Nohut 0 Giriş 1 Kapsam 2 Atıf yapılan standardlar ve/veya

Nohut 0 Giriş 1 Kapsam 2 Atıf yapılan standardlar ve/veya

ICS 67.060
TÜRK STANDARDI
TS 142/Nisan 2008
Nohut
0
Giriş
Bu standard; nohudun tarifine, sınıflandırma ve özelliklerine, numune alma ve muayeneleri ile piyasaya arz
şekline dairdir.
1
Kapsam
Bu standard, piyasaya kurutulmuş olarak arz edilen nohutları kapsar. Tohumluk nohutları kapsamaz.
2
Atıf yapılan standardlar ve/veya dokümanlar
Bu standardda diğer standard ve/veya dokümanlara atıf yapılmaktadır. Bu atıflar metin içerisinde uygun
yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste halinde verilmiştir. * işaretli olanlar bu standardın basıldığı tarihte İngilizce
metin olarak yayımlanmış olan Türk Standardlarıdır.
TS No
Türkçe Adı
TS 1135
ISO 712
Tahıl ve tahıl ürünleri - Rutubet muhtevası
tayini (Rutin referans metot)
TS 1136
Tahıl ve baklagiller 1000 dane ağırlığının
tayini
Deney elekleri - Teknik özellikler ve
TS 1226
deneyler - Kısım 2: Delikli metal levhalı
ISO 3310-2
deney elekleri
Elek analizi - Bölüm 1: Delikli metal levha
TS 3479
ve tel örgülü deney eleklerini kullanma
ISO 2591-1
metotları
Muayene ve deney için numune alma
TS ISO
metotları - Bölüm 1: Parti muayene için
2756-1
kabul edilebilir kalite seviyesine (AQL) göre
numune alma planları
TS ISO
13690
3
Tahıllar, baklagiller ve öğütülmüş ürünleri Sabit yığınlardan numune alma
İngilizce Adı
Cereals and cereals products - Determination
of moisture content (Routine reference
method)
Cereals and pulses determination of the mass
of 1000 grains
Test sieves - Technical requirements and
testing - Part 2: Test sieves of perforated metal
plate
Test sieving - Part 1: Methods using test sieves
of woven wire cloth and perforated metal plate
Sampling procedures for inspection by
attributes - Part 1: Sampling plans indexed by
acceptable quality level (AQL) for lot-by-lot
inspection
Cereals, pulses and milled products - Sampling
of static batchees, milled products
Tarifler
3.1 Nohut
Baklagiller (Leguminosae) familyasından Cicer arientinum L. türüne giren kültür bitkilerinin kurutulmuş
taneleri.
Not - Nohutun besin değeri Ek A’da verilmiştir.
3.2 Buruncuk
Nohut tanelerinin yuvarlak yapısı üzerinde çıkıntı şeklindeki uzantı.
3.3 Kırık tane
Nohut tanelerinin iki veya daha fazla parçaya ayrılmasından oluşan ve delik açıklıkları 5 mm olan yuvarlak
delikli elek üstünde kalan, bozuk olmayan nohut parçası.
3.4 Kalbur altı
Yabancı madde, bozuk, keçi ve piç olan taneler ayrıldıktan sonra delik açıklıkları 5 mm olan yuvarlak delikli
eleğin altına geçen nohut tane ve parçaları.
3.5 Bozuk tane
Küflenmiş, çürümüş, lekelenmiş, kendine özgü renk, tad ve kokusunu yitirmiş, filizlenmiş, böcek veya diğer
zararlılar tarafından çıplak gözle görülebilecek kadar yenmiş veya delinmiş bütün veya kırık nohutlar ile
gelişmesini tamamlayamamış yeşil renkli ham nohut tane ve parçaları.
1
ICS 67.060
TÜRK STANDARDI
TS 142/Nisan 2008
3.6 Keçi
Rengi normal rengine yakın, fakat iyi gelişmemiş, sert yapılı nohut tanesi.
