Temel Bilgisayar Bilimleri

 2014 Temel Bilgisayar Bilimleri Ders Notları Ayşe Cabi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu BİLGİSAYAR (COMPUTER) NEDİR? ................................................................................................................... 1 BİLGİSAYARIN TARİHİ ..................................................................................................................................... 1 İLK KUŞAK: VAKUM TÜPLERİ (1942-­‐1956) .................................................................................................................. 1 İKİNCİ KUŞAK: TRANSİSTÖRLER (1956-­‐1963) ............................................................................................................... 1 ÜÇÜNCÜ KUŞAK: ENTEGRE DEVRELER (1964-­‐1971) ..................................................................................................... 2 DÖRDÜNCÜ KUŞAK: MİKRO DEVRELER (1971-­‐?) .......................................................................................................... 2 BEŞİNCİ (VE GELECEK) KUŞAK .................................................................................................................................... 2 BİLGİSAYARIN KULLANIM ALANLARI ............................................................................................................... 2 BİLGİSAYAR SİSTEMİ ....................................................................................................................................... 3 DONANıM (HARDWARE) ........................................................................................................................................... 3 YAZıLıM (SOFTWARE) ............................................................................................................................................... 3 Sistem Yazılımları ........................................................................................................................................... 3 Uygulama Yazılımları ..................................................................................................................................... 3 BİLGİSAYARIN YAPISI ...................................................................................................................................... 4 GİRİŞ BİRİMİ ........................................................................................................................................................... 4 Klavye ............................................................................................................................................................. 4 Fare (Mouse) .................................................................................................................................................. 5 Touch Pad ....................................................................................................................................................... 6 Dokunmatik Ekran (Touch Screen) ................................................................................................................. 6 Tarayıcı (Scanner) ........................................................................................................................................... 6 İŞLEM BİRİMİ .......................................................................................................................................................... 6 Anakart ........................................................................................................................................................... 6 İşlemci (CPU-­‐MİB) ........................................................................................................................................... 6 Bellek ve Depolama Birimleri .......................................................................................................................... 7 ÇıKıŞ BİRİMİ ........................................................................................................................................................... 9 Monitör (Ekran) .............................................................................................................................................. 9 Hoparlör ......................................................................................................................................................... 9 Yazıcı ............................................................................................................................................................ 10 Çizici ............................................................................................................................................................. 11 İLETİŞİM BİRİMİ ..................................................................................................................................................... 11 Fax-­‐Modem kartı .......................................................................................................................................... 11 Ethernet kartı ............................................................................................................................................... 11 WİNDOWS XP ............................................................................................................................................... 12 WİNDOWS’TA BİLGİSAYARı AÇMAK ........................................................................................................................... 12 WİNDOWS’TA BİLGİSAYARı KAPATMAK ...................................................................................................................... 12 WİNDOWS’TA BİLGİSAYARı YENİDEN BAŞLATMAK ........................................................................................................ 12 WİNDOWS EKRANı ................................................................................................................................................ 12 GÖREV ÇUBUĞU .................................................................................................................................................... 12 Windows ile Birçok Uygulama Başlatma ...................................................................................................... 12 Görev Çubuğunun Yerini Değiştirme ............................................................................................................ 13 Görev Çubuğunun Boyunu Ayarlama ........................................................................................................... 13 Uygulamalar Arası Geçiş .............................................................................................................................. 13 PENCERELER ......................................................................................................................................................... 13 MASAÜSTÜ ÖĞELERİ VE KULLANIMI ............................................................................................................. 13 MASAÜSTÜ .......................................................................................................................................................... 13 ii BİLGİSAYARıM ....................................................................................................................................................... 13 BELGELERİM ......................................................................................................................................................... 13 AĞ BAĞLANTıLARıM ............................................................................................................................................... 13 GERİ DÖNÜŞÜM KUTUSU ........................................................................................................................................ 13 MASAÜSTÜNDE İŞLEMLER ............................................................................................................................ 14 KıSAYOL İŞLEMLERİ ................................................................................................................................................ 14 Masaüstüne Kısayol Oluşturma .................................................................................................................... 14 Kısayolu Yeniden Adlandırma ....................................................................................................................... 14 SİMGELERİ YERLEŞTİRMEK ....................................................................................................................................... 14 Otomatik Düzenleme .................................................................................................................................... 14 Masaüsünde Simgelerini İstediğimiz Yere Düzenleme ................................................................................. 14 Belli Bir Kritere Göre Yerleştirme .................................................................................................................. 14 BAŞLAT MENÜSÜ ÖĞELERİ ........................................................................................................................... 15 TÜM PROGRAMLAR ............................................................................................................................................... 15 DONATıLAR .......................................................................................................................................................... 15 Eğlence – Ses Ayar Denetimi ........................................................................................................................ 15 Eğlence – Ses Kaydedici ................................................................................................................................ 15 Eğlence – Windows Media Player ................................................................................................................ 15 Erişilebilirlik – Büyüteç .................................................................................................................................. 15 Erişilebilirlik – Ekran Klavyesi ........................................................................................................................ 15 Erişilebilirlik – Erişilebilirlik Sihirbazı ............................................................................................................. 15 Erişilebilirlik – Hizmet Programı Yöneticisi ................................................................................................... 15 İletişim – Ağ Bağlantıları .............................................................................................................................. 15 İletişim – Ağ Kurulum Sihirbazı ..................................................................................................................... 15 İletişim – Hyper Terminal ............................................................................................................................. 15 İletişim – Uzak Masaüstü Bağlantısı ............................................................................................................. 15 İletişim – Yeni Bağlantı Sihirbazı ................................................................................................................... 15 Sistem Araçları – Disk Birleştiricisi ................................................................................................................ 15 Sistem Araçları – Disk Temizleme ................................................................................................................. 15 Sistem Araçları – Dosya ve Ayar Aktarma Sihirbazı ...................................................................................... 16 Sistem Araçları – Karakter Eşlem .................................................................................................................. 16 Sistem Araçları – Sistem Bilgisi ..................................................................................................................... 16 Sistem Araçları – Sistem Geri Yükleme ......................................................................................................... 16 Sistem Araçları – Yedekleme ........................................................................................................................ 16 Sistem Araçları – Zamanlanmış Görevler ..................................................................................................... 16 Adres Defteri ................................................................................................................................................ 16 Eşitle ............................................................................................................................................................. 16 Hesap Makinesi ............................................................................................................................................ 16 Komut İstemi ................................................................................................................................................ 16 Not Defteri .................................................................................................................................................... 16 Paint ............................................................................................................................................................. 16 Program Uyumluluk Sihirbazı ....................................................................................................................... 16 Windows Gezgini .......................................................................................................................................... 16 Windows Movie Maker ................................................................................................................................ 16 Windows XP Turu ......................................................................................................................................... 16 Word Pad ...................................................................................................................................................... 17 AYARLAR .............................................................................................................................................................. 17 ARA .................................................................................................................................................................... 17 iii YARDıM VE DESTEK ................................................................................................................................................ 17 EN SON KULLANDıKLARıM ....................................................................................................................................... 17 DENETİM MASASı .................................................................................................................................................. 17 YAZıCı VE FAKSLAR ................................................................................................................................................. 17 ARA .................................................................................................................................................................... 17 YARDıM VE DESTEK ................................................................................................................................................ 17 ÇALıŞTıR .............................................................................................................................................................. 17 DENETİM MASASI ......................................................................................................................................... 18 AĞ BAĞLANTıLARı ................................................................................................................................................. 18 BÖLGE VE DİL SEÇENEKLERİ ..................................................................................................................................... 18 Bölgesel Seçenekler ...................................................................................................................................... 18 Diller ............................................................................................................................................................. 19 DONANıM EKLE ..................................................................................................................................................... 19 ERİŞİLEBİLİRLİK SEÇENEKLERİ .................................................................................................................................... 19 Klavye ........................................................................................................................................................... 19 Ses ................................................................................................................................................................ 20 Görüntü ........................................................................................................................................................ 20 Fare .............................................................................................................................................................. 20 Genel ............................................................................................................................................................ 20 FARE ................................................................................................................................................................... 20 Düğmeler ...................................................................................................................................................... 20 İşaretçiler ...................................................................................................................................................... 20 İşaretçi Seçenekleri ....................................................................................................................................... 21 Tekerlek ........................................................................................................................................................ 21 OYUN KUMANDALARı ............................................................................................................................................. 21 GÖREV ÇUBUĞU VE BAŞLAT MENÜSÜ ....................................................................................................................... 21 Görev Çubuğu ............................................................................................................................................... 21 Başlat Menüsü .............................................................................................................................................. 21 GÖRÜNTÜ ............................................................................................................................................................ 22 Temalar ........................................................................................................................................................ 22 Masaüstü ...................................................................................................................................................... 22 Ekran Koruyucu ............................................................................................................................................ 22 Görünüm ...................................................................................................................................................... 22 Ayarlar .......................................................................................................................................................... 22 GÜÇ SEÇENEKLERİ .................................................................................................................................................. 23 Güç Düzenleri ............................................................................................................................................... 23 Uyarılar ......................................................................................................................................................... 23 Güç Ölçer ...................................................................................................................................................... 23 Gelişmiş ........................................................................................................................................................ 23 Hazırda Beklet .............................................................................................................................................. 24 İNTERNET SEÇENEKLERİ ........................................................................................................................................... 24 Genel ............................................................................................................................................................ 24 KLASÖR SEÇENEKLERİ ............................................................................................................................................. 24 Genel ............................................................................................................................................................ 24 Görünüm ...................................................................................................................................................... 24 Dosya Türleri ................................................................................................................................................ 24 KLAVYE ................................................................................................................................................................ 24 Hız ................................................................................................................................................................. 24 KULLANıCı HESAPLARı ............................................................................................................................................ 25 iv Hesap Değiştir .............................................................................................................................................. 25 Hesap Türümü Değiştir ................................................................................................................................. 25 Hesabı Sil ...................................................................................................................................................... 25 Yeni Hesap Oluştur ....................................................................................................................................... 25 Kullanıcıların Oturum Açma ve Kapatma Şeklini Değiştir ............................................................................. 25 PROGRAM EKLE VEYA KALDıR ................................................................................................................................... 25 SES EFEKTİ VEYA SES AYGıTLARı ................................................................................................................................ 25 Ses Ayarı ....................................................................................................................................................... 25 Ses Efekti ...................................................................................................................................................... 26 Ses ................................................................................................................................................................ 26 SİSTEM ................................................................................................................................................................ 27 Genel ............................................................................................................................................................ 27 Bilgisayar Adı ................................................................................................................................................ 27 Donanım ....................................................................................................................................................... 27 Sistem Geri Yükleme ..................................................................................................................................... 27 Otomatik Güncelleştirmeler ......................................................................................................................... 27 Uzak .............................................................................................................................................................. 27 TARAYıCı VE KAMERALAR ........................................................................................................................................ 27 TARİH VE SAAT ...................................................................................................................................................... 27 Tarih ve Saat ................................................................................................................................................. 27 Saat Dilimi .................................................................................................................................................... 27 İnternet Saati ................................................................................................................................................ 27 YAZı TİPLERİ ......................................................................................................................................................... 28 YAZıCı VE FAKSLAR ................................................................................................................................................. 28 ZAMANLANMıŞ GÖREVLER ...................................................................................................................................... 28 BİLGİSAYARDA KULLANILAN TEMEL TERİMLER ............................................................................................. 29 v Bilgisayar (Computer) Nedir?
Bilgisayar aritmetiksel mantıksal işlemler yapabilen, bilgi depolayan, hatasız ve hızlı işlem yapabilen bir
makinedir.
∞ Aritmetiksel(+,-,*,/) ve Matıksal (<,>,=,or,and,xor…) işlem yapabilme.
∞ Bilgi depolayabilme
∞ Hızlı İşlem Yapma
∞ Hatasız İşlem yapma
Bilgisayar her zaman hatasız çalışır. Ancak kullanıcı hata yaparsa bilgisayarda hata yapar.
Bilgisayarın Tarihi
İlk bilgisayarın; bundan yaklaşık olarak 5000 yıl önce Asya’da ortaya çıkan bugün de hala ilkokul sıralarında da
olsa kullanılan abaküs olduğu düşünülebilir. Fakat daha sonra kâğıt ve kalemin yaygınlaşması ile abaküs
önemini kaybetmeye başladı.
1642 yıllarında, Fransız bir vergi tahsildarının oğlu olan 18 yaşındaki Blaise Pascal (1623-1662), babasına işine
yarayacak Pascalin adında bir tip hesap makinası geliştirdi. Bu araç 10 tabanına göre işlemlerde başarı ile
kullanıldı. pascalinin dezavantajı toplama işlemi ile sınırlı olmasıydı.
1694 yılında alman matematikçisi ve filozofu olan Gottfried Wilhem von Leibniz (1646-1716), çarpma
işlemlerinde de kullanılabilecek pascalini yapmayı başardı. Daha sonra bir fransız olan Charles Xavier Thomas
de Colmar dört temel matematiksel işlemi (toplama, çıkartma, çarpma ve bölme) yapan cihazı yapmayı başardı.
Bilgisayar tarihinin gerçek başlangıcı ise bugün İngiliz bir matematik profösörü olan, Charles Babbage (17911871) ile başlar. 1812 de Babbage makinalar ile matematik arasındaki doğal uyuma dikkat çekti. Makinalar hata
yapmaksızın görevlerini tekrarlayan cihazlardır. Matematikte ise; özellikle matematiksel tabloların üretilmesi
basit adımların tekrarlanması ile gerçekleşir. Problem matematiğin ihtiyacına göre makinaların olayı
uygulayabilmesiydi. 1822 de bu problemin çözülmesi için Babbage’in ilk adımı Difransiyel eşitliklerin çözümü için
Farklar Makinası (Difference Engine) denilen bir makina önerdi.
Lokomotif gibi büyük ve buhar gücüyle çalışan makina bir programa sahip olacak hesaplamaları yaptıktan sonra
sonuçları otomatik olarak yazabilecekti. 10 yıl bu makina için çalışan Babbage aniden ilk düşüncesinden
hareketle Analitik Makina (Analytical Machine) ismini kullandı. Bugünün standartlarına göre çok ilkel olan
Babbage’nin buhar güçlü bilgisayarı sonuçta asla yapılmadı.
İlk Kuşak: Vakum Tüpleri (1942-­‐1956) İkinci dünya savaşının başlaması ile yönetimler bilgisayarların potansiyel stratejik önemi nedeniyle bilgisayar
araştırmalarını iyice arttırdılar. 1941 de Alman mühendis Konrad Zuse uçak ve roketler için Z3 olarak
adlandırılan bir bilgisayar geliştirdi. Müttefik kuvvetler daha güçlü bilgisayarlar için çalışmaya başladılar.
1944 de ingilizler almanların mesajlarını çözebilmek için Colossus adlı gizli kodları kırmayı başaran bilgisayarı
dizayn ettiler. IBM ile çalışan Howard H. Aiken (1900-1973), 1944 de tamamen elektronik hesap makinasını
üretti. Kısaca Mark I olarak adlandırlan makina elektronik rolelerden oluşmuş bir cihazdı. Mekanik parçaları
hareket ettirmek için elektromagnetik sinyaller kullanılmıştı. Makina yavaştı çünkü tek hesaplama 3-5 saniye
alıyordu ve ard arda gelen hesaplamalar sırasında herhangi bir şey değiştirilemiyordu. Fakat daha kompleks
eşitliklerin üstesinden gelebiliyordu.
Savaş nedeniyle gelişmiş diğer bir bilgisayar, Amerikan hükümeti ve Pennsylvania Universitesi ortaklığı ile
ortaya çıkmış olan ENIAC adlı bilgisayardı (Electronic Numerical Integrator And Computer). Bilgisayar 18000
vakum tüpü, 70000 direnç ve 5000000 lehim noktarına sahipti. 160 kilowatt elektrik gücü tüketen makina
Philadelphia daki ışıkların sönükleşmesine neden oluyordu. ENIAC, Mark I e göre 1000 kez daha hızlı bir
bilgisayardı.
