Acil Aydınlatma Kullanım Kılavuzu
Transkript
Acil Aydınlatma Kullanım Kılavuzu
Acil Ayd›nlatma ve Yönlendirme Armatürleri ‹çindekiler Sertifikalar›m›z 2 Acil Ayd›nlatma ve Yönlendirme Armatürleri 3 Life-X Acil Yönlendirme Armatürü Kullan›m K›lavuzu 7 Bright-X Acil Ayd›nlatma Armatürü Kullan›m K›lavuzu 11 Econ-X Acil Yönlendirme Armatürü Kullan›m K›lavuzu 15 Acil Durum Ayd›nlatma ve Yönlendirme Sistemleri Tasar›m ve Uygulamas› 19 Acil Ayd›nlatma ve Yönlendirme Sistemi Proje Örne¤i 33 Acil Ayd›nlatma ve Yönlendirme fiartnameleri Acil Ayd›nlatma ve Yönlendirme Armatürleri 1 2 4 2 1 Marka Tescil Belgesi 2 Hizmet Yeterlilik Belgesi 3 Sat›fl Sonras› Hizmetleri Yeterlilik Belgesi Acil Ayd›nlatma ve Yönlendirme Armatürleri 5 4 Türk Standartlar›na Uygunluk Belgesi 5 CE Belgesi 6 Dubai Sivil Savunma Belgesi 3 6 Acil Ayd›nlatma ve Yönlendirme Armatürleri LIFE-X • Yanması geciktirilmifl ABS kasa • Gerekti¤inde kolay pil de¤ifltirme imkanı sa¤layan açılabilir pil kapa¤› • Satin eloksal kaplama • Acilde 3 saat çalıflma özelli¤i • Superbright LED • 5mm transparan polikarbon cam • Özel askı aparatı sayesinde tavana ve duvara montaj özelli¤i • Armatürde Varta, Panasonic, Duracell gibi orijinal Nickel-Mh uzun ömürlü piller kullanılmaktadır. • Tek yüz çift yüz kullanılabilme özelli¤i LIFE-X Teknik Özellikleri Çal›flma Gerilimi Çal›flma S›cakl›¤› Acilde Yanma Süresi fiarj Süresi Ayd›nlatma Eleman› Montaj Tipi Kasa Hammaddesi A¤›rl›¤› Ebatlar› 150-240 VAC -15 +55 3 saat 22 saat 8 x superbright led s›va üstü eloksal alüminyum 0.5 kg 265 x 260 x 40 mm Wall Mounting Schema Duvar Montaj fiemas› Gömme Aparat› (Tavan için) ECON-X ECON-X Teknik Özellikleri Çal›flma Gerilimi Çal›flma S›cakl›¤› Acilde Yanma Süresi fiarj Süresi Ayd›nlatma Eleman› Montaj Tipi Kasa Hammaddesi A¤›rl›¤› Ebatlar› 150-240 VAC -15 +55 3 saat 22 saat 8 x superbright led s›va üstü eloksal alüminyum 0.8 kg 380 x 195 x 27 mm SPOT-X • • • • • 4 Elektrostatik f›r›n boyal› metal kasa Hareketli spot armatür Duvara ve tavana montaj imkan› Lead acid batarya, hata ikazl› Acilde 1-3 saat çal›flabilme özelli¤i Acil Ayd›nlatma ve Yönlendirme Armatürleri Zincir ile uzatma yap›labilir. SPOT-X Teknik Özellikleri Çal›flma Gerilimi Çal›flma S›cakl›¤› Acilde Yanma Süresi fiarj Süresi Ayd›nlatma Eleman› Montaj Tipi Kasa Hammaddesi A¤›rl›¤› Ebatlar› 150-240 VAC -15 +55 1 - 3 saat 22 saat 20, 55 W halogen s›va üstü sac 6 kg 250 x 300 x 125 mm BRIGHT-X Acil Aydınlatma Armatürü (S›va Üstü) • • • • Duvara ve tavana montaj özelli¤i ABS plastikten ısıya dayanıklı dekoratif gövde Led ve florasan seçene¤i Acilde 1 saat ve 3 saat seçene¤i BRIGHT-X Teknik Özellikleri Çal›flma Gerilimi Çal›flma S›cakl›¤› Acilde Yanma Süresi fiarj Süresi Ayd›nlatma Eleman› Montaj Tipi Kasa Hammaddesi A¤›rl›¤› Ebatlar› 150-240 VAC -15 +55 3 saat 22 saat 24 x superbright led s›va alt› abs 0.4 kg 360 x 70 x 95 mm BRIGHT-X Acil Aydınlatma Armatürü (S›va Alt›) • Asma tavana montaj özelli¤i • ABS plastikten ›s›ya dayan›kl› dekoratif gövde • Superbright ledler • Acilde 3 saat çal›flma Rozet Renk Seçenekleri AKM Konvertör Kit • ABS plastikten ›s›ya dayan›kl› dekoratif gövde • 4pin 8W 36W florasant ile çal›flma seçene¤i • 2pin 7W 56W kompakt florasant ile çal›flma özelli¤i • Armatürün içine ya da d›fl›na tak›labilir. • Hava sirkülasyon delikleri • Kablolu çal›flma ledleri • Nickel-Mh uzun ömürlü piller Acil Ayd›nlatma ve Yönlendirme Armatürleri 5 LIFE-X Acil Yönlendirme Armatürü Kurulum ve Kullan›m K›lavuzu 1. Genel Life - X, Acil Yönlendirme Armatürü olup elektrik kesintilerinde devreye girmesi ve kullanıcılara çıkıfl yönünü göstermesi için tasarlanmıfltır. Elektrik kesintisinde aküleri tamamen dolu iken minimum 3 saat çalıflır. 2. Teknik Özellikler Çal›flma Gerilimi Çal›flma S›cakl›¤› Acilde Yanma Süresi fiarj Süresi Ayd›nlatma Eleman› Montaj Tipi Kasa Hammaddesi A¤›rl›¤› Ebatlar› : 150 - 240 VAC : -15°C +55°C : 3 saat : 24 saat : 8 x Superberight LED : Duvar/Tavan Montaj : Yanmas› geciktirilmifl ABS kasa : 0.5 Kg : 265x260x40 mm 3. Yap›s› Acil Ayd›nlatma ve Yönlendirme Armatürleri 7 Armatür flebeke gerilimine ilk tak›ld›¤›nda 24 saat süre ile flarj edilmesi gerekmektedir. ‹lk tam flarjdan sonra kullan›ma haz›rd›r. fiebekeye devaml› ba¤l› olarak tutulmal›d›r. Üzerindeki güç ledi ve flarj ledi ile cihaz›n durumu rahatça görülmektedir. Elektrik kesintisinde otomatik olarak devreye girer. Genel olarak elektrik kesintisinde merdivenler, kap›lar ve kaç›fl yollar›n›n ayd›nlatmas›nda kullan›l›r. 4. Armatür Parçalar› Parça No 1 2 3 4 5 6 7 8 9 De¤iflik Ba¤lant› fiekilleri 1. Tavan Montaj Parçalar orijinal Life-X ile aynıdır sadece ba¤lantı kısmı 6, 7, 8 ve 9 üstteki flekildeki gibi 3 ve 4 ile de¤ifltirilir. ( 3 metal ba¤lantı aparatı, 4 Vidalar ) 8 Acil Ayd›nlatma ve Yönlendirme Armatürleri Aç›klama Adet Alüminyum Gövde 1 Elektronik Kart 1 Yan Kapaklar 2 Vida 2 Pleksiglass 1 Gövde Tutucusu 2 Hareketli Montaj Aparatı 1 Vida 1 Vida 1 2. Tavan Montaj Parçalar orijinal Life-X ile aynıdır sadece ba¤lantı kısmı 6, 7, 8 ve 9 üstteki flekildeki gibi 4, 5 ve 6 ile de¤ifltirilir. (4 Plastik Ba¤lantı Aparatı, 5 Vidalar ve 6 Plastik Kasadır) Acil Ayd›nlatma ve Yönlendirme Armatürleri 9 3. S›va Alt› Parçalar orijinal Life-X ile aynıdır sadece ba¤lantı kısmı 6, 7, 8 ve 9 üstteki flekildeki gibi 5 ve 6 ile de¤ifltirilir (5 Plastik Kasa ve 6 Ön kapakdır) 5. Ar›za ve Bak›m Elektrik kesildi¤inde cihaz yanm›yorsa; 24 saatlik minimum flarj süresini doldurmam›fl olabilir. 