3.7 Piç
Yozlaşmış, iyi gelişmemiş, sert yapılı, rengi koyulaşmış nohut tanesi.
3.8 Diğer çeşit taneleri
Ambalaj üzerinde belirtilen çeşitten olmayan nohut taneleri.
3.9 Yabancı madde
Nohut taneleri arasında veya içinde bulunan kendinden başka gözle görülebilir her türlü madde.
3.10 Ürün yılı
Nohutların hasat edildikleri yıl.
Not 1 - İçinde bulunulan yıl elde olunan nohutlar ile daha önceki yıl veya yıllarda elde olunan nohutlar
birbirine karıştırılamaz.
Not 2 - İçinde bulunulan yıldan daha önceki yıllara ait ürün, bayatlamış, genellikle parlak rengini yitirerek mat
bir renk almış, buruşukluğu artmış olma nitelikleri ile içinde bulunulan yıl ürününden ayırt edilir.
4
Sınıflandırma ve özellikler
4.1 Sınıflandırma
Nohutlar, şekillerine ve kullanım amacına göre tiplere, botanik yapılarına göre çeşitlere, kalite özelliklerine
göre sınıflara ve iriliklerine göre boylara ayrılır.
4.1.1 Tipler
Nohutlar şekillerine ve kullanım amacına göre
Koçbaşı (İspanyol, Lüks),
Leblebilik (Kaba, kuşbaşı),
Yuvarlak (Bezelyemsi, sıra),
Karışık
olmak üzere dört tipe ayrılır.
4.1.2 Çeşitler
Nohutlar botanik yapılarına göre;
Gökçe,
Uzunlu 99,
Er 99,
Menemen 92,
Cevdetbey 98,
Aydın 92,
Sarı 98
olmak üzere çeşitlere ayrılır.
Diğer çeşitler kendi adları ve orijinleri belirtilerek piyasaya arz edilir.
4.1.3 Sınıflar
Nohutlar, kalite özelliklerine göre;
Sınıf I,
Sınıf II
olmak üzere iki sınıfa ayrılır.
4.1.4 Boylar
Nohutlar iriliklerine göre;
A (çok iri),
B (iri),
C (orta)
2
ICS 67.060
TÜRK STANDARDI
TS 142/Nisan 2008
olmak üzere üç boya ayrılır.
4.2 Özellikler
4.2.1 Genel özellikler
Bütün sınıflarda, her sınıfın özelliklerine ve toleranslara uymak koşulu ile nohutlar/nohutlarda;
Bütün (tam) olmalı,
Temiz olmalı (gözle görülebilir yabancı madde ihtiva etmemeli),
Kendine özgü renkte olmalı,
Sağlam olmalı,
Böcek ve böcek kalıntısı bulunmamalı,
Yabancı tat ve/veya koku bulunmamalı,
Anormal dış nem (dış yüzeyde ıslaklık) olmamalı
dır.
Nohutların rutubet muhtevası kütlece en çok % 14 olmalıdır.
4.2.2 Tip özellikleri
Nohutlar aşağıda belirtilen tip özelliklerine sahip olmalıdır.
4.2.2.1 Koçbaşı
Bu tipe giren nohutlar, çok iri, az çok köşeli ve uzun yapıda olup, şekilleri koçbaşını andırır. Uzunlukları,
genişliklerinin 1,5 katına yakın, genişlik ve derinlikleri ise birbirine eşittir. En geniş yerleri uzunluk eksenine
dikey olan ekvatoral kısımlarıdır. Dip taraflarındaki ikiye bölünmüşlük belirgin durumdadır. Buruncuk uzun ve
sarkıkçadır. Tanelerde buruncuğa doğru belirgin bir daralma görülür. Kabuk ince ve buruşuk olup, tane
içinden kolay ayrılmaz (Şekil 1).
