Sade Nesir: Süslü Nesir: Orta Nesir: Türki

Sade Nesir: Süslü Nesir: Orta Nesir: Türki

HAZIRLAYAN
SERDAR GÜL
DİVAN EDEBİYATI
(KLASİK TÜRK EDEBİYATI)
1
Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni SERDAR GÜL
Türk Dili vve Edebiyatı Öğretmeni SERDAR GÜL
GENEL ÖZELLİKLERİ
Türklerin İslamiyeti benimsedikten sonra Arap ve Fars (İran) edebiyatını örnek alarak oluşturdukları edebiyat.
11. ve 12. yüzyıllarda verilen geçiş ürünlerinden sonra
13. yüzyılda Anadolu'da verilen ilk ürünlerle başlar ve
19. yüzyıla, Tanzimat dönemi, kadar devam eder.
Medrese kültürüyle yetişen aydınların "saray" çevresin‐
de verdikleri "Yüksek Zümre Edebiyatı" dır.
Önceden belirlenmiş katı kuralları olan bir edebiyattır.
Sanatçılar Arapça, Farsça ve Türkçenin birleşiminden
oluşan "Osmanlıca" denilen dili kullanır.
Bu dil saray çevresinde konuşulan halkın anlamadığı ağır bir dildir.
Yalın sözden çok, süslü, sanatlı, gösterişli bir anlatım
benimsenmiştir.
Klişe bir edebiyattır. Kalıplaşmış sözler (MAZMUN) kul‐
lanılır.
Anlatılan konu değil, konunun anlatılış tarzı çok önemli‐
dir.
Aşk, şarap, rindlik, hikmet gibi dindışı kunuların yanında
din ve tasavvuf kunularına da yer verilmiştir.
Sanatçılar konuları bulmak için: Kuran ayetleri, hadis,
tefsir,fıkıh, kelam gibi dini bilimler; İslam tarihi, tasavvuf tefsir fıkıh kelam gibi dini bilimler; İslam tarihi tasavvuf
İran mitolojisi, pefgamber ve evliya hikayeleri, kimya, simya, tıp, astronomi, musiki gibi bilimlerdem yararlanır.
Nesirden (düzyazı) çok nazım (şiir) önem kazanmış,nesir
ihmal edilmiş.
NAZIM ÖZELLİKLERİ
Arap edebiyatından alınan "aruz ölçüsü" kullanılmış.
Nazın birimi olarak "beyit ve bend" kullanılmış.
Göz için kafiye anlayışı benimsenmiş.
Tam ve zengin uyak kullanılmış.
Bütün güzelliği yerine parça güzelliği benimsenmiş,
anlam beyitte tamamlanmıştır.
Şiirler sanatçıların kendi oluşturduğu "Divan" denilen
defterlerde toplanmış. Divan oluşturamayanlar şair sayılmazmış.
Şiirlerin belli başlıkları yoktur. Şiirler yazıldıkları tür ve kafiyeye göre isimlendirilir. (Kerem redifli gazel gibi)
Soyut bir anlatım kullanılmış; aşk, aşk acısından duyulan
mutluluk, kişisel sevinçler...
Şairler toplumsal konulara girmemiş. Bireysel konulardan
bahsetmiş.
Söz oyunlarıyla yüklü, ağır ve sanatlı bir dil kullanılmıştır
Mazmunlara oldukça fazla yer verilmiştir.
İnsanla iç içe insanın iç dünyasını her yönüyle anlatır.
Şekil güzelliği sağlamak için eşanlamlı sözcükler kullanıl‐
mış.
Tasavvufla ilgili terimlere yer verilmiştir.
T
fl il ili t i l
il i ti
KONU ANLATIMI
NESİR ÖZELLİKLERİ
Nesir ihmal edilmiş bir türdür; çünkü nesir ürünleri edebi eser sayılmamış.
Eserlerde paragraf kullanılmamış.