6. Uyar›lar 1. Cihaz devaml› flebeke geriliminde çal›flt›r›lmal›d›r. 2. Armatüre kesinlikle anahtar, sigorta vb üzerinden besleme gerilimi verilmemelidir. 3. Armatür, ba¤lant› flemas›na göre ba¤lanmal›d›r. 4. Cihaz flebeke geriliminde iken yeflil LED yanmal›d›r. 5. Depolama ve nakliye esnas›nda üst üste 3 cihazdan fazlas› koyulmamal›d›r. 10 Acil Ayd›nlatma ve Yönlendirme Armatürleri BRIGHT - X SIVA ÜSTÜ Acil Ayd›nlatma Armatürü Kurulum ve Kullan›m K›lavuzu 1. Genel Bright – X Duvar / Tavan montaj Acil Aydınlatma Armatürü olup elektrik kesintilerinde devreye girmesi ve acil kaçıfl yollarının / önemli yerlerin aydınlatılmasında kullanılır. Aküleri tamamen dolu iken minimum 3 saat süre ile çalıflır. 2. Teknik Özellikler Çal›flma Gerilimi Çal›flma S›cakl›¤› Acilde Yanma Süresi fiarj Süresi Ayd›nlatma Eleman› Montaj Tipi Kasa Hammaddesi A¤›rl›¤› Ayd›nlatma fiiddeti Ebatlar› : 150 - 240 VAC : -15°C +55°C : 3 saat : 24 saat : 24x Superberight LED : Duvar/Tavan Montaj : ABS plastik : 0.8 Kg : 17 Lux : 360x70x130 mm 3. Yap›s› 1 2 3 4 5 Ana Gövde Vida fiarj Ledi Güç Ledi Test Noktası Acil Ayd›nlatma ve Yönlendirme Armatürleri 11 Armatür flebeke gerilimine ilk tak›ld›¤›nda 24 saat süre ile flarj edilmesi gerekmektedir. ‹lk tam flarjdan sonra kullan›ma haz›rd›r. fiebekeye devaml› ba¤l› olarak tutulmal›d›r. Üzerindeki güç ledi ve flarj ledi ile cihaz›n durumu rahatça görülmektedir. Elektrik kesintisinde otomatik olarak devreye girer. Genel olarak elektrik kesintisinde merdivenler, kap›lar ve kaç›fl yollar›n›n ayd›nlatmas›nda kullan›l›r. 4. Armatür Parçalar› Parça No Aç›klama 1 2 3 4 5 Arka Kasa Plastik Kapak Bataryalar Elektronik Kart ve Kablolar Test ve Power LED LED Kart› Vidalar ABS Plastik Gövde Ön kapak Test Noktas› 6 7 8 9 5. Ar›za ve Bak›m 1. Cihaz›n klemenslerine kablo ba¤lant›s› yap›ld›¤› halde yeflil LED yanm›yorsa; klemenslerde besleme gerilimi olup olmad›¤›n› kontrol edin 2. Elektrik kesildi¤inde armatür devreye girmiyorsa; armatür 24 saatlik minimum flarj süresini doldurmam›fl olabilir. 6. Uyar›lar 1. Cihaz devaml› flebeke geriliminde çal›flt›r›lmal›d›r. 2. Armatüre kesinlikle anahtar, sigorta vb üzerinden besleme gerilimi verilmemelidir. 3. Armatür, ba¤lant› flemas›na göre ba¤lanmal›d›r. 4. Armatüre besleme gerilimi verirken faz ve nötr belirtilen yerlere ba¤lanmal›, anahtar sadece cihaz›n sürekli yanmas› için kullan›lmal›d›r. 5. Cihaz flebeke geriliminde iken yeflil LED yanmal›d›r. 6. Armatür, üzerindeki test butonu ile istenildi¤i zaman test edilebilir. 7. Depolama ve nakliye esnas›nda üst üste 3 cihazdan fazlas› koyulmamal›d›r. 12 Acil Ayd›nlatma ve Yönlendirme Armatürleri BRIGHT - X SIVA ALTI Acil Ayd›nlatma Armatürü Kurulum ve Kullan›m K›lavuzu 1. Genel Bright – X acil ayd›nlatma armatürü olup elektrik kesintilerinde devreye girmesi ile acil kaç›fl yollar›n›n ve önemli yerlerin ayd›nlat›lmas›nda kullan›l›r. Aküleri tamamen dolu iken minimum 3 saat süre ile çal›fl›r. Acilde ve normal konumda yanabilir flekildedir. Sadece ba¤lant›s›nda yap›lacak bir de¤ifliklik veya eklenecek 1 dü¤me ile konum de¤ifltirebilir ama her iki konumda da elektrik kesintisinde direkt devreye girerek yanar. 2. Teknik Özellikler Çal›flma Gerilimi Çal›flma S›cakl›¤› Acilde Yanma Süresi fiarj Süresi Ayd›nlatma Eleman› Montaj Tipi Kasa Hammaddesi A¤›rl›¤› Ebatlar› : 150 - 240 VAC : -15°C +55°C : 3 saat : 24 saat : 24x Superberight LED : S›va Alt› : ABS plastik : 0.4 Kg : 360x70x95 mm 3. Yap›s› Acil Ayd›nlatma ve Yönlendirme Armatürleri 13 Armatür flebeke gerilimine ilk tak›ld›¤›nda 24 saat süre ile flarj edilmesi gerekmektedir. ‹lk tam flarjdan sonra kullan›ma haz›rd›r. fiebekeye devaml› ba¤l› olarak tutulmal›d›r. Üzerindeki güç ledi ve flarj ledi ile cihaz›n durumu rahatça görülmektedir. Elektrik kesintisinde otomatik olarak devreye girer. Genel olarak elektrik kesintisinde merdivenler, kap›lar ve kaç›fl yollar›n›n ayd›nlatmas›nda kullan›l›r. 4. Armatür Parçalar› Parça No Aç›klama Adet 1 Arka Kasa 1 2 Batarya Kapa¤› 1 3 Bataryalar 3 4 Elektronik Kart ve Kablolar 1 5 LED Kart› 1 6 Vidalar 6 7 ABS Plastik Gövde 1 8 Ön kapak 1 • Ön kasa ve plastik parça için 4 renk seçene¤i mevcuttur (Beyaz, Alt›n sar›s›, Metalik gri, Parlak Metalik Gri). 5. Ar›za ve Bak›m 1. Cihaz›n klemenslerine kablo ba¤lant›s› yap›ld›¤› halde yeflil LED yanm›yorsa; klemenslerde besleme gerilimi olup olmad›¤›n› kontrol edin 2. Elektrik kesildi¤inde armatür devreye girmiyorsa; armatür 24 saatlik minimum flarj süresini doldurmam›fl olabilir. 6. Uyar›lar 1. Cihaz devaml› flebeke geriliminde çal›flt›r›lmal›d›r. 2. Armatüre kesinlikle anahtar, sigorta vb üzerinden besleme gerilimi verilmemelidir. 3. Armatür, ba¤lant› flemas›na göre ba¤lanmal›d›r. 4. Armatüre besleme gerilimi verirken faz ve nötr belirtilen yerlere ba¤lanmal›, anahtar sadece cihaz›n sürekli yanmas› için kullan›lmal›d›r. 5. Cihaz flebeke geriliminde iken yeflil LED yanmal›d›r. 6. Armatür, üzerindeki test butonu ile istenildi¤i zaman test edilebilir. 