Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıklarının

DISCLAIMER: As Member States provide national legislations, hyperlinks and explanatory notes (if any), UNESCO does not guarantee their accuracy, nor their up-dating on
this web site, and is not liable for any incorrect information. COPYRIGHT: All rights reserved.This information may be used only for research, educational, legal and noncommercial purposes, with acknowledgement of UNESCO Cultural Heritage Laws Database as the source (© UNESCO).
Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıklarının Tespit ve Tescili Hakkında
Yönetmelik
(Resmi Gazete Tarihi: 10.12.1987 Resmi Gazete Sayısı: 19660)
BİRİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler
Amaç ve kapsam
Madde 1- (Değişik: RG 19.8.1989-20257) Bu Yönetmelik 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını
Koruma Kanunu'nun 3 üncü maddesinde tarif olunan ve 6 ncı maddesinde belirtilen korunması gerekli
taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının tespit ve tescili ile, bu Kanunu değiştiren 3386 sayılı Kanunun 4
üncü maddesinde belirtilen araştırma, kazı ve sondaj yapılan alanların korunması ve değerlendirilmesi
ile ilgili usulleri, esasları ve kıstasları kapsar.
Dayanak
Madde 2-(Değişik: RG 19.8.1989-20257) Bu yönetmelik 21/7/1983 tarih ve 2863 sayılı Kanunun
17/6/1987 tarih ve 3386 sayılı Kanunla değişik 7 ve 10 uncu maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.
Kısaltma ve tanımlar
Madde 3- Bu Yönetmelikte geçen kısaltma ve tanımlar şunlardır:
a)Kısaltmalar:
"Bakanlık" tabiri; Kültür ve Turizm Bakanlığı'nı,
"Koruma Yüksek Kurulu"; Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulunu,
"Koruma Kurulu"; Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunu, ifade eder.
b) Tanımlar:
"Taşınmaz kültür varlıkları": tarih öncesi ve tarihi devirlere ait bilim, kültür, din ve güzel sanatlarla
ilgili bulunan yer üstünde, yer altında veya su altındaki korunması gerekli taşınmaz varlıkları,
"Taşınmaz tabiat varlıkları": jeolojik devirlerle, tarih öncesi ve tarihi devirlere ait olup, ender
bulunmaları veya özellikleri ve güzellikleri bakımından korunması gerekli yer üstünde, yer altında
veya su altında bulunan taşınmazları,
"Kentsel sit": mimari, mahalli, tarihsel, estetik ve sanat özelliği bulunan ve birarada bulunmaları
sebebiyle teker teker taşıdıkları kıymetten daha fazla kıymeti olan, kültürel ve tabii çevre
elemanlarının (yapılar, bahçeler, bitki örtüleri, yerleşim dokuları, duvarlar) birlikte bulundukları
alanları,
"Tarihi sit": önemli tarihi olayların cereyan ettiği ve bu sebeple korunması gerekli yerleri,
"Arkeolojik sit": antik bir yerleşmenin veya eski bir medeniyetin kalıntılarının bulunduğu yer veya
su altında bilinen veya meydana çıkarılan korunması gerekli alanları,
"Tabii sit": ilginç özellik ve güzelliklere sahip olan ve ender bulunan korunması gerekli alanları ve
taşınmaz tabiat varlıklarını,
"Tespit": 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu'nun 3 üncü maddesinde tarif
edilen ve 6 ncı maddesinde belirtilen korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının bu
yönetmelikte belirtilen usuller, esaslar ve kıstaslar doğrultusunda teknik bir çalışma ile
değerlendirilerek belgelendirilmesini,
"Tespit ekibi": tespit çalışmalarını yapmak üzere, yapılacak çalışmanın konusu, çalışmaya esas teşkil
DISCLAIMER: As Member States provide national legislations, hyperlinks and explanatory notes (if any), UNESCO does not guarantee their accuracy, nor their up-dating on
this web site, and is not liable for any incorrect information. COPYRIGHT: All rights reserved.This information may be used only for research, educational, legal and noncommercial purposes, with acknowledgement of UNESCO Cultural Heritage Laws Database as the source (© UNESCO).