Noktalama işaretleri kullanılmamış.
Cümleler bağlaçlar kullanılarak çok uzatılmış.
Nesir yazılarına "münşi", nesir yazmaya "inşa", nesir
yazılarıyla oluşturulan eserlere "münşeat" denir.
Divan Nesri
SADE
SÜSLÜ
ORTA
Sade Nesir:
Halkın konuştuğu dilden fazla uzaklaşılmadan oluştu‐
muştur.
Halk kitapları, Kuran, hadis açıklamaları yazılmış.
En başarılı örneğini "Kabusname" adlı çevirisiyle
Mercimek Ahmet vermiştir.
Süslü Nesir:
Bu nesir türünde şiirde olduğu gibi hüner göstermek
amaçlanmıştır.
Uzun cümlelerin, secilerin, sanatların olduğu nesirdir.
Başarılı örneğini 15.yy da "Tazarruname" adlı eseriyle
Sinan Paşa vermiştir. Veysi ve Nergisi'nin de eserleri
bu türdedir.
Orta Nesir:
Yer yer süslü nesre kaçmakla birlikte bir konuyu anlat‐
ma, öğretme amacı güder.
Tarih, gezi, coğrafya ve din kitaplar bu türde yazılmış.
Evliya Çelebi, Katip Çelebi, Naima güzel örnekler
vermiştir.
Divan Edebiyatı Akımları
Türki‐i Basit Mahallileşme Sebk‐i Hindi
Türki‐i Basit:
14. ve 15. yy'larda şiirimizin Arapça ve Farsça sözcük
ve tamlamaların işgaline uğradığını, bunun sonucunda
Türk şiir dilinin kimliğini kaybettiğini düşünen
Tü k ii dili i ki liği i k b ttiği i dü ü
En güzel beytine "beytü'l gazel ya da şah beyit" denir.
Şairlerin mahlası son beyitte geçer.
Beyitler arasında anlam bütünlüğü varsa "yek‐ahenk"
bütün beyitler aynı güzellikteyse "yek‐avaz" denir.
Aşkı işleyenler "aşıkane gazel"
Dünyanın faniliğini işleyenler "rindane gazel"
Hayat dersi verenlere "hikemi gazel"
Çapkınlığı anlatanlara "şuhane gazel" denir.
Baki, Nedim, Fuzuli önemli.
Gazel Araplardan alınan bir türdür.
Mahallileşme:
KASİDE:
İstanbul'un fethinden sonra "Necati" ile oluşmaya
başlayan, 18 yy'da Nedim'le zirveye ulan bir akım.
İstanbul Türkçesine özgü söyleyişleri, deyimleri şiire
soktular.
Divan şiirinin soyut dünyasının dışına çıkıp günlük yaşa‐
mı yansıttılar.
Şarkı nazım şeklini bulup hece ile şiir yazdılar.
Din ve devlet büyüklerini övmek ya da yermek amacıy‐
la yazılır.
Beyit sayısı 33 ile 99 arasındadır.
Uyak düzeni gazelle aynıdır.
İlk beytine "matla", son beytine "makta" denir.
En güzel beytine "beytü'l kasid" denir
Şairin mahlası "taç beyit" te geçer.
Kaside 6 bölümden oluşur:
a) Nesib‐ Teşbib: Tasvir bölümü.
b) Girizgah: Genelde tek beyittir. Medhiye ile nesib ara‐
sında bağlantı kurar.
c) Methiye: Kasidenin sunulacağı kişi övülür/yerilir.
Asıl bölündür ve çokça sanat yapılır.
d) Tegazzül: Arada söylenen gazel.
d) Tegazzül:
Arada söylenen gazel
e) Fahriye: Şair kendini över.
f) Dua: Şairin, övdüğü kişi için dua ettiği bölüm.
