Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi

ABD
GENELLEŞTİRİLMİŞ
TERCİHLER
SİSTEMİ
(GTS/GSP)
KILAVUZU
TC. EKONOMİ BAKANLIĞI
İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Pazara Giriş ve Uluslararası İlişkiler Daire Başkanlığı
Temmuz 2012
ÖNSÖZ
Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi/GTS, Gelişmiş Ülkeler tarafından, Gelişmekte Olan
Ülkelerin ihraç mallarına gümrükten muaf ya da indirimli oranlar uygulanması sureti
ile Gelişmekte Olan Ülkelerin ürünlerine Gelişmiş Ülke pazarlarında rekabet gücü
kazandırılmasını amaçlamaktadır.
Ülkemiz 1976 yılından bu yana ABD GTS programından yararlanmaktadır. 2011
yılında ABD’nin GTS kapsamında gerçekleştirdiği ithalatta Hindistan, Tayland,
Brezilya, Endonezya, Güney Afrika ve Filipinler’den sonra Türkiye GTS’den en çok
yararlanan ülkeler arasında yedinci sırada yer almaktadır.
“ABD GTS Kılavuzu” ABD resmi makamlarının GTS Programında gerçekleştirmekte
olduğu yıllık değerlendirmeler, GTS kapsamındaki ticarette meydana gelen
değişikliklerin incelemesi ve ülkemizin sistem içindeki duruşunun tespit edilmesi
amacıyla belirli dönemlerde güncellenerek yeniden bilginize sunulmaktadır.
Elinizdeki çalışma ihracatçılarımızın ABD GTS Programından daha etkin bir şekilde
faydalanabilmeleri ve program hakkında daha çok bilgi sahibi olmaları yoluyla
Amerika Birleşik Devletleri’ne yapılan ihracatın geliştirilmesi amacıyla hazırlanmıştır.
Yararlı olması dileğiyle,
T.C. Ekonomi Bakanlığı
İhracat Genel Müdürlüğü
2
ABD
GENELLEŞTİRİŞMİŞ TERCİHLER (PREFERANSLAR) SİSTEMİ
(GTS/ GSP)
KILAVUZU
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
BÖLÜM 1. ABD GTS PROGRAMI’NIN TEMEL ESASLARI
BÖLÜM 2. ABD/ GTS TİCARETİ
BÖLÜM 3. ABD GTS PROGRAMI 2011 YILI YILLIK DEĞERLENDİRME
SONUÇLARI
BÖLÜM 4. T.C. EKONOMİ BAKANLIĞI’NIN ABD GTS PROGRAMINA
YÖNELİK FAALİYETLERİ
3
GİRİŞ
GENEL PREFERANSLAR SİSTEMİ - GTS NEDİR?
Gelişmekte olan ülkelerin bazı ihraç mallarına gelişmiş ülkeler tarafından
karşılıksız ve ayrım gözetmeksizin imtiyaz tanınmasına imkan sağlayan bir
düzenlemedir.
GTS’NİN AMACI
Yararlanıcı Gelişmekte Olan Ülkelerin;
•
ihracat gelirlerini artırmak,
•
sanayileşmelerini teşvik etmek,
•
ekonomik büyümelerini hızlandırmaktır.
Uygulayan Gelişmiş Ülkenin;
•
üretici/tüketicilerinin ihtiyaç duydukları ürünleri daha düşük maliyetlerle
temin etmelerini sağlamaktır.
TÜRKİYE’YE GTS KAPSAMINDA PREFERANS VEREN ÜLKELER
ABD
KANADA
JAPONYA
AVUSTRALYA
YENİ ZELANDA
RUSYA FEDERASYONU
ABD GTS PROGRAMI NEDİR?
1 Ocak 1976 yılından bu yana ABD Gelişmekte olan ve en az gelişmiş
ülkelere
önceden
belirlenmiş
bir
ürün
listesi
çerçevesinde
GTS
uygulamaktadır. 2012 yılında aralarında 43 en az gelişmiş ülkenin de olduğu
olan toplam 128 ülke, 3.511 kalemi aralarında ülkemizin de bulunduğu
gelişmekte olan ülkeler ve 1.464 kalemi ise sadece az gelişmiş ülkelerin
4
(LDCs) yararlanması amacıyla toplamda 4.975 ürünlük bir liste çerçevesinde
GTS uygulamasından yararlanmaktadır.
GTS’den faydalanan ürünler için ABD’ye ithalatta gümrük tarife oranı sıfırdır.
Mevcut ABD GTS uygulaması 1 Temmuz 2013 tarihinde sona erecektir.
Uygulama sona ermeden evvel ABD Senatosu’nca kabul edilen ve ABD
Başkanı tarafından onaylanacak bir Yasa ile bu süre uzatılmaktadır.
•
GTS uygulamasından yararlanan ABD’li ithalatçı;
Ülkemiz menşeli malları daha ucuza ithal eder
•
GTS uygulamasından yararlanan TÜRK ihracatçısı;
Rakipleri karşısında Rekabet üstünlüğü kazanır.
BÖLÜM 1. ABD GTS PROGRAMI’NIN TEMEL ESASLARI
I. GTS Çerçevesinde Hangi İhracat Gümrükten Muaf Uygulamaya
Tabidir?
-
Ürün öncelikle GTS kapsamı ürünler listesinde bulunmalıdır.
-
Söz konusu ülke o madde özelinde GTS uygulamasına tabi olmalıdır.
-
ABD’ye doğrudan sevkiyatı yapılmalıdır.