7. Depolama ve nakliye esnas›nda üst üste 3 cihazdan fazlas› koyulmamal›d›r. 14 Acil Ayd›nlatma ve Yönlendirme Armatürleri ECON-X Acil Yönlendirme Armatürü Kurulum ve Kullan›m K›lavuzu 1. Genel Econ - X, Acil Yönlendirme Armatürü olup elektrik kesintilerinde devreye girmesi ve kullanıcılara çıkıfl yönünü göstermesi için tasarlanmıfltır. Elektrik kesintisinde aküleri tamamen dolu iken minimum 3 saat çalıflır. 2. Teknik Özellikler Çal›flma Gerilimi Çal›flma S›cakl›¤› Acilde Yanma Süresi fiarj Süresi Ayd›nlatma Eleman› Montaj Tipi Kasa Hammaddesi A¤›rl›¤› Ebatlar› : 150 - 240 VAC : -15°C +55°C : 3 saat : 24 saat : 8 x Superberight LED : Duvar/Tavan Montaj : Yanmas› geciktirilmifl ABS kasa : 0.5 Kg : 380x195x27 mm 3. Yap›s› Acil Ayd›nlatma ve Yönlendirme Armatürleri 15 Armatür flebeke gerilimine ilk tak›ld›¤›nda 24 saat süre ile flarj edilmesi gerekmektedir. ‹lk tam flarjdan sonra kullan›ma haz›rd›r. fiebekeye devaml› ba¤l› olarak tutulmal›d›r. Üzerindeki güç ledi ve flarj ledi ile cihaz›n durumu rahatça görülmektedir. Elektrik kesintisinde otomatik olarak devreye girer. Genel olarak elektrik kesintisinde merdivenler, kap›lar ve kaç›fl yollar›n›n ayd›nlatmas›nda kullan›l›r. 4. Armatür Parçalar› Parça No 1 2 3 4 5 6 7 8 Aç›klama Adet Pleksiglass 2 Elektronik Kart 1 Plastik Köfle Ba¤lantı 4 Alüminyum Üst-Alt Çerçeve 2 Alüminyum Yan Çerçeve 2 Hareketli Montaj Aparatı 2 Vida 2 Vida 4 De¤iflik Ba¤lant› fiekilleri (Yan Montaj) Parçalar orijinal Life-X ile aynıdır sadece 6 nolu hareketli montaj aparatı flekildeki gibi yan tarafa geçmifltir. 16 Acil Ayd›nlatma ve Yönlendirme Armatürleri 5. Ar›za ve Bak›m Elektrik kesildi¤inde cihaz yanm›yorsa; 24 saatlik minimum flarj süresini doldurmam›fl olabilir. 6. Uyar›lar 1. Cihaz devaml› flebeke geriliminde çal›flt›r›lmal›d›r. 2. Armatüre kesinlikle anahtar, sigorta vb üzerinden besleme gerilimi verilmemelidir. 3. Armatür, ba¤lant› flemas›na göre ba¤lanmal›d›r. 4. Cihaz flebeke geriliminde iken yeflil LED yanmal›d›r. 5. Depolama ve nakliye esnas›nda üst üste 3 cihazdan fazlas› koyulmamal›d›r. Acil Ayd›nlatma ve Yönlendirme Armatürleri 17 Acil Durum Ayd›nlatma ve Yönlendirme Sistemleri Tasar›m ve Uygulamas› 1 . Çalıflma fiekilleri Acil durum aydınlatma ve yönlendirme cihazlarının üç de¤iflik çalıflma flekli mevcuttur. Bunlar, 1.1 Kesintide Yanan (Non-maintained) Cihazlar flebeke gerilimi varken yanmayacak, ancak flebeke kesintisinde devreye girecek flekilde tasarlanmaktadırlar. Bu tip cihazlar normal olarak 24 saat aydınlatılan ve normal aydınlatma flartlarında üzerlerindeki yönlendirme iflaretleri yeterli düzeyde görülebilir olan mekanlarda kullanılabilirler. 1.2 Tek Lambalı Sürekli Yanan (Maintained)Cihazlar flebeke gerilimi varken yanacak ve flebeke kesintisi oldu¤unda acil durum aydınlatma süresi kadar yanmaya devam edecek flekilde üretilirler. Günün herhangi bir zaman aralı¤ında normal aydınlatmanın yapılmama olasılı¤ı bulunan mahallerde bu tip cihazlar kullanılmalıdır. 1.3 Çift Lambalı Sürekli Yanan (Sustained) Cihazlarda lambalardan biri do¤rudan flebeke geriliminden beslenirken di¤er lamba kesintide yanan (non-maintained) bir lamba olarak çalıflmaktadır. Bu tip cihazlar da tek lambalı sürekli yanan cihazlar gibi normal aydınlatma yapılmama olasılı¤ı bulunan mekanlarda kullanılırlar. Aralarındaki fark, çift lambalı cihazlarda flebekeden beslenen lambanın bir anahtar vasıtasıyla açılıp kapatılabilmesidir. fiebeke Gerilimi Kesintide Yanan (Non-Maintained) Sürekli Yanan (Maintained) Sürekli Yanan (Sustain) VAR (Normal) YOK (Acil Durum) Acil Ayd›nlatma ve Yönlendirme Armatürleri 19 1.4 Aydınlatma Elemanı Olarak Led Kullanılan Sistemler Madde 1.1, Madde 1.2 ve Madde 1.3 deki çalıflma modları aydınlatma elemanı olarak led kullanılan ürünlerde de geçerlidir. Teknoloji ilerledikçe üretilen led’lerinde ıflık fliddeti artmıfltır. Enerji sarfiyatlarının düflük olması sebebiyle birçok sektörde akkor Flamanlı ampul ve floresan ampullerin yerini almıfltır. Acil aydınlatma ve yönlendirme ürünlerinde ihtiyaç olan ıflık fliddeti günümüzde kolaylıkla led’lerden karflılanabilmektedir. Iflık yayan diyotlar LED , ‹ngilizcede Light Emitting Diodes kelimelerinin kısaltılarak, bu ürünün jenerik adı haline gelmifl söyleniflidir . Bir LED yongası yapı itibarı ile N ve P tipi yarıiletken katmanlar arasına sandviç edilmifl aktif katman tabakasından ve bunların elektriksel ba¤lantılarından oluflan opto elektronik bir elemandır . LED’ten do¤ru yönde bir akım geçirildi¤inde elektronlar aktif katmanı uyarır ve aktif katmanda ıflık üretilir. Üretilen ıflık do¤rudan veya reflektörden yansıma ile pencere katmanından yayılır. LED’ler aktif katmanın materyal yapısına ba¤lı olarak görülebilir ıflık tayfının belirli bir bölümünde ıflık yayarlar. Baflka bir deyiflle tek renk ıflık üretilir ve aktif katmanda kullanılan materyal LED ıflı¤ının rengini belirler.Yüksek seviyede ıflık veren renkli LED’lerde aktif katman olarak farklı materyaller kullanılır (GaAs, Gap, GaN, AlInGaP ve InGaN). LED’lerle beyaz ıflık üretmek iki yöntemle mümkündür. Bunlardan birincisi; kırmızı, yeflil ve mavi üç adet LED yongasını bir kılıf içersinde kullanarak beyaz ıflı¤ı elde etmektir. ‹kinci yöntem ise mavi LED yongasında üretilen ıflı¤ın bir fosfor tabakasını uyararak beyaz ıflık üretilmesidir. fiekil olarak çeflitli ebatlarda, radyal biçim baflta olmak üzere çok çeflitli yapılarda kılıflandırılırlar. Normal baskı devreler için pin ayaklı üretildikleri gibi, SMT (yüzey montaj teknolojisi) ve do¤rudan baskı devre üzerine montajlı (on board) biçimlerde üretimleri ticari olarak piyasaya sürülmektedir. 