Divan Edebiyatı Nazım Şekilleri
Beyitle Kurulanlar
Gazel
Kaside
Mesnevi
Müstezat
Kıt'a
Bendle Kurulanlar
Şarkı
Rubai
Tuyuğ
Murabba
Terkib‐i bend
Terci‐i bend
DİKKAT: Kaside nazım şeklinin türleri vardır bunlar:
Tevhit, Münacaat, Naat, Mersiye, Methiye, Hicviye
Beyitlerle Kurulan Nazım Şekilleri
GAZEL:
Divan edebiyatının en sevilen,en yaygın şeklidir.
"Kadınlar için söylenen güzel söz" anlamındadır.
Beyit sayısı 5 ile 15 arasındadır.
Uyak düzeni: aa/ba/ca/da... Şeklindedir.
İlk beytine "matla", son beytine "makta" denir.
Matla'nın altındakine "hüsn‐i matla", makta'nın üstün‐
dekine "hüsn‐i makta" denir.
d ki "hü i
kt " d i
Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni SERDAR GÜL
Bilmeceyi andıran, karmaşık anlatımlara; hayal oyunla‐
rına, güçlükle anlaşılan benzetmelere yer verdiler.
Divan şiirinin kalıplarını kırmadılar bu kalıplarla oyna‐
dılar.
Şeyh Galip, Nef
Şeyh Galip Nef'ii, Naili, Neşati önemli temsilcileri.
Naili Neşati önemli temsilcileri
2
Sebk‐i Hindi:
Türk Dili vee Edebiyatı Öğretmeni SERDAR GÜL
bazı sanatçıların bu duruma tepki göstermeleri sonucu
ortaya çıkmış bir akımdır.
Aydınlı Visali, Edirneli Nazmi, Tatavlalı Mahremi adlı
sanatçılar desteklemiş.
Hemen hemen öz Türkçe şiirler yazdılar.
Yabancı sözcük ve tamlamaları şiire sokmadılar;ama
biçim olarak Divan şiiri geleneğine bağlı kaldılar
Mazmunlar yerine halk dilindeki mecazları, deyim ve
atasözlerini kullanmışlardır.
Kasideler işledikleri konuya göre değişik isimler alır:
Tevhit: Allah'ın varlığını ve birliğini anlatır.
En güzel tevhidi Nabi yazmıştır.
Münacaat: Allah'a yalvarmak için yazılır.
Naat: Peygamberimizi övmek için yazılır.
En ünlü naatı Fuzuli ( Su Kasidesi) yazmıştır.
Mersiye: Birinin ölümü üzerine söylenir.
En ünlü mersiyeyi Baki (Kanuni Mersiyesi) yazmıştır
Methiye: Birini övmek için yazılır.
En ünlü methiyeyi Nef'i yazmıştır.
Hicviye: Bir kimseyi yermek için yazılır.
En ünlü hicviyeyi Nef'i yazmıştır.
Fahriye: Şairler kendilerini övmek için yazarlar.
En ünlü fahriyeyi Nef'i yazmıştır.
Kaside Araplardan alınan bir türdür.
Kasideler ya nesib bölümüne göre ya da redifine göre
adlandırılır.
DİKKAT: Dize ortaları uyaklı olan ve ortadan bölünebilen gazele "musammat gazel" denir. (Gazelde yazmayı unutmuşum :) )
Kamu bimarına canan deva‐yı derd eder ihsan
Ni ü k l
Niçün kılmaz bana derman beni bimar sanmaz mı.
b
d
b i bi
MESNEVİ:
MÜSTEZAT:
Gazelin uzun dizelerinden sonra kısa dizenin eklenme‐
siyle oluşur.
Kısa dizelere "ziyade" denir.
Ah eylemeye başladı aya ne bu halet
N'olsun bu hararet (ziyade)
Bilmem yine bir derdi mi var bülbül‐i canım
Ol mürg‐i nihanım (ziyade)
Kafiyelenişi gazel gibidir.
Yazılması zor olduğundan fazla örneği yoktur.
Türkk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni SERDAR GÜL
İran edebiyatından alınmıştır.