-
Ürün başka bir ülkeden gidecekse de kapalı (sealed) bir konteyner
içinde gönderilmelidir.
- Ürün katma değer şartına uygun olmalıdır
GTS uygulamasından yararlanmayı talep etmek ithalatçının sorumluluğudur.
İthalatçı ürünün teslim evrakının (CBP Form 7501) üstündeki tanımlayıcı
Harmonize Sistem, Gümrük Tarife İstatistik Pozisyon numarasının önüne “A”
işareti koymak sureti ile gümrükten muaf uygulama talep etmelidir.
II. Menşe Kuralları Nelerdir?
5
Maliyetin toplamı ya da lehdar ülkede üretilen materyalin değeri ile doğrudan
işleme maliyetlerinin toplamı, ürünün ABD’ye girişi esnasındaki takdir edilen
değerinin en az %35’ine eşit olmalıdır.
İthal edilen girdiler, GTS’ye tabi materyalin oluştuğu yeni ve farklı bir forma
dönüştükleri taktirde sadece %35 menşe kuralı geçerli olabilir. Şayet ürün
aralarında bölgesel ekonomik entegrasyon olan ve gümrükten muaf geçiş
uygulayan ülkelerin ortak üretimi ise buradaki üretimin %35’i esas alınır.
Katma değer düzeyi tek bir ülkeden yapılan ithalat gibi değerlendirilir. GTS
menşe kuralı gereklerinin yerine getirilip getirilmediğini tespitten ABD Gümrük
idaresi sorumludur.
III. Doğrudan İthalat Şartı Nedir?
Ürün herhangi başka bir ülkenin alanına girmeksizin ABD’ye lehdar ülkeden
doğrudan yüklenmelidir. Şayet başka bir ülkeden yükleniyorsa o ülkede ticari
dolaşıma girmemiş olmalıdır. Diğer bir deyişle yükleme ile ilgili tüm yasal
dokümanların
ürünün
ABD’ye
varmak
üzere
yüklendiğini
göstermesi
gerekmektedir.
Antrepo ticaretine izin verilmekte mi?
Antrepo ticaretine bazı özel koşullarda izin verilmektedir. Lehdar ülke
ürünlerinin başka bir lehdar ülkedeki bir serbest ticaret bölgesinden
yüklenmesi halinde:
•
Ürünlerin serbest ticaret bölgesinde bekleyip ticarete girmemesi
halinde
•
Ürünlerin paketlenme, ayıklama, muayene, aktarma, etiketleme dışında
herhangi bir işleme maruz kalmaması halinde
GTS uygulamasından yararlanılır.
Yükleme lehdar olmayan bir ülkenin serbest ticaret bölgesinden
yapılabilir mi?
6
Evet. O ülke içinde ticarete girmemek ve istatistik pozisyon numarası
değişecek şekilde önemli ölçüde işleme maruz kalmamak şartı ile ürün
GTS’den yararlanabilir.
IV. Hangi Ürünler Gümrükten Muaf Uygulamaya Uygundur?
GTS, Harmonize sistem esasıyla 8 rakamlı iki kategoride uygulanmaktadır.
Esas liste 3.511 ürün içerir ve bütün GTS lehdarlarını kapsar. 1996 yılında
eklenen ikinci liste 1.464 ürünü kapsar ve sadece en az gelişmiş ülkelerden
(LDC) yapılan ithalatı konu almaktadır. Dolayısıyla bu ikinci listeden ülkemiz
menşeli ürünler yararlanamamaktadır.
Liste mamul maddeler, yarı mamuller, seçilmiş tarım balıkçılık ve temel
endüstriyel ürünleri içerir. GTS uygulamasına tabi ürünlere ABD tarifeler
cetvelinin (HTSUS) bulunduğu www.usitc.gov/tata/hts/ adresinden ulaşılabilir.
Ayrıca
münferit
ürünlerin
http://dataweb.usitc.gov
GTS
adresinden
statüsü
ücretsiz
hakkındaki
üyelik
karşılığı
bilgilere
ulaşmak
mümkündür.
V. GTS’ye Konu Olmayan Ürünler Nelerdir?
Özellikle çelik, cam elektronik gibi bazı maddelerin GTS uygulaması 1 Ocak
1995 tarihli bir kanunla yasaklanmıştır. Bu çerçevede:
•
Tekstil anlaşmalarına konu olan tekstil ürünleri,
•
Saatler,
•
İthalata hassas elektronik ürünler,
•
İthalata hassas çelik ürünleri,
•
Ayakkabı, el çantaları, bavullar, iş eldivenleri, deri giyim,
•
İthalata hassas mamul ve yarı mamul cam ürünleri,
•
Tarife oranı kotasına konu olan tarım ürünleri,
•
Ayrıca ABD Başkanı’nın ithalata hassas olduğuna karar verebileceği
diğer ürünler, GTS uygulamasına tabi değildir.
7
GTS
uygulamasına
tabi
olmayan
ürünlerin
listesine
http://www.ustr.gov/sites/default/files/Non-GSP-products-in-2009.pdf
adresinden ulaşılabilinir.
VI. El Sanatları Ürünlerine İlişkin Düzenlemeler Nelerdir?
GTS lehdarı bir ülkenin mevcut tekstil el sanatları ürünlerini sertifikalandırmak
taahhüdü karşılığı ABD ile bir anlaşma yapması suretiyle bazı tekstil
ürünlerinde GTS uygulamasından faydalanılması mümkündür. Bu güne kadar;
Afganistan, Arjantin, Botsvana, Doğu Timor, Kamboçya, Kolombiya, Mısır,
Ürdün, Moğolistan, Nepal, Pakistan, Paraguay, Tayland, Tunus, Türkiye ve
Uruguay ABD ile “Sertifikalı Tekstil Ürünleri Anlaşması” imzalamıştır.