4.2.2.2 Leblebilik
Bu tipe giren nohutlar, orta irilikte ve genellikle yuvarlakça olup, şekilleri kuşbaşını andırır. En geniş ve derin
yerleri buruncuğun hemen altındaki uzunluk eksenine dikey olan kısımdır. Dip taraflarındaki ikiye
bölünmüşlük belirgin değildir. Buruncuk orta boyda ve çengel şeklinde kıvrıktır. Kabuk oldukça kalın ve az
kırışık olup, tane içinden kolay ayrılır (Şekil 2).
4.2.2.3 Yuvarlak
Bu tipe giren nohutlar, iri boyda olup, yuvarlak yapıdadır ve şekilleri bezelyeyi andırır. Buruncuk küçüktür.
Kabuk düz yapıdadır (Şekil 3).
4.2.2.4 Karışık
Bu tip, koçbaşı, leblebilik ve yuvarlak tipteki nohutların ikisinin veya üçünün (aralarındaki karışım oranı %
20’den az olmamak üzere) karışımından oluşmaktadır.
4.2.3
Çeşit özellikleri
4.2.3.1 Gökçe
Bu çeşide giren nohutlar krem renginde ve koçbaşı tipindedir. Bin dane kütlesi 440 g ila 460 g’dır. Elek
analizinde elek üstü oranı yaklaşık olarak göz açıklığı 8 mm olan eleklerde en az % 60, göz açıklığı 9 mm ve
üzerindeki eleklerde en az % 40 olan bir çeşittir.
4.2.3.2 Uzunlu 99
Bu çeşide giren nohutlar krem renginde ve koçbaşı tipindedir. Bin dane kütlesi 500 g ila 510 g’dır. Elek
analizinde elek üstü oranı yaklaşık olarak göz açıklığı 9 mm olan eleklerde en az % 39, göz açıklığı 8 mm
olan eleklerde en az % 42, göz açıklığı 7 mm olan eleklerde en az % 17 olan bir çeşittir.
4.2.3.3
Er 99
Bu çeşide giren nohutlar krem renginde ve koçbaşı tipindedir. Bin dane kütlesi 470 g ila 480 g’dır. Elek
analizinde elek üstü oranı yaklaşık olarak göz açıklığı 9 mm olan eleklerde en az % 23, göz açıklığı 8 mm
olan eleklerde en az % 47, göz açıklığı 7 mm olan eleklerde en az % 27 olan bir çeşittir.
3
ICS 67.060
4.2.3.4
TÜRK STANDARDI
TS 142/Nisan 2008
Menemen 92
Bu çeşide giren nohutlar sarımsı-bej renginde ve koçbaşı tipindedir. Bin dane kütlesi 380 g ila 450 g’dır. Elek
analizinde elek üstü oranı yaklaşık olarak göz açıklığı 8 mm ve 9 mm olan eleklerde en az % 25 olan bir
çeşittir (Resim 1).
4.2.3.5
Cevdetbey 98
Bu çeşide giren nohutlar sarımsı-bej renginde ve koçbaşı tipindedir. Bin dane kütlesi 440 g ila 490 g’dır. Elek
analizinde elek üstü oranı göz açıklığı 9 mm olan eleklerde % 21 ila % 50, göz açıklığı 8 mm olan eleklerde
% 43 ila % 57 olan bir çeşittir (Resim 2).
4.2.3.6 Aydın 92
Bu çeşide giren nohutlar sarımsı-bej renginde ve koçbaşı tipindedir. Bin dane kütlesi 340 g ila 390 g’dır. Elek
analizinde elek üstü oranı yaklaşık olarak göz açıklığı 8 mm ve 9 mm olan eleklerde en az % 40 olan bir
çeşittir (Resim 3).
4.2.3.7 Sarı 98
Bu çeşide giren nohutlar sarımsı-bej renginde ve koçbaşı tipindedir. Bin dane kütlesi 460 g ila 540 g’dır. Elek
analizinde elek üstü oranı göz açıklığı 9 mm olan eleklerde yaklaşık olarak en az % 28, göz açıklığı 8 mm
olan eleklerde % 43 ila % 49 olan bir çeşittir (Resim 4) .