1945 de EDVAC (Electronic Discrete Variable Automatic Computer) dizayn edildi. Bu bilgisayarda verilerde
program gibi hafızada tutuldu. Bu hafızaya depolama olayının doğmasına neden oldu ve bilgisayar belli bir
noktada durdurulduktan sonra devam etmesi sağlanmış oldu. Bilgisayar programlamada çok yönlülüğün
artmasına neden olundu. Birinci nesil bilgisayarların dezavantajları vakum tüpleri ile çalışmaları ve verilerin
davul şeklideki magnetik şeylerde toplanmasıydı.
Bu kuşakta yazılım diye bir şey yoktu. Teknolojinin çoğu donanıma dayanıyordu.
İkinci Kuşak: Transistörler (1956-­‐1963) 1948 de transistörlerin keşfi ile birlikte bilgisayarların gelişimindeki artış iyice arttı. Transistörler
televizyonlardaki, radyolardaki ve bilgisayarlardaki büyük ve hantal vakum tüplerinin yerlerini aldılar.
Transistörlerin bilgisayarlarda kullanılmaya başlaması ile ikinci nesil bilgisayarlar daha küçük, daha hızlı daha
güvenilir ve önceki modellere göre daha az enerji tüketen modeller olarak ortaya çıkmasına neden oldular.
İkinci nesil bilgisayarlarda makine dili ile assembly dili yer değiştirdi ve böylece uzun ve zor ikili kodların yerini
kısa programlama kodları aldı.
1 1960 ların başlarında işyerleride, üniversitelerde, ikinci nesil bilgisayarlar kullanılmaya başlandı. İkinci nesil
bilgisayarlara yazıcılar, tape birimleri, disk birimleri, hafıza, işletim sistemi ve programlar ilave edildi. IBM 1401
ikinci nesil bilgisayarlar için önemli bir örnektir. Daha gelişmiş COBOL (Common Business-Oriented Language)
ve FORTRAN (Formula Translator) gibi yüksek seviye diller kullanılmaya başlanmıştır. Bu tip dillerde; kriptik ikili
makina kodları yerlerini kelimelere, cümlelere ve matematksel formüllere bırakarak bir bilgisayarın
programlanmasının daha basit hale gelmesine neden olmuştur. İkinci nesil bilgisayarların ortaya çıkışı ile birlikte
yeni meslek tipleri (programcı, analizleyiciler, bilgisayar sistem uzmanları) ve software endüstrisi doğmuştur.
Bu kuşak yazılım kavramını ortaya çıkarmıştır.
Üçüncü Kuşak: Entegre Devreler (1964-­‐1971) Transistörler vakum tüplerine göre avantajlı olsalarda büyük miktarda ısı yayarlar ve bilgisayarın duyarlı iç
parçalarının bozulmasına neden olabilirler. Kuarz bu problemi çözdü. 1958 yılında Texas Instruments deki
mühendislerden Jack Kilby Tümleşik devreyi (Integrated Circuit (IC)) geliştirdi. Tümleşik devre (IC), kuartzdan
yapılmış küçük bir silikon disk üzerinde 3 elektronik bileşenden meydana gelir. Bilimadamları daha sonra
yarıiletken olarak adlandırılan küçük bir yonga (chip) üzerine pekçok parçayı yerleştirerek yönetmeyi balardılar.
Sonuçta bilgisayarlar küçük bir yonga üzerine daha fazla bileşenin katılmasıyla küçülmüş oldular. Üçüncü nesil
bilgisayarlarda işletim sistemi etrafında pekçok programın çalışması mümkün oldu ve bilgisayar hafızası bu
programlar tarafından ortak olarak kullanılmaya başlandı.
Dördüncü Kuşak: Mikro Devreler (1971-­‐?) Tümleşik devrelerden sonra, boyutlar azalmaya devam etti. Bir yonga üzerine yüzlerce bileşen monte edildi
(Large scale Integration (LSI)). 1980 de bir yonga üzerine binlerce bileşenin yüzlercesi sıkıştırıldı (Very Large
scale Integration (VLSI)). Sayı milyonlar mertebesine çıktığında (Ultra-Large scale Integration (ULSI)) söz
konusu oldu. Bilgisayarların boyut ve fiyatları azaldı ve azalmaya devam ediyor. Bunun yanında güçleri
verimlilikleri güvenilirlikleri artmaya devam ediyor. 1971 yılında Intel 4004 yongasını ürettiğinde çok küçük bir
yonga üzerinde bilgisayarın tüm bileşenleri (merkezi işlem birimi (Central Processing Unit (CPU)), hafıza, girdi
ve çıktı yönetimi) toplanmıştı.
1981 de evde, işyerinde ve okullarda kullanım için kişisel bilgisayarı (Personal Computer (PC)) ortaya çıkarttı.
1984 yılına gelindiğinde ilk kez IBM PC ve Apple Machintosh yarışı başladı. Machintoshlar user-friendly dizayn ile
ortaya çıktı. Machintosh’un sunduğu işletim sistemi; kullanıcılara, yazılı komutlar yerine bilgisayar ekranında
simüle edilen bir simge ile diğer simgeleri (icon) taşıma kolaylığı sağladı. Yakın bilgisayarların daha etkili
kullanılabilmesi için birbirlerine bağlanmaya başladılar ve bilgisayar ağları kurulmaya başlandı. Ağ üzerindeki
herbir bilgisayar diğer bilgisayarların hafızalarını, programlarını bilgilerini paylaşmaya başladı. Bu tür birbilerine
bağlı bilgisayarların oluşturduğu ağlar (Local Area Network (LAN)) diğer bilgisayar ağlarına bağlandılar. Böylece
tüm dünyadaki bilgisayarlar birbirlerine bağlanarak ağların ağı olan İnterneti oluşturdular.
Beşinci (Ve Gelecek) Kuşak Beşinci nesil bilgisayarları tanımlamak henüz biraz zor çünkü henüz başlangıç aşamasındalar. Beşinci nesil
bilgisayarların en ünlüleriden biri Arthur C. Clarke ın romanındaki (2001: A Space Odyssey) HAL9000 dır. HAL
insan operatörlerle sohbet eden, görsel girdiler kullanan ve kendi deneyimleri ile öğrenen yeterli yargılama
süreçlerine girebilen bir bilgisayardır. Ne yazık ki HAL psikolojik arızalar sahip, uzay gemisine el koyan ve
pekçok insanı öldüren bir robottur.
Isaac Asimov’un “Ben robot” ve “Üç robot Yasası” adlı bilim kurgu eserlerindeki robot tiplerin insan robot
arasındaki çizginin ne kadar incelebileceğine ilişkin güzel örnekler vermektedir. Hollywood’un sunduğu
Terminator II daki öğrenen beşinci nesil bilgisayarlar ilişkin örnekler çok çarpıcıdır.
Programların insanları esir aldığı gerçek dünya ile sanal gerçeklik (Virtual Reality) arasında insan-program
savaşının işlendiği Matrix beşinci nesil bilgisayar anlayışına farklı yaklaşımlar getiren bir başka hollywood yapımı
olarak karşımıza çıkıyor.
Bütün bunlar hayal ürünü gibi düşünülse de, bir yabancı dilden diğerine çeviri yapan bilgisayarlar artık
mevcuttur. Hastalıklar tanılarında adım adım doktorlar yol gösteren programlar yapılmaktadır. Yapay zeka ile
ilgili programların her gün birinin adı duyuluyor.
Bilgisayarın Kullanım Alanları
Günümüzde bilgisayarın kullanılmadığı alan ve meslek hemen hemen yoktur. Bilgisayarların bu kullanım alanları
aşağıda özet olarak verilmiştir:
Evlerde: Ev bütçesinin hazırlanması (gelir-giderler), telefon, fiyatlar, vergiler vs girilerek sonradan tekrar
kullanılması ve diğer bilgilerin kaydı.
Eğitimde: Eğitimin (yabancı dil öğreniminden, astronomi, fizik, tıp’tan bilimsel araştırmalara kadar) bilgisayar
destekli yapılması.
Ekonomik araştırmalarda: Ekonomik verilerinin hesaplanması, yorumlanması vs.
2 Trafik kontrolünde: Trafik ışıklarının zamanlaması ve diğer trafik işlemlerinin tamamlanması vs.
Askeri alanda: Nükleer silahların kontrolü ve uzay çalışmalarında.
İmalatta: Üretim esnasında kalite kontrol ve otomatik üretim amacıyla (robotik üretim).
Kamusal hizmetlerde: Devlet hizmetleri, sağlık hizmetleri, banka hizmetleri, planlama hizmetleri vs.
İletişimde (internet): Uzak mesafeler arasında bilgi alış verişinde.
Ticaret ve yönetimde: Muhasebe, bordro, satış, rezervasyon, stok kontrolü vs.
Masa üstü yayıncılıkta: Desktop, Publishing, DTP) Bilgisayarın daktilo gibi kullanılmasıdır. Böylece; yazılan
yazı ekrandan takip edilebilir, yanlış yazılan yazı düzeltilebilir, üzerinde istenilen değişiklikler yapılabilir,
saklanabilir ve çıktısı alınabilir.
Ofis otomasyonunda: Bir işletmenin veya işletmeler arası ofis hizmetlerinin bilgisayar aracılığıyla
yürütülmesidir. Başlıca türleri;
Kelime işlem: Yazı yazmak ve bununla ilgili işlemler için kullanılır. Yaygın kullanılan kelime iş;lem
programlar; Word For Windows, Ami Pro, Windows Write, PW, WS
Hesap tablosu: Aritmetik işlemler yapmak ve hesaplama yöntemlerini (formülleri) belirleyerek sonuca
ulaşmak için kullanılır. Yaygın kullanılan hesap tablosu programları MS-Excel, Lotus I-23, Quatro Pro,
Improve, Moonstar vs.
Elektronik-posta e-mail: Mesaj gönderilmesi ve doküman iletimi amacıyla kullanılır.
Bilgisayarlı
konferans:
İki uzak mesafe arasında görüntülü konferans (Tele konferans)
düzenlenebilmektedir. Görüntüler, büyük ekranlara yansıtılarak daha rahat görünmesi sağlanır.
Veri tabanı yönetimi: Her türlü bilginin istenildiğinde ve istenildiği şekilde ulaşılmak üzere düzenlendiği
veri koleksiyonudur. Yaygın olarak kullanılan programlar; MS Access, Windows Kart dosyası, Paradox,
dBase.
Sunum: Toplantı ve konferanslarda anlatılanların daha etkili olması için görsel ve işitsel sunumlara imkan
verilebilir. Böylece sunucu, anlattıklarını bilgisayar vasıtasıyla daha anlaşılır ve düzenli yapabilir.
Mühendislik Uygulamaları: Mühendislerin ve mimarların çizim ve tasarımlar için, elektrik mühendislerinin
endüstriyel tasarımları için bilgisayar yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Buna Bilgisayar destekli dizayn
(Computer Aided Desigrı- CAD) denmektedir. En yaygın kullanılan program ise AutoCAD yazılımıdır.
Çizim ve boyama, grafik yazılımları, görüntü işleme, entegre yazılımlar, multimedia (çoklu ortam, istatistik,
animasyon (canlandırma), ticari uygulamalar ve oyun için de bilgisayarlar kullanılmaktadır.
Bilgisayar Sistemi
Bilgisayar sistemi donanım ve yazılım olmak üzere iki ana birimden oluşur.
Donanım (Hardware) Bilgisayarın elle tutulur gözle görülür elektronik, manyetik ve fiziksel olarak bütün üniteleri (parçaları)
bilgisayarın donanımını oluşturur.
5 Bölümden Oluşur
∞ Giriş Birimleri
∞ İşlem Birimleri
∞ Bellek ve Depolama Birimleri
∞ Çıkış Birimleri
∞ İletişim Birimleri
Yazılım (Software) Donanım aygıtlarının istenilen amaçlar doğrultusunda çalışması için kullanılan programlar topluluğudur.
2 Bölümden Oluşur
Sistem Yazılımları Bilgisayarın açılmasını ve çalışması sağlayan yazılımlardır. (İşletim Sistemleri gibi)
Uygulama Yazılımları Belli bir amaca yönelik programlardır. Yazı yazmaya, belli bilgilerin kayıtlarını tutmaya veya bazı hesaplar
yapmaya yarayan programlar uygulama yazılımı olarak adlandırılır. (Word, Excel, Veritabanı gibi)
3 Bilgisayarın Yapısı
Giriş: Bilgisayara dış ortamdan veri girilmesini sağlayan
birimlerdir.
İşlem: Bilgisayarın beynidir. Bilgisayar içindeki bütün
işlemler bu birimde yapılır. Yani giriş biriminden girilen
veriler bu birimde işlenir ve çıkış birimine aktarılır.
Çıkış: Bilgisayar ortamında işlenen verilerin dış ortama
aktarılmasını sağlayan birimlerdir.
Giriş Birimi Klavye Tuş takımı ya da klavye bilgisayarın en önemli giriş öğesidir. Üzerinde harfler, rakamlar, işaretler ve bazı
işlevleri bulunan tuşlar vardır. Türkçe dili için iki tür tuş düzenlemesi vardır: F klavye ve Q klavye.
Standart klavye tuşları şu şekilde sınıflandırmaya tabi tutulabilir.
∞ Fonksiyon tuşları
∞ Daktilo tuşları
∞ Özel amaçlı tuşlar
∞ Yön tuşları
∞ Nümerik tuşlar
Klavyedeki Tuşlar ve Görevleri Fonksiyon tuşları
Bu tuşlar belirli bir işlemi çabucak yapmak için kullanılır. Örneğin F1 tuşu çoğu
programda yardım bilgilerini ekrana getirir.
Num Lock tuşu
Klavye'nin sağında bulunan nümerik tuş takımını aktif yada pasif hale getiren tuştur.
Eğer Num Lock'un ışığı yanarsa sol tuş takımından "1234" şeklinde sayılar aktif olur.
eğer num lock'un ışığı yanmazsa yön tuşları aktif olur.
Scroll Lock tuşu
Scroll lock tuşu orjinal ibm pc klavyeden kalma bir tuştur. Orijinal tasarımında scroll
lock, ok tuşlarının davranışını değiştirmekte kullanılırdı. Scroll lock tuşu açıkken, ok
tuşları normalde olduğu gibi imleci hareket ettirmek yerine, tüm içeriğin ekranda
kaydırılmasına yarardı. Bu bağlamda scroll lock, belli bir grup tuşa ikincil bir fonksyon
atayarak num lock veya caps lock'a benzer bir amaca hizmet ederdi. Bugün scroll
lock'un, bu belirlenmiş amaçlar için kullanımı çok nadirdir. Sadece microsoft excel (scroll
lock açıldığında seçilen hücreler hareket etmez) ve lotus notes gibi modern yazılımlar bu
fonksiyonları hala kullanmaktadır.
Caps Lock tuşu
Bu tuşa bir kez basınca (klavyenin sağ üst köşesinde ilgili ışık yanar ve) klavyeden hep
büyük harf girebilirsiniz. Bir kez daha basarsanız, yine küçük harf moduna geçilir.
Shift tuşu
Bu tuşa bir harf tuşu ile birlikte basıldığında, o harfi büyük yazmakta veya bir rakam
tuşu ile birlikte basıldığında ise o rakam tuşunun üst kısmında belirtilen özel karakteri
yazmaktadır.
Enter tuşu
Bilgisayara bir işi yapmasını söylemek, bir komutu çalıştırmak için kullanılır. Kelime
işlemcilerde ise yeni bir paragrafa geçmeyi sağlar.
Esc (Escape) tuşu
O sırada yapılan işi yarıda kesmek, vazgeçmek veya geriye dönmek amacıyla kullanılır.
Windows uyumlu programlarda Esc tuşu genellikle iptal düğmesini temsil eder.
Tab tuşu
Kelime işlem programlarında belli miktar boşluk bırakmak için, windows’ta iletişim
kutusu pencerelerinde ise düğmeler arası geçişte kullanılır.
Ctrl ve Alt Tuşları
Başka tuşlarla birlikte aynı anda bastığınızda, belirli işlemleri yapmaya yarar. Örneğin
bazı programlarda Ctrl+S dosyayı kaydeder, Ctrl+Alt+Del bilgisayarı resetler.
