Buhar-El-Kitabi_246d..

ćçindekiler
Önsöz
Sayfa:
2
Seçim TablolarÆ KullanÆm TalimatlarÆ
Sayfa:
3
Buhar Bilgisi ve Temel KavramlarÆ
Sayfa:
4-9
Kondenstop Tipleri
Sayfa:
10-15
Kondenstop Seçimleri
Sayfa:
16-45
Buhar DaþÆtÆm HatlarÆ
Sayfa:
18-21
KÆzgÆn Buhar HatlarÆ
Sayfa:
22-23
Buhar ćzleme HatlarÆ
Sayfa:
24-25
Hacim IsÆtma CihazlarÆ
Sayfa:
26-28
Proses Hava IsÆtÆcÆlarÆ
Sayfa:
29
IsÆ Eĩanjörleri ve DaldÆrmalÆ Serpantinler
Sayfa:
30-32
Evaporatörler
Sayfa:
33-35
Ceketli Piĩirme KazanlarÆ
Sayfa:
36-37
KapalÆ Sabit Buhar OdalÆ Cihazlar
Sayfa:
38-39
Sifon Tahliyesi Gerektiren Döner Tip Kurutucular
Sayfa:
40-41
Flaĩ TanklarÆ
Sayfa:
42-43
Absorbsiyon CihazlarÆ
Sayfa:
44
Seçim ve Emniyet Faktörleri
Sayfa:
45
KondenstoplarÆn Montaj ve Testleri
Sayfa:
46-49
Kondenstoplarda Sorun Giderme
Sayfa:
50
Buhar ve Kondens Dönüĩ HatlarÆ Boru HesaplarÆ
Sayfa:
51-53
Teknik Bilgiler
Sayfa:
54-55
VALFTEK® -ARMSTRONG Inc.S.A – 02/08 Copyright © Bu katalogta yer alan yazÆ,tablo ve ĩekiller yasal izin alÆnmadan kopya edilemez,çoþaltÆlamaz, yalnÆzca atÆflar dÆĩÆnda alÆntÆ yapÆlamaz.
•
Enerjinin Bilinçli KullanÆmÆ
d
a az tüketilen enerji
aha az israf
aha az kirlilik
aha saþlÆklÆ çevre anlamÆna gelir.
KÆsaca özetlemek gerekirse enerji ve çevre kavramÆnÆ bir
arada düĩünmek, sanayinin bu hususta yaptÆþÆ harcamalarÆ
düĩürecektir. Enerji kullanÆmÆ konusunda bilinçli olan firmalar
aynÆ zamanda çevre bilincinede sahiptirler.
VALFTEK olarak ĩu ana kadar gerek ürettiþimiz gerekse satÆĩ
programÆmÆz içinde sizlere sunduþumuz bütün mamullerde,
uzun vadede ucuzluk olarak nitelendirdiþimiz kalite bilincini ön
planda düĩündük. SatÆĩ programÆza Dünya üzerinde
konusunda söz sahibi olmuĩ üreticilerin imalatlarÆnÆ dahil edip
sizlerin kullanÆmÆna sunarak tasarruf konusunda bizde bir
katkÆda bulunmak istedik.
AynÆ düĩünce ile satÆĩ programÆmÆza aldÆþÆmÆz Armstrong
ürünlerinin gerek imalatlarÆ gerekse teknik litaratürü ile
sektörümüze ÆĩÆk tutacaþÆnÆ düĩünüyoruz.
®
Çünkü Armstrong Enerji randÆmanÆ yüksek olan “Ters KovalÆ
KondenstoplarÆ” icad ettiþi 1911 yÆlÆndan beri teknolojisini ve
bilgi birikimini Dünya üzerindeki kullanÆcÆlarla paylaĩmaktadÆr.
Kondenstop ve diþer buhar cihazlarÆnÆn çalÆĩma prensiplerini,
sanayiye yönelik özel uygulamalarÆ içeren bu katalog’un bu
ürünlerin belirlenen ĩartlarda, optimum performanslarÆ
vermeleri için tiplerinin belirlenmesine yardÆmcÆ olacaþÆna
inanÆyoruz.
Bu kitapçÆk Armstrong’un yÆllar boyu edindiþi bilgi birikimleri ile
hazÆrladÆþÆ litaratürlerin yeniden derlenmesi ile siz kullanÆcÆlarÆn
bilgisine sunulmuĩtur.
VALFTEK® A.û
•
Seçim TablolarÆnÆn KullanÆm TalimatlarÆ
3- Bundan sonra aĩaþÆdaki “KondenstoplarÆn Özel
Ĩartlara Göre Seçim & Mukayese Tablosu” na geçelim
ve B, C, E, K, N kodlarÆnÆ okuyalÆm. Örneþin B kodu
kondenstopun enerji tasarrufu saþlama kabiliyetini
tanÆmlamaktadÆr.
Bu kataloþun 18. ve 44. sayfalarÆ arasÆnda, ünitelerde
kullanÆlan kondenstoplarÆn seçim tablolarÆ verilmektedir.
“A” dan “Q” ya kadar verilen kodlar kondenstop
hakkÆnda bilgileri içermektedir. Tablo, kondenstop
tiplerini ve her bir özel uygulama için üstün olduþu
düĩünülen baĩlÆca avantajlarÆ kapsamaktadÆr.
4- Testler ve uygulamadaki çalÆĩma koĩullarÆna göre
Ters KovalÆ Kondenstopun “B” özelliþi için “Mükemmel”
olduþu görülür. Diþer kodlar için de aynÆ iĩlemi yapÆn.
Örnek olarak, kondensi yerçekimi ile tahliye edilen
ceketli piĩirme kazanlarÆnda kullanÆlacak en uygun
kondenstop seçimi yapacaþÆmÆzÆ kabul edelim;
KÆsaltmalar:
IB
IBLV
F&T
CD
DC
CV
T
PRV
1- “Ceketli Piĩirme KazanlarÆ” baĩlÆklÆ bölümü açalÆm.
Bölümde yer alan seçim tablosuna bakalÆm.
(Her bölümde seçim tablosu vardÆr.)
2- “KullanÆm yeri” baĩlÆþÆ altÆndaki ilk sütunda “Buhar
Ceketli Sabit Piĩirme KazanÆ Yerçekimi tahliyeli” tipi
bulalÆm. Saþa doþru baktÆþÆmÆzda Armstrong’un
“ 1.seçim ve özel ĩartlar” kodunu okuyalÆm. Burada
1. seçim “IBLV” olup, özel ĩartlar B, C, E, K, N olarak
belirtilmektedir.
: Ters KovalÆ Kondenstop
: Ters KovalÆ Geniĩ hava atÆcÆlÆ
: ĨamandÆralÆ Kondenstop
: Termodinamik (disk tip) Kondenstop
:Otomatik Kondens Kontrolörü
:Çek Vana
:Termik Kova
:BasÆnç Düĩürücü Vana
Seçim Tablosu 3-1 (Özellik kodlarÆ için aĩaþÆdaki tabloya bakÆnÆz)
KullanÆm Yeri
1.Seçim ve
Özellik kodu
Alternatif Seçim
Ceketli Sabit Piĩirme
KazanÆ - Yerçekimi
tahliyeli
Ters KovalÆ (IBLV)
B,C,E,K,N
ĨamandÆralÆ (F&T)
veya Termostatik
Ceketli Devirmeli Piĩirme
KazanÆ Sifon tahliyeli
Diferansiyel kontrolör
(DC)
B,C,E,G,H,K,N,P
Ters KovalÆ
(IBLV)
KondenstoplarÆn Özel Ĩartlara Göre Seçim ve Mukayese Tablosu
Kod
Ters
KovalÆ
Özellik
ĨamandÆralÆ
Termodinamik
Termostatik
O.Kondens
Kontrolörü
A
ÇalÆĩma Ĩekli
Kesintili (1)
Sürekli
Kesintili
Sürekli (2)
Sürekli
B
Enerji Tasarrufu (Hizmet süresi açÆsÆndan)
Çok iyi
Iyi
ZayÆf
Orta
Çok Iyi (3)
C
AĩÆnmaya karĩÆ dayanÆklÆlÆþÆ
Çok iyi
Iyi
ZayÆf
Orta
Çok iyi
D
Korozyon dayanÆklÆlÆþÆ
Çok iyi
Iyi
Çok iyi
Iyi
Çok iyi
E
Su Koçu darbelerine dayanÆklÆlÆþÆ
Çok iyi
ZayÆf
Çok iyi
ZayÆf (4)
Çok iyi
F
Buhar sÆcaklÆlÆþÆnda hava-CO2 atma kabiliyeti
Var
Yok
Yok
Yok
Var
G
Çok düĩük basÆnçlarda hava atma kabiliyeti (0.02 bar)
ZayÆf
Çok iyi
(5)
Iyi
Çok iyi
H
Ilk devreye almada hava atma kabiliyeti
I
KarĩÆ basÆnç altÆnda çalÆĩma
J
Donmaya karĩÆ mukavameti (6)
K
Boĩaltarak sistemi temizleme kabiliyeti
L
Çok düĩük kondens yüklerinde çalÆĩma kabiliyeti
Orta
Çok iyi
ZayÆf
Çok iyi
Çok iyi
Çok iyi
Çok iyi
ZayÆf
Çok iyi
Çok iyi
Iyi
ZayÆf
Iyi
Iyi
Iyi
Çok iyi
Orta
Çok iyi
Iyi
Çok iyi
Çok iyi
Çok iyi
ZayÆf
Çok iyi
Çok iyi
M
Biriken kondensi tahliye hÆzÆ
Derhal
Derhal
Gecikmeli
Gecikmeli
Derhal
N
Pislikten etkilenmeme kabiliyeti
Çok iyi
ZayÆf
ZayÆf
Orta
Çok iyi
O
Boyut bakÆmÆndan karĩÆlaĩtÆrma
Büyük (7)
Büyük
Küçük
Küçük
Büyük
P
Flaĩ buharÆ kontrol kabiliyeti
Orta
ZayÆf
ZayÆf
ZayÆf
Çok iyi
Q
ArÆza Durumunda orifisin son durumu (AçÆk-KapalÆ)
AçÆk
KapalÆ
AçÆk (8)
(9)
AçÆk
(1) Kondens kesintili bir ĩekilde sürekli
olarak boĩaltÆlÆr.
(2) Düĩük yüklerde sürekli olabilir.
(3) Flaĩ (Çürük) buhar uygulamalarÆnda
mükemmel sonuç verir.
(4) Bimetalik ve Wafer tip termostatik
kondenstoplarda iyi
(5) Düĩük iĩletme basÆnçlarÆnda tavsiye edilmez.
(6) Dökme demir kondenstop tavsiye edilmez.
(7) Kaynak konstrüksiyonlu paslanmaz çelik
kondenstopda orta
(8) Pislik yüzünden kapalÆ kalabilir.
(9) Körüþün dizaynÆna baþlÆ olarak kapalÆ
veya açÆk kalabilir.
•
Buhar TablolarÆ
Nedir....NasÆl KullanÆlÆr
Bu katalogta adÆ geçen ÆsÆ deþerleri
ve sÆcaklÆk / basÆnç iliĩkileri doymuĩ
buhar tablosundan alÆnmaktadÆr.
KullanÆlan Deyimler
Doymuĩ Buhar,mevcut basÆnçtaki
suyun kaynama sÆcaklÆþÆna karĩÆlÆk
gelen sÆcaklÆktaki saf buhardÆr.
Mutlak ve Gösterge BasÆncÆ;
Mutlak basÆnç, mükemmel vakumun
üzerindeki bar cinsinden basÆnç
deþeridir ( bara ). (Sütun 1)
Gösterge BasÆncÆ; Atmosfer
basÆncÆnÆn üzerindeki basÆnç
deþeridir ( barg ) . Gösterge
basÆncÆna 1 eklenirse mutlak
basÆnç bulunur.
BasÆnç - SÆcaklÆk Iliĩkisi, Doymuĩ
buharÆn her bir basÆncÆna karĩÆlÆk
gelen bir sÆcaklÆk vardÆr.
Örnek olarak; 9 barg doymuĩ
buharÆn sÆcaklÆþÆ daima
0
179,9 C’dÆr. (Sütun 1-2 )
BuharÆn özgül hacmi,birim kütle
3
baĩÆna düĩen hacimdir. (m /kg)
(Sütun 3)
Doymuĩ sÆvÆnÆn ÆsÆsÆ,1 kg suyun
0
sÆcaklÆþÆnÆ 0 C’den gösterilen
basÆnç ve sÆcaklÆktaki kaynama
noktasÆna çÆkarmak için gerekli ÆsÆ
miktarÆdÆr. kJ veya kcal olarak ifade
edilir . (Sütun 4-6)
Gizli ÆsÆ veya Buharlaĩma ÆsÆsÆ,
1kg kaynayan suyu 1kg buhara
dönüĩtürmek için gerek duyulan ÆsÆ
miktarÆdÆr. 1 kg buhar, su haline
dönüĩtüþünde aynÆ miktardaki ÆsÆ
serbest kalmaktadÆr. Bu ÆsÆ miktarÆ
buhar tablosunda gösterildiþi gibi her
basÆnç-sÆcaklÆk kombinasyonu için
farklÆdÆr. (Sütun 5-7)
Tablo NasÆl KullanÆlÆr..
BasÆnç - SÆcaklÆk iliĩkisinin tayin
edilmesine ilave olarak, kcal (kJ)
çÆktÆsÆ bilinen ve herhangi bir ÆsÆtma
ünitesinde yoþuĩacak buharÆn miktarÆ
da hesaplanabilir. Bunun tersi buhar
yoþuĩma miktarÆ bilindiþi takdirde
kcal (kJ) deþerinin hesaplanmasÆnda
da bu tablo kullanÆlÆr. Bu kataloþun
belli bölümlerinde bu tablonun
kullanÆmÆ ile ilgili atÆflar mevcuttur.
Doymuĩ Buhar Tablosu
Kilo Jul
Mutlak
BasÆnç
bar
(abs.)
Buhar
SÆcaklÆþÆ
Doymuĩ
sÆvÆnÆn
ÆsÆsÆ
( kJ/kg )
Buharlaĩma
ÆsÆsÆ
( C)
Özgül
Buhar
HacmÆ
3
( m / kg )
Sütün 1
P
0.010
0.020
0.030
0.040
0.050
0.060
0.070
0.080
0.090
0.10
0.20
0.30
0.40
0.50
0.60
0.70
0.80
0.90
1.00
1.5
2.0
2.5
3.0
3.5
4.0
4.5
5.0
6.0
7.0
8.0
9.0
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
25
30
40
50
60
70
80
90
100
110
120
130
140
150
200
Sütun 2
t
7.0
17.5
24.1
29.0
32.9
36.2
39.0
41.5
43.8
45.8
60.1
69.1
75.9
81.3
86.0
90.0
93.5
96.7
99.6
111.4
120.2
127.4
133.5
138.9
143.6
147.9
151.8
158.8
164.9
170.4
175.4
179.9
184.1
188
191.6
195.0
198.3
201.4
204.3
207.1
209.8
212.4
223.9
233.8
250.3
263.9
275.6
285.8
295.0
303.3
311.0
318.1
324.7
330.8
336.6
342.1
365.7
Sütun 3
SV
129.20
67.01
45.67
34.80
28.19
23.47
20.53
18.10
16.20
14.67
7.650
5.229
3.993
3.240
2.732
2.365
2.087
1.869
1.694
1.159
0.8854
0.7184
0.6056
0.5240
0.4622
0.4138
0.3747
0.3155
0.2727
0.2403
0.2148
0.1943
0.1774
0.1632
0.1511
0.1407
0.1317
0.1237
0.1166
0.1103
0.1047
0.09954
0.07991
0.06663
0.04975
0.03943
0.03244
0.02737
0.02353
0.02050
0.01804
0.01601
0.01428
0.01280
0.01150
0.01034
0.005877
Sütun 4
q
29
73
101
121
138
151
163
174
183
192
251
289
317
340
359
376
391
405
417
467
504
535
561
584
604
623
640
670
696
721
742
762
778
798
814
830
844
858
871
884
897
908
961
1.008
1.087
1.154
1.213
1.267
1.317
1.363
1.407
1.450
1.492
1.532
1.571
1.610
1.826
0
1 kcal = 4,186 kJ
Kilo Kalori
Buharlaĩma
ÆsÆsÆ
( kJ/kg )
Doymuĩ
sÆvÆnÆn
ÆsÆsÆ
(kcal/kg)
Sütun 5
r
2.484
2.460
2.444
2.433
2.423
2.415
2.409
2.403
2.398
2.393
2.358
2.335
2.319
2.305
2.293
2.283
2.274
2.265
2.257
2.226
2.201
2.181
2.163
2.147
2.133
2.119
2.107
2.084
2.065
2.046
2.029
2.013
1.998
1.983
1.970
1.958
1.945
1.933
1.921
1.910
1.899
1.888
1.839
1.794
1.712
1.640
1.571
1.505
1.442
1.380
1.319
1.258
1.197
1.135
1.070
1.004
592
Sütun 6
q
7.0
17.5
24.1
28.9
32.9
36.2
39.0
41.5
43.7
45.8
60.1
69.1
75.8
81.3
85.9
89.9
93.5
96.7
99.7
111.5
120.5
127.8
134.1
139.5
144.4
148.8
152.8
160.1
166.4
172.2
177.3
182.1
186.5
190.7
194.5
198.2
201.7
205.1
208.2
211.2
214.2
217.0
229.7
240.8
259.7
275.7
289.8
302.7
314.6
325.7
336.3
346.5
356.3
365.9
375.4
384.7
436.2
Sütun 7
r
593.5
587.6
583.9
581.2
578.9
577.0
575.5
574.0
572.8
571.8
563.3
558.0
554.0
550.7
547.9
545.5
543.2
541.2
539.3
531.8
525.9
521.0
516.7
512.9
509.5
506.3
503.4
498.0
493.3
488.8
484.8
481.0
477.4
473.9
470.8
467.7
464.7
461.7
459.0
456.3
453.6
451.1
439.3
428.5
409.1
391.7
375.4
359.7
344.6
329.8
315.2
300.6
286.0
271.1
255.7
239.9
141.4
(kcal/kg)
1 kJ = 0,24 kcal
•
Buhar TablolarÆ - Flaĩ Buhar
Flaĩ Buhar Nedir ?
BasÆnç altÆndaki kondens veya kazan suyu daha düĩük
bir basÆnca serbest bÆrakÆldÆþÆnda bir kÆsmÆ tekrar
buharlaĩÆr. Bu flaĩ buharÆ olarak bilinir.
Niçin Önemlidir ?
Bu flaĩ buharÆ tekrar kullanÆlabilecek özellikleri
taĩÆdÆþÆndan önemlidir. KullanÆlmadÆþÆ takdirde belli bir
ÆsÆ enerjisi israf edilir.
NasÆl Oluĩur ?
Su atmosfer basÆncÆnda (1.013 bar(a)) ÆsÆtÆldÆþÆnda,
0
sÆcaklÆþÆ 100 C’ye ulaĩana kadar yükselir ki bu sÆcaklÆk
bu basÆnçta ulaĩabileceþi en yüksek sÆcaklÆktÆr. Ilave
verilecek ÆsÆ sÆcaklÆþÆ yükseltmez ancak suyu buhara
dönüĩtürür.
SÆcaklÆþÆnÆ kaynama noktasÆna yükseltme sÆrasÆnda su
tarafÆndan emilen ÆsÆya “hissedilebilir ÆsÆ” veya doymuĩ
sÆvÆ ÆsÆsÆ denir. AynÆ sÆcaklÆkta, kaynama noktasÆndaki
suyu buhara çevirmek için gerek duyulan ÆsÆya ise “gizli
ÆsÆ” denir. YaygÆn olarak kullanÆlan ÆsÆ birimi kJ dür ,
Atmosfer basÆncÆnda
1kg suyun sÆcaklÆþÆnÆ 10C
yükseltmek için gerek duyulan ÆsÆ miktarÆ kcal’dir ve
4,186 kJ’e eĩittir.
Eþer su basÆnç altÆnda ÆsÆtÆlÆrsa, kaynama noktasÆ
100 0C’den yüksektir. Bunun neticesi gerekli
“hissedilebilir ÆsÆ” da daha büyüktür. BasÆnç arttÆkça,
kaynama sÆcaklÆþÆ ve ÆsÆ deþeri de artacaktÆr.Eþer
basÆnç düĩürülürse, belirli miktar “hissedilebilir ÆsÆ”
serbest kalÆr. Bu fazla ÆsÆ gizli ÆsÆ ĩeklinde emilerek
suyun bir kÆsmÆnÆ flaĩ buhara dönüĩtürür.
Buhar sÆcaklÆþÆnda ve 10 bar(a) basÆnç altÆndaki
kondens 762 kJ/kg ÆsÆ deþerine sahiptir.
(Buhar tablosu 4. sütun)
Eþer bu kondens atmosfer basÆncÆna (1 bara) tahliye
edilirse, ÆsÆ deþeri aniden 417 kJ/kg’a düĩecektir. Bu
345 kJ/kg’lÆk fazlalÆk kondensin bir kÆsmÆnÆ tekrar
buharlaĩtÆrÆr. Buhara dönüĩecek kondensin yüzdesi
aĩaþÆdaki ĩekilde hesaplanabilir.
% flaĩ buhar
= q1 -q2 x100
r
q1 = Tahliye öncesi yüksek basÆnç kondensteki
hissedilebilir ÆsÆ
q2 = Tahliyenin yapÆldÆþÆ düĩük basÆnç kondensteki
hissedilebilir ÆsÆ
r = Kondensin tahliye edilmiĩ olduþu düĩük
basÆnçtaki buharÆn gizli ÆsÆsÆ
% flaĩ buhar
= 762 -417 x100 = % 15.3
2257
Diyagram 5-1’de kondensin farklÆ basÆnçlara tahliye
edilmesiyle
oluĩacak
flaĩ
buharÆ
miktarÆ
gösterilmektedir.
Konu ile ilgili diþer yardÆmcÆ tablolar (Sayfa 55)
bölümünde bulunmaktadÆr.
FLAĨ BUHAR YÜZDESć (%)
Diyagram 5-1- Kondensin düĩük basÆnca tahliyesinde oluĩan flaĩ buharÆn yüzdesi (%)
KONDENSTOP GćRćĨ BASINCI (BAR)
•
Buhar … Temel Kavramlar
Buhar; bir kazan içerisindeki suya ÆsÆ enerjisi verilmek
suretiyle üretilen bir gazdÆr. Suyun sÆcaklÆþÆnÆ kaynama
noktasÆna yükseltmek için yeterli enerjinin ilave
edilmesinin ardÆndan ilave edilen enerji, sÆcaklÆkta bir
artÆĩ oluĩturmaksÆzÆn suyu buhara dönüĩtürür.
Burada buhardan ÆsÆ transferi arzu edilmektedir. IsÆ, bir
hava ÆsÆtÆcÆsÆndaki havaya, su ÆsÆtÆcÆsÆndaki suya veya
bir piriĩicideki yemeye transfer olmaktadÆr. Bu ÆsÆ
transferine hiçbir ĩey engel olmamalÆdÆr.
Buhar; çok verimli ve kolaylÆkla kontrol edilen bir ÆsÆ
transfer akÆĩkanÆ olup merkezi bir yerden elde edilerek
(buhar kazanÆ), havanÆn, suyun ÆsÆtÆlmasÆ veya proses
uygulamalarÆ için tesisteki ünitelere transfer edilir .
Kondensin tahliyesi...
Bu Niçin Gereklidir?
Belirtildiþi üzere, kaynayan suyu buhara dünüĩtürmek
için ilave enerji gereklidir.Bu enerji kaybedilmemekte,
ama ÆsÆtmada, kurutmada, piĩirme proseslerinde
kullanÆlmaya
hazÆr
olarak
buhar
içersinde
depolanmaktadÆr.
Kaynayan suyu buhara dönüĩtürmek için gerekli ÆsÆya,
buharlaĩma ÆsÆsÆ veya gizli ÆsÆ denilmekte, ve buhar
tablolarÆnda gösterildiþi gibi her basÆnç/sÆcaklÆk
kombinasyonunda farklÆlÆk göstermektedir.
Buhar iĩ baĩÆnda...
BuharÆn IsÆsÆ NasÆl KullanÆlÆr?
Bir proseste, ÆsÆ yüksek sÆcaklÆk seviyesinden daha
düĩük sÆcaklÆk seviyesine akar ki bu ÆsÆ transferi
olarak bilinmektedir. Buhar kazanÆnÆn yanma odasÆndan
baĩlarsak, ÆsÆ kazan borularÆndan suya transfer olur.
Kazandaki daha yüksek basÆnç buharÆ dÆĩarÆ ittiþi
zaman daþÆtÆm sisteminin borularÆnÆ ÆsÆtÆr. IsÆ buhardan
boru yüzeyleri boyunca daha soþuk çevre havasÆna
transfer olur. Bu ÆsÆ transferi buharÆn bir kÆsmÆnÆ tekrar
suya dönüĩtürür. Bu nedenle daþÆtÆm hatlarÆ, bu israf
edilen ve istenmeyen ÆsÆ transferini en aza indirmek için
genellikle yalÆtÆlmaktadÆr. Buhar, sistemdeki ÆsÆ
eĩanjörlerine ulaĩtÆþÆnda durum farklÆdÆr.
0
1 kg Su 20 C
Kondens, buhar sisteminde ÆsÆ transferinin neticesi
oluĩur. Buhar, radyasyon ÆsÆ kayÆplarÆ nedeniyle
daþÆtÆm hatlarÆnda veya ÆsÆtma ve proses ünitelerinde
gereken enerjiyi karĩÆlamak üzere gizli ÆsÆsÆnÆ vererek
kondense dönüĩür.
Her ne kadar
kondens içersinde bir miktar
faydalanÆlabilinir ÆsÆ varsa da, bu buharÆn gizli ÆsÆsÆna
oranla çok daha azdÆr. Bu nedenle kondens oluĩur
oluĩmaz sistemden atÆlmalÆdÆr.
Sonuçta kondens deþerli sÆcak bir sudur ve kazana geri
döndürülmelidir.
TERćMLER
0
„ kJ. : 4,186 kJ, 1kg soþuk suyun sÆcaklÆþÆnÆ 1 C arttÆrmak
için gerekli ÆsÆ enerjisi miktarÆdÆr. Bir baĩka tanÆmla;
soþumakta olan (örneþin 20 0 C’den 19 0 C’ye) 1kg su
tarafÆndan sarf edilen ÆsÆ enerjisi miktarÆdÆr.
„ SÆcaklÆk : Toplam ÆsÆ enerjisi miktarÆ ile baþlantÆlÆ
olmaksÆzÆn hararetin derecesidir.
„ IsÆ : SÆcaklÆkla baþlantÆlÆ olmaksÆzÆn mevcut enerjinin
ölçüsüdür. AçÆklamak gerekirse; 1kg suyun sÆcaklÆþÆnÆ
0
0
0
10 C’den 11 C’ye çÆkaran 4,186 kJ deþeri, 20 C’deki
0
çevre havasÆndan veya 500 C deki bir alevden de elde
edilebilir.
+ 335 kJ
Buhar
Su
0
1 kg Su 100 C
+ 678 kJ
+2013 kJ =
+ 2257 kJ=
0
1 kg buhar 100 C
Ĩekil 6 -1 YukarÆda atmosfer basÆncÆnda bir kg buhar elde
edilebilmesi için gerekli ÆsÆ miktarÆ görülmektedir.
Suya kaynama noktasÆna kadar her 1 0C artÆĩ için 4,186 kJ
ÆsÆ vermek gerekirken,100 0 C deki suyu yine 100 0C deki
buhara çevirmek için çok daha fazla kJ gerekecektir.
0
1 kg su 20 C
1 bar
0
1 kg su 180 C
10 bar
1 kg Buhar
0
180 C
10 bar
Ĩekil 6- 2 YukarÆda 10 bar basÆnçta 1 kg buhar elde
edilebilmesi için gerekli ÆsÆ miktarÆ görülmektedir. 10 bar(a)
basÆnçta suyu kaynatmak için atmosferik basÆnçtakine göre
daha fazla ÆsÆ ve daha yüksek sÆcaklÆk gerekir. AyrÆca, daha
yüksek sÆcaklÆklarda suyu buhara çevirmek için gereken ÆsÆ
miktarÆ daha azdÆr.
•
Buhar … Temel Kavramlar
DaþÆtÆm sisteminin tahliye edilme ihtiyacÆ:
Buhar borularÆnda alt yüzeyinde yukarÆda açÆklanan
sebeblerden dolayÆ biriken kondens literatürde
“Su koçu” veya“Koç darbesi” diye adlandÆrÆlan olaya
neden olabilir. Koç darbesi; Yüksek hÆzla (150 km/h)
hareket eden buharÆn bu kondensin üzerinden geçerken
“dalgalar” oluĩturmasÆ ile baĩlar. (Ĩekil 7-2).
Kondensin çoþalmasÆ ve yüksek hÆzlÆ buharÆn
sürüklemesi ile önüne çÆkan kondensi de kaldÆrarak
büyüyen tehlikeli bir su kütlesi oluĩturur.
Bu su kütlesi yönünü deþiĩtiren veya daraltan herhangi
bir engele büyük bir hÆzla çarparak koç darbesini yaratÆr.
Boru fitingleri, reglaj vanalarÆ ve diþer benzer ekipmanlar
tahrip olabilir. Bu zararÆna ilave olarak, yüksek hÆzlÆ su
metal yüzeylerden talaĩ kaldÆrmak sureti ile fitingleri
aĩÆndÆrabilir. Bu nedenle, kondensin oluĩur oluĩmaz
tahliye edilmesi gereklidir.
Hava ve karbondioksitin tahliye edilme ihtiyacÆ:
Tesisat ilk çalÆĩmaya baĩladÆþÆnda ve kazan besi
suyunda daima hava mevcuttur.Yine iĩletmenin
çalÆĩmasÆnÆn durduþu anlarda soþumadan ötürü
oluĩabilecek vakum neticesi vana, flanĩ vs. yerlerden
sisteme hava girebilir. Besi suyu ayrÆca karbondioksit
gazÆ çÆkaran erimiĩ karbonatlarÆ da ihtiva edebilir.
Gazlar buharÆn hÆzÆ ile eĩanjör duvarlarÆna doþru itilerek
ÆsÆ transferini engelleyebilir. Hava ve diþer gazlarÆn
bulunmasÆ kondens tahliyesini zorlaĩtÆrÆr. Bu gazlar
kondens ile birlikte tahliye edilmelidir.
Ĩekil 7 – 1. IsÆ Transferinin Potansiyel engelleri; BuharÆn ÆsÆsÆ
ve sÆcaklÆþÆ bu engelleri geçmelidir.
Ĩekil 7 - 2 Borular ve tüplerde biriken kondens A
noktasÆnda buhar akÆĩÆnÆ durdurana kadar üzerinden geçen
buharla dalgalar halinde sürüklenir. B alanÆndaki kondens
buhar basÆncÆnÆn kondensi iterek koç darbesine yol açan bir
basÆnç farkÆna neden olur.
IsÆ transfer ünitesinin tahliye edilme ihtiyacÆ:
Buhar, buhar sÆcaklÆþÆnÆn altÆna düĩmüĩ kondensle
temas ettiþinde “termal ĩok” olarak bilinen baĩka bir tür
koç darbesine neden olabilir.
Buhar, kondensden çok daha fazla hacim kaplar ve
aniden çöktüþünde, sistem boyunca ĩok dalgalarÆ
gönderebilir.
Koç darbesinin bu ĩekli ekipmanlara zarar verebilir ve bu
husus kondensin sistemden tahliye edilmediþinin bir
göstergesidir.
AçÆk olarak, ÆsÆ transfer ünitesindeki kondens bir hacim
kaplar ve ekipmanÆn fiziksel boyutunu ve kapasitesini
düĩürür. Kondensin süratle boĩaltÆlmasÆ ünitenin buharla
dolmasÆnÆ saþlar (Ĩekil 7-3).
Buhar yoþuĩtuþunda, ÆsÆ eĩanjörünün içersinde bir su
filmi oluĩturur. Yoþuĩamayan gazlar sÆvÆya dönüĩmezler
ve yer çekimi ile akamadÆklarÆndan
ÆsÆ eĩanjörü
yüzeyindeki kir ve pullanma üzerinde ince bir film olarak
birikirler. BunlarÆn hepsi ÆsÆ transferine engel teĩkil
ederler (Ĩekil 7-1)
ùekil 7 –3 YarÕsÕ kondensle dolu serpantin tam
kapasitede çalÕúamaz
ùekil 7 – 4. DaþÆtÆm sistemindeki ÆsÆ radyasyonu kondens oluĩumuna neden olur. Bundan dolayÆ düĩük noktalarda veya
kontrol vanalarÆnÆn önünde kondenstoplara ihtiyaç vardÆr. IsÆ eĩanjörlerindeki kondenstoplar, ÆsÆ transferine engel olmadan
önce kondensin tahliyesinde hayati fonksiyonu yerine getirirler. SÆcak kondens tekrar kullanÆlabildiþi için kondenstoplardan
kazana gönderilir.
•
Buhar … Temel Kavramlar
Korozyon problemi
HavanÆn buhar sÆcaklÆþÆna etkisi
Hava ve diþer yoþuĩmayan gazlar buhar tesisatÆna
girdiþinde, buharÆn iĩgal edeceþi hacmin bir kÆsmÆnÆ
kaplarlar. Hava/buhar karÆĩÆmÆnÆn sÆcaklÆþÆ saf buhar
sÆcaklÆþÆnÆn altÆna düĩer. (Ĩekil 8-1), buhar hatlarÆnda
havanÆn etkisini göstermektedir. Tablo 8-1 ve Diyagram
8-1, çeĩitli yüzdeler ve basÆnçlarda havanÆn neden
olduþu sÆcaklÆk düĩüĩlerini göstermektedir.
HavanÆn ÆsÆ transferine etkisi
Buhar, ÆsÆ transfer yüzeyinde akarken hava ve diþer
gazlarÆ da beraberinde taĩÆr.
Bu gazlar, yoþuĩmadÆklarÆndan ve yer çekimi ile
tahliyeleri mümkün olmadÆþÆndan, buhar ve ÆsÆ transfer
yüzeyi arasÆnda bir engel oluĩturur.
HavanÆn mükemmel yalÆtÆm özelliþi ÆsÆ transferini azaltÆr.
Gerçekten, belirli koĩullar altÆnda buhar içersinde %0,5
kadar az bir hacim kaplayan hava, ÆsÆ transfer verimini
%50 kadar düĩürülebilir (Ĩekil 9-1) .
Yoþunlaĩmayan gazlar (öncelikle hava) birikmeye
devam ettiþinde ve tahliye edilmedikleri sürece ÆsÆ
transfer hacmini yavaĩ yavaĩ dolduracak ve buhar
akÆĩÆnÆ durdurabileceklerdir. Bu durum buhar cihazÆnda
“hava sÆkÆĩmasÆ”na neden olacaktÆr.