4.2.4
Sınıf özellikleri
Nohutların boylara göre sınıf özellikleri Çizelge 1’de verilen değerlere uygun olmalıdır.
Çizelge 1 - Nohutun boylara göre sınıf özellikleri
Özellikler
Yabancı madde oranı
Kalbur altı oranı
Bozuk tane oranı
Kırık tane oranı
Diğer çeşitlerden
karışma oranı
Keçi ve piç oranları
Boylar
A (çok iri)
Sınıf
Sınıf
I
II
B (iri)
C (orta)
Sınıf
I
Sınıf
II
Sınıf
I
Sınıf
II
kütlece %
en çok
0,5
1,0
1,0
1,0
kütlece %
en çok
1,0
3,0
3,0
3,0
kütlece %
en çok
0,5
1,0
1,0
1,0
kütlece %
en çok
1,0
3,0
3,0
3,0
kütlece %
en çok
1,0
1,0
1,0
1,0
kütlece %
en çok
3,0
3,0
3,0
3,0
5,0
10,0
5,0
10,0
Aranmaz
Aranmaz
2,0
5,0
2,0
5,0
Aranmaz
Aranmaz
4.2.5 Boy özellikleri
Boylara göre özellikler aşağıda verilmiştir. A, B ve C boyları için verilen en az ve en çok göz açıklığı sınırları
içerisinde kalmak koşuluyla işaretlemede belirtilmek üzere belirli tane çapları için boylama yapılabilir.
4.2.5.1
A (çok iri)
Göz açıklığı 9 mm olan yuvarlak delikli elek üstünde kalan tanelerdir (31 kalibre ve yukarısı).
4.2.5.2
B (iri)
Göz açıklığı 9 mm olan yuvarlak delikli elekten geçen ancak 8 mm olan yuvarlak delikli elek üstünde kalan
tanelerdir (29 ila 30 kalibre).
4.2.5.3
C (orta)
Göz açıklığı 8 mm olan yuvarlak delikli elekten geçen ancak 5 mm olan yuvarlak delikli elek üstünde kalan
tanelerdir (29 kalibrenin altı).
4.3
Boyut ve toleranslar
Nohutlarda kütlece kabul edilen sınıf ve boy toleransları aşağıda verilmiştir.
4.3.1 Sınıf toleransları
4
ICS 67.060
4.3.1.1
TÜRK STANDARDI
TS 142/Nisan 2008
Sınıf I
Bu sınıfın özelliklerine uymayan, fakat Sınıf II’ye giren nohutlardan (Sınıf II’nin toleransı hariç) kütlece en çok
% 10 oranında tolerans tanınır.
4.3.1.2
Sınıf II
Bu sınıfın özelliklerine veya genel özelliklere uymayan, fakat tüketime elverişli bulunan nohutlardan kütlece
en çok % 10 oranında tolerans tanınır.
4.3.2
Boy toleransları
Nohut partilerinde diğer boylardan olan tane karışımı kütlece en çok % 10’dur.
4.4 Özellik, muayene ve deney madde numaraları
Bu standardda verilen özellikler ile bunların muayene ve deney madde numaraları Çizelge 2'de verilmiştir.
Çizelge 2 – Özellik, muayene ve deney madde numaraları
Özellikler
Genel özellikler
Tip özellikleri
Çeşit özellikleri
Sınıf özellikleri
Boy özellikleri
Boyut ve toleranslar
Rutubet muhtevasının tayini
Yabancı madde, diğer çeşitlerden
taneler, bozuk tane, kırık tane, kalbur
altı, piç ve keçi miktarlarının tayini
Bin dane kütlesinin tayini
İrilik tayini
Ambalajlama
İşaretleme
5
4.2.1
4.2.2
4.2.3
4.2.4
4.2.4 - 4.2.5
4.3
4.2.1
Muayene ve
deney
madde no
5.2.2
5.2.2
5.2.2
5.2.2
5.2.2
5.2.2
5.3.1
4.2.4
5.3.2
4.2.3
4.2.5
6.2
6.3
5.3.3
5.3.4
5.2.1
5.2.1
Özellik madde
no
Numune alma, muayene ve deneyler
5.1 Numune alma
Numune partiden alınır. Tipi, çeşidi, sınıfı, boyu, ürün yılı ve ambalajı aynı olan ve bir seferde muayeneye
sunulan nohutlar bir parti sayılır.