20 Acil Ayd›nlatma ve Yönlendirme Armatürleri LED’lerin Özellikleri ve Sa¤ladı¤ı Faydalar - - Tek renk ıflık kayna¤ı (dar bantlı): Iflık istenilen dalga boyunda oldu¤u için renk filtresi, prizma gibi renk ayrıfltırıcılara ihtiyaç yoktur. Örne¤in kırmızı trafik lambasında 617 nm dalga boyunda kırmızı LED lerde üretilen ıflı¤ın tamamı kullanılır. Oysa akkor lambalarda üretilen ıflı¤ın mavi ve yeflil bileflenleri bastırılarak sadece kırmızı bilefleni kullanılır. 75 W akkor lamba yerine 8-10W LED dizini kullanılarak %80 enerji tasarrufu sa¤lanır. Çok küçük ıflık kayna¤ı (birkaç mm 2): Küçük ebatlı armatürler gelifltirilir, ıflık kolayca yönlendirilebilir. Tasarımcılara genifl ve kolay kullanım imkânları. Hızlıdır, 200 ns içinde ıflık vermeye bafllar. Uzun Ömür : Kullanım kondisyonuna ba¤lı olarak 100.000 saate kadar. Yüksek ıflık verimlili¤i (verimlilik giderek artıyor, örne¤in laboratuar ortamında kırmızı renkte 108 lümen/ Watt’a ulaflılmıfl durumda). Düflük ısı üretimi: Akkor lambalarda flaman ısısı 2700 oC, halojen lambalarda 3100 oC, deflarjlı lambalarda tüp ısısı 800-1100 oC ye ulaflırken LED’lerde yonga ısısı 110 oC’yi geçmez. Tanımlanmıfl ıflık açıları. Görülebilir renk tayfındaki hemen hemen bütün renkler elde edilebilir. Dimerlenebilir (0 – 100 %). fiok ve titreflimlere dayanıklı: Cam, flaman gibi kırılgan elemanlar ihtiva etmez. Beyaz LED için farklı renk sıcaklıkları: 3200, 4700, 5400, 6500 Kelvin. Çevrecidir; yapısında civa gibi a¤ır metaller ve halojen gazları yoktur. LED’lerin Elektriksel Özellikleri Öncelikle bilinmesi gereken özellik LED’ler do¤ru akımla çalıflırlar. Elektrik devrelerinde LED’ler normal diyotlar gibi davranırlar. Farklı olan yanı normal diyotlarda 0,7 Volt civarında olan birleflme gerilimi yerine, renklerine göre 1,6 V ile 4 V aralı¤ında de¤iflmektedir. Genellikle kırmızı ve sarı LED’ler 1,9 - 2,6 V, yeflil mavi ve beyaz LED’ler 2,5 V - 4 V arasında gerilimle çalıflırlar. Devreye ba¤lanırken polaritelerine dikkat etmek gereklidir. Ters gerilime tahammülleri azdır ve 5 - 10 V gibi ters gerilimle tahrip olabilirler. LED akımları yapılarına göre de¤iflmekle birlikte 10 mA ile 700 mA aralı¤ında LED üretimleri mevcuttur. LED empedansları üzerinden geçen akımın büyüklü¤üne ba¤lı olarak do¤rusal olmayan bir e¤ri ile de¤iflkenlik gösterirler. LED’ler genellikle seri ba¤lanıp bir dizin oluflturularak 10, 12, 24, 48V do¤ru akım veren elektronik güç kaynakları ile beslenirler. Tasarım yapılırken üreticisinden temin edilecek teknik bilgiler göz önüne alınarak optimum ıflık ve elektriksel de¤erler ile çalıfltırılmalıdır. E¤er elimizdeki LED hakkında hiçbir teknik bilgiye sahip de¤ilsek 20 mA akımla sürülmesi önerilir. Bazı üretici firmalar LED dizinlerini de¤iflik formlarda oluflturarak çeflitli LED MODÜLLER‹ üretmektedir. Profesyonel uygulamalarda bu LED modüllerinin ve onlar için tasarlanmıfl güç kaynaklarının kullanılması tercih edilmelidir. LED’leri sürmek için elektronik kontrollü güç kaynaklarının kullanılması, verimli çalıflmaları için önemlidir. Son birkaç yıdır üreticiler tarafından 1 W ve 2 W güçlerdeki LED’ler için 350 mA ve 700 mA akım kontrollü güç kaynakları kullanıma sunulmufltur. Birçok uygulamada LED’in verdi¤i ıflı¤ın fliddetinin mümkün oldu¤u kadar yüksek olması istenir. LED’lerden elde edilen ıflık fliddeti, içinden geçen akımla orantılı oldu¤undan akım arttırıldıkça ıflık fliddeti de artacaktır. Bu durumda LED’in iç direncinden dolayı üretilen ısı artacak ve normal hizmet ömründen önce tahrip olacaktır. Ayrıca ısının artması ıflık verimlili¤ini de olumsuz yönde etkileyecektir. Buradan çıkan sonuç, ısı LED’in en büyük düflmanıdır. Bu bilgiler ıflı¤ında firmaların LED’leri hakkında verdi¤i teknik bilgilerin ne kadar güvenilir oldu¤u göz önünde bulundurulmalıdır. Örnek 20 mA lik bir LED’ten 25-30 mA akım akıtarak yüksek ıflık de¤erleri elde edilebilir, ancak LED ömrü oldukça düflecektir. Acil Ayd›nlatma ve Yönlendirme Armatürleri 21 LED’lerin Ömürleri Teorik olarak yapılan hesaplamalar ve deneyler LED’lerden 100.000 saat üzerinde bir süre istifade edebilice¤imizi ortaya çıkarmaktadır. Elektriksel, ısıl kondisyon (so¤utma), çevresel etkiler, kullanılan çevre elemanları, kılıfın materyel yapısı vb. etkenler göz önüne alındı¤ında 50.000 saat ve üzeri hizmet ömrü oldu¤u kabul edilebilir. LED’lerin Ifl›k Verimlili¤i Lambaların verdi¤i ıflı¤ın, harcadı¤ı elektrik enerjisine oranı ıflık etkinli¤i h‘ dır, birimi ise lumen/Watt’dır. Biraz rakamlarla konuflmak istersek; Akkor lambalarda ıflıksal verim 12 – 15 lm/W Halojen lambalarda 18 – 22 lm/W Kompakt fluoresan lambalarda 60 lm/W Fluoresan lambalarda 55 – 104 lm/W LED’lerde durum biraz farklıdır, LED rengine göre ıflık etkinli¤i farklılık gösterir. Örnek; kırmızı en yüksek verimlili¤e sahiptir 45 lm/W, sarı 35 lm/W, ye il 18 lm/W, mavi 8 lm/W civarındadır. Aydınlatmada beyaz ıflık önemli oldu¤una göre beyaz LED için verimlilik, üretici firmalara göre de¤iflmekle birlikte 18 – 25 lm/W arasında de¤iflmektedir. Bu verilerle flunu söyleyebiliriz ki bugün (mayıs 2005) LED’ler akkor ve halojen lambalara alternatif olabilmekte ancak fluoresan ve kompakt fluoresan lambalarla verimlilik açısından rekabet edebilecek seviyede de¤ildir. Di¤er taraftan ıflık verimlili¤inde çok hızlı geliflmeler olmaktadır. 