Tablo 8 - 1. Hava karÆĩÆmÆndaki ÆsÆ düĩüĩü
BasÕnç
bar(a)
Saf
Buhar
sÕcaklÕ÷Õ
bar
2
4
6
8
10
C
120,2
143,6
158,8
170,4
179,9
0
Hacimsel olarak çeúitli
yüzdelerde hava/buhar
0
karÕúÕmÕnÕn sÕcaklÕ÷Õ ( C)
%10
116,7
140,0
154,5
165,9
175,4
%20
113,0
135,5
150,3
161,3
170,4
Tesisatlarda pullanma ve korozyonun baĩlÆca iki nedeni,
karbondioksit (CO2) ve oksijendir (O2). Karbondioksit,
besi suyunda çözülmüĩ karbonatlar ĩeklinde sisteme
girer ve soþumuĩ kondensle karÆĩtÆþÆnda karbonik asit
oluĩturur. Oldukça korozif olan karbonik asit, borularÆ ve
ÆsÆtma ünitelerini korozyona uþratÆr. (Ĩekil 9-2)
Oksijen, soþuk besi suyunda çözülmüĩ gaz olarak
sisteme girer. Oksijen, korozyonu hÆzlandÆrarak ve demir
ve çelik yüzeylerde karÆncalanma yaparak karbonik
asidin etkisini ĩiddetlendirir. (Ĩekil 9-3).
SorunlarÆ ortadan kaldÆrma
Buraya
kadar
anlatÆlanlarÆ
özetlersek
sonuçta
kondenstoplar kondensi ve yoþuĩmayan gazlarÆ tahliye
etmelidirler . Çünkü;
Sistem içersinde bulunan kondens ve yoþuĩmayan
gazlar ;
* Buhar sÆcaklÆþÆnÆ düĩürerek ve sistemi yalÆtarak ÆsÆ
transferini azaltÆrlar.
* Koç darbesine neden olurlar.
* Sistemde tahribat yapan korozyonu da arttÆrÆrlar.
Kondenstoplar; Kondens, hava ve karbondioksit için
açÆlan ancak buharda kapanan bir otomatik vana
vazifesi görürler. Ekonomik sebeplerde göz önüne
alÆndÆþÆnda, kondenstoplar görevlerini en az bakÆmla
uzun süre yapmalÆdÆr.
%30
110,0
131,1
145,1
155,9
165,0
Ĩekil 8– 1 Hava ve Buhar içeren hacim, toplam basÆncÆn deþil
sadece buharÆn kÆsmi basÆncÆnÆn ÆsÆsÆnÆ verir
Hacimde %100 buhar bulunduþunda
Toplam basÆnç 10 bar
Buhar basÆncÆ 10 bar
Buhar sÆcaklÆþÆ 180 0 C
Hacimde %90 buhar ve %10 hava bulunduþunda
Toplam basÆnç 10 bar
Buhar basÆncÆ 9 bar
Buhar sÆcaklÆþÆ 175,4 0C olacaktÆr.
Diyagram 8-1. Hava buhar karÆĩÆmÆ. FarklÆ basÆnçlarda
çeĩitli hava yüzdelerinin neden olduþu sÆcaklÆk düĩüĩü;
Bu diyagram bilinen basÆnç ve sÆcaklÆkla, basÆnç, sÆcaklÆk ve
hacimsel hava yüzdesi kesiĩim noktasÆnÆ bulmak suretiyle
hava yüzdesini tayin eder.
Örnek olarak; 9 bar(a)’ lÆk sistem basÆncÆ ve ÆsÆ eĩanjöründe
160 0C lik bir sÆcaklÆk kabul edildiþinde, diyagramdan buhar
içersinde %30 hava bulunduþu görülecektir.
•
Buhar … Temel Kavramlar
Kondenstoplardan beklenen nedir ?
KondenstoplarÆn
görevi;
kondensi,
havayÆ
ve
karbondioksidi birikir birikmez sistemden tahliye etmektir.
Bunun dÆĩÆnda toplam verimlilik ve ekonomi için
aĩaþÆdaki ĩartlarÆ da saþlamalÆdÆrlar.
1. Minimum buhar kaybÆ: Tablo 9-1 de buhar
kaçaklarÆnÆn maliyetinin ne kadar yüksek olduþu
görülmektedir. Bu nedenle kondenstoplardaki buhar
kaybÆ minimum olmalÆdÆr.
2. Uzun ömür ve güvenilir hizmet: iç aksamÆnÆn hÆzlÆ
aĩÆnmasÆ bir kondenstopu güvenilemez noktasÆna getirir.
Güvenilir bir kondenstop, test, onarÆm, temizleme, boĩ
zaman ve benzeri kayÆplarÆ azaltarak tasarruf saþlar.
3. Korozyona dayanÆklÆlÆk: Kondenstopun çalÆĩan
parçalarÆ, asit veya oksijenli kondensin zararlÆ etkilerine
karĩÆ korozyona dayanÆklÆ olmalÆdÆr.
4. HavanÆn atÆlmasÆ: Buhar içersinde ve özellikle
devreye alma sÆrasÆnda hava mevcut olabilir. Verimli ÆsÆ
transferi ve sistem kilitlemesini önlemek için hava
boĩaltÆlmalÆdÆr.
5. Karbondioksitin (CO2) atÆlmasÆ: Karbondioksidin
buhar sÆcaklÆþÆnda atÆlmasÆ karbonik asit oluĩumunu
önleyecektir. CO2, buhar sÆcaklÆþÆnÆn altÆna düĩen
kondensin içersinde çözüldüþünden, kondenstop buhar
sÆcaklÆþÆnda veya yakÆn sÆcaklÆkta boĩaltmalÆdÆr.
6. KarĩÆ basÆnca karĩÆ çalÆĩma: TasarÆmdan dolayÆ
veya istek dÆĩÆ olarak basÆnçlÆ dönüĩ hatlarÆ ortaya
çÆkabilir. Kondenstop, dönüĩ sistemindeki gerçek karĩÆ
basÆnca karĩÆ çalÆĩabilmelidir.
7. Kirlenme
problemlerinden
etkilenmeme:
Kondenstoplar, buhar sisteminin alt noktalarÆna
yerleĩtirildiþinden, kirlenme her zaman mevcuttur.
Kondens borulardaki kir ve pullanmalarÆ kaldÆrÆr.
Kazandan katÆ partiküller taĩÆnabilir. Pislik tutuculardan
dahi geçen bu partiküller aĩÆndÆrÆcÆdÆr. Kondenstoplar bu
ortamda çalÆĩabilmelidir.
Tüm bu istenen çalÆĩma ve dizayn özelliklerini
yerine getirmeyen bir kondenstop sistemin verimini
düĩürecek ve maliyetleri arttÆracaktÆr.
Kondenstoplar belirtilen bu özellikleri saþladÆþÆnda,
sisteme ĩu faydalarÆ saþlarlar :
1. Sistemin çabuk ÆsÆnmasÆ ve rejime girmesi,
2. Artan buhar ÆsÆ transferinden dolayÆ maximum
ekipman sÆcaklÆþÆ
3. Maksimum ekipman kapasitesi
4. Maksimum yakÆt ekonomisi
5. Daha az iĩçilik
6. Minimum bakÆm ve sorunsuz uzun hizmet süresi
Bazen bir uygulamada bu dizayn özelliklerini içermeyen
bir kondenstop düĩünülebilir.
Fakat uygulamalarÆn büyük çoþunluþunda tüm bu
gereksinmeleri karĩÆlayan kondenstop en iyi sonuçlarÆ
verecektir.
Ĩekil 9 - 2. Buhar sÆcaklÆþÆnÆn altÆndaki kondensle birleĩen
CO2 gazÆ borularÆ ve ÆsÆ transfer ünitelerini korozyona
uþratan karbonik asiti oluĩturur. YukarÆda boru diĩlerindeki
korozyon görülmektedir.
Ĩekil 9-1 Bir ÆsÆ transfer ünitesinde yoþuĩan buhar,
mevcut havayÆ ÆsÆ transfer yüzeyine taĩÆr. Hava burada
birikerek etkili bir yalÆtÆm oluĩtur.
Ĩekil 9-3.
Sistemdeki Oksijen yukarÆda görülen
karÆncalanmaya neden olarak borularÆn korozyonunu
(Oksidasyon) hÆzlandÆrÆr.
Tablo 9 -1. Deþiĩik Orifisler için 7 barg ‘de buhar kaybÆ
miktarÆ ve maliyeti
Orifis ÇapÆ
Buhar kaybÆ
(Ton / ay)
Toplam
maliyet (€/ay)
Toplam
Maliyet (€/YÆl)
½”
379,5
3795
45540
7/16”
3/8”
5/16”
289,5
213,6
147,7
2895
2136
1477
34740
25632
17724
¼”
95,4
954
11448
3/16”
53,2
532
1/8”
23,8
238
(Buhar Maliyeti €10,00/ton olarak kabul edilmiĩtir )
6384
2856
YukarÆdaki buhar kaybÆ deþerlerinde kondens olmaksÆzÆn,
keskin kenarlÆ bir orifisten atmosfer basÆncÆna akan temiz
kuru buhar kabul edilmektedir. Normalde kondensin flaĩ
buharÆ etkisi yüzünden bu kayÆplar azalacaktÆr.
•
Ters KovalÆ Kondenstoplar
Güvenilir ÇalÆĩma
Armstrong ters kovalÆ kondenstop, buhar ve su
arasÆndaki yoþunluk farkÆna gore çalÆĩan mekanik bir
kondenstoptur (Ĩekil 10.1).
Ters kovaya giren buhar, kovanÆn yükselmesine neden
olur ve tahliye supabÆnÆ kapar . Kondenstopa giren
kondens, kovanÆn batmasÆna neden olur ve kondensi
boĩaltmak üzere supabÆ açar.
Diþer mekanik kondenstoplardan farklÆ olarak ters
kova,buhar sÆcaklÆþÆnda hava ve karbondioksidi de
sürekli tahliye eder.
Bu basit kondens tahliye prensibi Armstong tarafÆndan
1911’de bulunmuĩtur. Malzeme ve imalatta yÆllar süren
geliĩmeler
bugünün
Armstrong
ters
kovalÆ
kondenstoplarÆnÆ çalÆĩma randÆmanÆ, güvenirlilik ve uzun
ömür açÆsÆndan benzersiz kÆlmÆĩtÆr.
Enerji randÆmanlÆ uzun hizmet
Armstrong ters kovalÆ kondenstopun en önemli özelliþi:
basÆnca karĩÆ supabÆ açmak için kovanÆn saþladÆþÆ
kuvveti artÆran eĩsiz manivela sistemidir. AĩÆndÆran veya
sürtünme yaratan sabit baþlantÆ yoktur. Tahliye orifisini
açarak maksimum kapasitede tahliye için tasarlanmÆĩtÆr.
KovanÆn altÆ açÆk olduþundan, koç darbesine
dayanÆklÆdÆr. AĩÆnma olabilecek noktalarÆ uzun ömür için
takviye edilmiĩtir.
Bir Armstrong ters kovalÆ kondenstop, aĩÆnma olduþunda
dahi enerji tasarrufunu sürdürebilir. Kademeli aĩÆnma sit
çapÆnÆ yavaĩ yavaĩ büyütür ve bilya supabÆn ĩeklini ve
çapÆnÆ deþiĩtirir. Fakat bu olurken, supab daha derine
oturarak tam sÆzdÆrmazlÆk saþlamaya devam eder.
Armstrong ters kovalÆ kondenstoplarÆnÆn güvenli olma
özelliþinin en önemli unsurlarÆndan biri kirlenme
problemlerinden uzak tutan bir dizayna sahip olmasÆdÆr.
Çünkü supab ve sit kondenstopun üstündedir. Daha
büyük partiküllü pislikler, kovanÆn yukarÆ-aĩaþÆ hareketi
altÆnda toz haline getirildiþi alt bölgeye düĩerler.
Kondenstop supabÆ tam açÆk veya tam kapalÆ
pozisyonda olduþundan
partiküllerin serbest geçiĩi
mümkün olacaktÆr. AyrÆca, kovanÆn kenarÆ altÆndan geçen
hÆzlÆ kondens akÆĩÆ, pislikleri kondenstopun dÆĩÆna
süpüren bir kendini temizleme hareketi oluĩturacaktÆr.
Ters kovalÆ kondenstop supab takÆmÆ ve kova olmak
üzere iki hareketli parçaya sahiptir. Bu özellik,
yapÆĩacak, kilitlenecek veya tÆkanacak hiçbir sabit nokta
ve karmaĩÆk baþlantÆlar olmamasÆ anlamÆna gelir.
Korozyona dayanÆklÆ parçalar
Armstrong ters kovalÆ kondenstoplarÆn supab ve siti
yüksek kromlu paslanmaz çeliktir, taĩlanmÆĩ ve
leplenmiĩtir. Diþer tüm çalÆĩan parçalar aĩÆnma ve
korozyona dayanÆklÆ paslanmaz çeliktir.
Yüksek karĩÆ basÆnca karĩÆ çalÆĩma
Tahliye hattÆndaki yüksek basÆnç, fark basÆncÆnÆ azaltÆr.
KarĩÆ basÆnç giriĩ basÆncÆna yaklaĩÆrken, çok düĩük
basÆnç farklarÆnda olduþu gibi tahliye sürekli olur.
KarĩÆ basÆncÆn, düĩük fark basÆncÆnÆn neden olduþu
kapasite düĩmesi dÆĩÆnda ters kovalÆ kondenstopun
çalÆĩmasÆna olumsuz bir etkisi yoktur. SupabÆ açmak için
kova tarafÆndan daha az kuvvete ihtiyaç vardÆr.
Ĩekil 10 - 1. Ters KovalÆ Kondenstopun ÇalÆĩma Prensibi (Maksimuma yakÆn basÆnçlarda)
1. Kondenstop, buhar ÆsÆtmalÆ cihaz ile kondens dönüĩ kollektörü
arasÆndaki tahliye hattÆna monte edilmelidir. Devreye almada,
kova alttadÆr ve supab tam açÆktÆr. ćlk kondens girip kovanÆn
altÆndan akarken, kondenstop gövdesini doldurur ve kova
tamamen batmÆĩtÆr. Kondens açÆk olan supabtan dönüĩ
kollektörüne tahliye olur.
2. Buhar geldiþinde, kovanÆn altÆndan kondenstopa girer,
yükselir ve kovayÆ yüzdürerek üstte toplanÆr. Kova yükselir ve
sÆkÆca kapanana kadar supabÆ site doþru kaldÆrÆr. Hava ve
karbondioksit kovadaki delikten sürekli geçer ve kondenstopun
üstünde toplanÆr. Kovadaki delikten geçen buhar radyasyonla
yoþuĩur.
••
Ters KovalÆ Kondenstoplar
Özel ihtiyaçlarÆ karĩÆlayacak Armstrong
ters kovalÆ kondenstop tipleri
FarklÆ gövde malzemeleri, baþlantÆ ĩekilleri, orifis çaplarÆ
ve diþer deþiĩkenlere sahip ters kovalÆ kondenstoplarÆn
mevcut oluĩu, özel ihtiyaçlarÆn karĩÆlanmasÆnda doþru
kondenstopun seçiminde esneklik saþlar.
(BakÆnÆz Tablo 11-1)
1. Komple Paslanmaz Çelik Kondenstoplar
BakÆm gerektirmeyen, sÆzdÆrmaz paslanmaz çelik
gövdeler hasar görmeden kondenstoplarÆn donmaya
karĩÆ mukavemetini saþlar. Bunlar izleme (tracer) hatlarÆ,
dÆĩ ortamlar ve donmaya maruz diþer uygulamalar için
0
idealdir. 45 barg basÆnç ve 427 C sÆcaklÆþa kadar
kullanÆlabilirler.
.2. Demir Döküm Kondenstoplar
17 bar basÆnç ve 232qC sÆcaklÆklara kadar genel
uygulamalar için kullanÆlan standart ters kovalÆ
kondenstoplardÆr. Yandan giriĩ- yandan çÆkÆĩ, dahili
filitreli ve alttan giriĩ üstten çÆkÆĩ baþlantÆlÆ tipleri
mevcuttur.
3. Dövme Çelik Kondenstoplar
560qC’da 186 barg’e kadar yüksek basÆnç ve sÆcaklÆk
uygulamalarÆ (kÆzgÆn buhar dahil) için standart ters kovalÆ
kondenstoplardÆr.
4. Paslanmaz Çelik Döküm Kondenstoplar
Yüksek kapasite ve korozif ortamlardaki uygulamalar için
standard ters kovalÆ kondenstoplardÆr. 47 bar basÆnç ve
263qC’ye kadar ki sÆcaklÆklarda kullanÆlabilirler. BakÆm
yapÆlabilir tiptedirler.
Tablo 11 -1 Ters KovalÆ KondenstoplarÆn Tipik TasarÆm Parametreleri
Gövde ve Kapak
Malzemeleri
Ba÷lantÕ (mm)
Demir Döküm
Paslanmaz çelik
Dövme Çelik
Çelik Döküm
P. Çelik Döküm
15 - 65
15 - 25
Diúli,
Soketli,
FlanúlÕ
0 - 45
2.000
15 - 50
Diúli,
Soketli,
FlanúlÕ
0 - 180
9.500
15 - 25
Diúli,
Soketli,
FlanúlÕ
0 - 40
2.000
15 - 50
Diúli,
Soketli,
FlanúlÕ
0 - 47
9.500
Ba÷lantÕ ùekli
Diúli,
FlanúlÕ
ÇalÕúma BasÕncÕ (barg)
Maks. Kapasite (kg/h)
0 - 17
9.500
3. Gelen kondens kovayÆ doldurmaya baĩlarken, kova supab kolu
üzerinde bir çekiĩ uygulamaya baĩlar. Kondens yükselmeye
devam ederken, supabÆ fark basÆncÆna karĩÆ açmaya yetinceye
kadar daha fazla kuvvet uygulanÆr.
4. Supab açÆlmaya baĩlarken, supabtaki basÆnç kuvveti azalÆr.
Daha sonra, kova hÆzla batar ve supabÆ tamamen açar.
Kondensten önce biriken hava tahliye edilir. KovanÆn altÆndaki
akÆĩ, pislikleri kaldÆrÆr ve kondenstopun dÆĩÆna süpürür. Buhar
kovayÆ kaldÆrana kadar tahliye devam eder ve çevrim
tekrarlanÆr.
••
ĨamandÆralÆ Kondenstoplar
Termostatik hava atÆcÆlÆ ĩamandÆralÆ kondenstoplar
(F&T) yoþunluk ve sÆcaklÆk prensiplerine göre çalÆĩan
mekanik tip kondenstoplardÆr .
ĨamandÆralÆ kondenstopun supabÆ yoþunluk prensibine
göre çalÆĩÆr.ĨamandÆrayÆ, supab ve site bir kol baþlar,
kondens kondenstop içinde belirli bir seviyeye
ulaĩtÆþÆnda ĩamandÆra yükselir, boĩaltma deliþini (orifis)
açar ve kondensi tahliye eder. Kondens tarafÆndan
oluĩturulan su sÆzdÆrmazlÆþÆ canlÆ buhar kaybÆnÆ önler.
Tahliye supabÆ su seviyesinin altÆnda olduþundan havayÆ
ve yoþunlaĩmayan gazlarÆ tahliye edemez. Hava ve
yoþunlaĩmayan gazlarÆn birikmesi önemli sÆcaklÆk
düĩüĩüne sebep olduþunda kondenstopun üstündeki
termostatik hava atÆcÆsÆ tahliye yapar. Termostatik hava
atÆcÆ, doyma sÆcaklÆþÆnÆn bir kaç derece altÆnda açar ve
tamamen ayrÆ bir orifisten biraz düĩük sÆcaklÆkta büyük
hacimdeki havayÆ atabilir.
Armstrong
F&T kondenstoplarÆ yüksek hava atma
kapasitesi saþlar, kondense hemen karĩÆlÆk verir ve hem
sanayi ve hem de HVAC (IsÆtma,HavalandÆrma ve
iklimlendirme) uygulamalarÆ için uygundur.
Deþiĩken buhar basÆncÆnda güvenilir çalÆĩma
Deþiĩken buhar basÆncÆ; kondensi tahliye edilen ÆsÆ
transfer ünitesindeki basÆncÆn maksimum buhar
basÆncÆndan belirli koĩullar altÆnda vakum basÆncÆna
kadar deþiĩebilmesi anlamÆna gelir.
BasÆncÆn sÆfÆra düĩmesi durumunda kondens tahliyesi
sadece yer çekimi kuvveti ile saþlanÆr.
Düĩük buhar basÆnçlarÆnda önemli miktarlardaki hava
serbest kalabilecektir.
F&T kondenstoplarÆn randÆmanlÆ çalÆĩmasÆ bu özel
ihtiyaçlara cevap verir.
Yüksek karĩÆ basÆnçta çalÆĩma
Düĩük fark basÆnçlarÆnda tahliye kapasitesi düĩmesi
dÆĩÆnda, karĩÆ basÆncÆn ĩamandÆralÆ termostatik
kondenstopun çalÆĩmasÆ üzerinde ters etkisi yoktur.
Yüksek karĩÆ basÆnçta kondenstop kapatabilecek ve
buhar kaçÆrmayacaktÆr.
Tablo 12 -1 ĨamandÆralÆ KondenstoplarÆn Tipik TasarÆm
Parametreleri
Gövde ve Kapak
Çelik döküm
Demir Döküm
Malzemeleri
BaþlantÆ (mm)
15 - 80
50 - 80
Diĩli ,Soketli,
BaþlantÆ Ĩekli
Diĩli, FlanĩlÆ
FlanĩlÆ
ÇalÆĩma BasÆncÆ (barg)
0 - 17
0 - 31
Maks. Kapasite (kg/h)
94.000
170.000
Ĩekil 10-1 ĨamandÆralÆ Kondenstopun ÇalÆĩma Ĩekli
1- Devreye alma sÆrasÆnda, düĩük
sistem basÆncÆ havayÆ termostatik
hava atÆcÆdan dÆĩarÆya atar.
AtÆlan havayÆ normalde yüksek
kondens yükü izler ve ana supabÆ
açan ĩamandÆrayÆ kaldÆrÆr. Geri kalan
hava açÆk olan hava atÆcÆdan tahliye
edilir.
2- Kondenstopa buhar geldiþinde,
termostatik hava atÆcÆ daha yüksek
sÆcaklÆþÆ
algÆladÆþÆndan
kapanÆr.
Kondens ana supabtan akmaya
devam eder. SupabÆn pozisyonu,
kondensin kondenstopa akÆĩÆyla aynÆ
miktarda tahliye için, ĩamandÆra
tarafÆndan ayarlanÆr.
3- Kondenstopta hava birikirken,
sÆcaklÆk doymuĩ buharÆnkinin altÆna
düĩer . BasÆnç dengeli termostatik
hava atÆcÆ açÆlarak havayÆ tahliye eder.
••
Termodinamik (Disk Tip) Kondenstoplar
Termodinamik kondenstopa, hÆz prensibine göre çalÆĩan
bir zaman geciktirme cihazÆ denebilir. Sadece tek bir
hareketli parçasÆ (disk) vardÆr. Çok hafif ve kompakt
olduþundan termodinamik kondenstop, montaj hacminin
sÆnÆrlÆ olduþu çoþu uygulamanÆn ihtiyaçlarÆnÆ karĩÆlar.
Termodinamik kondenstopun basit ve ufak boyutuna ek
olarak hidrolik ĩoka dayanÆklÆlÆk, açÆldÆþÆnda tüm
kondensin tamamÆ ile tahliyesi ve sürekli boĩaltma
hareketi için kesintili çalÆĩma gibi özellikleride mevcuttur.
IsÆtma OdasÆ
Armstrong’a özgü termodinamik kondenstoplardaki eĩsiz
ÆsÆtma odasÆ disk gövdesini ve kontrol odasÆnÆ çevreler.
Bu odacÆktan kondenstop çÆkÆĩÆna kontrollü akÆĩ çevrim
oranÆnÆ kontrol eder . Bu durum, çevrim oranÆnÆ ortam
ĩartlarÆnÆn deþil, uygun kondenstop dizaynÆ tarafÆndan
kontrol edilmesi anlamÆna gelir.
Bu kontrol özelliþi olmazsa, yaþmur, kar ve soþuk ortam
koĩullarÆ kondenstopun çevrim oranÆnÆ bozar.
Ĩekil 13-1 Termodinamik Kondenstopun ÇalÆĩma Ĩekli
1. Devreye alma sÆrasÆnda kondestopa
giren kondens ve hava, kontrol odasÆ
etrafÆndaki ÆsÆtma odasÆ ve giriĩ
orifisinden geçer. Bu akÆĩ diski giriĩ
orifisinden yukarÆ doþru kaldÆrÆr ve
kondens çÆkÆĩ kanallarÆndan akar.
2. Buhar, giriĩ orifisinden girer ve diskin
altÆndan akar. Diskin alt yüzeyindeki
akÆĩ hÆzÆ artar ve basÆncÆn düĩmesine
neden olarak diski site doþru çeker.
Tablo 13-1 Termodinamik KondenstoplarÆn Tipik TasarÆm
Parametreleri
Gövde ve Kapak
Çelik
Pas. Çelik
Malzemeleri
Ba÷lantÕ (mm)
10 - 25
15 - 25
Ba÷lantÕ ùekli
Diúli, Soketli, FlanúlÕ
Diúli, FlanúlÕ
ÇalÕúma BasÕncÕ (barg)
0 - 41
0 - 41
Maks. Kapasitesi (kg/h)
1-1300
1-1150
3. Disk sit üzerindeki iki yüzeye oturur
ve giriĩ orifisini kapatarak disk
üzerindeki buhar ve kondensi tutar.
Kontrol odasÆndan kontrollu bir buhar
akÆĩÆ vardÆr ve flaĩ buhara dönen
kondens de kontrol odasÆndaki basÆncÆn
sürdürülmesine yardÆmcÆ olur. Diskin
üzerindeki basÆnç düĩtüþünde ise alttan
gelen basÆnç , diski sitten yukarÆ kaldÆrÆr
. Eþer kondens varsa tahliye edilir ve
çevrim devam eder.
Bimetalik Kondenstoplar
Bimetalik kondenstop farklÆ genleĩme katsayÆlarÆna sahip
iki bimetalik eleman kullanarak sÆcaklÆk prensibine göre
çalÆĩÆr. Soþuk durumda bimetalik elemanlar düzdür.
SÆcaklÆk yükselmeye baĩladÆþÆnda elemanlar farklÆ
ĩekilde genleĩecek ve bükülecektir. Bu elemanlara baþlÆ
bir mil de vanayÆ açacak supabÆ açÆk veya kapalÆ
pozisyona getirecektir.
Tablo 13 -2 Bimetalik KondenstoplarÆn Tipik TasarÆm
Parametreleri
Gövde ve Kapak Malzemeleri
Karbon ve Pas.Çelik
BaþlantÆ (mm)
15 - 20
BaþlantÆ Ĩekli
Diĩli, Soketli, FlanĩlÆ
ÇalÆĩma BasÆncÆ (barg)
0 – 24
Maks. Kapasitesi (kg/h)
1.200
Ĩekil 13-2 Bimetalik Kondenstopun ÇalÆĩma Ĩekli
1. Devreye alma sÆrasÆnda,
sÆcaklÆk düĩük ve bimetalik
elemanlar düz durumdadÆr.
Orifis açÆk olup, hava ve
kondens kondenstoptan
tahliye edilir .
2. Kondenstopa buhar gelmeye
baĩladÆþÆnda sÆcaklÆk artacak ve
bimetalik elemanlar genleĩecektir.
Bu durumda orifis kapanacak ve
tekrar kondens birikene ve sÆcaklÆk
düĩene kadar kondenstoptan tahliye
olmayacak ve çevrim devam
edecektir.
••
Termostatik Kondenstoplar
Armstrong termostatik kondenstoplarÆ denge basÆnçlÆ
körük veya wafer tip elemanlÆ olarak temin edilebilir.
Paslanmaz çelik, karbon çeliþi ve bronz gibi çeĩitli
malzemelerden imal edilirler. Bu tür kondenstoplar
genelde
çok
düĩük
kondens
yükü
bulunan
uygulamalarda kullanÆlmaktadÆr.
Termostatik ÇalÆĩma
Termostatik kondenstoplar, buhar ile soþumuĩ kondens
ve hava arasÆndaki sÆcaklÆk farkÆna göre çalÆĩÆrlar. Buhar,
termostatik eleman içerisindeki basÆncÆ artÆrÆr ve körüþün
genleĩmesi
ile
orifisi
kapatarak
kondenstopun
kapanmasÆnÆ saþlar. KapalÆ durumda kondens ve
yoþunlaĩmayan gazlar kondenstop giriĩinde birikirken
sÆcaklÆk düĩmeye baĩlar ve termostatik eleman büzülür
ve supabÆ açar.
Kondenstop giriĩinde biriken kondens miktarÆ,yük
koĩullarÆ, buhar basÆncÆ ve tesisat boyutuna baþlÆdÆr.
Yoþunlaĩmayan gazlarÆn birikiminin kondensin gerisinde
meydana geldiþine de dikkat edilmelidir.
Tablo 14-1 Termostatik KondenstoplarÆn Tipik TasarÆm
Parametreleri
Denge BasÆnçlÆ
BasÆnç Dengeli Su
Körük
Gövde ve
Pas.
Pas.
Karbon
Kapak
Bronz
Bronz
Çelik
çelik
çelik
Malzemeleri
BaþlantÆlar
15-20
15-20
10-25
15-20
15-25
(mm)
Diĩli,
Diĩli,
Diĩli,
Diĩli,
Diĩli,
BaþlantÆ Ĩekli
Düz ve
Düz ve
soketli
soketli
soketli
Köĩe
Köĩe
ÇalÆĩma
BasÆncÆ
0 - 20
0-3
0-27
0-40
0-4
(barg)
Maks.Kap.
1600
750
30
40
450
(kg/h)
NOT: Termostatik kondenstoplar,buhar sisteminden havanÆn atÆlmasÆ için de
kullanÆlabilirler. Hava biriktiþinde sÆcaklÆk düĩer ve termostatik hava atÆcÆsÆ buhar
sÆcaklÆþÆnÆn biraz altÆndaki havayÆ tüm çalÆĩma basÆncÆ aralÆþÆnda tahliye eder
Ĩekil 14-1 Termostatik Kondenstopun ÇalÆĩmasÆ
Ĩekil 14-2 Termostatik Wafer ElemanÆn ÇalÆĩmasÆ
1. Devreye alma sÆrasÆnda,
kondens ve hava buharÆn önünde
doþrudan kondenstoptan atÆlÆr.
Termostatik
körük
elemanÆ
tamamen büzülmüĩtür ve buhar
körüþe yaklaĩana kadar supab
tam açÆk durumda kalÆr
2. Kondenstoptaki sÆcaklÆk artarken,
süratle körük elemanÆnÆ ÆsÆtÆr ve
içindeki buhar basÆncÆnÆ arttÆrÆr.
Eleman içindeki basÆnç kondenstop
gövdesindeki
sistem
basÆncÆyla
dengede olduþunda, körüþün yay
etkisi elemanÆn genleĩmesine neden
olur ve supabÆ kapatÆr. Kondenstoptaki
sÆcaklÆk, doymuĩ buhar sÆcaklÆþÆnÆn bir
kaç
derece
altÆna
düĩtüþünde,
dengesi bozulan basÆnç körüþü büzer
ve supabÆ açar.
3. Denge basÆnçlÆ termostatik wafer
elemanÆn çalÆĩmasÆ; Ĩekil 14-1 de tarif
edilen denge basÆnçlÆ körüþe çok
benzerdir. Wafer kÆsmen sÆvÆ ile doludur.
Kondestop içindeki sÆcaklÆk artarken, dolu
olan wafer elemanÆ ÆsÆtÆr ve içindeki
buhar basÆncÆnÆ arttÆrÆr. Wafer içindeki
basÆnç, çevreleyen buhar basÆncÆnÆ
aĩtÆþÆnda, wafer diyafram, sit üzerinde
zorlanÆr ve kondenstop kapanÆr. Kondens
veya yoþuĩmayan gazlarÆn neden olduþu
sÆcaklÆk düĩüĩü wafer elemanÆ soþutur ve
içindeki basÆncÆ düĩürür wafer sitten
ayrÆlÆr.
••
Otomatik Kondens Kontrolörleri
Armstrong otomatik kondens kontrolörleri (DC),
kondensin bir tahliye noktasÆndan yükseþe çÆkartÆlmasÆ
gereken uygulamalarda veya yerçekimi ile tahliye
gereken uygulamalarda hÆzÆ arttÆrarak kondens
tahliyesine yardÆmcÆ olmak amacÆyla tasarlanmÆĩtÆr.
Kondensin (çoþunlukla sifon tahliyesi olarak bilinen )
tahliye noktasÆndan yükseltilmesi kondens basÆncÆnÆ
düĩürür ve kondensin bir kÆsmÆnÆn flaĩ buhara
dönüĩmesine neden olur. Kondenstoplar flaĩ buharÆ
canlÆ buhardan ayÆrt edemediklerinden kapanÆrlar ve
kondensi tahliye etmezler.
Yerçekimi ile tahliyede hÆzÆn arttÆrÆlmasÆ, kondens ve
havanÆn kondens kontrolörüne çekilmesinde yardÆmcÆ
olacaktÆr. Bu arttÆrÆlmÆĩ hÆzÆ manuel bir ayar vanasÆ
vasÆtasÆyla kontrol edilen dahili bir buhar by-pass’Æ
saþlar. Bundan dolayÆ, kondens kontrolörü by-pass veya
tali buharÆ otomatik olarak boĩaltÆr.
ArdÆndan bu buhar diþer ÆsÆ eĩanjörlerinde kullanÆm için
toplanÆr veya kondens dönüĩ hattÆna tahliye edilir.
Tahliye edilen ekipmanlarda kondenstop kapasitesi
uygulamaya göre büyük ölçüde deþiĩir. Bunun yanÆ sÆra
tek bir kondens kontrolörü çoþu uygulamalar için yeterli
kapasiteyi saþlar.
Kondens Kontrolörünün ÇalÆĩmasÆ
Kondens,hava ve buhar (canlÆ ve flaĩ) kontrolör giriĩine
girer. Bu noktada flaĩ-buharÆ ve hava kendiliþinden
kondensten ayrÆlÆr. ArdÆndan kontrollu bir oranda bypass’a geçerek tali buharÆ oluĩturur.
(BakÆnÆz Ĩekil 15-2) .
Vana ayarlanabilir ve böylece tam kapasite çalÆĩma
durumunda mevcut flaĩ- buhar miktarÆna uyum saþlar
veya sistemin hÆz gereksinmelerini karĩÆlayabilir. Ters
kovayla kontrol edilen ayrÆ bir orifisten de kondens
tahliye edilir .
Çift orifis dizaynÆ nedeniyle, kondens tahliyesi için max.
basÆnç farkÆ saþlanÆrken tali buhar sistemi için önceden
ayarlanmÆĩ kontrollu bir basÆnç farkÆ mevcuttur.
Tablo 15 -1. Otomatik Kondens Kontrolörü Tipik TasarÆm
Parametreleri
Gövde ve Kapak
Demir Döküm
Çelik Döküm
Malzemeleri
BaþlantÆ (mm)
15 - 50
15-80
Diĩli,
Diĩli,
BaþlantÆ Ĩekli
FlanĩlÆ
FlanĩlÆ
ÇalÕúma BasÕncÕ (barg)
0 - 19
0 - 41
Maks.Kapasitesi (kg/h)
94.000
170.000
Ĩekil 15-1
Ĩekil 15-2 Kondens Kontrolörünün ÇalÆĩmasÆ
.