5.1.1 Çuvallardan numune alma
Çuvallardan nohut numunesi TS ISO 13690’a göre alınır.
5.1.2 Büyük ambalajlardan numune alma
Nohut numunesi almak için, Çizelge 3’te belirtilen partiyi oluşturan ambalaj birimlerinin miktarına göre
karşılarında gösterilen (n) sayıda ambalaj ayrılır. Muayene ve deney için gereken numuneler bu
ambalajlardan alınır. Numune alınmak üzere ayrılacak ambalajlar, parti içerisinden tesadüfi olarak seçilmeli
ve bunu yapmak için TS 2756-1’e göre aşağıdaki sistematik metot uygulanmalıdır:
5
ICS 67.060
TÜRK STANDARDI
TS 142/Nisan 2008
Partiyi oluşturan birim ambalajlar birden başlanarak 1, 2, 3,…………..N şeklinde numaralanır. Herhangi bir
ambalajdan başlanarak ambalajlar 1, 2, 3,……. şeklinde (N/n=r) kadar sayılır. (N/n) bir tam sayı değilse (r)
tam sayıya tamamlanır ve (r) inci ambalaj numune alınmak üzere ayrılır. Sayma ve ayırma işlemine, Çizelge
3’e göre ayrılması gereken ambalaj sayısına erişilinceye kadar devam edilir.
Burada;
N Parti içerisindeki ambalaj sayısı,
n
Numune alınmak üzere ayrılacak ambalaj sayısı
dır.
Çizelge 3 - Numune alınmak üzere ayrılacak ambalaj sayısı
Partideki ambalaj sayısı
(N)
26’ya kadar
26 - 50
51 - 90
91 - 150
151 - 280
281 - 500
501 - 1 200
1 201 - 3 200
3200’den fazla
Numune alınmak üzere ayrılacak
ambalaj sayısı (n)
2
3
5
8
13
20
32
50
80
Ayrılan bu ambalajların her birinin değişik yerlerinden (alt, orta, üst) Çizelge 3’te gösterildiği gibi alınacak ilk
nohut numuneleri bir araya getirilip, iyice karıştırılarak bir paçal numune meydana getirilir. Bu paçal
numuneden 500’er gramlık dört takım temsilî numune alınır. Muayene ve deneyler bu temsilî numuneler
üzerinde yapılır.
5.1.3 Küçük ambalajların büyük ambalaj içerisinde muayeneye sunulması halinde numune
alma
5.1.3.1 Numune alınacak büyük ambalajların ayrılması
Muayeneye sunulan ve küçük tüketici ambalajlarını ihtiva eden büyük ambalaj sayısı parti büyüklüğü (N)
kabul edilerek Çizelge 3’te karşılarında gösterilen miktarda (n) olmak üzere toplam ambalajdan sistematik
olarak ayrılır.
5.1.3.2 Numune alınmak üzere ayrılan (n) sayıda büyük ambalajdan numune alınacak
küçük tüketici ambalajlarının ayrılması
Numune alınmak için ayrılan büyük ambalajlardaki küçük tüketici ambalajlarının toplam sayısı parti
büyüklüğü (N) kabul edilerek, Çizelge 3’te karşılarında gösterilen sayıda (n) olmak üzere küçük tüketici
ambalajı, yukarıda numune alınmak amacı ile ayrılmış olan büyük ambalajların her birinin çeşitli yerlerinden
ayrılır.