2008 - 2010 yıllarında beyaz LED’te verimlili¤in 50 – 70 lm/W de¤erlerine ulaflması beklenmektedir. LED üretici bir firmanın deklare etti¤ine göre, laboratuvar ortamında kırmızı ıflıkta 108 lm/W de¤eri yakalanmıfltır. LED ıflık de¤erleri konusunda dikkat edilmesi gereken bir konuda ıflık açılarıdır. LED’ler yönlendirilmifl ıflık oldukları için ıflık de¤erleri, cd (candela) veya mcd cinsinden verilmektedir. Iflık açıları düflük tutularak yüksek candela de¤erleri telaffuz edilmektedir. LED seçiminde de¤erlendirme yapılırken bu konu dikkate alınmalıdır. Yarın Aydınlatma dahil o kadar çok genifl alanda kullanılacak ki, bunları sayarak kullanım alanlarını sınırlamayalım. Sonuç olarak LED ıflık tasarımcısının vazgeçemeyece¤i bir konudur. Büyüleyen ıflı¤ı, verimlili¤i, faydaları ile ıflıkla u¤raflan herkesin ilgi oda¤ıdır. Iflı¤ın gelece¤i LED ile kesiflmifltir. Bize düflen konuya uzak kalmayıp geliflmeleri takip etmektir. Kaynaklar: • Bhattacharya,P (1997) Semiconductor Optoelektronic Devices, Prentice-Hall, USA. 206-230 • Hicman,I (1997) A look at Light, Elektronic World, 466-471 • http://www2.whidbey.net/opto/LEDFAQ/The%20LED%20FAQ%20Pages.html • http://www.osram-os.com • http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/hbase/electronic/led.html • http://www.supertex.com/feature_osram_gateway.html • http://www.antrak.org.tr/gazete/042004/yazi07.html 22 Acil Ayd›nlatma ve Yönlendirme Armatürleri 2. Yönlendirme ‹flaretleri Bütün yapılarda çıkıfl noktalarına kolaylıkla ulaflılabilmesi için kaçıfl yollarında acil durum yönlendirmesi yapılmalıdır. Acil durum yönlendirmesi, bu amaçla yapılmıfl aydınlatma armatürleri ile sa¤lanabilir. Bir yönlendirme iflaretinin azami görülebilir uzaklı¤ı iflaret yüksekli¤inin 200 katı olarak de¤erlendirilerek yeterli sayıda yönlendirme iflareti tesis edilmelidir. 3. Acil Durum Aydınlatma Seviyeleri Kaçıfl yolları üzerinde ve toplanma için kullanılan yerlerde acil durum aydınlatma üniteleri, kaçıfl yolunun merkez hattında, tabanlarda ve yürüme yüzeylerindeki acil durum aydınlatma seviyesi en az 1 lux olacak flekilde seçilmeli ve yerlefltirilmelidir. Acil durum aydınlatma süresinin sonunda bu seviye 0.5 lux’den daha afla¤ıya düflmemelidir. Acil durum aydınlatma süresi asgari 1 saat olmak üzere, binanın kullanıcı yüküne ba¤lı olarak 2 veya 3 saat olarak belirlenebilir. 4. Tehlike Riski Yüksek Alanlar Hareketli makinalar ve kimyevi maddeler gibi tehlike oluflturan yüksek riskli mahallerde, normal aydınlatma seviyesinin en az %10’u ya da en az 15 lux olacak flekilde acil durum aydınlatması yapılmalıdır. Yüksek riskli mahallerde en yüksek ve en düflük aydınlatma seviyesine sahip noktalar arasındaki oran 10:1’den fazla olmamalıdır. 5. Sınıflandırma Acil aydınlatma, normal aydınlatma sisteminin yangın, deprem, terör, sabotaj vb. nedenlerle enerjisinin kesilerek devre dıflı kalması durumunda devreye girmeli ve ve normal aydınlatmanın sa¤landı¤ı kaynaktan ba¤ımsız olarak beslenecek biçimde tesis edilmelidir. Bazen flebeke gerilimi tamamen kesilmeden normal sınırlarının altına düflebilir, ortamda floresan veya deflarj lambaları varsa aydınlatma devre dıflı kalabilir ve ortam karanlık bir hale gelebilir. Acil aydınlatma sistemi flebeke gerilimini izleyerek normal olmayan bu tür gerilim düflümlerini bir hata olarak de¤erlendirmeli ve derhal devreye girmelidir. EN 1838 standardı acil aydınlatmayı afla¤ıdaki gibi sınıflandırmaktadır. Acil Aydınlatma (Emergency Lighting) Acil Kaçıfl Aydınlatması (Emergency Escape Lighting) Kaçıfl Yönlendirme Aydınlatması ( Escape Route Lighting) Yedek Amaçlı Acil Aydınlatma (StandbyLighting) Açık Alan Aydınlatması (Open Area Lighting) Yüksek Riskli Çalıflma Alanı Aydınlatması (High Risk Task Area Lighting) Acil Ayd›nlatma ve Yönlendirme Armatürleri 23 5.1 Acil Aydınlatma (Emergency Lighting) Normal aydınlatma sistemi beslemesinde bir hata durumunda öngörülen aydınlatmadır. 5.2 Acil Kaçıfl Aydınlatması (Emergency Escape Lighting) Acil bir durumda insanların binadan güvenli bir flekilde tahliye edilmesini sa¤larken potansiyel tehlikelere müdahale ve ilkyardım yapılmasına imkan sa¤layan acil aydınlatma türüdür. 5.3 Yedek Amaçlı Acil Aydınlatma (Standby Lighting) Normal çalıflmaların önemli bir de¤ifliklik olmaksızın, devamı için öngörülen acil aydınlatma türüdür. Acil durum kaçıfl aydınlatma senaryolarına dahil edilmez, e¤er acil kaçıfl aydınlatması için düflünülüyorsa devreye girme süresi ve tesisat flartları gibi ilgili bütün flartları yerine getirmelidir. 5.4 Kaçıfl Yönlendirme Aydınlatması (Escape Route Lighting) Acil bir durumda, kaçıfl yollarını aydınlatarak ilgili alanın güvenli bir flekilde boflalması amacıyla kaçıfl yönünü açıkça göstererek insanların binadan güvenli bir flekilde tahliye edilmesini sa¤layan acil aydınlatma türüdür. 