Buhar enerjisinin en verimli kullanÆmÆ için, tali buhar
toplandÆþÆnda ve ÆsÆ transfer ekipmanÆnda tekrar
kullanÆldÆþÆnda tavsiye edilen boru tesisatÆ
Flaĩ buharÆ ve yoþunlaĩamayan gazlar doþrudan
kondens dönüĩ hattÆna tahliye edildiþindeki boru
tesisatÆ
••
Kondenstop Seçimi
KondenstoplarÆn önceki bölümde belirtilen yararlarÆnÆn
tümünden faydalanmak için doþru boyut ve basÆnçta
kondenstop seçmek, uygun ĩekilde montaj ve bakÆmÆnÆ
yapmak gereklidir.
Bu bölümün amaçlarÆndan biri bunu mümkün kÆlacak
bilgileri
vermektir.
Kondenstopun
montajÆ
ve
çalÆĩtÆrÆlmasÆ sadece tecrübeli personel tarafÆndan
yapÆlmalÆdÆr. Seçim ve montaj için daima yeterli teknik
bilgi istenmeli bununla birlikte tavsiyeler göz önüne
alÆmalÆdÆr. Bu bölüm asla böyle bir teknik yardÆm veya
tavsiye yerine kullanÆlmamalÆdÆr.
Daha fazla detay için firmamÆz ile görüĩmenizi öneririz.
Temel konular
Birim kondenstoplama, her bir buhar yoþuĩma
ünitesinde olmak üzere ve her bir makinanÆn ayrÆ
serpantinlerinin herbirinde ayrÆ bir kondenstopun
kullanÆlmasÆdÆr. Birim kondenstoplamanÆn önemi
“KÆsa devre” baĩlÆþÆ altÆnda açÆklanmaktadÆr.
Tecrübelerden yararlanma
Kondenstop
seçimini
yaparken,
kendi
geçmiĩ
tecrübelerinizden, firmamÆzÆn veya benzer ekipman
kullananlarÆn tecrübelerinden yararlanmak gerekir.
Kendi kendine boyutlandÆrma
Kendi kendine boyutlandÆrma Armstrong Bilgisayar
YazÆlÆm ProgramÆ (Kondenstop boyutlandÆrma ve seçimi)
yardÆmÆ ile oldukça basit olarak yapÆlabilir.
Ĩekil 16-1 Grup kondenstoplama olarak adlandÆrÆlan,
soldaki ĩekilde tek bir kondenstop tarafÆndan tahliye
edilen iki buhar tüketim ünitesi kÆsa devreye neden
olacaktÆr.
YukarÆda saþda görüldüþü gibi her bir ünite kendi
kondenstopuyla tahliye edildiþinde kÆsa devre mümkün
olmayÆp, daha yüksek verim saþlanÆr.
Ĩekil 16-2 Sürekli serpantin, sabit
basÆnç ve yerçekimiyle
3 barg’ de 300 kg/h kondensin tek
bir
bakÆr
serpantinden
kondenstopa yerçekimi ile tahliye
ĩekli. Buhar hacmi çok küçük,
emniyet faktörü 2 alÆnmalÆ
Bu bilgisayar programÆ olmasa dahi aĩaþÆda belirtilenleri
bildiþiniz veya hesaplayabildiþiniz takdirde kondenstoplarÆ kolaylÆkla boyutlandÆrabilirsiniz:
1. Kondens yükleri (kg/h)
2. KullanÆlacak emniyet faktörü
3. BasÆnç farkÆ
4. Maksimum müsaade edilebilir basÆnç
1. Kondens yükü
Bu katalogta her bir uygulama için verilen, buhar
yoþuĩma oranlarÆ ve uygun boyutlandÆrma iĩlemlerine ait
bilgilerden ve formüllerden faydalanabilinir.
2. Emniyet faktörü veya tecrübe faktörü
KullanÆcÆlar, zaman içinde ve alÆnan neticelere göre
kondenstoplarÆn boyutlandÆrÆlmasÆnda genellikle bir
emniyet faktörünün kullanÆlmasÆ gerekliliþini hissettiler.
Örneþin; 300 kg/h buhar yoþuĩturan bir serpantin en iyi
performans için 900 kg/h’e kadar boĩaltma yapabilecek
bir kondentopa ihtiyaç duyulabilecektir.. Bu 3 olarak
belirtilen emniyet faktörü; deþiĩken kondens yüklerine,
basÆnç farkÆnda görülen düĩüĩlere ve sistem dizayn
faktörlerine cevap vermektedir.
Emniyet faktörleri 1,5 ’tan baĩlayarak 10 ’a kadar
deþiĩebilir. Bu katalogtaki emniyet faktörleri yÆllar süren
tecrübeler sonucu ortaya çÆkmÆĩtÆr.
Dizayn úekli emniyet faktörünü etkiler. Olaþan kondens yükü ve
basÆnç deþiĩimlerinden daha önemli olan buharla ÆsÆtÆlan
ünitenin kendi dizaynÆdÆr.
Ĩekil 16-2, 16-3 ve 16-4’de herbirinin 300 kg/h kondens
ürettiþi fakat emniyet faktörlerinin sÆrasÆyla 2, 3 ve 8
olduþu üç yoþuĩma ünitesi görülmektedir.
KÆsa devre
Birden fazla tahliye noktasÆna bir tek kondenstop
baþlanÆrsa bir veya daha fazla üniteden gelen kondens ve
hava kondenstopa ulaĩamayabilir. Buna sebeb yoþuĩma
farklÆlÆklarÆnÆn buhar basÆnç düĩüĩünde farklÆlÆþa, neden
olmasÆdÆr. Manometrede bile izlenemeyecek kadar küçük
basÆnç düĩüĩ farklÆlÆþÆ, daha yüksek basÆnçlÆ üniteden
gelen buharÆn, daha düĩük basÆnçlÆ üniteden gelen hava
veya kondens akÆĩÆnÆ bloke etmesi için yeterlidir. Sonuçta
ÆsÆtma ve verim düĩecek, yakÆt sarfiyatÆ artacaktÆr. Ĩekil
16-1
Ĩekil 16-3
Birden fazla boru,
deþiĩken basÆnç ve yerçekimiyle
akÆĩ, 5 barg ‘de ÆsÆtma ünitesinden
300 kg/h kondens. Birden fazla tüp
az da olsa kÆsa devre tehlikesi
yaratÆr. 2,5 barg ‘de emniyet
faktörü 3 kullanÆlmalÆ
Ĩekil 16-4 Büyük silindir, sifon tahliyeli. 2
barg ‘de 2,8 m3 hacimli 1200 mm. çap, 2500
mm. uzunluþundaki silindir kurutucudan
300 kg/h. kondens. Emniyet faktörü, kondens
kontrolörü için 3, ters kovalÆ için 8 ‘ dir.
••
Kondenstop Seçimi
Ekonomik
kondenstop/orifis
seçimi
En
uygun
kondenstop seçimi için yeterli emniyet faktörüne ihtiyaç
duyulurken faktörün çok büyük seçilmesi de problemlere
neden olur. Bu durum kondenstop ve yardÆmcÆ montaj
malzemelerinin daha yüksek maliyetlerine ilaveten
gereksiz yere büyük seçilen kondenstop daha hÆzlÆ
aĩÆnÆr. Kondenstopun arÆza yapmasÆ durumunda, büyük
seçilmiĩ kondestop daha fazla buhar kaçÆrÆr, koç
darbesine ve dönüĩ sisteminde yüksek karĩÆ basÆnca
neden olabilir.
4. Müsaade edilebilir maksimum basÆnç
Kondenstop, sistemin müsaade edilebilir maksimum
basÆncÆna veya dizayn basÆncÆna dayanmalÆdÆr. Bu
basÆnçta çalÆĩmak zorunda olmasa bile bu basÆnca
mukavim olabilmelidir. Bir örnek vermek gerekirse
maksimum giriĩ basÆncÆ 26 barg ve dönüĩ hattÆ basÆncÆ
11 barg olduþunda fark basÆncÆ 15 barg ‘dir. Fark basÆncÆ
15 barg olmasÆna raþmen kondenstop 26 barg müsaade
edilebilir maksimum basÆncÆna karĩÆ koyabilmelidir.
(BakÆnÆz Ĩekil 17-1)
3. BasÆnç farkÆ
Maksimum fark basÆncÆ; kazan veya buhar hattÆ basÆncÆ
(veya basÆnç düĩürücü vananÆn çÆkÆĩ basÆncÆ) ile
kondens dönüĩ hattÆ basÆncÆ arasÆndaki farktÆr.
(BakÆnÆz Ĩekil 17-1). Kondenstop bu basÆnç farkÆna karĩÆ
açÆlabilmelidir.
BasÆnç FarkÆnÆ Etkileyen Faktörler
øúletme fark basÕncÕ, tesis kapasitesinde çalÆĩtÆþÆnda
kondenstop giriĩindeki buhar basÆncÆ buhar hattÆ
basÆncÆndan daha düĩük olabilir. Kondens dönüĩ
kollektöründeki basÆnç atmosfer basÆncÆnÆn üstüne
çÆkabilir.
Eþer iĩletme fark basÆncÆ, maksimum fark basÆncÆnÆn en
az %80’i ise, kondenstopu seçerken maksimum fark
basÆncÆnÆ kullanmak emniyetlidir.
BuharÆn oransal olarak kontrol edilmesi basÆnç farkÆnda
büyük deþiĩimlere neden olur. Kondenstop takÆlan
cihazdaki basÆnç atmosfer basÆncÆna, hatta vakum
basÆncÆna düĩebilecektir. Eþer bu katalogtaki montaj
uygulamalarÆ izlenirse bu durum kondens tahliyesine
engel teĩkil etmez.
“A”
BasÆnç kontrol vanalarÆnÆn arÆzalanmasÆ durumu hariç,
fark basÆncÆ genellikle normal veya dizayn deþerinin
altÆnda deþiĩim gösterir. Giriĩ veya tahliye basÆncÆndaki
deþiĩmeler basÆnç farkÆna neden olabilir.
Giriĩ basÆncÆnÆ normal deþerinin altÆna düĩüren
nedenler ise ĩu ĩekilde sÆralanabilir :
1. Oransal kontrol vanasÆ veya sÆcaklÆk regülatörü
2.“Sifon tahliye” . Tahliye noktasÆ ile kondenstop
arasÆndaki her 1 m’lik yükselme giriĩ basÆncÆnÆ
ve fark basÆncÆnÆ 0,1 bar düĩürür.
(BakÆnÆz Ĩekil: 17-2)
Tahliye basÆncÆnÆ normal deþerinin üstüne çÆkaran
nedenler ise ĩu ĩekilde sÆralanabilir.
1. Borulardaki sürtünme
2. SÆnÆrlÆ kapasitedeki dönüĩ sistemine tahliye
yapan diþer kondenstoplar.
3. Yükselen kondens. BoĩaltÆlan sadece kondens
olduþunda her 1 m’lik yükselme tahliye basÆncÆnÆ (ve
fark basÆncÆnÆ) 0,1 bar yükseltir. Bunun yanÆ sÆra flaĩ
buharÆnÆn mevcut olmasÆ durumunda ilave karĩÆ
basÆnç sÆfÆra düĩecektir. Ĩekil: 17-3 harici çek vana
kullanÆmÆnÆ göstermektedir .
“B”
Ĩekil 17-1 “A” - “B” = BasÆnç
farkÆdÆr. Eþer “B” karĩÆ basÆnç ise
“A” dan çÆkarÆn. Eþer “B” vakum ise
“A” ile toplayÆn
Ĩekil 17-2 Kondens, yerçekimi tahliye
noktasÆndan kondenstopa bir sifon
yardÆmÆyla yükseltilir. Her 1 m.lik
yükselme basÆnç farkÆnÆ 0,1 bar
düĩürür. Düĩük noktadaki sÆzdÆrmazlÆþa
ve
geri
akÆĩÆ
önlemek
için
kondenstopun dahili çek vanasÆna
dikkat edilmelidir.
Ĩekil 17-3 Kondenstop supabÆ açÆk
olduþu durumda buhar basÆncÆ ile
kondens yükselecektir. Her 1 m.lik
yükselme basÆnç farkÆnÆ 0,1 bar
düĩürür.
••
Buhar DaþÆtÆm HatlarÆ
Buhar daþÆtÆm sistemleri, buhar kazanlarÆ ile buhar
kullanan ekipmanlarÆ birbirine baþlar ve buharÆ ÆsÆ
enerjisinin ihtiyaç duyulduþu tesisteki herhangi bir yere
taĩÆr.
Buhar daþÆtÆm sistemlerinin üç ana unsuru; kazan
kollektörleri, ana hatlar ve tali hatlardÆr. Herbiri sistemin
belirli gereksinimlerini karĩÆlar ve buhar separatörleri ve
kondenstoplarla birlikte verimli buhar kullanÆmÆna katkÆda
bulunurlar.
Kondens Cepleri: Tüm buhar daþÆtÆm sistemlerinde
ortak olan çeĩitli aralÆklarla kondens ceplerine gerek
duyulmasÆdÆr. (Ĩekil 18-1).
Kondens ceplerinin kullanÆm amaçlarÆ:
1- Kondensin hÆzla akan buhardan yer çekimi ile
ayrÆlmasÆnÆ saþlamak .
2- Kondensi fark basÆncÆ ile kondenstoptan
tahliye edilene kadar depolamaktÆr .
Ĩekil 18-1
Uygun boyutlandÆrÆlmÆĩ kondens cebi
kondensi toplayacaktÆr. Çok küçük kondens cebi ise,
basÆnç
düĩüĩünden
kaynaklanan
ve
kondensi
kondenstoptan dÆĩarÆ çeken ventüri etkisine sebeb olur.
(BakÆnÆz Sayfa 20 , Tablo 20-2)
Kazan Kollektörleri:
Kazan kollektörü, bir veya birkaç kazandan buharÆ
toplayan özel tip bir ana hattÆr. Genellikle, buharla üstten
beslenen ve ardÆndan ana hatlarÆ besleyen yatay bir boru
ekipmanÆdÆr. Sisteme buhar daþÆtÆlmadan önce kazan
suyu ve katÆ partiküllerin tahliye edilmesini saþlamak
açÆsÆndan kazan kollektörüne uygun kondenstop
baþlanmasÆ önemli bir husustur.
Kollektörde kullanÆlan kondenstoplar büyük miktarlarda
taĩÆnan maddeleri derhal boĩaltacak kapasitede
olmalÆdÆr. KondenstoplarÆn seçiminde, koç darbesine
dayanÆklÆlÆk da gözönüne alÆnmalÆdÆr.
Kazan kollektörleri için kondenstop seçimi ve
emniyet faktörü (sadece doymuĩ buhar).
Çoþunlukla tüm kollektör uygulamalarÆ için 1,5 emniyet
faktörü tavsiye edilir. Gerekli kondenstop kapasitesi
aĩaþÆdaki formülü kullanmak sureti ile elde edilebilir:
Kondenstop Kapasitesi =Emniyet faktörü x Kazandan
çekilen buhar yükü x TaĩÆnan tahmini kazan suyu ve katÆ
partiküller (yaklaĩÆk %10)
Seçim Tablosu
Ĩekil 18-2 Kondens cebi, 100 mm.ye kadar kollektör çapÆ
ile aynÆ, 100 mm.nin üzerinde ise 100 mm. den az
olmamak kaydÆyla kollektör çapÆnÆn ½’ si kadar olmalÆdÆr.
(Özellik kodlarÆ için sayfa 3 ‘e bakÆnÆz)
KullanÆm Yeri
1.Seçim
Alternatif Seçim
Özellik kodu
Daima çek vanalÆ ve
*KÆzgÆn Buhar hatlarÆndavekullanÆlmaz
alÆĩtÆrÆlmÆĩ sit supablÆ Ters Ters
KovalÆKovalÆ
kondenstop kullanÆlmalÆdÆr.
ĨamandÆralÆ ( * )
Kazan Kolektörü
(IBLV)
(F&T)
M, E, L, N, B, Q
(*) KÆzgÆn Buhar hatlarÆnda kullanÆlmaz. Daima çek vanalÆ
Ters KovalÆ kondenstop kullanÆlmalÆdÆr.
KullanÆm Yeri
1.Seçim,
Özellik Kodu ve
Alternatif
seçim(ler)
B, M, N, L, F, E,
C, D, Q
0-2
bar
2 bar
üzeri
Ana ve Tali
Ters KovalÆ
Ters KovalÆ
DaþÆtÆm HatlarÆ
(IB) ( * )
(IB) ( * )
(Donma riski
Alternatif Seçim
ĨamandÆralÆ
ĨamandÆralÆ
olmayan yerler
(F&T)
(F&T) ( ** )
için)
Ana ve Tali
B, C, D, E, F, L,
Ters KovalÆ
Ters KovalÆ
DaþÆtÆm HatlarÆ
M, N, Q, J
(IB) ( * )
(IB) ( * )
(Donma riski olan
Termostatik veya
Alternatif Seçim
yerler)
Termodinamik (CD)
(*) BasÆnç dalgalanmalarÆ söz konusu ise çek vana donanÆmlÆ olmalÆdÆr.
(**) ĨamandÆralÆ KondenstoplarÆn basÆnç / sÆcaklÆk sÆnÆrlarÆ aĩÆldÆþÆnda
Ters KovalÆ (IBLV ) tip kullanÆlmalÆdÆr.
ÖRNEK: 20,000 kg/h buhar yükü ve tahmini
%10 taĩÆnan madde için hangi boyutta
kondenstopa gerek duyulacaktÆr?
Formülü kullanarak;
Kapasite = 1,5 x 20,000 x 0,10= 3,000 kg/h
Biriken kondensi derhal boĩaltma kabiliyeti,
koç darbesine mükemmel dayanÆm, pislikten
etkilenmeme kabiliyeti ve çok düĩük yüklerde
verimli çalÆĩmasÆ ters kovalÆyÆ bu uygulama
için en uygun kondenstop yapan özelliklerdir.
Montaj: Eþer kollektör boyunca buhar akÆĩÆ
sadece bir yönde ise, çÆkÆĩ ucunda bir tek
kondenstop
yeterlidir.
Kollektöre
orta
noktadan beslemede (Ĩekil 18-2) veya benzer
iki yönlü buhar akÆĩlÆ tesisatlarda ise
kollektörün her bir ucuna kondenstop
takÆlmalÆdÆr.
••
Buhar DaþÆtÆm HatlarÆ
Ana Hatlar:
KondenstoplarÆn en yaygÆn kullanÆm yerlerinden biri de
ana hatlardÆr. Buhar kullanan ekipmanlarÆn doþru ĩekilde
çalÆĩmasÆnÆ saþlayabilmek için bu hatlarÆn hava ve
kondensten arÆndÆrÆlmasÆ gerekir.
Hatlarda oluĩan kondensin yetersiz tahliyesi,koç
darbelerine yol açar ve kontrol vanalarÆna ve diþer
cihazlara zarar verir.
Ana hatlarÆn ÆsÆtÆlmasÆnda denetimli ve otomatik olmak
üzere iki yöntem kullanÆlÆr. Denetimli (izlemeli) ÆsÆtma
genellikle büyük çaplarÆn ve / veya uzun hatlarÆn ilk
ÆsÆtÆlmasÆnda kullanÆlÆr. Bu önerilen yöntem, buharÆn ana
hatta alÆnmasÆndan önce tesisatÆn atmosfere serbest
olarak boĩaltÆlmasÆ için tam açÆlan boĩaltma vanalarÆ
içindir. Ilk ÆsÆtma esnasÆnda oluĩan kondensin, tümü
veya çoþu tahliye edilene kadar bu vanalar açÆk
durumda kalÆrlar. ArdÆndan, iĩletme koĩullarÆ altÆnda
oluĩacak kondensin tahliyesi kondenstoplar tarafÆndan
yapÆlÆr. Bir enerji santralindeki ana borularÆn ÆsÆtÆlmasÆ da
aynÆ ĩekildedir.
Otomatik ÆsÆtma ise, kazan çalÆĩmaya baĩladÆþÆnda,
herhangi bir yardÆm veya denetim olmaksÆzÆn ana
hatlarÆn, tüm veya bazÆ cihazlarÆn istenilen basÆnç ve
sÆcaklÆþa ulaĩmasÆna (sistemin rejime girmesi) müsaade
edilmesidir.
UYARI: IsÆtma yöntemi ne olursa olsun, ÆsÆl
gerilmeleri azaltmak ve sistemin zarar görmesini
önlemek için ÆsÆtma için yeterli süre ayrÆlmalÆdÆr.
Ana hatlar için kondenstop seçimi
ve emniyet faktörü (sadece doymuĩ buhar) :
Denetimli veya otomatik ÆsÆtma yöntemleri için yalÆtÆlmÆĩ
veya yalÆtÆlmamÆĩ borudaki kondens yükleri aĩaþÆdaki
formül kullanÆlarak hesaplanabilir :
Qc
(Wp x T1 ) x c x (t 2 t1 )
r xh
x 60
Tablo 19-1. Buhar BorularÆ için Kondens MiktarÆ Kg/hm2
Buhar BasÆncÆ
1
2
4
8
12
16
21
(barg)
ćzolasyonlu Boru
1
1
1,5
1,5
2
2,5
3
ćzolasyonsuz Boru
4
5
6
7
8
9
10
Tablo 19-2. Radyasyon kayÆplarÆnÆn hesaplanmasÆ için boru
karakteristikleri
Boru ÇapÆ
DÆĩ Çap
DÆĩ Yüzey
AþÆrlÆk
Inch
DN
(mm)
(m2/m)
(kg/m)
6
10,2
0,03
0,49
1/8”
8
13,5
0,04
0,77
1/4”
10
17,2
0,05
1,02
3/8”
15
21,3
0,07
1,45
½”
20
26,9
0,09
1,90
¾”
1”
25
33,7
0,11
2,97
1¼”
32
42,4
0,13
3,84
1½”
40
48,3
0,15
4,43
2”
50
60,3
0,19
6,17
2½”
65
76,1
0,24
7,90
3”
80
88,9
0,28
10,10
4”
100
114,3
0,36
14,40
5”
125
139,7
0,44
17,80
6”
150
165,1
0,52
21,20
8”
200
219,0
0,69
31,00
10”
250
273,0
0,86
41,60
12”
300
324,0
1,02
55,60
14”
350
355,0
1,12
68,30
16”
400
406,0
1,28
85,90
20”
500
508,0
1,60
135,00
Diyagram 19-1 0 qC ‘den Doymuĩ Buhar SÆcaklÆþÆna
IsÆtÆlan 20 m. Boruda Oluĩan Kondens MiktarÆ
Qc = Kondens miktarÆ (kg/h)
Wp = Boru aþÆrlÆþÆ (kg/m) - BakÆnÆz Tablo 19-1
T1 = Buhar hattÆnÆn toplam uzunluþu (m)
c
= Boru malzemesinin spesifik ÆsÆsÆ (kJ/kgqc)
(Çelik Boru= 0,115 kJ/kgqc)
t2
= Son SÆcaklÆk (qC)
t1
= Ilk SÆcaklÆk (qC)
r
= Buhar gizli ÆsÆsÆ (kj/kg) (Buhar tablosundan)
h
= Devreye alma zamanÆ (dk)
NOT: HÆzlÆ hesaplama için, t1= 0 qC ve r= 2100 kJ/h
olarak alÆnabilir.
Bir buhar hattÆnÆn ÆsÆtÆlmasÆ sÆrasÆnda kondens yükünün
hemen tayini için Diyagram 19-1 ’i kullanabilirsiniz.
Doþru deþer bulunduþunda, kazanla ana hattÆn sonu
arasÆndaki tüm kondenstoplar için önerilmiĩ emniyet
faktörü olan 2 ile bu deþer çarpÆlmalÆdÆr.
Normal çalÆĩmada kondens miktarÆ için (IsÆnma sonrasÆ)
Tablo 19-1 ‘i kullanÆn
••
Buhar DaþÆtÆm HatlarÆ
Kazan ve ana hattÆn sonu arasÆndaki kondenstoplar için,
emniyet katsayÆsÆ 2 uygulanÆr. Hat sonunda veya
çalÆĩma süresinin bir kÆsmÆnda kapalÆ olan basÆnç
düĩürücü ve kesme vanalarÆnÆn önünde monteli
kondenstoplar için emniyet faktörü 3 uygulanÆr.
Ana hatlarda pislikten ektilenmemesi, biriken kondensi
derhal boĩaltmasÆ ve koç darbesine dayanÆmÆ nedeni ile
ters kovalÆ kondenstop tavsiye edilir.
AyrÆca, ters kovalÆ kondenstopun arÆzalanmasÆ
durumunda genellikle açÆk pozisyonda kalmasÆ bir
avantajdÆr.
Montaj : Her iki ÆsÆtma yönteminde, tüm alt seviyelerde
veya doþal tahliye noktalarÆnda kondens cepleri ve
kondenstoplar kullanÆlmalÆdÆr.
Örneþin; - Yükselen hatlarÆn önünde
- Hat sonlarÆnda
- Kompansatör veya dirseklerin önünde
- VanalarÆn veya regülatörlerin önünde
Doþal tahliye noktalarÆnÆn bulunmadÆþÆ yerlerde de
kondens cepleri ve kondenstoplar monte edilmesi gerekir
(BakÆnÆz Ĩekil 20-1, 20-2 ve 20-3).
Bu cepler normalde yaklaĩÆk 50 m. aralÆklarla monte
edilmelidir ve asla 75 m. ’den fazla olmamalÆdÆr.
Denetimli ÆsÆtmada, hat çapÆnÆn en az 1,5
katÆ
uzunluþunda, fakat asla 250 mm’den az olmayacak
ĩekilde cepler yapÆlmalÆdÆr. Otomatik ÆsÆtmalarda ise
cepler en az 700 mm uzunluþunda yapÆlmalÆdÆr.
Her iki yöntem için, 100 mm boru çapÆna kadar olan
hatlarda boru çapÆnda, daha büyük çaplarda ise hat
çapÆnÆn en az 1/2’si kadar (Ancak bu asla 100 mm’. nin
altÆnda olmamalÆdÆr) bir cep kullanÆlmasÆ uygundur.
(BakÆnÆz Tablo 20-2).
Ana Hatlar
Ĩekil 20-1 BasÆnç düĩürücü vananÆn
önündeki pislik tutucuya tahliye eden
kondenstop
Ĩekil 20-2 Ana hatlardaki kondens
cebini tahliye eden kondenstop
Seçim Tablosu (Özellik kodlarÆ için sayfa 3 ’e bakÆnÆz)
KullanÆm Yeri
Buhar Separatörü
Ĩekil 20-3 Yükselen hattaki kondens cebini
tahliye eden kondenstop. metre cinsinden “H”
10’a bölündüþünde kondensi kondenstoptan
tahliye eden statik basÆnç (bar) bulunur.
Tablo 20-2 Ana ve Tali Hatlar için
Kondens Ceplerinin Ölçülendirilmesi
1.Seçim
ve Özellik Kodu
Alternatif Seçim
M
D
Ters KovalÆ (IBLV)
B, M, L, E, F, N, Q
Otomatik Kondens
Kontrolörü (DC)
Ana Hat
ölçüsü
(mm)
Kondens
cebi çapÕ
(mm)
15
20
25
50
80
100
150
200
250
300
350
400
450
500
600
15
20
25
50
80
100
100
100
150
150
200
200
250
250
300
H
Min. Cep uzunlu÷u (mm)
Denetimli
Otomatik
IsÕtma
IsÕtma
(L)
(L)
250
710
250
710
250
710
250
710
250
710
250
710
250
710
300
710
380
710
460
710
535
710
610
710
685
710
760
760
915
915
••
Buhar DaþÆtÆm HatlarÆ
Tali DaþÆtÆm HatlarÆ:
Tali hatlar, buhar kullanan cihazlara buhar tedarik eden
ana hatlardan çÆkÆĩlardÆr. Sistemin tümü herhangi bir
noktada kondens birikmesini önleyecek ĩekilde dizayn
edilmelidir.
Tali hatlarÆ için kondenstop seçimi, emniyet faktörü:
Kondens yükünü hesaplama formülü ana hatlar için
kullanÆlanÆn aynÆsÆdÆr. Tali hatlar için tavsiye edilen
emniyet faktörü 3 dür.
Montaj:Ana hattan kontrol vanasÆna kadar önerilen
tesisat ĩekli 3 m’nin altÆndaki mesafeler için Ĩekil 211’de, 3 m ’nin üzerindeki mesafeler için Ĩekil 21-2’de
gösterilmektedir. Kontrol vanasÆnÆn ana hat seviyesinin
altÆnda olmasÆ gereken tesisatlar için Ĩekil21-3’ebakÆnÆz.
Tesisatta bulunan her bir kontrol vanasÆ ve varsa basÆnç
düĩürücü vanalarÆn önüne boru çapÆnda bir pislik tutucu
monte edin. Tercihen ters kovalÆ kondenstoplarla birlikte
boĩaltma vanalarÆ kullanÆn. Sistemi çalÆĩtÆrdÆktan bir kaç
gün sonra, temizlemenin gerekli olup olmadÆþÆnÆ görmek
için pislik tutucu filitrelerini kontrol edin.
Separatörler
Buhar Separatörleri, buhar daþÆtÆm sistemlerinde oluĩan
kondensin tahliye edilmesi için tasarlanmÆĩtÆr. Özellikle
kuru buharÆn gerekli olduþu ekipmanÆn önünde
kullanÆlÆrlar. AyrÆca, doþasÆ gereþi büyük oranda
kondense
sahip
tali
buhar
hatlarÆnda
da
kullanÆlmaktadÆrlar.
Tali Hat
Separatörlerde kullanÆlacak kondenstoplarÆn seçiminde
en önemli faktör; kondens birikimlerini tahliye, koç
darbesine dayanÆm ve düĩük yüklerde çalÆĩma
kabiliyetidir.
Separatörler için kondenstop seçimi ve emniyet
faktörleri, kondens ve basÆnç seviyelerine baþlÆ olarak
farklÆ tiplerde kondenstop tavsiye edilmesine raþmen
emniyet faktörünü 3 olarak uygulayÆn.
Gerekli kondenstop kapasitesini elde etmek için
aĩaþÆdaki formülü kullanÆn:
Gerekli kondenstop kapasitesi (kg/h)= Emn.faktörü x
Buh. debisi (kg/h) x Tahmini kondens yüzdesi
( genelde %10 )
ÖRNEK: 500 kg/h buhar debisi için hangi boyutta
kondenstopa gerek duyulacaktÆr. Formülü kullanarak:
Gerekli kondenstop kapasitesi =
3 x 500 x 0.10 = 150 kg/h bulunur.
Separatörler için hava atÆcÆlÆ ters kovalÆ kondenstop
önerilir . Kir ve koç darbesinin önemli bir problem teĩkil
etmediþi durumda, ĩamandÆralÆ kondenstop da kabul
edilebilir bir alternatiftir.
Bir çok durumda otomatik kondens kontrolörü tercih
edilebilecektir . Bu,yukarÆda bahsedilen her iki kondenstopun en iyi özelliklerini üzerinde toplamaktadÆr.
Separatörün ayrÆĩtÆrma kapasitesini aĩan büyük kondens
yükleri için tavsiye edilmektedir.
Montaj
KondenstoplarÆ separatörün 250-300 mm. altÆnda olacak
ĩekilde tahliye çÆkÆĩÆna baþlayÆn.
Tahliye borusu ve kir cebinin çapÆ separatör tahliye
baþlantÆ çapÆ kadar olmalÆdÆr.(Ĩekil 21-4)
Buhar Separatörü
Ĩekil 21-1 3 m. nin altÆndaki mesafeler için tipik
tesisat uygulamasÆ. Kollektöre doþru metre baĩÆna en
az 50mm.lik bir eþim verildiþi sürece kondenstopa
gerek olmayabilir.
Ĩekil 21-2 Kontrol vanasÆna kadar olan tali
hattÆn uzunluþu 3 m. den fazla olduþunda;
kontrol vanasÆndan önce toplama cebi ve
kondenstop gerekir. Eþer blöf baþlantÆsÆ bir
ters kovalÆ kondenstopa baþlÆ ise vana
önündeki pislik tutucu kondens cebi olarak
görev yapabilir. Bu aynÆ zamanda pislik
tutucu temizleme sorununu da azaltÆr.
Kondenstop kendinden çek vanalÆ olmalÆ
veya giriĩine bir çek vana konulmalÆdÆr.
Ĩekil 21-3
Tali hat uzunluþundan
baþÆmsÆz olarak, buhar giriĩinin altÆna
yerleĩtirilmiĩ kontrol vanasÆnÆn önünde
bir kondens cebi ve kondenstop
gereklidir, Serpantinin kontrol vanasÆnÆn
üstünde olduþu durumlarda kontrol
vanasÆnÆn çÆkÆĩ tarafÆna da kondenstop
takÆlmalÆdÆr.
Ĩekil 21-4 Separatörün tahliye çÆkÆĩÆ
uygulamasÆ . Kondenstopa hÆzlÆ ve tam
kapasite kondens akÆĩÆ saþlamak için,
tahliye çapÆnda kondens ve kir cebi
gerekir.
••
KÆzgÆn Buhar HatlarÆ
ćlk bakÆĩta, kÆzgÆn buharÆn kondens üretmediþi fikri
zihinlerde bir karÆĩÆklÆk yaratabilir. Bu nedenle, kÆzgÆn
buhar taĩÆyan buhar hatlarÆ içinde hiç kondens ihtiva
etmemelidir koĩulu, sistem kÆzgÆn buhar basÆnç ve
sÆcaklÆþÆna ulaĩtÆþÆnda doþrudur. Ancak bu noktaya
kadar da bir kondens tahliyesi gereklidir. Bu bölümde
kÆzgÆn buharÆn ne olduþu ve kullanÆldÆþÆ uygulamalar
açÆklanacaktÆr.
Herhangi bir maddenin spesifik ÆsÆsÆ (kJ standartlarÆnÆ
kullanarak); 1 kg ’ÆnÆn sÆcaklÆþÆnÆ 1 qC arttÆrmak için
gerek duyulan ÆsÆ miktarÆdÆr. Bu tanÆmla birlikte, suyun
spesifik ÆsÆsÆ 4,186 kJ’dür ve kÆzgÆn buharÆn spesifik ÆsÆsÆ
ise sÆcaklÆk ve basÆnca göre deþiĩmektedir. SÆcaklÆk
arttÆkça spesifik ÆsÆ düĩmekte, fakat basÆnç yükseldikçe
artmaktadÆr.
AlÆĩÆldÆþÆ gibi kÆzgÆn buhar, kazan içersine veya
kazandan gelen “atÆk” ÆsÆsyÆ verebilmek için kazanÆn çÆkÆĩ
alanÆna fazladan serpantin seti eklenerek üretilmektedir.
AyrÆca kazandan sonra buhar hattÆnda bir yere eklenen
kÆzdÆrÆcÆ odacÆkla da elde edilebilir.
Serpantinin kÆzgÆn bölümü ile birlikte bir buhar
jenaratörünün
ĩematik
diyagramÆ
aĩaþÆda
gösterilmektedir.
KÆzgÆn BuharÆn Özellikleri:
KÆzgÆn buhar, iĩ ve kütle transferi için ideal olmasÆnÆ
saþlayan, ancak bir ÆsÆ transfer akÆĩkanÆ olmasÆnÆ
uygunsuz hale getiren bir kaç özelliþe sahiptir. Doymuĩ
buharÆn tersine, kÆzgÆn buharÆn basÆnç ve sÆcaklÆþÆ
birbirinden baþÆmsÆzdÆr. Doymuĩ buharla aynÆ basÆnçta
kÆzgÆnlÆk oluĩturulduþunda sÆcaklÆk ve hacim artmaktadÆr.