4 Alt Gr tuşu
Q dizilişine sahip klavyelerde Türkçe’ye özgü ç,ş,ü ve ö gibi harflere yer bulabilmek için
bazı tuşlara 3. bir görev verilmektedir. Bu 3. görevi kullanabilmek Alt Gr tuşu basılı iken
söz konusudur.
Windows tuşu
Bu tuş Windows işletim sistemlerinde “Başlat” menüsünü açar. Ayrıca başka tuşlarla
birlikte kısa yol tuşu olarak kullanılır. Klavyenin sol alt köşesinde Ctrl ile Alt tuşları
arasındadır.
Sağ fare tuşu
Windows’ta sağ fare tuşu ile aynı görevi görür. Klavyedeki yeri boşluk tuşunun sağındaki
Ctrl tuşunun solundadır. Bu arada Ctrl, Shift ve Enter tuşları kullanım kolaylığı
düşünülerek klavye üzerinde ikişer adettir.
Back Space (Geriye
Silme) tuşu
Klavyede rakamların bulunduğu sırada en sağda olan bu tuş, ışıklı göstergenin(imlecin)
solunda bulunan karakteri silmek için kullanılır. İmlecin solundaki karakter silindiği için
sağında bulunan bütün karakterler bir karakter genişliği kadar sola kayarlar.
Del (Delete) tuşu
Del tuşu ise imlecin sağındaki karakteri siler.
Ins (Insert) tuşu
Insert tuşu açık/kapalı mantığıyla çalışır. Insert açıkken yazılan karakterler sağdaki
karakteri ileri doğru iterek araya yerleşir. Insert kapalı iken ise yazdığımız karakterler
daha önceki karakterlerin üstüne yazılır.
Home tuşu
Bu tuş satırın başına gitmemizi sağlar.
End tuşu
Bu tuş satırın sonuna gitmemizi sağlar.
Page Up tuşu
Bu tuş bir sayfa yukarı çıkmamızı sağlar.
Page Down tuşu
Bu tuş bir sayfa (bir ekran görüntüsü kadar) aşağı inmemizi sağlar.
Print Screen tuşu
Bu tuşa bastığınızda ekranın resmi çekilir. Ancak ekranın resmi geçici bilgi saklama
ortamı olan ve Pano adı verilen ortama aktarılır. Daha sonra panoda saklanan resmi
Paint gibi bir boyama programına aktarıp istediğiniz gibi kullanabilirsiniz.
Yön tuşları
Bu tuşlarla imleci ekranda istediğiniz yere götürebilirsiniz.
Nümerik tuşlar
Num Lock tuşuna bağlı olarak, buradan rakamları girebilir veya imleci kontrol
edebilirsiniz.
Acil Durumda Ekran Klavyesine Erişim Diyelim ki Windows XP kullanıyorsunuz. Tuş takımınızın çalışmadığını varsayın. Ve sadece klavye ile
yapılabilecek çok önemli ve acil bir işiniz var.
Telaşlanmadan, başlat menüsünü tıklayıp şu yolu takip edin:
Başlat - Tüm Programlar(Programlar) - Donatılar - Erişilebilirlik - Ekran Klavyesi
Bundan sonra yapacağınız şey, farenin okunu parmaklarınız gibi kullanmak.
Ekran Klavyesi özelliği, Windows'un daha ileri sürümünde de geçerlidir.
Fare (Mouse) Fare, avuç içinde tutulan, hareketleri ekrandaki, imlecin hareketlerini kontrol eden, bilgi giriş aygıtıdır. Fare
modeline göre üzerinde bir veya daha fazla sayıda tuş ve tekerlek bulunabilir. İlk bilgisayar faresi 1964 yılında
Douglas Engelbart tarafından yapıldı. Fare el hareketlerini mekanik, LED'li optik, laserli optik yöntemle
algılayabilir. Fare elde ettiği bilgileri bilgisayara kablo, kızılötesi, radyo dalgalar veya Bluetooth ile aktarabilir.
Programın yapısına göre bazen menü seçmek veya ekran içerisinde çalışılacak noktaya gidebilmek klavyedeki
gösterge tuşlarıyla uzun zaman alabilir. Bu işlemin hızlandırılmasında görev alır.
Bilgisayara Bağlanma Şekline Göre Türleri Kablolu fareler Bilgisayarın ilk zamanında seri port ve AUTOEXEC.BAT dosyalarına özel eklenen sürücüler ile çalışan fareler,
zamanla PS/2 adlı porta alınmış ve çoğu işletim sisteminde alt seviyelerde desteklenmeye başlamıştır.
Günümüzde çoğu fare bilgisayara USB portundan bağlanır.
Kablosuz fareler Kızılötesi fareler: bu fareler, bilgisayar ile iletişiminde bir kızılötesi sistem kullanır. Sistem, bilgisayarın seri,
PS/2 veya USB portuna takılır, fare ise sistemle kızılötesi ışınlar ile iletişim kurar. Eğer fare ile sistem arasıne bir
cisim girerse, fare hareketleri hissedilmeyecektir. Bu tür farelerden günümüzde satılmamaktadır.
5 Radyo dalgalı fareler: kızılötesi farelerden farklı olarak bu fareler iletişim için kızılötesi ışın yerine radyo
sinyalleri kullanırlar. Kapsama alanları genelde onlarca metre civarındadır.
Bluetooth fareler: bu fareler, kimi bilgisayarlar ile entegre gelen Bluetooth kablosuz teknolojisini kullanarak
iletişim kurarlar. İlk iki türe göre büyük bir avantajları vardır: standart bir protokol kullandığı için her cihazla
kullanılabilir (PC, Apple ve hatta Pocket PC)
Hareketi Algılama Şekline Göre Türleri Toplu Fareler Toplu fareler hareketi, altlarında bulunan ve farenin hareketi ile dönen bir top vasıtasıyla algılarlar. Bu top dışı
lastik kaplanmış, metal çekirdekli bir küredir. Topun hareketini algılayan tekerlerin üzerinde toz toplanması
sebebiyle bu tür fareler zaman zaman bakım gerektirirler. (1990'ların başında topu üstte bulunan fareler de PC
kullanıcıları arasında yaygındı. Artık bu tür farelerin kullanım alanı daralmış ve bu tür, egzotik olarak görülmeye
başlamıştır.)
LED'li Optik Fareler Bu tür fareler altlarında bulunan LED'in yaydığı ışığın yansıması ile hareketi algılarlar. En üst modelleri 10001600 dpi gibi yüksek hassaslığa varabilir.
Lazerli Optik Fareler Bu tür fareler altlarında bulunan lazer ışık kaynağının yaydığı ışıklar vasıtasıyla hareketi algılarlar. İmleç
hareketlerine çok yüksek hassasiyet isteyenler için uygun bir seçenektir. Hassasiyetleri 3000 dpi ve üzerine
çıkabilir. Hareketi algılama şekline göre fareleri üçe ayırırsak en pahalı tür lazerli optik farelerdir.
Touch Pad Diz üstü bilgisayarlarda “touch pad” veya “track-point” (iz-noktası, GBH düğmesi) denen aygıtlar farenin işlevini
üstlenmektedir.
Dokunmatik Ekran (Touch Screen) İşi parmağınıza yükleyen diğer bir gösterme aygıtı, turizm danışma bürolarında, bankalarda, metroda, alışveriş
merkezlerinde, müzelerde ve hava alanlarında sıkça görülen dokunmatik ekranlardır (touch screen). Kullanıcılar
komut vermek yada bilgi almak için ekrana dokunurlar.
Tarayıcı (Scanner) Tarayıcılar kağıt üzerindeki grafik ve resimleri bilgisayar ortamına aktaran (sayısallaştıran) aygıtlardır.
Taranacak kağıt üst tarafından alta doğru satır satır ışığa duyarlı elemanlar tarafından taranarak sayısallaştırılır.
Taranmış belgeler grafik görüntü olarak depolandığından taranan belge bir metin ise bilgisayar bunu resim
olarak görür. Optik Karakter Tanıma (Optical Character Recognition) adı verilen programlar aracılığı ile çözülüp
metin dosyalarına dönüştürülür.
OCR ile taranmış metinler bilgisayar kullanılarak düzeltilebilir, yeniden
formatlanabilir ve depolanabilir.
İşlem Birimi Anakart Anakart (mainboard veya motherboard), bilgisayarın birincil ve en merkezi baskı devresidir. İşlem grubuna
dahil olan bileşenler, PC’nin anakart dediğimiz fiberglastan yapılmış üzerinde bakır yolların bulunduğu levhada
bulunur.
Tipik bir anakart, bilgisayarın işlemci ve bellek slotları, ses kartı, grafik kartı, ethernet kartı gibi aygıtlar için
genişleme yuvaları, parçaların birbirleri arasında iletişimini üstlenen kuzey ve güney köprülerinin tümünü
üzerinde barındırır. Bununla birlikte, bazı komponentler anakart ile bütünleşik (onboard) olabilir. Bu duruma ses
ve ethernet kartları için çok sık, grafik kartı için biraz daha az, CPU ve RAM için ise pek nadiren rastlanır ve bu
sistemler genellikle çok küçük yapıda sistemler veya notebooklardır.
İşlemci (CPU-­‐MİB) Tanım Mikroişlemci (ya da CPU) (Central Processing Unit, Merkezi İşlem Birimi) çevresel birimlerden gelen sayısal
verileri işleyerek gelen kodların yapısına göre sanal ortama ya da diğer çevresel birimlere uyarlayan işlevsel ve
programlanabilir bilgi ünitesi.
6 Mikroişlemciler, bir bilgisayarın en önemli parçalarıdır. (Sistemin beynidir.) Bilgisayardan beklediğimiz işlerin
hepsi gerçekte mikroişlemci tarafından gerçekleştirilir. Bu nedenle Merkezi İşlem Birimi (Central Processing Unit
/ CPU) olarak adlandırılır.
CPU, tek bir yonga üzerinde bir entegre devredir. Temel olarak 2 birimden oluşur:
Aritmetik/Mantık Birimi Dört işlem, verilerin karşılaştırılması, karşılaştırmanın sonucuna göre yeni işlemlerin seçilmesi ve kararların
verilmesi bu birimin görevidir.
Kontrol Birimi Bilgisayarda yapılan tüm işlemleri kontrol eden birimdir. Yapılan işlemlerin sağlıklı ve düzgün bir şekilde
yapılmasından sorumludur. Kontrol Birimi (CU-Control Unit) bir şirketteki müdür olarak düşünülebilir.
Bellek ve Depolama Birimleri Bellek ve Depolamada Kapasite Kavramı Bir bilgisayar belleğinin yada depolama birimlerinin kapasitesi bellek yada depolama birimleri üzerinde
tutulabilecek bilgi miktarını ifade eder. Kapasite bayt (byte) olarak ölçülür. Ancak bilgisayarların bellek
kapasiteleri milyonlarca bayt olduğundan bayt biriminin katları kullanılır.
Depolama Birimi
Bit
Bayt
Kilobayt (kB)
MegaBayt (MB)
GigaBayt (GB)
TeraBayt (TB)
Değeri
1/0
8 bit
1024 Bayt
1024 KiloBayt
1024 MegaBayt
1024 GigaBayt
Bellek Bellek bir bilgisayarda bir programlama ile ilgili bütün komut ve verilerin işlem görmek üzere depo edildiği,
değişik işlemler sırasında oluşan ara sonuç ve bilgilerin saklandığı kayıt ortamlarıdır. Örneğin bir programı
çalıştırmak istediğinizde, program belleğe yüklenir; harf yazdığınızda, harf bellekte saklanır. Bu nedenle bellek
miktarı, çalıştırılabilecek program büyüklüğünü belirler.
İki tür bellek vardır: Nonvolatile (sabit) ve volatile (uçucu).
∞ Nonvolatile bellekler elektrik kesildiğinde de içindeki bilgileri tutarlar.
∞ Volatile belleklerde ise elektrik kesildiğinde içindeki bilgiler yok olur.
RAM (Random Access Memory – Rastgele Erişimli Bellek) Programların ve verilerin kullanıldıkları zaman geçici olarak depolandıkları yerdir. CPU'da işlemler yapılırken ana
bellekte saklanan veriler kullanılır ve işlenen veriler (bilgi) RAM bellekte tutulur. Elektrik kesildiğinde ana
bellekteki veriler kaybolur. PC'lerde yaygın olarak 128, 256, 512 MB gibi bellek büyüklükleri kullanılmaktadır.
ROM (Read Only Memory – Salt Okunur Bellek) ROM salt okunur bellek olarak bilinir.
Genel olarak bilgisayar firmaları tarafından özel bir içeriğe sahip olan bu bellekler özel programları içerirler ve
bunlar bilgisayarın açılışıyla yüklenerek belli kontrol işlemlerinin yapılmasını sağlar.
ROM uçucu olmayan bellek türlerindendir. ROM üzerindeki bilgiler okunabilir, ancak üzerinde bir değişiklik
yapılamaz. Bu bilgiler makineyi kapatma veya elektrik kesintisinden etkilenmezler ve silinmezler.
ÖnBellek (Cache Memory) Çok sık kullanılan veri ve komutları işlemciden hızla çağırabilmek için belirlenmiş bellek alanıdır. Bunlar RAM’
dan daha hızlı ve çok daha pahalıdır. Bu sebepten önbellek ana belleğe göre kapasite olarak daha düşük oranda
kullanılmaktadır ve sadece işlemci tarafından bir sonra kullanılması en muhtemel verilerin bir kopyasının
tutulduğu bellek parçası olarak kullanılmaktadır. Ön belleklerin kullanılması bilgisayarların performansını büyük
ölçüde arttırmaktadır.
Depolama Depolama birimleri bilgisayardaki bilgilerinizin saklandığı birimlerdir. İşlemci Birimi kısmında geçen depolama
birimleri aynı zamanda bilgisayara verileri girebildiğimiz veya alabildiğimiz donanımlar oldukları için hem giriş
hemde çıkış birimi olarakta düşünülebilirler.
7 Sabit Disk-­‐ (Hard Disk) Bilgisayarda bilgilerin kalıcı olarak saklandığı ortama sabit disk denir. Sabit disk bir merkez etrafında dönen üst
üste yerleştirilmiş birkaç diskten oluşur. Bu diskler alüminyum dan yapılmış ve üzerleri veri taşıyıcısının
yüzeyinin mıknatıslanması için çok düzgün demir oksit ile kaplanmıştır.
Sabit disk içerisin her disk yüzeyi için ayrılmış bir okuma-yazma kafası mevcuttur. Bu kafa tamamen manyetik
alan mantığı ile okuma/yazma işlemi yapar. Hard disklerin en önemli parametreleri kapasiteleri ve erişim
süreleridir.
Disket (Floppy Disc) Disketler özellikle küçük bilgi ve programları depolamak için kullanılan ortamlardır.
Disketler kapasite, yüzey sayısı ve yoğunluklarına göre çeşitli türlerde üretilirler. Yaygın olarak 3.5 inch
boyutlarında ve 1.44 MB kapasiteli olanlar kullanılır.
Disketler üzerindeki verileri korumak bakımından yetersiz ve kapasite olarak da yetersiz olduklarından
günümüzde artık CD'lere göre popülaritesini kaybetmiştir
Parmak Disk (Flash Disc) Flash Bellekler, güç kesintisinde dahi içerdiği bilgileri kaybetmeyen ve tekrar tekrar yazılıp silinebilen bir bellek
çeşididir. Flash belleklerin yapısı RAM'lere, kullanımı Hard Disk'lere benzer.
Flash Disk’i kabaca “taşınabilen hafıza” olarak tanımlayabiliriz. Ve Flash Disk’ler sayesinde 32, 64, 128 MB veya
GB’larca veriyi sadece bir parmak büyüklüğündeki cihazlarda taşıyabiliyoruz. Yani sabit diskinizi(?)
taşıyabildiğinizi ve bu sabit diskinizi istediğiniz bir bilgisayara rahatça bağlayabildiğinizi düşünün.
MP3 Player'larda, cep telefonlarında, el bilgisayarlarında, dijital fotoğraf makinalarında ve dijital görüntü
aygıtlarında yaygınca kullanılırlar.
Flash belleklerin genel özelliklerini ise şöyle sıralayabiliriz:
∞ Ufak boyut: Çeşidine göre, kredi kartının yarısı veya çeyrek büyüklüğünde olabilir.