eden varlıkların nitelikleri ve yerine göre Bakanlıkça ve gerektiğinde diğer ilgili kurum ve kuruluşların
uzmanlarından veya Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün kendi uzmanlarından veya Vakıflar Genel
Müdürlüğü'nün kendi uzmanlarından 2 kişiden az olmamak üzere kurulacak ekibi,
"Tescil": taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarından korunması gerekli olanlarının koruma kurulu
kararıyla belirlenmesini, ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Esas Hükümler
Tespitlerde değerlendirme kıstasları
Madde 4- Taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarından korunması gereklilerinin tespitinde aşağıdaki
hususlar gözönünde bulundurulur:
a) Korunması gerekli tabiat varlıkları ile, 19 uncu yüzyıl sonuna kadar yapılmış taşınmazlardan
olması,
b) 19 uncu yüzyıl sonundan sonra yapılmış olmasına rağmen önem ve özellikleri bakımından
korunmasına gerek görülmesi,
c) Taşınmazların sit alanı içinde bulunması,
d) Taşınmazın milli tarihimizdeki önemleri sebebiyle zaman unsuru ve tescil söz konusu olmaksızın
Milli Mücadele ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşunda büyük tarihi olaylara sahne olmuş binalar ve
tespit edilecek alanlar ile Mustafa Kemal Atatürk tarafından kullanılmış evlerden olması,
e) Taşınmaz tabiat varlıklarının ender bulunan değişik özelliklere sahip olması,
f) Tek yapılar için; taşınmazın sanat değeri, mimari, tarihi, estetik, mahalli, arkeolojik değerler
kapsamı içinde; strüktürel, dekoratif, yapısal durum, malzeme, yapım teknolojisi, şekil bakımından
özellik arzetmesi,
g) Kentsel sit'ler için; korunması gerekli kültür varlığı özelliği gösteren tek yapıların yoğunluk,
mimari, tarihi bütünlük göstermesi,
h) Arkeolojik sit'ler için; yazılı bilgi, sathi kalıntılar, bilimsel araştırmalar, çevresel gözlemler,
ekolojik gözlemler, bilimsel tahmin ve topografik yapı yönlerinden niteliklere sahip olması,
i) Tabii sit'ler için; bilimsel araştırma, jeolojik yapı, çevresel gözlemler, ekolojik gözlemler ve
topografik yapı hususlarında özellikleri bulunması,
j) Tarihi sit'ler için; yazılı bilgi ve tarihi araştırmalar sonucunda önemli tarihi olayların cereyan ettiği
hususunun sabit olması.
Tespit sonucu düzenlenecek belgeler
Madde 5- Yapılan tespitler sonucunda tescile esas olmak üzere aşağıdaki belgeler düzenlenir:
1- Taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının tescili için gerekli bilgileri havi Tespit Fişi,
2- Tanıtmaya yeterli fotoğraflar,
a) Tek yapılar için; Taşınmazı içten, dıştan ve çevresiyle birlikte gösteren tespit fişi üzerinde yer alan
fotoğraflar,
DISCLAIMER: As Member States provide national legislations, hyperlinks and explanatory notes (if any), UNESCO does not guarantee their accuracy, nor their up-dating on
this web site, and is not liable for any incorrect information. COPYRIGHT: All rights reserved.This information may be used only for research, educational, legal and noncommercial purposes, with acknowledgement of UNESCO Cultural Heritage Laws Database as the source (© UNESCO).
b) Arkeolojik, kentsel ve doğal sit alanları için; Alanı bütünüyle algılamayı sağlamak amacıyla
panoramik olarak çekilmiş fotoğraflar ve alan üzerindeki taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları ile küçük
buluntuların detaylı çekilmiş, tasdikli, çekim tarihleri belirtilmiş albüm haline getirilmiş fotoğraflar.
3- İmkanlar ölçüsünde yapılan çalışma için hazırlanmış diapozitifler.
4- Taşınmazın yerini ve sınırlarını gösterir çizim (harita veya plan Ek I, Ek II ve Ek III'teki tabloya
uyularak hazırlanır ve yapılara verilen sıra numaraları haritaya da işlenir).
5- Taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarını tarif eden tespit ekibinin görüşünü havi Rapor (Ek IV'teki
şemaya göre hazırlanır) ve ekinde korunması önerilen taşınmaz kültür varlıklarının listesi (Ek V VI'daki tabloya uyularak hazırlanır).
6- Tespit ekibince gerekli görülen diğer belgeler.
Tescil kararı
Madde 6 - Taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarından Bakanlıkça tespiti yapılanlar, koruma kurullarınca
değerlendirilerek tescil olunur.
Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün idaresinde veya denetiminde bulunan mazbut ve mülhak vakıflara ait
taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları, gerçek ve tüzel kişilerin mülkiyetinde bulunan cami, türbe,
kervansaray, medrese, han, hamam, mescit, zaviye, sebil, mevlevihane, çeşme ve benzeri korunması
gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının tesbiti, envanterlenmesi, Vakıflar Genel Müdürlüğü'nce
yapılır.
Vakıflar Genel Müdürlüğünce tespiti yapılan taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları koruma kurullarınca
değerlendirilerek tescil olunur.
Vakıflar Genel Müdürlüğünce tespiti yapılıp, koruma kurullarınca değerlendirilerek tescil olunan
taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının korunması ve değerlendirilmesi Vakıflar Genel Müdürlüğünce
yürütülür.