Bu anlaşma kapsamında gümrükten muaf uygulamaya tabi tekstil ürünleri; el
dokuması ve folklorik duvar halıları (HTS 6304.99.10), el dokuması ve folklorik
yastık yüzleri (HTS 6304.99.40).
Anılan ürünler için özel gümrük düzenlemeleri yapılmaktadır. Bu ürünlerin
özgünlüğünü ifade eden bir üçgen mührün ticari fatura üzerinde bulunması
gerekmektedir. Ayrıca GTS uygulamasının tamamlanması için ithalat
sırasında ithalatçının normal GTS prosedürün de olduğu gibi, ürünün
Harmonize Sistem numarasının önüne “A” işaretini koyması gerekmektedir.
VII. Bir Ürünün ABD Gümrük Tarife Cetvelinde GTS’ye Tabi Olduğu Nasıl
Anlaşılır?
ABD gümrük tarife cetvelinin Özel/Special sütunundaki işaretlere bakılır;
A : GTS’den yararlanan gelişmekte olan ülkelerden ithal edilen GTS’ye tabi
ürünler
A+: Sadece en az gelişmiş ülkelerin GTS imkanından yararlanabileceği
ürünler
A*: Bir ya da birden fazla ülke için GTS uygulamasının kaldırıldığı ürünler
anlamına gelmektedir.
8
VIII. ABD Başkanı Ürünlerin GTS Geçerliliğini Sınırlandırabilir mi?
ABD Başkanı;
-
Yıllık incelemeler sırasındaki başvurulara cevaben,
-
Bazı lehderları listeye dahil edilen yeni ürünler (newly designated) ,
-
Bazı lehdarları ise listeye yeniden dahil edilen (redesignation) ürünler
açısından GTS uygulaması dışında tutabilir.
IX. Lehdar Ülkeler Listenin Tamamından Her Zaman Yararlanabilir mi?
Hayır. Herhangi bir ülke aşağıdaki nedenlerden dolayı herhangi bir üründe
GTS uygulamasını kaybedebilir.
•
Lehdar ülkeden yapılan bir ürünün ithalatında Rekabet İhtiyacı Limiti
geçilebilir.
•
Yıllık değerlendirme sırasındaki başvurulara cevaben bir ya da birkaç
ürün özelinde belirli ülke ya da ülkeler programdan çıkartılabilir.
•
Herhangi bir ülkenin belirli ürün ya da ürünlerde “yeterli ölçüde
rekabetçi olduğu” değerlendirmesi yapılabilir.
•
Ülke yeterli dokümana sahip değildir ya da ABD’nin diğer gümrük
gereklerini yerine getirmemiştir.
X. Rekabet İhtiyacı Limiti (Competitive Need Limitation-CNL)Nedir?
Rekabet İhtiyacı Limiti bir üst limiti ifade etmektedir. Bir üründe Rekabet
İhtiyacı Limiti’nin geçilmesi halinde ülke o belirli üründe bir sonraki yıl, yeniden
geri kabul edilene kadar, otomatik olarak GTS uygulamasının dışında bırakılır.
Bu kapsamda, lehdar ülke belli bir üründe ABD’nin o üründe bir önceki takvim
yılında gerçekleştirdiği toplam ithalatının;
•
%50’sini geçmiş ise, ve/veya
•
Belirli bir dolar değerini aşmış ise,
o ürün özelinde GTS uygulamasından çıkartılır.
9
2011 yılında Rekabet İhtiyacı Limiti (CNL) eşik değeri 150 milyon dolar
iken bu rakam 2012 yılında 155 milyon dolara çıkartılmıştır. Bu rakam
her yıl otomatik olarak 5 milyon dolar arttırılmaktadır.
Yukarıda sözü edilen limitlerin aşıldığı ürünlerin ihracatçıları olan ülkeler o
ürünlerde “yeterli ölçüde rekabetçi” kabul edilir.
Rekabet İhtiyacı Limiti’nin aşılmasından kaynaklanan değişiklikler bir sonraki
yılın 1 Temmuz tarihi itibarıyla yürürlüğe girer. Rekabet İhtiyacı Limitleri
Başkan’ın yetkisi ile kaldırılabilir. Ancak bu konuda Başkan yasa ile
sınırlandırılmıştır.
CNL uygulaması 4 şekilde kaldırılır:
Başvuru ile kaldırma: Lehdar tarafın başvurusu sonucunda şayet ürün
mevcut Rekabet İhtiyacı Limiti’nin altında kalmış ise ve ürünün ABD pazarı
için makul sayılabilecek nedenlerden dolayı gerekliliğine karar verilir ise,
Başkan’ın uygun gördüğü süre kadar bu kuraldan feragat edilebilir. Bu
durumda hem “Yüzde” limiti hem de “Değer” limitinin kaldırılması söz konusu
olur.
“504(d)”maddesi: 1 Ocak 1995 tarihi itibariyle “504(d)”maddesi” olarak
bilinen şu anda 19 USC 2463(c)(2)(E) olarak anılan Kanun maddesine göre
ABD’de üretilmeyen listelenmiş ürünler için yıllık gözden geçirme sırasında
ilgili tarafların her yıl ayrıca başvurusu ile söz konusu listede yer alan ürünlere
Rekabet İhtiyacı Limiti’nden muafiyet otomatik olarak uygulanır.