Ayrılan bu küçük tüketici ambalajlarının toplam miktarı 500’er gramlık 4 takım temsilî numuneyi oluşturmaya
yetecek kadar değilse numune olarak ayrılan küçük tüketici ambalajlarının adedi, bu miktarları oluşturacak
kadar artırılır. Ayrılan bu tüketici ambalajları açılarak içindeki nohutlar bir araya getirilip iyice karıştırılarak bir
paçal numune oluşturulur. Elde olunan bu paçal numuneden 500’er gramlık 4 takım temsilî numune ayrılır.
Muayene ve deneyler bu temsilî numuneler üzerinden yapılır.
5.2 Muayeneler
5.2.1 Ambalaj ve ambalaj malzemesinin muayenesi
Ambalaj ve ambalaj malzemesinin muayenesi gözle, elle incelenerek, gerekirse ölçülerek yapılır. Sonucun
Madde 6'ya uygun olup olmadığına bakılır.
5.2.2 Nohutun muayenesi
Nohutun muayenesi gözle ve elle incelenerek, koklanarak, tadılarak, ölçülerek yapılır ve sonucun Madde
4.2.1, Madde 4.2.2, Madde 4.2.3, Madde 4.2.4, Madde 4.2.5 ve Madde 4.3’e uygun olup olmadığına bakılır.
5.3
6
Deneyler
ICS 67.060
TÜRK STANDARDI
TS 142/Nisan 2008
5.3.1 Rutubet muhtevasının tayini
Rutubet muhtevasının tayini TS 1135 ISO 712’ye göre yapılır. Sonucun Madde 4.2.1’e uygun olup
olmadığına bakılır.
5.3.2 Yabancı madde, diğer çeşitlerden taneler, bozuk tane, kırık tane, kalbur altı, piç ve
keçi oranlarının tayini
Yabancı madde, diğer çeşitlerden taneler, bozuk tane, kırık tane, kalbur altı, piç ve keçi oranlarının tayini için
alınan 500 g nohut numunesi, 0,1 g duyarlıkla tartılır, beyaz renkli, düz bir zemin üzerine yayılır. Gözle
incelenerek, diğer çeşitlerden taneler, bozuk tane, kırık tane, kalbur altı, piç, keçi ve yabancı maddeler elle
ve bir analiz pensi yardımı ile ayrılarak ayrı gruplar halinde toplanır. Her biri 0,1 g duyarlıkla tartılır, sonuçlar
kaydedilir.
TS 1226 ISO 3310-2’ye uygun ve elek göz açıklığı 5 mm olan yuvarlak delikli elekten, TS 3479 ISO 25911’deki yöntemler uygulanarak geçirilir. Elekten geçen kırık ve küçük nohutlar 0,1 g duyarlıkla tartılır. Elek
üstünde kalan numune yeniden beyaz ve düz bir zemin üzerine yayılarak içindeki kırık taneler elle ve bir
analiz pensi yardımı ile yapılır. Bunlar da kırık tane olarak 0,1 g duyarlıkla tartılır.
Elde edilen tartım sonuçları aşağıdaki bağıntı ile yabancı madde, diğer çeşitlerden taneler, bozuk tane, kırık
tane, kalbur altı, piç ve keçi oranı kütlece yüzde olarak ayrı ayrı hesaplanır.
Burada;
N : Deney numunesinin miktarı, g
n : Ayrı ayrı olmak üzere yabancı madde, diğer çeşitlerden taneler, bozuk tane, kırık tane, kalbur altı, piç ve
keçi tane oranları, g
dır.
Sonuçların Madde 4.2.3’e uygun olup olmadığına bakılır.
5.3.3 Bindane kütlesinin tayini
Bin dane kütlesinin tayini, TS 1136’ya göre yapılır. Sonucun Madde 4.2.3’e uygun olup olmadığına bakılır.