Nispeten küçük hacimli yüksek ÆsÆ veren kazanlarda
buharÆn sudan ayrÆlmasÆ çok zordur. Kazanlardaki küçük
hacÆmlÆ suyun ve hÆzlÆ yük salÆnÆmlarÆnÆn kombinasyonu,
kazanda ciddi büzülme ve kabarma koĩullarÆ üretir ve bu
durumda suyun taĩÆnmasÆnÆ arttÆrÆr.
Bu su, buhar çÆkÆĩlarÆnda separatörler ve kondenstoplarla tahliye edilebilir.
Ĩekil 22-1 Buhar Jenaratörü
Fakat bunlar %100 verimli deþildir. Kuru buharÆn gerekli
olduþu uygulamalarda ÆsÆ yayÆmÆ için kazanÆn içine ilave
kÆzdÆrma serpantinleri yerleĩtirilir. TaĩÆnan suyu
buharlaĩtÆrmak için buhara daha fazla ÆsÆ ilave edilir.
Böylece tamamen kuru buhar temin edebilmek için
buhara ufak miktarda kÆzgÆnlÆk verilmiĩ olur.
Tekrar doymuĩ buhara dönüĩümü öncesinde kÆzgÆn
buhar, çok küçük miktarlarda ÆsÆ verebildiþi için iyi bir ÆsÆ
transfer akÆĩkanÆ deþildir. Enerji santrallarÆ gibi bazÆ
prosesler iĩ yapabilmek için kuru ÆsÆya geresinim
duyarlar. Enerji ünitesi tipi ne olursa olsun, yüksek ÆsÆ
yoþuĩma miktarÆnÆn azaltÆlmasÆna yardÆmcÆ olur. Yüksek
ÆsÆ, ayrÆca ekipmanda genleĩme safhalarÆ sÆrasÆnda
yoþuĩmayÆ geciktirmek suretiyle güç çÆktÆsÆnÆ da arttÆrÆr.
Ekzos çÆkÆĩÆnda daha kuru buhar bulunmasÆ türbin
kanatlarÆnÆn ömrünü de arttÆracaktÆr.
KÆzgÆn buhar yoþuĩma olmadan ÆsÆ kaybedebilirsede
doymuĩ buhar bunu yapamaz.
Bu nedenle, kÆzgÆn buhar yoþuĩma için yeterli ÆsÆyÆ
kaybetmeksizin çok uzun buhar hatlarÆ boyunca
taĩÆnabilir.
Bu durumda tüm sistemde kuru buhar sevkini mümkün
kÆlar.
KÆzgÆn Buhar Sistemlerinde KondenstoplamanÆn
nedeni:
KÆzgÆn buhar sistemlerinde kondenstop kullanÆlmasÆnÆn
esas sebebi baĩlangÆç yani devreye alma yüküdür.
HatlarÆn büyük boyutlu olmasÆ yüzünden bu zaman
alabilir. BaĩlangÆçta, vanalarÆ açma ve kapama için
zaman mevcut olduþundan büyük olasÆlÆkla manuel
vanalar kullanÆlacaktÆr. Bu denetimli devreye alma olarak
tanÆmlanabilir.
Kondenstop kullanÆmÆ için ikinci sebeb, doymuĩ buharda
çalÆĩmayÆ gerektirebilecek kÆzdÆrÆcÆnÆn kaybÆ veya bypass gibi acil durumlarla baĩa çÆkabilmektir.
Bu gibi plansÆz olaylarda , manuel olarak vanalarÆ açmak
için yeterli zaman yoktur , bu nedenle kondenstop
kullanÆmÆ gereklidir.
Bu durumlar kondenstop kullanÆmÆ ve seçimini gerektirir.
Verimi yüksek tutmak, koç darbesini önlemek ve erozyon
hasarlarÆnÆ minimuma indirgemek için, buhar sisteminde
kondensin oluĩur oluĩmaz tahliyesini saþlamak
önemlidir.
••
KÆzgÆn Buhar HatlarÆ
KÆzgÆn Buhar Kondens Yüklerinin HesaplanmasÆ:
KÆzgÆn buhar devresinde kullanÆlan bir kondenstopun
kondens yükü; ciddi devreye alma yüklerinden, iĩletme
sÆrasÆnda hemen hemen hiçbir yükün oluĩmamasÆna
kadar geniĩ bir alanda deþiĩecektir. Sonuç olarak; bu
kondenstop için deþiĩken ĩartlÆ bir uygulamadÆr.
Devreye alma sÆrasÆnda, çok büyük hatlar soþuk koĩulda
buharla doldurulur. Bu sürede, hat sÆcaklÆþÆ arttÆrÆlana
kadar hatlarda düĩük basÆnçta sadece doymuĩ buhar
bulunur. Bu uzun bir süre içinde yavaĩça yapÆlÆr ve
neticede hatlarda gerilmeler meydana gelmez. Ancak
devreye almada düĩük basÆnçla birlikte ortaya çÆkan
büyük kondens debisi, büyük kapasiteli kondenstop
kullanÆmÆnÆ
gerektirir.
SonrasÆnda
bu
büyük
boyutlandÆrÆlmÆĩ kondenstoplarÆn, normal kÆzgÆn buhar
çalÆĩma ĩartlarÆnda çok düĩük kapasite ihtiyaçlarÆyla çok
büyük basÆnçlarda çalÆĩmasÆna gerek duyulur.
Tipik devreye alma kondens yükleri yaklaĩÆk olarak
aĩaþÆdaki ĩekilde hesaplanabilir:
0,48 Wp (t2 - t1)
H
c
C = Kondens miktarÆ (kg)
Wp = Borunun toplam aþÆrlÆþÆ (Sayfa 19 Tablo 19-2’den)
H = X basÆncÆnÆn toplam ÆsÆsÆ - Y basÆncÆnÆn hissedilir
ÆsÆsÆ ; uzun ÆsÆtma süreleri için ; (kÆzgÆn buhar
basÆncÆndaki (X) doymuĩ buharÆn toplam ÆsÆsÆ – ÆsÆtma
süresi içinde ortalama basÆnçta (Y) doymuĩ buharÆn
hissedilir ÆsÆsÆnÆ) kullanÆn .
0,48 = Çelik borunun spesifik ÆsÆsÆ (kJ/kgqC)
t1 = Ortam sÆcaklÆþÆ (qC)
t2 = IsÆnma sÆcaklÆþÆ (qC)
Örnek:
50 qC /h ÆsÆtma kabul edelim,
Boru 14” sch 80
KÆzgÆn buhar basÆncÆ 83 bar / 577 qC
Ortam sÆcaklÆþÆ 21 qC
Kondenstoplar arasÆ mesafeyi 60 m kabul edelim.
ćlk iki saat için:
W = 60 m x 68,3 kg/m = 4098 kg
t2 - t1 = 121 - 21 = 100 qC
H = 2753 kJ/kg (83 barg) - 454 kJ/kg (0,35barg)
= 2299 kJ/kg.
c
0,48 x 4098x100
2299
= 85,6 kg.
ćkinci iki saat için:
Deþiĩen tek ĩey zaman içersinde tespit edilen ortalama
basÆnçtaki doymuĩ buharÆn hissedilir ÆsÆsÆ olan
775 kJ/kg.dÆr.
4098x100
c 0,48 x1978
= 99,4 kg
Tablo 23-1 Süre Tablosu
Süre
1.iki saat
2.iki saat
3.iki saat
4.iki saat
5.iki saat
Ortalama
BasÆnç
(barg)
Süre
Sonundaki
0
SÆcaklÆk ( C)
0,35
9,7
48
83
83
121
221
321
421
577
14” HattÆn
Yoþuĩma
OranÆ
(kg/h)
42,9
49,7
61,5
58,3
76,2
Not: 83 barg.ortalama basÆnç için, H deþerinin; 83 barg. buharÆn gizli
ÆsÆsÆ ile süre sonundaki sÆcaklÆktaki kÆzgÆnlÆk ÆsÆsÆnÆn toplamÆ
olduþunu varsayÆn
Kondensin randÆmanlÆ ĩekilde tahliyesinden emin olmak
için,kondenstoplarÆn kÆzgÆn buhar sistemlerine montajlarÆ
sÆrasÆnda doþru toplama cebi boyutlandÆrÆlmasÆ ve
tesisat tavsiyelerine uyulmalÆdÆr. Sayfa 20 Tablo 20-2’de
verilen boru çapÆ için doþru toplama cebi boyutlarÆ
gösterilmektedir.
Toplama cebi, kondenstopa giden boru ve kondenstopta
yalÆtÆm kullanÆlmasÆ ile ilgili soru ortaya çÆkmaktadÆr.
Güvenlik tedbirleri açÆsÆndan zorunlu olmadÆkça buhar
sisteminin bu bölümü yalÆtÆlmamalÆdÆr. DolayÆsÆyla cevap
hayÆr olacaktÆr. Bu ise kondenstop öncesinde bir miktar
kondensin sürekli oluĩmasÆ neticesi kondenstopun
ömrünün uzamasÆnÆ saþlar.
KÆzgÆn Buhar Kondenstop Tipleri:
Bimetalik kondenstop, kondens doymuĩ buhar
sÆcaklÆþÆnÆn altÆndaki bir sÆcaklÆþa soþuyana kadar
açmamak üzere ayarlanÆr. Mevcut basÆnç için,
kondenstoptaki herhangi bir sÆcaklÆþa sahip buharda
kondenstop kapalÆ kalacaktÆr.
Buhar sÆcaklÆþÆ yükselirken bimetalik elemanÆn çekme
kuvveti daha büyük olur ve supab üzerinde daha büyük
bir sÆzdÆrmazlÆk kuvveti oluĩturur. KÆzgÆn buhar supabÆn
daha da sÆzdÆrmaz olmasÆnÆ saþlar. AyrÆca bimetalik
kondenstop devreye alma yüklerini tahliye etme
kabiliyetine sahiptir. Bu nedenlerden dolayÆ, bu
kondenstop kÆzgÆn buhar için iyi bir seçimdir.
KÆzgÆn buharÆn rejimi anÆnda; kondenstop açmadan önce
kondenstoptaki kondensin doyma noktasÆnÆn altÆndaki bir
sÆcaklÆþa soþumasÆ gerekmektedir. Kondenstoptan önce
toplama cebi çap ve uzunluþu yeterli deþilse, kondens
hat içinde birikebilecek, tesisat, vanalar ve cihazlarda
hasara neden olabilecektir.
Ters KovalÆ kondenstop,
Su sÆzdÆrmazlÆþÆ buharÆn supaba ulaĩmasÆnÆ önler ve
canlÆ buhar kaybÆna engel olarak kondenstopun ömrünü
uzatÆr. Üst kÆsÆmda bulunan supab ve orifis kirden
etkilenmez ve havanÆn atÆlmasÆnÆ saþlar. Büyük devreye
alma yüklerini ve aynÆ zamanda ufak iĩletme yüklerini de
tahliye edebilir. Ters kovalÆ kondenstoplarÆn kÆzgÆn buhar
uygulamalarÆ ile ilgili problemleri de vardÆr.
En
önemlisi;
su
sÆzdÆrmazlÆþÆnÆn
sürdürülmesi
gerekliliþidir.
Ters
kovalÆ
kondenstoplarda
su
sÆzdÆrmazlÆþÆnÆ devam ettirmek için doþru tesisat gerekir.
KÆzgÆn buharda kullanÆlacak uygun ters kovalÆ
kondenstop tesisatÆ için Sayfa 20 Ĩekil 20-3 ’e
bakÆlmalÆdÆr.
Bir
kÆzgÆn
buhar
kondenstopunu
boyutlandÆrÆrken, devreye alma yüküne göre emniyet
faktörü kullanmadan boyutlandÆrÆn. Kondenstopun gövde
malzemeleri maksimum basÆnç ve kÆzgÆn buhar sÆcaklÆþÆ
esas alÆnarak seçilmelidir.
••
Buhar ćzleme HatlarÆ
Buhar izleme (tracer) hatlarÆ, ana bir boru içersindeki
genellikle akÆcÆ olmayan (viskoz) akÆĩkanlarÆ belirli ve
düzenli bir sÆcaklÆkta tutmak için tasarlanmÆĩtÆr. Çoþu
durumlarda, bu izleme hatlarÆ bina dÆĩÆnda kullanÆldÆklarÆndan çevre hava koĩullarÆ önemlidir .
ćzleme hatlarÆndaki kondenstoplarÆn baĩlÆca görevi, gizli
ÆsÆsÆ tamamen kullanÆlana kadar buharÆ tutmak ardÆndan
kondens ve yoþuĩmayan gazlarÆ boĩaltmaktÆr. Her ÆsÆ
transfer ekipmanÆnda olduþu gibi her bir izleme hattÆnÆn
kendi kondenstopu olmalÆdÆr. AynÆ ana akÆĩkan hattÆna
birden fazla izleme hattÆ monte edilebilmesine raþmen,
kÆsa devreyi önlemek için tek tek kondenstop takÆlmasÆ
(birim kondenstoplama) gerekmektedir. (Bak. Sayfa 16).
Buhar ćzleme HatlarÆ için kondenstop seçimi:
Bir buhar izleme hattÆnda oluĩacak kondens yükü,
akÆĩkanÆn (ürünün) bulunduþu borudaki ÆsÆ kaybÆndan
aĩaþÆdaki formulü kullanmak sureti ile hasaplanabilir:
kxLxS
r
Qc
=
Qc
= Kondens yükü (kg/h)
KondenstoplarÆ seçme ve boyutlandÆrmada, sistemin
amaçlarÆna uygunluþu gözönüne alÆnmalÆdÆr.
Buna göre kondenstoplar;
1. Uzun süre güvenilir ĩekilde çalÆĩmak sureti ile enerji
tasarrufu saþlamalÆdÆr.
2. Kondens ve havayÆ boĩaltabilmek için ani peryodik
tahliye saþlamalÆdÆr.
3. Düĩük yük koĩullarÆ altÆnda çalÆĩmalÆdÆr.
4. Buhar kesildiþinde, donma hasarÆna mukavim
olmalÆdÆr.
Buhar maliyetinden dolayÆ, ekonomik olmayan izleme
hatlarÆ iĩletmenin altÆndan kalkamayacaþÆ aĩÆrÆ
masraflara yol açar.
k
= ćzolasyonlu borudan ÆsÆ kayÆplarÆ (kg/hm2)
(Sayfa 19 Tablo 19-1 ‘den)
L
= Ana boru uzunluþu (m)
S
= AkÆĩkan boru dÆĩ yüzeyi (m2/m)
(Sayfa 19 Tablo 19-1 ‘den)
r
= Gizli ÆsÆ (kJ/kg) ( Buhar tablosundan
Sayfa 4 sutün 5 )
Ĩekil 24-1 Tipik Tracer MontajÆ
Seçim Tablosu 24-1 (Özellik kodlarÆ için sayfa 3 ‘e bakÆnÆz)
KullanÆm Yeri
1.Seçim
ve Özellik Kodu
Alternatif Seçim
ćzleme (Tracer)
HatlarÆ
Ters KovalÆ (IB)
A, B,C, L, J, N, I, K
Termostatik
veya Termodinamik
tip (CD)
Tipik Tracer MontajÆ
Ĩekil 24-2
Ĩekil 24-3
••
Buhar ćzleme HatlarÆ
ÖRNEK: 100 mm çapÆnda ve 30 m uzunluþunda
izolasyonlu bir boruda 100 qC lik sÆcaklÆþÆ muhafaza
etmek için 11 barg buhar basÆncÆnda 3 adet izleme hattÆ
kullanÆlmaktadÆr. DÆĩ ortam sÆcaklÆþÆ -25 qC ‘dir.
Bu uygulamalarda alÆĩÆlmÆĩ boru izolasyon kalÆnlÆþÆ
100 mm. kabul edildiþinde, kondens yükü nedir?
(BakÆnÆz Tablo 25-2 ve 25-3)
Emniyet faktörü:
DÆĩ ortam ĩartlarÆna maruz kalsÆn veya kalmasÆn
emniyet faktörü 2 olarak kullanÆlmalÆdÆr. KondenstoplarÆn
veya izleme hatlarÆnÆn gerektiþinden büyük seçilmemesi
gerekir.
Bu yükü 3’e böldüþümüzde, her bir izleme hattÆna
0,84 kg/h kondens yükü düĩecektir.
Montaj
Buhar daþÆtÆm hatlarÆnÆn ÆsÆtÆlacak ürün boru hatlarÆndan
daha yüksek bir seviyeye monte edilmesi gerekir.
Kondensin verimli tahliyesi ve yoþunlaĩmayan gazlarÆn
boĩaltÆlmasÆ için izleme hatlarÆna eþim verilmeli ve tüm
alt seviyelere kondenstop takÆlmalÆdÆr. Bu dizayn aynÆ
zamanda izleme hattÆnÆn donmasÆnÆ önlemede yardÆmcÆ
olacaktÆr. (BakÆnÆz Ĩekil 24-1 , 24-2 ve 24-3)
Çoþu izleme hattÆ uygulamalarÆnda, kondenstopa akÆĩ
çok düĩüktür. Bu nedenle, normal olarak en küçük
kondenstop yeterli olmaktadÆr. Uzun süre güvenilir
çalÆĩmasÆ ile enerji tasarrufu saþlama, hafif yüklerde
çalÆĩma, donmaya mukavim olma ve sistemi temizleme
kabiliyetleri göz önüne alÆndÆþÆnda, izleme hatlarÆ için
ters kovalÆ kondenstop tavsiye edilir.
Enerjiyi yeniden kullanmak için, kondensin kazana
döndürülmesi tavsiye edilir. Yerçekimi ile tahliyeli
sistemlerde buharÆn kesilmesi durumunda tahliyeyi
saþlamak için kondenstoplarÆn hemen önünde vakum
kÆrÆcÆlar kullanÆlmalÆdÆr. Donma koĩullarÆnÆn yaygÆn
olduþu yerlerde kondenstop tahliye kollektörlerinde
donma önleyici kondenstoplar önerilir.
Formülü kullanarak;
Qc=
45,7 (W/m)x.3,6 ( k J / h W ) x30 (m)
1983 (kJ/kg)
= 2,5 kg/h
Tablo 25-1 ćzolasyonlu Borulardan IsÆ kayÆplarÆ (W/m)
Ortam ile AkÆĩkan arasÆndaki sÆcaklÆk farkÆ (0C)
Boru
ćzolasyon
ÇapÆ
KalÆnlÆþÆ
25
50
75
100
125
150
40
10,9 21,8 32,7 43,6 54,5
65,4
DN50
60
8,5 16,9 25,4 33,8 42,3
50,7
80
7,2 14,3 21,5 28,7 35,8
43,0
60
10,8 21,6 32,3 43,1 53,9
64,7
DN80
80
9,0 18,0 26,9 35,9 44,9
53,9
100
7,9 15,7 23,6 31,5 39,3
47,2
60
12,8 25,6 38,3 51,1 63,9
76,7
80
10,5 21,1 31,6 42,1 52,6
63,2
DN100
100
9,1 18,3 27,4 36,5 45,7
54,8
120
8,2 16,4 24,6 32,7 40,9
49,1
80
16,9 33,8 50,6 67,5 84,4
101,3
100
13,7 27,4 41,1 54,8 68,5
82,2
DN150
120
11,7 23,5 35,2 46,9 58,7
70,4
140
10,4 20,8 31,2 41,6
52
62,4
80
16,6 33,2 49,8 66,3 82,9
99,5
100
14,1 28,2 42,3 56,4 70,5
84,6
DN200
120
12,4 24,8 37,2 49,6 62,0
74,4
140
11,2 22,4 33,5 44,7 55,9
67,1
80
19,6 39,2 58,7 78,3 97,9
117,5
DN250
100
16,5 33,1 49,6 66,2 82,7
99,3
140
13,0 26,0 39,0 51,9 64,9
77,9
80
22,4 44,7 67,1 89,5 111,8 134,2
100
18,8 37,6 56,5 75,3 94,1
112,9
DN300
120
16,4 32,8 49,2 65,6 82,0
98,4
140
14,7 29,3 44,0 58,6 73,3
87,9
160
13,3 26,7 40,0 53,3 66,6
80,0
80
24,1 48,1 72,2 96,3 120,4 144,4
100
20,2 40,4 60,6 80,9 101,1 121,3
DN350
120
17,6 35,2 52,8 70,4 88,0
105,5
140
15,7 31,4 47,1 62,8 78,4
94,1
160
14,2 28,5 42,7 57,0 71,2
85,4
100
22,4 44,9 67,3 89,7 112,1 134,6
120
19,5 38,9 58,4 77,9 97,3
116,8
DN400
140
17,3 34,6 52,0 69,3 86,6
103,9
160
15,7 31,4 47,1 62,8 78,4
94,1
Tablo 25-2 Borularda Önerilen ćzolasyon KalÆnlÆþÆ
(mm) - 3,5 barg basÆnç için
Ürün sÆcaklÆþÆ (qC)
Ürün HattÆ
Boru ÇapÆ 10 20
30
40
50
60
70
80
DN25
40 40
40
40
40
40
40
40
DN40
40 40
40
40
40
40
60
60
DN50
40 40
40
40
60
60
60
60
DN80
40 40
60
60
60
60
60
80
DN100
40 60
60
60
60
80
80
80
DN150
40 60
60
80
80
80 100 100
DN200
60 60
80
80
80 100 100 120
DN250
60 80
80
80 100 100 120 120
DN300
80 80
80 100 100 120 120 120
DN350
80 80
80 100 120 120 120 140
DN400
80 80 100 120 120 120 140 140
DN500
80 80 100 120 120 140 140 160
DN600
80 100 120 120 140 140 160 160
Tablo 25-3 Borularda Önerilen ćzolasyon KalÆnlÆþÆ (mm) 10 barg basÆnç için
Ürün sÆcaklÆþÆ (qC)
Ürün hattÆ
Boru ÇapÆ 50
60
70
80
90 100 110 120 130
DN25
40
40
40
40
60
60
60
60
60
DN40
40
40
60
60
60
60
60
80
80
DN50
60
60
60
60
60
60
80
80
80
DN80
60
60
60
80
80
80
80 100 100
DN100
60
80
80
80
80 100 100 100 120
DN150
80
80 100 100 100 120 120 120 120
DN200
80 100 100 120 120 120 120 140 140
DN250
100 100 120 120 120 140 140 140 140
DN300
100 120 120 120 140 140 140 140 160
DN350
100 120 120 140 140 140 160 160 160
DN400
120 120 140 140 160 160 160 160 160
DN500
120 140 140 160 160 160 160 180 180
DN600
140 140 160 160 160 180 180 180 180
••
Hacim IsÆtma CihazlarÆ
IsÆtma üniteleri, hava ÆsÆtma bataryalarÆ, panel ÆsÆtÆcÆlar
ve borulu serpantinler gibi hacim ÆsÆtma cihazlarÆ hemen
hemen tüm tesislerde bulunmaktadÆr. Bu tip cihazlar
oldukça basit olup çok az periyodik bakÆm
gerektirmelidir. Bunun sonucu, kondenstoplar genellikle
uzun süre ihmal edilmektedir. Bu ihmalden doþan
problemlerden biri, donma hasarÆ, korozyon ve koç
darbesine neden olabilecek ÆsÆtma serpantininde
kondens birikmesidir.
2. m³/dak ve hava sÆcaklÆk artÆĩÆ metodu
3
Sadece fanÆn m /dak kapasitesi ve hava sÆcaklÆk
artÆĩÆnÆn bilindiþi durumlarda, gerçek kJ deþeri aĩaþÆdaki
basit formulü kullanmak sureti ile bulunabilir:
kJ/h = m3/dak x 75 x sÆcaklÆk artÆĩÆ (0C)
Kondenstop seçimi ve emniyet faktörleri:
Sabit veya deþiĩken buhar basÆncÆ gerektiren farklÆ
uygulama ihtiyaçlarÆ, kullanÆlmasÆ gereken kondenstop
tipi ve boyutunu belirler. Serpantinlerde kullanÆlan
kondenstop seçiminin iki standart metodu vardÆr.
100 x 75 x 30= 225.000 kJ/h
225.000 kJ/h deþerini 5 barg buharÆn gizli ÆsÆsÆ olan 2084
kJ/kg ’a
bölersek kondensi 108 kg/h buluruz ve
bu miktarÆ önerilen emniyet faktörü 3 ile çarparak
324 kg/h kapasiteli bir kondenstopa gerek olacaþÆ
hesaplanÆr.
1.Sabit Buhar BasÆncÆ
Ters
KovalÆ
Kondenstoplar
ve
ĨamandÆralÆ
Kondenstoplar - ÇalÆĩma basÆnç farklarÆnda emniyet
faktörünü 3 alÆn .
2.Deþiĩken Buhar BasÆncÆ
ĨamandÆralÆ Kondenstoplar ve Termik KovalÆ Ters KovalÆ
Kondenstoplar
„ 0 - 1 barg buhar için; 0,1 bar basÆnç farkÆnda emniyet
faktörü 2 olarak,
„ 1 - 2 barg buhar için; 0,2 bar basÆnç farkÆnda emniyet
faktörü 2 olarak,
„ 2 barg ’in üzerinde ise; maksimum basÆnç farkÆnÆn ½ ‘
sinde emniyet faktörü 3 olarak kabul edilecektir.
Standart Ters KovalÆ Kondenstoplar
Sadece 2 barg buhar basÆncÆnÆn üzerinde ve maksimum
basÆnç farkÆnÆn ½ ’sinde emniyet faktörü 3 olarak kabul
edilecektir.
IsÆtma üniteleri ve hava ÆsÆtma bataryalarÆ için
kondenstop seçimi :
0
3
ÖRNEK: 30 C sÆcaklÆk artÆĩÆ saþlayan 100 m /dak’lÆk bir
ÆsÆtÆcÆyÆ hangi boyuttaki kondenstop tahliye edecektir?
Buhar basÆncÆ 5 barg ‘de sabittir . Formulü kullanarak;
YukarÆdaki formuldeki 75 sayÆsÆ aĩaþÆdaki ĩekilde
bulunur :
1 m3/dak x 60 = 60 m3/h
3
3 0
60 m /h x 1,25 kg/m (5 C’de havanÆn özg.aþÆr.)= 75 kg/h
75 kg/h x 1kJ/kg 0C (havanÆn ÆsÆnma ÆsÆsÆ) = 75 kJ/hqC
3. Kondens metodu
KJ deþerinin bilinmesi durumunda;
a. kJ deþerini kullanÆlan basÆnçtaki buharÆn gizli ÆsÆsÆna
(buharlaĩma entalpisi) bölün. Tablo 28-1’in 2. sütununa
veya buhar tablosuna (Sayfa 4) bakÆn.
Bu, yoþunlaĩan buharÆn gerçek aþÆrlÆþÆnÆ verecektir.
YaklaĩÆk bir hesaplama için, baĩ parmak kuralÆ olarak
bilinen ve yaygÆn olarak kullanÆlan, kJ deþeri 2100
sayÆsÆna bölünebilir.
b. Gerek duyulan sürekli kondenstop tahliye kapasitesini
bulmak için yoþunlaĩan buharÆn gerçek aþÆrlÆþÆ emniyet
faktörü 3 ile çarpÆlmalÆdÆr.
Diyagram 26 -1. Çok Borulu Serpantinler için Kondenstop
BoyutlandÆrÆlmasÆnda KullanÆlan Çarpanlar
Bu sistemlerde kondens miktarÆnÆ hesaplamak için üç
metod kullanÆlabilir. Bilinen iĩletme ĩartlarÆ kullanÆlacak
metodu tayin edecektir.
1. kJ metodu
IsÆtma üniteleri ve diþer hava serpantinleri için standart
0
kapasite, ÆsÆtÆcÆdaki 0,15 barg buhar basÆncÆ ve 15 C
giren hava sÆcaklÆþÆndaki kJ deþeridir. Standarttan
gerçek kapasiteye çevirmek için Tablo 28-1 (Sayfa 28)
’deki dönüĩüm faktörlerini kullanÆn . Gerçek çalÆĩma
koĩullarÆ bilindiþinde kondens yükü uygun emniyet
faktörü ile çarpÆlmalÆdÆr.
Seçim Tablosu 26-1 (Özellik kodlarÆ için sayfa 3 ‘e bakÆnÆz)
Sabit BasÆnç
1.Seçim Özellik
KullanÆm Yeri
Kodu
0 – 2 bar
2 bar üzeri
IsÆtma Üniteleri
B, C, E, K, N
Alternatif Seçim
Hava IsÆtma
BataryalarÆ
Panel (KanatçÆklÆ)
IsÆtÆcÆlar ve Borulu
Serpantinler
B, C, E, K, N, O
Alternatif Seçim
B, C, E, K, N
Alternatif Seçim
Ters KovalÆ
(IBLV)
ĨamandÆralÆ
(F&T)
Ters KovalÆ
(IBLV)
ĨamandÆralÆ
(F&T)
Ters KovalÆ
(IBLV)
Termostatik
Ters KovalÆ
(IBLV)
ĨamandÆralÆ( * )
(F&T)
Ters KovalÆ
(IBLV)
ĨamandÆralÆ( * )
(F&T)
Ters KovalÆ
(IBLV)
Termostatik
1.Seçim
Özellik
Kodu
B, C, G, H, L
Alternatif
Seçim
B, C, G, H, L
Alternatif
Seçim
B, C, G, H, L
Alternatif
Seçim
Deþiĩken BasÆnç
0 – 2 bar
2 bar üzeri
ĨamandÆralÆ
(F&T)
Ters KovalÆ
(IBLV)
ĨamandÆralÆ
(F&T)
Ters KovalÆ
(IBT)
ĨamandÆralÆ
(F&T)
Ters KovalÆ
IBLV
ĨamandÆralÆ( * )
(F&T)
Ters KovalÆ
(IBLV)
ĨamandÆralÆ( * )
(F&T)
Ters KovalÆ
(IBLV)
ĨamandÆralÆ
(F&T)
Ters KovalÆ
IBLV
(*)
ĨamandÆralÆ kondenstoplarÆn basÆnç / sÆcaklÆk sÆnÆrlarÆ aĩÆldÆþÆnda Ters KovalÆ (IBLV ) tip kullanÆlmalÆdÆr.
Not: 1. Vakum söz konusu olan yerlerde vakum kÆrÆcÆ kullanÆnÆz. 2. KÆzgÆn buharda ĩamandÆralÆ kondenstoplarÆ kullanmayÆnÆz.
••
Hacim IsÆtma CihazlarÆ
IsÆtma Serpantinleri için Kondenstop Seçimi
Borulu Serpantinler
KÆsa devre oluĩmasÆnÆ önlemek için herbir boruya ayrÆ
kondenstop takÆlmalÆdÆr.
Tek Borulu Serpantinler .
Tek borular veya bireysel tahliye edilen borular için
kondenstoplarÆ boyutlandÆrmada, Sayfa 28 Tablo 28-2 ’den
metre boru baĩÆna yoþuĩma miktarÆ bulunur.
Normal kondens yükünü bulmak için bu yoþuĩma miktarÆ,
(m) olarak boru uzunluþu ile çarpÆlÆr .
HÆzlÆ ÆsÆtma için, kondenstop seçim emniyet faktörü
3 olarak uygulanmalÆ ve termik ters kovalÆ bir kondenstop
kullanÆlmalÆdÆr . HÆzlÆ ÆsÆtmanÆn gerek duyulmadÆþÆ
yerlerde, emniyet faktörü 2 olarak kullanÆlmalÆ ve standart
ters kovalÆ bir kondenstop seçilmelidir .
Çok Borulu Serpantinler .
Birden fazla boru ihtiva eden serpantinlerin tahliyesinde
kullanÆlan kondenstoplarÆ boyutlandÆrmak için :
1.Serpantindeki boru uzunluþunu , Tablo 28-2 ‘deki
yoþuĩma oranÆ ile çarpÆn . Bu deþer kg/h olarak normal
kondens yükünü verir.
2. Sayfa 26 Diyagram 26-1 den iĩletme koĩullarÆ için
çarpanÆ bulun.
3. Kondenstopun sürekli tahliye kapasitesini bulmak için
normal kondens yükünü bu çarpan ile çarpÆn . Burada
emniyet faktörü, çarpan içerisinde bulunmaktadÆr .
Panel ÆsÆtÆcalar . kJ çÆktÆsÆnÆn bilinmediþi durumlarda,
yeterli hassasiyette kondenstop seçimi için yoþuĩma
miktarlarÆ Sayfa 28 ‘deki Tablo 28-3 ve 28-4 ‘den
hesaplanabilir . Tablo 28-3 ’e girmek için; boru çapÆ,
kanatçÆk boyutu, kanatçÆk sayÆsÆ ve malzeme bilgisine
bakarak standart ĩartlar altÆnda metredeki yoþuĩma
miktarÆ hesaplanabilir . Gerçek koĩullara ise Tablo 28-4
kullanÆlarak geçilir .
Ĩekil 27-1. Hava IsÆtma Serpantininde Kondens ve
Hava Tahliyesi
Ĩekil 27-2. Hava IsÆtma Serpantininde Kondens ve
Hava Tahliyesi
Emniyet faktörünün tavsiye nedenleri
1. IsÆtÆcÆ tüplerinin yarattÆþÆ kÆsa devre tehlikesini
Önlemek .
2. AþÆr çalÆĩma koĩullarÆnda dahi yeterli kondenstop
kapasitesini saþlamak .
Çok soþuk havalarda, giriĩ hava sÆcaklÆþÆ
hesaplanandan muhtemelen daha düĩük olacaktÆr
ve tesisin tüm bölümlerinde artan buhar talebi
neticesi daha düĩük buhar basÆnçlarÆ oluĩacak ve
daha yüksek dönüĩ hat basÆnçlarÆ ortaya
çÆkacaktÆr. BunlarÆn hepsi kondenstop kapasitesini
etkiliyecektir .
3. Bir diþer hususta hava ve diþer yoþuĩmayan
gazlarÆn atÆlmasÆnÆ garantilemektir.
Dikkat.. Düĩük basÆnçta ÆsÆtma için, buhar besleme
basÆncÆnda deþil, gerçek basÆnç farkÆnda emniyet
faktörünü uygulayÆn. Çünkü kondenstop karĩÆlaĩacaþÆ
maksimum basÆnç farkÆnda fonksiyonunu yerine
getirebilmelidir .
Montaj
Genel olarak, imalatçÆnÆn tavsiyelerine uyun. Ĩekil 27-1,
27-2, 27-3 ve 27-4 hacim ÆsÆtma cihazÆ imalatçÆlarÆnÆn ortak
fikrini temsil etmektedir .
Not: Emniyet tahliye kondenstopunun açÆklamasÆ için
Sayfa 48 Ĩekil 48-1 ’e bakÆnÆz .
Ĩekil 27-3. Yüksek basÆnç (1 barg üzeri) yatay
tahliyeli ÆsÆtÆcÆlarÆn tesisat ve kondens tahliye ĩekli,
Ĩekil 27-3 ve 27-4 için toplama cebi min. 250-300
mm olmalÆdÆr.