“De minimis waiver”: Başkan, tüm lehdar ülkelerden yapılan “küçük
değerde” sayılabilecek ithalata Rekabet İhtiyacı Limiti’nin yüzde şartının
uygulanmasından feragat etmeye karar verebilir. Bu durum Rekabet İhtiyacı
Limiti’nin uygulanmasında olduğu gibi otomatik olarak devreye giren bir üst
limitle sınırlandırılmıştır ve her yıl yeniden belirlenir.
10
2011 yılı “de minimis waiver” limiti 20,5 milyon dolar ve 2012 yılı için 21
milyon dolardır (Anılan dolar değeri her yıl 500 bin dolar arttırılmaktadır.)
“De minimis waiver” uygulaması başvuruya bağlı olmaksızın uygulanmasına
rağmen her yıl Mart ayında bu kategoride değerlendirilen ürünler ABD Resmi
Gazetesi’nde
(Federal Register) yayınlanarak görüşler kamu dinleme
toplantılarında kabul edilmektedir. Bu uygulama Başkanın “isteğe bağlı” bir
uygulaması olarak değerlendirilmektedir
En Az Gelişmiş Ülke: GTS Kanunu 503( c)(D) gereğince en az gelişmiş
ülkelere Rekabet İhtiyacı Limiti uygulanmaz.
Rekabet İhtiyacı Limiti yıl içinde aşılırsa, GTS uygulaması devam eder.
Uygulama aksi belirtilmedikçe 1 Temmuz tarihinden itibaren bir sonraki yıl için
geçerli olur. GTS alt komitesi bir önceki yılın ilk on aylık istatistiklerini baz
alarak Rekabet İhtiyacı Limiti’ni geçenleri bir uyarı listesi yapmak sureti ile
Federal Register -Resmi Gazete’de yayımlar.
Bu durum Rekabet İhtiyacı Limiti uygulaması nedeniyle GTS uygulaması
dışında kalması kesinleşen ürünler için gerekli başvuruların mevcut takvim
yılının son çeyreğinde yapılabilmesine imkan vermektedir. Dolayısı ile ilgili
tarafların ticaret verilerini takip etmeleri ve Rekabet İhtiyacı Limiti’ni geçmesi
muhtemel ürünleri için söz konusu yıla ait yıllık gözden geçirme tarihi sona
ermeden başvurularını yapmaları gerekmektedir.
XI. GTS’den Çıkarılma (Graduation)
Bir ülkenin GTS uygulamasından çıkarılması milli gelir ya da rekabet
üstünlüğü faktörlerine göre değerlendirilmektedir. Başkan bir ülkeyi GTS
uygulamasından yeterli ölçüde gelişmiş ya da rekabet gücüne ulaşmış olması
durumunda tümüyle ya da, bir ya da birkaç ürün özelinde kısmen çıkarabilir.
11
Ülkenin sistemden çıkarılması:
1.
Başkan o ülkenin GTS statüsüne göre “yüksek gelirli ülke” olduğuna
karar verir. ( Dünya Bankası istatistiklerine göre) (“zorunlu çıkarılma”)
ya da
2.
Gözden geçirme sonucunda Lehdar ülkenin ekonomik gelişme ve ticari
rekabet gücündeki iyileşme değerlendirilir.
Zorunlu çıkartılmadaki kişi başına düşen Milli Geliri’nin Dünya Bankası
tarafından belirlenmiş yüksek gelirli ülkeler grubuna ilişkin eşiği 2011 yılında
12.276 dolardır. Bu durum Başkan kararını verdikten sonraki yılın 1 Ocak
tarihi itibariyle yürürlüğe girer ve Resmi Gazete’de duyurulur.
XII. GTS Gözden Geçirme Çalışmalarını Kim Yapar?
ABD GTS Programı her yıl gözden geçirilir. Gözden geçirme çalışmaları
sırasında GTS’den yararlanan ülke ve ürünlerin ABD piyasasındaki rekabet
durumları değerlendirilir. Yeni ürün başvuruları ele alınır.
Ancak, GTS ürün listesinde yer almak üzere yapılmış, fakat reddedilmiş yeni
bir ürün için takip eden 3 takvim yılı boyunca yeni bir başvuru yapılamaz.
ABD Ticaret Temsilciliği’ne (USTR)
bağlı GTS Alt Komitesi, GTS ile ilgili
değişiklikleri yapar, değişiklikler daha sonra Başkan’a sunulur, Başkan’ın
onayını takiben, resmi gazetede yayınlanır.
GTS Alt Komitesi incelemeler sırasında rutin olarak:
•
Ülkenin genel gelişme düzeyini,
•
Belirli bir üründeki rekabet gücünü,
•
Ülkenin ticaret, yatırımlar, işçi hakları gibi ticarete ilişkin uygulamalarını,
•
ABD’nin tüm ekonomik çıkarları ile birlikte, GTS uygulanması halinde
mevcut ABD ürünlerine, işçilerine, tüketicilerine olası etkilerini,
•
Ve benzeri diğer bilgileri inceler.
12
XIII. Şayet Program Sona Erer ve Geriye Yönelik Olarak Yenilenirse Bu
Süre Zarfında İthalatçı Vergisini Öder mi?