Araştırma, kazı ve sondaj yapılan alanların korunması ve değerlendirilmesi Bakanlığa ait olup, bu
alanlardaki uygulamalar konusundaki kararlar Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğünce alınır.
Tescil İşlemleri
Madde 7- Tescil kararının ilgili kuruluşlara dağıtımı kararı alan koruma kurullarınca yapılır.
Tescil edilen korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlığı il merkez ilçesinde bulunuyorsa
valilikçe, ilçe sınırları içinde kalıyorsa kaymakamlıkça, tescil kararının valiliğe veya kaymakamlığa
tebliğ tarihinden itibaren en geç 3 gün içinde ilan tahtalarına asmak, belediye hoparlörüyle duyurmak
ve köy muhtarlığına bildirmek suretiyle ilâna ait tutanak Bakanlığın o ildeki temsilcisine teslim edilir.
Bu işlemler tamamlandıktan sonra, korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlığı il merkez
ilçesinde bulunuyorsa valinin, ilçe sınırları içinde kalıyorsa kaymakamın yazısı üzerine, tapu
kütüğünün beyanlar hanesine, korunması gerekli taşınmaz kültür veya tabiat varlığı olduğuna dair
kayıt konur.
Tescil kaydının kaldırılması
Madde 8- Bu Yönetmelik hükümlerine göre tescil edilmiş korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat
varlıklarının tescil kayıtlarının kaldırılması yukardaki maddelere uygun olarak yürütülür.
Müktesep haklar
Madde 9- (Mülga: RG 19.8.1989-20257)
DISCLAIMER: As Member States provide national legislations, hyperlinks and explanatory notes (if any), UNESCO does not guarantee their accuracy, nor their up-dating on
this web site, and is not liable for any incorrect information. COPYRIGHT: All rights reserved.This information may be used only for research, educational, legal and noncommercial purposes, with acknowledgement of UNESCO Cultural Heritage Laws Database as the source (© UNESCO).
Kaldırılan hükümler
Madde 10- Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesi ile 10 Ağustos 1984 gün ve 18485 sayılı Resmi
Gazete'de yayımlanan "Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıklarının Tespit ve Tescili
Hakkında Yönetmelik" yürürlükten kalkar.
(Ek: RG 19.8.1989-20257) Ek Madde 1- Yönetmelikte geçen "Kültür ve Turizm Bakanlığı" ifadesi
"Kültür Bakanlığı", "Kültür ve Turizm Bakanı" ifadesi "Kültür Bakanı" ve "Eski Eserler ve Müzeler
Genel Müdürlüğü" ifadesi "Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Başkanlığı" olarak değiştirilmiştir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Yürürlük ve Yürütme
Yürürlük
Madde 11- Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 12- Bu Yönetmeliği Kültür ve Turizm Bakanı yürütür.
EKI
İLK TESPİTİ YAPILAN SİT ALANLARI ÇALIŞMALARI İÇİN KULLANILACAK LEJAND
I HARİTA
Tescile Önerilen Anıtsal yapılar - Koyu Yeşil
Tescile Önerilen Sivil Mimarlık Örnekleri - Kırmızı
Tescile Önerilen Resmi Yapılar - Kurşuni (Okul, hastane, posthane, hükümet konağı, banka, vb.)
Tescile Önerilen Sanayi Yapıları - Mor (Fabrika, imalathane, depo)
Eski Doku Özelliğinde Tescile Değer Görülmeyen Yapılar (Çevresi Siyah - İçi Boş)
Yeni Yapılar - Mavi
Korunacak Sokaklar
Kentsel Sit Alanı Sınırı - Kırmızı
Doğal Sit Alanı Sınırı - İçi Yeşil
I. Derece Arkeolojik Sit Alanı Sınırı - İçi siyah
II. Derece Arkeolojik Sit Alanı Sınırı - Çevresi Siyah - İçi Boş
III. Derece Arkeolojik Sit Alanı Sınırı - Mav
EKII
II HARİTA
KAT DURUMLARI
Bu haritada tescil edilecek yapıların çevresi özelliklerine uygun olarak yukarıda belirtilen renklerle
çizilecek, içleri kat durumlarına göre aşağıdaki renklerde boyanacaktır.
Anıtsal yapıların kat durumları gösterilmeyip, yeşil renge boyanacaktır.