Ĩekil 27-4. Düĩük basÆnç (1 barg altÆ) düĩey
tahliyeli ÆsÆtÆcÆlarÆn tesisat ve kondens tahliye
ĩekli,
••
Hacim IsÆtma CihazlarÆ
Tablo 28-1 . Standart DÆĩÆ Ĩartlarda ÇalÆĩan Bir IsÆtÆcÆnÆn kJ Deþerini Hesaplama KatsayÆ Tablosu
0
(Burada standart ĩartlar 0,15 barg buhar basÆncÆ ve 15 C hava giriĩ sÆcaklÆþÆdÆr, Uygulamada ÆsÆtÆcÆnÆn standart kJ kapasite deþerini
gösterilen katsayÆ ile çarpÆn) (Özel izinle ASHRAE ’den alÆnmÆĩtÆr)
Giriĩ havasÆ sÆcaklÆþÆ 0C
Buhar
BasÆncÆ (barg)
BuharÆn
gizli ÆsÆsÆ
-24
-12
0
+10
+15
+20
+32
0,15
0,35
0,7
1,0
1,5
2,0
3,5
5,0
5,5
7,0
2248
2238
2214
2201
2181
2163
2119
2084
2075
2046
1,64
1,73
1,79
1,86
1,96
2,13
2,25
2,31
2,40
1,45
1,54
1,61
1,67
1,77
1,93
2,05
2,11
2,20
1,28
1,37
1,44
1,49
1,59
1,75
1,87
1,92
2,01
1,07
1,12
1,21
1,27
1,33
1,42
1,58
1,69
1,74
1,83
1,00
1,05
1,31
1,19
1,25
1,43
1,49
1,61
1,66
1,74
0,92
0,97
1,05
1,11
1,17
1,26
1,41
1,52
1,57
1,66
0,78
0,82
0,90
0,97
1,02
1,11
1,26
1,36
1,41
1,50
Tablo 28-2 . Doymuĩ Buhar TaĩÆyan ćzolasyonsuz Borudaki Yoþuĩma OranlarÆ
Buhar basÆncÆ (barg) , SÆcaklÆk 21 0C den artar
Boru ÇapÆ
Yüzey AlanÆ
2 barg
4 barg
8,5 barg
12 barg
1 barg
2
0
(mm)
(m /m)
1330C
1520C
1770C
1920C
120 C
Kondens Yükü (kg/h xm)
15
0,07
0,19
0,22
0,28
0,39
0,45
20
0,09
0,22
0,28
0,36
0,49
0,57
25
0,11
0,28
0,34
0,42
0,58
0,68
32
0,13
0,34
0,42
0,54
0,73
0,85
40
0,15
0,39
0,48
0,61
0,82
0,97
50
0,19
0,49
0,60
0,74
1,01
1,19
65
0,24
0,58
0,70
0,88
1,21
1,41
80
0,28
0,68
0,83
1,04
1,43
1,68
100
0,36
0,86
1,04
1,33
1,80
2,13
17 barg
2070C
0,52
0,67
0,80
1,00
1,13
1,38
1,65
1,95
2,56
Tablo 28-3. 18 0C Hava ve 102 0C Buharda KanatçÆklÆ Radyasyon Yoþuĩma OranlarÆ (Sadece k.stop seçim için)
KanatçÆk
Boru ÇapÆ
KanatçÆk
Her 1 m. Boru için
sayÆsÆ
Boru SayÆsÆ
(mm)
ölçüsü (mm)
Kondens (kg/h/m)
(1 inch’teki)
1
1,64
32
82,6
3-4
2
2,98
3
3,87
Çelik Boru,
1
2,38
Siyah BoyalÆ Çelik
32
108
3-4
2
3,57
KanatçÆklar
3
4,62
1
2,23
50
108
2-3
2
3,57
3
4,62
1
2,38
32
82,6
4
2
3,28
BakÆr Boru,
3
4,17
Alüminyum BoyasÆz
1
3,28
KanatçÆklar
32
108
5
2
4,47
3
5,36
Tablo 28-4 . 18 0C Hava ve 102 0C Buhardan FarklÆ SÆcaklÆklarda KanatçÆklÆ Radyasyon Dönüĩtürme Faktörleri
Buhar BasÆncÆ
Buhar
0
Hava Giriĩ SÆcaklÆþÆ ( C)
0
(barg)
SÆcaklÆþÆ ( C)
7
13
18
21
24
27
32
101,7
0,05
1,22
1,11
1,00
0,95
0,90
0,84
0,75
108,4
0,35
1,34
1,22
1,11
1,05
1,00
0,95
0,81
115,2
0,70
1,45
1,33
1,22
1,17
1,11
1,05
0,91
120,2
1,00
1,55
1,43
1,31
1,26
1,20
1,14
1,00
133,5
2,00
1,78
1,66
1,54
1,48
1,42
1,37
1,21
151,8
4,00
2,10
2,00
1,87
1,81
1,75
1,69
1,51
170,4
7,00
2,43
2,31
2,18
2,11
2,05
2,00
1,81
177,7
8,50
2,59
2,47
2,33
2,27
2,21
2,16
1,96
191,6
12,00
2,86
2,74
2,60
2,54
2,47
2,41
2,21
••
Proses Hava IsÆtÆcÆlarÆ
Proses hava ÆsÆtÆcÆlarÆ kaþÆt, aþaç,süt, niĩasta ve diþer
mamullerin kurutulmasÆ ve ayrÆca kazanlar için yanma
havasÆnÆn ön ÆsÆtÆlmasÆnda kullanÆlÆr .
Bu tip cihazlarÆn en yaygÆn örnekleri proses kurutucularÆ,
tünel tipi kurutucular ve yanma havasÆ ön ÆsÆtÆcÆlarÆdÆr.
Hacim ÆsÆtma için kullanÆlan hava ÆsÆtÆcÆlarÆ ile mukayese
edildiþinde, proses hava ÆsÆtÆcÆlarÆ çok yüksek
sÆcaklÆklarda çalÆĩÆrlar ( 260qC gibi) . Bu çok yüksek
sÆcaklÆk uygulamalarÆ yüksek basÆnç buhar (hatta kÆzgÆn
buhar) kullanÆmÆnÆ gerektirir .
Kondenstop seçimi ve emniyet faktörü
Proses hava ÆsÆtÆcÆlarÆnda kondens yükü aĩaþÆdaki
formulle hesaplanÆr :
Qc =
Qc
V
c
r
't
r
V x c x r x 60 dak/h x 't
r
= Kondens yükü (kg/h)
= Hava debisi (m3/dak.)
= HavanÆn özgül ÆsÆsÆ (kJ/kg qC)
= HavanÆn yoþunluþu
- hava besleme sÆcaklÆþÆ 15qC ’de 1,2 kg/m3
= SÆcaklÆk artÆĩÆ (qC)
= BuharÆn gizli ÆsÆsÆ (kJ/kg) (Buhar Tablosundan)
ÖRNEK: 60 m3/dak. hava kullanan ve 35qC sÆcaklÆk
artÆĩÆ gerektiren bir tünel kurutucu serpantininde buhar
basÆncÆ 5 bar’dÆr. Kondens yükü ne olacaktÆr?
Qc =
60 x 1 x 1,2 x 60 x 35
2084
Bulunan yükü tüm sabit basÆnç proses hava ÆsÆtÆcÆlarÆ için
önerilen emniyet kat sayÆsÆ olan 2 ile çarparak,
145 kg/h kapasiteli bir kondenstop ihtiyacÆ ortaya
çÆkacaktÆr . Burada bir serpantin esas alÆnmaktadÆr. Daha
yüksek hava sÆcaklÆk artÆĩlarÆ için, seri olarak ilave
serpantinlere ihtiyaç duyulacaktÆr.
Emniyet faktörleri
Sabit buhar basÆnçlarÆ için, çalÆĩma ĩartlarÆndaki basÆnç
farkÆnda emniyet katsayÆsÆ 2 alÆnÆr. Deþiĩken buhar
basÆnçlarÆ için ise maksimum basÆnç farkÆnÆn yarÆsÆnda
emniyet faktörü 3 kullanÆlÆr.
Montaj
Geniĩ sÆcaklÆk deþiĩimlerinin neden olduþu genleĩmeler
için tüm kondenstoplarÆn baþlantÆlarÆ da dahil olmak
üzere tüm proses hava ÆsÆtma cihazÆ parçalarÆ için
tesisata yeterli payÆ verilmelidir .
Kondenstoplar serpantinlerin 250-300 mm. altÆna en az
150 mm. boyunda pislik tutma cepleriyle birlikte monte
edilmelidir.
Sabit ve deþiĩken basÆnçlÆ ÆsÆtÆcÆlarÆn her ikisinde de,
serpantin ve kondenstop arasÆna bir vakum kÆrÆcÆ
yerleĩtirilmelidir . HÆzlÆ korozyona neden olabilen hava ve
diþer yoþunlaĩmayan gazlarÆ tahliye etmek üzere her bir
serpantine bir hava atÆcÆ monte edilmelidir .
(BakÆnÆz Ĩekil 29-1) .
Eþer kondens kondenstoptan sonra yükseliyor veya
karĩÆ basÆnç söz konusu ise Sayfa 48 ‘de görüldüþü
ĩekilde emniyet tahliyesi gözönüne alÆnmalÆdÆr.
= 72,5 kg/h
Ĩekil 29-1 Proses Hava IsÆtÆcÆlarÆ
Seçim Tablosu 29-1 (Özellik kodlarÆ için sayfa 3 ‘e bakÆnÆz)
1.Seçim ve
Sabit BasÆnç
KullanÆm Yeri
Özellik Kodu
0 – 2 bar
2 bar üzeri
Ters KovalÆ
Ters KovalÆ
A, B, F, I, K, M
Proses Hava
(IB)
(IB)
IsÆtÆcÆlarÆ
ĨamandÆralÆ
Ters KovalÆ
Alternatif Seçim
(F&T)
(IBLV)
1.Seçim ve
Özellik Kodu
B, C, G, H, L
Alternatif
Seçim
Deþiĩken BasÆnç
0 – 2 bar
2 bar üzeri
ĨamandÆralÆ
ĨamandÆralÆ( * )
(F&T)
(F&T)
Ters KovalÆ
Ters KovalÆ
(IBLV)
(IBLV)
(*)
ĨamandÆralÆ kondenstoplarÆn basÆnç / sÆcaklÆk sÆnÆrlarÆ aĩÆldÆþÆnda Ters kovalÆ (IBLV ) tip kullanÆlmalÆdÆr.
Not: 1. Vakum söz konusu olan yerlerde vakum kÆrÆcÆ kullanÆnÆz. 2. KÆzgÆn buharda ĩamandÆralÆ kondenstoplarÆ kullanmayÆnÆz.
••
IsÆ eĩanjörleri & DaldÆrmalÆ Serpantinler
DaldÆrmalÆ serpantinler; ÆsÆtÆlacak, buharlaĩtÆrÆlacak veya
yoþunlaĩtÆrÆlacak sÆvÆ içerisine daldÆrÆlan ÆsÆ transfer
elemanlarÆdÆr .Bu tip serpantinler, buhar kullanan çoþu
tesiste bulunurlar. Su ÆsÆtÆcÆlarÆ, kaynatma kazanlarÆ,
emiĩ ÆsÆtÆcÆlarÆ, evaporatörler ve buharlaĩtÆrÆcÆlar yaygÆn
örnekleridir .
Bu cihazlar, proses veya ev kullanÆmÆ için su ÆsÆtmada,
propan
ve
oksijen
gibi
sanayi
gazlarÆnÆn
buharlaĩtÆrÆlmasÆnda, ĩeker, siyah likör ve petrol gibi
proses içi akÆĩkanlarÆn yoþunlaĩtÆrÆlmasÆnda ve kolay
transfer ve atomizasyon için akaryakÆt ÆsÆtÆlmasÆnda
kullanÆlÆrlar.
Hangi tip kondenstopun kullanÆlmasÆ gerektiþini sabit
veya deþiĩken buhar basÆncÆnÆ içeren farklÆ uygulama
ĩekilleri belirler.
Kondenstop seçim faktörünü, düĩük fark basÆnçlarÆnda
hava atma kabiliyeti, enerji tasarrufu, pislik ve kondens
birikimlerinin tahliyesi belirler .
Üç standart boyutlandÆrma yöntemi serpantinler için
uygun tip ve boyutta kondenstoplarÆn seçimine yardÆmcÆ
olur.
Emniyet faktörü
1. Sabit buhar basÆncÆnda;
Ters
KovalÆ
Kondenstop
veya
ĨamandÆralÆ
Kondenstoplar için çalÆĩma basÆnç farkÆnda emniyet
faktörünü 2 olarak kullanÆn .
2. Deþiĩken buhar basÆncÆnda;
ĨamandÆralÆ
Kondenstoplar
veya
Ters
KovalÆ
Kondenstoplar için emniyet faktörü:
1. 0 - 1 barg buhar için 0,1 bar basÆnç farkÆnda 2 .
2. 1 - 2 barg buhar için 0,2 bar basÆnç farkÆnda 2 .
3. 2 barg ’in üzeri için ve maksimum basÆnç farkÆnÆn
1/2’ sinde 3 olarak kullanÆlmalÆdÆr .
3. Sifon tahliyeli sabit veya deþiĩken
buhar basÆnçlarÆ
3 emniyet faktörü ile otomatik diferansiyel kondens
kontrolörü kullanÆlmalÆdÆr . Alternatif olarak, 5 emniyet
faktörü ile IBLV tip ters kovalÆ kondenstop kullanÆlabilir.
Sabit buhar basÆncÆnda emniyet faktörünü tam fark
basÆncÆnda uygulayÆn . Deþiĩken buhar basÆncÆnda ise
emniyet faktörünü maksimum fark basÆncÆnÆn yarÆsÆnda
uygulayÆn .
Borulu tip ÆsÆ eĩanjörleri
DaldÆrÆlmÆĩ serpantinin bir tipi, borulu ÆsÆ eĩanjörüdür
(Ĩekil 30-1) . Bu eĩanjörlerde, sÆnÆrlanmÆĩ serbest alanlÆ
bir ceket veya kabuk içersine çeĩitli sayÆlarda borular
monte edilmiĩtir .
Bu, kabuk içinde akan herhangi bir akÆĩkanla borularÆn
pozitif temasÆnÆ saþlar . DaldÆrÆlmÆĩ serpantin terimi
buharÆn borularÆn içinde ve borularÆnda ÆsÆtÆlan sÆvÆnÆn
içersine daldÆrÆlmÆĩ olmasÆnÆ ifade etmesine raþmen,
bunun tersi buharÆn kabuk içersinde ve sÆvÆnÆn da
borularÆn içersinde olmasÆ durumu da mümkün olabilir .
Borulu IsÆ Eĩanjörleri için Kondenstop Seçimi
Borulu ÆsÆtÆcÆlardaki kondens yükünü hesaplamak için,
gerçek
kapasite
bilindiþinde
aĩaþÆdaki
formül
( )
kullanÆlmalÆdÆr. *
(YalnÆz ÆsÆtma serpantin boyutlarÆ biliniyorsa, plakalÆ
serpantinler için gösterilen formulü kullanÆn .
Uygulanabilir
“k”
faktörünün
seçiminden
emin
olunmalÆdÆr.)
m x 't x c x 60 x s.g.
r
Qc = Kondens yükü (kg/h)
m
= SÆvÆ debisi (l/dak.)
't = SÆcaklÆk artÆĩÆ (qC)
c
= SÆvÆnÆn özgül ÆsÆsÆ (kJ/kg qC)
60 = 60 dak./h
s.g. = SÆvÆnÆn özgül aþÆrlÆþÆ (Sayfa 54 , Tablo 54-1)
r
= BuharÆn gizli ÆsÆsÆ (kJ/kg)(Sayfa 4 Buhar Tablosu)
Qc =
ÖRNEK: Buhar basÆncÆ 1 barg ve giriĩ sÆcaklÆþÆ 20qC ve
çÆkÆĩ sÆcaklÆþÆ 120qC olan 30 l/dak.’lÆk debideki bir su için
kondens yükünü hesaplayalÆm .
Formulü kullanarak ;
QC=
30(l/dak) x 100(qC) x 4,18kJ/kgqC x 60 x1
2257 (kJ/kg)
= 333 kg/h
bulunur.
( )
* Kaynatma kazanlarÆ, buharlaĩtÆrÆcÆlar ve evaporatörler (buhar oluĩturan prosesler) için kondenstop
boyutlandÆrÆrken Sayfa 31 ’deki “PlakalÆ Serpantiler’
de belirtilen formulü kullanÆn .
Ĩekil 30-1 . Borulu ÆsÆ Eĩanjörleri (Tipik Tesisat ĨemasÆ)
••
IsÕ eúanjörleri ve DaldÕrmalÕ Serpantinler
PlakalÕ Serpantinler
Genellikle su veya kimyasal ürünlerle dolu açÕk tanklar
plakalÕ serpantinler yardÕmÕ ile ÕsÕtÕlÕrlar (ùekil 31-1) .
Iki parçalÕ metal levhalar üzerinde oluúturulan kanallar,
plakalar kaynak yapÕldÕ÷Õnda buhar için boúluklar
meydana getirir. Buhar giriúi, ÕsÕ transferi ve kondens
tahliyesi bu boúluklardan yapÕlÕr.
PlakalÕ Serpantinler için Kondenstop Seçimi:
FarklÕ sÕcaklÕklarda farklÕ iki sÕvÕ ayrÕ olarak aktÕ÷Õnda ve
bunlardan birinin sÕcaklÕ÷Õ artarken di÷eri düútü÷ünde,
buhar ve sÕvÕ arasÕnda (veya ÕsÕ eúanjörünün giriúi ve
çÕkÕúÕ) logaritmik bir sÕcaklÕk farkÕ vardÕr (tm).
'tm
't1 - 't2
Lnx 't1
't2
't1 = En büyük sÕcaklÕk farkÕ
't2 = En küçük sÕcaklÕk farkÕ
Ln sÕcaklÕk farkÕ, Sayfa 35 Çizelge 29-1 ‘i kullanarak
yaklaúÕk hassasiyetle bulunabilir.
ÖRNEK:
74qC ’den 95qC ’ye ÕsÕtÕlan bir sÕvÕ ve 125qC ’den 95qC
sÕcaklÕ÷a düúen baúka bir sÕvÕnÕn logaritmik ortalama
sÕcaklÕ÷ÕnÕ bulmak için formülü kullanarak,
§
¨
¨
't 1 ¨
¨
¨¨
©
125
o
95
95
m
74
·
¸
¸
¸ ' t 2
¸
¸¸
¹
Tablo 31 -1 .Borulu Serpantin k De÷erleri (kJ/h.m2 .qC)
Sirkülasyon
Uygulama ûekli
Doøal
Cebri
Buhardan suya
1030-4080
3055-24285
1½” Borulu ÕsÕtÕcÕ
3665
9210
¾” Borulu ÕsÕtÕcÕ
4080
10260
Buhardan ya÷a
210-630
1025-3055
Buhardan kaynayan sÕvÕya
6070-16330
Buhardan kaynayan ya÷a
1025-3055
-
ùekil 31-1. Sifon Tahliyeli Termostatik Kontrollu PlakalÕ
Serpantin
't1 = 125 - 95 = 30qC
't2 = 95 - 74 = 21qC
Logaritmik ortalama sÕcaklÕk farkÕ :
'tm
3021
9 25 C
'tm x 30 036
21
Toplam ÕsÕ transferini hesaplamak için aúa÷Õdaki formül
kullanÕlÕr.
H = A x k x 'tm
H = IsÕ transfer (kJ/h)
A = Alan (m2)
2.
k = Toplam ÕsÕ transfer katsayÕsÕ (kJ/h.m qC)
(Tablo 31-2)
'tm = Logaritmik ortalama sÕcaklÕk farkÕ
ÖRNEK:
IsÕtma AlanÕ = 8 m2
2
IsÕ Transferi = 3770 kJ/h.m .qC
Logaritmik Ortalama SÕcaklÕk = 25qC
Buhar basÕncÕ 1,5 barg (125qC) için gizli ÕsÕ 2181 kJ/kg
’dÕr . 754.000 ’ i 2181’e bölündü÷ünde 345,7 kg/h
bulunur . Bu durumda gerek duyulan kondenstopu
seçmek için kondens yükü uygun emniyet faktörü ile
çarpÕlÕr .
Tablo 31-2. PlakalÕ serpantin k de÷erleri
(kJ/h.m2 . .qC)
Uygulama úekli
Buhardan sulu çözeltiye
Buhardan hafif ya÷a
Buhardan orta ya÷a
Buhardan Bunker C’ye
Buhardan katrana (asfalt)
Buhardan eriyik kükürte
Buhardan eriyik parafine
Buhardan melas veya úeker úurubuna
Downtherm’den Katrana (asfalt)
Sirkülasyon
Doøal
Cebri
2095-4080 3055-5650
840-920
1255-2260
420-840
1025-2050
335-630
840-1675
335-500
377-1255
500-710
710-920
500-710
840-1045
420-840
1445-1840
335-630
1025-1255
ùekil 31-2. Sifon Tahliyeli Sürekli Serpantin
••
IsÕ eúanjörleri ve DaldÕrmalÕ Serpantinler
Montaj
Borulu ÕsÕ eúanjörleri, plakalÕ serpantinler ve borulu
serpantinlerde yerçekimi ile tahliye kullanÕldÕ÷Õnda,
kondenstop ÕsÕtma serpantininin altÕna yerleútirilmelidir.
De÷iúken basÕnçlarda, bir vakum kÕrÕcÕ kullanÕlmalÕ ve
úamandÕralÕ kondenstoplarÕn içersine veya bir ters kovalÕ
kondenstopun giriú borusuna monte edilmelidir.
Kondenstopun önüne bir rezervuar görevi yapacak geniú
bir cep yerleútirilmelidir. Bu cep sayesinde, maksimum
kondens yükü ve minimum buhar basÕnç farkÕ
oluútu÷unda serpantinin tahliyesi sa÷lanacaktÕr .
Borulu Serpantinler
Borulu serpantinler, serpantinlerin kendisi ile mukayese
edildi÷inde hacim olarak daha büyük olan tanklar içesine
daldÕrÕlan ÕsÕ transfer borularÕdÕr.
(Sayfa 31 , ùekil 31-2)
Borulu ÕsÕ eúanjörleri ile mukayese edildi÷inde arasÕndaki ana fark budur. PlakalÕ serpantinler gibi, montaj
yerindeki uygulamalara ve koúullara ba÷lÕ olarak
yerçekimi veya sifon ile tahliye edilebilirler.
Borulu serpantinler; plakalÕ serpantinlerden farklÕ olarak,
genellikle kapalÕ tanklar içersine monte edilirler.
Oransal kontrollü borulu ÕsÕ eúanjörleri, plakalÕ
serpantinler ile borulu serpantinlerde kondensin
yükseltilmesinden kaçÕnÕlmalÕdÕr .
Buna ra÷men kondensin yükselmesi gerekiyorsa
aúa÷Õdaki hususlar önerilir :
1. Kondenstoptan önce veya sonra, normal basÕnç
farkÕnÕn 0,2 bar üzerinde kondens yükseltilmesi
yapÕlmamalÕdÕr .
Borulu Serpantinler için Kondenstop Seçimi
Bilinen de÷erlere göre formüllerden biri uygulanarak
borulu serpantinler için kondens yükü hesaplanabilir.
E÷er kapasite biliniyorsa, borulu ÕsÕ eúanjörlerindeki
formül, serpantinin fiziksel boyutlarÕ biliniyorsa, plakalÕ
serpantinlerdeki formül kullanÕlÕr.
2. E÷er kondenstoptan sonra kondens yükselmesi
oluyorsa, bir düúük basÕnç emniyet kondenstopu monte
edilmelidir. (BakÕnÕz Sayfa 48) .
3. E÷er, kondenstoptan önce kondens yükselmesi
oluyorsa (sifon yükselmesi), tüm flaú buharÕn verimli bir
úekilde atÕlmasÕ için diferansiyel kontrolör monte
edilmelidir.
Seçim Tablosu 32-1. (Özellik kodlarÕ için sayfa 3 ‘e bakÕnÕz)
KullanÖm Yeri
1.Seçim ve
Özellik Kodu
PlakalÕ ve Borulu
Serpantinler
(Sifon BoúaltmalÕ)
PlakalÕ ve Borulu
Serpantinler
(Yerçekimi Tahliyeli)
Deøiûken BasÖnç
0 – 2 barg
2 barg üzeri
ùamandÕralÕ
( )
(F&T) **
Diferansiyel
Kontrolör (DC)
Ters KovalÕ
(IBLV)
B,C,G,H,I,L
Diferansiyel
Kontrolör (DC)
Diferansiyel
Kontrolör (DC)
Ters KovalÕ
(IBLV)
Alternatif
Seçim
Ters KovalÕ
IBT
Ters KovalÕ
(IBLV)
Ters KovalÕ
(IBLV)
Ters KovalÕ
(IBLV)
B,C,G,H,I,L
ùamandÕralÕ
( )
(F&T) **
ùamandÕralÕ
( )
(F&T) **
Diferansiyel
Kontrolör (DC)
ùamandÕralÕ
(F&T)
Diferansiyel
Kontrolör (DC)
ùamandÕralÕ
(F&T)
Alternatif
Seçim
Diferansiyel
Kontrolör (DC)
Ters KovalÕ
IBT
Diferansiyel
Kontrolör (DC)
Ters KovalÕ
IBLV
Ters KovalÕ
(IBLV)
Diferansiyel
Kontrolör (DC)
*ùamandÕralÕ
(F&T)
B,C,E,F,G,H,I,K,N,Q
Diferansiyel
Kontrolör (DC)
Diferansiyel
Kontrolör (DC)
Alternatif seçim
Ters KovalÕ
(IBLV)
B,C,E,F,G,I,K,N,Q
Alternatif seçim
Alternatif Seçim
1.Seçim ve
Özellik Kodu
ùamandÕralÕ
( )
(F&T) **
Diferansiyel
Kontrolör (DC)
ùamandÕralÕ
(F&T)
Ters KovalÕ
(IBLV)
Diferansiyel
Kontrolör (DC)
ùamandÕralÕ
(F&T)
B,C,E,F,G,I,K,N,Q
Borulu
(Buhar ceketli)
IsÕ Eúanjörleri
Sabit BasÖnç
0 – 2 barg
2 barg üzeri
B,C,G,H,I,L
Alternatif
Seçim
(Özen sy. BakÕnÕz)
( )
(
* ùamandÕralÕ (F&T) kondenstop basÕnç / sÕcaklÕk úartlarÕnÕ sa÷layamadÕ÷Õ hallerde IBLV tipi kullanÕnÕz.
)
** Kir ve büyük miktarda hava ihtiva eden yerlerde “harici termostatik hava atÕcÕlÕ ters kovalÕ” bir kondenstop verimli úekilde kullanÕlabilir.
1
Not: ) Tesisatlarda vakum oluúmasÕ muhtemel yerlerde vakum kÕrÕcÕ kullanÕlÕr.
2
) De÷iúken úartlarda ve kondensin yükselmesi gereken durumda bir emniyet tahliyesi teçhiz edilmelidir.
••
Evaporatörler
Evaporatörler, ÕsÕ kullanÕmÕ ile bir ürün içersindeki su
miktarÕnÕ azaltÕrlar . Baúta ka÷Õt, gÕda, tekstil, kimya ve
çelik endüstrisi olmak üzere sanayide yaygÕn olarak
kullanÕlÕrlar.
Evaporatör, buharÕn normalde borularÕn dÕúÕnda ve
ürünün borularÕn içinde ve hareketli oldu÷u bir borulu ÕsÕ
eúanjörüdür . Ürünün tipine ve arzu edilen sonuçlara
ba÷lÕ olarak, birden fazla evaporasyon safhasÕ veya
etkisi gerekebilecektir . BazÕ uygulamalarda beú veya altÕ
gibi birçok etki görülebilmesine ra÷men en yaygÕn olan
üçlü etkidir .
Tek Etkili
Ürün evaporatörün borularÕndan geçmeye zorlanÕrken,
belirli bir miktar nemin ayrÕútÕrÕlmasÕ için ÕsÕ ilave edilir.
Bu tamamlandÕktan sonra, ürün buharÕ ve yo÷unlaúmÕú
ürün, buharÕn çekildi÷i ve baúka bir yerde
kullanÕlabilece÷i ayrÕútÕrma odasÕna gönderilir. Daha
sonra konsantre ürün, prosesin baúka bir kÕsmÕna
pompalanÕr. (ùekil 33 -1).
Çoklu Etkili
Çoklu etkili metodun kullanÕmÕnda, ilk etkide kazandan
alÕnan buharÕn kullanÕldÕ÷Õ ve ardÕndan üründen elde
edilen buharÕn ÕsÕ kayna÷Õ olarak ikinci etkide kullanÕldÕ÷Õ
bir ÕsÕ korunumu söz konusudur . Burada üretilen buhar
tekrar ÕsÕ kayna÷Õ olarak üçüncü etkide kullanÕlmakta ve
sonunda di÷er prosesler için su ÕsÕtmakta veya gelen
ürünün ön ÕsÕtÕlmasÕnda kullanÕlmaktadÕr . (ùekil 33-2)
Bir çok farklÕ ürün için geniú uygulamalarÕndan dolayÕ
evaporatörlerin dizaynÕnda çok sayÕda de÷iúken vardÕr.
Buhar basÕnçlarÕ ilk etkide 10 barg gibi yüksek bir
basÕnçtan, son etkide 60 cm vakum gibi düúük bir
basÕnca kadar de÷iúirken evaporatörler için buhar
kapasiteleri yaklaúÕk olarak 500 kg/h’ten 50.000 kg/h’e
kadar de÷iúim gösterebilir. Evaporatörler normalde
sürekli olarak çalÕútÕrÕldÕklarÕndan, düzenli bir kondens
yükü söz konusudur . Herbir etki için kondenstoplarÕn
gerçek basÕnç farkÕna göre seçilmesi önem arz
etmektedir.
Evaporatörleri tahliye ederken gözönüne
baúlÕca üç husus úunlardÕr :
1. Büyük kondens yükleri .
2. BazÕ etkilerdeki düúük basÕnç farklarÕ .
3. Hava ve pisliklerin atÕlmasÕ .
alÕnacak
Emniyet Faktörü
„ Sabit ve düzenli ve 25.000 kg/h’i aúan gerçek
kondens yükü uygulamalarÕnda 2 emniyet faktörü yeterli
olacaktÕr .
„ 25.000 kg/h ’in altÕndaki yüklerde ise, emniyet faktörü
3 olarak kabul edilmelidir.
Tek ve çok etkili evaporatörler için, diferansiyel kontrollü
ters kovalÕ kondenstoplar (DC) tavsiye edilmektedir.
Sürekli
çalÕúma
sa÷lamalarÕna
ilaveten,
DC
kondenstoplar buhar sÕcaklÕ÷Õnda hava ve CO2 ‘yi atarlar,
flaú buharÕnÕ kontrol ederler ve kondens birikimlerini
hemen tahliye ederler.
ùekil 33-1. Tek Etkili Evaporatör Sistemi
ùekil 33-2. Üç Etkili Evaporatör Sistemi
Seçim Tablosu 33-1 . (Özellik kodlarÕ için sayfa 3 ‘e bakÕnÕz)
KullanÕm Yeri
Evaporatör
Tek Etkili
Evaporatör
Çok Etkili
1.Seçim,Özellik Kodu
Alternatif seçim (ler)
A, F, G, H, K, M, P
Alternatif Seçim
A, F, G, H, K, M, P
Alternatif Seçim
0 – 2 barg
2 barg üzeri
Diferansiyel
Kontrolör (DC)
Ters KovalÕ (IBLV)
ùamandÕralÕ (F&T)
Diferansiyel
Kontrolör (DC)
Ters KovalÕ (IBLV)
ùamandÕralÕ (F&T)
Diferansiyel
Kontrolör (DC)
Ters KovalÕ (IBLV)
ùamandÕralÕ (F&T)
Diferansiyel
Kontrolör (DC)
Ters KovalÕ (IBLV)
ùamandÕralÕ (F&T)
••
Evaporatörler
Montaj
Evaporatör temel olarak buharÕn borularÕn dÕúÕnda kabuk
içersinde bulundu÷u borulu bir ÕsÕ eúanjörü oldu÷undan,
ÕsÕ eúanjöründe ayrÕ hava atÕcÕlar olmalÕdÕr. Bu hava
atÕcÕlarÕnÕ, havanÕn birikebilece÷i muhtemel yerlere takÕn.
Herbir etki için ayrÕ bir kondenstop monte edin. Ilk tesir
kondensi kazana döndürülürken, di÷er etki kondensleri
üründen kaynaklanan kirlenme yüzünden kazana
döndürülemeyebilir.
Evaporatörler için Kondenstop Seçimi:
Evaporatörler için kondens yükünü hesaplarken, “k”
de÷erinin (kJ/h.m2.qC) seçimine dikkat edilmelidir. Genel
bir kural olarak, aúa÷Õdaki “k” de÷erleri kullanÕlabilir :
„ Düúük basÕnçlÕ buhar (2 barg ’e kadar) ve do÷al
sirkülasyonlu evaporatörler için k = 5860
„ Yüksek basÕnçlÕ (3 barg ’e kadar) ve do÷al
sirkülasyonlu evaporatörler için k = 10050
„ Cebri sirkülasyonlu evaporatörler için k = 15070
alÕnabilir .
Buhar basÕncÕnÕn sabit ve akÕúÕn sürekli oldu÷u ÕsÕ
eúanjörlerinde ÕsÕ transferi hesabÕnda úu formül
kullanÕlabilir :
H = A x k x 'tm
H = Transfer edilen toplam ÕsÕ (kJ/h)
A = Serpantinin dÕú yüzey alanÕ (m2)
2
k = Toplam ÕsÕ transfer katsayÕsÕ (kJ/h.m .qC)
'tm = Buhar ile akÕúkan (ürün) arasÕndaki logaritmik
ortalama sÕcaklÕk farkÕ
'tm
't1 - 't2
Lnx 't1
't2
't1 = En büyük sÕcaklÕk farkÕ
't2 = En küçük sÕcaklÕk farkÕ
Logaritmik ortalama sÕcaklÕk farkÕ Sayfa 35 ’deki
nomografÕ kullanarak yaklaúÕk hassasiyetle bulunabilir .
ÖRNEK :
A = IsÕ transfer borularÕ ; 8 Adet ¾” dÕú çaplÕ 3,6 m.
uzunlu÷undaki boru,
8 x 3,6
16,7
1,7m 2 (Tablo 35-3 ‘ten)
k = 10260 kJ/h,m2, oC
ùartlar;
Giren su : 4,5 qC
ÇÕkan su : 65,5 qC
8,5 barg buhar veya 178,3 Co Buhar sÕcaklÕ÷Õ;
't1 = 178,3 qC – 4,5 qC =173,8 qC
't2 = 178,3 qC – 65,5 qC =112,8 qC
Çizelge 35-1 ‘deki ölçe÷e yerleútirebilmek için bu
de÷erleri 4 ‘e bölersek ;
't1 = 43,5 qC
't2 = 28,2 qC buluruz.
Çizelgeden bulunan ortalama fark 35 oC ‘dir . Bu de÷eri
4 ile çarparsak, orijinal de÷er için ortalama sÕcaklÕk farkÕ
140 0C ‘dir . Bunu denklemde yerine koyarsak ;
H = 1,7 m2 x 10260 kJ/h.m2. 0C x 140 0C
H = 2441880 kJ/h bulunur .
8,5 barg ’deki buharÕn gizli ÕsÕsÕ = 2018 kJ/kg.
2441880
2018
1210 kg/h kondens oluúur .
