içindekiler pdf

I
Dr. FUNDA BAŞARAN
TÜRK VE ALMAN VERGİ BİLANÇOSU HUKUKLARINDA
GAYRİ MADDİ İKTİSADİ KIYMETLERİ
AKTİFLEŞTİRME ŞARTLARI
II
Yayın No.
Hukuk Dz.
: 903
: 361
1. Baskı Temmuz 1999 - İSTANBUL
ISBN 975 - 486 - 803 - 5
Beta BASIM YAYIM DAĞITIM A.Ş.
Himaye-i Etfal Sokak Talas Han no. 13-15
Cağaloğlu - İSTANBUL
Tel: (0-212) 511 54 32 - 528 13 20 - 519 01 77
Fax : (0-212) 513 87 05 - 511 36 50
Dizgi - Baskı - Cilt : Beta Basım A.Ş.
III
ÖNSÖZ
“Türk ve Alman Vergi Bilançosu Hukuklarında Gayri Maddi İktisadi Kıymetleri Aktifleştirme Şartları” başlıklı bu çalışma, akademik kariyerin en zorlu aşamalarından biri
olarak kabul edilen doktora aşamasının bir ürünüdür; tabiri caizse ilk büyük göz ağrısı.
Ana hatları ve Alman Hukuku’na ilişkin kısmı, Almanya’nın Köln Üniversitesi Hukuk
Fakültesi, Vergi Hukuku Enstitüsü’nde; Türk Hukuku’na ilişkin kısmı ise, elemanı olduğum Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde sarfedilen çalışmalarla meydana getirilmiştir. Nihayet Haziran 1999’da, Prof.Dr. Ömer Faruk Batırel, Prof.Dr. Ünal Tekinalp
ve Doç.Dr. Nihal Saban’dan oluşan jüri tarafından oybirliğiyle kabul edilip, mali hukuk
doktora programı çerçevesinde hazırlanmış bir doktora tezi olarak gün ışığına çıkmaya
hak kazanmıştır.
İtiraf etmek gerekir ki, hukukçular için adeta “ailenin pek sevilmeyen üyesi” konumundaki “bilanço hukuku” alanında bir çalışma yapmaya karar vermem çok da kolay olmamıştır. Doktora tez konusunu saptama sürecinde, belki birazcık da yüksek lisansı özel
hukuk alanında yapmış olmanın etkisiyle, süratle gelişen ve önemi her geçen gün daha
da artan “gayri maddi mallar” ve bunlar arasından “fikri haklar”, üzerinde çalışabilecek
ilginç bir konu olarak dikkatimi çekmiştir. Ancak, vergi hukuku sahasında ana problemin daha çok “gayri maddi iktisadi kıymet” kavramıyla ve özellikle bunların “aktifleştirilmesiyle” olduğunu tespit etmem, beni adeta vergi bilançosu hukuku alanına doğru
sürüklemiştir.
Vergi hukukunun özel hukuk ilişkileri üzerine kurulu olmakla birlikte bağımsız bir
kamu hukuku bilim dalı olması çerçevesinde, özel hukukun kurum ve kavramları vergi
hukuku alanında zaman zaman daha değişik içeriklere sahip olmakta veya vergi hukuku
bunlara yakın kavram ve kurumlar yaratmaktadır. İşte “gayri maddi mal” kavramı da buna güzel bir örnekdir. Vergi hukuku bu kavramı aynen kullanmak yerine, ona çok benzeyen ancak kendi ihtiyaçlarını karşılamaya daha uygun ve daha geniş başka bir kavram
yaratmıştır; “gayri maddi iktisadi kıymet”.
Patent, lisans, marka, know-how gibi gayri maddi iktisadi kıymetlerin genellikle finansman gücü yüksek işletmelerle (en başta şirketlerle) bağlantılı olmaları ve bunların
vergiye tabi ticari kazançlarının bilanço esasına göre tespit edilmesi, gayri maddi iktisadi kıymetlerin hangi şartlarla bilançonun aktifinde yer alabilecekleri sorusunu gündeme
getirmektedir. Çalışmanın konusu da, bu şartları saptamak ve ayrıntılarıyla incelemekdir.
Alman Bilanço Hukuku’nun yerleşikliğinin ve sağlam temeller üzerinde gerçekleşen
gelişmişliğinin aksine, Türk Vergi Bilançosu Hukuku alanında daha bazı temel kavram
ve kurumların dahi ortaya konulmamış veya bilinçsizce kullanılmış olması, son derece
yorucu bir çalışma sürecine yol açmıştır. Ülkemizde son yıllarda yaşanan en büyük problemlerden biri de kuşkusuz, “kavramların içini boşaltarak” ya da “içeriği üzerinde konsensusa varılmaksızın istenilen şekilde doldurup” kullanmakdır. Bunun sonucu açıktır;
birbirimizi anlamak ve verimli bir tartışma ortamı yaratabilmek gittikçe zorlaşmaktadır.
IV
Oysa Sokrates’in dediği gibi, “Öncelikle sözlerine (-kullandığın kavramlara*) sadık kalmalısın. Veya onları değiştirmek istiyorsan bunu açıklıkla yapmalı ve bizi aldatmamalısın”**. Böyle bir kargaşanın hukuki alanda yaşanması ise son derece tehlikelidir ve öncelikle -Sokrates’in sözlerini de içeren- “hukuki güvenlik ilkesi”ne aykırıdır. Bu bağlamda, bir hukuk tezi olan bu çalışmada kavram ve ilkelere özel bir önem atfedilmiştir.