∞ Sessiz
∞ Hafif
∞ Hızlı erişim
∞ Sağlam yapı
Ekşi Sözlük Yorumları
birisi "içindeki text dosyasına dua yazıp boynuna astığın takdirde muska görevi görür" demişti de çok
gülmüştüm.
süper bir fikir. eskinin disket, son zamanlarin, zip disk ve cdrw in yerini alan, isleri kolaylaştıran, cebinde
taşırken içine huzur veren, hafıza diski.
CD (Compact Disc) CD-ROM’lar bilgilerin optik olarak kaydedildiği ve okunabildiği ortamlardır. Kapasiteleri disketlerin çok üstünde
olup 700 MB’a kadar çıkmaktadır. Diskette manyetik ortamda saklanan veriler CD-ROM’larda üzerlerindeki
girinti ve çıkıntı yardımı ile saklanır. Sabit disk ve disketlerdeki bilgiler okuma/yazma kafaları yardımı ile
okunurken, CD-ROM’larda diskin yüzeyini tarayan bir lazer okuyucu vardır.
Diskler üzeri şeffaf polikarbonat ile kaplanmış sentetik bir taban üzerine serilmiş yansıtıcı bir alüminyum
tabakasından oluşur. Diski tozdan, kirden ve çizilmelerden koruyan bir koruyucu cila ile disk kaplanmıştır.
CD-ROM Sürücü: CD-ROM ‘lardaki bilgilere, bilgisayar üzerindeki CD-ROM sürücü aracılığı ile erişilir. Lazer
okuyucu kafa bir ışın demeti yollar. Bu ışın bir dizi mercekler yardımı ile CD-ROM üzerindeki belirli bir alana
odaklanır. Laser ışını plastik kaplamadan geçerek alüminyum tabaka üzerindeki girinti ve çıkıntılardan yansıtılır.
Yansıyan ışın elektriksel sinyallere çevrilir.
CD-ROM sürücüler bir sabit diske göre daha yavaş çalışmaktadır. CD-ROM sürücünün erişim süresi sabit disk
erişim süresinin 10-15 katıdır.
DVD (Digital Video Disc) DVD ler görünüşte CD leri andırır. DVD sürücüler de CD sürücülere benzer. DVD ler Cd lerin 20 katı kadar veri
depolayabilir. Bu özellikleri yüzünden genellikle sinema filmlerinin sayısal ortamda saklanması amacıyla
kullanılmaktadırlar.
Blu-­‐Ray Disc Blu-ray Disc ( BD ) olarak ta bilinen yeni nesil optik disk formatıdır. Aralarında Apple, Dell, Hitachi, HP, JVC, LG,
Mitsubishi, Panasonic, Pioneer, Philips, Samsung, Sharp, Sony, TDK ve Thomson’ın da bulunduğu dünyanın
önde gelen üreticilerinin Blu-ray Disc birliği ( Blu-ray Disc Association - BDA ) adı altında geliştirdikleri yeni
format özellikle yeni nesil yüksek çözünürlüklü ( HD ) videoların tek bir diskte saklanabilmesinde yardımcı
olurken aynı zamanda çok büyük miktarda veri depolamaya da yardımcı oluyor. Tek tabakalı bir Blu-ray disk 25
GB’lık kapasitesi ile iki saatten fazla HDTV kalitesinde görüntü veya onüç saat civarında standart çözünürlüklü
8 görüntü saklayabiliyor. Çift tabakalı biçimi ise 50 GB veri depolama kapasitesine sahip. Blu-ray ileride kolayca
genişletilebilsin diye ayrıca çoklu-katman desteğide barındırıyor, herbir katmanda 25 GB veri ile ileride veri
kapatisesi 100-200 GB seviyelerinde olabilmesi planlanmaktadır.
Halihazırda kullanılmakta olan DVD gibi optik disk teknolojileri veri yazmak ve okumak için kırmızı lazer
kullanırken, yeni format mavi-menekşe lazer kullanmakta. Blu-ray ürünler farklı lazer tipleri kullanılmasına
rağmen, BD/DVD/CD uyumlu optik okuyucusu yardımıyla CD ve DVD’leride oynatabilmektedir.
Önümüzdeki yıllarda HDTV’ ye geçiş ile birlikte Blu-ray cihazların VCR ve DVD kaydedicilerin yerini alması
beklenmektedir. Bu format aynı zamanda gelecekte bilgisayarlardaki veri depolama ve yüksek çözünürlüklü
filmler için standart olacak gibi duruyor.
Çıkış Birimi Monitör (Ekran) Monitör (veya ekran) bilgisayarın mikroişlemcisinden gönderilen sinyalleri gözün görebileceği şekilde görüntüye
dönüştüren cihazdır. Yani CPU tarafından işlenilen bilgilerin kullanıcıya iletildiği ortamdır; bir çıkış birimidir.
Monitörlerin en önemli özelliklerinden birisi ekrandaki görüntülerin netliği veya çözünürlüğüdür.
Çözünürlük (resulation), yatay ve dikey olarak ekrandaki nokta sayısıyla ölçülür. Çözünürlük yükseldikçe ekrana
daha fazla bilgi sığar, ama ekrandaki görüntüler küçülür. Multisync monitörler, değişik çözünürlüklerde
çalışabilirler(640x480, 800x600, 1024x768, 1280x1024 gibi). Böylece ekrandaki görüntüleri amaca göre
genişletip daraltabiliriz.
Pixel: Tüm sayısal görüntülerin en küçük parçası olan noktacıklara piksel denir. İngilizce'de resim parçası
anlamına gelen "picture element " birleşik kelimesinden çıkarılmıştır.
Büyüklük : Monitör büyüklüğü, ekranın köşegen uzunluğuyla ölçülür. Standart monitörler 14” veya 15” (inç)
büyüklüğündedir. 1024x768’den daha yüksek çözünürlüklerde rahat çalışabilmek için 17” veya daha büyük bir
monitör seçilmelidir.
Nokta aralığı : Görüntü netliği, ekran yüzeyindeki noktaların arasındaki uzaklığa bağlıdır. Nokta aralığı ne kadar
küçükse görüntü o kadar net olur. Eski monitörlerde bu 0.39 mm iken şimdiki monitörlerde genellikle 0.28 veya
daha küçüktür.
Ekran tazeleme : Ekrandaki görüntü saniyede en az 60 kez tazelenmelidir. Ekran tazeleme frekansı yükseldikçe
daha sabit bir görüntü elde edilir. “Non-interlaced”(titreşimsiz) denilen monitörler ekranı tek seferde
tarayabildiği için gözü daha az yorar.
Monitör ve görüntü kartı, ekranda görüntülerin sergilenebilmesi için birlikte çalışırlar..
Görüntü kartı, ana karta bağlanan bir genişleme kartıdır. Bir kablo, görüntü kartı ile monitörü birbirine bağlar.
Monitörde görüntülenebilen renklerin sayısı görüntü kartındaki bellek miktarıyla sınırlanır. Renk sayısı,
ekrandaki görüntülerin kalitesini doğrudan doğruya etkiler. Daha fazla renk, gerçeğe daha yakın ve daha iyi
görüntü demektir.
CRT ekranlar Bu monitörün en önemli parçası çeşitli elektronik devrelerle birlikte CRT (Chatode Ray Tube – Katot Işınlı Tüp)
denilen havası boşaltılmış ve ön yüzeyi binlerce fosfor noktacığından (dot) oluşan koni şeklindeki tüptür. Bu
tüpün geniş tarafı dikdörtgen şeklindedir. Diğer dar tarafında ise elektron tabancası bulunur.
LCD ekranlar Günümüzde diz-üstü bilgisayarların çoğunluğunda, ince olması ve az yer kaplaması sebebiyle “sıvı kristal ekran”
(liquid crystal display-LCD) kullanılır. LCD ekran ışığı yansıtan bir sıvının molekülleri ile doludur. Ekran bilgisayar
tarafından tarandığında bazı moleküller ışığı kapatacak şekilde hareket eder. Böylece görüntünün bir parçası
oluşur.
Plazma ekranlar Bir “gaz plazma” ekranı, plazma adı verilen bir gazla birbirinden ayrılmış üç cam tabakasından oluşur. Elektrik,
ekrandaki bir noktaya gönderildiğinde plazmayı değiştirir ve plazma bir fluoresan ampulün beyaz ışık yaymasına
benzer şekilde, ışık formunda enerji yayar. Çok ince ve estetik olan plazma ekranlar diz-üstü bilgisayarlarda da
kullanılır. Bunların bir boyut sınırlaması olmadığından büyük duvar boyutlu ekranlar için de kullanılırlar. Fakat
plazma ekranların güç sarfiyatı fazladır ve görüntüleyebildikleri renk sayısı da sınırlıdır.
Hoparlör Hoparlör, elektrik akımı değişimlerini ses titreşimlerine çeviren alettir. 1920 yıllarında elektrikli ses dalgalarının
kaydedilip yayınlanmasına imkân sağlayan buluşlar ortaya çıktı. Bu buluşların neticesinde ilk hoparlör 19241925 yıllarında yapılmıştır. Chester W. Rice ve Edward W. Kellogg tarafından yapılan çalışmalar hoparlörü
geliştirdi. Bu iki bilim adamının ortaya çıkardığı sistem, günümüzde önemli değişikliğe uğramamıştır. Bilgisayar
tarafından üretilen veya kaydedilmiş sesleri duymak için kullanılır.
9 Yazıcı Yazıcı bilgisayardaki bilgileri kağıt gibi çeşitli yüzeyler üzerine yazan elektronik baskı birimidir. En önemli çıktı
aygıtlarından biridir.
Sınıflandırılmasındaki temel ölçüt, karakterlerin basımında kullanılan teknolojik farklılıktır. Kalitesini belirleyen
ölçütler ise, baskı hızı, renk ve birim alandaki nokta yoğunluğudur.
Baskı hızı: Bir yazıcının hızı saniyede basılan karakter sayısı CPS(Charecters Per Second) veya dakikada basılan
sayfa sayısı PPM(Pages Per Minute) ile belirlenir. (Üreticiler genellikle taslak kalitesindeki (draft quality) baskı
hızını verirler. Aynı yazıcının mektup kalitesinde (letter quality) basması çok daha uzun zaman alabilir. )
Belirli bir aralığa basılabilecek nokta sayısı DPI yazıcının çözünürlüğünü verir. (Dots Per Inch/Inch başına nokta
sayısı) Değişik baskı yöntemleri ile erişilebilen çözünürlükler 75 DPI’dan 600 DPI’a kadar değişir, bazen 1200DPI
olabilir.
Yazıcı Tipleri Karakter yazıcılar Daktilo makinesi benzeri olan bu tür ilk yazıcı türüdür. Karakterlerin daktilodaki
gibi baskı şeridi üzerinden baskı ortamına aktarılması yöntemi ile çalışırlar. İlk
örnekleri tamamen daktilo yapısında olan bu tür yazıcıların daha sonraları bir
satırı bir defada basan, üzerinde tüm yazı karakterlerinin yer aldığı döner
silindirlerin bulunduğu türleri de üretilmiştir. Karmaşık elektromekanik yapıları,
düşük hızları ve sınırlı grafik baskı yetenekleri nedeniyle günümüzde
kullanılmamaktadırlar.
Nokta vuruşlu yazıcılar Matris şeklinde düzenlenmiş baskı iğnelerini bilgisayardan gelen veriler
doğrultusunda elektromıknatıs yardımıyla kağıt ile yazıcı kafası
arasında gergin duran şeride nokta vurarak baskı yapan yazıcılardır.
Sınırlı çözünürlük ve grafik yetenekleri, sesli çalışmaları, düşük hızları
gibi olumsuz özellikleri olan bu tür yazıcılar, sadece harf ve
rakamlardan oluşan baskı gereksinimi olan muhasebe kayıtlarının
basılması gibi işlerde halen kullanılırlar.
Mürekkep püskürtmeli yazıcılar Bu tip yazıcıların çalışma ilkesi genel olarak nokta vuruşlu yazıcılar ile aynıdır. Vurma
noktalarının yerini yüksek hızla baskı ortamına püskürtülen boyar madde alır.
Yarıiletken teknolojisindeki gelişmeler bu tür yazıcıların baskı çözünürlüğünü yüksek
düzeylere çıkarmıştır. Baskı çözünürlüğü önceki yazıcılara göre çok daha iyidir. Bu tür
yazıcılar diğerlerine göre oldukça sessiz ve daha küçük yapıdadırlar.
Bu tür yazıcılarda, matris biçiminde düzenlenmiş çok sayıda püskürtme memesine sahip olan yarıiletken baskı
kafaları kullanılır. Kullanılan püskürtme yöntemine göre; piezoelektrik, ısıl ve sürekli türleri vardır.
Lazer yazıcılar Son geliştirilen yazıcı türüdür. Sessiz, yüksek baskı kalitesine sahip ve diğer yazıcılara göre daha hızlıdır. Temel
olarak fotokopi makinesine benzer bir baskı tekniği kullanırlar. Fotokopi makinesi ile laser yazıcıyı birbirinden
ayıran özellik; baskı kaynağının bilgisayardan gelen sayısal kodlarının
olmasıdır.
Bilgisayardan gelen sinyaller lazer yardımı ile ışığa duyarlı baskı silindiri
(davul-drum) üzerine çizilir. Bu işlem baskı silindirinin çizilen bölgelerinin
durgun elektrikle yüklenmesini sağlar. Silindir üzerindeki durgun elektriksel
yüklü alanlara baskı tozu parçacıkları (toner) yapışır. Yapışan baskı tozu,
dönmekte olan baskı silindiri tarafından baskı ortamına (genellikle kağıt)
aktarılır. Baskı tozunun baskı ortamına sabitlenmesi için baskı ortamı 100150 °C civarında sıcaklığı olan sabitleme silindirleri arasından hızla geçirilir
ve hava üflenerek soğutularak baskı işlemi tamamlanır.
Son yıllarda renkli baskı yapabilen türleri de üretilen lazer yazıcılar, hızlı ve
hesaplı olmaları nedeni ile ticari ve ticari olmayan kullanıcılar tarafından
yaygın olarak kullanılırlar. Daha çok fotokopi gibi çoğaltma işlemlerinde kullanılır.
10 Isıl yazıcılar Isıya duyarlı kağıt üzerine baskı yapan yazıcılardır. Faks cihazlarında kullanılan
yöntemle çalışırlar.
Isıl yazıcılarda, bilgisayardan gelen sinyaller ile kontrol edilen çizgisel dizili ısıtıcı
elemanları, üzerlerinden (altlarından) geçen ısıya duyarlı kağıda dokunarak ısıtarak
baskı yaparlar.
Hızlı ve sessizdirler, saklanması her zaman gerekli olmayan ve yüksek baskı kalitesi
gerektirmeyen; ATM çıktıları, biletler vb. baskı işlerinde kullanılırlar.
Çizici Standart bir yazıcı ile çizilmesi mümkün olmayan resim ve grafiklerin çizilmesi için kullanılan aygıtlardır.
Özellikle Mühendislik ve Mimarlık alanlarında, ayrıntılı planlar ve karmaşık tasarımlar için kullanılan çiziciler
şekilleri çizmek kullanılırlar. Bilgisayar teknolojisi, yabancı kaynaklı olduğundan, Plotter adı ile de bilinirler.
Eskiden kalem ile çizdikleri için adları çizici olarak kalmıştır.
İletişim Birimi Fax-­‐Modem kartı İnternete bağlanmak, bilgisayarı kullanarak fax çekmek veya almak için gerekli olan donanım elemanıdır.
Modemler doğrudan veya telefon hatları ile bilgisayarları birbirine bağlarlar. Böylece dünyanın her yerindeki
bilgisayarlar birbirleri ile veri alışverişinde bulunabilirler. Modemlerin hızları bps (bits per second/saniyede
aktarılan bit sayısı) ile ölçülür. Standart olarak 28.8-33.6-56 kbps sıralaması geçerli olsa da günümüzde en çok
56kbps hızındaki modemler kullanılmaktadır.