Gerekli kondenstop kapasitesini bulmak için oluúan bu
kondens miktarÕ tavsiye edilen emniyet katsayÕsÕ ile
çarpÕlÕr .
••
Evaporatörler
Tablo 35-1. Borulu Serpantin “ k “ De÷erleri (kJ/h.m2. 0C)
Sirkülasyon
Uygulama ùekli
Do÷al
Cebri
Buhardan suya
1½” Borulu IsÕtÕcÕ
¾” Borulu IsÕtÕcÕ
Buhardan ya÷a
Buhardan kaynayan sÕvÕya
Buhardan kaynayan ya÷a
1030-4080
3665
4080
210-630
6070-16330
1025-3055
Çizelge 34-1. IsÕ Transfer CihazÕ øçin
Ortalama SÕcaklÕk FarkÕ DiyagramÕ
3055-24285
9210
10260
1025-3055
-
Tablo 35-2 . PlakalÕ Serpantin “ k “ De÷erleri (kJ/h.m2. 0C)
Sirkülasyon
Uygulama ùekli
Do÷al
Cebri
Buhardan sulu çözeltiye
Buhardan hafif ya÷a
Buhardan orta ya÷a
Buhardan Bunker C’ye
Buhardan katrana (asfalt)
Buhardan eriyik kükürte
Buhardan eriyik parafine
Buhardan melas veya úeker úurubuna
Downtherm’den Katrana (asfalt)
2095-4080
840-920
420-840
335-635
335-500
500-710
500-710
420-840
335-630
3055-5650
1255-2260
1025-2050
840-1675
377-1255
710-920
840-1045
1445-1840
1025-1255
Tablo 35-3. Boru Ölçüleri Çevirme Tablosu
(m2 cinsinden yüzeyi bulmak için m. olarak do÷rusal boru
uzunlu÷unu, çap ve boru tipine göre verilmiú katsayÕya bölün.)
Boru Ölçüleri
(mm)
Demir boru
BakÕr veya Pirinç
Boru
15
20
25
32
40
50
65
80
100
14,92
11,94
9,51
7,54
6,59
5,28
4,36
3,58
2,78
25,03
16,70
12,53
10,00
8,36
6,26
4,99
4,17
3,13
Ortadaki skalada ortalama sÕcaklÕk farkÕnÕ okumak için,
D1 skalasÕndaki en büyük sÕcaklÕk farkÕ ile D2 skalasÕndaki en
düúük sÕcaklÕk farkÕnÕ birleútirin.
••
Ceketli Piúirme KazanlarÕ
Ceketli piúirme kazanlarÕ; buhar ceketli piúiriciler veya
yo÷unlaútÕrÕcÕlardÕr . DünyanÕn her yerinde ve hemen
hemen her tür uygulamada görmek mümkündür .
(Et paketleme, ka÷Õt ve úeker yapÕmÕ, ya÷ eritme, meyve
ve sebze iúleme, gÕda hazÕrlama vs. gibi.)
Genel olarak iki tip buhar ceketli piúirme kazanÕ vardÕr :
1- Sabit ve yerçekim tahliyeli, 2- Devirmeli ve sifon
tahliyeli .
Görülen baúlÕca problemler her iki tip için ortak olmasÕna
karúÕlÕk, buharÕn tutulmasÕ her tip için özel metod
gerektirir.
Uygulamalarda karúÕlaúÕlan en önemli problem, buhar
ceketi içersinde sÕcaklÕ÷Õ olumsuz yönde etkileyen
havanÕn kalmasÕdÕr. Ceketli piúiriciler genellikle aralÕklÕ
olarak çalÕúÕrlar ve piúirme sÕcaklÕklarÕ kritiktir . AúÕrÕ
miktarda hava bulunmasÕ durumunda sÕcaklÕkta büyük
de÷iúimler meydana gelir ve ürünün yanmasÕna ve/veya
imalat hÕzÕnÕn yavaúlamasÕna neden olabilir .
Örnek verilecek olursa, belirli koúullar altÕnda buhar
içersinde hacim olarak % 0,5 kadar az miktarda hava, ÕsÕ
transfer yüzeyinde bir izolasyon filmi oluúturabilir ve
verimi %50 kadar düúürebilir. (Bak Sayfa 6 ve 7.)
Buhar ceketli piúirme kazanlarÕnÕn kullanÕmÕnda ikinci
ana kavram, kondensin sürekli ve tamamen tahliye
edilmesi gereklili÷idir . Ceket içinde kondens birikmesi
düzensiz sÕcaklÕk kontrolüne yol açar, piúirme kazanÕnÕn
verimini düúürür ve koç darbesine neden olur .
Ceketli Piúirme KazanlarÕ için Kondenstop Seçimi:
Piúiriciler için gerekli kondenstop kapasitesi aúa÷Õdaki
formülle hesaplanabilir :
k x A x 't
QC =
r
QC = Kondens yükü (kg/h)
2
k
= IsÕ transfer katsayÕsÕ (kJ/h.m .qC)
A
= Alan (m2)
't = SÕvÕnÕn sÕcaklÕk artÕúÕ (qC)
r
= BuharÕn gizli ÕsÕsÕ (kJ/kg)
ÖRNEK:øçinde bulunan bir sÕvÕyÕ 20qC ’den 80qC ’ye
ÕsÕtan, 800 mm iç çaplÕ yerçekimi ile tahliye olan bir
piúirme kazanÕ için 7 barg ‘lik bir iúletme basÕncÕnda
kondenstop kapasitesi ne olmalÕdÕr ?
Formulü kullanarak :
3560 x 1,18 x 60
QC =
= 123 kg/h
2047
2
k = 3560 kJ/h.m .qC (Paslanmaz Çelik için k faktörü)
A = 1,18 m2 (Kazan imalatçÕsÕ tarafÕndan verilmiútir.)
Bulunan de÷er, emniyet katsayÕsÕ 3 ile çarpÕlarak
369 kg/h olarak kondenstop kapasitesi belirlenir .
Kondens yükünün hesaplanmasÕnda alternatif bir
metod için aúa÷Õdaki formul kullanÕlabilir :
Qc =
V x s.g. x c x 't x 60
rxh
Qc = Kondens yükü (kg/h)
V = IsÕtÕlan sÕvÕnÕn litresi ( l )
s.g. = SÕvÕnÕn özgül a÷ÕrlÕ÷Õ (kg/m3)
c = SÕvÕnÕn özgül ÕsÕsÕ (kJ/kg.qC)
't = SÕvÕnÕn sÕcaklÕk artÕúÕ (qC)
r
= BuharÕn gizli ÕsÕsÕ (kJ/kg) (Buhar Tablosundan)
h = Ürünü ÕsÕtma için geçen süre ( h )
ÖRNEK: 1000 lt’lik bir piúiricide özgül a÷ÕrlÕ÷Õ 1,03 ve
özgül ÕsÕsÕ 3,77 kJ/kg.0C bir sÕvÕyÕ (süt) 20 qC oda
sÕcaklÕ÷Õndan 80qC ’ye 30 dakikada ÕsÕtmak için 0,5barg
basÕnçta buhar kullanÕlmaktadÕr . Uygun kapasitede ve
tipte kondenstop için, formulü kullanarak :
1000 x 1,03 x 3,77 x 60
= 211 kg/h
2226 x 0,5
bulunur .
3 emniyet faktörü ile çarpÕlarak elde edilen 633 kg/h
kondens için uygun tipte ve kapasitede kondenstop
seçilir .
Qc=
Sabit ve yerçekimi tahliyeli kazanlardaki standart
gereksinmeler ve problemler gözönüne alÕndÕ÷Õnda,
kullanÕlacak en randÕmanlÕ kondenstop ters kovalÕ tiptir .
Çünkü ters kovalÕ kondenstop hava ve karbondioksiti
buhar sÕcaklÕ÷Õnda atar ve karúÕ basÕnç altÕnda verimlilik
sa÷lar.
Devirmeli ve sifon tahliyeli kazanlar için ilk tavsiye
diferansiyel kontrolördür . Ters kovalÕ olarak aynÕ
özellikleri sa÷lamasÕna ilave olarak, diferansiyel
kontrolör, çok düúük basÕnçlarda mükemmel hava atma
ve flaú buharÕ kontrol kabiliyeti sa÷lar .
E÷er, sifon tahliye için ters kovalÕ seçilecekse, bir çap
büyük kondenstop kullanÕlmasÕ gerekir.
Maksimum verim için genel öneriler:
Istenen Piúirme HÕzÕ .Piúirilen ürünün cinsi kondenstop
seçiminde önemli oldu÷undan, bir çok ceketli piúirme
kazanÕnÕn bulundu÷u bir tesiste, en iyi sonuçlarÕ veren
boyutu tayin etmek için farklÕ boyutta kondenstoplarÕn
kullanÕldÕ÷Õ deneyler yapÕlmalÕdÕr.
Buhar Giriúi. Piúiricilere buhar vermek için büyük çaplÕ
buhar hatlarÕ kullanÕlmalÕdÕr.
En iyi sonuç için, giriú a÷zÕnÕ ceketin yüksek bir
noktasÕnda yerleútirilmeli ve tüm ceket alanÕ etrafÕnda
buhar akÕúÕ verebilecek úekilde tasarlanmalÕdÕr .
Montaj
Kondenstoplar piúirme kazanÕna yakÕn monte edilmelidir.
Ceketin yüksek noktalarÕna bir termostatik hava atÕcÕ
takmak sureti ile sistemin güvenilirli÷i ve hava atma
kabiliyeti daha da arttÕrÕlabilir .
(ùekil 37-1 ve 37-2)
øki veya daha fazla piúirici tek bir kondenstopla tahliye
edilmemelidir . Grup tahliyesi kesinlikle kÕsa devreye
neden olur .
Seçim Tablosu 36-1 (Özellik kodu için sayfa 3 ‘e bakÕnÕz)
KullanÕm Yeri
1.Seçim ve
Özellik Kodu
Alternatif Seçim
Ceketli Sabit
Piúirme KazanÕ
Yerçekimi tahliyeli
Ters KovalÕ (IBLV)
B,C, E, H,K,N
ùamandÕralÕ (F&T)
veya Termostatik
Ceketli Devirmeli
Piúirme KazanÕ
Sifon tahliyeli
Diferansiyel
kontrolör (DC)
B,C,E,G,H,K,N,P
Ters KovalÕ
(IBLV)
••
Ceketli Piúirme KazanlarÕ
ùekil 37-1. Sabit Yerçekimi Tahliyeli Piúirme KazanÕ
ùekil 37-2. Devirmeli Sifon Tahliyeli Piúirme KazanÕ
Tablo 37-1. Ceketli Piúirme KazanlarÕndaki Kondens Yükü – YarÕm Küre Yo÷uúma Yüzeyi
Emniyet katsayÕsÕ 3 dahil edilmiútir. K=3.600 kJ/h.m2 .0C baúlangÕç sÕcaklÕ÷Õ 10 0C kabul edilmiútir .
Kazan
Ölçüsü
(mm)
IsÕ Transfer
Yüzeyi
2
(m )
YarÕm Küredeki
Su MiktarÕ
(l)
460
485
510
560
610
660
710
760
815
865
915
965
1015
1070
1120
1170
1220
1370
1525
1830
0,33
0,36
0,40
0,49
0,59
0,69
0,79
0,91
1,04
1,17
1,31
1,46
1,62
1,78
1,96
2,14
2,35
2,94
3,64
5,24
26,5
30,3
34,1
45,4
60,6
75,7
94,6
117,4
140,1
170,3
200,6
234,7
276,3
318,0
367,2
416,4
465,6
673,8
927,4
1601,2
YarÕm Küre
üzerindeki
su miktarÕ
(l/mm)
0,16
0,18
0,20
0,25
0,29
0,34
0,39
0,45
0,52
0,59
0,66
0,73
0,81
0,89
0,98
1,07
1,17
1,48
1,83
1,89
Buhar BasÕncÕ (barg)
0,35
0
108 C
0,7
0
115 C
1
0
120 C
1,7
0
130 C
2,5
0
139 C
4
0
152 C
5
0
159 C
7
0
170 C
8,5
0
178 C
154
172
191
233
276
326
373
430
493
554
620
691
765
844
928
1012
1113
1397
1724
2483
166
185
207
252
300
351
405
466
533
599
670
746
827
913
1002
1094
1203
1509
1863
2683
176
196
219
267
317
373
428
494
564
635
711
791
877
967
1064
1159
1275
1599
1975
2844
193
217
241
294
349
410
471
543
621
699
782
870
964
1064
1170
1275
1401
1759
2172
3128
215
240
267
326
387
455
522
602
688
774
866
964
1069
1179
1297
1412
1554
1950
2408
3468
237
264
296
360
428
503
576
665
760
854
956
1065
1181
1320
1431
1559
1716
2153
2659
3829
256
286
319
388
462
542
622
718
821
883
1034
1151
1275
1407
1546
1685
1854
2327
2872
4136
274
304
339
414
492
577
663
765
874
983
1100
1226
1358
1498
1647
1795
1975
2478
3059
4405
291
324
362
441
524
616
707
816
932
1049
1174
1306
1448
1598
1756
1914
2106
2642
3262
4697
••
KapalÕ Sabit Buhar OdalÕ Cihazlar
KapalÕ, sabit buhar odalÕ cihazlar; kontraplak ve di÷er
levha ürünlerinin imalatÕndaki baskÕ preslerini, kauçuk ve
plastik parçalar için buhar ceketli kalÕplarÕ, sertleútirme
ve sterilizasyon için otoklavlar ve piúirme için kaplarÕ
kapsamaktadÕr .
a)Ürün Buhar Ceketli Pres øçinde
Batarya gövdeleri,oyuncaklar, fittingler ve lastikler gibi
kalÕplanmÕú plastik ve kauçuk ürünlerin úekillendirilmesi
ve sertleútirilmesi, kontraplaklarÕn sÕkÕútÕrÕlmasÕ ve
yapÕútÕrma iúlemleri bu tip cihazlarla yapÕlmaktadÕr .
ÇamaúÕrhanelerdeki çarúaf ütüleri; buhar odasÕnÕn
ürünün sadece bir tarafÕnda oldu÷u özel preslerdir .
Kondenstop Seçimi ve Emniyet Faktörü
KapalÕ, sabit buhar odalÕ cihazlarda kondens yükü
aúa÷Õdaki formül kullanÕlarak bulunur :
Montaj
Herbir plakadaki kondens yükü küçük olmasÕna karúÕn
kÕsa devreyi önlemek için ayrÕ ayrÕ (bireysel) tahliye
gereklidir (ùekil 38 -1) . AyrÕ ayrÕ tahliye, kondensi verimli
úekilde tahliye ederek ve yo÷uúmayan gazlarÕ atarak
belirli buhar basÕncÕnda maksimum ve düzenli sÕcaklÕk
sa÷lar .
b)Ürün OdasÕna Direkt Buhar Enjeksiyonu
Bu tip cihazlar ; sertleútirme, sterilizasyon veya piúirmek
için buharla ürünü birleútirir .
YaygÕn örnekleri; Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatÕnda
kullanÕlan otoklavlar, ameliyat giysileri ve elbiseler için
kullanÕlan sterilizatörler ve teneke kutular içindeki gÕda
ürünlerinin piúirilmesinde kullanÕlan kaplar(Retortlar) dÕr.
Kondenstop Seçimi ve Emniyet Faktörü
Qc = A x R x SF
Qc = Kondens yükü (kg/h)
A = Ürünle temasta olan plaka alanÕ (m2)
R = Yo÷uúma miktarÕ (kg/h .m2)
(KondenstoplarÕn boyutlandÕrÕlmasÕ amacÕyla
örnekte 35 kg/h.m2 ‘lik yo÷uúma miktarÕ
kullanÕlacaktÕr .)
SF = Emniyet Faktörü
ÖRNEK : Bir preste 600 x 900 mm boyutlu orta
konumdaki bir plakada oluúan kondens yükünü bulmak
için formül kullanÕlarak ;
Qc = 0,54 m2 x 35 Kg/h.m2 x 3 = 56,7 kg/h bulunur .
Uçta bulunan plakalar için bu yükün yarÕsÕ alÕnÕr.
Kondens yükü aúa÷Õdaki formül kullanÕlarak hesaplanÕr :
W x c x 't
Qc =
rxh
Qc = Kondens yükü (kg/h)
W = Malzemenin a÷ÕrlÕ÷Õ (kg)
c = Malzemenin özgül ÕsÕsÕ (kJ/kg.0C) (Sayfa 54)
0
't = Malzemenin sÕcaklÕk artÕúÕ ( C)
r = BuharÕn gizli ÕsÕsÕ (kJ/kg) (Buhar tablosundan)
h = Süre (h)
ÖRNEK: 8 barg buhar basÕncÕ ile çalÕúan ve ÕsÕnma
iúlemi 20 dakikada olan bir otoklavda 200C lik sÕcaklÕktan
150 0C sÕcaklÕ÷a çÕkarÕlacak 100 kg kauçuk ürünü vardÕr.
Kondens miktarÕ ne olacaktÕr ?
100 kg x 2,1 kJ/kg.0C x 130 0C
2029 kJ/kg x 0,33
Bu tipteki tüm cihazlar için emniyet faktörü 3 alÕnÕr.
Qc =
Buhar ceketli odalar,kurutucular ve ütülerde önerilen
birinci seçim kondenstop türü Ters KovalÕdÕr.
Çünkü; bu tür kondenstoplar sistemi temizlerler, hidrolik
úoka (koç darbesi) dayanÕklÕdÕrlar ve enerji tasarrufu
sa÷larlar .Termodinamik ve termostatik tip kondenstoplar “kabul edilebilir” alternatif olabilirler .
Bulunan yük,önerilen emniyet faktörü 3 ile çarpÕlarak 123
kg/h bulunur .
=41 kg/h
ùekil 38-1 Ürün Buhar Ceketli Pres øçinde
••
KapalÕ Sabit Buhar OdalÕ Cihazlar
Buhar ürünle temasta oldu÷undan kondensin kirlenmesi
ve buhar odasÕnÕn büyük hacimli olmasÕ neticesi kondens
ile birlikte yo÷uúmayan gazlarÕn atÕlmasÕ göz önüne
alÕnmalÕdÕr. Bu bakÕmdan buhar odasÕnÕn üstüne bir
termostatik hava atÕcÕ ile birlikte ters kovalÕ kondenstop
tavsiye edilir.
AyrÕ bir hava atÕcÕnÕn monte edilemedi÷i yerlerde
kopndenstopun kendisinde büyük hacimli hava atma
kabiliyeti sa÷lanmalÕdÕr . Otomatik kondens kontrolörü
büyük odalarda 1. seçim olarak düúünülmelidir .
Alternatif olarak; bir pislik tutucuyla birlikte ùamandÕralÕ
veya Termostatik kondenstoplar kullanÕlmalÕdÕr .
Termostatik kondenstop serbest akÕú için düzenli olarak
kontrol edilmelidir .
Montaj
Buhar ve kondens ürünle temasta oldu÷undan, kondensi
kazana geri göndermek yerine ve ço÷unlukla bazÕ
yollarla dÕúarÕ atÕlmalÕdÕr.
Hemen hemen tüm durumlarda, cihaz yerçekimi ile
tahliye edilmekte ve ço÷unlukla kondens hattÕ konden stoptan sonra yükseltilmektedir. Buhar basÕncÕ genellikle
sabit oldu÷undan bu bir problem teúkil etmez. HavanÕn
tamamen atÕlmasÕ ve daha hÕzlÕ ÕsÕtma için, cihazÕn üst
bir noktasÕna termostatik hava atÕcÕ monte edilir.
(ùekil 39 - 1)
c)Ürün Oda içersinde - Buhar Ceket içersinde
Otoklavlar, piúirme kaplarÕ ve sterlizatörler bu çalÕúma
úeklinin en yaygÕn örnekleridir . Kondens gerçek
anlamda ürünle direk temasta olmadÕ÷Õndan kirlenmez,
do÷rudan kazana gönderilebilir. Iyi netice almak için; ani
tahliye kabiliyeti olan büyük miktada havayÕ atabilen
kondenstoplar gereklidir.
Kondenstop Seçimi ve Emniyet Faktörü
Ürünün oda içinde - buharÕn ceket içinde oldu÷u
cihazlarda kondenstop hesabÕ yaparken direk buhar
enjeksiyonunda belirtilen formül kullanÕlÕr ve emniyet
faktörü 3 alÕnÕr .
ùekil 39-1 Ürün OdasÕna Direk Buhar Enjeksiyonu
Buhar tasarrufu sa÷lamasÕ, sistemi temizlemesi ve
hidrolik úoklara dayanÕklÕlÕ÷Õ sebebiyle ters kovalÕ
kondenstoplar tavsiye edilir .
Daha fazla hava tahliyesi için odanÕn üst bölümüne
termostatik hava atÕcÕ ile ters kovalÕ kondenstop
kullanÕlmalÕdÕr. Alternatif olarak úamandÕralÕ veya
termostatik kondenstoplar kullanÕlabilir . Hava atÕcÕ
montajÕnÕn mümkün olmadÕ÷Õ büyük odalarda, otomatik
kondens kontrolörü ilk tercih olarak düúünülmelidir .
Montaj
Bu cihazlarda, buhar ve kondens ürünle temas
etmedi÷inden kondens dönüú sistemine ba÷lanabilir .
Mümkün olan yerlerde, buhar odasÕ üstüne ve yüksek bir
noktaya yardÕmcÕ termostatik hava atÕcÕ takÕlmalÕdÕr.
(ùekil 39-2)
Seçim Tablosu 39-1. (Özellik kodu için sayfa 3 ‘e
bakÕnÕz)
1.Seçim
KullanÕm Yeri
Alternatif Seçim
ve Özel ùartlar
Buhar Ceketli
Termodinamik
Ters KovalÕ (IB)
Çok TablalÕ
(CD)
A,B,E,K,
Presler
veya Termostatik
Direk Buhar
(**)
Ters KovalÕ (IB) (*)
Diferansiyel
Püskürtmeli
A,B,E,H,K,N,Q
kontrolör (DC)
Ürün OdalarÕ
Termostatik veya
Ters KovalÕ (IB) (*)
Buhar Ceketli
ùamandÕralÕ veya
(**)
Ürün OdalarÕ
A,B,E,H,K
Diferansiyel
kontrolör (DC)
(*) Beraberinde hava atÕcÕ gerekir.
(**) Büyük hacimli tanklarda birinci seçimdir .
ùekil 39-2 Ürün Oda øçinde - Buhar Ceket øçinde
••
Sifon Tahliyesi Gerektiren Döner Tip Kurutucular
Gerek fonksiyonu gerekse çalÕúma yöntemleri açÕsÕndan
farklÕlÕk gösteren baúlÕca iki sÕnÕf döner kurutucu
mevcuttur . Bunlardan birisi, ürünü buharla dolu bir
silindirin dÕúÕ ile temas ettirerek kurutur. Di÷eri ise ürünü
do÷rudan temas ile kurutmak için buharla dolu tüplerin
bulundu÷u ve ürünü içinde tutan kurutuculardÕr . BazÕ
uygulamalarda ayrÕca silindiri çevreleyen bir buhar ceketi
de kullanÕlmaktadÕr .
Emniyet Faktörü
Her iki tür kurutucu için emniyet faktörü, seçilen tahliye
cihazÕnÕn tipine göre de÷iúir .
„ E÷er sisteme Otomatik Kondens Kontrolörü (DC)
ba÷lanÕrsa,maksimum kondens yükünün esas alÕndÕ÷Õ
emniyet faktörü 3 olarak alÕnmalÕdÕr . Bu durum; flaú
buharÕn kontrolünü,büyük miktarda kondens, basÕnç
de÷iúimleri ve de yo÷uúmayan gazlarÕn tahliyesi için
yeterli kondenstop kapasitesini sa÷layacaktÕr . Otomatik
Kondens Kontrolörü (DC), bu fonksiyonlarÕ hem sabit
hem de de÷iúken basÕnçta gerçekleútirir .
„ E÷er sistemde büyük hava atÕcÕlÕ Ters KovalÕ
Kondenstop (IBLV) kullanÕlacaksa, oluúabilecek büyük
hacimli yo÷uúmayan gazlara ve flaú buharÕna cevap
verebilmek için emniyet faktörü arttÕrÕlmalÕdÕr. Sabit
basÕnç koúullarÕ altÕnda, emniyet faktörü 8, de÷iúken
basÕnçta ise 10 olarak alÕnmalÕdÕr.
Ürünün DÕúarÕda Oldu÷u Buhar Dolu Döner Silindirler
Bu tip kurutucular yo÷un olarak ka÷Õt, tekstil, plastik ve
gÕda sanayinde kullanÕlmaktadÕr.
En yaygÕn örnekleri; Tamburlu kurutucular, kuru kaplar,
çamaúÕrhane ütüleri ve ka÷Õt kurutucularÕdÕr.
ÇalÕúma hÕzlarÕ 1 veya 2 dev/dak.’dan 5000 dev/dak.’ya
kadar yüksek yüzey hÕzlarÕ arasÕnda de÷iúim gösterirler.
Iúletme buhar basÕncÕ, atmosfer basÕncÕnÕn altÕndan
baúlayarak 14 barg ’in üstündeki basÕnçlara kadar
sÕralanÕr. Çaplar 150-200 mm’ den 4000 mm veya daha
yukarÕsÕna çÕkabilir . Tüm bu uygulamalarda, sifon
tahliyesi gerekir . Kondensle birlikte flaú buharÕ da
bulunur .
Kondenstop Seçimi
Kondens yükleri aúa÷Õdaki formülle hesaplanÕr :
Qc = Sd x R x W
Qc = Kondens yükü (kg/h)
d = Kurutucu çapÕ (m)
R = Yo÷uúma miktarÕ (kg/h.m2)
W = Kurutucunu geniúli÷i (m)
ÖRNEK: ÇapÕ 1500 mm.,geniúli÷i 3000 mm. ve
yo÷uúma miktarÕ 35 kg/h.m2 olan bir kurutucunun
kondens yükü hesaplanÕrsa ;
Kondens yükü = S (1,5) x 35 x 3 = 495 kg/h ‘dÕr.
Flaú buharÕ ve oluúan kondensi tahliye ve sistemi
temizleme kabiliyeti esas alÕndÕ÷Õnda; Otomatik Kondens
Kontrolörü (DC) tavsiye edilen ilk seçimdir. Büyük hava
atÕcÕlÕ ters kovalÕ kondenstop (IBLV) ancak uygun
boyutlandÕrma iúlemleri izlendi÷i takdirde yeterli olabilir .
Seçim Tablosu 40-1 (Özellik kodlarÕ için sayfa 3 ‘e
bakÕnÕz)
1.Seçim ve
Alternatif
KullanÕm Yeri
Özel ùartlar
Seçim
O. Kondens
Ters KovalÕ
Döner Kurutma
Kontrolörü (DC)
(IBLV) ( * )
Silindirleri
A, B, K, M, P, N
( * ) Emniyet faktörü; sabit basÕnçlarda 8,
de÷iúken basÕnçlarda ise 10 alÕnmalÕdÕr.
ùekil 40-1. Buhar Dolu Döner Silindirler
Ürün Kurutucu DÕúÕnda
Dahili sifon buharla çevrelenmekte olup, döner silindir sifonla tahliye edilmektedir . Tahliye sÕrasÕnda yukarÕ çÕkan
sifon buharla çevrili oldu÷undan, kondensin bir kÕsmÕ flaú buhara dönüúür .
••
Sifon Tahliyesi Gerektiren Döner Tip Kurutucular
BuharÕn øçerde Oldu÷u Buharla IsÕtÕlan Döner Kurutucular
Bu tip kurutucular et paketleme ve gÕda iúleme
sektörlerinde geniú uygulama alanlarÕ bulmaktadÕr . En
yaygÕn örnekleri; tahÕl kurutucularÕ, döner fÕrÕnlar ve
bakliyat úartlandÕrÕcÕlarÕdÕr .
Dönme hÕzlarÕ nispeten düúük olup,genellikle birkaç
devir/dak. ile sÕnÕrlanÕrlar . Buhar basÕncÕ 1-10 barg
arasÕnda de÷iúebilir . Uygulamadaki tüm durumlarda,
düúük dönme hÕzlarÕ, kondensin biriktirme bölümünün
altÕnda toplanmasÕna izin verir. Yine sifon tahliyesi
gerekir ve kondens tahliyesi sÕrasÕnda flaú buharÕ oluúur.
Kondenstop Seçimi
Bu tip kurutucularÕn kondens yükleri aúa÷Õdaki formülle
hesaplanabilir :
Qc = N x L x R x S
Qc = Kondens yükü (kg/h)
N = Tüp sayÕsÕ
L = Tüplerin uzunlu÷u (m)
R = Yo÷uúma miktarÕ (kg/ /h.m2) (tipik, 30-45 alÕnabilir)
S = Borunun dÕú yüzeyi (m2/m) (Tablo 41 -1 )
ÖRNEK: 40 kg/h.m2 kondens yo÷uúma yüküne sahip,
3 m uzunlu÷unda 30 adet 1¼” çelik boru ihtiva eden bir
döner fÕrÕndaki kondens yükü nedir?
Qc = 30 x 3 x 40 x 0,13 = 468 kg/h
Flaú buharÕna cevap verebilme ve sistemi temizleme
kabiliyeti esas alÕndÕ÷Õnda; bu kurutucularda Otomatik
Kondens Kontrolörü (DC) tavsiye edilir. Büyük hava
atÕcÕlÕ ters kovalÕ kondenstoplar (IBLV) ancak belirli
uygulamalar
için
ve
uygun
boyutlandÕrmayÕ
gerektirmektedir.
Montaj
Bütün uygulamalarda, kondens tahliyesi döner bir mafsal
vasÕtasÕyla yapÕlmaktadÕr.
(ùekil 40-1 ve ùekil 41-1)
Otomatik Kondens Kontrolörü (DC), 150 mm uzatÕlmÕú
bir pislik cebi ile döner mafsalÕn 250-300 mm altÕna
yerleútirilmelidir . Bu durum, kondens birikimleri için bir
rezarvuar oluúturur ve pislik ve tabakalaúma için cep
vazifesi görür .
Tablo 41-1 , Radyasyon KayÕplarÕnÕn HesaplanmasÕ
için Boru Ölçüleri
Boru çapÕ
DÕú çap
DÕú yüzey
A÷ÕrlÕk
Inch
DN
(mm)
(m2 /m)
(kg/m)
6
10,2
0,03
0,49
1/8”
8
13,5
0,04
0,76
1/4”
10
17,2
0,05
1,02
3/8”
15
21,3
0,07
1,45
½”
20
26,9
0,09
1,90
¾”
1”
25
33,7
0,11
2,97
1¼”
32
42,4
0,13
3,84
1½”
40
48,3
0,15
4,43
2”
50
60,3
0,19
6,17
2½”
65
76,1
0,24
7,90
3”
80
88,9
0,28
10,1
4”
100
114,3
0,36
14,4
5”
125
139,7
0,44
17,8
6”
150
165,1
0,52
21,2
8”
200
219,0
0,69
31,00
10”
250
273,0
0,86
41,60
12”
300
324,0
1,02
55,60
14”
350
355,0
1,12
68,3
16”
400
406,0
1,28
85,9
20”
500
508,0
1,60
135,0
ùekil 41-1. Ürün Kurutucu øçinde
Dahili sifon buharla çevrelenmekte olup, döner silindir sifonla tahliye edilmektedir. Tahliye sÕrasÕnda yukarÕ çÕkan
sifon buharla çevrili oldu÷undan, kondensin bir kÕsmÕ flaú buhara dönüúür .
••
Flaú TanklarÕ
BasÕnç altÕnda bulunan sÕcak kondens veya kazan suyu
daha düúük bir basÕnca serbest bÕrakÕldÕ÷Õnda bir kÕsmÕ
tekrar buharlaúÕr ki buna flaú buharÕ denir . Flaú
buharÕnÕn ÕsÕ de÷eri aynÕ basÕnçtaki canlÕ buharÕn ÕsÕ
de÷erine eúittir . Bu de÷erli ÕsÕ flaú buharÕn tankÕn
havalandÕrmasÕndan kaçmasÕna müsaade edildi÷inde
israf olmaktadÕr . Flaú geri kazanÕm sisteminin uygun
úekilde boyutlandÕrÕlmasÕ ve montajÕyla, flaú buharÕnÕn
gizli ÕsÕsÕ; hacim Õstma, su, ya÷ ve di÷er sÕvÕlarÕn
ÕsÕtÕlmasÕ veya ön ÕsÕtÕlmasÕnda ve düúük basÕnç proses
ÕÕsÕtÕlmasÕ için kullanÕlabilecektir.
E÷er egzoz buharÕ mevcutsa, flaú buharÕ ile birleútirilebilir . Di÷er durumlarda, flaú buharÕn düúük basÕnçta
bir baúka canlÕ buharla takviye edilmesi gerekecektir .
Oluúan gerçek flaú buharÕ miktarÕ basÕnç koúullarÕna
göre de÷iúir. BaúlangÕç basÕncÕyla tahliye tarafÕndaki
basÕnç farkÕ arttÕkça oluúacak flaú buharÕ miktarÕ da
artacaktÕr .
Belirli koúullar altÕnda oluúan flaú buharÕnÕn yüzde
cinsinden kesin miktarÕnÕ hesaplamak için, Sayfa 5 ‘de
gerekli bilgiler mevcuttur .
Bir çok uygulamada tercih edilebilecek 3. tip seçim ise
Otomatik Kondens Kontrolörüdür . Bu tip yukarÕdaki her
iki kondenstobun en iyi özelliklerini bir araya getirir. Bu
tip flaú tankÕnÕn tahliye kapasitesini aúan büyük kondens
yükleri için tavsiye edilir .
Emniyet Faktörü
Iúletmeye almada artan kondens miktarÕ ve çalÕúma
esnasÕndaki düúük basÕnç farkÕ ile de÷iúken yükler flaú
tanklarÕnda emniyet faktörünün 3 olmasÕnÕ gerektirir .
ùekil 42-1 Flanú TankÕ Borulama Örne÷i
Kondenstop Seçimi
Oluúacak kondens miktarÕ aúa÷Õdaki formül kullanÕlarak
hesaplanabilir.
QC =
L- L x P
100
QC = Kondens yükü (kg/h)
L = Flaú tankÕna giren kondens debisi (kg/h)
P = Flaú buhar yüzdesi
ÖRNEK: 0,7 barg basÕnçta tutulan flaú tankÕna 7 barg
’de 2.300 kg/h kondens girmektedir . Buna göre flaú
tankÕnÕn kondens yükü nedir.?
Sayfa 5’ den flaú yüzdesi P= % 10,5 bulunur .
Formule gore ;
(2300 x 10,5)
QC = 2300 100
QC = 2059 kg/h bulunur .
Enerji tasarrufunun önemi ve karúÕ basÕnca karúÕ
çalÕúmasÕ açÕsÕndan, flaú buharÕ uygulamalarÕ için en
uygun kondenstop büyük hava atÕcÕlÕ Ters KovalÕ (IBLV)
tiptir . AyrÕca ters kovalÕ kondenstop buhar sÕcaklÕ÷Õnda
hava ve CO2 ’i tahliye ederken kesintili olarak çalÕúÕr .
BazÕ durumlarda úamandÕralÕ tip kondenstop kabul
edilebilir bir alternatiftir . Bu tip kondenstopun en belirgin
avantajÕ, iúletmeye alma esnasÕndaki büyük hava
yüklerini tahliye etme kabiliyetidir .