5.3.4 İrilik tayini
İrilik tayini, TS 1226 ISO 3310-2’ye uygun ve elek göz açıklığı 9 mm, 8 mm, 7 mm ve 5 mm olan yuvarlak
delikli elekten, TS 3479 ISO 2591-1’deki yöntemler uygulanarak yapılır. Sonucun Madde 4.2.3 ve Madde
4.2.5’e uygun olup olmadığına bakılır.
5.4 Değerlendirme
Muayene sonuçlarının her biri standarda uygunsa parti standarda uygun sayılır.
5.5 Muayene ve deney raporu
Muayene ve deney raporunda en az aşağıdaki bilgiler bulunmalıdır:
- Firmanın adı ve adresi,
- Muayene ve deneyin yapıldığı yerin ve laboratuvarın adı,
- Muayene ve deneyi yapanın ve/veya raporu imzalayan yetkililerin adları, görev ve meslekleri,
- Numunenin yapıldığı tarih ile muayene ve deney tarihi,
- Numunenin tanıtılması,
- Muayene ve deneylerde uygulanan standardların numaraları,
- Sonuçların gösterilmesi,
- Muayene ve deney sonuçlarını değiştirilebilecek faktörlerin mahzurlarını gidermek üzere alınan tedbirler,
- Uygulanan muayene ve deney metotlarında belirtilmeyen veya mecburi görülmeyen, fakat muayene ve
deneyde yer almış olan işlemler,
- Standarda uygun olup olmadığı,
- Rapora ait seri numarası ve tarih, her sayfanın numarası ve toplam sayfa sayısı.
7
ICS 67.060
6
TÜRK STANDARDI
TS 142/Nisan 2008
Piyasaya arz
Nohutlar ambalajlı olarak piyasaya arz edilir.
6.1 Bir örneklik
Bir ambalajdaki nohutlar, tip, çeşit, sınıf, boy ve orijin bakımından bir örnek olmalıdır.
6.2 Ambalajlama
Ambalajlar, taşıma, muhafaza ve pazarlama süresince nohudu iyi bir şekilde tutacak ve mevzuatına uygun
nitelikte yeni, temiz, kuru, kokusuz malzemeden hazırlanmış, ürünü iç ve dış zararlardan koruyabilecek
özelliklerde olmalıdır. Ambalaj üzerine gerekli bilgilerin yazımında kullanılacak mürekkep, boya ve etiketlerin
yapıştırılmasında kullanılan zamk, zehirli veya diğer şekillerde insan sağlığına zararlı olmamalıdır. Ambalajda
yazılar basılı ise, baskı dış yüzeyde olmalı, ürünle temas etmemelidir.
Ambalajlar büyük veya küçük tüketici ambalajları şeklindedir. Küçük tüketici ambalajları net 0,5 kg, 1 kg, 1,5
kg, 2 kg, 3 kg ve 5 kg olmalı, ancak 5 kg’ı geçmemelidir. Küçük tüketici ambalajları, yukarıdaki şartlara
uygun daha büyük dış ambalajlara konulabilir. Büyük tüketici ambalajları 10 kg, 25 kg veya 10 kg’ın katları
şeklinde olmalı ve net 50 kg’ı geçmemelidir.
Her ambalaj veya partide görünen nohutlar o ambalaj veya partideki bütün ürünü temsil etmelidir.
6.3 İşaretleme
Nohut ambalajları üzerine en az aşağıdaki bilgiler okunaklı olarak silinmeyecek ve bozulmayacak şekilde
yazılır veya basılır. Ambalajın ağzı açıldığında tekrar kapatılmayacak veya tekrar kapatıldığında kapatıldığı
belli olacak şekilde kapatılmalıdır.