Tek dörtlükten oluşur.
Asıl söylenmek istenen son iki dizededir.
Aşk, şarap, dünya nimetleri, hayatın anlamı, hayat
felsefesi, ölüm, rindlik gibi konular işlenir.
Aruzun özel kalıplarıyla yazılır.
Mahlas kullanılmaz.
Kafiye düzeni: aaxa' dır.
En büyük şairi Ömer Hayyam'dır.
Türk edebiyatında Yahya Kemal' dir.
TUYUĞ:
Türklerin kullandığı ve Diven edebiyatına kazandırdığı
bir nazım türüdür.
Tek dörtlükten oluşur.
Halk edebiyatındaki maniye benzer.
Kafiye düzeni: aaxa'dır
Mahlas ve konu sınırlaması yoktur.
Cinaslara yer verilir.
En büyük şairi Kadı Burhanettin ve Nesimi'dir.
MURABBA:
En az 3 en çok 7 dörtlükten oluşur.
Her konuda yazılabilir.
Kafiye düzeni: aaaa/bbba/ccca...'dır
Son dörtlükte şair mahlasını kullanır.
En büyük şairi Namık Kemal'dir.
ŞARKI:
Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni SERDAR GÜL
KIT'A:
Araplardan alınan bir türdür.
2 beyitten oluşur.
2'den fazla beyitten oluşanlara (12 beyte kadar çıka‐
bilir) "Kıt'a‐i Kebire" denir.
Kafiye düzeni: xa/xa şeklindedir.
Felsefi konular, tasavvuf, şairin dünya görüşü işlenir.
Gazelden farkı Matla beyti yoktur.
Şair mahlasını kullanmaz.
Beyitler arasında anlam birliği bulunur.
RUBAİ:
3
Tanzimat döneminde kullanılmaya başlayan; roman ve
hikayenin Divan edebiyatındaki karşılığıdır.
Divan edebiyatının en uzun nazım şeklidir.
Her beyit kendi arasında uyaklıdır. (aa/bb/cc/dd...)
Aşk, tasavvuf, savaş, bir şehrin güzellikleri, mizah,
bir konuda öğüt ve bilgi verme gibi konuları işler.
Beş mesnevi bir "Hamse" oluşturur.
Mesnevilerde konu bütünlüğü vardır.
Önemli Mesneviler:
Kutadgu Bilig > Yusuf Has Hacip
Garipname > Aşık Paşa
İskendername > Ahmedi
Vesiletü'n Necat > Süleyman Çelebi
Harname > Şeyhi
Leyla ve Mecnun > Fuzuli
Hüsrev ü Şirin > Şeyhi
Hüsn ü Aşk > Şeyh Galip
Hayriyye > Nabi
Mesnevi İranlılardan alınan bir türdür.
Önemli hamse yazarları:
Ali Şir Nevai
Taşlıcalı Yahya
Nev'i‐zade Atayi
Lamii
Bendlerle Kurulan Nazım Şekilleri
Türklerin kullandığı ve Diven edebiyatına kazandırdığı
bir nazım türüdür.
Kafiye düzeni murabbayla aynıdır.
Aşk ve sevgilinin güzelliği işlenir.
Bestelenmek için yazılır.
Üçüncü dizeye "miyan" denir.
En az 3 en çok 7 dörtlükten oluşur.
En büyük şairi Nedim'dir.
Halk edebiyatındaki koşma ve türküye benzer.
TERKİB‐İ BEND:
Toplumun bozuk yönleri, dalkavuklar,kötü idareciler
riyakarlıklar, talihten şikayet işlenen konulardır.
Vasıta beyiti her bendin sonunda değişir
Bağdatlı Ruhi ve Ziya Paşa önemli temsilcileridir.
TERCİ‐İ BEND:
Allah'ın varlığı ve kudreti, kainatın sonsuzluğu, hayat‐
taki zıtlıklar işlenir.