Kondens düúük bir basÕnca tahliye edildi÷inde oluúan
flaú buhar yüzdesi için sayfa 5 ‘deki Diyagram 5-1 ’e
bakÕlmalÕdÕr .
Seçim Tablosu 42-1. (Özellik kodlarÕ için sayfa 3 ‘e
bakÕnÕz)
KullanÕm
1.Seçim ve
Alternatif Seçim
Yeri
Özellik Kodu
ùamandÕralÕ
Ters KovalÕ
(F&T)
Flaú TanklarÕ
veya
(IBLV)
B, E, M, L, I, A, F
O. Kondens
Kontrolörü (DC)
Kondens yüklerinin flaú tankÕnÕn ayÕrma kapasitesini aútÕ÷Õ
durumlarda tavsiye edilir .
Tavsiye edilen boru ekipmanlarÕ ve ba÷lantÕ úekillerinin
görüldü÷ü canlÕ buhar takviyeli flaú buhar tankÕ .
Giriú tarafÕndaki çek vanalar hat kullanÕlmadÕ÷Õnda flaú
buharÕ israfÕnÕ önler . Flaú buharÕ kullanÕlmadÕ÷Õnda bypass kullanÕlÕr .
Emniyet vanalarÕ; basÕncÕn yükselmesini ve yüksek
basÕncÕn çalÕúmasÕna mani olmasÕnÕ önler .
BasÕnç düúürücüler ise; yüksek basÕnç buharÕn basÕncÕnÕ
flaú buharÕ basÕncÕna düúürürler ki bu úekilde proseste
veya ÕsÕtmada istenen buhar talebini karúÕlarlar .
••
Flaú TanklarÕ
Montaj
Kondens dönüú hatlarÕ hem flaú buharÕ hem de kondensi
ihtiva ederler .Flaú buharÕnÕ geri kazanmak için dönüú
kollektörü kondensin tahliye edildi÷i bir flaú tankÕna
ba÷lanarak,buhar flaú tankÕndan kullanÕm yerlerine
gönderilir (ùekil 43-1) .
Flaú tankÕ, kendisine tahliye yapan kondenstoplarda
karúÕ basÕnca neden oldu÷undan, bu kondenstoplar karúÕ
basÕnç altÕnda çalÕúabilecek türden ve mevcut fark
basÕnçlarÕ için yeterli kapasitede olmalÕdÕr.
Kondens hatlarÕ flaú tankÕna do÷ru e÷imli olmalÕ ve flaú
tankÕ birden fazla hatla beslendi÷i yerlerde her bir hatta
bir çek vana monte edilmelidir . Böylece kullanÕmda
olmayan hatlar di÷erlerinden izole edilecek ve flaú buharÕ
ile ters yönde beslenmeyecektir. E÷er
kondenstop
düúük basÕnçta çalÕúÕyorsa, kondens kollektörüne
yerçekimi ile tahliye temin edilmelidir .
Genellikle flaú tankÕ için seçilen yer, maksimum flaú
buharÕ miktarÕ ve minimum boru uzunlu÷u gereksinimini
karúÕlamalÕdÕr .
Kondens hatlarÕ, flaú tankÕ ve düúük basÕnç buhar hatlarÕ
radyasyonla oluúacak flaú buharÕ israfÕnÕ önlemek için
yalÕtÕlmalÕdÕr. TÕkanma neticesi kondens akÕúÕnÕn durmasÕ
ve karúÕ basÕnç oluúumu göz önüne alÕnarak tank
içindeki giriú borusuna püskürtme nozulu takÕlmasÕ
tavsiye edilir .
Flaú buharÕ kullanan düúük basÕnç cihazlarÕ ayrÕ ayrÕ
kondenstopla tahliye edilmeli ve düúük basÕnç dönüúüne
ba÷lanmalÕdÕr. Büyük hacimli havanÕn flaú tankÕndan
atÕlmasÕ gerekir . Bu nedenle havanÕn atÕlmasÕ ve düúük
basÕnç sistemine geçmesini önlemek için termostatik
hava atÕcÕ kullanÕlmalÕdÕr .
ùekil 43-1. Hava IsÕtma BataryalarÕnda Flaú Buhar Geri
KazanÕmÕ
Flaú TankÕ BoyutlarÕ
Genellikle flaú tankÕ büyük çaplÕ bir parça borunun açÕk
uçlarÕ kaynak yapÕlarak veya cÕvata ile ba÷lanarak imal
edilebilir . Tank düúey olarak monte edilmelidir . Flaú
tankÕn üstüne bir buhar çÕkÕúÕ ve altÕna da kondens çÕkÕúÕ
gerekir .Kondens giriú ba÷lantÕsÕ kondens çÕkÕúÕnÕn 150200 mm üzerinde olmalÕdÕr .
Flaú tankÕnÕn en önemli boyutu iç çapÕdÕr . Flaú buharÕnÕn
üst çÕkÕúa do÷ru olan hÕzÕ, flaú buharÕyla taúÕnan su
miktarÕnÕn az olmasÕnÕ sa÷lamak için yeterince düúük
olacak úekilde seçilmelidir .
E÷er çÕkÕú hÕzÕ düúük tutulursa, tankÕn yüksekli÷i önemli
de÷ildir. Fakat 700-1000 mm.’lik yükseklikleri seçmek
uygun olacaktÕr .
Uygulamalar flaú tankÕ içinde yaklaúÕk 3 m/sn’lik bir
buhar hÕzÕnÕn buharla suyun çok daha iyi bir úekilde
ayrÕútÕraca÷ÕnÕ göstermiútir . Buradan hareketle çeúitli
flaú buharÕ miktarlarÕ için uygun olan iç çaplar
hesaplanmÕú ve Diyagram 43-1 de gösterilmiútir . Bu
diyagramda görülen e÷ri önerilen en düúük iç çaplarÕ
vermektedir . Ancak daha da emin olmak için daha
büyük boyuttaki bir flaú tankÕ kullanÕlabilir .
Diyagram 43-1 basÕncÕ de÷il a÷ÕrlÕ÷Õ göz önüne alÕr .
Buhar hacmi ve çÕkÕú hÕzÕ daha yüksek bir basÕnçta daha
düúük olmasÕna ra÷men, buhar daha yo÷un oldu÷undan
kondensin yukarÕ çekilme e÷ilimi artar . Bunun neticesi
basÕnçtan ba÷ÕmsÕz olarak iç çapÕ tayin etmek için bu
diyagramÕn kullanÕlmasÕ önerilir .
Diyagram 43-1. Verilen Flaú BuharÕ MiktarÕnÕ
Alabilmek øçin Flaú TankÕ øç ÇapÕnÕn Tayini
Flaú buharÕ flaú tankÕndan alÕnÕr ve basÕncÕn bir basÕnç
düúürücü ile flaú buharÕ basÕncÕna düúürüldü÷ü canlÕ
buharla birleúir .
••
Absorbsiyon CihazlarÕ
Absorbsiyon so÷utma cihazÕ; bir su çözeltisini
(genellikle lityum bromit) buharlaútÕrmak suretiyle
hava koúullandÕrÕlmasÕnda veya proseslerde suyu
so÷utmak için kullanÕlÕr . Burada buhar, çevrimin
yo÷unlaúma (konsantrasyon) bölümü için enerji
sa÷lar . Buhar, elektrik pompalarÕ hariç tüm çevrim
sÕrasÕnda tek enerji girdisidir .
Buhar absorbsiyon cihazÕna ba÷lanacak kondenstoplar büyük kondens yüklerine cevap verebilecek ve
düúük ve de÷iúken basÕnç koúullarÕnda havayÕ
atabilecek tipte olmalÕdÕr .
Kondenstop Seçimi ve Emniyet Faktörü
kJ/h cinsinden so÷utma kapasitesini 2100 ’e bölmek
suretiyle düúük basÕnç (normalde 1 barg veya daha
az) tek etkili buhar absorbsiyon cihazÕ tarafÕndan
üretilen kondens yükünü hesaplayÕn . Bu, 1 ton
so÷utma üretmek için gerek duyulan kg/h cinsinden
buhar miktarÕdÕr . Bu de÷er cihazÕn beyan edilen
kapasitedeki tüketimi temsil eder .
ÖRNEK : 2.512.000 kJ/h kapasiteli ve tek etkili
absorbsiyon cihazÕnda oluúacak kondens yükü
2.512.000 kJ/h / 2100 = 1.200 kg/h olarak bulunur .
Emniyet faktörü 2 tam kapasite kondens yüküne
uygulanmalÕ ve kondenstop bu yükü 0,1 bar fark
basÕncÕnda tahliye edebilmeye uygun olmalÕdÕr .
Örnek vermek gerekirse yukarÕda belirtilen cihaz için,
0,1 bar ’da 2.400 kg/h kondensi tahliye edebilen ve
maksimum basÕnç farkÕnda (genellikle 1 bar) çalÕúma
kapasitesine sahip kondenstop gerekli olacaktÕr .
KarúÕlaútÕrma için, çift etkili absorbsiyon cihazlarÕ
10 barg ’lik daha yüksek bir buhar basÕncÕnda
çalÕúÕrlar . Bunlar tek etkili ünitelere göre bir avantaja
sahiptir . Çünkü kJ so÷utma baúÕna enerji tüketimleri
daha azdÕr .
Çift etkili buhar absorbsiyon cihazlarÕnda emniyet
faktörü 3 olarak alÕnÕr . Bu nedenle 1.200 kg/h
kapasiteli bir kondenstopa gerek vardÕr . 2 barg’ in
üzerindeki basÕnçlarda, kondenstop kapasitesi
maksimum basÕnç farkÕnÕn yarÕsÕnda elde edilmelidir .
Bu örnekte 5 bar ’dÕr . 2 barg’in altÕndaki basÕnçlarda,
kondenstop kapasitesi 0,15 bar fark basÕncÕnda elde
edilmelidir . Bununla birlikte kondenstop 10 barg
maksimum giriú basÕncÕnda çalÕúabilmelidir .
Dahili vakum kÕrÕcÕlÕ úamandÕralÕ kondenstop tek ve
çift etkili buhar absorbsiyon cihazlarÕnÕn her ikisinin de
tahliyesi için idealdir . Düzgün, de÷iúken kondens
akÕúÕ ve enerji tasarruflu çalÕúma sa÷larlar . Harici
termostatik hava atÕcÕlÕ ters kovalÕ bir kondenstop da
kabul edilebilir bir seçimdir .
Montaj
Kondenstop, absorbsiyon cihazÕ buhar serpantininin
altÕnda olmak üzere ve en az 400 mm. uzunlu÷unda
bir biriktirme cebi ile beraber monte edilmelidir
(ùekil 44-1) .
Bu montaj úekli kondenstopta 0,1 bar ’lÕk minimum
fark basÕncÕ sa÷lar . Hangi tip kondenstop kullanÕlÕrsa
kullanÕlsÕn, uygulamalarda yedek kondenstop sistemi
tavsiye edilir . Tahliye sisteminde bir parçanÕn bakÕmÕ
durumunda, cihaz onarÕmlar yapÕlana kadar
bu
yedek sistemle çalÕúabilir. Bu husus sürekli, kesintisiz
hizmet sa÷lar .
BazÕ durumlarda, çok büyük kondens yükleri normal
yükü tahliye yapabilmek için paralel çalÕúan iki
kondenstopun kullanÕmÕna ihtiyaç gösterebilir .
ùekil 44-1. Yedek kondenstoplama sistemi ile birlikte buhar
absorbsiyon makinasÕnÕn onay görmüú tesisat metodu
ÖRNEK : 1.675.000 kJ/h kapasiteli ve çift etkili bir
absorbsiyon cihazÕnda oluúacak kondens yükü
1.675.000
= 400 kg/h olarak bulunur .
4.200
Seçim Tablosu 44-1 (Özellik kodlarÕ için sayfa 3 ‘e
bakÕnÕz)
1.Seçim ve
Alternatif
KullanÕm Yeri
Özelik Kodu
Seçim
Buhar
(*)
ùamandÕralÕ (F&T)
Ters KovalÕ
Absorbsiyon
A, B, G
(IB)
CihazlarÕ
Not : Sistemde vakum kÕrÕcÕ ve yedek kondenstop gereklidir.
( * ) Harici termostatik hava atÕcÕ ile birlikte
••
Kondenstop Seçimi ve Emniyet Faktörleri
Bu tablo çeúitli uygulamalarda en etkin olabilecek
kondenstoplar için tavsiyeleri içermektedir . Tavsiye
edilen emniyet faktörleri de÷iúen koúullar altÕnda uygun
çalÕúmayÕ mümkün kÕlar .
Özel Uygulamalarda ve belirtilmiyen hususlarda úirket
merkezimizle görüúünüz .
Tablo 45-1
KullanÕm Yeri
KAZAN KOLLEKTÖRLERø
(KÕzgÕn Buhar)
1.Seçim
2.Seçim
Emniyet Faktörü
IBLV
F&T
1,5
Wafer
(Iúletmeye alma yükü esas alÕnacak)
IB
(e÷er basÕnç
de÷iúiyorsa CV)
F&T
2, 3 (Hat sonlarÕnda, vana önünde
IB
Termostatik veya
Termodinamik
IBLV
DC
DC
-
IB
Termostatik veya
Termodinamik
2
IBLV
F&T
3
F&T
IBLV
IBCV
(AlÕútÕrÕlmÕú)
ANA ve TALø DAöITIM HATLARI
(Donma riski yoksa)
(Donma riski varsa)
BUHAR SEPARATÖRÜ
(Kuruluk oranÕ d %90)
BUHAR øZLEME HATLARI (Tracer)
veya da÷ÕtÕm hattÕ üzerinde ise)
(YukarÕdaki gibi)
3
HACøM ISITMA CIHAZLARI
(Sabit basÕnç)
2 (0,1 bar basÕnç farkÕnda)
(0-1 bar de÷iúken basÕnç)
(1 - 2 bar de÷iúken basÕnç)
( !2 bar de÷iúken basÕnç)
3 ('pmax /2 ‘de)
PLAKALI ve BORULU SERPANTøNLER
(Sabit basÕnç)
(De÷iúken basÕnç)
2 (0,2 bar basÕnç farkÕnda)
3 (Çabuk ÕsÕnmada)
2 (Normal ÕsÕnmada)
IB
Termostatik
F&T
IB
IB
F&T
2
F&T
IBLV
3 ('pmax/2 bar)
F&T
IB (DÕú hava atÕcÕ olmalÕ)
2 (0,1 bar basÕnç farkÕnda)
IB
DC veya F&T
2
F&T
DC veya IBT
BasÕnç >2 bar ise IBLV
DC
IBLV veya F&T
IBLV
F&T veya Termostatik
DC
IBLV
DC
IBLV
IBLV
DC veya F&T
PROSES HAVA ISITICILARI
(Sabit basÕnç)
(De÷iúken basÕnç)
BUHAR ABSORBSøYON CøHAZLARI
(Chiller)
ISI EùANJÖRLERI
(Borulu, PlakalÕ)
(Sabit basÕnç)
(De÷iúken basÕnç)
EVAPORATÖRLER (Tek ve Çok etkili)
CEKETLI PøùøRME KAZANLARI
(Yerçekimi tahliyeli)
(Sifon tahliyeli)
DÖNER KURUTMA SøLøNDøRLERø
FLAù TANKLARI
IBLV
IBCV
IBT
F&T
DC
: Ters KovalÕ geniú hava atÕcÕlÕ
: Ters KovalÕ Kendinden çek vanalÕ
: Termik Ters KovalÕ Kondenstop
: ùamandÕralÕ Termostatik Hava AtÕcÕlÕ K.stop
: Otomatik Kondens Kontrolörü
p< 1 barg 2 (0,1 bar’da)
1<p<2 barg 2 (0,2 bar’da)
p>2 barg 3 ('pmax/2 ‘de)
2 , E÷er yük 25000 kg/h
olursa; 3
3
DC için 3, IB için 8 (Sabit
basÕnçta), IB için 10 (De÷iúken
basÕnçta)
3
BasÕnç; F&T’nin basÕnç limitleri üzerinde ise veya buhar kirli
ise, paralel bir hava atÕcÕ ile techiz edilmiú IB kondenstop
kullanÕnÕz . Bütün emniyet faktörleri aksi belirtilmedikçe
çalÕúma fark basÕnçlarÕnda uygulanmalÕdÕr .
••
KondenstoplarÕn Montaj ve Testleri
Montaj Öncesi
Boru hattÕ, kondenstopun montajÕndan önce buhar veya
basÕnçlÕ hava ile blöf yapÕlarak temizlenmeli, daha sonra
pislik tutucu filitreleri kontrol edilerek pislikten arÕndÕrÕlmalÕdÕr .
Kondenstop Yerleúimin Temel EsaslarÕ (TTT)
Tamir ve kontrol için uygun yerde olmalÕdÕr .
Tahliye noktasÕnÕn altÕnda olmalÕdÕr .
Tahliye noktasÕna yakÕn olmalÕdÕr .
Kondenstop Ba÷lantÕlarÕ
Örnek ba÷lantÕ úekilleri ùekil 46-1 ile 49-3 (Sayfa 46 – 49)
arasÕnda gösterilmektedir .
Giriú Kesme VanasÕ
Kondenstop bakÕmÕ için sistemin durdurulamayaca÷Õ ana
buhar hatlarÕ, büyük su ÕsÕtÕcÕlarÕ v.b. yerlerde kondenstop
giriúinde kesme vanalarÕna ihtiyaç vardÕr . ÇamaúÕrhane
presi gibi küçük buhar ÕsÕtmalÕ makinalarda bu vanaya
ihtiyaç olmayabilir . Makinaya buhar besleyen hatta
konulacak kesme vanasÕ genelde yeterli olmaktadÕr .
ÇÕkÕú Kesme VanasÕ
Kondenstop ba÷lantÕ sisteminde by-pass oldu÷unda ve
tahliye kollektöründe yüksek basÕnç bulundu÷unda,
kondenstop tahliye tarafÕnda kesme vanasÕna ihtiyaç vardÕr
. AyrÕca bununla ilgili olarak çek vana kullanÕmÕ da
gündeme gelebilir .
ùekil 46-1. Tipik Ters KovalÕ Kondenstop Ba÷lantÕsÕ
By-Pass Ba÷lantÕsÕ
Kondenstop ba÷lantÕ sisteminde, ùekil 47-3 ve 47-4
‘deki gibi ba÷lantÕlarda, vanalarÕn açÕk bÕrakÕlmalarÕ
durumunda kondenstopun fonksiyonuna zarar
verebilirler . Bu gibi durumlarda ve sistemin sürekli
çalÕúmasÕ gerekiyorsa, biri ana biri yedek olmak üzere
paralel iki kondenstop kullanÕlmasÕ en uygun olanÕdÕr .
Ba÷lantÕ ElemanlarÕ (Rakorlar)
Sadece bir ba÷lantÕ kullanÕlmalÕysa, bu ba÷lantÕ
kondenstopun tahliye tarafÕnda olmalÕdÕr . øki ba÷lantÕ
kullanÕlmasÕ durumunda yatay veya düúey hat üzeri
montajlardan kaçÕnmak gerekir . En iyi uygulama
ùekil 46-1 ve 47-3’ teki gibi 900 açÕda monte etmektir.
Standart Ba÷lantÕlar
BakÕmÕ basitleútirmek için, çap ve tipine ba÷lÕ olarak
kondenstoplarda giriú ve çÕkÕú nipellerinin boyutlarÕ
aynÕ tutulabilir . AynÕ ba÷lantÕ elemanlarÕna sahip
yedek bir kondenstop stokta tutulabilir .
Bir kondenstopa bakÕm yapÕlmasÕ gerekti÷inde, iki
rakor ba÷lantÕsÕnÕ sökerek kondenstopu çÕkarmak,
yenisini monte etmek ve rakorlarÕ sÕkmak basit bir iútir
. Daha sonra bakÕmlar atölyede yapÕlabilir ve rakor
ba÷lantÕlarÕ ile birlikte onarÕlan kondenstop sto÷a geri
konabilir .
Test vanalarÕ (ùekil 46-1)
Kondenstopun çalÕúmasÕnÕ kontrol için en iyi imkanÕ
sa÷lar . Küçük bir vana kullanÕn ve test ederken
kondenstopu izole etmek için tahliye hattÕna bir çek
vana veya kesme vanasÕ takÕn .
ùekil 46-2. Tipik Alttan Giriú Üstten ÇÕkÕú Ba÷lantÕsÕ
••
KondenstoplarÕn Montaj ve Testleri
Pislik Tutucular
Önceden belirlenmiú veya sistem koúullarÕnÕn gerektirdi÷i
durumlarda kondenstoplarÕn önüne pislik tutucu konmalÕdÕr . BazÕ kondenstoplar pislikten etkilenme açÕsÕndan
di÷erlerinden daha hassastÕr . Bu durum mukayese
tablosunda açÕklanmÕútÕr .
BazÕ tip kondenstoplar ise kendineden pislik tutuculu
olarak üretilirler . Pislik tutucuda bir boúaltma vanasÕ
kullanÕldÕ÷Õnda, bu vana açÕlmadan önce buhar besleme
vanasÕ kapatÕlmalÕdÕr . Filitrenin temizlenmesi sÕrasÕnda
kondenstop gövdesi içindeki kondens, filitre elemanÕndan
geçerken flaú buhara dönüúecektir . Buhar vanasÕ yavaúça
açÕlmalÕdÕr .
Kir Cepleri
Sistemde oluúabilecek kazan taúlarÕ, ve maça kumlarÕnÕn
tesisat içinde dolaúÕmÕ ve dirseklerde olabilecek aúÕnmayÕ
ortadan kaldÕrabilmek için bu cepler kullanÕlmalÕ ve
periyodik olarak temizlenmelidir .
Sifon uygulamalarÕ
Bu uygulamalarda bir su sÕzdÕrmazlÕ÷Õ gerekir (DC tipi
hariç) . Çek vanalÕ bir kondenstop veya kondenstop öncesi
bir çek vana ihtiyacÕ ortaya çÕkar . Sifon borusu çapÕ,
kullanÕlan kondenstop nominal çapÕnÕn (DN15 ‘den az
olmamak kaydÕyla) bir alt çapÕ kadar olmalÕdÕr .
Yükselen Kondens
Düúey hattÕn çapÕ büyük seçilmelidir . Uygulamalarda
normalden bir düúük çap iyi sonuçlar vermektedir .
ùekil 47-1. Tipik Ters KovalÕ Kondenstop Alttan Giriú
Yandan ÇÕkÕú Ba÷lantÕsÕ
ùekil 47-3. Tipik Ters KovalÕ Kondenstop By-pass
Ba÷lantÕsÕ
Çek Vanalar
Genelde ihtiyaç duyulan armatürlerdir. Kondens
tahliye hatlarÕnda vana kullanÕlmadÕ÷Õ durumlarda
zorunlu olarak kullanÕlmalÕdÕr . ùekil 47-2 ‘de bir çek
vananÕn üç ayrÕ konumda yerleúimi gösterilmektedir .
Armstrong ters kovalÕ kondenstoplarÕn çek vanalÕ olan
tipleri de mevcuttur . Disk tip termodinamik
kondenstoplar aynÕ zamanda çek vana görevi de
yaparlar . Çek vanalarÕn tavsiye edildi÷i yerleúimler
ùekil 47-2 ‘de gösterilmektedir .
Tahliye HattÕ Çek VanalarÕ
Geri akÕúÕ önledikleri gibi test vanasÕ açÕldÕ÷Õnda
kondenstopu izole ederler . Normal úartlarda (B) ile
belirtilen yere monte edilirler . Dönüú hattÕnÕn
yükselmesinde ve kondenstop donmaya maruz
kaldÕ÷Õnda çek vana (A) ‘da belirtilen yere monte
edilmelidir (ùekil 47-2)
Giriú HattÕ Çek VanalarÕ
BasÕncÕn aniden düútü÷ü durumlarda veya ters kovalÕ
kondenstoplarda kondenstopun tahliye noktasÕ
seviyesinin üstünde olmasÕ durumunda kondenstoptaki su sÕzdÕrmazlÕ÷Õ kaybÕnÕ önlerler . Bunun
dÕúÕnda (D) ile belirtilen yer için paslanmaz çelik
kendinden çek vanalÕ Armstrong kondenstoplar
kullanÕlabilir . E÷er çalpara tip çek vana kullanÕlÕyorsa, (C) ile belirtilen yere monte edilmelidir .
ùekil 47-2. Uygun Çek Vana KonumlarÕ
ùekil 47-4. Tipik Ters KovalÕ Kondenstop By-pass
Ba÷lantÕsÕ Alttan Giriú-Üstten ÇÕkÕú
••
KondenstoplarÕn Montaj ve Testleri
Emniyet Tahliye Kondenstopu
Bu kondenstop, giriú basÕncÕnÕn ana kondenstopun çÕkÕú
basÕncÕnÕn altÕna düúmesi olasÕlÕ÷Õ ve özellikle donma
durumu mevcut oldu÷unda kullanÕlmalÕdÕr .
Böyle bir uygulama, yükseltilmiú dönüú hattÕ tahliyesi
gereken de÷iúken basÕnçlÕ ÕsÕtma serpantinlerinde olabilir .
Ana kondenstoptan yetersiz tahliye durumunda, kondens
emniyet tahliyesine do÷ru yükselerek ÕsÕ eúanjörüne
girmeden önce tahliye edilir .
ùamandÕralÕ kondenstop, büyük hacimlerdeki havayÕ
atabilme özelli÷i ve çalÕúma prensibinin basit olmasÕndan
ötürü iyi bir emniyet tahliyesi yapar . Emniyet tahliye
kondenstopu ana kondenstop ile aynÕ kapasitede olmalÕdÕr.
Emniyet tahliyesi ile ilgili uygulama, ùekil 48-1 ‘de
görülmektedir . Emniyet tahliyesine giriú, ÕsÕ eúanjörü
toplama hattÕna ve ana kondenstopa giriúin üzerinde
olacak úekilde yerleútirilmelidir .
AçÕk bir kanala tahliye yapÕlmalÕdÕr . Emniyet tahliye
kondenstopunun boúaltma tapasÕ ana kondenstopun
giriúine ba÷lanmalÕdÕr . Bu ba÷lantÕ, ana kondenstop
çalÕúÕrken gövde radyasyonu ile emniyet tahliye kondenstopunda oluúan kondensin kaybÕnÕ önler .
IsÕ eúanjöründeki basÕnç, atmosfer basÕncÕnÕn altÕna
düútü÷ünde, çalÕúmanÕn süreklili÷ini sa÷lamak için emniyet
tahliyesinde bir vakum kÕrÕcÕ bulunur . Vakum kÕrÕcÕnÕn
çalÕúma sÕrasÕnda, kiri emmesini önlemek için, giriúinde bir
kaz boynu takÕlmalÕdÕr .
Vakum kÕrÕcÕ çalÕútÕ÷Õnda su kaça÷ÕnÕ önlemek için, vakum
kÕrÕcÕ giriú borusu yukarÕ do÷ru ÕsÕ eúanjörünün alt kÕsmÕna
kadar uzatÕlmalÕdÕr . Bu durumda kondens toplama hattÕ ve
kondenstop gövdesi kondens ile dolu olacaktÕr .
Donmaya KarúÕ Koruma
Kondenstopa buhar geldi÷i sürece, uygun seçilmiú ve
monte edilmiú kondenstopta donma olmayacaktÕr. Buhar
kesildi÷inde ise yo÷uúma oluúacak, izleme (tracer)
hatlarÕnda veya ÕsÕ eúanjöründe vakum meydana
gelecektir. Bu durum donma meydana gelmeden önce
kondensin sistemden serbest tahliyesini önler. Bunu
önlemek için tahliye edilen cihazla kondenstop arasÕna bir
vakum kÕrÕcÕ monte edilmesi gerekir.
E÷er kondenstoptan dönüú hattÕna yerçekimi ile tahliye
yoksa, kondenstop ve tahliye hattÕ dÕúarÕdan manuel olarak
veya “donmadan koruma kondenstopu” ile otomatik olarak
tahliye edilmelidir . AyrÕca kondens tahliye istasyonuna
birden
fazla
kondenstop
monte
edildi÷inde,
kondenstoplarÕn yalÕtÕlmasÕ donmadan korumayÕ sa÷lar .
Donmadan Korunma Önlemleri
1- Kondenstop büyük seçilmemelidir .
2- Kondenstop tahliye hatlarÕ çok kÕsa tutulmalÕdÕr .
3- HÕzlÕ yerçekimi tahlyesi için tahliye hatlarÕna e÷im
verilmelidir .
4- Kondenstop tahliye ve kondens dönüú hatlarÕ
yalÕtÕlmalÕdÕr .
5- Kondens dönüú hatlarÕ ortam hava koúullarÕna maruz
kaldÕ÷Õnda, izleme (tracer) hatlarÕndaki uygulamalar
göz önüne alÕnmalÕdÕr .
6- Dönüú hattÕ yukarÕ konumda oldu÷unda, tahliye
hatlarÕna bitiúik olan düúey boúaltma hattÕ, dönüú
kollektörünün üstüne ba÷lanmalÕ ve tahliye ve
kondenstop boúaltma hattÕ birlikte izole edilmelidir
(ùekil 48-2)
Not: Uzun yatay boúaltma hattÕ, borunun uzak ucunda
buz oluúabilece÷inden boruyu tÕkayarak sorun yaratÕr .
Bu
durum
kondenstopun
çalÕúmasÕnÕ
önler
.
Kondenstopa hiç buhar giremez ve gövde içindeki su
donar .
ùekil 48-1. Tipik Emniyet Tahliye Kondenstopu
Ba÷lantÕ ùekli
ùekil 48-2.
Buhar ve kondens dönüú hatlarÕ çok yüksekte
oldu÷unda zemin seviyesindeki kondenstopun test
edilmesini ve bakÕmÕnÕ sa÷layan dÕú ortamdaki montaj
úekli; Tahliye hattÕ ve kondenstop boúaltma hattÕ
donmayÕ önlemek için birlikte yalÕtÕlmalÕdÕr . Boúaltma
hattÕndaki çek vananÕn yerleúimine ve temizleme veya
onarÕm için kondenstop açÕldÕ÷Õnda ana buhar hattÕnÕ
tahliye eden A blöf vanasÕna dikkat edilmelidir.
ùekil 48-3. Tipik ùamandÕralÕ Kondenstop Ba÷lantÕ ùekli
••
KondenstoplarÕn Montaj ve Testleri
Armstrong KondenstoplarÕn Test Edilmesi
Test ProgramÕ
Buhardan ekonomi ve maksimum kondenstop ömrü için,
kondenstop testi ve önleyici bakÕm amacÕyla bir program
hazÕrlanmalÕdÕr . Kondenstop boyutu, çalÕúma basÕncÕ ve
kullanÕm yerine ba÷lÕ önemi, kondenstoplarÕn ne sÕklÕkta
kontrol edilmesi gerekti÷ini belirler .
ùekil 49-1. Tipik Kondens Kontrölörü Ba÷lantÕsÕ
Tablo 49-1 Önerilen YÕllÕk Kondenstop Test SÕklÕ÷Õ
ÇalÕúma
KullanÕm Yeri
BasÕncÕ
øzleme
Cepler
Serpantin
Proses
(barg)
(Tracer)
0-7
1
1
2
3
7-17
2
2
2
3
17-30
2
2
3
4
30>
3
3
4
12
NasÕl Test Edilir
Test VanasÕ metodu. En iyi yöntemdir .
Kondenstopu dönüú kollektöründen ayÕrmak için kullanÕlan
dönüú hattÕ kesme vanasÕ ile birlikte test vanasÕnÕn do÷ru
ba÷lantÕsÕ Sayfa 46 ùekil 46-1 ‘de görülmektedir .
Bu metodta test vanasÕ açÕk durumda iken bakÕlmasÕ
gereken hususlar :
1- Kondens tahliyesi,- Ters kovalÕ ve disk tip
termodinamik kondenstoplarda kesintili olmalÕdÕr .
ùamandÕralÕ kondenstoplar sürekli kondens tahliyesi
yaparken, termostatik kondenstoplar yüke ba÷lÕ olarak
devamlÕ veya kesintili tahliye yapabilirler . Ters kovalÕ
kondenstop oldukça düúük yük altÕnda damlatma
úeklinde ve kondensi devamlÕ tahliye edebilir . Bu
koúulda bu çalÕúma úekli normal kabul edilebilir .
2- Flaú BuharÕ,- Görüldü÷ünde kondenstop kaça÷Õ
oldu÷u anlamÕ çÕkarÕlmamalÕdÕr. Çünkü basÕnç
altÕndaki kondens atmosferik basÕnçtaki kondensten
kg. baúÕna daha fazla ÕsÕ enerjisi (kJ) ihtiva eder.
Kondens tahliye edildi÷inde bu fazla ÕsÕ enerjisi oluúan
kondensin bir kÕsmÕnÕ tekrar buharlaútÕrÕr . Flaú BuharÕ
nasÕl belirlenir ? KullanÕcÕlar zaman zaman flaú
buharÕnÕ, buhar kaça÷Õ ile karÕútÕrÕrlar. Fark úu úekilde
görülebilir; E÷er buhar “mavi” bir akÕntÕ úeklinde sürekli
olarak dÕúarÕya kaçÕyorsa bu canlÕ buhar kaça÷ÕdÕr .
E÷er buhar beyazÕmsÕ bir bulut úeklinde kesintili olarak
(kondenstopun her bir tahliyesinde)
dÕúarÕ
yükseliyorsa bu flaú buharÕdÕr .
3- Sürekli buhar kaça÷Õ - Sorun var demektir . Sayfa 50
‘ye bakÕnÕz .
4- AkÕú Yok,- Bir sorun var demektir . Sayfa 50 ‘ye
bakÕnÕz .
ùekil 49-2. Tipik Termodinamik Kondenstop Ba÷lantÕsÕ
ùekil 49-3. Tipik Termostatik Kondenstop Ba÷lantÕ ùekli
Dinleme CihazÕ Testi
Bir dinleme cihazÕ ile veya daha basit olarak çelik bir
çubu÷un ucunu kondenstop kapa÷Õna, di÷er ucunun
kula÷ÕnÕza tutmak suretiyle yapÕlabilir. BazÕ kondenstoplarÕn kesintili tahliyesi ile di÷erlerinin sürekli tahliyesi
arasÕndaki fark iúitilebilir . Bu yöntemle tesisattan gelen
di÷er seslerde duyulabilece÷inden çok deneyim gerektirir .
Bu metodta do÷ru çalÕúma koúulu, buhar kaçÕran bir
kondenstopun daha yüksek hÕzdaki sesinden ayÕrt edilebilir
.
Pirometre Test Metodu
Bu metod, dönüú hattÕ dizaynÕna ve kondenstop orifis
çapÕna ba÷lÕ olarak hassas sonuçlar veremeyebilir . AyrÕca,
ortak bir dönüú hattÕna tahliye yapÕldÕ÷Õnda baúka bir
kondenstop buhar kaçÕrÕyorsa, test edilen konden-stopun
çÕkÕúÕnda yüksek bir sÕcaklÕ÷a neden olabilir . Dinleme
cihazÕyla daha iyi sonuçlar elde edilebilir .
••
Kondenstoplarda Sorun Giderme
Bu bölümde verilen özet bilgiler, bir çok kondenstop
sorununun belirlenmesi ve giderilmesinde yardÕmcÕ
olabilecektir . Bu sorunlarÕn ço÷u kondenstop aksaklÕklarÕndan ziyade gerçekte system problemleridir .