Standart telefon hatları sadece ses transferi yapabilir. Yani verileri bilgisayarın anlayacağı digital formda değil,
dalga şeklinde taşır. Modem, elektriksel impulsları dalga şekline çevirerek telefon hattından gönderir. Ulaşılan
yerdeki bilgisayarın modemi de tersi işlemle dalgaları tekrar impuslara çevirir. Bu çalışma şekli sebebiyle
“modem” ismi, modulator ve demodulator sözcüklerinin ilk hecelerinin bir araya gelmesi ile oluşmuştur.
Modemler bilgisayarın içine monte edilecek şekilde (dahili) veya dıştan takılabilecek şekilde (harici) olmak üzere
iki çeşittir.
Ethernet kartı Birbirine yakın olan (örneğin aynı binadaki) bilgisayarlar arasında iletişim ve veri paylaşımı sağlamak
istendiğinde, bu bağlantı ethernet kartları ile sağlanır. Örneğin bir iş yerinde bulunan bilgisayarlar birbirlerine
bağlı ise birinin sattığı maldan diğerinin de haberi olacak, böylece ortak stoklar birlikte kullanılabilecektir.
Ethernet kartları kullanarak bir network (ağ) oluşturmanın ana nedeni kaynaklara erişimdir.
Kaynaklar
(resources), bilgisayarlara bağlı yazıcılar, sabit diskler üzerindeki dizinler ve dosyalardır.
Bilgisayarların bir ağ oluşturmak üzere birbirine bağlanması şu yararları sağlar:
∞ Bilgilerin paylaşımı
∞ Merkezi yönetim ve desteği
∞ Kurumsal çalışma, güvenlik
11 Windows XP
Windows işletim sistemi Microsoft firması tarafından üretilmiştir. İlk Windows sürümü Windows 3.1 isimli bir
işletim sistemidir. Daha sonra bu yazılım geliştirilerek çeşitli sürümleri çıkmıştır. 2001 yılında çıkarılan Windows
XP kullanımı daha önceki sürümlerine göre daha kolay grafiksel bir arayüze sahiptir.
Windows’ta Bilgisayarı Açmak Bilgisayar kasasının önündeki açma (power) düğmesine bastığımızda bilgisayar açılmaya başlar ve açılış
işlemleri bitince Windows masaüstü ekrana gelir.
Windows’ta Bilgisayarı Kapatmak Windows’ta bilgisayarı kapatmak için
∞ Başlat düğmesinden “Bilgisayarı Kapat” komutuna tıklayınız.
∞ Ekrana gelen pencereden “Kapat” düğmesine tıklayınız.
Windows’ta Bilgisayarı Yeniden Başlatmak Windows’ta bilgisayarı yeniden başlatmak için
∞ Başlat düğmesinden “Bilgisayarı Kapat” komutuna tıklayınız.
∞ Ekrana gelen pencereden “Yeniden Başlat” düğmesine tıklayınız.
Windows Ekranı Görev Çubuğu Programları çalıştırmak için kullanılan başlat menüsünü barındıran ve çalışan programlar arası geçiş yapmayı
sağlayan bir araçtır. Bu çubuk dört kısımdan oluşur.
Birinci kısım Başlat düğmesini içerir.
İkinci kısım, İnternet Explorer ve Elektronik Posta programını çalıştırmaya, Masaüstünü göstermeye yarayan
simgeleri içerir. Bu kısmı görev çubuğunda görmek istemiyorsanız, görev çubuğu özellikleri penceresini
kullanarak bu ayarı yapabilirsiniz.
Üçüncü kısım, Çalışan programların simgelerini ve başlıklarını içerir. Programlar çalıştıkça çalışan programlara
ait simgeler bu kısımda yerini alacaklardır.
Dördüncü kısım ise arka planda çalışan programların simgelerinin bulunduğu yerdir. Bilgisayara yüklediğiniz bazı
programlar buraya yeni simgeler ekleyebilmektedir.
Windows ile Birçok Uygulama Başlatma Windows’un en büyük özelliği aynı anda pek çok uygulamayı başlatmasıdır. Bunun için uygulamanızı
kapatmadan gerekirse diğer uygulamaları çalıştırabilirsiniz. Örneğin yazı yazarken hesap makinası
12 çalıştırabilirsiniz. Bu durumda başlat çubuğunda çalışan uygulamaları göreceksiniz. Örnek şekilde Windows
Media Player, PAINT (Çizim) Vs.. çalıştırılmıştır.
Görev Çubuğunun Yerini Değiştirme Görev çubuğunun genellikle ekranın alt kösesinde olması kullanışlıdır ama tercihinize göre isterseniz ekranın
üstüne, sağına veya soluna yerleştirebilirsiniz. Bu işlem için görev çubuğunun üzerine fare ile gelin ve boş bir
noktasına sol tuşla tıklayıp basılı tutun. Fareyi basılı tutarken istediğiniz kenara sürükleyin ve bırakın. Böylece
artık görev çubuğu ekranın istediğiniz yerine yerleşmiş olacaktır.
NOT: Araç Çubuğunun kilitli olmaması gerekir. Bunun İçin Başlat Çubuğunda Kilitlemeyi kaldırınız.
Görev Çubuğunun Boyunu Ayarlama Eğer çok sayıda programla çalışıyorsak görev çubuğunda isimlerini okumamız zorlaşacaktır. İstersek görev
çubuğunu büyülterek daha geniş bir görev çubuğu elde edebiliriz. Böylece simgenin hangi programa ait
olduğunu anlamak daha kolay olacaktır. Görev çubuğunun boyunu ayarlamak için fareyi görev çubuğunun üst
kenarına getirin. Fare işareti iki yönlü ok (↕) haline geldiğinde sol tuşuna basın ve basılı tutarak yukarıya doğru
çekin. Böylece daha geniş bir görev çubuğu elde etmiş oluruz.
Uygulamalar Arası Geçiş Fare İle Geçiş Yapmak Başlat Çubuğu üzerinde açık öğe üzerine gelinir ve tıklanırsa bu durumda geçiş yapılmış olur.
Klavye İle Geçiş Yapmak Açık uygulamaları geçmek için ALT tuşuna basılı tutarak TAB (Sekme) tuşuna basıp çekiniz. Her basışta açık
uygulamaları görebilirsiniz. İstediğiniz geldiğinde ALT tuşunuzdan elinizi çekiniz.
Pencereler Windows altında Çalışan programların birçok benzer yanları vardır. Bir çok program pencereler içinde çalışır ve
bu pencereler ekranın istenilen yerine taşınabilir, boyutlandırılabilir veya ekranın tamamını kaplaması
sağlanabilir.
Masaüstü Öğeleri ve Kullanımı
Masaüstü Windows'a her girdiğinizde karsınıza çıkacak olan ekrana masaüstü adi verilir. Ekranda herhangi bir program
acık olmadığı surece masaüstü karsınızda bulunacaktır. Masa üstünde bulunan simgeler programlara en hızlı
erişimi sağlar. Bir programı çalıştırmanın en kolay yolu ona masaüstündeki simgesinden ulaşmaktır.
Masaüstünde standart bazı simgeler bulunur. Eğer istersek istediğimiz bir dosya ya da programı masaüstüne
ekleyebiliriz.
Bilgisayarım Masaüstümüzün en temel elamanıdır. Bu sembol içinde sahip olduğunuz tüm bilgilere erişebilir, silebilir,
ayarlayabilir, Dosya işlemleri yapabilirsiniz. Burada yapacağınız işlemleri başka yerde yapmanız da mümkündür.
Ama tüm işlemlerin burada toplanması anlamında çok önemlidir.
Belgelerim Üzerinde çalıştığımız dosyaları depolar ve onlara daha çabuk ulaşmamızı sağlar.
Ağ Bağlantılarım Bilgisayarımız bir ağ bağlantısına sahipse Ağ Bağlantılatım’ı kullanarak, ağa bağlı diğer bilgisayarlara gözatabilir
ve dosya transferinde bulunabilirsiniz.
Geri Dönüşüm Kutusu Sildiğimiz dosya ve klasörleri depolar. Ancak silinen dosyalar tamamen yok olmazlar. Bunun için "Geri dönüşüm
kutusunu boşalt" komutu işletilmelidir.
13 Masaüstünde İşlemler
Kısayol İşlemleri Masaüstüne Kısayol Oluşturma Bildiğimiz gibi çoğu uygulamalar BAŞLAT ile çalıştırılır. Ama istersek masaüstüne bu programların kısayolunu
oluşturabilir ve bu simgeyi kullanarak programı çalıştırabiliriz.
∞ Masaüstünde iken sağ butona basınız.
∞ Sağ Butonda iken YENİ/KISAYOL seçilir.
∞ Burada Çıkan diyalog kutusunda GÖZAT seçiniz
∞ Çıkan diyalogda ilgili dosya seçilir
∞ Tamam Seçilir.
∞ Sonraki işlemde Kısayol için Ad yazılır.
Kısayolu Yeniden Adlandırma Masaüstümüzde bulunan her bir kısayol, doysa yada klasörün ismini değiştirebiliriz.
Simgeleri Yerleştirmek Masaüstünde bulunan simgelerin düzenlemesi gereklidir. Bu durumda simgeleri istediğimiz
yerleştirebileceğimiz gibi istersek belli bir kritere göre otomatik olarak yerleştirme de yapabiliriz.
yere
Otomatik Düzenleme Simgelerin yerleştirmesini belli bir mesafe bırakarak ekranın sol tarafına otomatik yerleştirme yapmak için
kullanılır. Bu durumda masaüstündeki tüm simgeler sol tarafa yerleşir.
∞ Masaüstünde Sağ Butona Basılır.
∞ Simgeleri Yerleştir/Otomatik Düzenle seçilir.
Bu durumda bu seçeneğin yanında  olmalıdır. Artık simgeleriniz otomatik yerleşmiş durumdadır. Şimdi
simgeleri yan yana koymaya çalışın artık yerleşmediğinizi görünüz.
Masaüsünde Simgelerini İstediğimiz Yere Düzenleme Bu uygulamanın yapılması için Yerleştirme kriteri Otomatik konumda olmamalıdır. Yani Sağ Buton/Simgeleri
Yerleştir/Otomatik Düzenle pasif seçilir. Gerekli işlemi yaptıktan sonra simgeleri istediğiniz yere fare yardımıyla
tutup götürebilirsiniz.
Belli Bir Kritere Göre Yerleştirme İstersek simgeleri Ada, Türe, Boyuta, tarihe göre sıralayabiliriz. Yani simgelerin ismine bakıp ismine göre
sıralayabiliriz. Bu durumda ada göre kriter oluşturmak için;
∞ Masaüstünde Sağ Butona Basılır.
∞ Simgeleri Yerleştir/Ad seçilir.
∞ İsme göre sırladığını görürsünüz.
14 Başlat Menüsü Öğeleri
Tüm Programlar Bilgisayara yüklenen programlar çoğunlukla kendilerine ait kısa yolu bu menü altına ekler. Bu durum programlar
arasında karışıklığı önler. Başlangıçta Windows kendine ait programları gruplaşarak bu menü altına yerleştirir.
Windows ile hazır olarak gelen resim yapma, yazı yazma gibi programlar Donatılar menusu altında yer
almaktadır. Windows’a ait bir programı bu menü altında bulabilirsiniz. Windows’un her acılısında çalışması
istenen programlar Başlangıç menüsünde yer alır. Programlar menüsünde yer alan Ms- Dos Komut istemi (Ms
Dos Prompt) seçeneği DOS’a geçmeyi sağlar. Windows Gezgini (Windows Explorer) ise dosya kopyalama, silme
gibi işlemleri yöneten bir programı çalıştırmaya yarar.
Donatılar Eğlence – Ses Ayar Denetimi Sesler ile ilgili detaylı ayarların yapılmasını sağlar.
Eğlence – Ses Kaydedici Mikrofondan 1 dk.’lık kayıt yaparak ses dosyası oluşturmanızı sağlar. Yeni ses dosyaları hazırlayarak ses
efektlerinde kullanılabilir.
Eğlence – Windows Media Player Ses ve video formatındaki dosyaları çalıştırmak için kullanılır.
Erişilebilirlik – Büyüteç Görme bozukluğu olanlar için ekranı daha kolay okunabilir hale getiren bir görüntü uygulamasıdır.
Erişilebilirlik – Ekran Klavyesi Ekran klavyesi hareket zorluğu çeken kullanıcılar için hazırlanmış bir uygulamadır.
Erişilebilirlik – Erişilebilirlik Sihirbazı Bu seçenek ile görme duyma ve hareket gereksinimleri için Windows’un yapılandırılması sağlanır.
Erişilebilirlik – Hizmet Programı Yöneticisi Windows’un erişilebilirlik programlarının otomatik olarak başlatılması sağlanır.
İletişim – Ağ Bağlantıları Ağdaki paylaşılan bilgisayarlara, yazıcılara ve diğer kaynaklara kısa yollar içerir.
İletişim – Ağ Kurulum Sihirbazı Ev veya küçük işyeri ağını kurma işlemi boyunca kullanıcıya yol gösteren uygulamadır.
İletişim – Hyper Terminal Diğer bilgisayarlara, telnet sitelerine, ilan tahtası sistemlerine, çevirim içi hizmetlere ve ana bilgisayarlara
bağlanmak için kullanılan programlardır.
İletişim – Uzak Masaüstü Bağlantısı Uzaktaki bir başka bilgisayarın masaüstünü görebilmek ve müdahale edebilmek için kullanılan uygulama.
İletişim – Yeni Bağlantı Sihirbazı İnternete bağlanmak, bir ağa bağlanmak yada ev veya küçük işyeri bağlantısı oluşturmak üzere kullanılan
uygulamadır.
Sistem Araçları – Disk Birleştiricisi Bilgisayarın sabit diskteki parçalanmış dosyaları birleştirir. Disk alanı daha verimli biçimde kullanılmış olur.
Sistem Araçları – Disk Temizleme İnternete bağlandığınız web sayfalarındaki bazı dosyalar Temporary İnternet Files adlı klasöre yüklenir. Bazen
windows, dosyaları belirli bir amaç için kullanır ve daha sonra bunları geçici dosyalar için ayrılmış bir klasörde
15 tutar. Bilgisayarınızda önceden yüklenen daha sonra kullanılmayan windows bileşenleri bulunabilir. Bilgisayarda
depolanmış olan bütün bu geçici dosyaları diskten kaldırabilmek için Disk Temizleme uygulaması kullanılabilir
Sistem Araçları – Dosya ve Ayar Aktarma Sihirbazı Bir bilgisayardan diğer bilgisayara eski veri dosyalarının ve kişisel ayarların aktarılmasını sağlayan uygulamadır.
Sistem Araçları – Karakter Eşlem Klavyede olmayan özel işaretleri belgelerde kullanmaya imkan veren programdır.
Sistem Araçları – Sistem Bilgisi Sistem özeti, donanım kaynakları, bileşenler, yazılım ortamı, internet ayarları gibi bilgisayar sistemi hakkındaki
yapılandırma bilgilerini toplar ve görüntüler.
Sistem Araçları – Sistem Geri Yükleme Sistem ayarlarını bir önceki geri yükleme noktasına döndürmek için kullanılan uygulamadır. Sistem geri
yüklemeyle bilgisayarın sistem ayarları belirlediğiniz tarihteki gibi uyarlanır..
Sistem Araçları – Yedekleme Yedekleme sihirbazı, verilerin kaybolmasına karşı sabit diskteki bilgilerin bir kopyasının oluşturulmasını sağlar.
Aynı zamanda oluşturulan yedeği geri yükleme işlemi yine bu kısımdan yapılır.
Sistem Araçları – Zamanlanmış Görevler Denetim masasındaki zamanlanmış görevlerle aynı işlevi görür.
Adres Defteri Kişi bilgilerinin Outlook gibi programlar tarafından kolayca alınabilmesi için uygun bir saklama yeridir.
Eşitle Bilgisayarda çevirim dışı çalışmak üzere istenilen web sayfaları girilerek, eşitleme yani sayfaların güncellenmesi
sağlanmış olur.
Hesap Makinesi Bilimsel ve standart olmak üzere iki görünümü vardır.
Komut İstemi Kişisel bilgisayarlarda kullanılan, komut satırı arabirimli bir işletim sistemidir.