Vasıta beyiti her bendin sonunda değişmez.
13. YÜZYIL
HOCA DEHHANİ:
Anadoluda ilk kez dindışı şiirler yazkıştır. Bu nedenle
Anadolu Divan edebiyatının kurucusu sayılır.
Selçuk Şehnamesi adlı Farsça yazılmış bir eseri vardır.
MEVLANA:
Afganistan'ın Belh şehrinde doğup Konya'ya gelmiştir.
Hayatındaki en önemli kişi Şems Tebrizi'dir.
Eserlerini Farsça yazmıştır.
Eserlerinde tasavvuf düşüncesini işler.
"Hamdım, piştim yandım" ve Ne olursan ol yine gel"
sözleri önemlidir.
2007 yılı UNESCO tarafınta "Mevlana Yılı" ilan edildi.
Ölüm gününe "Şeb‐i Arus" demiştir.
Tüürk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni SERDAR GÜL
Divan Edebiyatı Sanatçıları
Mesnevi:
26.000 beyitten oluşur. Tasavvufi hikayeler vardır.
Divan‐ı Kebir:
Çeşitli konularda söylediği şiirlerinden oluşur.
40.000 beyit civarındadır.
Mektubat:
Selçuklu hükümdarına ve devrin ileri gelenlerine yazdığı
nasıhatlar ve kendine sorulan soruların cevaplarıdır. 147 mektup vardır eserde.
Fihi Ma Fih:
"Ne varsa içindedir." anlamındadır.
Mevlananın çeşitli meclislerde yaptığı sohbetlerdir.
Meclis‐i Seb'a:
Mevlana'nın 7 vaazının toplanmasıyla oluşmuştur.
SULTAN VELED:
Mevlana'nın oğludur.
Babasının ölümünden sonra "Mevlevilik Tarikatı"nı
kurmuştur.
Anadolu'da Oğuz Lehçesi'yle ilk şiirleri yazmıştır.
ŞEYYAD HAMZA:
Anadolu'da Yunus Emre'den önce Türkçe şiir yazan ilk
kişidir.
Heceyle yazdığı şiirler daha başarılıdır.
Yusuf ile Züleyha adlı mesnevisi önemlidir.
y
AHMET FAKİH:
"Çarhname" adlı eseri önemlidir.
Bu eser dini ve ahlaki öğütler veren bir mesnevidir.
14. YÜZYIL
4
TEZKİRE:
Ünlü kişilerin yaşam öykülerinin toplandığı eserler.
Türk edebiyatında ilk tezkire Ali Şir Nevai tarafından
yazılan Mecalisü'n Nefais'tir.
SEFARETNAME:
Yurtdışına gönderilen elçilerin gittikleri yerleri anlattığı
eserlerdir.
En tanınmış örneği 28 Mehmet Çelebi'nin "Paris Sefa‐
retnamesi"dir
SEYAHATNAME:
Gezilip görülen yerlerin anlatıldığı eserlerdir.
Günümüzün gezi yazılarıdır.
Seydi Ali Reis'in "Miratü'l Memalik", Evliya Çelebi'nin
"Seyahatname"si türün önemli örnekleridir.
SİYASETNAME:
Devlet adamlarına yöneticilikle ilgili bilgi veren, ideal
devlet düzenini anlatan eserlerdir.
İlk siyasetnamemiz Yusuf Has Hacip'in "Kutadgu Bilig"
adlı eseridir.
En ünlüsü ise Nizamülmülk' ün yazdığı eserdir.
MÜNŞEAT:
Mektuplardan ve düzyazılardan oluşan eserlerdir.
SİYER: Peygamberimizin hayatını anlatan eserlerdir.
yg
y
HİLYE:
Peygamber efendimizin özellikleri anlatılar.
SURNAME:
Şehzadelerin sünnet ve düğün törenleri anlatılır.
ŞEHRENGİZ:
Bir şehrin güzellikleri anlatılır.