Firmanın ticari unvanı veya kısa adı, varsa tescilli markası,
Bu standardın işaret ve numarası ( TS 142 şeklinde),
Malın adı (Nohut),
Tipi (isteğe bağlı),
Çeşidi,
Sınıfı,
Boyu,
Ürün yılı,
Üretim tarihi (isteğe bağlı),
Üretim bölgesi veya yerel ismi (isteğe bağlı),
Parti, seri veya kod numaralarından en az biri,
Net kütlesi (en az kg veya g olarak),
Büyük ambalajlardaki küçük tüketici ambalajların sayısı ve kütlesi (isteğe bağlı).
Gerektiğinde bu bilgiler Türkçe’nin yanı sıra yabancı dilde de yazılabilir.
6.4 Muhafaza ve taşıma
-
Nohut ve içinde nohut bulunan ambalajlar işleme yerlerinde, depolarda ve taşıtlarda kötü koku yayan ve
bunları kirleten maddelerle bir arada bulundurulmamalıdır.
İçinde nohut bulunan ambalajlar gölgede tutulmalı çiğ, yağmur ve güneş altında veya dondurucu
soğuklarda bırakılmamalı ve bu şartlarda yüklenip boşaltılmamalıdır.
Nohut ambalajları, hava dolaşımını sağlamak için yerden en az 7 cm yükseklikteki ızgaralar veya ahşap
kafesler üzerine yığılmalıdır.
Hava dolaşımını kolaylaştırmak için ambalaj grupları, depo duvarlarından ve birbirlerinden en az 60
cm’lik geçitlerle ayrılmalıdır. Depodaki geçit alanı, nohut ambalajlarının yığıldığı döşeme alanının
yaklaşık % 30’u kadar olmalıdır.
Gerektiğinde nohutların muhafaza edildikleri depolar, uygun fumigantlar veya pestisitlerle, hayvansal
zararlılara veya böceklere karşı dezenfekte edilebilmeye elverişli olmalıdır. Bu takdirde nohutlar
üzerinde herhangi bir leke veya zehirli kalıntı bulunmamasına dikkat edilmelidir.
İçinde nohut bulunan ambalajların gemilere vinçle yükleme boşaltma işlerinde paletler kullanılmalıdır.
8
ICS 67.060
7
TÜRK STANDARDI
TS 142/Nisan 2008
Çeşitli hükümler
Üretici bu standarda uygun olarak ürettiğini beyan ettiği nohutlar için istenildiğinde standarda uygunluk
belgesi vermeye veya göstermeye mecburdur. Bu beyannamede satış konusu olan nohutların;
-
Madde 4'teki özelliklere uygun olduğunun,
Madde 5'teki muayene ve deneylerin yapılmış ve uygun sonuç alınmış bulunduğunun
belirtilmesi gerekir.
Not - Bu standardda yer almayan hususlarda Türk Gıda Kodeksi hükümlerine göre işlem yapılır.
9
ICS 67.060
TÜRK STANDARDI
Şekiller
Şekil 1 - Koçbaşı
Şekil 2 - Leblebilik
Şekil 3 - Yuvarlak
10
TS 142/Nisan 2008
ICS 67.060
TÜRK STANDARDI
TS 142/Nisan 2008
Resimler
Resim 1 – Menemen 92
Resim 3 – Aydın 92
Resim 2 – Cevdetbey 98
Resim 4 – Sarı 98
11
ICS 67.060
TÜRK STANDARDI
Ek A
(Bilgi için)
Nohutun besin değeri
100 g çiğ nohut tanesinde yaklaşık olarak;
-
- Kalori
- Su
- Protein
- Yağ
- Lif
- Kül
- Kalsiyum
- Fosfor
- Demir
- -karoten
- Thiamin
- Riboflavin
- Niacin
bulunmaktadır.
12
357
% 4,5 - % 15,69
14,9 g – 24,6 g
% 0,8 - % 6,4
% 2,1 - % 11,7
2 g – 4,8 g
140 mg – 440 mg
190 mg – 382 mg
5,0 mg – 23,9 mg
0 – 255 g
0,21 mg – 1,1 mg
0,12 mg – 0,33 mg
1,3 mg – 2,9 mg
TS 142/Nisan 2008