Not Defteri Basit belgeler oluşturmak için kullanılan metin düzenleyicisidir.
Paint Basit çizimler, boyamalar oluşturmak için kullanılan programlardır.
Program Uyumluluk Sihirbazı Windows’un eski bir sürü için yazılmış olan programların Windows XP ile çalıştırılabilmesi için hazırlanmış
uygulamadır.
Windows Gezgini Bilgisayara bağlı sürücüler ve bu sürücüler içerisindeki tüm dosya ve klasör işlemleri için kullanılan Windows
uygulamasıdır. İki Bölümden oluşmaktadır.
Sol Taraf: Sürücüler ve sürücüye bağlı klasörler
Sağ Taraf: Sol tarafta üzerinde bulunulan yerin içindeki dosyalar ve klasörler
Windows Movie Maker Dijital veya analog kameradan görüntüler yüklerken, istenilen ses ve resim dosyalarını ekleyerek, görüntü
üzerinde işlemler yapılmasını sağlayan programdır.
Windows XP Turu Windows Xp kullanımı hakkında birçok özelliğin tanıtıldığı bölümdür.
16 Word Pad Basit metin, grafik belgeleri oluşturmak amacıyla kullanılır.
Not defterine göre daha işlevseldir.
Metinlere biçim verilebilir, birçok nesne eklenebilir, paragraflar sekmeler oluşturulabilir.
Ayarlar Denetim Masası ve Ağ bağlantılarına ulaşmak için kullanılan kısımdır.
Ara Bilgisayarda nerde kayıtlı olduğunu bilmediğiniz yada unuttuğunuz dosyaları kısa sürede bulmanızı sağlayan
yapı.
Yardım ve Destek İşletim sistemi ve kullanılan donanımla ilgili yardım bilgilerini içeren bir uygulama
En Son Kullandıklarım En son kullanılan belgelerin bir listesi bu menüde yer alır. Bu listedeki belgelerden biri seçildiğinde direkt o
belgenin oluşturulduğu program çalıştırılarak belge otomatik olarak yüklenip hazır hale getirilmektedir.
Denetim Masası Bilgisayardaki yapılabilecek birçok kişisel ayara denetim masasından erişilir.
Yazıcı ve Fakslar Bilgisayarınıza bağlı ve yüklenmiş olunan yazıcı ve faz cihazları ile ilgili kalite, bağlantı noktası vs gibi ayar
yapmanızı sağlar.
Ara Bilgisayarda bulunan bir dosyayı, klasörü veya ağ ortamındaysanız bir bilgisayarı, internette iseniz bir konuyu
aramanız oldukça kolaydır. Ara (Find) menüsü altında bulunan seçenekler size bu konuda büyük kolaylık
sağlayacaktır.
Yardım ve Destek Başlat menüsündeki Yardım (Help) menü seçeneğiyle Windows'un yardım dosyaları çalıştırılarak istenilen konu
hakkında detaylı olarak bilgi sahibi olunabilinir.
Çalıştır İsmini bildiğiniz bir dosyayı çalıştırmak için bu menü seçeneğini kullanabilirsiniz. Örneğin Hesap Makinesi
programı bilgisayarda Calc.exe olarak kaydedilmiş dosyadır. Hesap makinesini çalıştırmak için bu menü ile
acılan pencereye CALC yazabilirsiniz.
17 Denetim Masası
Bilgisayardaki yapılabilecek birçok kişisel
ayara denetim masası klasöründen erişilir.
Windows Xp işletim sistemiyle birlikte
denetim masası için yeni bir görünüm
tasarlanmıştır. Denetim masasının yeni
görünümünde burada bulunan öğeler
kategorilere ayrılarak sunulmuştur. Bu
görünüme alışık olmayan kullanıcılar için
önceki
sürümlerde
bulunan
klasik
görünüme geçiş yapma seçeneği denetim
masası penceresinin sol tarafındaki görev
bölmesine konulmuştur. Sol bölümden
“Klasik Görünüm’e Geçiş Yap” ya da
“Kategori
Görünümü’ne
Geç”
seçenekleriyle iki görünüm arasında geçiş
yapılabilir.
Ağ Bağlantıları Bilgisayarınızın mevcut ağ bağlantılarını görüp ayarlamalar yapabileceğiniz yada yeni bir ağ bağlantısı
ayarlaması yapabileceğiniz denetim masası simgesidir.
Bölge ve Dil Seçenekleri Ülke, dil, para birimi, sayı, tarih ve saat formatlarının ayarlandığı bölüm.
Bölgesel Seçenekler Standartlar ve Biçimler Bilgisayarda kullandığınız programlarda tarih, saat, para birimi yada
sayı bilgilerini nasıl bir formata göre
gireceğinizi ayarladığınız bölümdür.
Örneğin Excel (bir hesap tablosu
programı) programında ondalıklı bir
sayı yazacağınızda sayını ondalık
kısmında “,” (virgül) yada “.” (nokta)
kullanılacağını
bu
bölümden
ayarlamanız gerekir. Bu bölümde
listeden dili seçerek o dile dolayısıyla
ülkeye uygun olarak tarih, saat, para
birimi ve sayı formatları otomatik
olarak belirlenir. Bunun yanında özel
olarak değiştirmek istediğiniz bir
format varsa yine bu bölümdeki
Özelleştir düğmesini kullanarak istediğiniz özel değişiklikleri
yapabilirsiniz. Örneğin; şu anda ülkemizde kullanılan para birimi
YTL’dir. Fakat Türkçe formatını seçtiğinizde para birimi formatı TL olarak gözükmektedir. Bu durumu düzeltmek
için Özelleştir düğmesini kullanabilirsiniz.
Konum Çoğunlukla web tarayıcınız aracılığıyla, yerel içeriği almak istediğiniz ülkeyi veya bölgeyi seçmeniz için kullanılan
bölüm. Bu özellik sadece belli web siteleri için kullanılırdır.
18 Diller Metin Hizmetleri ve Giriş Dilleri Klavye giriş dilini bu bölümdeki Ayrıntılar düğmesini
kullanarak değiştirebilirsiniz. Türkçe dili için iki farklı
seçenekten
(Türkçe
Q
–
Türkçe
F)
birini
kullanabileceğiniz gibi iki seçeneği birlikte kullanabilir ve
hatta bu iki seçenek arasında kolayca geçişi sağlamak
için bir klavye kısayolu (Tuş Ayarları düğmesini
kullanarak) belirleyebilirsiniz.
Ek Dil Desteği Seçeceğiniz klavye dili mevcut listede bulunmuyorsa bu
bölümdeki seçenekleri işaretleyerek ek başka diller
yükleyebilirsiniz.
Donanım Ekle Bilgisayarınıza yeni bir donanım bağladığınızda genellikle donanım ilgili sürücünün yüklenmesi için otomatik
olarak bir sihirbaz çalışır ve donanım için gereken sürücüyü barındıran CD yada disketle donanımınızın yükleme
işlemini tamamlarsınız. Yani artık günümüzdeki birçok donanım tak ve çalıştır (plug and play = PnP) özelliğine
sahiptir. Bağlayacağınız donanımın Tak ve Çalıştır özelliğinin bulunmaması halinde denetim masasındaki bu
öğeyi kullanabilir ve yine donanıma ait CD veya disketi kullanarak donanımınızın yükleme işlemini
tamamlayabilirsiniz.
Erişilebilirlik Seçenekleri Görme, duyma ve hareket zorluğu çeken kişiler için bilgisayarın herhangi bir ek yazılıma ihtiyaç duymadan
gerekli görünüm ve davranış özelliklerinin ayarlandığı bölümdür.
Klavye Yapışkan Tuşlar Herhangi bir işlem sırasında Üst karakter (shift), Ctrl, Alt
yada Windows logo tuşuna basılı tutma zorunluluğunu
ortadan kaldırır.
Süzme Tuşları Bilgisayarda tuşların kullanımındaki yinelemelerle ilgili
ayarları yapabileceğiniz bölümdür. Tuşun yineleme hızı yada
hiç yinelenmemesi gibi ayarları buradan belirleyebileceğiniz
gibi denetim masasında bulunan Klavye öğesini kullanarak
da bu işlemi gerçekleştirebilirsiniz.
Geçiş Tuşları Caps Lock (Büyük Harf Kilitleme Tuşu), Num Lock veya
Scroll Lock gibi kilitleme tuşlarını kullandığınızda bilgisayarın
ses çıkarmasını sağlayabilirsiniz.
19 Fare Ses Fare Tuşları Ses Nöbetçisi Sistemden gelen her hangi bir ses (uyarı için vs.)
olduğunda görsel uyarılar üretilmesini bu özellikle
sağlayabilirsiniz.
Fareyi sayısal tuş takımıyla kontrol etmek için bu
bölümdeki
Fare
tuşlarını
kullan
seçeneğini
işaretlemelisiniz.
Genel Ses Göster Birçok bilginin seslerle iletildiği programlarda sesle
verilen bilgilerin alt yazı olarak görüntülenmesini
sağlayabilirsiniz.
Otomatik Sıfırlama Görüntü Bilgisayarın belirli bir süre için kullanılmadığı
durumunda, Erişilebilirlik Seçenekleri penceresinde
yapılan
tüm
ayarlamaların
iptal
olmasını
sağlayabilirsiniz.
Yüksek Karşıtlık Bildirim Görme ile ilgili problemleri olan kişiler için okumayı
kolaylaştırmak
amacıyla
ekrandaki
öğelerin
renklerinde değişiklik yapabilirsiniz.
Erişilebilirlik özelliklerinin açılmasını sağlayan klavye
kısa
yollarının
kullanılmasında
kullanıcıyı
bilgilendirmek için bir uyarı ekranın uyarı sesiyle
birlikte ekrana gelmesini sağlayabilirsiniz.
İmleç Seçenekleri İmlecin
yanıp
ayarlayabilirsiniz.
sönme
hızını
ve
genişliğini
Seri Tuş Aygıtları Bilgisayarın seri portuna bir başka giriş aygıtı
bağlayabilmek için buradaki seçeneğin seçili olması
gerekir.
Fare Düğmeler Düğme Yapılandırması Fare üzerinde bulunan tuşlar arasındaki görev değişimini buradaki “Birincil ve ikincil düğmeleri değiştir”
seçeneğini kullanarak yapabilirsiniz. Seçeneği işaretlediğinizde sağ tuş seçme işlemlerini gerçekleştirirken sol
tuş menü için kullanılır.
Çift Tıklama Hızı Birincil fare düğmesinin çift tıklatılması
tıklatmalar arasındaki süreyi ayarlar.
olayında
Tıklama Kilidi “Tıklama kilidini etkinleştir” seçeneğini işaretlediğinizde
fareyle sürükleme işlemi sırasında farenin tuşuna basılı
tutma zorunluluğunuz ortadan kalkar.
İşaretçiler Düzen İmlecin görünümüyle ilgili bölümdür. Buradaki listeden
farklı imleç görünümü şablonları seçebilirsiniz.
Özelleştir Bu bölümde Düzen bölümünde seçtiğiniz şablona ait
işaretçiler listelenir. Listedeki herhangi bir elemanı Gözat
düğmesini
kullanarak
bir
başka
görünümle
değiştirebilirsiniz. Bu durumda mevcut şablon üzerinde özel bir değişiklik yapmış olursunuz.
20 İşaretçi Seçenekleri Hareket İşaretçinin hızını belirlediğiniz bölümdür. Buradaki ayarlama farenin hareketi ve ekrandaki imlecin yer
değiştirmesi arasındaki ilişkiyi belirler.
Düğmeye Git İşaretçinin herhangi
ayarlayabilirsiniz.
bir
mesaj
kutusu
açıldığında
kutudaki
varsayılan
düğmeye
gidip
gitmeyeceğini
Görünürlük Bu bölümde 3 farklı seçenek bulunmaktadır.
“İşaretçi izini göster” seçeneği; ekrandaki işaretçinin görülebilirliğini artırmak için arkasında iz bırakmasını
sağlar.
“Yazarken işaretçiyi gizle” seçeneği; herhangi bir metin editöründe yazı yazma işlemi sırasında işaretçinin
ekranda görünmemesini sağlar. Fareyi hareket ettirdiğinizde işretçi ekranda yeniden görünür.
“Ctrl tuşuna bastığımda işaretçinin yerini göster” seçeneğini işaretlediğinizde Ctrl tuşuna bastığınızda işaretçinin
yerinin gösterilmesi için ekranda halkalar belirir.
Tekerlek Kaydırma Faredeki tekerleği bir defa döndürdüğünüzde ekrandaki içeriğin ne kadar kaydırılacağını belirleyebilirsiniz.
İçeriğin kaydırılması ile ilgili olarak iki farklı ayarlama yapabilirsiniz.
Sayfayı belirli bir satır sayısınca kaydırabilirsiniz.
Sayfayı bir ekran kaydırabilirsiniz.
Oyun Kumandaları Bilgisayara bağladığınız oyun denetleyicilerini görebildiğiniz ve denetleyicileri sınamak, yapılandırmak veya
yeniden ayarlamak için kullanabildiğiniz bölümdür.
Görev Çubuğu ve Başlat Menüsü Görev Çubuğu Görev çubuğunu kilitle onay kutusunu etkisizleştirirseniz görev çubuğu sürüklenebilir olur. Bu durumda görev
çubuğunu fare ile tutup sürükleyebilir ve masaüstündeki diğer kenarlara yerleştirebilirsiniz.
Görev çubuğunu otomatik olarak gizle onay kutusunu etkinleştirirseniz görev çubuğu normalde görünmez ancak
imleci görev çubuğunun bulunduğu konuma götürürseniz yeniden görüntülenir. Görev çubuğunu pencerelerin
üzerinde tut onay kutusunu etkisizleştirirseniz pencerelerde tam ekranda çalışırken görev çubuğu sürekli
görüntülenecektir.
Benzer görev çubuğu öğelerini grupla onay kutusunu etkisizleştirirseniz aynı uygulamaya ait pencere sayısı belli
bir değeri aşınca pencerelerin otomatik olarak gruplandırılması işlemi yapılmayacaktır.
Hızlı başlat’ı göster onay kutusunu etkisizleştirirseniz başlat düğmesi yanındaki program kısa yolları
kaldırılacaktır.
Bildirim alanı görev çubuğunun sağ tarafında bulunan saatin veya çalışmakta olan bazı uygulamaların
simgelerinin bulunduğu alandır. Etkin olmayan simgeleri gizle onay kutusunu etkinleştirerek bu alanda bulunan
ve bir süredir tıklamadığınız simgelerin gizlenmesini sağlayabilirsiniz. Etkin olmayan simgeleri gizle onay
kutusunu etkinken özelleştir düğmesi aktiftir. Bu düğmeyi tıklayarak bildirim simgelerini özelleştir diyalog
penceresini açabilirsiniz. Bu pencere ile hangi simgelerin ne zaman görüntülenip görüntülenmeyeceğini
belirleyebilirisiniz. Örneğin Antivirüs uygulamasının ikonunun görünmemesini istiyorsanız yanındaki açılır
menüyü tıklayarak gizle komutunu verin. Tamam düğmesini tıkladığınız da değişiklikler uygulanacaktır. Saati
göster onay kutusu sistem saatini bildirim alanında görüntüleyip görüntülemem ayarlamasını yapar.
Başlat Menüsü Başlat menüsünde iki seçenek karşımıza çıkıyor. Birinde sık kullanılan programlara kolay erişim sağlayan menü,
diğerinde windowsun eski sürümlerine alışık olan kullanıcıların seçtikleri menüdür.
Başlat menüsünü özelleştirebiliriz. Bu özelleştir butonundan menüdeki simgelerin boyutunu ayarlayabilir, sık
kullandığımız programların kaçının bu listede gözükmesini istiyorsak bunu da ayarlayabiliriz.
21 Görüntü Temalar Kullanılabilen masaüstü temalarını listeler.
Önceden tanımlanmış simgeler, yazı tipi, renkler, fare işaretçileri, sesler, arka plan resmi, ekran koruyucusu ve
diğer pencere öğelerinin görünümü temayı oluşturur.