GAZAVATNAME:
Din uğruna yapılan savaşları (gaza) anlatır.
MENAKIBNAME:
Evliyaların ve din büyüklerinin hayatı anlatılır.
Eserleri:
Türk Dili ve E
Edebiyatı Öğretmeni SERDAR GÜL
Divan Edebiyatı Nesir Türleri
NESİMİ:
Azeri Türkçesiyle söylediği tuyuğlar önemlidir.
Tasavvuf düşüncesini işlemiştir.
Hurufilik düşüncesini yaymaya çalışmıştır.
"Ene'l Hak" dediği için Halep'te derisi yüzülüp öldürül‐
müştür.
GÜLŞEHRİ:
Türkçeyi bir sanat dili haline getirmeye çalışmıştır.
Asıl adı "Ahmet"tir. Kırşehir'de Mevlevi tekkesini kur‐
muştur. Feridüttin Attar'ın "Manıku't Tayr (Kuşların Dili)" adlı
eserini temiz bir Türkçe ile çevirmiştir.
Felekname adlı bir mesnevisi de vardır.
AŞIK PAŞA:
Türk dilinin gelişmesi için büyük emekler vermiştir.
Arapça ve Farsçaya karşı Türkçeyi savunmuştur.
En tanınmış eseri 120.000 beyitlik "Garibname"dir
Mesnevi olarak yazılan eserde dini ve tasavvufi öğütler
verir. Aydınlardan Türkçeye gereken önemi vermelerini
ister.
Süleyman Çelebi bu eserden çok etkilenmiştir.
Türk Dili vve Edebiyatı Öğretmeni SERDAR GÜL
TTürk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni SERDAR GÜL
15. YÜZYIL
Bu dönemde II. Bayezid "Adli", II. Murat "Muradi",
Fatih Sultan Mehmet "Avni" mahlasıyla şiirler yazmıştır.
ŞEYHİ:
Devrinde "Şeyh ül Şuara" olarak bilinir.
Göz doktorudur.
Şeyhlik de yapmış büyük bir mutasavvuftur.
Kendisine verilen tımarı almaya giderken tımarın eski
sahipleri onu dövmüştür. Bu durumu "Harname"
adlı mesnevisinde hicvetmiştir.
En ünlü eseri ise "Husrev ü Şirin"dir
En ünlü eseri ise "Husrev ü Şirin"dir.
NECATİ:
Divan katipliği de yapan bir şairdir.
Şiirlerinde Türkçe kavramları, atasözlerini, halk deyim‐
lerini kullanır. Bu özelliğiyle "Mahallileşme"nin
başlatıcısı sayılır.
Bir divanı vardır.
AHMET PAŞA:
Şeyhi ile Necati arasında yetişmiş en ünlü divan şairidir
Kendi devrinin "Sultan'uş Şura"sı olarak bilinir.
Bir divanı vardır.
ALİ ŞİR NEVAİ:
Anadolu dışındaki (Çağatay) en ünlü divan şairidir.
Eserleri:
Hamse: Sanatçının hamsesi şu mesnevilerden oluşur:
Hayretü'l Ebrar, Lela vü Mecnun, Sedd‐i İskenderi, Ferhad ü Şirin, Seb'a‐yı Seyyare
Mecalis‐ün Nefais: İlk şuara tezkizesidir.
Mizan‐ül Ezvan: Türklerin kullandığı nazım ve musiki
şekilleri hakkında bilgi verir.
Muhakemet‐ül Lugateyn: Türkçenin Farsçadan üstün
olduğunu anlatır.
Bunların dışında 4 Türkçe Divan 1 Farsça Divan'ı vardır.
Eserlerinde Çağatay Türkçesini kullanmıştır.
5
KADI BURHANEDDİN:
Eretnaoğulları'na vezirlik yapan şair sonradan Sivas'ta
sultanlığını ilan etmiştir.
Şiirlerini Azeri lehçesiyle yazmıştır.