GTS programı sone erdiğinde ithalatçı normal gümrük tarifesi (MFN)
üzerinden vergisini öder. Daha sonra Program geriye yönelik olarak
yenilenirse ithalatçı süre bitimi ve yeni otorizasyon süresi arasındaki dönemde
ödediği vergileri geri isteme hakkına sahiptir. Bu durum sistemin gözden
geçirilmesi ile ilgili olağan bir uygulamadır.
Nitekim, 2011 yılı başında, GTS’yi uzatan Yasa tasarısı Senato tarafından
onaylanmadığı için GTS bir süreliğine askıya alınmıştır. Daha sonra Yasa’nın
21 Ekim 2011 tarihinde ABD Başkanı tarafından onaylanmasını müteakip
Sistem yeniden devreye girmiştir. 1 Ocak’tan GTS’nin yeniden yürürlüğe
girdiği tarihe kadar ithalatı yapılan ürünlerden gerekli kriterlere sahip olanlara
ise tahsil edilen gümrük vergileri iade edilmiştir.
Halihazırda GTS 31 Temmuz 2013 tarihine kadar uzaltılmış bulunmaktadır.
XIV. GTS Geçerlilik Kriterleri
Bir ülkenin GTS’den yararlanabilmesi için aşağıdaki kriterleri karşılaması
gerekmektedir.
•
Ülke Komünist bir rejime sahip olmamalı (Bu sisteme sahipse bile
DTÖ, IMF üyesi ise ve uluslar arası komünizm tarafından kontrol
edilmiyorsa sistemden yararlanabilir.)
•
Ülke hayati kaynakları kontrol eden ve dünya ekonomisine zarar veren
bir ülke grubunun/ örgütün parçası olmamalı
•
Ülke başka bir gelişmiş ülkenin ürünlerine ABD ile ticareti olumsuz
etkileyecek şekilde tercihli tarife uygulamamalı
•
Ülke ABD şirket ve yurttaşlarının mallarını millileştirmemeli, el
koymamalı (Millileştirme yapılmış olsa dahi bu mallarının makul
bedellerinin ödenmiş olması koşulu aranmaktadır.)
•
Ülke ABD şirket ve yurttaşlarının o ülkedeki ticari haklarına zarar
verecek uygulamalardan kaçınmalı ( ABD şirketleri lehindeki ödeme
/ceza uygulamalarını geciktirme erteleme yapmamalı) (Arjantin bu
13
kriteri yerine getirmediği için GTS’den yararlanma statüsü Askıya
alınmıştır.)
•
Ülke uluslar arası terörizme hizmet etmiş/ediyor olmamalı
•
Ülke uluslar arası kabul görmüş şartlarda işçi çalıştırmalı (sendikal
örgütlenme, toplu sözleşme hakkı vb.)
•
Ülke fikri mülkiyet hakları konusunda yeterli ve efektif bir korumaya
sahip olmalı,
•
Ülke çocuk işçi çalıştırmama konusundaki taahhütlerini yerine getirmeli
GTS’DEN
YARARLANABİLMEK
İÇİN
GEREKLİ
KOŞULLARI
SAĞLAYABİLİYOR MUSUNUZ?
•
Ürününüzün 8 Rakamlı Harmonize Sistem esaslı İstatistik Tarife
Pozisyon
Numarası
GTS
listesinde
yer
alıyor
mu?
(bkz.
http://www.ustr.gov/sites/default/files/GSP%20eligible%20all%20BDCs
%20(2012).pdf )
•
ABD’li ithalatçı ilgili ürünü sizden ithal ettiği taktirde gümrük vergisi
ödemeyeceğini biliyor mu?
•
Ürününüzün değerinin en az
%35’i Türkiye kaynaklarınca üretilmiş
durumda mı?
•
GTS listesinde olan ürününüzün Rekabet İhtiyacı Limitine maruz kalıp
kalmadığını biliyor musunuz?
•
İhraç işlemleri sırasında GTS listesinde yer alan ürününüzün İstatistik
Tarife Pozisyon numarasının önüne “A” işaretini koydunuz mu?
•
Ürününüzü ABD’ye doğrudan mı sevk ediyorsunuz?
•
Belgelerinizde nihai varış noktası olarak ABD gösteriliyor mu?
14
Tüm sorulara “EVET” cevabı verebildiyseniz
ÜRÜNÜNÜZ GTS’DEN YARARLANABİLİR.
Cevabınız HAYIR ise
Açıklamaları yeniden okuyabilir, çalışma sırasında verilmiş internet adreslerini
inceleyebilir, üyesi olduğunuz ilgili İhracatçı Birliği’ne başvurabilir, ya da
Ekonomi Bakanlığı İhracat Genel Müdürlüğü’ne danışabilirsiniz.
BÖLÜM 2. ABD/ GTS TİCARETİ
I. Türkiye ile Ticaret
2011
yılı
itibariyle
değerlendirildiğinde,
ABD’nin
GTS
kapsamında
gerçekleştirdiği toplam ithalatın, bir önceki yıla göre % 2,5 oranında azalarak
18 milyar dolar olarak gerçekleştiği görülmektedir. 2011 yılında GTS
kapsamında yapılan ithalatın genel ithalat içindeki payı %0,8 olarak
gerçekleşmiştir.
Öte yandan, ülkemizin anılan sistem kapsamında ABD’ye sekizli GTİP
bazında yaptığı toplam ihracat ise 2011 yılında bir önceki yıla göre %12,3
oranında artmış ve 889,6 milyon dolar olmuştur. Bir başka deyişle, ABD
istatistiklerine göre, anılan ülkeye 2011 yılında gerçekleştirilen toplam 5,2
milyar ABD doları tutarındaki ihracatımızın %17’lik kısmı GTS kapsamında
gümrük
vergisiz
olarak
yapılabilmiştir.
