Bazı Arpa Çeşitlerinin Verim ve Kalite Özelliklerinin

Türkiye 10.Tarla Bitkileri Kongresi 10-13 Eylül Cilt 1,S:67-72 2013 KONYA
Bazı Arpa Çeşitlerinin Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi
Seydi Aydoğan1 Mehmet Şahin1 Aysun Göçmen Akçacık1 Ramazan Ayrancı1
1
Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü, KONYA
Özet
Bu araştırma, 2009-2010 ve 2010-2011 yetiştirme periyodunda 6 arpa çeşidinin verim ve bazı
kalite özelliklerini belirlemek amacıyla Konya ve Çumra lokasyonlarında tesadüf blokları
deneme desenine göre 2 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Tane verimi, bin tane ağırlığı, elek
analizi (% 2.5+2.8), selüloz oranı, protein oranı ve protein verimi incelenmiştir. Elde edilen
sonuçlara göre iki yıl ve 4 çevredeki ortalamalar: tane verimi: 276.75-364.73 kg/da, bin tane
ağırlığı 37.13-39.27 g, elek analizi (% 2.5+2.8) 44.87-57.06, protein oranı % 10.45-12.04,
protein verimi 31.79-39.37 kg/da ve selüloz oranı ise % 5.29-6.21 arasında değişmiştir. Arpa
çeşitleri arasında incelenen özellikler yönünden önemli farklılıklar tespit edilmiştir. Protein
oranı bakımından Anadolu-98 ve Tokak-157/37, elek analiz Karatay-94, bin tane ağırlığı, tane
verimi ve protein verimi bakımından Yesevi, İnce-04 ve Tarm-92 çeşitleri stabil oldukları
tespit edilmiştir.
Anahtar Sözcükler: Arpa, tane verimi, kalite
Determination of Yield and Quality Traits of Some Barley Varieties
Abstract
This research was conducted with 6 barley varieties to determine yield and some quality traits
in Konya and Çumra locations in 2009-2010 and 2010-2011 growing periods as a randomized
block design with two replications. Grain yield, thousand kernel weight, sieve analysis (2.5%
+2.8), cellulose ratio, protein content and protein yield were investigated. According to the
results obtained from the averages of two years and four enviroment; grain yield: 276.75364.73 kg / da, thousand grain weight: 37.13-39.27 g, sieve analysis (2.5% +2.8): 44.8757.06, protein content: 10.45-12.04%, protein yield: 31.79-39.37 kg/ha and cellulose ratio:
ranged from 5.29 - 6:21%. Significant differences were found between the studied traits of
barley varieties. Anadolu-98 and Tokak-157/37 in protein content, Karatay-94 in sieve
analysis, Yesevi, İnce-04 and Tarm-92 varieties in thousand grain weight, grain yield and
protein yield were found to be stable.
Key Words: Barley, grain yield, quality
Giriş
Tek yıllık bir bitki olan arpa, geniş adaptasyon yeteneği sayesinde hem Dünya’da hem de
ülkemizde geniş bir coğrafyada yetişme alanı bulmuştur. Arpa, hayvan yemi olarak tüketilen
tahıllar içerisinde ilk sıralarda yer almaktadır. Arpa tanesi, yaklaşık olarak %7.5-15 ham
protein ve %75 oranında da hazım olunabilir besin maddesi içermekte olup, çok iyi bir besin
kaynağıdır (Akkaya ve Akten, 1986). Arpa bitkisi dünyada ve yurdumuzda hayvan
beslenmesinde yemlik olarak ve endüstride malt bira yapımında kullanılmak üzere başlıca iki
amaç için yetiştirilmekte ve ıslah edilmektedir (Kılınç ve ark. 1992). 2009 yılı itibarı ile
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nca hazırlanmış “Havza üretim ve destekleme modeli”
kapsamında neredeyse tüm havzalarda arpa yetiştiriciliğine yer vermesi, ülkemizin arpa
yetiştiriciliğine verdiği önemi ortaya koymaktadır. Konya ilinin Arpa ekim alanı 2.539.846
da, dekara verim 240 kg/da ve Türkiye’deki üretim payı % 8.33, Konya ilinin maltlık arpa
üretimi 420.784 da, dekara verim ise 252 Türkiye’deki üretim payı ise %16.51 olarak tespit
edilmiştir (Soylu, 2011). Geniş alanlarda üretilen ve büyük halk kitlelerinin önemli bir gelir
Türkiye 10.Tarla Bitkileri Kongresi 10-13 Eylül Cilt 1,S:67-72 2013 KONYA
kaynağı olan arpanın üretim ve veriminin artırılması için, üretim bölgelerinin ekolojik
koşullarına uyum sağlayacak çeşitlerin ve uygun yetiştirme tekniklerinin bulunmasının önemi
büyüktür (Turgut ve ark. 1997). Tahıl taneleri içerisinde besin maddeleri kompozisyonu en
değişkenlik gösteren ve tüm hayvanların severek yediği arpa, özellikle ruminantlar için
uygundur. Merada beslenen kuzulara, farklı düzeyde arpa verilmesinin, besi performansı ve
karkas özelliklerine etkisi üzerine yapılmış bir çalışmada, meraya ilave olarak hayvan başına
günlük 250 g arpa verilmesinin daha ekonomik olduğu belirtilmiştir (Bolat ve ark., 1996).