Yetişmemde ve mütevazi ürünler sunabilecek bir konuma gelmemde kuşkusuz pek
çok kimsenin emeği bulunmaktadır; her birine ayrı ayrı şükranlarımı sunuyorum. Elinizdeki eserle bağlantılı olarak, bana Almanya’da çalışma imkanı sunup önümde yeni ufuklar açan Deutscher Akademischer Austauschdienst ve onun Başkanı Prof.Dr. Theodor
Berchem ile, Friedrich Ebert Stiftung ve vakfın İstanbul Bürosu temsilcileri Jörg Lange
ve Prof.Dr. İsmail Duymaz’a; iki yıl süreyle Enstitüsü’nde bana son derece iyi bir çalışma ortamı sağlamış, kıymetli yardımlarıyla esere katkılarda bulunmuş olan Prof.Dr. Joachim Lang’a ve Enstitü’nün diğer sevgili elemanlarına; değerli eleştirilerini esirgememiş olan hocam Doç.Dr. Nihal Saban’a ve nihayet yoğun programlarına rağmen benim
için herzaman vakit ayırıp yol gösteren doktora tez danışmanım Prof.Dr. Ömer Faruk
Batırel’e teşekkür etmeyi bir borç biliyorum. Zamansız kaybettiğimiz değerli hocam
Prof.Dr. Adnan Tezel’le başlayan doktora tezimi kendisiyle birlikte tamamlamak kısmet
oldu; akademik hayatının başındaki genç bir elemandan eksik etmediği manevi desteğini unutmak mümkün değildir. Burada son olarak, benim için gayet özel bir yere sahip
olan Prof.Dr. Klaus Tipke’yi anmak istiyorum. Ünü kendi ülkesinin sınırlarını çoktan aşmış bir bilim adamından beklenmeyecek mütevazi kişiliğiyle, uzattığım eli hiçbir zaman
geri çevirmediler. Kendilerini övmek haddim değildir; ancak, gerçek bir bilim adamıyla
tanışmış ve ondan pek çok şey öğrenebilme imkanı yakalamış olduğum için kendimi çok
şanslı saydığımı burada belirtmeden geçemeyeceğim. Yardımları ve içten desteği için
minnettarım.
Tezin bu kadar kısa bir süre içinde okuyucunun hizmetine sunulmasını şüphesiz Beta Yayınevi’nin değerli sahibi Rahmi Arıkan Bey’e borçluyum. Yoğun bir dönemde olmalarına rağmen, çalışmayı derhal yayımlamayı kabul ettiler; ticari kaygıları önemsemeksizin, doktora tezi yayınlama geleneklerini zevkle sürdürdüler. Önemli katkıları için
kendilerine teşekkürlerimi sunuyorum. Bu vesileyle, tezi süratle basıma hazır hale getiren -Yayınevi’nin çalışkan elemanı- Zeliha Aksoy Hanım ile düzeltmeleri yapan Tülin
Fırat Hanım’a ve diğer Yayınevi çalışanlarına da teşekkür ediyorum.
Bu çalışma sevgili aileme ithaf edilmiştir. Her türlü zor anımda yanımda olan, tüm
huysuzluklarıma şikayetsiz katlanan ve çocuklarının öncelikle iyi bir dostu olmayı
önemseyen anne ve babam ile, ebeveynlerinin izindeki kardeşimden başkasına bu ithafın yapılması düşünülemezdi. Onlara minnettarlığım sonsuzdur.
Üsküdar, 14.07.1999
* Parantez içi bana ait.
** Platon, Der Staat, Übersetzt von Otto Apelt, Verlag Felix Meiner, Hamburg 1989, 30 krşi. mit der Übersetzung von Karl Preisendanz, Verlag Eugen Diedericht, Jena 1920, 30. Ayrıca bkz. Eflatun, Devlet, Çevirenler:
Sabahattin Eyüboğlu/M. Ali Cimcoz, Remzi Kitabevi, İstanbul 1980, 36.
V
Aileme...
VII
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER .......................................................................................................VII
KISALTMALAR .....................................................................................................XXI
§1. GİRİŞ
..........................................................................................................1
A. Temel Kavramlar ................................................................................................1
I. “Vergi Bilançosu Hukuku” Kavramı .............................................................1
II. “Gayri Maddi İktisadi Kıymet” Kavramı.....................................................2
III. “Aktifleştirme” Kavramı.............................................................................3
B. Konunun Takdimi ve Çalışmanın Amacı ...........................................................4
C. Çalışmanın Sistemi ve Kapsamı.........................................................................6
D. Yöntem ........................................................................................................10
BİRİNCİ KISIM
GAYRİ MADDİ İKTİSADİ KIYMETLERİ AKTİFLEŞTİRME ŞARTLARININ
TESBİTİ
§2. ALMAN VERGİ BİLANÇOSU HUKUKUNDA GAYRİ MADDİ
İKTİSADI KIYMETLERİ AKTİFLEŞTİRME ŞARTLARININ TESBİTİ
A. Aktifleştirme Şartlarının Tesbitinde Ticaret Hukukunun Düzene Uygun
Muhasebe İlkelerinin Önemi; Esas Olma İlkesi
(Massgeblichkeitsprinzip) ...............................................................................13
I. Esas Olma İlkesinin Anlamı ........................................................................13
II. Esas Olma İlkesinin Sınırlandırılması........................................................18
1. Anayasal vergilendirme ilkeleri ve bunlar arasından özellikle
“verginin mali güçle orantılı olması ilkesi” gereğince sınırlandırma ....18
2. Vergi hukukuna ait özel düzenlemeler gereğince sınırlandırma............20
a) Tersine esas olma ilkesi....................................................................20
b) § 5 VI EStG .....................................................................................21
B. Ticaret Hukukunun Düzene Uygun Muhasebe İlkeleri Çerçevesinde
Gayri Maddi İktisadi Kıymetleri Aktifleştirme Şartları ...................................22
I. Ticaret Hukukunun Düzene Uygun Muhasebe İlkeleri...............................22
1. Kavramın anlam ve içeriği ...................................................................22
2. Ticaret hukukunun düzene uygun muhasebe ilkelerinin tesbitinde
takip edilecek metod .............................................................................25
3. Gayri maddi iktisadi kıymetlerin aktifleştirilmesinde önem taşıyan
ticaret hukukunun düzene uygun muhasebe ilkeleri .............................29
II. Gayri Maddi İktisadi Kıymetleri Aktifleştirme Şartları ............................29
1. Gayri maddi iktisadi kıymetin varlığı....................................................29
2. Gayri maddi iktisadi kıymetin objektif ve subjektif aidiyeti
(tacire ve işletmeye aidiyet)....................................................................29
3. Aktifleştirme yasağının bulunmaması ...................................................30
VIII
§3. TÜRK VERGİ BİLANÇOSU HUKUKUNDA GAYRİ MADDİ
İKTİSADİ KIYMETLERİ AKTİFLEŞTİRME ŞARTLARININ TESBİTİ
A. Aktifleştirme Şartlarını Belirleyen Hukuki Düzenlemeler...............................31
I. Vergi Hukuku Düzenlemeleri ......................................................................31
II. Vergi Bilançosu ile Ticari Bilanço Arasındaki İlişki Çerçevesinde
Ticaret Hukuku Düzenlemelerinin Uygulanma Sorunu .............................32
1. 1 Sıra No`lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği`nden
önce ....................................................................................................32
2. 1 Sıra No`lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği`nden
sonra ...................................................................................................35
III. 1 Sıra No`lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği ......................39
1. 1 Sıra No`lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği`nin