5.5 Açık Alan Aydınlatması (Open AreaLighting, Anti-Panic Lighting) Acil bir durumda, tanımlanmıfl olan kaçıfl yollarına ulaflılmasını sa¤layan di¤er bölümler, 60m’den büyük bölgeler veya toplanma bölgeleri için öngörülen aydınlatmadır. 5.6 Yüksek Riskli Çalıflma Alanı Aydınlatması (High Risk Task Area Lighting) Acil bir durumda, tehlikeli bir ifllem veya durumun oluflabilece¤i yerlerde bulunan kimselerin güvenli¤i için yapılan ve bazı sistemler için kullanıcılarına uygun devreden çıkarma ifllemlerine olanak tanıyan aydınlatmadır. 6. Acil Durum Ayd›nlatma Sisteminde Bulunan Cihazlar Acil aydınlatma sistemi afla¤ıdaki cihazlardan oluflur. 6.1 Acil Durumda Aydınlatma Sa¤layan Cihazlar Çıkıfllara do¤ru yönlendirilen insanların - kaçıfl yolları, açık alanlar, riskli bölgeler gibi bulunabilece¤i ve geçebilecekleri yerleri aydınlatan cihazlardır. 6.1.a Acil Aydınlatma Armatürleri • ‹çinde lamba bulunan ıflıklı cihazlardır. • Montaj yükseklikleri 2 ile 4.5 metre arasında olmalıdır. • Duvara, tavana veya asma tavana monte edilir. • Tij, zincir, askı teli vb. elemanlarla sarkıtılarak da asılabilir. 24 Acil Ayd›nlatma ve Yönlendirme Armatürleri 6.1.b Oynar Bafllıklı Acil Aydınlatma Armatürleri • Duvara monte edilirler. • Oynar bafllıklı spotları yönlendirilerek istenen do¤rultuya ayarlanabilir. • Fabrika, garaj, spor salonu vb. genifl hacimli alanlar ile yüksek seviyede aydınlatma gereken ortamlar için uygundur. 6.1.c Acil Aydınlatma Dönüfltürme Üniteleri • Ortamdaki seçilen armatürlerin içine veya yakınına monte edilir. • Normal flartlarda armatür di¤er aydınlatma armatürleri gibi istendi¤inde açılıp kapatılabilir. • Acil durumda armatürde bulunan lambalardan birisi gerekli olan acil aydınlatma seviyesinde yanarak acil aydınlatma sa¤lar. 6.2 Acil Durumda Yönlendirme Sa¤layan Cihazlar ‹nsanları çıkıfllara do¤ru yönlendiren duvara, tavana, asma tavana, do¤rudan veya tij, zincir vb. bir askı elemanı ile asılarak monte edilebilen yönlendirme cihazlarıdır. 6.2.a Acil Durum Yönlendirme Armatürleri • ‹çinde lamba bulunan ıflıklı cihazlardır. • Tek veya çift yüzlü olabilir. • Üzerlerinde yönlendirme sa¤layan grafik iflaretler bulunmaktadır. • Montaj yükseklikleri 2 ile 2.5 metre arasında olmalıdır. • Duvara, tavana veya asma tavana monte edilir. • Tij, zincir, askı teli vb. elemanlarla sarkıtılarak da asılabilir. 6.2.b Harici Olarak Aydınlatılan Yönlendirme ve Güvenlik ‹flaretleri • Iflıksız yönlendirme, ilkyardım, yangın söndürme tüpü, yangın dolabı vb. güvenlik ve iflaret levhaları içindir. • Monte edildi¤i yerde 5.1 maddesinde açıklanan cihazlardan birisi ile aydınlatılarak yönlendirme sa¤larlar. • Montaj yükseklikleri 2-2.5 metre arasında olmalıdır. • ‹flaretler fosforlu olarak tabir edilen tiplerden de olabilir. 7. Acil Durum Ayd›nlatma Sisteminde Yerlefltirme Esaslar› 7.1 Çıkıfl Kapısının Üzerinde • Ana çıkıfl kapısının üzerinde yönlendirme iflareti olmalıdır. • Çıkıfl yolu üzerinde bulunan di¤er kapıların üzerinde de yönlendirme iflareti olmalıdır. • Montaj yükseklikleri en fazla 2.5 metre olmalıdır. Acil Ayd›nlatma ve Yönlendirme Armatürleri 25 7.2 Son Çıkıfl Kapısının Dıflında Tahliyenin yavafllamaması ve binadan çıkanların dıflarıda karanlıkta kalmaması açısından son çıkıfl kapısının dıflında bir aydınlatma cihazı bulunmalıdır. 7.3 Koridorlarlarda Aydınlatma, Sonunda Yönlendirme - Koridorların tahliye açısından aydınlatılmıfl olması gerekir. - Koridorun sonunda bulunan kapı üzerinde bir yönlendirme iflareti bulunmalıdır. - Kapı çıkıflında baflka bir yönlendirme iflareti görülmelidir. 7.4 Dönüfl Noktalarında Tahliye sırasında yön de¤iflimi gerekiyorsa burada tahliye hızını aksatmamak için aydınlatma cihazı ve yönlendirme iflareti olmalıdır. 7.5 Koridorların Kesiflme Noktalarında Koridorların kesiflme noktasında farklı yönlerden gelen kimselerin çarpıflmadan do¤ru yöne devam etmeleri açısından aydınlatma cihazı olmalı bu noktaya ulaflınca bir yönlendirme iflareti görülmelidir. 7.6 Her Iflıksız Yönlendirme ‹flaretinin Yanında Dıflarıdan aydınlatılan ıflıksız yönlendirme iflaretleri 6.1 maddesindeki bir cihaz ile aydınlatılmalıdır.Aydınlatma cihazının iflarete yatay düzlemde uzaklı¤ı en fazla 2 metre olmalıdır. 7.7 Döfleme Seviyesinin De¤iflti¤i Yerlerde ‹nsanların tahliye sırasında takılıp yuvarlanmaması için döfleme seviyesinin de¤iflti¤i yerlerde bir aydınlatma cihazı bulunmalıdır. Buraya takılıp yuvarlanan bir kifli arkadan gelenlere engel olabilece¤i gibi kendisinin de ezilme ve yaralanma riski vardır. Acil aydınlatma cihazı, basama¤ın gölgesi oluflmayacak flekilde, düflük seviyeli kısmın tarafına yerlefltirilmelidir. 26 Acil Ayd›nlatma ve Yönlendirme Armatürleri 7.8 Merdivenlerde Bir önceki maddedeki gibi merdivenlerde de bir acil aydınlatma cihazı bulunmalıdır. Acil aydınlatma cihazı, merdivenlerin gölgesi oluflmayacak flekilde, merdivenin alt kısmına yakın bir yere yerlefltirilmelidir. Yangın merdivenleri de bu kapsamda de¤erlendirilmeli ve aydınlatılmalıdır. 7.9 Yürüyen Merdivenlerde Elektrik kesintisinde yürüyen merdivenler normal merdivene dönüflür. Bir önceki maddedeki gibi buralarda da bir acil aydınlatma cihazı bulunmalıdır. Acil aydınlatma cihazı, merdivenlerin gölgesi oluflmayacak flekilde, merdivenin alt kısmına yakın bir yere yerlefltirilmelidir. 