Dünyada üretilen arpanın %85’i başta hayvan yemi olmak üzere değişik alanlarda
değerlendirilirken %13-15’i malt endüstrisinde hammadde olarak değerlendirilmektedir
(Townsend, 2008). Protein verimi genellikle yem bitkileri çalışmalarında kullanılan bir
kavram olup, birim alandan alınan protein miktarının, o ürünü işleyenler ve özellikle
kullananlar açısından önem taşıdığı bilinmektedir (Yağdı, 2004).
Materyal ve Yöntem
Bu çalışma 2009-2010 ve 2010-2011 yıllarında kuru koşullarda Konya-merkez ve Çumra
lokasyonlarında tesadüf blokları deneme deseninde 2 tekerrürlü olarak yürütülmüştür.
Araştırmada (Karatay-94, Tokak-157/37, Tarm-92, Yesevi-93, Anadolu-98 ve İnce-04) arpa
çeşitleri kullanılmıştır. Denemelerin ekimi parsel mibzeriyle her parselde 6 sıra ve 550
adet/m2 tohum olacak şekilde yapılmıştır. Parsel boyutları 1.2 m x 7 m olarak ayarlanmış ve
her parsel arasında 35 cm mesafe bırakılmıştır. Ekimle birlikte her parsele 2.7 kg/da N ve 6.9
kg/da P2O5 verilmiştir. Üst gübre olarak da 4 kg/da N verilmiştir. 2009-2010 yetiştirme
sezonu boyunca düşen yağış miktarı 395 mm, 2010-2011 yetiştirme sezonu boyunca düşen
yağış 425 mm olmuştur. Araştırmada çeşitlerin tane verimi ve bazı kalite özellikleri (bin tane
ağırlığı, elek analizi (% 2.5+2.8), protein oranı, protein verimi ve selüloz oranı) incelenmiştir.
Protein oranı (%) (NIR) AACC 39-10 metoduna göre Anon. (1990)., selüloz oranı John 660
marka near infrared reflektans spektroskopi kullanılarak analiz edilmiş sonuçlar % olarak
verilmiştir. Bin tane ağırlığı (g) AACC 55-10 metoduna göre Anon. (1990) yapılmıştır.
Protein verimi genotiplerde saptanan protein oranlarının, dekara tane verim sonuçlarıyla
çarpılmasıyla elde edilmiştir. (Lorenzo ve Kronstad, 1987). Ortalamalar arasındaki
farklılıklar, AÖF çoklu karşılaştırma testine göre değerlendirilmiştir.
Denemede kullanılan çeşitlerin özellikleri;
Anadolu-98: İki sıralı, beyaz taneli ve maltlık kalitesi yüksek bir çeşittir. Kışa ve kurağa
dayanıklıdır. Bin tane ağırlığı 45 g civarındadır.
İnce-04: Bitki boyu 100-110 cm. iki sıralı, kılçıklı, beyaz başak ve tane renkli kışa ve
yatmaya dayanıklı (alternatif) orta erkenci bir çeşittir.
Karatay-94: Beyaz başaklı, kılçıklı ve iri taneli iki sıralı arpa çeşididir. Kışa ve kurağa
dayanıklıdır. Bin tane ağırlığı 40-45 g civarındadır.