1-2 Kat - Sarı
3-4 Kat - Turuncu
5 ve Yukarısı - Kahverengi
İRDELENEN SİT ALANLARI ÇALIŞMALARI İÇİN KULLANILACAK LEJAND
1. HARİTA
Tescilli Anıtsal Yapılar - Koyu Yeşil
Tescili Önerilen Anıtsal Yapılar - Açık Yeşil
Tescilli Sivil Mimarlık Örnekleri - Kırmızı
Tescili Önerilen Sivil Mimarlık Örnekleri - Pembe
Tescilden düşmesi Önerilen Sivil Mimarlık Örnekleri (Çevresi Kırmızı - İçi Kırmızı Çarpı)
Tescilli Resmi Yapılar - Kurşuni
DISCLAIMER: As Member States provide national legislations, hyperlinks and explanatory notes (if any), UNESCO does not guarantee their accuracy, nor their up-dating on
this web site, and is not liable for any incorrect information. COPYRIGHT: All rights reserved.This information may be used only for research, educational, legal and noncommercial purposes, with acknowledgement of UNESCO Cultural Heritage Laws Database as the source (© UNESCO).
Tescili Önerilen Resmi Yapılar - Gri
Tescilden Düşmesi Önerilen Resmi Yapılar (Çevresi Gri - İçi Gri Çarpı)
Tescilli Sanayi Yapıları, Mor Tescili Önerilen Yapılar - Eflatun
Tescilden Düşmesi Önerilen Sanayi Yapılar (Çevresi Mor - İçi Mor Çarpı)
Eski Doku Özelliğinde Tescile Değer Görülmeyen Yapılar (Çevresi Siyah - İçi Boş)
Yeni Yapılar - Mavi
Korunacak Sokaklar
Mevcut Kentsel Sit Alanı Sınırı - Kırmızı Öneri
Kentsel Sit Alanı Sınırı - Siyah
Mevcut Arkeolojik Sit Alanı Sınırı - İçi Siyah
Arkeolojik Sit Alanı Sınırı - İçi Kahverengi
II. HARİTA
KAT DURUMLARI
Bu haritada tescil edilecek yapıların çevresi özelliklerine uygun olarak yukarıda belirtilen renklerle
çizilecek, içleri kat durumlarına göre aşağıdaki renklerle boyanacaktır.
Anıtsal yapıların kat durumları gösterilmeyip, yeşil renkle boyanacaktır.
1-2 Kat - Sarı
3-4 Kat - Turuncu
5 ve Yukarısı – Kahverengi
EK III
KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARINI KORUMA KURULU'NDA KARAR ALINDIKTAN
SONRA DAĞITIM İÇİN HAZIRLANACAK ŞEFFAF PAFTALARIN İŞLENMESİNDE
UYULACAK GÖSTERİM TABLOSU
1. Derece Arkeolojik Sit Alanı Sınırı
2. Derece Arkeolojik Sit Alanı Sınırı
3. Derece Arkeolojik Sit Alanı Sınırı
Kentsel Sit Alanı Sınırı
Doğal Sit Alanı Sınırı
Sivil Mimarlık Örneği
Anıtsal yapı
EK IV RAPOR HAZIRLAMA ŞEMASI
RAPOR
1. Adres ( İl, İlçe, Mahalle, Cadde, Sokak, Kapı No, Kadastral Durumu),
2. İnceleme nedeninin belirtilmesi ve inceleme tarihi,
3. Taşınmazın yeri ve genel tanımı (Sit alanı içinde olup olmadığı, korunması gerekli taşınmaz kültür
ve tabiat varlığı olarak tescilli bulunup bulunmadığı, grup kararı bulunup bulunmadığı),
4. Taşınmaza ve yakın çevresine ilişkin kurul kararları,
5. Taşınmazın yakın çevresindeki yapıların günümüzdeki durumları (Kat sayısı, eski veya yeni doku
olup olmadığının belirtilmesi),
6. Yapının tanımı (bugünkü durumu),
7. Görüşler ve görüşe esas gerekçeler,
DISCLAIMER: As Member States provide national legislations, hyperlinks and explanatory notes (if any), UNESCO does not guarantee their accuracy, nor their up-dating on
this web site, and is not liable for any incorrect information. COPYRIGHT: All rights reserved.This information may be used only for research, educational, legal and noncommercial purposes, with acknowledgement of UNESCO Cultural Heritage Laws Database as the source (© UNESCO).
8. Raporun hazırlanma tarihi.
EK V
SİT VE ÇEVRE ÖLÇEĞİNDE YAPILACAK İLK TESBİT ÇALIŞMALARI İÇİN
KULLANILACAK TABLO
Sıra
No
Yapının Adı veya Türü
Adresi
Pafta
Ada
Parsel
EK VI
TESCİLLİ KORUNMASI GEREKLİ TAŞINMAZ KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARININ
İRDELENMESİ ÇALIŞMASI İÇİN KULLANILACAK TABLO
Eski
Sıra
No
Yeni
Sıra
No
Yapının
Veya Türü
Adı
Adresi
Pafta
Ada
Parsel