7.10 Yangın Söndürme Cihazının Bulundu¤u Yerlerde Yangın durumunda yangına acil müdahale edilmesi açısından yangın söndürme tüplerinin ve yangın dolabının görünür durumda olması gerekmektedir. Bu açıdan bu tür noktalarda bir acil aydınlatma cihazı bulunmalı, yangın söndürme cihazına yatay düzlemde uzaklı¤ı en fazla 2 metre olmalıdır. 7.11 Yangın Alarm Butonunun Bulundu¤u Yerlerde Ani bir sebeple binanın derhal tahliye edilmesi gerekebilir, alarm sistemini devreye sokarak tahliyeyi bafllatmak açısından yangın alarm butonlarının görünür durumda olması gerekmektedir. Bu açıdan bu tür noktalarda bir acil aydınlatma cihazı bulunmalı, yangın alarm butonlarına yatay düzlemde uzaklı¤ı en fazla 2 metre olmalıdır. 7.12 ‹lkyardım Malzemelerinin Bulundu¤u Yerlerde Acil durumlarda yaralanan kimselere ilkyardım yapılarak derhal müdahale edilmesi açısından ilkyardım teçhizatının görünür durumda olması gerekmektedir. Bu açıdan bu tür noktalarda bir acil aydınlatma cihazı bulunmalı, ilkyardım teçhizatına yatay düzlemde uzaklı¤ı en fazla 2 metre olmalıdır 7.13 ‹lkyardım Odalarında Acil durumlarda yaralanan kimselere ilkyardım yapılarak acil müdahale edilmesi açısından ilkyardım odalarının görünür durumda olması gerekmektedir. Acil Ayd›nlatma ve Yönlendirme Armatürleri 27 7.14 Bina Yerleflim fiemasının Bulundu¤u Yerlerde Bina yerleflim ve tahliye planını gösteren flemaların bulundu¤u noktaların görünür durumda olması gerekmektedir. Bu açıdan bu tür noktalarda yatay düzlemde uzaklı¤ı en fazla 2 metre olan bir acil aydınlatma cihazı bulunmalıdır. 7.15 Asansörlerde EN81-1 standardına göre asansörlerin içinde de acil aydınlatma cihazı bulunmalıdır. 7.16 Engelli Tuvaletleri ile 8m’den Büyük Tuvaletlerde Bu tür yerlerde karanlıkta kapının bulunması çok zordur karanlıkta panik, düflme ve yaralanmalar olabilir. ‹nsanların bu tür yerlerden yaralanmadan çıkabilmesi için içeride acil aydınlatma cihazı bulunmalıdır. 7.17 Tehlike Riski Yüksek Hareketli Makine veya Kimyasal Banyoların Bulundu¤u Alanlarda Tehlike riski yüksek mahallerde kazaların oluflmaması acil aydınlatma cihazı bulunmalıdır. 7.18 Jeneratör Odalarında Elektrik üretim mahallerinde gerekti¤inde elektrik sistemine kontrol ve kumanda edilmesi açısından acil aydınlatma cihazı bulunmalıdır. 7.19 Elektrik ve Kumanda Odalarında Elektrik da¤ıtım mahallerinde gerekti¤inde elektrik sistemine kontrol ve kumanda edilmesi açısından acil aydınlatma cihazı bulunmalıdır. 7.20 Garajlarda ve Yaya Yollarında Bina içinde bulunan kapalı garajlarda ve yaya yollarında risksiz bir tahliye için acil aydınlatma cihazı bulunmalıdır. 28 Acil Ayd›nlatma ve Yönlendirme Armatürleri 7.21 Toplu Örnekler a- Merdivenlerde ve yürüyen merdivenlerde: Basamaklar aydınlanacak ve gölge oluflmayacak flekilde acil aydınlatma armatürü yerlefltirilmeli, montaj yüksekli¤i 4.5 metreyi geçmemelidir. (7.8 ve 7.9) b- Döfleme seviyesinin de¤iflti¤i yerlerde: Döflemede gölge oluflmayacak flekilde acil aydınlatma armatürü yerlefltirilmeli, montaj yüksekli¤i 4.5 metreyi geçmemelidir. (7.7) c- Dönüfl noktalarında: Tahliye hızını aksatmamak ve karflı duvarın fark edilmesini sa¤lamak için acil aydınlatma armatürü yerlefltirilmeli, montaj yüksekli¤i 4.5 metreyi geçmemelidir. (7.4) d- Çıkıfl kapısının üzerinde: En fazla 2.5 metre yüksekli¤ine monte edilmifl harici olarak aydınlatılan (ıflıksız) yönlendirme iflareti için tavandan onu aydınlatan ve yatay düzlemde en fazla 2 metre uzaklı¤ında olan acil aydınlatma armatürü yerlefltirilmelidir. (7.6) e- Yangın söndürme tüpleri, yangın dolabı, yangın ihbar butonu vb. cihazının bulundu¤u yerlerde: Bu noktaların yatay düzlemde en fazla 2 metre uzaklı¤ına acil aydınlatma armatürü yerlefltirilmeli, montaj yüksekli¤i 4.5 metreyi geçmemelidir. (7.10 ve 7.11) f- Son çıkıfl kapısı: Kapı içine en fazla 2.5 metre yüksekli¤ine monte edilmifl yönlendirme cihazı (7.1), kapı dıflına ise en fazla 4.5 metre yüksekli¤e monte edilmifl bir acil aydınlatma cihazı yerlefltirilmelidir. (7.2) g- ‹lkyardım teçhizatının bulundu¤u yerler: Bu noktaların yatay düzlemde en fazla 2 metre uzaklı¤ına acil aydınlatma armatürü yerlefltirilmeli, montaj yüksekli¤i 4.5 metreyi geçmemelidir.(7.12) h- Koridorların kesiflme noktaları: Farklı yönlerden gelen kimselerin çarpıflmadan do¤ru yöne devam etmeleri açısından en fazla 4.5 metre yüksekli¤e monte edilmifl acil aydınlatma armatürü yerlefltirilmeli (7.5), bu noktaya ulaflınca en fazla 2.5 metre yüksekli¤e monte edilmifl bir yönlendirme iflareti görülmelidir. (7.3) Acil Ayd›nlatma ve Yönlendirme Armatürleri 29 8. Kaç›fl Yollar›nda Acil Durum Ayd›nlatmas› Acil bir durum olufltu¤unda tahliye için belirlenmifl olan yola kaçıfl yolu denir. Gerçek bir kaçıfl yolu, bir yapının herhangi bir noktasından yer seviyesindeki caddeye kadar olan devamlı ve engellenmemifl kaçıfl yolunun tamamıdır. Kaçıfl yolları kapsamına bir bütün olarak; a- Oda ve di¤er ba¤ımsız mekanlardan çıkıfllar b- Her kattaki koridor ve benzeri geçitler c- Kat çıkıflları d- Zemin kata ulaflan merdivenler e- Zemin katta merdiven baflından aynı kattaki binanın son çıkıflına götüren yollar f- Son çıkıfl, dahildir. Asansörler kaçıfl yolu olarak kabul edilemez. Yangın merdivenleri de kaçıfl yolunun bir bölümüdür. 