Tarm-92: Uzun boylu, yatmaya dayanıklı, başakları uzun iki sıralı ve paralel kılçıklı arpa
çeşididir. Maltlık kalitesi iyi olup, adaptasyon kabiliyeti çok geniş bir çeşittir. Bin tane ağırlığı
40-45 g civarındadır.
Tokak-157/37: Uzun boylu, başakları uzun iki sıralı seyrek ve paralel kılçıklı arpa çeşididir.
Maltlık kalitesi iyi olup, adaptasyon kabiliyeti çok geniş bir çeşittir. Bin tane ağırlığı 48-50 g
civarındadır.
Yesevi-93: Başakları uzun iki sıralı beyaz taneli alternatif gelişme tabiatında bir çeşittir. Kışa
ve kurağa dayanıklıdır. Bin tane ağırlığı 40-45 g civarındadır.
Araştırma Sonuçları ve Tartışma
Türkiye 10.Tarla Bitkileri Kongresi 10-13 Eylül Cilt 1,S:67-72 2013 KONYA
İki yıl ve dört çevre üzerinde birleştirilmiş varyans analizi sonuçları Çizelge 1’de verilmiştir.
İncelenen altı özellikte genotip, çevre, yıl*çevre, çevre*çeşit ve yıl*çeşit interaksiyonlarına
ilişkin kareler ortalamaları Çizelge halinde verilmiştir.
Çizelge 1. 2009-2010 ve 2010-2011 Yetiştirme Sezonunda Dört Çevrede Denenen 6 Arpa Çeşidinin Tane Verimi ve Bazı
Kalite Özelliklerine İlişkin Birleştirilmiş Varyans Analizi Sonuçları
Kaynak
SD Verim
Bin tane
Protein
Protein verimi Selüloz
Elek (% 2.5+2.8)
1 237380.41** 920.3256** 5.93613
3414.794**
0.6075
4652.5993**
Yıl
1 212820.82** 7.34767
125.194**
246.3089*
8.33333*
572.7106**
Lokasyon
5 46652.61
29.69764
13.87737
244.2105
4.435
1326.7132**
Cesit
1 1678.51
1.24808
0.61653
0.444
1.2675
3.1716
Tekerur
1 39084.52** 24.68201
0.02167
203.1395*
0.5208333 20.539
Yıl*Lokasyon
5 28024.38
25.65797
5.82324
306.1834
2.4825
368.6846
Yıl*Cesit
5 4065.31
6.33597
4.10417
31.0627
4.1516667 1019.5041**
Lokasyon*Cesit
28 120242.56
185.6934
52.04467
1356.4484
20.801667 1752.1266
Hata
Çizelge 2. 2009-2011 Yılına ait Tane Verimi, Bin Tane Ağırlığı ve Elek Analiz Ortalama Değerleri
Tane verimi (kg/da)
Bin tane (g)
2.5+2.8 elek üstü (%)
Çeşitler
09-10
10-11
Ortalama
09-10
10-11
Ortalama
09-10
10-11
Ortalama
276.85
333.92
305.38
33.20
41.05
37.13
35.33
54.40
44.87
Anadolu-98
276.69
452.77
364.73
34.29
43.75
39.02
49.43
64.70
57.06
İnce-04
266.92
361.77
314.35
34.30
42.15
38.23
44.83
71.75
58.29
Karatay-94
281.00
444.50
362.75
32.96
44.55
38.76
34.21
57.20
45.70
Tarm-92
197.50
356.00
276.75
33.92
41.05
37.49
42.57
52.95
47.76
Tokak-157/37
229.35
423.23
326.29
34.94
43.60
39.27
38.64
62.15
50.40
Yesevi
254.72
395.57
325.04
33.93
42.69
38.31
40.83
60.53
50.68
Ortlama
10.01
15.40
18.01
1.25