Tuyuğlarıyla tanınmıştır.
Bir "Divan"ı ve "İksi‐i Saadet" adlı eseri vardır.
Eserlerinde mahlas kullanmamıştır.
KUL MESUT:
Bedeba'nın eserini Türkçeye tercüme etmiştir.
(Kelile ve Dimne)
AHMEDİ:
Divan sahibi ilk Anadolu şairidir.
İskandername, Cemşid ü Hurşid önemli eserleridir.
SÜLEYMAN ÇELEBİ:
Peygamberimizin hayatını anlattığı "Vesilet‐ün Necat"
yani "Mevlit" adlı eseri çok ünlüdür.
Bu eser: Münacaat, Veladet, Risalet, Mirac, Rıhlet
ve Dua adlı 6 bölümden oluşur.
Bu eser görünüşte kolay olan ama benzerinin yazılması
çok zor olan bir eserdir.
SİNANPAŞA:
Divan edebiyatının düzyazı ustalarındandır.
Fatih'in hocalarındandır.
En önemli eseri "Tazarruname" süslü nesrin güzel
örneğidir.
Bunun dışında "Tezkiret‐ül Evliya ve Maarifname" adlı
eserleri vardır.
AŞIKPAŞAZADE:
"Tevarih‐i Al'İ Osman" adlı eseri orta nesrin önemli
örneğidir.
MERCİMEK AHMET:
"Kabusname" adlı eseri sade nesrin önemli örneğidir.
16.YÜZYIL
Divan edebiyatının en güçlü şairlerinin yetiştiği dönem.
FUZULİ:
Şiirlerini Azeri Türkçesiyle yazmıştır.
Aşk ve ızdırap şairi olarak bilinir.
Aşk ve ızdırap şairi olarak bilinir
Şiirlerinde genelde ilahi aşktan bahsetmiştir.
Eserleri:
Türkçe Divan: İçindeki "Su Kasidesi" önemli
Farsça Divan
Arapça Divan
Şikayetname: Kendisine verilen maaşı alamaması üzerine
yazdığı "mektup" türündeki bir eserdir.
Leyla ve Mecnun
Kırk Hadis Tercümesi
Hadikatu's Süeda: Kerbela olayını anlatır.
Beng ü Bade
Heft Cam (Sakiname)
Rind‐ü Zahid
ZATİ:
Baki'nin yetişmesinde emeği olan bir üstattır.
"Şems‐ü Pervane" adlı mesnevi ile "Edirne Şehrengiz"i
vardır.
BAKİ:
Divan edebiyatının "Sultanü'ş Şuara"sıdır
Çok iyi bir eğitim görmüş müderris olmuş ama haya‐
lindeki şeyh‐ül islamlığa ulaşamamıştır.
Yazdığı her beyti bir kuyumcu titizliğiyle işlemiştir.
Tasavvufla hiç ilgilenmemiştir.
Kanunı'nin ölümü üzerine yazdığı "Kanuni Mersiyesi"
önemlidir.
Türk Dili vee Edebiyatı Öğretmeni SERDAR GÜL
BAĞDATLI RUHİ:
En önemli eseri divanındaki "Terkib‐i Bend"dir. Bu ese‐
re en güzel nazireyi Ziya Paşa yazmıştır.
TAŞLICALI YAHYA:
Anadolu'daki önemli mesnevi yazarıdır. Eserlerinde yalın bir dil kullanarak divan şiirinin yerli‐
leşmesinde katkıları olmuştur.
Bir hamsesi vardır. Bu eserde yer alan mesneviler: Gence‐i Raz, Kitab‐ı Usul, Gülşen‐i Envar, Şah u Geda
Yusuf u Züleyha
LATİFİ:
"Latifi Tezkiresi" önemli eseridir.
SEHİ BEY:
Anadolu'daki ilk tezkireyi yazan kişidir.
Eserinin adı "Heşt Behişt"tir.