Masaüstü Arka Plan Bu bölümde masaüstünde kullanabileceğiniz arka planı
seçeceğiniz bir liste mevcuttur. Listeden seçim yapmak
yerine özel olarak bilgisayarınızda bulunan bir resmi de
arka plan olarak kullanabiliriniz. Bu işlem için Gözat
düğmesini kullanmalısınız.
Konum Arka plan görüntüleme seçeneklerini listeler.
Ortala: Seçilen resim ekranın ortasında gösterilir.
Döşe: Resmi ekranda sığdığı kadar yineler.
Uzat: Resmi ekranı kaplayacak şekilde uzatır.
Renk Bir arka plan seçmediğiniz zaman bu bölümde seçtiğiniz
renk masaüstünü kaplayacaktır.
Ekran Koruyucu Ekran Koruyucu Kullanılabilir ekran koruyucularını listeler. Bilgisayar belli bir süre (bekleme süresi bölümünde belirttiğiniz dakika
kadar) kullanılmadığında ekran koruyucusu devreye girer.
Ayarlar düğmesine tıklayarak seçtiğiniz arka plana ait ayarlamaları yapabilirsiniz.
Önizleme düğmesine tıklayarak seçtiğiniz arka planı görüntüleyebilirsiniz.
“Devamında parola koruması” seçeneğiyle ekran koruyucu çalışmaya başladıktan sonra bilgisayarı kullanmaya
devam ettiğinizde, parola ekranının görüntülenip görüntülenmeyeceğini belirtir.
Monitör Gücü Güç düğmesine tıklandığında monitörün güç ayarlarını belirleyen güç seçenekleri penceresi açılır. Denetim
masasındaki güç seçenekleri bölümünde anlatılacaktır.
Görünüm Pencere ve düğmelerin, stilini, renk düzenini yada yazı tipi boyutunu değiştirebileceğiniz bölümdür.
Ayarlar Ekran Çözünürlüğü Ekrandaki nokta (pixel) sayısının ayarlandığı bölümdür.
Pixel: Kare şeklinde olan görüntünün en küçük birimidir. Digital görüntüler yana yana gelen pikseller
topluluğundan oluşmaktadır. Digital görüntü, imgenin eninde ve boyunda bulunan piksel sayısı ile tanımlanır.
Pikselin kendi başına en ve boy değerleri yoktur. Demekki dikdörtgen biçimindeki tek bir piksel 1*1 mm, 1*1
cm hatta 3*2 m bile olabilir. Aksi belirtilmedikçe piksellerin en ve boy oranı eşittir.
Çözünürlük: Bir görüntünün (resim, çizim vb.) belirli bir alanı içindeki piksel sayısına çözünürlük denir. Bu piksel
sayısı ne kadar fazla ise görüntü o kadar kaliteli görüntülenir; fakat görüntülenen şeklin ise boyutu bilgisayar
ekranında küçülür. Çözünürlük (resolution) genellikle “DPI” veya “PPI” gibi iki kısaltmayla kullanılır.
DPI: Bir inç başına düşen nokta sayısı (dot per inch) anlamına gelir. Film çıkış ve baskı makinalarının bir inç için
vurdukları nokta sayısına göre belirlenmektedir. Genel olarak iyi seviyede kaliteli bir çıkış alınabilmesi için kabul
edilmiş standart matbaa ve fotoğraf baskı çözünürlüğü 300 DPI’dır (tam doğru değeri 304.8’dir).
PPI: Bir inç başına düşen piksel sayısı (pixel per inch) anlamına gelir. Genellikle sadece ekranda gösterilen
görüntüler için kullanılır. Ancak temelde DPI ve PPI benzer anlamdadır ve bu sebeple digital (sayısal) tasarım işi
ile uğraşanlar tarafından çoğu zaman PPI yerine DPI da kullanılmaktadır. Ekran çözünürlüğü 72 PPI olduğundan
22 web için hazırlanan çalışmalarda genellikle 72 PPI kullanılır. Çünkü unutulmamalıdır ki çözünürlük arttıkça dosya
boyutu da artacak ve hem sabit diskte daha fazla yer kaplayacak hem de web ortamında yüklenme süresi
uzayacaktır.
Renk Kalitesi Basitçe ekran kartınızın gösterebildiği renk sayısına verilen addır. Renk sayısı arttıkça görüntüler daha gerçekçi
bir hale gelir ve çıplak gözle fark ettiğimiz renk sayısı artar. Ekran kartları yüksek renk derinliği sağlayabilmek
için, yeterli teknik özelliklere ve güçlü bir grafik işlemciye sahip olmalıdır. Günümüzdeki ekran kartlarının tümü,
var olan en yüksek kalite 32 bit renk kalitesini desteklemektedir. 32 bit renk derinliği, 16 milyondan fazla
gerçek renk kullanımına uygundur.
Ekran kartınızın renk derinliğini değiştirebilmek için Kontrol Paneli altında Görüntü ibaresindeki Ayarlar
sekmesine tıklayın. Burada Renk Kalitesi altındaki kutudan 16 bit veya 32 biti seçebilirsiniz. İlk kurulumda bu
ayar 16 bit olabilir, eğer ekrandaki renkler ve görüntüler size yeterince canlı gelmiyorsa, en yüksek görüntü
kalitesi için, bu değeri en yüksek seçeneğe getirin.
Güç Seçenekleri Güç Düzenleri Güç Düzenleri Kullanılabilir güç düzenlerini görüntüler. Seçilen güç düzenine göre monitörün ve sabit disklerin kapanma
süreleri ve bilgisayarın bekleme durumuna geçme süresi belirlenir.
Güç Düzenleri Ayarı Seçilen güç düzenine göre belirlenen ayarları görebildiğiniz ve özel olarak değişiklik yapabildiğiniz (örneğin;
monitör 15 dk. sonra değilde 5 dk. olarak değiştirilebilir) bölüm.
Uyarılar Bu bölüm diz üstü bilgisayarlar için önemlidir.
Düşük Pil Uyarısı Bu bölümde (diz üstü bilgisayarlar için) pil belirtilen yüzdenin altına
düştüğünde alarm çalmasını yada uyarı penceresi gelmesini sağlayabilirsiniz.
Kritik Pil Uyarısı Bu bölümde (diz üstü bilgisayarlar için) pil belirtilen yüzdenin altına
düştüğünde (düşük pil uyarısına göre daha düşük bir yüzde belirtilmelidir)
alarm çalmasını yada uyarı penceresi gelmesini ve ardından bilgisayarın
tamamen kapanmasını engellemek için bekleme durumuna geçmesini
sağlayabilirsiniz.
Güç Ölçer Diz üstü bilgisayarlarda şarj durumunu gösteren bölümdür.
Gelişmiş Seçenekler “Simgeyi, her zaman görev çubuğunda göster” seçeneğiyle bilgisayarın şarj durumunun simgesini görev
çubuğunda görebilirsiniz. Bu seçenek diz üstü bilgisayarlarda önemlidir.
“Bilgisayar hazırda bekleme durumundan çıktığında parola sor” seçeneğiyle bilgisayarın bekleme durumundan
çalışır duruma geçerken açılış penceresinin gelmesini sağlayabilirsiniz.
Güç Düğmeleri Bilgisayar açıkken güç veya uyku düğmesi kullanıldığında hangi işlevi gerçekleştireceğini belirleyebilirsiniz.
Güç ve Uyku düğmesine aşağıdaki görevleri yükleyebilirsiniz:
• Hiçbir şey yapma
• Ne yapacağımı sor
• Askıya Al
• Hazırda Beklet
23 • Bilgisayarı Kapat
Hazırda Beklet Bilgisayarınız hazırda bekleme konumuna geçtiğinde, bellekteki her şeyi sabit diske kopyalar ve kapanır.
Bilgisayarınız hazırda bekleme konumundan çıktığında kaldığınız yere geri döner.
Bilgisayarınızı hazırda bekleme konumuna geçebilmesi için bu bölümdeki “Hazırda bekletmeyi etkinleştir”
seçeneği işaretli olmalıdır. Hazırda bekletme seçeneğinin tercihe sunulmasının sebebi sabit diskin bir kısmının bu
işe ayrılmak zorunda olmasıdır.
İnternet Seçenekleri Genel Giriş Sayfası Web Tarayıcınızı (Internet Explorer gibi) her açtığınızda otomatik olarak
açılmasını istediğiniz adresi buradaki adres alanına yazmanız gerekir
Temporary Internet Files İnternete bağlandığınızda ziyaret ettiğiniz sayfalarla ilgili tanımlama
bilgilerinin bulunduğu klasörle ilgili ayarlamaları buradan yapabilirsiniz.
Geçmiş Geçmiş klasörü daha önce ziyaret ettiğiniz web adresleri bilgilerini
saklar. Bu bilgiler sayesinde örneğin 1 hafta önce ziyaret ettiğiniz web
adreslerini listeleyebilir ve herhangi birine ulaşabilirsiniz. Bu bölümde
geçen kaç güne ait adres bilgilerinin saklanacağını belirleyebilirsiniz ya da geçmişe ait saklanan adres bilgilerini
silebilirsiniz.
Klasör Seçenekleri Genel Görevler Klasör pencerelerindeki görev bölmesinin görüntülenmesini (xp ile birlikte gelen yeni görünüm) veya
görüntülenmemesini (klasik görünüm) belirlediğiniz bölüm.
Klasörlere Gözat Bir klasörün içinde bulunan bir başka klasörün aynı pencere içinde yada
yeni pencerede açılmasını belirlediğiniz bölüm.
Öğeleri Tıklatma Seçenekleri Dosya ve klasörleri açmak yada programları çalıştırmak için
gerçekleştirilen
çift
tıklama
işlemini
tek
tıklama
olarak
değiştirebileceğiniz bölüm.
Görünüm Bu bölümde gizli dosyaların görüntülenmesini sağlama yada uzantıları
gizleme/gösterme gibi görünümle ilgili olarak birçok ayarlama
mevcuttur.
Dosya Türleri Bu bölüm bilgisayarda yüklü olan programlara ait dosya türlerinin ve uzantılarının listelendiği bölümdür.
Bilgisayar buradaki bilgiler ışığında herhangi bir dosyayı uzantısıyla tanıyarak uygun programla açmaya çalışır.
Klavye Hız 24 Erişilebilirlik seçeneklerinde de bulunan klavyedeki yazma tuşlarının yinelemesi ile ilgili ayarların ve imlecin
yanıp sönme hızının ayarının yapıldığı bölümdür.
Kullanıcı Hesapları Hesap Değiştir Adımı Değiştir Daha önce oluşturduğunuz hesabın adını değiştirebilirsiniz.
Parola Oluştur Daha önce oluşturduğunuz hesap için parola oluşturmadıysanız yada eski parolayı değiştirmek için bu bölümü
kullanabilirsiniz.
Resmimi Değiştir Daha önce oluşturduğunuz hesabın resmini değiştirebilirsiniz.
Hesap Türümü Değiştir Daha önce oluşturduğunuz hesabın türünü değiştirebilirsiniz. Ancak hesap türü değişikliğini sadece “Bilgisayar
Yöneticisi” sıfatına sahip olan kullanıcılar değiştirebilir.
Kullanıcılar için 2 adet hesap türü bulunmaktadır:
Bilgisayar Yöneticisi: Bu hesap türüne sahip olan kullanıcılar bilgisayarda sistemde dahil olmak üzere her türlü
değişikliği yapabilirler.
Sınırlı: Bu hesap türüne sahip kullanıcılar sistemle ilgili herhangi bir ayarlama yapamazlar. Bilgisayara
çoğunlukla (yüklenecek programın tipine göre) yeni bir program yükleyemezler. Oluşturdukları dosyaları görüp
değiştirebilirler. Kendilerine ait belgelerim ve paylaşım klasörlerini kullanabilirler.
Hesabı Sil Daha önce oluşturduğunuz hesabı silebilirsiniz. Dilerseniz “Dosyaları Tut”
dosyaların silinmemesini sağlayabilirsiniz.
seçeneğiyle sileceğiniz hesaba ait
Yeni Hesap Oluştur Bilgisayarda kullanılmak üzere yeni bir hesap oluşturabilirsiniz.
Kullanıcıların Oturum Açma ve Kapatma Şeklini Değiştir Bu bölümde iki seçenek bulunmaktadır.
Karşılama Ekranını Kullan Karşılama ekranını kullanarak kolayca oturum açmak için hesap adınızı tıklatmanız yeterlidir. Ek güvenlik için bu
özelliği kapatıp kullanıcıların kullanıcı hesap adını girmesini isteyen klasik oturum açma ekranını kullanabilirsiniz.
Hızlı Kullanıcı Değiştirme Kullan Hızlı kullanıcı değiştirmeyle hiçbir programı kapatmaya gerek kalmadan başka bir kullanıcıya geçebilirsiniz.
Ardından, diğer kullanıcı işini bitirdiğinde kendi hesabınıza dönebilirsiniz.
Program Ekle veya Kaldır Bilgisayarınıza yüklü programların listesini görebilir ve bu pencereyi kullanarak programları kaldırabilirsiniz.
Ses Efekti veya Ses Aygıtları Ses Ayarı Aygıt Ses Ayarı Bilgisayarınızın ses düzeyini ayarladığınız bölümdür. Ses ayarı için bu pencereyi kullanmak yerine görev
çubuğundaki ses simgesini kullanabilirsiniz.
25 Hoparlör Ses Ayarı Bilgisayarınıza bağlı hoparlörlerin ses düzenin ayarlamak için kullanılan bölümdür. Dilerseniz sağ ve sol
hoparlörü ayrı ayrı düzeylere ayarlayabilirsiniz.
Ses Efekti Ses Düzeni ve Program Olayları Windows ve programlarındaki olaylara uygulanan ses efektlerinin tümü ses düzenini oluşturur. Varolan bir
kullanabilir yada değişiklik yapıp kaydedebilirsiniz. Bazı program olaylarına
(msn ileti alma sesi gibi) özel olarak bir ses atamak için penceredeki program
olayları kısmını kullanabilirsiniz.
Ses Bu bölümde ses çalma ve kayıt donanımlarının listesini görebilirsiniz.
26 Sistem Genel Bu bölümde bilgisayarınızda yüklü olan işletim sistemi sürümü, işletim sistemine ait kayıt bilgilerini, işlemci türü
ve bellek bilgileri görüntülenir.
Bilgisayar Adı Bu bölümde bilgisayarın ağdaki adını, açıklamasını ve çalışma grubunu
görebilir ve isterseniz bu bilgileri değiştirebilirsiniz.
Bilgisayarın Tanımı Bilgisayarınız için açıklayıcı bir ad girebilirsiniz.
Tam Bilgisayar Adı Ağ üzerinde görünecek olan adınızı görüntüler. Değiştir düğmesiyle tam
bilgisayar adını değiştirebilirsiniz.
Çalışma Grubu Bilgisayarınızın ait
değiştirebilirsiniz.
olduğu
çalışma
grubunu
görüntüler.
Değiştir
düğmesiyle
tam
bilgisayar
adını
Donanım Burada Aygıt Yöneticisi düğmesini kullanarak bilgisayarınıza bağlı tüm donanımların gösterildiği bir pencereye
ulaşabilirsiniz.
Sistem Geri Yükleme Sistem geri yükleme işleminin kullanılabilmesi için sabit diskinizin bir bölümünü bu işe ayırmanız gerekir. Bu
yüzden bu işlemi tamamen iptal etmek isteyebilirsiniz. Bilgisayarınızda sistem geri yükleme işlemini kullanmak
istemiyorsanız bu bölümdeki seçeneği işaretlemeniz gerekir.
Otomatik Güncelleştirmeler Microsoft tarafından işletim sistemiyle ilgili yapılan güncelleştirmelerin nasıl (otomatik gibi) yüklenmesini
istediğinizi bu bölümde belirleyebilirsiniz.
Uzak Uzaktan yardım uygulamasını kullanabilmeniz için bu bölümdeki seçeneklerin işaretli olması gerekir.
Tarayıcı ve Kameralar Bilgisayara bağlı tarayıcı ve kameraların görüntülendiği klasördür.
Tarih ve Saat Tarih ve Saat Bilgisayarınızın sistem tarihini ve saatini görebildiğiniz ve
değiştirebildiğiniz bölümdür.