2.5
1.40
6.14
3.5
3.47
AÖF
14.40
15.23
13.47
4.42
7.85
7.15
8.26
3.90
6.25
DK
Çizelge 3. 2009-2011 Yılına ait Protein Oranı ve Protein Verimi ve Selüloz Oranı Ortalama Değerleri
Protein (%)
Protein verimi (kg/da)
Selüloz (%)
Çeşitler
09-10
10-11
Ortalama
09-10
10-11
Ortalama
09-10
10-11
Ortalama
11.13
12.58
11.86
30.44
39.66
35.05
5.95
6.05
6.00
Anadolu-98
10.75
10.16
10.45
29.92
43.81
36.87
5.65
4.93
5.29
İnce-04
11.16
12.18
11.67
28.40
42.78
35.59
6.28
5.83
6.05
Karatay-94
10.97
11.14
11.06
30.54
48.20
39.37
6.58
5.85
6.21
Tarm-92
11.47
12.62
12.04
20.90
42.69
31.79
6.15
6.08
6.11
Tokak-157/37
10.71
11.73
11.22
23.71
47.98
35.84
5.78
6.30
6.04
Yesevi
11.03
11.73
11.38
27.32
44.19
35.75
6.06
5.84
5.95
Ortlama
0.66
1.1
0.8
2.5
2.80
2.3
0.40
0.56
0.45
AÖF
6.38
7.36
5.95
8.74
10.25
11.20
5.26
8.1
7.25
DK
Çizelge 4. 2009-2011 Yetiştirme Sezonunda Dört Çevrede Denenen 6 Arpa Çeşidinin Lokasyonlara Göre Tane Verimi ve
Bazı Kalite Özelliklerinin Ortalama Analiz Sonuçları
Tane verimi (kg/da)
Bin tane (g)
2.5+2.8 elek üstü (%)
Çeşitler
Çumra
Merkez
Çumra
Merkez
Çumra
Merkez
367.35
243.42
37.70
36.55
41.57
48.16
Anadolu-98
428.65
300.81
39.63
38.41
43.85
70.28
İnce-04
366.88
261.81
38.50
37.95
59.65
56.93
Karatay-94
427.23
298.27
39.70
37.81
43.73
47.68
Tarm-92
353.81
199.69
37.60
37.37
46.79
48.73
Tokak-157/37
405.85
246.73
39.10
39.44
47.77
53.03
Yesevi
Ortalama
391.63
258.46
38.70
37.92
47.23
54.13
Çizelge 5. 2009-2010 ve 2010-2011 Yetiştirme Sezonunda Dört Çevrede Denenen 6 Arpa Çeşidinin Lokasyonlara Göre Tane
Verimi ve Bazı Kalite Özelliklerinin Ortalama Analiz Sonuçları
Protein (%)
Protein verimi (kg/da)
Selüloz (%)
Çeşitler
Çumra
Merkez
Çumra
Merkez
Çumra
Merkez
10.11
13.6
37.27
32.82
5.35
6.65
Anadolu-98
9.05
11.86
37.97
35.76
5.45
5.13
İnce-04
10.19
13.15
37.03
34.15
5.6
6.5
Karatay-94
9.83
12.28
41.74
37
5.45
6.98
Tarm-92
9.91
14.18
34.95
28.64
5.78
6.45
Tokak-157/37
9.52
12.92
39.14
32.55
5.58
6.5
Yesevi
Ortalama
9.77
13
38.02
33.49
5.53
6.37
Tane Verimi
Türkiye 10.Tarla Bitkileri Kongresi 10-13 Eylül Cilt 1,S:67-72 2013 KONYA
Dünya ve ülkemiz tarımında önemli bir yeri olan arpa, önceleri doğrudan insan beslenmesinde
kullanılmış olmasına rağmen bugün daha çok hayvan beslemede yemlik olarak ve endüstride
bira yapımında kullanılmaktadır. Ülkemizde hayvancılığın gelişmesi ile artan yemlik arpa
ihtiyacı yanında, malt sanayisi kurulu kapasite artışı biralık arpaya olan ihtiyacı arttırmaktadır.