Türkiye’den
GTS
kapsamında
gerçekleştirilen ithalatın 701 değişik üründe yapıldığı görülmektedir. Ayrıca,
Türkiye, 2011 yılı sonu itibariyle ABD GTS’yi en fazla kullanan ülkeler
arasında % 4,9’luk payla 7. sırada yer almaktadır.
2011 yılı itibariyle, ABD’ye GTS kapsamında gerçekleştirdiğimiz ihracatımızda
ön plana çıkan ürünler ve bunların GTS kapsamında yaptığımız ihracat
içindeki payları ise; bakır teller (%8,9), Mücevherat (%6,8), gıda müstahzarları
15
(%6,2), mermer ve travertenler (%5,0), plastik levhalar (%3,8), Kara taşıtları
için difransiyelli aksları ve aksamı (%3,2), meyve suları (%3,2), ateşli silahlar
(%2,7), gümüş mücevherat (%2,6), disodyum tetraborat (%2,6) şeklinde
sıralanmaktadır.
2012 yılı ilk 5 ayı itibariyle ise anılan sistem kapsamında ABD’ye toplam
ihracatımız bir önceki yılın aynı dönemine göre % 29,7 oranında artmış ve
481,5 milyon dolar olmuştur. Bu rakam, yine ABD istatistiklerine göre, anılan
ülkeye söz konusu dönemde gerçekleştirilen toplam yaklaşık 2,7 milyar ABD
doları tutarındaki ihracatımızın % 21,5 ’lik kısmına tekabül etmektedir. Bahse
konu dönemde Türkiye, GTS’yi en fazla kullanan ülkeler arasında ise % 5,8’lik
payla 6. sırada yer almıştır.
2012 yılı 5 ayı itibariyle, ABD’ye GTS kapsamında gerçekleştirdiğimiz
ihracatımızda ön plana çıkan ürünler ve bunların GTS kapsamında yaptığımız
ihracat içindeki payları ise; bakır teller (%9,3), ferro krom (% 5,4), altın
mücevherat (%5,6), mermer ve travertenler (% 4,2), vulkanize kauçuktan
hortum (%3,95), gıda müstahzarları (%3,9), meyve suları (%2,9), silahlar
(%2,9) şeklinde sıralanmaktadır.
GTS sayesinde ülkemizden ABD’ye yapılan ihracatta 2011 yılında toplam
36,5 milyon dolarlık bir verginin ödenmediği, bunun ise firmalarımıza önemli
bir rekabet avantajı yarattığı görülmektedir.
Tablo: ABD’nin Uyguladığı İthalat Programları Kapsamında Türkiye’den
İthalatı ($)
16
Kaynak: Dataweb
Tablo: Yıllar itibarıyla ABD-GTS ihracatımız ($)
Yıllar
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012/5
ABD'ye
Toplam
İhracatımız
3.254.816.503
3.760.002.533
4.062.130.490
5.321.955.293
5.584.523.254
5.774.515.982
4.897.315.815
4.949.663.259
3.856.876.456
4.421.634.247
5.219.840.135
2.244.156.570
GTS
Kapsamında
İhracatımız
467.793.093
509.782.521
774.561.998
1.030.024.557
1.131.874.449
1.187.215.239
1.178.526.466
962.418.060
673.521.997
837.435.002
889.562.703
481.467.720
GTS'nin
Payı (%)
14,37
13,56
19,07
19,35
20,27
20,56
24,06
19,44
17,46
18,94
17,04
21,5
ABD'nin GTS
Kapsamında
Toplam İthalatı
17.021.020.064
18.677.738.121
22.572.416.660
23.801.551.196
28.123.068.868
33.371.185.260
31.616.626.506
25.918.635.510
15.850.613.675
19.557.882.195
18.041.015.736
8.266.196.720
Türkiye'nin
Payı (%)
2,75
2,73
3,43
4,33
4,02
3,56
3,73
3,71
4,25
4,28
4,93
5,82
Kaynak: dataweb
Tablo: ABD’nin GTS Kapsamında Türkiye’den En Fazla İthal ettiği
Ürünler ($)
17
Kaynak: Dataweb
II. ABD’nin Toplam GTS İthalatı
Aşağıdaki Tabloda ABD ithalatı üçüncü ülkelerle ile olan tercihli ticaret ilişkileri
açısından incelenmektedir.
Tablodan da görüleceği üzere ABD ile GTS
dışında hiçbir tercihli düzenlemeye tabi olmayan ülkemizin ABD’ye olan
ihracatın
artırılması
açısından
anılan
programdan
en
etkin
yararlanması önem arz etmektedir.
Tablo: ABD- Toplam GTS İthalatında Önem Arz Eden Ürünler ($)
18
şekilde
Kaynak: Dataweb.
GTS programından Türkiye ile birlikte içinde Uzakdoğu ve Güney Amerika
ülkelerinden önemli rakiplerimizin de olduğu birçok gelişmekte olan ülke
yararlanmaktadır. Ayrıca bilindiği üzere NAFTA nedeniyle Meksika ve Kanada
pazara gümrüksüz olarak girmekte olup ABD pazarında önemli bir paya
sahiptir.