Saat Dilimi Ülkeye ait saat diliminin seçildiği bölümdür. Aynı zamanda
bu bölümde iki saat diliminde bulunan ülkeler için (Türkiye
gibi) “Gün ışığından yararlanma değişikliklerinde saati
otomatik olarak ayarla” seçeneğiyle sistem saatinin kış ve
yaz saati uygulamasına otomatik geçmesi sağlanabilir.
İnternet Saati Bu bölümündeki “Bir internet saat sunucusuyla otomatik
olarak eşitle” seçeneğini kullanarak internet aracılığıyla
saatinizi doğrulayabilirsiniz.
27 Yazı Tipleri Bilgisayarınızda yüklü olan yazı tiplerinin tanımlama dosyalarının bulunduğu kısımdır. Bilgisayarınızda bulunan
metin düzenleyicilerinde (Microsoft Word gibi) yeni bir yazı tipi kullanmak istediğinizde, kullanacağınız yazı tipi
dosyasını bu klasöre yüklemeniz gerekir.
Yazıcı ve Fakslar Bilgisayara bağlı yazıcı ve faksların görüntülendiği klasördür.
Zamanlanmış Görevler Zamanlanmış Görevleri kullanarak, komut dosyalarını, programları veya belgeleri sizin için en uygun zamanda
çalışacak şekilde zamanlayabilirsiniz (örneğin anti virüs programınızın haftanın bir günü belirlediğiniz bir saatte
otomatik tarama yapmasını sağlayabilirsiniz). Zamanlanmış Görevler, Windows XP'yi her başlattığınızda başlar
ve arka planda çalışır.
Zamanlanmış Görevler ile aşağıdakileri de yapabilirsiniz:
• Bir görevi günlük, haftalık, aylık veya belirli bir zaman için (sistem başlangıcı gibi) zamanlayabilirsiniz.
• Bir görev için zamanı değiştirebilirsiniz.
• Zamanlanan bir görevi durdurabilirsiniz.
• Görevin zamanlanan saatteki çalışma şeklini özelleştirebilirsiniz.
28 Bilgisayarda Kullanılan Temel Terimler
PC (Kişisel Bilgisayar - Personel Computer): İlk kişisel bilgisayar 1981 yılında IBM tarafından üretilmiştir.
Daha sonra artan taleple birlikte diğer firmalarda bu bilgisayara uyumlu benzer ürünler imal etmeye başladılar.
Masaüstü Bilgisayar (Desktop): Masaüstü bilgisayar Sabit bir konsol veya masa üzerine uygun yapıda
tasarlanan kişisel bilgisayar türüdür. Bu bilgisayarlar çeşitli türlerde parçaların birleştirilmesiyle çok farklı
biçimde oluşturulabilirler. Boyutları büyük ve ağır olması sebebiyle çevresel faktörlerden daha az zarar görürler.
Diğer kişisel bilgisayarlara göre yüksek güç harcarlar ve daha az maliyete sahiptirler. Günümüzde pek çok
masaüstü bilgisayarın ayrı klavye, fare ve ekranı vardır.
Dizüstü Bilgisayar (Notebook - Laptop): Dizüstü bilgisayar ya da laptop, taşınabilir türden, genellikle ekran
ve klavye olmak üzere iki parçadan oluşan kişisel bilgisayar. Bir dizüstü bilgisayar bir masaüstü bilgisayarın
klavye, fare ve ekran gibi bileşenlerini tek bir parçada toplar. Dizüstü bilgisayarlar bir AC bağdaştırıcıdan
gücünü alır ve şarj edilebilir bir batarya ile güç kaynağından uzakta da kullanılabir.Dizüstü bilgisayarlar küçük
ve taşınabilir olmaları açısından avantajlıdır.
Netbook: Küçük, hafif ve ucuz dizüstü bilgisayarlardan oluşan kategoriye verilen isimdir. Netbook’lar genelde
10 inç boyutunda ekrana sahiptir. Diğer konseptlere göre daha düşük performans sergilerler. Bu özellikleri
nedeni ile daha uzun pil ömrü vaat eder ve büyük çoğunluğu 1.5kg’dan daha hafiftir. Sürekli yanınızda
taşıyabileceğiniz, internete girebileceğiniz ve epostalarınızı kontrol edebileceğiniz görece basit işlemleri
gerçekleştirebileceğiniz ucuz bir bilgisayar arıyorsanız netbook’lar sizin için uygun bir tercih olabilir.
Ultrabook: Ultrabook dizüstü bilgisayarları Laptoplar kadar yüksek performans vaat ediyor. Bu kategorideki
bilgisayarlar ince yapısı ve hafifliği ile ön plana çıkıyor. 1,5kg altında ağırlığa sahip olan Ultrabook bilgisayarlar
kapağı kapatıldığında ortalama 12mm kalınlığa sahip cihazların genel adıdır.
Tablet Bilgisayar: Tablet bilgisayar her şeyden önce taşınabilirdir ve çok az yer kaplar. Yapı olarak cep
bilgisayarı ile dizüstü bilgisayarın karışımdır ancak dizüstü bilgisayar gibi büyük klavyesi yoktur sadece
ekrandan oluşur ve dokunmatik ekranı sayesinde tüm işlemlerinizi rahatça yapabilirsiniz. Ekran şeklide bir
tablete benzediği için bu adı almıştır.
İşletim Sistemi: İşletim sistemi de bir bilgisayar programıdır. Temel görevi bilgisayar parçalarının birbirleriyle
olan ilişkilerini düzenlemek, aralarında bilgi alışverişi yapabilmelerini sağlamaktır. Bu parçalar gözle gördüğünüz
parçaları kapsadığı gibi, bilgisayarın kapağını açmadan göremeyeceğiniz parçaları da kapsar.
Android: Android, Google, Open Handset Alliance ve özgür yazılım topluluğu tarafından geliştirilen, Linux
tabanlı, mobil cihaz ve cep telefonları) için geliştirilmekte olan, açık kaynak kodlu bir mobil işletim sistemidir.
iOS: iOS (eski adıyla iPhone OS) Apple'ın orijinal olarak iPhone için geliştirdiği ancak daha sonra iPod Touch ve
iPad'de de kullanılan mobil işletim sistemidir.
Açık Kaynak (Open Source) Kod: Kaynak kodu isteyen herkese açık olan yazılımlardır. Ekmek alırken
fırıncının size birde tarif verdiğini düşünün – Açık Kaynak Kodlu yazılımla durum tam bu şekilde oluyor. Asıl
kaynak kodunu almanın yanında bunun üstünde değişiklik yapma hakkına da sahip oluyorsunuz. Ek olarak
ürününüzü satabilirsiniz fakat kaynak kodunu açık olarak vermeniz şartıyla. Böylece başka biri de sizin
programınızı değiştirebiliyor.
Windows: Microsoftun ilk işletim sistemi olan MS-DOStan farklı olarak windowsta aynı anda çok sayıda
programla çalışmak mümkündür. Microsoft windows, kullanıcıya grafik arabirimler ve görsel iletilerle yaklaşarak,
programları çalıştırmak, komut vermek gibi klavyeden yazma zorunluluğunu ortadan kaldıran, Microsoft
firmasının geliştirdiği bir işletim sistemleri ailesidir. ilk Windows 1981 yılında satışa sunulmuştur.
MacOS: Apple tarafından Macintosh bilgisayarları için tasarlanmış bir işletim sistemidir. Dünyanın en fazla taklit
edilen işletim sistemi. Mükemmel grafik ara yüzü neredeyse tüm işletim sistemleri tarafından taklit edildi.
Yazılım paketi, paket halinde kurulum kavramı bir çok işletim sistemine MacOS‘dan geçti. Sadece Machintosh
makinelerde kullanılması platform açısından sınır getirdiyse de, hala bir çok kullanıcısı var. Kişisel
uygulamalardan, video ve grafik işlemeye, İnternet sunuculuğundan, masaüstü yayıncılık ortamına kadar her
uygulama türünde ideal bir işletim sistemi olma özelliğini taşıyor.
Unix: Unix, çok kullanıcılı (multiuser) ve aynı anda birçok işi yapabilen (multitasking) bir işletim sistemidir.
Daha çok program geliştiren kişiler için düşünülmüş bir sistemdir. Özellikle akademik dünyada iş istasyonları
üzerinde çok yaygın bir kullanım alanı bulmuştur. Bunda biraz da işletim sisteminin gelişmeye-geliştirilmeye
açık olması çok önemli bir rol oynamıştır.
Linux: Linux (telaffuz: Lin-uks), Unix’e fikirsel ve teknik anlamda atıfta bulunarak geliştirilmiş; açık kaynak
kodlu, özgür ve ücretsiz bir işletim sistemi çekirdeğidir. 1991 yılında Finlandiyalı bir bilgisayar mühendisliği
öğrencisi olan Linus Torvalds tarafından geliştirilmeye başlanmıştır.
Yazılım: Donanım aygıtlarının istenilen amaçlar doğrultusunda çalışması için kullanılan programlar
topluluğudur.
Donanım: Bilgisayarın elle tutulur gözle görülür elektronik, manyetik ve fiziksel olarak bütün üniteleri
(parçaları) bilgisayarın donanımını oluşturur.
Veri: Bilgisayara girilen işlenmemiş durumdaki bilgilerdir. Başka bir ifadeyle belirli konulardaki gerçeklerin
sembolik ifadesidir.
Shareware: Shareware (kısıtlı yazılım), kullanıcının programı tanımasını sağlayan, zaman ve özellik
bakımından kısıtlı sürüme verilen addır. Shareware programların genellikle belli bir kullanım süresi bulunur.
29 Freeware: Freeware (ücretsiz/serbest yazılım) kullanıcının belirli bir süre sonra yazılımı kullanmaya devam
etmek için ücret ödemek durumunda olduğu sharewareden farklı olarak, ücretsiz ve sınırsız kullanım imkânı
tanıyan bir yazılım lisansıdır. Freeware yazılımların da telif hakları söz konusudur. Freeware yazımcıları
genellikle "topluma bir şey sunma" motivasyonuyla hareket eden, fakat bunu yaparken isimlerinin de
bilinmesini ve yazılımları ile ilgili gelecekteki gelişmelerin kendi denetimleri altında olmasını isteyen
programcılardır.
Demo: Bazı yazılım üreticileri programların deneme amaçlı özel sürümlerini piyasaya sürerler ve ücretsiz olarak
dağıtırlar. Bu sürümlere demo denir. Demolarda genellikle önemli işlevlerden bazıları kullanılamaz.
Karakter: Girilen her bir harf, rakam veya sembole karakter denir.
Format: Asıl amacını size şu şekilde tarif edebilirim: Duvarları olmayan bir ev düşünün, bir iç dizayncı bu evi
sizin için en uygun yaşam alanı haline getirmek için duvarları inşa eder bu senaryoda iç dizaynır format
rolündedir, yani evi bizim kullanabileceğimiz şekilde şekillendirir. Format da işte bu şekilde disk alanını uygun
bir biçimde biçimlendirir. Yani hangi amaç ile kullanacaksak ona göre disk alanı şekillendirilir (NTFS,FAT).
Pixel: Tüm sayısal görüntülerin en küçük parçası olan noktacıklara piksel denir. İngilizce'de resim parçası
anlamına gelen "picture element " birleşik kelimesinden çıkarılmıştır.
Çözünürlük: Görüntüyü oluşturan ortamdaki pixel sayısıdır. Çözünürlük bir görüntü kalitesi terimidir.
Çözünürlük arttıkça resim kalitesi artar ancak işlemci gücü gereksinimi de buna paralel olarak artar.
Dpi (Dots Per Inch): Dijital ortamdaki görüntülerin kağıt yada benzeri yüzeylere baskısında kullanılan bir
terimdir. Bir inch diye tabir edilen 2,54 cm’lik alanda bulunan nokta sayısına denir. Görüntünün kaliteli olması
gerektiği tasarımlarda veya görsellerde DPI’ın yüksek olmasına dikkat edilmelidir. Genel olarak kullanılan veya
kullanılması gereken DPI değeri 300’dür.
Dosya (File): Bilgisayar sistemlerinde veriler dosya(file) denilen bilgi kümeleri halinde depolanır. Bu bilgisayar
sistemi sizin masaüstü bilgisayarınız, dizüstü bilgisayarınız, oyun konsolunuz veya cep telefonunuz olabilir.
Dosyalar kullandıkları uzantıya göre farklı işlem yaparlar.
Klasör (Dizin – Directory): Klasör(folder) diğer bir adı dizin olan kavram ise dosyaları kategorize etmek için
kullanılan yapılardır. Klasörler sayesinde dosyalar istenildiği gibi gruplanabilir. Benzer özellikte olanları bir arada
tutmak veya aynı işte kullanılacak olanları aynı yerde bulabilmek için kullanılabilir.
Sürücü (Driver): Sürücü (Driver); Dosya ve klasörlerin saklanabileceği fiziksel ortamlardır ve alfabede
bulunan harfler ile temsil edilirler. Disket sürücüler A veya B harfi ile Harddiskler ise C ve sonrasında gelen
harfler ile temsil edilirler. CD-ROM DVD-ROM ve Tape Backup üniteleri vb. diğer aygıtlar ise Harddiskten sonra
gelen harfler ile temsil edilirler
Onboard: Onboard kartlarda ses,faks/modem,ekran kartı gibi kartlar ana kart ile bütünleşiktir. Bu tür kartlar
ekonomiktir ama teknolojik yükseltmeye yani upgrade'e uygun değildir.
USB Port: Universal Serial Bus (USB) Evrensel seri yolu, bilgisayar ve telekominikasyon endüstrisinde
geliştirilmiş, iletişim standartlarında yeni bir bağlantı şeklidir. Amacı, geleneksel seri ve paralel portların yerini
almak ve işi evrenselleştirmektir. USB, ana bilgisayar ile çevre birimleri arasında güçlü, bilgisayar çalışırken
takıp çıkartabileceğiniz, “gerçek plug-and-play” arayüzü sağlar.
Bunlar; klavye, fare, oyun çubuğu, telefon, tarayıcı, yazıcı, güvenlik dangılı, mikrofon, hoperlör, disket sürücü
kamera, modem, CD-ROM sürücü vb. olabilir.
USB ilkel çevre bağlantı teknolojisini geliştirmek için icat edilmiştir. Avantajları şunlardır:
∞ Bilgisayarı kapatmanız gerekmez (Önemli bir avantaj)
∞ Kasayı açmanız gerekmez
∞ Kart takma yok
∞ Çakışma yok
∞ Kilitlenme yok
∞ Sürücü yüklemeye gerek kalmaz (bazılarında bir seferlik yükleme yapılır).
Paralel Port: Bilgisayarın kasasının arkasında bulunan 25 pinlik D şeklindeki konnektördür. Genellikle yazıcı
bağlanmak için kullanılır. Çoğu zaman paralel portlara LPT portu da denilmektedir. LPT LinePrinTer sözcüğünden
alınmıştır. Ve bunun sebebi en çok yazıcıları bağlamak için kullanılması gerçeğine dayanmaktadır.
Seri Port: Bilgisayarın kasasının arkasında bulunan konnektördür. Seri portların konnektörleri 2 şekilde olur. 25
ve 9 pin olmak üzere. 25 pinlik bir aygıtı 9 pinlik bir porta ya da 9 pinlik bir aygıtı 25 pinlik bir aygıta bağlamak
gibi durumlarda kullanılabilecek adaptörler vardır.
Web Tarayıcısı: İstediğiniz Web sayfalarını indirip açan, internetteki Web sunucularıyla iletişim kurmak için
bilgisayarımızda çalışan bir programdır. En basit şekliyle; bir Web tarayıcısı HTML'yi tanıyabilir ve metni
gösterebilir. Internet Explorer, Safari, Netscape, Chrome, Firefox günümüzde kullanılar web tarayıcılarındandır.
OCR: Taranmış belgeler grafik görüntü olarak depolandığından taranan belge bir metin ise bilgisayar bunu
resim olarak görür. Optik Karakter Tanıma (Optical Character Recognition) adı verilen programlar aracılığı ile
çözülüp metin dosyalarına dönüştürülür. OCR ile taranmış metinler bilgisayar kullanılarak düzeltilebilir, yeniden
formatlanabilir ve depolanabilir.
30