Artan bu talebin karşılanabilmesi için üretimin ve özellikle de birim alandan elde edilen
verimin arttırılması gerekmektedir. Bu araştırmada Konya yöresinde denenen bazı arpa
çeşitlerinin tane verimi değerlerinin yıllar ve çevrelerdeki değişimleri incelenmiştir. 20092010 yılı iki lokasyon ortalama tane verimi 254.72 kg/da ve 2010-2011 yılı tane verimi ise
395.57 kg/da elde edilmiştir. Çalışmanın yapıldığı her iki yılda da yapılan tüm uygulamalar
aynı olduğunda tane verimi bakımından önemli farklılığın olduğu tespit edilmiştir. Çumra
lokasyonunun iki yıl ortalama tane verimi 391.63 kg/da, en yüksek tane verimi 428.65 kg/da
ile İnce-04 çeşidinden ve en düşük ise 353.81 kg/da ile Tokak-157/37’den elde edilmiştir
(Çizelge 3). Konya merkez lokasyonunun iki yıl ortalama tane verimi 258.46 kg/da, en
yüksek tane verimi 300.81 kg/da ile İnce-04 çeşidinden ve en düşük ise 199.69 kg/da ile
Tokak-157/37’den elde edilmiştir. İki yıl ve dört çevrede denenen çeşitlerin tane verim
değerleri incelendiğinde en yüksek tane verimi İnce-04 ve Tarm-92 çeşitlerinden elde
edilmiştir. Aydoğan ve ark. (2011), 2006-2008 yılları Konya-merkez ve Çumra
lokasyonlarında yaptıkları bir çalışmada Karatay-94, Anadolu-98, Tarm-92 ve Tokak-157/37
çeşitlerinde sırasıyla 381, 348, 306 ve 257 kg/da tane verimi elde edildiği tespit edilmiştir.
Lokasyonlar arasındaki tane verimi farklılığının yıl içindeki toplam yağış miktarı ve çeşitlerin
performanslarından kaynaklandığı tespit edilmiştir.
Bin Tane Ağırlığı
Bu araştırmada Konya yöresinde denenen bazı arpa çeşitlerinin bin tane ağırlığı değerlerinin
yıllar ve çevrelerdeki değişimleri incelenmiştir. 2009-2010 yılı iki lokasyon ortalama bin tane
ağırlığı 33.93 g ve 2010-2011 yılı tane verimi ise 42.69 g elde edilmiştir. Çumra
lokasyonunun iki yıl ortalama bin tane ağırlığı 38.70, en yüksek bin tane ağırlığı 39.70 ile
Tarm-92 çeşidinden ve en düşük ise 37.60 Tokak-157/37’den elde edilmiştir (Çizelge 3).
Konya merkez lokasyonunun iki yıl ortalama bin tane ağırlığı 37.92, en yüksek bin tane
ağırlığı 39.44 ile Yesevi çeşidinden ve en düşük ise 36.55 g ile Anadolu-98’den elde
edilmiştir. İki yıl ve dört çevrede denenen çeşitlerin bin tane ağırlığı değerleri incelendiğinde
en yüksek bin tane ağırlığı Yesevi ve İnce-04 çeşitlerinden elde edilmiştir. Aydoğan ve ark.
(2011), 2006-2008 yılları Konya merkez ve Çumra lokasyonlarında yaptıkları bir çalışmada
Karatay-94, Tokak-157/37, Anadolu-98 ve Tarm-92 çeşitlerinde sırasıyla 43.17, 41.53, 41.40
ve 41.11 g bin tane ağırlığı elde edildiği tespit edilmiştir. Lokasyonlar arasındaki bin tane
ağırlığı farklılığının yıl içindeki toplam yağış miktarı ve çeşitlerin performanslarından
kaynaklandığı tespit edilmiştir.
Elek Analizi
Arpada elek analizleri tanenin dolgunluk ve zayıf olmasını belirttiği gibi tanenin homojen
olup olmadığı hakkında da fikir vermektedir. Araştırmada kullanılan arpa genotipleri arasında
elek analizine ait ortalama değerler ve önemlilik grupları Şekil 1’de verilmiştir (Çizelge 2).
Bu araştırmada Konya yöresinde denenen bazı arpa çeşitlerinin elek analiz değerlerinin yıllar
ve çevrelerdeki değişimleri incelenmiştir. 2009-2010 yılı iki lokasyonun ortalama elek analiz
(%2.5+2.8) değeri % 40.83 ve 2010-2011 yılı elek analiz değeri ise % 60.53 olarak
belirlenmiştir. Çumra lokasyonunun iki yıl ortalama elek analiz (%2.5+2.8) değeri % 47.23,
en yüksek elek analiz % 59.65 ile Karatay-94 çeşidinden ve en düşük ise 41.57 Anadolu98’den elde edilmiştir (Çizelge 4). Konya merkez lokasyonunun iki yıl ortalama elek analiz
(%2.5+2.8) değeri % 54.13, en yüksek elek analiz değeri % 70.28 ile İnce-04 çeşidinden ve en
Türkiye 10.Tarla Bitkileri Kongresi 10-13 Eylül Cilt 1,S:67-72 2013 KONYA
düşük ise % 47.68 ile Tarm-92’den elde edilmiştir. İki yıl ve dört çevrede denenen çeşitlerin
elek analiz değerleri incelendiğinde en yüksek elek analiz değeri Karatay-94 ve İnce-04
çeşitlerinden elde edilmiştir. Lokasyonlar arasındaki elek analiz değeri farklılığının yıl
içindeki toplam yağış miktarı ve çeşitlerin performanslarından kaynaklandığı tespit edilmiştir.
