçe Hindistan dış politikası da daha karmaşık hale gelmektedir. Kritik bir şekilde, Hindistan’ın yükselişi, bir büyük güç nedir, büyük güç statüsü nasıl elde edilir ve belki de en önemlisi Hindistan yeni bir büyük güç olacak mıdır gibi soruları da beraberinde getirmektedir. Bu kitap bu tartışmalar ile yüzleşmekte, büyük bir gelişen ülkenin karşı karşıya kalacağı çeşitli bilinmezlikleri vurgulamakta ve Hindistan’ın körpe ekonomik gücünü nasıl etkin bir şekilde bir küresel 16 GENEL BAKIŞ, İLKELER VE KONULAR güce dönüştürebileceğini sorgulamaktadır. Bu cildin temel analitik konularını ele aldıktan sonra, kitabın yapısı ve kitabı oluşturan bölümler daha detaylı incelenmeden önce Hindistan dış politikasının kısa bir tarihi sunulacaktır. 0.1 Temel Analitik Konular Bu kitaba dört temel konu hâkimdir ve Hindistan’ın politika yapıcıları ve elit kuşaklarının motivasyonlarını anlamaya yardımcı olmaktadır. Bu konular Hindistan dış politikasını ilerlemesini sağlayan ve birbiri ile tutarlı analitik işaretlerdir. Bunlar aynı zamanda ulusal ile uluslararası düzlemi kritik bir şekilde birbirine bağlamakta ve Hindistan’ın küresel politikasının biçimlenmesi ve uygulanmasının temelinde yatan yerel belirleyicilerinin rolünü teyit etmektedir. Büyük Güç Olma Hedefi Liderleri tarafından uluslararası sistem içinde ve bu sistemi etkileyen bir temel aktör olarak algılandığından, dünyanın büyük güçlerinden biri haline gelme hedefi Hindistan dış politikasında merkezi bir söylemdir. Derin şekilde yerleşmiş bir öz imgelem olan bu hedef, ülkenin liderlerince Hindistan’ın büyük medeniyet geçmişi ve büyük, etkin bir nüfusa sahip, istikrarlı demokratik ve çok kültürlü bir temele sahip, ekonomik açıdan enerjik bir ülkenin doğal hakkı ve ulusal kaderinin bir parçası olarak görülmektedir. Dış politika davranışlarının çoğunun dayanak noktasında bulunan bu hedefler Hindistan’ın tamamen bağımsız, etkin ve dünyada saygı gören bir büyük güç olarak yükselişinin sağlanması yönünde bir fikir birliğine dayanmaktadır. Yalnızca sert güç vasıflarına haiz olmaktan ziyade güç algısına da dayanan yeterli seviyede uluslararası prestij sahibi olma hedefi, geçmişte olduğu gibi bugün de Hindistan’ın liderleri için asli bir stratejik hedef olmuştur. Bu hedefler Çin, Rusya (eski Sovyetler Birliği) ve ABD gibi büyük güçler ile eşit seviyeye gelerek Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde veto hakkına sahip daimi üye statüsü kazanmayı da içermektedir. 17 HİNDİSTAN DIŞ POLİTİKASI Kalkınma ve Modernleşme Hindistan’ın modern, dinamik bir ülke haline gelmesinin sağlanması aslen uzun vadeli büyük güç olma hedefini tamamlayan bir konudur. 1947’de koloni rejiminin sona ermesinden hemen sonraki dönemi ileri seviyede fakirlik simgelemekteydi ve bugün bu sorun (zamanla iyileştirilse de) hâlâ devam etmektedir. Gerçekten de bağımsızlığın ilk yıllarında birçok gözlemci bu konunun Hindistan’ı çöküşe sürükleyeceğini düşünüyordu (Harrison 1960). Kalkınmakta olan ülkeden gelişmiş bir ülkeye dönüşen Hindistan’da kitlesel fakirliğin azaltılması bu dönüşümün sağlanabilmesi açısından hayati olarak görülmektedir. Bu görevin yerine getirilmesi ulusal güç ve statüyü arttıran faktörler olarak Hindistan’ın kendine daha fazla yetmesi ve kendi kaynaklarının özgürce tasarrufuna da imkân tanıyacaktır. Bu sürecin temel dürtüsü ekonomik büyümedir ve son dönemde Yeni Delhi ekonomik genişlemesini devam ettirmesine imkân tanıyacak yeni pazarlar, yeni enerji kaynakları ve ürün arayışını sürdürürken dış politikası da ciddi biçimde genişlemiştir. Muazzam nüfusu nedeniyle, maddi refah ve sıhhi koşullar da devasa bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Tarih ve Belleğin Önemi Hindistan dış politikasını ve diğer devletler ile uluslararası sisteme karşı tavrını kaçınılmaz şekilde etkilediğinden tarih ve bellek bu kitapta hayati bir analitik lens sunmaktadır. Tarihin yukarıda bahsedilen konularda (Hindistan’ın eski statüsünün yeniden