Diğer taraftan aralarında İsrail, Ürdün gibi ülkelerinde bulunduğu ABD ile
Serbest Ticaret Anlaşması olan ülkeler GTS’den daha geniş ürün grubunda
ABD pazarına tercihli giriş hakkında sahip bulunmaktadır. Dolayısıyla Sistem
19
Türkiye’ye diğer gelişmiş ülkeler ve Çin karşısında avantaj sağlamakta ancak
bu ülkeler karşısında bir avantaj sağlamamaktadır.
Tablo: ABD’nin Toplam GTS İthalatında Önem Arz Eden Ülkeler ($)
Kaynak: Dataweb
BÖLÜM 3. ABD GTS PROGRAMI 2011 YILI YILLIK DEĞERLENDİRME
SONUÇLARI
GTS uygulaması her yılın sonunda ABD Temsilciler Meclisi ve Senato’su
tarafından kabul edilen ve ABD Başkanı’nca imzalanan bir Kanun’la
uzatılmaktadır.
Anılan
Program’ın
31
Temmuz
2013
tarihine
kadar
uzatılmasına ilişkin kanun ABD Kongresi tarafından kabul edildikten sonra 21
Ekim 2011 tarihinde ABD Başkanı B. Obama tarafından da onaylanmış olup
bu sayede GTS yeniden yürürlüğe girmiş bulunmaktadır.
Anılan Kanun’un yürürlüğe girmesi ile birlikte 1 Ocak - 4 Kasım 2011 tarihleri
arasında ABD’ye ihracatı yapılan ürünler için tahsil edilen gümrük vergilerinin
geri ödenmesi de yapılmış ve Programın gözden geçirme çalışmaları
başlatılmıştır.
20
Bu çerçevede 2011 yılı GTS Yıllık Gözden Geçirme (Review) sürecinin
sonuçları 1 Temmuz 2012 tarihinde ilan edilmiştir. Bu çerçevede İstanbul
Maden Metaller İhracatçı Birlikleri (İMMİB) tarafından. Rekabet İhtiyacı Limitini
(CNL) aşan tek ihraç ürünümüz olan 2840.19.00 GTİP’li “disodyum
teraborat”’ın CNL İstisnasından yararlanabilmesi için yapılan başvuru ile
birlikte. 7113.19.50 GTİP’de yer alan altından mamul mücevherci eşyası.
6802.21.10- 68 02.91.20- 2515.12.20 GTİP’lerinde yer alan travertenler ve
7408.19.00- 7413.00.90 GTİP’lerinde yer alan bakır teller için yeni ürün
ekleme (redesignation) başvuruları reddedilmiştir. 2011 yılı Gözden geçirme
çalışmaları sırasında yeni ürün ekleme (redesignation)
kategorisinde
başvuruda bulunan tüm ülke taleplerinin reddedildiği görülmektedir.
Buna
karşılık 2833.29.40 GTİP’de yer alan krom sülfat ve 2840.11.00 GTİP’de yer
alan rafine boraks’ın asgari ithalat oranı istisnası (“de minimis waiver”)
kapsamına alınabilmesi için yapılan başvurular kabul edilmiştir.
Diğer
taraftan
GTS
Yıllık
Gözden
Geçirme
(Review)
sonuçlarının
incelenmesinden de görüleceği üzere başvuruları reddedilen diğer ülke
ürünlerinin Türkiye açısından rekabet avantajı oluşturabileceği hususunun
değerlendirilmesinde fayda görülmektedir. Bahse konu GTS yılık inceleme
sonuçlarının tam metnine www.ustr.gov/webfm_send/3487
adresinden de
ulaşılabilmektedir.
Bu çerçevede ABD Ticaret Temsilciliği (USTR) tarafında duyurulmuş olan
2011 yılı yıllık gözden geçirme değerlendirme sonuçları aşağıda yer
almaktadır.
1.
GTS Listesine Eklenen Ürünler:
2012 yılında GTS listesine eklenen yeni ürün bulunmamaktadır.
21
2.
Rekabet İhtiyacı Limiti ( CNL) Başvurusu Yapan Ülke ve
Ürünlerine İlişkin Sonuçlar
HTS
Kodu
1602.50.20
(Arjantin)
2840.19.00
(Türkiye)
2921.19.60
(Filipinler)
2922.41.00
(Brezilya)
3307.41.00
(Hindistan)
4015.19.10
(Tayland)
7606.12.30
(Endonezya)
8415.90.80
(Tayland)
8708.30.50
(Hindistan)
Ürün tanımı
Başvuru sahibi
Karar
Prepared or
preserved beef in
airtight containers.
other than corned
beef. not
containing cereals
or vegetables
Disodium
tetraborate
(refined borax)
except anhydrous
Other acyclic
monoamines and
their derivatives
Lysine and its
esters and salts
thereof
"Agarbatti" and
other odoriferous
preparations
which operate by
burning. to
perfume or
deodorize rooms
or used during
religious rites
Seamless gloves
of vulcanized
rubber other than
hard rubber. other
than surgical or
medical gloves
Aluminum alloy.
plates/sheets/strip
. w/thick. o/0.2mm.
rectangular (incl.
sq). not clad
Parts for air
conditioning
machines. nesi
Pts. & access. of
motor vehicles of
8701. nesoi. and
8702-8705.
brakes and servo-
Arjantin
Hükümeti
Ülke GTS
uygulamasından
çıkartıldı
İstanbul Maden
Metal
İhracatçıları
Birliği (İMMİB)
Filipinler
Hükümeti
Başvuru reddedildi.
Brezilya Milli
Gıda Sanayileri
Derneği
El sanatları
İhracatını
Geliştirme
Konseyi
Başvuru reddedildi.