Selüloz Oranı
Arpa da önemli olan diğer bir özellik ise selüloz analizidir. Yemlik arpalarda selüloz oranının
düşük olması istenmektedir. Bu araştırmada Konya yöresinde denenen bazı arpa çeşitlerinin
selüloz oranı değerlerinin yıllar ve çevrelerdeki değişimleri incelenmiştir. 2009-2010 yılı iki
lokasyon ortalama selüloz oranı % 6.06 ve 2010-2011 yılı selüloz oranı ise % 5.84 elde
edilmiştir(Çizelğe3). Çumra lokasyonunun iki yıl ortalama selüloz oranı % 5.53, en düşük
oran ise %5.35 ile Anadolu-98’den elde edilmiştir (Çizelge 5). Konya merkez lokasyonunun
iki yıl ortalama selüloz oranı % 6.37 olmuş, en düşük selüloz oranı % 5.13 ile İnce-04
çeşidinden elde edilmiştir. İki yıl ve dört çevrede denenen çeşitlerin selüloz oranı değerleri
incelendiğinde en düşük selüloz oranı İnce-04 çeşitlerinden elde edilmiştir.
Protein Oranı
Bu araştırmada Konya yöresinde denenen bazı arpa çeşitlerinin protein oranı değerlerinin
yıllar ve çevrelerdeki değişimleri incelenmiştir. 2009-2010 yılı iki lokasyon ortalama protein
oranı % 11.03 ve 2010-2011 yılı protein oranı ise % 11.73 olmuştur (Çizelge 3). Çumra
lokasyonunun iki yıl ortalama protein oranı % 9.77, en yüksek protein oranı % 10.19 ile
Karatay-94 çeşidinden ve en düşük ise % 9.52 Yesevi’den elde edilmiştir. Konya merkez
lokasyonun iki yıl ortalama protein oranı % 13.00, en yüksek protein oranı % 14.18 ile
Tokak-157/37 çeşidinden ve en düşük ise % 11.86 ile İnce-04 den elde edilmiştir(Çizelge 5).
İki yıl ve dört çevrede denenen çeşitlerin protein oranı değerleri incelendiğinde en yüksek
protein oranı Tokak-157/37 ve Anadolu-98 çeşitlerinden elde edilmiştir. Arpa tanesi, yaklaşık
olarak % 7.5-15 ham protein ve % 75 oranında da hazmolunabilir besin maddesi içermekte
olup, çok iyi bir besin kaynağıdır (Akkaya ve Akten 1986). Aydoğan ve ark. (2011), 20062008 yılları Konya merkez ve Çumra lokasyonlarında yaptıkları bir çalışmada Anadolu-98,
Tarm-92, Tokak-157/37 ve Karatay-94 ve çeşitlerinde sırasıyla % 11.43, 11.41, 11.25 ve
11.08 elde edildiği tespit edilmiştir.
Protein Verimi
Bu araştırmada Konya yöresinde denenen bazı arpa çeşitlerinin protein verimi değerlerinin
yıllar ve çevrelerdeki değişimleri incelenmiştir. 2009-2010 yılı iki lokasyon ortalama protein
verimi 27.32 kg/da ve 2010-2011 yılı protein verimi ise 44.19 kg/da olmuştur (Çizelge 3).