hukuki niteliği........................................................................................39
2. Sistem çatışması mı yoksa uyum mu; Kıta Avrupası ve
Anglo-Amerikan sistemleri çerçevesinde 1 Sıra No`lu MSUGT`un
yeri ve buna bağlı olarak uygulanmasında izlenecek yöntem................43
B. Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkeleri Çerçevesinde Gayri Maddi
İktisadi Kıymetlerin Aktifleştirme Şartları ......................................................49
I. Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkeleri .................................................49
1. Terim sorunu ve tanım denemesi...........................................................49
2. Genel kabul görmüş muhasebe ilkelerinin saptanmasında
izlenecek metod .....................................................................................52
3. Anayasal vergilendirme ilkeleri karşısında genel kabul görmüş
muhasebe ilkelerinin anlamı...................................................................54
4. Gayri maddi iktisadi kıymetlerin aktifleştirilmesinde önem
taşıyan genel kabul görmüş muhasebe ilkeleri .....................................55
II. Gayri Maddi İktisadi Kıymetleri Aktifleştirme Şartları ............................55
1. Gayri maddi iktisadi kıymetin varlığı....................................................55
2. Gayri maddi iktisadi kıymetin sübjektif ve objektif aidiyeti
(tacire ve işletmeye aidiyet) ....................................................................56
3. Aktifleştirme yasağının bulunmaması ...................................................57
İKİNCİ KISIM
GAYRİ MADDİ İKTİSADİ KIYMETLERİ AKTİFLEŞTİRME ŞARTLARININ
İNCELENMESİ
BİRİNCİ BÖLÜM
GAYRİ MADDİ İKTİSADİ KIYMETİN VARLIĞI
§4. ALMAN VERGİ BİLANÇOSU HUKUKUNDA GAYRİ MADDİ
İKTİSADİ KIYMETİN VARLIĞI
A. Üst Kavram “İktisadi Kıymet”.........................................................................61
I. Kavramın Tarihçesi ve Anlamı ....................................................................61
II. Kavramın Bilançolama Bakımından Önemi ..............................................64
IX
III. (Pozitif) İktisadi Kıymet Kavramının Varlık Şartları ...............................67
1. İçtihatlarda “iktisadi kıymet” kavramı...................................................67
2. Doktrinde “iktisadi kıymet” kavramı.....................................................69
3. Yapılan açıklamaların değerlendirilmesi................................................73
B. Gayri Maddi İktisadi Kıymet ...........................................................................73
I. Genel Olarak................................................................................................73
II. Bilanço Teorilerinin Kavramın Açıklığa Kavuşturulmasındaki Rolü........79
1. Genel olarak ...........................................................................................79
2. Statik bilanço teorisi ..............................................................................80
3. Dinamik bilanço teorisi..........................................................................81
4. İçtihatlar ve doktrinin konuya yaklaşımı ...............................................82
III. “Gayri maddi” Kriterinin Açıklığa Kavuşturulması .................................85
1. “Soyut-vücutsuz” anlamında gayri maddi .............................................85
2. “Güvenilir olmayan” anlamında gayri maddi........................................87
3. Karma görüş...........................................................................................89
4. Kanaatimiz .............................................................................................89
IV. Gayrimaddi İktisadi Kıymetin Varlık Şartları ...........................................90
1. Kavranabilir bir gayri maddi iktisadi değerin varlığı............................90
2. Bağımsız şekilde değerlendirilebilme....................................................93
C. Gayri Maddi İktisadi Kıymet Kavramının Ticaret Hukukunun
“Gayri Maddi Varlık Unsurları” Kavramı İle Olan İlişkisi ..............................98
I. Varlık Unsuru Kavramının Tarihçesi ve Anlamı .........................................98
II. Gayri Maddi Varlık Unsuru İle Gayri Maddi İktisadi Kıymet
Kavramının Özdeş Kavramlar Olup Olmadıkları Sorunu .......................100
1. Özdeş kavramlar görüşü ......................................................................100
a) Esas olma ilkesinin özdeşliği gerektirmesi....................................100
b) “Bağımsız şekilde ticari ilişkiye konu olabilme” kriterinin
geniş yorumlanması .......................................................................101
2. Bağımsız kavramlar görüşü .................................................................102
a) “Varlık unsuru”nun dar kapsamlı olması .......................................102
b) “Bağımsız şekilde değerlendirilebilme” kriterinin eksikliği .........103
c) Bilanço amaçlarının farklılığı ........................................................103
3. Kanaatimiz ...........................................................................................104
§5. TÜRK VERGİ BİLANÇOSU HUKUKUNDA GAYRİ MADDİ
İKTİSADİ KIYMETİN VARLIĞI
A. Üst Kavram “İktisadi Kıymet”.......................................................................106
I. Kavramın Tarihçesi ve Terim Sorunu........................................................106
II. Kavramın Bilançolama Bakımından Önemi ............................................109
III. (Pozitif) İktisadi Kıymetin Varlık Şartları...............................................111
1. Vergi hukuku düzenlemelerinde...........................................................111
2. İçtihatlarda ve doktrinde ......................................................................114
3. Kanaatimiz ...........................................................................................116
B. Gayri Maddi İktisadi Kıymet..........................................................................118
I. Terim Sorunu ve Kavramın Çerçevesi.......................................................118
X
II. Gayri Maddi İktisadi Kıymetin Varlık Şartları ........................................121
1. Genel olarak .........................................................................................121
2. Şartların ortaya konulması ...................................................................122
a) Kavranabilir bir gayri maddi iktisadi değerin varlığı ....................122
b) Bağımsız şekilde değerlendirilebilirlik..........................................122
c) Sözleşmeye veya yararlandırıcı bir idari işleme
konu olabilme.................................................................................123
III. Gayri Maddi İktisadi Kıymet Türü Olarak “Haklar” ve
“İşletme Değeri” .....................................................................................124
1. Haklar...................................................................................................124
a) VUK`daki “gayri maddi hak” kavramı .........................................124
b) 1 Sıra No`lu MSUGT`daki “hak” kavramı ...................................128