2 metre geniflli¤ine kadar olan kaçıfl yollarında, kaçıfl yolunun merkez hattı boyunca, döfleme seviyesi üzerinde, herhangi bir noktada acil aydınlatma seviyesi en az 1 lux olmalıdır. Kaçıfl yolu geniflli¤inin yarısından az olmaması gereken orta bant ise bu de¤erin en az %50’si ile aydınlatılmalıdır. 2 metreden genifl kaçıfl yolları yan yana 2 metrelik kaçıfl yolları veya 8. maddede anlatılan açık alan olarak tasarlanmalıdır. Kaçıfl yolunun merkez hattı boyunca en az ve en fazla aydınlatılan noktalar arasındaki oran 40:1’den daha fazla olmamalıdır. Mesela en az aydınlatılan nokta 1 lux ise, en fazla aydınlatılan nokta 40 lux seviyesini aflmamalıdır. Acil aydınlatma seviyesi açısından olması gereken de¤erin %50’si 5 saniye içinde, tamamı ise 60 saniye içinde sa¤lanmalıdır. Tahliye amaçlı acil aydınlatma süresi en az 1 saat olmalıdır. 30 Acil Ayd›nlatma ve Yönlendirme Armatürleri 9. Çal›flma Modu Seçimi Acil aydınlatma ve yönlendirme armatürleri genel olarak dört de¤iflik tipte çalıflırlar. 9.1 Kesintide Yanan (Non-maintained) Yaygın olarak kullanılır, bu tip cihazlarda lamba flebeke gerilimi normal durumda iken sönük olup, flebeke arızası durumunda yanmaya bafllar. Binayı hep aynı kimseler kullanıyorsa yani kullanıcılar binaya yabancı de¤ilse bu tip seçilebilir. 9.2 Sürekli Yanan (Maintained) Yaygın olarak kullanılır, bu tip cihazlarda lamba flebeke gerilimi normal durumda iken yanar, flebeke arızası durumunda lamba yanmaya devam eder. Bazı versiyonlarında lamba harici bir anahtar takılarak istendi¤inde söndürülebilir. Bu özelli¤inden dolayı bazı lamba gündüz söndürülür, gece güvenlik aydınlatması maksadı ile kullanılır. Topluma açık çarflı, alıflverifl merkezi, otel vb. binalarla sinema, tiyatro, e¤lence merkezi vb. yo¤un kullanımı olan mekanlarda bu tür çalıflma modu seçilmelidir. 9.3 Kombine Kesintide Yanan (Sustained / Combined Non-Maintained) Bu tip armatürlerde iki lamba vardır. Lambalardan birisi standart aydınlatma armatürü gibi davranır, harici bir anahtar takılarak istendi¤inde söndürülebilir. Di¤er lamba ise sadece flebeke arızası durumunda devreye girer. 9.4 Kombine Sürekli Yanan (Combined Maintained) Bu tip armatürlerde iki lamba vardır. Lambalardan birisi standart aydınlatma armatürü gibi davranır, harici bir anahtar takılarak istendi¤inde söndürülebilir. Her iki lamba flebeke arızası durumunda devreye girer. 10. Test, Bak›m ve Garanti Binanın, acil aydınlatma konusunda Elektrik ‹ç Tesisleri Proje Yönetmeli¤i’ne göre hazırlanmıfl bir projesi olmalı, bu projede ilgili tüm cihazlar yer almalı ve zaman içinde yapılan de¤iflikliklerin güncellenmesi sa¤lanmalıdır. Planlı olarak yapılan test ve bakım raporlarının sonucu bir kayıt defterinde tutulmalıdır. Kayıt defterinde sistemin devreye alınması, periyodik olarak yapılan test ve bakım ifllemleri, arıza durumunda yapılan müdahaleler, tarihler ve ilgili personel gibi bilgileri içermelidir. Acil Ayd›nlatma ve Yönlendirme Armatürleri 31 Tüm test ifllemleri bu konuda yetkili ve bilgili bir kifli/kurum tarafından yapılmalı ve sonuçları kaydedilmelidir. E¤er otomatik bir test düzeni varsa alınan veriler ayda bir kaydedilmelidir. Test ifllemi gündüzleri ve binanın tenha oldu¤u zamanlarda mesela hafta sonları yapılmalıdır. 10.1 Aylık Test Bu test her bir cihaz için yapılmalıdır. Bunun için cihazların besleme gerilimi merkezi test anahtarı veya aydınlatma sigortasından (14. maddedeki flekillere bakınız) kesilerek veya cihazın üzerindeki test butonuna basılarak yapılmalıdır. Aydınlatma ve yönlendirme cihazlarının açıkça görünür durumda oldu¤u ve düzgün olarak çalıfltı¤ı 5-10 dakika gibi kısa bir sürede test edilmelidir. Bu süre sonunda cihazlara tekrar besleme gerilimi uygulanır ve flarj göstergeleri kontrol edilerek bu durumun teyidi alınmalıdır. 10.2 Yıllık Test Bu test aylık olarak yapılan test ile aynıdır sadece cihazları gerekti¤i kadar süre devrede kalıp kalmadı¤ı da kontrol edilmelidir. Bu süre sonunda cihazlara tekrar besleme gerilimi uygulanır ve flarj göstergeleri kontrol edilerek bu durumun teyidi alınır. Cihazların bazı parçaları belli periyotlarda de¤ifltirilmelidir bu açıdan bakımdan geçirilmelidir. Bakımlar yıllık test sırasında yapılmalıdır. 10.3 Bakım Yine cihazlarda kullanılan bataryalar da sonsuz ömürlü de¤ildir, 3-5 yıl sonra kapasitelerinde azalmalar bafllar. Yıllık test sırasında süre testini geçemeyen cihazların aküleri yenileri ile de¤ifltirilmelidir. Bakım sırasında cihaz içi ve dıflı tozlanmalar temizlenmeli, güvenlik açısından flebeke ba¤lantı klemensi ile lamba ve batarya soketlerinin sıcaklık ve ultraviyoleden etkilenme durumu gözlenmelidir. 10.4 Garanti 23.2.1995 tarihli ve 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 31 inci maddesi ve bu Kanunun 4822 sayılı Kanunla de¤iflik, 13 üncü maddesine dayanılarak düzenlenen 14.06.2003 tarih ve 25138 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Garanti Belgesi Uygulama Esaslarına Dair Yönetmelik çerçevesinde üretilen veya ithal edilen tüm acil aydınlatma cihazları malzeme ve imalat hatalarına karflı en az 2 yıl garantilidir. Bu yönetmelik hükümlerini Sanayi ve Ticaret Bakanlı¤ı yürütmektedir. 32 Acil Ayd›nlatma ve Yönlendirme Armatürleri Acil Ayd›nlatma ve Yönlendirme Armatürleri Proje Örne¤i Acil Ayd›nlatma ve Yönlendirme Armatürleri 33