tesis edilmesi ve fakirlik ile bağdaştırılmasının ortadan kaldırılması) etkisi ortadadır: özellikle koloni mirası dış politikasının içine işlemiştir. Bu haliyle, Hindistan komşularıyla İngiliz yönetimi sırasında yapılan muğlak düzenlemelerden kaynaklanan çözülmemiş bazı sınır sorunlarından muzdarip durumdadır. Hindistan’ın liderleri etkin bir şekilde iç işlerine –ilk dönemlerde uluslararası kuruluşlar ve küresel finans ile ilişkilerinde ortaya çıkmış– müdahale ihtimalini ortadan kaldıran bir kendi kendine yeterlilik arayışındayken, uluslararası sisteme karşı farklı biçimlerde kendini gösteren bir güvensizlik algısı da bu kitapta yapılan analitik bir referans noktasıdır. Determinist analizlerden kaçınmaya dikkat etmemiz gerekiyorsa da bu mirasların birçoğunu (ve Pakistan ve 18 GENEL BAKIŞ, İLKELER VE KONULAR Çin’le yakın zamanda yaşanan olumsuz gelişmeler) göz ardı etmek çok zordur ve Hindistan’ın dış politika etkileşimi ve davranışının büyük çoğunluğu açısından günümüzde hâlâ etkileri hissedilebilen sonuçlar doğurmaktadır. Paradokslar ve Gerginlikler Değişken uluslararası konumu ve artan küresel etkileşimi ile Hindistan’ın dış politikasında birtakım paradoks ve gerginlikler giderek daha da görünür hale gelmektedir. Formüle edilmesi ve kavramsallaştırılmasından uygulanması ve etkisine kadar bu gerginlikler Yeni Delhi’nin dış politika etkileşiminin tümünde görülebilmektedir. Bu gerilimlerin birçoğu dönüşüm içindeki bir devlet olmanın doğasından –yani kalkınma sürecinde ve (büyük güç olma gibi) yüksek hedeflerine rağmen maddi zayıflıktan muzdarip bir devlet olmaktan– kaynaklanmaktadır. Bazı gerginlikler ise Hindistan ekonomisinin liberalleşmesi ve bunun yüksek seviyeli toplumsal gelir eşitsizliği ve dengesizliği, göze çarpan çevre kirliliği karşısında toplumsal gelir ve ticareti aşındıran olumsuz sonuçları ile de ilgilidir. Böyle durumlarda olumlu kazanımlar olumsuz sonuçlar ile eş zamanlı gerçekleşmektedir ve bu iki unsurun dengelenmesi çağdaş siyaset yapıcılar için temel bir görevdir. Bu tür paradokslar Hindistan devleti için gelişen iç güvenlik sorunları –alevlenen ayrılıkçılık, bölücülük ve terörizm– doğurmakta ve nitekim siyasi açıdan dengesizlik ve istikrarsızlıklar ortay çıkarmaktadır. 0.2 Hindistan Dış Politikasının Kısa bir Tarihi Hindistan dış politikası son 60 yılda, ülkenin liderleri iç ve dış koşullara tepki verdikçe bazı radikal değişikliklere uğramıştır. Aynı anda dönüşüp, öğrenip adapte olurken Yeni Delhi’nin elitleri çok başarılı bir şekilde Hindistan’ın küresel statüsünü azami seviyeye getirmek için çabalamışlardır. Birçok siyasi kişilik (özellikle Nehru-Gandi ailesi) genellikle uluslararası sistem ve Hindistan’ın bu sistemdeki konumuna dair güçlü dünya görüşleri ile bu sürece etki yapmışlardır. Hindistan dış politikasına sadece iç faktörlerin değil, zaman zaman ya hayati politikalar ile örtüşen veya bu politikalardan keskin bir şekilde sapan dış 19 HİNDİSTAN DIŞ POLİTİKASI faktörlerin de etkisi olmuştur. Yani uluslararası sistemin egemen doğası iç faktörler ile karşılıklı etkileşim içine girmiştir. Aşağıda kitabın ilerleyen bölümlerinde daha detaylı tartışılan çeşitli dinamikler için yönlendirici bir giriş olarak verilen Hindistan dış politikasının bağımsızlıktan bu yana geçirdiği evrimin kısa bir tarihi bulunmaktadır. Birinci Aşama: Bağımsızlıktan Çin ile Savaşa Yirminci yüzyılın başlarında büyük çoğunlukla İngilizlerin üç yüzyıl süren koloni idaresi (Raj) zayıflamaya başladığında Hindistan’da iki siyasi parti ortaya çıkmıştır: Hindistan Ulusal Kongresi (Kongre) ve Tüm Hindistan Müslüman Birliği (Müslüman Birliği). Her ikisi de bağımsızlıkta ısrar etse de iki siyasi partinin kolonileşme sonrası Hindistan’a dair farklı vizyonları vardı. Jawaharlal Nehru yönetimi altındaki kucaklayıcı ve laik Kongre bağımsızlık sonrası birleşik ve bütün bir ulus-devlet öngörüyordu. Öte yandan Ali Cinnah liderliğindeki Müslüman Birliği 1940’ta Hindistan için