2. İşletme değeri (peştemaliye/şerefiye) ..................................................130
IV. Aktifleştirilebilir Giderler ile Aktif Geçici Hesap Kıymetlerinin
Gayri Maddi İktisadi Kıymetlerden Ayırdedilmesi ..................................131
1. Aktifleştirilebilir giderlerin gayri maddi iktisadi
kıymetlerden ayırdedilmesi .................................................................131
2. Aktif geçici hesap kıymetlerinin gayri maddi iktisadi
kıymetlerden ayırdedilmesi ..................................................................136
İKİNCİ BÖLÜM
GAYRİ MADDİ İKTİSADİ KIYMETİN SÜBJEKTİF VE OBJEKTİF AİDİYETİ
§6. ALMAN VERGİ BİLANÇOSU HUKUKUNDA GAYRİ MADDİ
İKTİSADİ KIYMETİN SÜBJEKTİF VE OBJEKTİF AİDİYETİ
A. Gayri Maddi İktisadi Kıymetin Sübjektif Aidiyeti (Tacire Aidiyet)..............139
I. Sübjektif Aidiyet Şartının Anlamı ve Hukuki Temeli ...............................139
II. Sübjektif Aidiyetin Tesbitinde Uygulanacak Hukuki Kural ....................142
1. Ticaret hukukunun düzene uygun muhasebe ilkelerine göre
sübjektif aidiyet ile § 39 AO`ya göre sübjektif aidiyet arasındaki
ilişki .....................................................................................................142
2. Esas olma ilkesinin önceliği ................................................................144
III. Sübjektif Aidiyetin Unsurları..................................................................147
1. Pozitif Unsur ........................................................................................147
a) Gerçek hakimiyetin varlığı (tatsaechliche Herrschaft) ..................147
b) Gerçek hakimiyetin olağan yararlanım süresince devamı.............149
2. Negatif unsur; malikin etkisinin olanaksızlaştırılması .......................150
IV. Bazı Özel Durumlarda Sübjektif Aidiyetin Tesbiti .................................151
1. İnançlı temlik, teminat ve mülkiyeti muhafaza kaydıyla satım .........151
2. İntifa hakkı (Niessbrauchrecht) ...........................................................152
3. Pansiyon işlemi (Pensiongeschaeft).....................................................152
4. Leasing .................................................................................................153
B. Gayri Maddi İktisadi Kıymetin Objektif Aidiyeti (İşletmeye Aidiyet)..........156
I. Objektif Aidiyet Şartının Anlamı ve Hukuki Temeli ................................156
II. Objektif Aidiyetin Tesbitinde Uygulanacak Kriter ..................................160
XI
1. “İşletmesel neden” (işletmece yol açım-betriebliche
Veranlassung) kriteri ..........................................................................160
2. “İşletmeye hizmet etme” kriteri...........................................................163
3. Kanaatimiz ...........................................................................................164
III. Birden Fazla İşletmeyle Bağlantısı Olan Gayri Maddi İktisadi
Kıymetler Bakımından Objektif Aidiyetin Tespiti ................................165
§7. TÜRK VERGİ BİLANÇOSU HUKUKUNDA GAYRİ MADDİ İKTİSADİ
KIYMETİN SÜBJEKTİF VE OBJEKTİF AİDİYETİ
A. Gayri Maddi İktisadi Kıymetin Sübjektif Aidiyeti (Tacire Aidiyet)..............167
I. Sübjektif Aidiyet Şartının Hukuki Temeli.................................................167
II. Sübjektif Aidiyetin Tespitinde İktisadi Mülkiyetin Esas Alınması .........169
III. Bazı Özel Durumlarda Sübjektif Aidiyetin Tesbiti.................................173
1. İntifa hakkı ...........................................................................................173
2. Finansal kiralama (leasing)..................................................................174
B. Gayri Maddi İktisadi Kıymetin Objektif Aidiyeti (İşletmeye Aidiyet)..........177
I. Objektif Aidiyet Şartının Hukuki Temeli ..................................................177
II. Objektif Aidiyetin Tesbitinde Uygulanacak Kriter ..................................180
1. Genel olarak .........................................................................................180
2. “İşletmede kullanılma” kriteri .............................................................183
III. Birden Fazla İşletmeyle Bağlantısı Olan Gayri Maddi İktisadi
Kıymetler Bakımından Objektif Aidiyetin Tesbiti .................................183
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
AKTİFLEŞTİRME YASAĞININ BULUNMAMASI
§8. ALMAN VERGİ BİLANÇOSU HUKUKUNDA AKTİFLEŞTİRME
YASAĞI
A. Aktifleştirme Yasağının Anlamı ve Kapsamı .................................................185
B. Aktifleştirme Yasağının Tarihi Gelişimi .........................................................188
C. Aktifleştirme Yasağının Uygulanma Şartları..................................................190
I. Gayri Maddi İktisadi Kıymetin Duran Varlığa Ait Olması .......................190
II. Gayri Maddi İktisadi Kıymetin İvazsız İktisabı.......................................192
1. Genel olarak ivazlı iktisap ...................................................................192
2. “İktisap”a temel oluşturan hukuki ilişki .............................................194
a) Sözleşme ........................................................................................194
(a) Genel olarak ............................................................................194
(b) Gayri maddi iktisadi kıymet takası sözleşmeleri ile para
yardımı konulu sözleşmelerde “ivazlı iktisap”ın
gerçekleşip gerçekleşmediği sorunu .......................................195
b) İdari işlem .....................................................................................197
3. “İvaz” Kavramı ....................................................................................198
D. Aktifleştirme Yasağının Sınırlandırılması ......................................................201
I. Gayri Maddi İktisadi Kıymetin İşletmeye Sermaye Olarak Konulması
veya İşletmeden Çekilmesi Halinde ........................................................201
XII
1. İşletmeye sermaye olarak konulan gayri maddi iktisadi kıymetler.....201
a) Açık şekilde sermaye olarak koyma ..............................................201
b) Örtülü sermaye sorunu...................................................................203
2. İşletmeden sermaye olarak çekilen gayri maddi iktisadi kıymetler ....204
II. İvazsız Olarak İşletme Veya İktisadi Kıymet Devri Halinde ..................204
E. Aktifleştirme Yasağının Değerlendirilmesi.....................................................205
§9. TÜRK VERGİ BİLANÇOSU HUKUKUNDA AKTİFLEŞTİRME YASAĞI
A. Aktifleştirme Yasağının Mevcudiyeti Sorunu ................................................207
I. İvazsız İktisap Edilen İşletme Değeri Haricindeki Gayri Maddi
İktisadi Kıymetler Bakımından..................................................................207
1. Vergi hukuku düzenlemelerinde ortaya konulan yaklaşım..................207
2. Doktrindeki yaklaşım...........................................................................210
II. İvazsız İktisap Edilen İşletme Değerinin Aktifleştirilmesi