SEYDİ ALİ REİS:
Türk edebiyatındaki ilk gezi yazısı olan "Mir'at‐ül Me‐
malik"i yazmıştır.
6
Türk
Tü Dili ve Edebiyatı Öğretmeni SERDAR GÜL
17. YÜZYIL
NEF'İ:
Asıl adı Ömer'dir.
Hiciv ve medhiye edebiyatımızın en ünlü şairidir.
Dilinin ölçüsü olmayan övdüğünü göklere çıkaran yer‐
diğini yerin dibine sokan biridir.
En önemli eseri "Siham‐ı Kaza"dır.
Vezir Bayram Paşa'yı hicvettiği için öldürülmüştür.
Türkçe ve Farsça divanı vardır.
NABİ:
Divan edebiyatının önemli didaktik şiir yazarıdır.
Şiirlerinde hikmetli sözler söylemiş, halka hitap etmiş.
"Hayriye ve Hayrabat" önemli mesnevileridir.
"Tuhfet‐ül Harameyn" önemli gezi kitabıdır.
ŞEYHÜLİSLAM YAHYA:
Baki'den sonraki en büyük gazel şairidir.
EVLİYA ÇELEBİ:
Edebiyatımızda gezi türünün en büyük yazarıdır.
10 ciltlik "Seyahatname" adlı eseri önemlidir.
KATİP ÇELEBİ:
Çok önemli bir bilgindir, Avrupalılar ona "Hacı Kalfa"
demiştir.
Eserleri:
Keşfü'z Zünun: Batı'da önem verilen bu eser bir bibliyograf‐
yadır. 14.000 kitap hakkında bilgi verilir bu eserde.
Cihannüma: Önemli bir coğrafya kitabıdır.
Türkçe Fezleke: Osmalı tarihini anlatır.
Arapça Fezleke: Dünyanın yaratılışını anlatır.
Tuhfetü'l Kibar fi Esrari'l Bihar: Osmanlı donanmasını anla‐
tır.
Takvimü't Tevarih: Peygamberler tarihini anlatır.
Mi anü'l Hak fi İhti ari'l Ahak Dö
Mizanü'l Hak fi İhtiyari'l Ahak: Dönemin din bilginlerinin
i di bil i l i i
tartıştıkları konularla ilgili düşüncelerini söyler.
NAİMA:
İlk resmi "Vak'anüvist"tir.
"Naima Tarihi" en önemli eseridir.
PEÇEVİ İBRAHİM:
"Peçevi Tarihi" en önemli eseridir.
Veysi ve Nergisi bu dönemin önemli süslü nesir yazarlarıdır
18. YÜZYIL
NEDİM:
Lale Devri'nin önemli bir şairidir.
Şarkı nazım biçimini edebiyatımıza kazandırmıştır. Mahallileşme akımının en büyük temsilcisidir.
Divan edebiyatında ilk kez somut bir güzelden söz
etmiştir.
Zevk ve eğlence şairidir.
Hece ölçüsüyle bir de türkü yazmıştır.
Patrona halil isyanında damdan dama atlarken araya
düşüp ölmüştür.
"Malumdur benim sühanım mahlas istemez" demiştir.
FITNAT HANIM:
Dili sade ve ahenklidir.
Koca Ragıp Paşa ve Şair Haşmet ile konuşmaları ve şakalaşmaları ünlüdür.
KEÇECİZADE İZZET MOLLA:
"Mihnet‐i Keşan" taşra ile kent yaşamını karşılaştırdığı
önemli eseridir.
ŞEYH GALİP:
Divan edebiyatının son büyük şairidir.
Sebk‐i Hindi akımının önemli temsilcisidir.
Mevlevi şeyhidir.
Türk edebiyatında sembolizme benzeyen şiir çığırını
açmıştır.
Hüsn ü Aşk adlı eseri önemli tasavvufi bir mesnevidir.
SİZİN NOTLARINIZ