ayrı bir Müslüman vatan olan Pakistan’ı yaratacak ‘iki devletli’ bir çözüm arzusundaydı. İkinci Dünya Savaşı’nın sona ermesinin ardından siyasi bir çözümün bulunması için baskılar ve iki grup arasındaki gerginlikler artmıştır. Sonuçta, Mountbatten Planı, muğlak bölgelerin birbirinden ayrılması (Bölünme) ve prensliklerin (daha özerk ve siyasi açıdan farklı bölgeler) hangi devlete katılacağına serbestçe karar vermekle birlikte, birbirine komşu Müslüman ve Müslüman olmayan çoğunluk bölgelerin tespit edilmesi temelinde kontrolün İngilizlerden transferini ana hatlarıyla belirlemiştir.1 Bu gerginlik Hindistan’da 14-15 Ağustos 1947’de karşılıklı bağımsızlığın ilanı ile sonuçlanan Bölünme’ye kadar ve sonrasında da devam eden toplumsal (dini) ayaklanmalara dönüşmüştür. Bir milyona yakın ölüm ve tahminen on milyon kişinin yer değiştirmesi ile sonuçlanan Bölünme yirminci yüzyılın en büyük felaketlerinden birisidir.2 Bu şiddet karşısında, ‘nereden bakılırsa bakılsın Hindistan ve Pakistan savaşta doğmuştur’3 ve Bölünme tartışmalı Jammu ve Keşmir bölgeleri üzerindeki ihtilafın öncüsü olmuştur. Hindistan ile Pakistan arasındaki ilk savaş (1947-8) Keşmir’in iki taraf arasında eşit olmayan şekilde bölünmesi ile sonuçlanmıştır. Günümüze kadar periyodik Wirsing, India, Pakistan and the Kashmir Dispute, 13 Wolpert, New History of India, 216 3 Hagerty, Consequences of Nuclear Proliferation, 25 1 2 20 GENEL BAKIŞ, İLKELER VE KONULAR gerginlik ve sık sık çatışmaya dönüşen henüz kontrol altına alınmamış bir bölge olarak statüsü sorunlu kalmaya devam etmiştir. Ayrıca Pakistan ilk zamanlarda –Doğu ve Batı Pakistan– olarak birbirinden 1600 kilometre uzaklıkta iki parça olarak ortaya çıkmıştır (bkz. Şekil 0.2). Bu konular Hindistan’da, bazılarının, Keşmir konusunu bölgesel anlaşmazlıklar yaratan ve Hindistan’ın Güney Asya’daki etkisini keskin biçimde sınırlayan koloni döneminin olumsuz bir mirası olarak görmesine yol açmıştır. İngiliz hâkimiyetinin sona ermesi, herhangi bir dış müdahaleye karşı güvensizlik ve kendi kendine yeterliliğe duyulan arzuyu arttırmasına ek olarak Hindistan için Pakistan, Çin (McMahon Hattı), Nepal ve Butan’a sınır olan kuzeydoğu ve kuzeybatı bölgelerinde sınırların muğlak bir şekilde belirlenmiş olması sebebiyle birçok olumsuz sonuç ile karşı karşıya kalmıştır. Bu muğlaklık Fransız, Hollandalı ve Portekiz koloni yerleşimlerinin de yeniden Hindistan hâkimiyetine alınarak toprakların birleştirilmesi arzusunun ve 1960 sonrasında ortaya çıkan ayrılıkçı hareketlerin artmasına da neden olmuştur. Buna rağmen Nehru önderliğinde Hindistan’ın yeni liderleri kolonyal geçmiş etkisiyle kendisini Güney Asya’nın diğer küçük devletlerinin hamisi olarak görme mirasını kabul etmişler, 1949 ve 1950’de Nepal ve Butan’la eşitsiz anlaşmalar temelinde güvenlik düzenlemeleri yapmışlardır. Güçlü kolonileşme karşıtlığı ve bağımsızlığın şiddete başvurulmadan kazanılması gibi ilkelerden hareketle4 Hindistan’ın liderleri swadeshi (ekonomik açıdan kendi kendine yeterlilik), ahimsa (şiddetsizlik) ve ortaya çıkan Soğuk Savaş karşısında Amerika Birleşik Devletleri ile Sovyetler Birliği arasında pozitif tarafsızlık prensiplerine dayanan bir purma sawaraj (tam bağımsızlık) dış politikası yürütmüşlerdir. Hindistan’ı uzun vadeli uluslararası sistem içerisinde büyük devlet konumuna yeniden kavuşturma hedefi temelinde mutlak egemenliğe duyulan inanç, tarafsızlık ve başka devletlerin içişlerine karışmama doktrinleri ile de izah edilmektedir. Kendi kendine yeterliliğin sağlanabilmesi açısından hayati görüldüğünden başka devletlerin içişlerine karışmama doktrini Hindistan’ın ilk uluslararası temaslarının temel konusu haline gelmiştir. Kısmen kalkınmaya odaklandığından ahimsa’nın düşük askeri harcama ve silah yarışından kaçınmayı savunması teşvik edilmiştir. 1955’de başlatılan, özerklik ile özgür seçim hakkı temelinde tanımlanan 4 Bkz. Kennedy, International Ambigitions; Raghavan, War and Peace. 21