Bakımından ..............................................................................................211
B. Karşılaştırmalı Hukukta Aktifleştirme Yasağı................................................214
I. Anglo-Amerikan Sisteminde .....................................................................214
II. 38 No`lu Uluslararası Muhasebe Standartında ........................................218
III. 4. AT Yönergesi`nde ve Yönerge`ye Uymakla Yükümlü Bazı Üye
Ülkelerde ................................................................................................221
IV. Yapılan Açıklamaların Değerlendirilmesi................................................223
ÖZET VE SONUÇ....................................................................................................225
BİBLİYOGRAFYA ..................................................................................................231
XIII
DIE AKTIVIERUNGSVORAUSSETZUNG DER IMMATERIELLEN
WIRTSCHAFTSGÜTERN IM DEUTSCHEN UND TÜRKISCHEN
STEUERBILANZRECHT
INHALTSVERZEICHNIS ..........................................................................................VII
ABKÜRZUNGSVERZEICHNIS ..............................................................................XXI
§1. EINFÜHRUNG .....................................................................................................1
A. Grundbegriffe .....................................................................................................1
I. Der Begriff “Steuerbilanzrecht” ....................................................................1
II. Der Begriff “Immaterielles Wirtschaftsgut” ...............................................2
III. Der Begriff “Aktivierung” .........................................................................3
B. Darstellung des Themas und Ziel der Arbeit......................................................4
C. System und Umfang der Arbeit..........................................................................6
D. Methode ........................................................................................................10
ERSTES KAPITEL
BESTIMMUNG DER AKTIVIERUNGSVORAUSSETZUNGEN DER
IMMATERIELLEN WIRTSCHAFTSGÜTER
§2. BESTIMMUNG DER AKTIVIERUNGSVORAUSSETZUNGEN DER
IMMATERIELLEN WIRTSCHAFTSGÜTER IM DEUTSCHEN
STEUERBILANZRECHT
A. Notwendigkeit der handelsrechtlichen Grundsaetzen ordnungsmaessiger
Buchführung bei der Bestimmung der Aktivierungsvoraussetzungen;
Massgeblichkeitsprinzip....................................................................................13
I. Bedeutung des Massgeblichkeitsprinzips....................................................13
II. Begrenzung des Massgeblichkeitsprinzips ...............................................18
1. Begrenzung durch die verfassungsrechtliche Steuerrechtsprinzipien
und inbes. durch das Leistungsfaehigkeitsprinzip.................................18
2. Begrenzung durch die steuerrechtlichen Spezialvorschriften ...............20
a) Umgekehrtes Massgeblichkeitsprinzip ............................................20
b) § 5 VI EStG .....................................................................................21
B. Aktivierungsvoraussetzungen der immateriellen Wirtschafstgüter im
Rahmen der handelsrechtlichen Grundsaetze ordnungsmaessiger
Buchführung......................................................................................................22
I. Handelsrechtliche Grundsaetze ordnungsmaessiger Buchführung .............22
1. Bedeutung und Inhalts des Begriffs.......................................................22
2. Die bei der Ermittlung der handelsrechtlichen Grundsaetzen
ordnungsmaessiger Buchführung zu folgende Methode ........................25
XIV
3. Die bei der Aktivierung der immateriellen Wirtschaftsgüter
bedeutsamen handelsrechtlichen Grundsaetze ordnungsmaessiger
Buchführung ...........................................................................................29
II. Aktivierungsvoraussetzungen der immateriellen Wirtschaftsgüter...........29
1. Vorhandensein des immateriellen Wirtschaftsguts ................................29
2. Subjektive und Objektive Zurechnung des immateriellen
Wirtschaftsgutes (Zurechnung dem Kaufmann und seinem
Betriebsvermögen)..................................................................................29
3. Fehlen des Aktivierungsverbotes ...........................................................30
§3. BESTIMMUNG DER AKTIVIERUNGSVORAUSSETZUNGEN DER
IMMATERIELLEN WIRTSCHAFTSGÜTERN IM TÜRKISCHEN
STEUERBILANZRECHT
A. Juristische Regeln zur Bestimmung der Aktivierungsvoraussetzungen .........31
I. Steuerrechtliche Regelungen ......................................................................31
II. Anwendungsproblem der handelsrechtlichen Regelungen im Rahmen
des Verhaeltnisses der Steuerbilanz zur Handelsbilanz..............................32
1. Vor dem Erlass über das Rechnungswesensystem mit Nummer 1........32
2. Nach dem Erlass über das Rechnungswesensystem mit Nummer 1.....35
III. Erlass über das Rechnungswesensystem mit Nummer 1 .........................39
1. Die Rechtsnatur des Erlasses über das Rechnungswesensystem
mit Nummer 1........................................................................................39
2. Systemkonflikt oder Harmonisierung ?; Einordnung des
Erlasses über das Rechnungswesensystem mit Nummer 1 zwischen
dem kontinentaleuropaeischen System und dem
anglo-amerikanischen System und die sich daraus ergebenden
Folgen für die Anwendungsmethode.....................................................43
B. Aktivierungsvoarussetzungen der immateriellen Wirtschaftsgüter im
Rahmen des allgemein anerkannten Rechnungswesenprinzipien ....................49
I. Allgemein anerkannte Rechnungswesenprinzipien .....................................49
1. Terminologieproblem und Definitionsversuch ......................................49
2. Die bei der Ermittlung der allgemein anerkannten
Rechnungswesenprinzipien zu folgenden Methode ..............................52
3. Die Bedeutung der allgemein anerkannten Rechnungswesensystem
im verhaeltnis zur verfassungsrechtlichen Steuerrechtsprinzipien .......54
4. Die bei der Aktivierung der immateriellen Wirtschaftsgüter
bedeutsamen allgemein anerkannten Rechnungswesenprinzipien .......55
II. Aktivierungsvoraussetzungen der immateriellen Wirtschaftsgüter...........55
1. Vorhandensein des immateriellen Wirtschaftsguts ................................55
2. Subjektive und Objektive Zurechnung des immateriellen
Wirtschaftsgutes (Zurechnung dem Kaufmann und seinem
Betriebsvermögen)..................................................................................56
3. Fehlen des Aktivierungsverbotes ...........................................................57
XV
ZWEITES KAPITEL
ANALYSE DER AKTIVIERUNGSVORAUSSETZUNGEN DER
IMMATERIELLEN WIRTSCHAFTSGÜTER
ERSTER TEIL
VORHANDENSEIN DES IMMATERIELLEN WIRTSCHAFTSGUTES
§4. VORHANDENSEIN DES IMMATERIELLEN WIRTSCHAFTSGUTES IM
DEUTSCHEN STEUERBILANZRECHT
A. Zum Oberbegriff “Wirtschaftsgut”...................................................................61