Çumra lokasyonunun iki yıl ortalama protein verimi 38.02 kg/da, en yüksek protein verimi
41.74 kg/da ile Tarm-92 çeşidinden ve en düşük ise 34.75 kg/da Tokak-157/37 den elde
edilmiştir (Çizelge 5). Konya merkez lokasyonun iki yıl ortalama protein verimi 33.49 kg/da,
en yüksek protein verimi 37.00 kg/da ile Tarm-92 çeşidinden ve en düşük ise 28.64 ile Tokak157/37 den elde edilmiştir(Çizelge 5). İki yıl ve dört çevrede denenen çeşitlerin protein verimi
değerleri incelendiğinde en yüksek protein verimi Tarm-92 ve İnce-04 çeşitlerinden elde
edilmiştir. Lokasyonlar arasındaki protein verimi farklılığın yıl içindeki toplam yağış miktarı
ve çeşitlerin performanslarından kaynaklandığı tespit edilmiştir. Aydoğan ve ark. (2011),
2006-2008 yılları Konya merkez ve Çumra lokasyonlarında yaptıkları bir çalışmada Karatay94, Anadolu-98, Tarm-92 ve Tokak-157/37 çeşitlerinde sırasıyla 42.32, 39.78, 34.96 ve 28.97
kg/da protein verimi elde edildiği tespit edilmiştir.
Türkiye 10.Tarla Bitkileri Kongresi 10-13 Eylül Cilt 1,S:67-72 2013 KONYA
Şekil 1: 2009-2011 yıllarına ait birleştirilmiş biplot analizi
Konya koşullarında 2009-2010 ve 2010-2011 yetiştirme döneminde 2 yıl süreyle 4 çevrede
yürütülen bu çalışmada çeşitlerin biplot analizine tabi tutularak stabilite analiz sonuçlarını
incelediğimizde; tane verimi, bintane ağırlığı ve protein verimi bakımından İnce-04 ve Yesevi
çeşitlerinin stabil olduğu, protein oranı bakımından Anadolu-98 ve Tokak-157/37 çeşitlerinin
bu iki lokasyonda da stabil oldukları, elek analizini incelediğimizde Karatay-94 çeşidinin
stabil olduğu belirlenmiştir. Verim ve kalite özellikleri arasındaki ilişkilerin çevrelere göre
değiştiği tespit edilmiştir.
Kaynaklar
Akkaya, A., ve Ş. Akten, 1986. Kıraç Koşullarda Farklı Gübre Uygulamalarının Bazı Kışlık Arpa Çeşitlerinde
Kışa Dayanıklılık ve Dane Verimi İle Bazı Verim Öğelerine Etkisi. Doğa, Tr. Tar. Or. D., C:10, S:2, 127140s.
Anonymous, 1990. AACC Approved Methods Of The American Association Of Cereal Chemist, USA.
Aydoğan, S., M. Şahin, A. Göçmen Akçacık, ve R, Ayrancı, 2011. Konya Koşullarına Uygun Yüksek Verimli
ve Kaliteli Arpa Genotiplerinin Belirlenmesi Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 25 (1): (2011) 10-16
ISSN:1309-0550. Konya
Bolat, D., S. Deniz, E. Baytok, M.N. Oğuz, M. Gül, 1996. Merada beslenen kuzulara farklı düzeylerde Arpa
verilmesinin besi performansı ve karkas özelliklerine etkisi. Türkiye 3. Çayır Mera ve Yem Bitkileri
Kongresi 17-19 Haziran 1996, Erzurum, 98-106.
Kılınç, M., Y. Kırtok ve T. Yağbasanlar. 1992. Çukurova Koşullarına Uygun Arpa Çeşitlerinin Geliştirilmesi
Üzerine Araştırmalar II. Arpa-Malt Semineri, 25-27 Mayıs 1992, 205-218 s., Konya.
Lorenzo. A. ve W.E Kronstad. 1987. Reliability Of Two Laboratory Techniques To Predict Bread Whear
Protein Quality in Nontraditional Growing Areas. Crop Sci. 24:247-252.
Soylu, S. Konya ilinin bitkisel üretimdeki yeri ve önemi. Konya Kent Sempozyumu Konya İl Koordinasyon
Kurulu 26-27 Kasım 2011.
Townsend N (2008) Barley Outlook for 2008 .http://www.cwb.ca/public/en/newsroom/events
Turgut, İ., C. Konak, A. Zeybek, E, Acartürk, ve R, Yılmaz, 1997. Büyük Menderes Havzası Sulu Koşullarına
Uyumlu Buğday Çeşitlerinin Belirlenmesi Üzerine Araştırmalar. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi, 2225 Eylül 1997, 520-527 Samsun.
Yağdı, K. 2004. Bursa Koşullarında Geliştirilen Ekmeklik Buğday (Triticum Aestivum L.) Hatlarının Bazı
Kalite Özelliklerinin Araştırılması. Uludağ. Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 18 (1): 11-23.