Tayland
Hükümeti
Başvuru kabul edildi.
Endonezya
Hükümeti
Başvuru reddedildi.
Mitsubishi
Electric &
Electronics. ABD
Hindistan EEPC
Başvuru kabul edildi.
22
Başvuru kabul edildi.
Başvuru kabul edildi.
Başvuru reddedildi.
brakes & parts
thereof
Kaynak. USTR
3.
CNL-Rekabet İhtiyacı Limiti’ne Yeni/Yeniden Konu Olan Ülke ve
Ürünler (Ülke Bazında GTS Uygulanmayacak Olan Ürünler)
HTS Kodu
2207.10.30
2840.19.00
2909.50.40
2922.41.00
4107.19.50
7601.10.30
7606.12.30
8708.30.50
Ürün Tanımı
Undenatured ethyl
alcohol of 80 percent vol.
alcohol or higher. for
beverage purposes
Disodium tetraborate
(refined borax) except
anhydrous
Odoriferous or flavoring
compounds of etherphenols. ether-alcoholphenols & their
halogenated. sulfonated.
nitrated. nitrosated
derivatives
Lysine and its esters and
salts thereof
Whole upholstery leather
of bovines (not buffalo)
nesoi and equines nesoi.
without hair on. prepared
after tanning or crusting.
not 4114
Ülke
Brezilya
Aluminum (o/than alloy).
unwrought. in coils.
w/uniform x-section
throughout length &
w/least cross-sectional
dimension n/o 9.5 mm
Aluminum alloy.
plates/sheets/strip.
w/thick. o/0.2mm.
rectangular (incl. sq). not
clad
Pts. & access. of mtr.
vehicles of 8701. nesoi.
and 8702-8705. brakes
and servo-brakes & pts
thereof
Venezuela
Kaynak. USTR
23
Türkiye
Endonezya
Brezilya
Brezilya
Endonezya
Hindistan
4.
De-minimis Waiver’a Konu Olan Türk ürünleri
0710.80.50
0802.52.00
0802.90.20
1904.30.00
2833.29.40
2840.11.00
4107.11.60
4114.10.00
9614.00.26
Tomatoes. uncooked or cooked by
steaming or boiling in water. frozen.
entered Nov. 15 through the following
February. incl.
Pistachios. fresh or dried. shelled
Pignolias. fresh or dried. in shell
Bulgur wheat. in grain form or in form
of flakes or other worked grain
(except flour. groats & meal). precooked or otherwise prepared
Chromium sulfate
Anhydrous disodium tetraborate
(refined borax)
Full grain unsplit upper & sole leather
of bovines (not buffalo) or equine. w/o
hair on. prepared after tanning or
crusting. not 4114
Chamois (including combination
chamois) leather
Smoking pipes and bowls. wholly of
clay. and other smoking pipes
w/bowls wholly of clay
Kaynak. USTR
BÖLÜM 4. T.C. EKONOMİ BAKANLIĞI’NIN ABD GTS PROGRAMINA
YÖNELİK FAALİYETLERİ
Bilindiği üzere. Amerika Birleşik Devletleri önemli bir siyasi ve ekonomik
partnerimizdir. Türkiye ABD ilişkileri köklü bir geçmişe sahiptir. Geçmişte
olduğu gibi bugün de karşılıklı ticaretin artırılması ve özellikle ülkemiz
açısından ihracatta ürün çeşitlendirmesi önem arz eden konular arasında yer
almaktadır.
Bu çerçevede ABD GTS programının Türk ihracatçılarına tanıtılması ve bu
sistemden en iyi şekilde yararlanılmasının sağlanması. Ekonomi Bakanlığı
olarak bugüne kadar ABD’ye yönelik gerçekleştirmekte olduğumuz pazar
geliştirme çalışmaları arasında önemli bir yer tutmaktadır.
24
Özellikle Amerika Birleşik Devletleri’ne yapılan ihracatın artırılması ve
çeşitlendirilmesi çalışmaları çerçevesinde.
Türk ürünlerinin idari eksiklikler
nedeniyle GTS kapsamına alınamaması ihtimalinin en aza indirilmesi
amacıyla sistemin etkin bir şekilde tanıtılması amaçlanmıştır.
Bu çerçevede ABD GTS Programı Bakanlığımızca sürekli olarak takip
edilmekte. programda meydana gelen gelişmelerin en kısa zamanda
ihracatçılarımıza ve ilgili çevrelere duyurulması hususunda maksimum özen
gösterilmektedir.
Ayrıca Bakanlığımız ABD GTS Programı’nın gözden geçirilmesi sırasında
ihracatçılarımızın
müracaatlarının
doğru
ve
eksiksiz
bir
şekilde
gerçekleştirebilmeleri amacıyla koordinasyon görevini yürütmekte ve teknik
destek sağlamaktadır.
ABD GTS Programı’ndan yararlanmaya başladığımız 1976 yılından bu yana
Türk ihracatçıları sistemden daha az yanlış yaparak yararlanmayı öğrenmiştir.
Bakanlığımız ihracatçılarımıza anılan sistemi tanıtmayı ve konu ile ilgili
spesifik sorularına yanıt vermeyi sürdürmektedir.
ABD’ye ihracata yeni başlayanlar ürünlerinin ABD GTS Programı’ndan
yararlanıp yararlanmadığını Bakanlığımızdan ve bağlı bulundukları İhracatçı
Birlikleri’nden öğrenebilmektedir.
25