I. Entstehungsgeschichte und Bedeutung des Begriffes ................................61
II. Bedeutung des Begriffes bei der Bilanzierung ..........................................64
III. Bestimmungskriterien des (positiven) Wirtschaftsgutes...........................67
1. Begriff “Wirtschaftsgut” nach der Rechtsprechung ..............................67
2. Begriff “Wirtschaftsgut” nach der Literatur ..........................................69
3. Bewertung der obigen Ausführungen ....................................................73
B. Zum Begriff “immaterielles Wirtschaftsgut” ..................................................73
I. Allgemeines .................................................................................................73
II. Rolle der Bilanztheorien bei der Erlaeuterung des Begriffes
“immaterielles Wirtschaftsgut”...................................................................79
1. Allgemeines............................................................................................79
2. Statische Bilanztheorie...........................................................................80
3. Dynamische Bilanztheorie .....................................................................81
4. Betrachtungsweise der Rechtsprechung und der Literatur ....................82
III. Erlaeuterung zum Merkmal “immateriell” ...............................................85
1. Im Sinne von “abstrakt-unkörperlich”...................................................85
2. Im Sinne von “unsicher”........................................................................87
3. Gemischte Meinung ...............................................................................89
4. Stellungnahme........................................................................................89
IV. Bestimmungskriterien des immateriellen Wirtschaftsgutes ......................90
1. Vorhandensein des greifbaren immateriellen wirtschaftlichen
Wertes ....................................................................................................90
2. Selbstaendige Bewertungsfaehigkeit .....................................................93
C. Verhaeltnis des steuerrechtlichen Begriff “immaterielles Wirtschaftsgut”
zum handelsrechtlichen Begriff “immaterielles Vermögensgegenstand” ......98
I. Entstehungsgeschichte und Bedeutung des Begriffes
“Vermögensgegenstand” ..............................................................................98
II. Sind die Begriffe “Wirtschaftsgut” und “Vermögensgegenstand”
identisch? .................................................................................................100
1. Bejahende Ansicht für Identitaet der beiden Begriffe .........................100
a) Massgeblichkeitsprinzip verlaengert die Identitaet .......................100
XVI
b) Weite Auslegung des Kriteriums
“selbstaendige Verkehrsfaehigkeit” ...............................................101
2. Verneinende Ansicht für Identitaet der beiden Begriffe ......................102
a) Vermögensgegenstand als ein enger Begriff
(im Vergleich zum “Wirtschaftsgut”) ............................................102
b) Fehlen des Kriteriums “selbstaendige Bewertungsfaehigkeit” .....103
c) Die Unterschiede zwischen der Handelsbilanzzwecke und der
Steuerbilanzzwecke........................................................................103
3. Stellungnahme......................................................................................104
§5. VORHANDENSEIN DES IMMATERIELLEN WIRTSCHAFTSGUTES IM
TÜRKISCHEN STEUERBILANZRECHT
A. Zum Oberbegriff “Wirtschaftsgut”.................................................................106
I. Entstehungsgeschichte und Bedeutung des Begriffes ..............................106
II. Bedeutung des Begriffes bei der Bilanzierung ........................................109
III. Bestimmungskriterien des (positiven) Wirtschaftsgutes.........................111
1. Nach den steuerrechtlichen Regelungen ..........................................111
2. Nach der Rechtsprechung und der Literatur........................................114
3. Stellungnahme......................................................................................116
B. Zum Begriff “immaterielles Wirtschaftsgut” ................................................118
I. Terminologieproblem und Rahmen des Begriffes .....................................118
II. Bestimmungskriterien des immateriellen Wirtschaftsgutes .....................121
1. Allgemeines..........................................................................................121
2. Erlaeuterung der Kriterien ...................................................................122
a) Vorhandensein des greifbaren immateriellen wirtschaftlichen
Wertes.............................................................................................122
b) Selbstaendige Bewertungsfaehigkeit .............................................122
c) Faehigkeit Gegenstand eines Vertrages oder einer
begünstigenden Hoheitsakt zu sein................................................123
III. “(Subjektive) Rechte” und “Good-will” als die Arten der
immateriellen Wirtschaftsgüter..............................................................124
1. (Subjektive) Rechte..............................................................................124
a) Begriff “(subjektives) Recht” im VUK
(türkische Abgabenordnung)..........................................................124
b) Begriff “(subjektives) Recht” im Erlass über das
Rechnungswesensystem mit Nummer 1........................................128
2. Good-will (Firmenwert).......................................................................130
IV. Abgrenzung der immateriellen Wirtschaftsgüter von den
aktivierbaren Ausgaben und von der Rechnungsabgrenzungsposten.....131
1. Abgrenzung der immateriellen Wirtschaftsgüter von den
aktivierbaren Ausgaben ........................................................................131
2. Abgrenzung der immateriellen Wirtschaftsgüter von der
Rechnungsabgrenzungsposten ..............................................................136
XVII
ZWEITER TEIL
SUBJEKTIVE UND OBJEKTIVE ZURECHNUNG DES IMMATERIELLEN
WIRTSCHAFTSGUTES
§6. SUBJEKTIVE UND OBJEKTIVE ZURECHNUNG DES
IMMATERIELLEN WIRTSCHAFTSGUTES IM DEUTSCHEN
STEUERBILANZRECHT
A. Subjektive Zurechnung des immateriellen Wirtschaftsgutes
(Zurechnung dem Kaufmann).........................................................................139
I. Bedeutung und rechtliche Verankerung der Voraussetzung
“subjektive Zurechnung” ...........................................................................139
II. Die anzuwendende Vorschrift bei der Ermittlung der subjektiven
Zurechnung ..............................................................................................142
1. Verhaeltnis der subjektiven Zurechnung nach der handelsrechtlichen
Grundsaetzen ordnungsmaessiger Buchführung zur subjektiven
Zurechnung nach der § 39 AO ............................................................142
2. Vorrang des Massgeblichkeitsprinzips.................................................144