Bir kondenstop çalÕúmadÕ÷Õnda ve çalÕúmama nedeni
tespit edilemedi÷inde, öncelikle kondenstopun tahliyesi
gözlenmelidir . E÷er kondenstopa bir test çÕkÕúÕ takÕlmÕú
ise izlemek kolaylaúacak aksi takdirde tahliye
ba÷lantÕsÕnÕ sökmek gerekecektir .
Kondenstop So÷uk - Tahliye Yok.
E÷er kondenstop kondensi tahliye etmiyorsa,
bu takdirde :
A. BasÕnç çok yüksek olabilir.
1. BasÕncÕn yanlÕú tanÕmlanmÕú olmasÕ .
2. Daha ufak orifis takÕlmadan yükselen basÕnç .
3. Görev yapmayan basÕnç düúürücü vana .
4. Kazan basÕnç göstergesi düúük gösteriyor .
5. Normal aúÕnma ile geniúleyen orifis .
6. Dönüú hattÕndaki yüksek vakumun, basÕnç
farkÕnÕ kondenstoplarÕn çalÕúabilece÷i de÷erin
üstüne çÕkarmasÕ .
B. Kondenstopa hiç kondens ve buhar gelmiyor .
1. Kondenstop önündeki pislik tutucu tÕkanabilir .
2. Kondenstopa giden hat üzerinde bozuk vana
bulunabilir .
3. Boru hattÕ ve dirsekler tÕkanabilir .
C. AúÕnmÕú veya arÕzalÕ mekanizma
Gereken onarÕm ve de÷iútirme yapÕlÕr .
D.Kirle dolu kondenstop .
Pislik tutucu takÕn veya kiri kayna÷Õndan uzaklaútÕrÕn .
E. Ters kovalÕ kondenstoptaki kova üzerindeki
deli÷in tÕkanmasÕnÕ önleme úekilleri :
1. Pislik tutucu takÕlabilir .
2. Hava atÕcÕ deli÷i biraz büyütülebilir .
3. Hava atÕcÕ deli÷i için temizleme teli kullanÕlÕr .
F. ùamandÕralÕ kondenstoplarda, e÷er hava atÕcÕ düzgün
çalÕúmÕyorsa, kondenstopta muhtemelen hava tÕkacÕ
oluúacaktÕr .
G.Termostatik kondenstoplarda, hidrolik úok
sebebiyle körük elemanÕ delinebilir . Bu durum
kondenstopun kapalÕ kalmasÕna neden olur .
H.Termodinamik kondenstoplarda kondenstop ters
monte edilmiú olabilir .
Kondenstop SÕcak - Tahliye Yok.
A. Kondenstopa hiç kondens gelmiyor .
1. Kaçak yapan by-pass vanasÕ takÕlÕ olabilir .
2. Sifon tahliyeli silindirde kÕrÕlmÕú veya hasarlÕ sifon
borusu olabilir .
3. Su ÕsÕtÕcÕ serpantinlerde vakum, tahliyeyi
Önleyebilir . IsÕ eúanjörü ile kondenstop arasÕna
bir vakum kÕrÕcÕ takÕlmalÕdÕr .
Buhar kaça÷Õ
E÷er kondenstop canlÕ buhar kaçÕrÕyorsa, sorun
aúa÷Õdaki nedenlerden olabilir :
A. Supab site oturmayabilir .
1. Orifisi tÕkayan katÕ partikül
2. AúÕnmÕú parçalar
B. Ters kovalÕ kondenstop su sÕzdÕrmazlÕ÷ÕnÕ
kaybedebilir.
1. E÷er kondenstop canlÕ buhar kaçÕrÕyorsa, giriú
vanasÕnÕ birkaç dakika için kapatÕn . Daha sonra
yavaú yavaú açÕn . E÷er kondenstop su birikimini
yakalÕyorsa problem yoktur .
2. Su kaybÕ genellikle buhar basÕncÕndaki ani veya
sÕk düúmelerden kaynaklanÕr . Bu gibi
durumlarda çek vana takÕlÕr . ùekil 47-2’de (D)
veya (C ) yerleúimde oldu÷u gibi ve mümkünse
kondenstopu tahliye noktasÕnÕn yeterince altÕna
yerleútirin .
C- ùamandÕralÕ ve termostatik kondenstoplarda,
termostatik elemanlar kapalÕ kalabilecektir .
Sürekli AkÕú
E÷er bir ters kovalÕ veya termodinamik kondenstop
sürekli tahliye yapÕyorsa veya bir úamandÕralÕ veya
termostatik kondenstop tam kapasitede boúaltÕyorsa,
úunlarÕ kontrol edin :
A. Kondenstop çok küçük
1-Daha büyük bir kondenstop veya ilave
kondenstoplar paralel ba÷lanmalÕdÕr .
2-Yüksek basÕnç kondenstoplarÕ düúük basÕnçlÕ bir
uygulamada kullanÕlmÕú olabilir .
Do÷ru boyutta bir iç mekanizma monte edin .
B. Anormal su úartlarÕ . Kazan köpürebilir veya büyük
miktarlarda suyu buhar hatlarÕna gönderebilir . Bir
separatör monte edilmeli veya besi suyu koúullarÕ
Õslah edilmelidir .
A÷Õr IsÕtma
Kondenstop iyi çalÕúÕyor, fakat ünite (cihaz) uygun bir
úekilde ÕsÕnmÕyor .
A- Bir veya daha fazla ünite kÕsa-devre olabilir. Çözüm,
herbir üniteye bir kondenstop monte etmektir .
(BakÕnÕz Sayfa 16) .
B. Kondensi randÕmanlÕ bir úekilde tahliye ediyor
görünmelerine ra÷men, kondenstoplar uygulama için
çok küçük olabilir . Bir üst kapasitedeki kondenstopu
deneyin .
C. Kondenstop yetersiz hava atma kapasitesine sahip
olabilir veya hava kondenstopa ulaúmÕyor olabilir .
Her iki durumda da, yardÕmcÕ hava atÕcÕlar kullanÕn .
AnlaúÕlamaz sorunlar
E÷er kondenstop atmosfere tahliye yaparken iyi
çalÕúÕyor, fakat dönüú hattÕna ba÷landÕ÷Õnda sorun
çÕkÕyorsa úunlarÕ kontrol edin :
A. KarúÕ basÕnç kondenstopun kapasitesini
düúürebilir .
1.Dönüú hattÕ çok küçük - kondenstop sÕcak
2.Di÷er kondenstop buhar kaçÕrÕyor olabilir kondenstop sÕcak
3.Kondens tankÕndaki atmosferik havalandÕrma
tÕkanabilir - kondenstop sÕcak veya so÷uk
4.Dönüú hattÕnda tÕkanma - kondenstop sÕcak
5.Dönüú hattÕnda aúÕrÕ vakum - kondenstop so÷uk
Hayali Sorunlar:
Kondenstop tahliyesinde her zaman buhar kaçÕyor gibi
görünüyorsa úunu hatÕrlayÕn ki; daha düúük basÕnca
serbest bÕrakÕldÕ÷Õnda sÕcak kondens flaú buharÕ
oluúturur, fakat genellikle dönüú hattÕnda hemen
yo÷unlaúÕr (Sayfa 5 ‘e bakÕn) .
••
Buhar ve Kondens Dönüú HatlarÕ Boru HesaplarÕ
TanÕmlar
Ana Buhar HatlarÕ veya Ana Hatlar :
BuharÕ kazandan alÕp, çok sayÕda buhar kullanan
ünitelerin bulundu÷u yerlere taúÕyan hatlardÕr .
Buhar Da÷ÕtÕm (Tali) Hatlar :
BuharÕ ana hattan alan ve buhar ÕsÕtnalÕ ünitelere
gönderen hatlardÕr .
ÖRNEK :
4 bar(a) basÕnçta 50 mm çapÕnda bir buhar hattÕnÕn
maksimum buhar kapasitesi nedir?
Bunu hesaplamak için Sayfa 52 Tablo 52-1 ‘de sol
sütunda bulunan “Buhar basÕncÕ (bara) ‘ dan 4 olarak
alÕnÕr . Buradan 50mm çaplÕ buhar borusu sütununa
gelinir ve borunun 505 kg/h buhar geçirece÷i bulunur.
Kondenstop Tahliye HatlarÕ : Kondens ve flaú buharÕnÕ
kondenstoptan dönüú hattÕna taúÕyan hatlardÕr .
Kondens Dönüú HatlarÕ : Birçok kondenstop tahliye
hattÕndan kondensi alarak kazan dairesine taúÕyan
hatlardÕr .
TesisatÕn BoyutlandÕrÕlmasÕ
Bir buhar sisteminde boyutlandÕrmayÕ iki ana faktör
belirler :
1- Kazandaki baúlangÕç basÕncÕ ve tüm sistemin
müsaade
edilebilir
basÕnç
düúüúü
.
Sistemdeki toplam basÕnç düúüúü kazandaki
maksimum basÕncÕn %20 ‘sini aúmamalÕdÕr. Bu
husus bütün basÕnç düúüúlerini içermektedir (hat
kaybÕ, dirsekler ve vanalardaki kayÕplar) . ùurasÕ
unutulmamalÕdÕr ki basÕnç düúüúleri bir enerji
kaybÕdÕr .
2- Buhar HÕzÕ . AúÕnma ve gürültü hÕzla birlikte artar .
Proses buharÕ için uygun hÕzlar 30-60 m/sn
arasÕndadÕr . Fakat daha düúük basÕnçtaki ÕsÕtma
sistemleri normalde daha düúük hÕzlara sahiptir .
Göz önüne alÕnmasÕ gereken baúka bir konu ise
sistemin ihtiyaca ba÷lÕ olarak büyüyebilmesidir .
HatlarÕn buna göre boyutlandÕrÕlmasÕ gerekir . E÷er
bir úüphe varsa, büyük boyutlandÕrÕlmÕú hatlarda,
sÕnÕda belirlenmiú olan hatlara göre daha az sorun
ortaya çÕkacaktÕr .
Tablo 51-2. Buhar HÕzlarÕ (m/sn)
Boru ÇapÕ
Inch
mm
15
½”
2
50
4
100
6
150
1
17
19
21
22
Buhar basÕncÕ (barg)
12
25
33
37
38
44
41
47
44
50
100
50
50
50
50
KÕzgÕn buhar kapasitelerini belirlemek için tablo 51-3 ‘deki
çarpan düzeltme faktörlerini kullanÕn .
Tablo 51-3. KÕzgÕn Buhar øçin Kapasite Faktörleri
Boru ÇapÕ DN32
Buhar SÕcaklÕ÷Õ
BasÕnç barg 1
3
8
12
20
40
100
250
0
1,06
1,11
1,20
1,20
1,27
-
300
0
1,02
1,17
1,14
1,14
1,19
1,30
-
350
0
1,04
1,17
1,09
1,09
1,11
1,17
1,52
400
0
1,04
1,17
1,06
1,06
1,06
1,10
1,17
450
0
1,05
1,17
1,06
1,06
1,06
1,04
1,06
500
0
1,06
1,15
1,06
1,04
1,03
1,00
0,98
Boru ÇapÕ DN100
Tablo 51-1 DIN 2448’e göre Boru Ölçüleri
Boru
Boru
DÕú
Et
ba÷lantÕsÕ
ba÷lantÕsÕ
Çap
kalÕnlÕ÷Õ
(inch)
(DN)
(mm)
(mm)
15
21,3
2,0
½”
20
26,9
2,3
¾”
1”
25
33,7
2,6
1¼”
32
42,4
2,6
1½”
40
48,3
2,6
2”
50
60,3
2,9
2½”
65
76,1
2,9
3”
80
88,9
3,2
4”
100
114,3
3,6
5”
125
139,7
4,0
6”
150
168,3
4,5
8”
200
209,1
5,9
10”
250
273,0
6,3
Buhar SÕcaklÕ÷Õ
BasÕnç barg 1
øç
Çap
(mm)
17,3
22,3
28,5
37,2
43,1
60,3
70,3
82,5
107,1
131,7
159,3
207,3
260,4
3
8
12
20
40
100
250
0
1,10
1,30
1,15
1,18
1,27
-
300
0
1,08
1,08
1,09
1,15
1,19
1,25
-
350
0
1,12
1,00
1,08
1,09
1,11
1,14
1,47
400
0
1,13
1,11
1,10
1,09
1,09
1,11
1,14
450
0
1,13
1,30
1,09
1,10
1,09
1,05
1,06
500
0
1,15
1,30
1,10
1,09
1,08
1,02
0,97
Boru ÇapÕ DN200
Buhar SÕcaklÕ÷Õ
BasÕnç barg 1
3
8
12
20
40
100
250
0
1,18
1,20
1,26
1,28
1,29
-
300
0
1,19
1,20
1,23
1,23
1,21
1,23
-
350
0
1,20
1,20
1,18
1,16
1,13
1,13
1,40
400
0
1,20
1,17
1,14
1,11
1,04
1,06
1,01
450
0
1,19
1,16
1,12
1,10
1,06
1,00
0,98
••
500
0
1,30
1,16
1,12
1,09
1,05
1,00
0,95
Buhar ve Kondens Dönüú HatlarÕ Boru HesaplarÕ
Tablo 52-1 ’den ayrÕca bilinen bir buhar miktarÕnÕ taúÕmak
için gerekli basÕnç miktarÕ da hesaplanabilir .
E÷er 80 mm. lik bir buhar borusunun 4100 kg/h buhar
taúÕmasÕ gerekirse ne kadar bir basÕnca ihtiyaç
duyulaca÷Õ ise, yine tablodan 4100 kg/h’I karúÕlÕyacak
úekilde DN80 buhar borusundan aúa÷Õ do÷ru okunarak
onu kesen basÕnç sol taraftan okunabilir ki bu da 16 bara
‘dÕr. Çabuk buhar hÕzÕ hesabÕ için sayfa 51 Tablo 51-2 ‘ye
bakÕlÕr . Daha do÷ru bir hesaplama için aúa÷Õdaki formül
kullanÕlabilir :
Q
V
3600 x S
V = HÕz (m/sn)
Q = Buhar Yükü (m3/h)
S = Borunun iç kesit alanÕ (m2) Tablo 51-1 ‘den
Gerek duyuldu÷unda bir buhar hattÕndaki basÕnç düúüúü
Sayfa 53 Diyagram 53-1 kullanÕlarak bulunur .
ÖRNEK : DN80 çapÕnda, 150 m uzunlu÷unda düz bir
boru hattÕnda 6 barg basÕnçta, 2000 kg/h ‘lik buhar
kapasitesinde oluúacak basÕnç düúüúü ve hat sonundaki
basÕncÕ úu úekilde hesaplayabiliriz .
Boruda ortalama 5,5 barg ‘lik bir basÕnç kabul edelim.
Tablodan 38 mmSS/m bir basÕnç düúüúü bulunur .
Sonuçta toplam basÕnç düúüúü ;
150 x 38 = 5700 mmSS/m§0,57 bar olur . Hat sonundaki
basÕnç ise 6 - 0,57 = 5,43 barg olacaktÕr .
Kondenstop Tahliye HatlarÕ
Kondenstop
tahliye
hatlarÕ
genelde
kÕsadÕr.
Kondenstopun uygun boyutlandÕrÕldÕ÷Õ kabul edildi÷inde,
kondenstop ba÷lantÕsÕyla aynÕ çapta tahliye hattÕ kullanÕlÕr
. Kondenstopla kondens dönüú borusu arasÕn-da çok
düúük basÕnç farklarÕ oluúmasÕ durumunda, kondenstop
tahliye hatlarÕ bir üst çap olarak seçilebilir.
Kondens Dönüú HatlarÕ
Orta ve büyük ölçekli tesisler için, kondens dönüú
borusu veya borularÕnÕn hesaplanmasÕnda bu konu ile
ilgili danÕúmanlardan yararlanÕlmasÕ faydalÕdÕr .
Genellikle aúa÷Õda belirtilen nedenlerden dolayÕ
dönüú borusunu bir veya iki çap büyük seçmek iyi bir
uygulama için gözönüne alÕnmalÕdÕr.
) Tesis için ileride oluúabilecek kapasite artÕúÕ
) Borularda oluúabilecek pas, kazan taúÕ birikimini
dikkate alma
ÖRNEK : 2 barg buhar basÕncÕnda 400 kg/h
kapasiteli DN40 çapÕnda 150 m uzunlu÷unda
atmosfere açÕk bir kondens dönüú hattÕnda basÕnç
düúüúü; Sayfa 53 Tablo 53-1 ‘den 2 barg ’e karúÕlÕk
gelen kapasite faktörü 0,256 olarak alÕnÕr . Belirtilen
yük bu faktöre bölünür .
400
V
1562 kg/h
0,256
Bu, DN40 çapÕndaki bir boruda 2 mmSS/m basÕnç
düúüúüne karúÕlÕk gelir . Kondens hattÕ 150 m
oldu÷undan toplam basÕnç düúüúü
150 x 2 = 300mmSS/m = 0,3 barg ‘dir .
Kondenstoplar ve Yüksek KarúÕ BasÕnç
Normal úartlarÕ aúan karúÕ basÕnçlar, dönüú hatlarÕnÕn
tÕkanmasÕndan, kondens yükünün artmasÕndan veya
kondenstoplarÕn hatalÕ çalÕúmasÕndan meydana
gelebilir. Belirli bir kondenstopun çalÕúmasÕna ba÷lÕ
olarak, karúÕ basÕnç problem teúkil eder veya etmez .
Sayfa 3 ‘deki seçim ve mukayese tablosundan dönüú
hatlarÕnda muhtemel karúÕ basÕnç oldu÷u kabul
edilerek kondenstopun bu basÕnca karúÕ çalÕúmasÕndan emin olunmasÕ gerekir . Çünkü karúÕ basÕnç,
basÕnç farkÕnÕ azaltarak kondenstop kapasitesini
düúürür . Ciddi durumlarda, kapasite düúmesi ve
basÕnç farkÕ düúüúlerini önlemek için bir büyük
kapasite kondenstopun kullanÕlmasÕ gerekebilir .
Tablo 51-1 Buhar HatlarÕ øçin Buhar Kapasitesi (kg/h) ( HÕz 30 m/sn)
Buhar
Buhar Boru ÇapÕ DN
BasÕncÕ
15
20
25
32
40
50
65
bar (a)
1,1
14
24
39
67
92
150
215
1,3
16
28
45
79
105
175
250
1,5
18
32
52
90
125
200
290
2
24
42
68
120
160
265
375
3
35
62
99
170
235
385
550
4
46
81
130
225
310
505
720
5
56
99
160
280
380
625
890
6
67
120
190
330
450
740
1055
8
88
155
250
435
590
970
1385
9
98
175
280
485
660
1090
1550
10
110
190
310
535
730
1200
1715
130
370
640
12
230
870
1430
2040
265
430
740
1010
1660
2370
14
150
16
170
1150
1890
2695
300
490
845
945
18
340
340
545
1290
2120
3020
605
20
605
375
1050
1430
2345
3350
410
22
1150
665
1150
1570
2575
3675
785
1850
4335
26
275
485
1360
3040
30
315
560
1565
3505
905
2135
5000
750
6700
40
425
1210
2100
2860
4695
945
50
535
1525
2645
3605
5925
8450
1150
3220
4385
60
650
1855
7200
10270
1360
3815
5195
70
770
2200
8535
12180
14160
1585
2560
4435
6040
80
895
9930
90
1 030
1 820
2935
5090
11400
6935
16260
6935
100
1 170
2 065
3 335
7880
12950
18470
80
100
125
150
330
390
445
580
850
1115
1375
1630
2145
2400
2650
3155
3660
4165
4670
5175
5 680
6700
7730
10350
13060
15880
18820
21890
25120
28550
575
670
765
1000
1465
1920
2365
2810
3690
4130
4565
5435
6305
7170
8 040
8 915
9 785
11540
13310
17830
22500
27340
32410
37700
43270
49170
900
1050
1205
1575
2300
3015
3720
4420
5800
6490
7175
8540
9910
11270
12640
14010
15380
18140
20920
28020
35360
42970
50940
59250
68000
77280
1 300
1 520
1 735
2275
3325
4355
5375
6385
8380
9375
10360
12340
14310
16280
18260
20240
22220
26200
30220
40480
51070
62080
73580
85580
98230
111630
••
Buhar ve Kondens HatlarÕ Boru HesaplarÕ
Tablo 53-1 Kondens HatlarÕ için Kondens Kapasiteleri
Buhar Boru ÇapÕ (mm)
BasÕnç
Düúüúü
15
20
25
32
40
50
65
mmSS/m
Kondens Kapasitesi (kg/h)
1
67
153
310
677
1048
2149
3597
2
95
217
438
958
1483
3040
5 087
3
116
266
537
1174
1816
3723
6230
4
134
307
620
1355
2097
4299
7194
150
343
693
1516
2345
4807
8044
5
6
164
376
759
1660
2569
5265
8 811
177
820
7
406
1793
2775
5687
9517
8
190
434
877
1917
2966
6080
10175
9
201
461
930
2033
3146
6449
10792
212
486
980
2143
3317
6798
11375
10
12
232
532
1074
2348
3633
7447
12461
14
251
575
1160
2536
3924
8043
13460
16
268
615
1240
2711
4195
8599
14389
18
285
652
1315
2876
4450
9120
15262
1387
3032
4691
16088
300
687
9614
20
22
315
721
1454
3180
4920
10083
16873
24
329
753
1519
3321
5138
10531
17623
26
342
784
1581
3457
5348
10961
18343
28
355
813
1641
3587
5550
11375
19035
30
368
842
1698
3713
5745
11774
19703
32
380
869
1754
3835
5933
12160
20350
34
392
896
1808
3953
6116
12535
20976
36
403
922
1861
4067
6293
12898
21584
414
947
1912
4179
6466
13252
22175
38
40
425
972
1961
4287
6634
13596
22751
42
435
996
2010
4393
6798
13932
23313
44
446
1020
2057
4497
6958
14260
23862
456
1042
2103
4598
7114
14580
24398
46
48
465
1065
2148
4697
7267
14894
24923
1087
50
475
2193
4794
7417
15201
25437
Kondens dönüú hattÕnda, atmosferik basÕnçta “Flaú BuharÕ” haline dönüúen kondens miktarÕ kg/h.
YukarÕdaki kapasiteler 0,35 bar basÕnca göre hesaplanmÕútÕr.
Diøer basÖnçlar için bu kapasiteler yandaki faktörlerle çarpÖlmalÖdÖr.
Diyagram 53-1 KÕzgÕn Buhar HatlarÕnda BasÕnç Düúüúü
Buhar BasÕnç Düúüúü mmSS/m
80
100
6413
13527
9070
19130
11108
23430
12827
27055
14341
30248
15710
33135
16968
35790
18140
38261
19240
40582
20281
42777
22217
46860
23997
50615
25 654
54110
27210
57392
28682
60496
30082
63449
31420
66270
32720
68976
33937
71580
35128
74093
36280
76523
37397
78878
38481
81165
39535
83389
40563
85555
41564
87668
42542
89731
43499
91747
44434
93721
45350
95653
1 barg : 0,415
2 barg : 0,256
4 barg : 0,162
7 barg : 0,124
9 barg : 0,108
125
150
25410
40485
35935
57255
44012
70123
50821
80971
56819
90529
62242
99169
67230
107115
71871
114511
76231
121457
80355
128027
88024
140247
95077
151484
101642
161943
107807
171767
113639
181058
119186
189896
124485
198339
129568
206438
134460
214231
139179
221750
143743
229023
148167
236071
152463
242915
156641
249572
160710
256055
164679
262379
168554
268553
172342
274589
176049
280494
179679
286279
12 barg: 0,09
17 barg: 0,07
31 barg: 0,06
42 barg: 0,055
Buhar MiktarÕ (kg/h)
••
Özgül IsÕ – Özgül A÷ÕrlÕk
Tablo 54-1. SÕvÕ ve KatÕlarÕn Fiziksel Özellikleri
SÕvÕ (S)
0
28 API Gaz ya÷Õ
0
34 API Orta-rafine
Aka÷aç ùurubu
Alüminyum
Amonyak, 100%
Amonyak, 26%
Anhidrit
Aroclor
Asbest levha
Asetik Asit, 10%
Asetik Asit, 100%
Aseton, 100%
Asfalt
Asfalt katÕ
BakÕr
Bal
Benzin
Benzol
Buz
Buz -Dondurma
Cam pamu÷u
Cam pyrex
Deri
KatÕ (K)
S
S
S
K
S
S
S
S
K
S
S
S
S
K
K
S
S
S
S
S
K
K
K
Domuz ya÷Õ
Dondurma
Dowtherm A
Dowtherm C
Et taze,ortalama
Etil Alkol, 95%
Etilen glikol
Fosforik asit, 10%
Fosforik asit, 20%
Fuel Oil No 1 (Kerosene)
Fuel Oil No 2
Fuel Oil No 3
Fuel Oil No 4
Fuel Oil No 5
Fuel Oil No 6
Gliserin, 100%
Hidroklorik asit, 31,5 (Tuz ruhu)
Hidroklorik asit, 10% (Tuz ruhu)
Ka÷Õt
Keten ya÷Õ
Kil, kuru
Kok komürü katÕ
Kömür
Kömür, tars
Kurùun
Lastik, (vulkanize)
Magnezyum, 85%
Mantar
Metil Alkol 90%
Mum
K
K
S
S
K
S
S
S
S
S
S
S
S
S
S
S
S
S
K
K
K
K
K
K
K
K
S
K
S
K
Mum, (erimiù)
Nikel
Nitrik Asit, 10%
Nitrik Asit, 60%
Nitrik Asit, 95%
Pamuk kozasÕ ya÷Õ
Pamuk, kumaù
Phenol (Karbolik asit)
Süt
Taze BalÕk Ortalama
Taze Meyva Ortalama
Tu÷la & duvar
Tuzlu su Kalsiy. klorid, 25%
Tuzlu su Sody. klorid, 25%
Ya÷ asiti Palmitic
Ya÷ asiti Stearic
Zamk 2 ölç. su 1 ölç. kuru zamk
S
K
S
S
S
S
K
S
S
K
K
K
S
S
S
S
S
öz. a÷.@
0
18-20 C
0.88
0.85
2.64
0.61
0.90
1.53
1.44
0.88
1.01
1.05
0.78
1.00
1.1-1.5
8.82
0.73
0.84
0.90
0.072
2.25
0.861.02
0.92
0.99
1.10
0.81
1.11
1.05
1.11
0.81
0.86
0.88
0.90
0.93
0.95
1.26
1.15
1.05
1.7-1.15
0.93
1.9-2.4
1.0-1.4
1.2-1.8
1.20
11.34
1.10
0.208
0.25
0.82
0.860.91
0.90
8.90
1.05
1.37
1.50
0.95
1.50
1.07
1.03
1.6-2.0
1.23
1.19
0.85
0.84
1.09
Tablo 54-1. SÕvÕ ve KatÕlarÕn Fiziksel Özellikleri
öz. ÕsÕ. @
0
20 C
0
kJ/kg/ C
1,75
1,84
2,01
0.96
4,61
4,19
0.97
1.08
0.80
4.02
2,01
2.15
1,76
0.92-1.7
0,42
1.42
2,22
1,72
2.09
2.93
0,65
0.84
1.51
2.67
2,93
2,64
1,47-2,7
2,93
2,51
2,43
3.9
3,56
1.97
1.84
1,8
1.76
1,72
1.67
2,43
2,51
3,14
1,88
1,84
0.94
1.11
1.09-1,55
0
1.46@ 40 c
0.13
1,74
1.13
2,01
2.72
2.60
4.02
0,46
3,77
2,68
2,09
1,96
1.34
2.34
3.77-3,89
3.14-3.43
3.35-3.68
0.92
2.88
3.29
2.73
2.30
3.73
A÷aç
Çelik Paslanmaz 300 seri
0
Çelik, hafif @ 70 F
Çinko
Deniz suyu
øpek
Karbontetraklorid
Kükürt
Kum
SAE -20 (#20 makina ya÷)
SAE -30 (#30 makina ya÷Õ)
SAE -SW (#8 makina ya÷Õ)
Sarap (Sofra)
Sebze,ortalama tazelik
Seker úurubu, 40%
Seker úurubu, 60%
Seker, kamÕ & pancar
Sodyum hidroksit, 30%
Sodyum hidroksit, 50%
(Kostik asit)
Soya ya÷Õ
Su
Sülfürik asit, 110%
Sülfürik asit, 20%
Sülfürik asit, 60%
Sülfürik asit, 98%
Terabantin (Neft ya÷Õ)
Titanyum
Toulen
Trikloretilen
Yün
SÕvÕ (S)
veya
KatÕ (K)
K
K
K
K
S
K
S
K
K
S
S
S
S
K
S
S
K
S
S
S
S
S
S
S
S
S
K
S
S
K
öz. a÷. @
0
18-20 C
0.35-0.9
8.04
7.90
7.05
1.03
1.25-1.35
1.58
2.00
1.4-1.76
0.89
0.89
0.88
1.03
1.18
1.29
1.66
1.33
1.53
0.92
1.00
1.14
1.50
1.84
0.86
4.50
0.86
1.62
1.32
öz. ÕsÕ. @
0
20 C
0
kJ/kg/ C
3.77
0.50
0.46
0.40
3,94
1.38
0.88
0.85
0.79
3,77
3,05-3.94
2.76
3.10
1.26
3,52
3,27
1,0-1.38
4,19
1,13
3,52
2,18
1,46
1,76
0.54
1.76
0.90
1,36
Tablo 54-2. GazlarÕn Fiziksel özellikleri
Amonyak
Benzen
Bütan
Etan
Etilen
Freon-12
Hava
Hidrojen
Hidrojen sülfid
Karbondioksit
Karbonmonoksit
Klor
Metan
Nitrojen
Oksijen
Propan
Su BuharÕ (Buhar)
Sülfirdioksit
öz. a÷. @
0
18-20 C
0.60
2.00
1.10
0.97
1.00
0.069
1.20
1.50
0.97
2.50
0.55
0.97
1.10
1.50
2.30
0
öz. ÕsÕ. @ 20 C
0
kJkg/ C
2,26
1,361
1,905
2,09
1,88
0.67
1,0
14,32
1,05
0,88
1,068
0.494
2,51
1,059
0.942
1,93
1,897
0,678
••
Teknik tablolar
Tablo 55-1 DIN2440’a Uygun Borular
Çap
mm
1/8”
¼”
3/8”
½”
¾”
1”
11/4”
11/2”
2”
21/2”
3”
4”
5”
6”
6
8
10
15
20
25
32
40
50
65
80
100
125
150
DÕú
çap
(mm)
10,2
13,5
17,2
21,3
26,9
33,7
42,4
48,3
60,3
76,1
88,9
114,3
139,7
165,1
Et
kalÕnlÕ÷Õ
(mm)
2,00
2,35
2,35
2,65
2,65
3,25
3,25
3,25
3,65
3,65
4,05
4,50
4,85
4,85
Tablo 55-2 DIN2441’e Uygun Borular
A÷ÕrlÕk
(kg/m)
Çap
mm
0,407
0,650
0,852
1,22
1,58
2,44
3,14
3,61
5,10
6,51
8,47
12,1
16,2
19,2
1/8”
¼”
3/8”
½”
¾”
1”
11/4”
11/2”
2”
21/2”
3”
4”
5”
6”
6
8
10
15
20
25
32
40
50
65
80
100
125
150
DÕú
çap
(mm)
10,2
13,5
17,2
21,3
26,9
33,7
42,4
48,3
60,3
76,1
88,9
114,3
139,7
165,1
Et
kalÕnlÕ÷Õ
(mm)
2,65
2,90
2,90
3,25
3,25
4,05
4,05
4,05
4,50
4,50
4,85
5,40
5,40
5,40
Tablo 55-3 DIN2441’e Uygun Borular
A÷ÕrlÕk
(kg/m)
Çap
mm
0,493
0,769
1,02
1,45
1,90
2,97
3,84
4,43
6,17
7,90
10,01
14,4
17,8
21,2
1/8”
¼”
3/8”
½”
¾”
1”
11/4”
11/2”
2”
21/2”
3”
4”
5”
6”
6
8
10
15
20
25
32
40
50
65
80
100
125
150
DÕú
çap
(mm)
10,2
13,5
17,2
21,3
26,9
33,7
42,4
48,3
60,3
76,1
88,9
114,3
139,7
165,1
Et
kalÕnlÕ÷Õ
(mm)
2,65
2,90
2,90
3,25
3,25
4,05
4,05
4,05
4,50
4,50
4,85
5,40
5,40
5,40
A÷ÕrlÕk
(kg/m)
0,493
0,769
1,02
1,45
1,90
2,97
3,84
4,43
6,17
7,90
10,01
14,4
17,8
21,2
Tablo 55-4 DIN’e Göre Flanú Ölçüleri
DN
25
32
40
50
65
80
100
125
150
200
250
300
D
100
120
130
140
160
190
210
240
265
320
375
440
PN6
k
z
75
4
90
4
100
4
110
4
130
4
150
4
170
4
200
8
225
8
280
8
335
12
395
12
M
10
12
12
12
12
16
16
16
16
16
16
20
D
115
140
150
165
185
200
220
250
285
340
395
445
PN10
k
z
85
4
100
4
110
4
125
4
145
4
160
8
180
8
210
8
240
8
295
8
350
12
400
12
M
12
16
16
16
16
16
16
16
20
20
20
20
D
115
140
150
165
185
200
220
250
285
340
405
460
PN16
k
z
85
4
100
4
110
4
125
4
145
4
160
8
180
8
210
8
240
8
295
12
355
12
410
12
M
12
16
16
16
16
16
16
16
20
20
24
24
D
115
140
150
165
185
200
235
270
300
360
425
485
PN25
k
z
85
4
100
4
110
4
125
4
145
8
160
8
190
8
220
8
250
8
310
12
370
12
430
12
M
12
16
16
16
16
16
20
24
24
24
27
27
D
115
140
150
165
185
200
235
270
300
375
450
515
PN40
k
z
85
4
100
4
110
4
125
4
145
8
160
8
190
8
220
8
250
8
320
12
385
12
450
16
Metrik Birimden Amerikan Birimlerine Dönüútürme
UZUNLUK
1 mm = 0,0394 inch
1 m = 3,28 feet
1 inch = 25,4 mm
1 foot = 0,305 m
ALAN
1 cm2= 0,155 inch2
1 m2 = 10,764 inch2
1 sq inch = 6,45 cm2
1 sq foot = 0,0929 cm2
HACIM
1 dm3= 61,02 inch3
1 m3 = 35,31 inch3
1 cu inch = 16,39 cm3
1 cu foot = 28,32 dm3
HIZ
1 m/sn.= 3,281 feet/s
1 foot/sec = 0,305 m/sn
AöIRLIK
1 kg = 2,205 pound (lb.)
1 pound (lb) = 0,452 kg
BASINÇ
1 kg/cm2 = 14,22 psi
1 kg/m2 = 0,205 psf
1 bar = 14,5 psi
1 psi = 0,0689 bar
ISI
1 kJ = 1000 jul
1 kilowat-saat (KWh) = 3600 kJ
1 Btu/ft2.h. 0F = 20,44 kJ/h.m2. 0C
SICAKLIK
¨tc = 5/9 ¨tf
tc = 5/9 (tf-32)
¨tf = 9/5 ¨tc
tf = 9/5 tc + 32
••
M
12
16
16
16
16
16
20
24
24
27
30
30