III. Elemente der subjektiven Zurechnung ...................................................147
1. Die positiven Befugnisse
.........................................................147
a) Tatsaechliche Herrschaft über das immaterielle Wirtschaftsgut....147
b) Tatsaechliche Herrschaft für die gewöhnliche Nutzungsdauer
über das immaterielle Wirtschaftsgut ............................................149
2. Die negative Befugnis; das Ausschliessungsrecht gegenüber
dem zivilrechtlich Berechtigten............................................................150
IV. Bestimmung der subjektiven Zurechnung bei Sonderfaellen ................151
1. Bei Treuhandverhaeltnissen, Sicherungseigentum und
Vorbehaltseigentum .............................................................................151
2. Bei Niessbrauchrecht ...........................................................................152
3. Bei Pensiongeschaeft ...........................................................................152
4. Bei Leasing ..........................................................................................153
B. Objektive Zurechnung des immateriellen Wirtschaftsgutes
(Zurechnung dem Betriebsvermögen) ............................................................156
I. Bedeutung und rechtliche Verankerung der Voraussetzung
“objektive Zurechnung”.............................................................................156
II. Das anzuwendende Kriterium bei der Ermittlung der objektiven
Zurechnung ..............................................................................................160
1. Das Kriterium “betriebliche Veranlassung”.........................................160
2. Das Kriterium “Dienst den betrieblichen Zwecken”...........................163
3. Stellungnahme......................................................................................164
III. Bestimmung der objektiven Zurechnung bei den immateriellen
Wirtschaftsgütern, die in Beziehung zu mehreren Betrieben stehen .....165
XVIII
§7. SUBJEKTIVE UND OBJEKTIVE ZURECHNUNG DES
IMMATERIELLEN WIRTSCHAFTSGUTES IM TÜRKISCHEN
STEUERBILANZRECHT
A. Subjektive Zurechnung des immateriellen Wirtschaftsgutes
(Zurechnung dem Kaufmann).......................................................................167
I. Rechtliche Verankerung der Voraussetzung “subjektive Zurechnung”.....167
II. Grundlage des wirtschaftlichen Eigentums bei der Ermittlung
der subjektiven Zurechnung.....................................................................169
III. Bestimmung der subjektiven Zurechnung bei Sonderfaellen.................173
1. Bei Niessbrauchrecht ...........................................................................173
2. Bei Leasing ..........................................................................................174
B. Objektive Zurechnung des immateriellen Wirtschaftsgutes
(Zurechnung dem Betriebsvermögen) ...........................................................177
I. Rechtliche Verankerung der Voraussetzung “objektive Zurechnung” ......177
II. Das anzuwendende Kriterium bei der Bestimmung der objektiven
Zurechnung ..............................................................................................180
1. Allgemeines..........................................................................................180
2. Das Kriterium “Nutzung im Betrieb”..................................................183
III. Bestimmung der objektiven Zurechnung bei den immateriellen
Wirtschaftsgütern, die in Beziehung zu mehreren Betrieben stehen......183
DRITTER TEIL
FEHLEN DES AKTIVIERUNGSVERBOTES
§8. DAS AKTIVIERUNGSVERBOT IM DEUTSCHEN
STEUERBILANZRECHT
A. Bedeutung und Inhalt des Aktivierungsverbots .............................................185
B. Entstehungsgeschichte des Aktivierungsverbots............................................188
C. Anwendungsvoraussetzungen des Aktivierungsverbots.................................190
I. Zurechnung des immateriellen Wirtschaftsgutes dem Anlagevermögen ..190
II. Nicht entgeltlicher Erwerb des immateriellen Wirtschaftsgutes..............192
1. Allgemeines zum “entgeltlichen Erwerb” ...........................................192
2. Das dem “Erwerb” zugrunde liegende Rechtsgeschaeft .....................194
a) Vertrag ............................................................................................194
(a) Allgemeines.............................................................................194
(b) Verwirklichungsproblem des entgeltlichen Erwerbs bei
dem Tausch gegen ein anderes immaterielles Wirtschaftsgut
und bei den Zuschüssen (Zuwendungen) ...............................195
b) Hoheitsakt ......................................................................................197
3. Der Begriff “Entgelt”...........................................................................198
D. Begrenzung des Aktivierungsverbots.............................................................201
I. Immaterielles Wirtschaftsgut als Einlage oder Entnahme.........................201
XIX
1. Immaterielles Wirtschaftsgut als Einlage ............................................201
a) Offene Einlage ...............................................................................201
b) Verdeckte Einlage ..........................................................................203
2. Immaterielles Wirtschaftsgut als Entnahme ........................................204
II. Bei der unentgeltlichen Betriebsübertragung oder der unentgeltlichen
Einzelwirtschaftsgutübertragung ..............................................................204
E. Bewertung des Aktivierungsverbots ...............................................................205
§9. AKTIVIERUNGSVERBOT IM TÜRKISCHEN STEUERBILANZRECHT
A. Frage danach, ob ein Aktivierungsverbot
(im türkischen Steuerbilanzrecht) vorhanden ist ...........................................207
I. Für die immateriellen Wirtschaftsgüter ausserhalb des Good-wills..........207
1. Betrachtungsweise der steuerrechtlichen Regelungen.........................207
2. Betrachtungsweise der Literatur ..........................................................210
II. Für das Good-will.....................................................................................211
B. Das Aktivierungsverbot in anderen Rechtssystemen .....................................214
I. Im anglo-amerikanischen System.............................................................214
II. Im IAS 38................................................................................................218
III. Im 4. EG -Bilanzrichtlinie .....................................................................221
IV. Bewertung der obigen Ausführungen ....................................................223
ZUSAMMENFASSUNG UND ERGEBNIS..............................................................227
LITERATURVERZEICHNIS .....................................................................................231
XXI
KISALTMALAR
Abl.
Abs.
Abschn.
ADHGB
AfA
AG
AİD
AktG
Anm.
AO
APB
Art.
ASC
AT
Aufl.
a.y.
BATİDER
BB
Bd.
BewG
BFH
BFHE
BFH/NV
BGB
BGBl
BiRiLiG
BT-Druck.
BVerfG
BVerfGE
C.
D.
Dan.
DD.
DB
DGStZ
: Amtsblatt der Europaeischen Gemeinschaften
: Absatz (fıkra)
: Abschnitt (kısım)
: Allgemeines Deutsches Handelsgesetzbuch v.1861
(1861 tarihli Alman Genel Ticaret Kanunu)
: Absetzung für Abnutzung
: Aktiengesellschaft
: Amme İdaresi Dergisi
: Aktiengesetz (Alman Paylı Ortaklıklar Kanunu)
: Anmerkung
: Abgabenordnung (Alman Vergi Usul Kanunu)
: Accounting Principles Board
: Artikel (madde)
: Accounting Standarts Comitee
: Avrupa Topluluğu
: Auflage (Bası)
: aynı yazar
: Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi
: Der Betriebs-Berater
: Band
: Bewertungsgesetz (Alman Değerleme Kanunu)
: Bundesfinanzhof
: Sammlung der Entscheidungen des Bundesfinanzhofs
: Samlung amtlich nicht veröffentlicher Entscheidungen des
Bundesfinanzhofs
: Bürgerliches Gesetzbuch (Alman Medeni Kanunu)
: Bundesgesetzblatt
: Bilanzrichtlinien-Gesetz
: Bundestags-Drucksache
: Bundesverfassungsgericht
: Entscheidungen des Bundesverfassungsgerichts
: Cilt
: Daire
: Danıştay
: Danıştay Dergisi
: Der Betrieb
: Deutsche Gemeindesteuerzeitung
XXII
Diss.
DMİ
dpn.
DPT
DStJG
DStR
E.
EFG
EStDV
EStG
EStR
EWG
f.
FASB
FG
FJS
FKK
FS
GAAP
GewStG
GKGMİ
GmbH
GmbHG
GoB
GrS
GS
GVK
Habil.-Schr.
HdJ
HGB
HURB
IASC
IRC
İHFM
İHİD
İÜİşFD
JbFfSt
Jg.
K.
: Dissertation (doktora tezi)
: Ticaret Hukukunun Düzene Uygun Muhasebe İlkeleri
: dipnot
: Devlet Planlama Teşkilatı
: Deutsche Steuerjuristische Gesellschaft
: Deutsches Steuerrecht
: Esas sayısı
: Entscheidungen der Finanzgerichte
: Einkommensteuerdurchführungsverordnung
(Gelir Vergisi Uygulama Tüzüğü)
: Einkommensteuergesetz (Alman Gelir Vergisi Kanunu)
: Einkommensteuerrichtlinie (Alman Gelir Vergisi Yönergesi)
: Europaeische Wirtschaftsgemeinschaft
: fıkra
: Financial Accounting Standarts Boards
: Finanzgericht
: Fisches juridiques suisses
: Finansal Kiralama Kanunu
: Festschrift
: Generally Accepted Accounting Principles
: Gewerbesteuergesetz (Alman İşletme Vergisi Kanunu)
: Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkeleri
: Gesellschaft mit beschraenkter Haftung
: Gesetz betreffend die Gesellschaft mit beschraenkter Haftung
: Grundsaetze ordnungsmaessiger Buchführung
: Grosser Senat vom BFH
: Gesetz-Sammlung für die Königlich Preussichen Staaten
: (Türk) Gelir Vergisi Kanunu
: Habilitationsschrift
: Handbuch des Jahresabschlusses in Einzeldarstellungen ab
1984 (Loseblatt)
: Handelsgesetzbuch (Alman Ticaret Kanunu)
: Handwörterbuch unbestimmter Rechtsbegriffe im Bilanzrecht
vom Leffson/Rückle/Grossfeld
: International Accounting Standarts Comitee
: Internal Revenue Code
: İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası
: İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi
: İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi
: Jahrbuch der Fachanwaelte für Steuerrecht
: Jahrgang
: Karar sayısı
XXIII
karş.
KazVK
KStG
KVK
Mal.D.
m./md.
MED
MSUGT
Mük./mük.
MünchKomm
NJW
Nr.
ÖEStG
Örn./örn.
PatG
Preuss.EStG
PublG
RdNr./Rdn.
REStG
RFH
RFHE
RG
RGBl
RStBl
Rz.
s.
S.
SBD
SFAC
SPK
SPKu
StAenG
StAnpG
StbJb.
StKongrRep.
StRK
StuW
t.
: karşılaştırınız
: Kazanç Vergisi Kanunu
: Körperschaftsteuergesetz (Alman Kurumlar Vergisi Kanunu)
: (Türk) Kurumlar Vergisi Kanunu
: Maliye Dergisi
: madde
: Muhasebe Enstitüsü Dergisi
: Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği
: Mükerrer
: Münchener Kommentar
: Neue Wirtschafts-Briefe
: Nummer
: Österreichisches Einkommensteuergesetz (Avusturya Gelir
Vergisi Kanunu)
: Örneğin
: Patentgesetz
: Preussisches Einkommensteuergesetz (Prusya Gelir
Vergisi Kanunu)
: Publizitaetsgesetz
: Randnummer
: Reicheinkommensteuergesetz (İmparatorluk Gelir Vergisi
Kanunu)
: Reichsfinanzhof
: Sammlung der Entscheidungen und Gutachten des
Reichsfinanzhofs
: Reichsgericht
: Reichsgesetzblatt
: Reichssteuerblatt
: Randziffer
: sayfa
: Sayı
: Sosyal Bilimler Dergisi
: Statement of Financial Accounting Concepts
: (Türk) Sermaye Piyasası Kanunu
: Sermaye Piyasası Kurulu
: Steueraenderungsgesetz
: Steueranpassungsgesetz
: Steuerberater-Jahrbuch
: Steuerkongressreport
: Steuerrechtsprechung in Karteiform
: Steuer und Wirtschaft
: tarih
XXIV
T.
TDHPA
TTK
Tz.
UFITA
UMS
UMSK
UStG
v.
VDD
VSD
VStG
VStR
VUK
WPg
Y.
ZfB
ZfbF
ZfhF
ZGR
ZPO
: Tebliğ
: Tekdüzen Hesap Planı Açıklamaları (1 Sıra No`lu MSUGT, V, C)
: Türk Ticaret Kanunu
: Textziffer
: Archiv für Urheber-, Film-, Funk- und Theaterrecht
: Uluslararası Muhasebe Standartları
: Uluslararası Muhasebe Standantları Komitesi
: Umsatzsteuergesetz
: vom
: Vergi Dünyası Dergisi
: Vergi Sorunları Dergisi
: Vermögensteuergesetz (Alman Varlık Vergisi Kanunu)
: Vermögensteuer-Richtlinien (Varlık Vergisi Yönergesi)
: (Türk) Vergi Usul Kanunu
: Die Wirtschaftsprüfung
: Yıl
: Zeitschrift für Betriebswirtschaft
: Zeitschrift für betriebswirtschaftliche Forschung
: Zeitschrift für handelswissenschaftliche Forschung
: Zeitschrift für Unternehmens- und Gesellschaftsrecht
: Zivilprozessordnung (Alman Medeni Usul Kanunu)