Sunum 16

ATIK PİL VE AKÜMÜLATÖRLERİN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ VE UYGULAMALARI Atık Yönetimi Dairesi Başkanlığı
Özel Atıklar Şubesi
Ziya DURUCAN
Pillerin Tipleri ve Kullanım Alanları
Pil Tipleri
Şekli ve Boyutlar
Tipik Voltajı (Volt)
Kullanım Alanı Islak Hücreli Piller
Kurşun‐Asit (Akü) Dikdörtgen
Taşıtlar, motorsikletler, botlar
Kuru Hücreliler Primer Piller
Silindir, dikdörtgen, 9‐V, D, C, 1.5, 9 Flaş lambaları, radyolar, oyuncaklar, saatler, traş
Karbon‐Çinko AA,AAA
makineleri 1.5, 8 Radyolar, oyuncaklar, kaset çalarlar, hesap Silindir, dikdörtgen, Yatsı, Alkali Düğme, 9‐V, D, C, AA,AAA
makineleri, kameralar İşitme aletleri, saatler, kameralar, hesap makineleri, Düğme, silindir, D, C, AA, AAA
kalpleri düzenleyen aletler Cıva oksit 1.55
Hesap makineleri, kameralar, bilgisayarlar, saatler, Gümüş oksit Düğme
işitme cıhazları
1.4
Çinko Hava Düğme
İşitme cihazları, paket hoparlör aletleri
3
Paket hesap makineleri, saatler ve fotoğrafçılık Düğme, dikdörtgen, 3V, cihazları, taşınabilir CD çalarlar, duman alarm 6V, 9‐V, C, AA, madeni para, ve düğme
sistemleri Lityum Kuru Hücreler ‐Sekonder Piller
1.2
Güç aletleri, vakumlu temizleme aletleri, taşınabilir Nikel –
Silindir, düğme, 9‐V, D, C, AA, telefonlar, oyuncaklar, lap‐top bilgisayarlar, traş
makineleri, fotoğraf makineleri
Kadmiyum AAA
1.2
Nikel Metal Hidrid
Silindir, düğme Mobil telefonlar, lab‐top bilgisayarlar comcorders
4
Lityum İyonu
Düğme, dikdörtgen , yatsı
Mobil telefonlar, lab‐top bilgisayarlar vb.
Çeşitli Pillerin Boyutları ve Voltajı
Boyut
Şekli ve Boyutu
Voltajı (Volt)
D (Büyük Boy)
Silindir: boy 61.5 mm, çap 34.2 mm
1.5
C (Orta Boy)
Silindir: boy 50.0 mm, çap 26.2 mm
1.5
AA (Kalem)
Silindir: boy 50.5 mm, çap 14.5 mm
1.5
AAA (İnce Kalem)
Silindir: boy 44.5 mm, çap 10.5 mm
1.5
9 Volt (Dikdörtgen)
Düğme
Dikdörtgen: boy 48.5 mm, genişlik
26.5 mm, derinlik 17.5 mm,
Düğme: çapları 4.8mm,‐11.4
yüksekliği, 1.05 – 5.4 mm
9
Elektro kimyasal sisteme mm, bağlı olarak 1.2, 1.35, 1.4, 1.5 veya 1.55 arasında değişir.
Akü
Kurşun asit pilleri (aküleri), sülfürik asit elektrolitleri içinde kurşun ve kurşun oksit elektrotları içerir. Bir otomobil kurşun‐asit aküsü ortalama 8 kg kurşun 0.454 kg sülfürik asit içerir. 4
AKÜ ELEMANLARI
1 : PLAKA
2 : PERDE
3 : SEPERATÖR
4 : GRİFT
4
a) Starter Aküler
 Otomobiller
 Hafif ticari araçlar
 Ağır ticari araçlar
 Deniz araçları
 Motosikletler
 Golf araçları
 Bahçe araçları
b)
Endüstriyel Aküler
 Telekom santralları,
 Enerji santralları,
 Forkliftler,
 Kesintisiz güç kaynakları
 Diğer kullanımlar
Pillerde Potansiyel Tehlikeli ve Toksik Ağır Metaller *:Düğme hücre stillerde
Kadmiyum
(%)
Cıva (%)
Alkali
0.01
0.025 (0.6)*
8‐18
Çinko‐Karbon 0.03
0.01
12‐20
Cıva Oksit
30‐50
10‐15
Gümüş Oksit
0.5‐1.0
Çinko‐Hava 1‐2.0
Pil Tipi Nikel Gümüş (%)
(%)
30‐45
Çinko (%)
30‐35
35‐40
Atık Akümülatör Bileşenleri
Bileşen
8
Yüzde
Kurşun
% 60
Plastik % 12
Asitli su % 22 Filtre tozu+ Cüruf % 6 Cıva
•
•
•
•
•
Cıva doğada bozulmaz. toksittir.
Akan pildeki cıva hızla deri veya solunum yolu ile vücuda girebilir. Dünya Sağlık Teşkilatına göre içme suyunda cıvanın 0.001 mg/lt fazla olması istenmez.
İçme suyu veya gıda zinciri yolu ile insan vücuduna giren cıva;
–
–
–
–
•
•
Parastezi, ataksi, dişartri ve sağırlık gibi nörolojik bozukluklara,
Merkezi sinir sisteminin tahribine ve kansere,
Böbrek, karaciğer, beyin dokularının tahribine,
Kromozonları tahrip edip sakat doğumlara neden olmaktadır.
Cıva oksit pilindeki cıva miktarı 800.000 litre suyun kirleterek içme suyu standartları üzerine çıkartır. Tüm pillerdeki cıva miktarı eser miktarda olsa dahi miktarı pil üzerine yazılmalı. • MİNAMATA HASTALIĞI ‐ Minamata‐Japonya'da 1953
Kadmiyum
Ağır metaller içerisindeki en tehlikeli ve toksit maddelerden biridir.
İtai – itai ve akciğer hastalıklarına, prostat kanserine, kansızlığa, doku
tahribine,
Anfiyen ve kronik neval tübüler bozukluğa ve böbrek üstü bezlerin
tahribine neden olur.
Kadmiyumun vücuttaki yarılanma ömrü 10‐25 yıl arasında değişir.
Dolayısıyla havada, gıdada ve içme suyunda kadmiyum bulundukça,
kadmiyumun sudaki birikmesi artarak devam eder.
İçme suyu veya gıda zinciri ile kadmiyumun %2’si vücutta birikirken,
solunum yolu ile gelen kadmiyumun %10‐50’si vücutta tutulur.
Dünya Sağlık Teşkilatına göre içme suyunda kadmiyumun 0.005
mg/lt’den fazla olması istenmez.
Evsel çöpteki kadmiyumun %50’si pillerdeki kadmiyumdan ileri
gelmektedir.
Kurşun (Pb)
Kurşun vücuda solunum, içme suyu ve gıda zinciri yolu ile
girer.
Vücuda giren kurşun ciğerlere kadar ulaşır ve ciğerlerde yavaş
yavaş absorbe edilerek kana karışır. Kurşun kan yolu ile önce
karaciğer, böbrek, beyin ve kas gibi yumuşak dokularda 35‐40
gün bekledikten sonra kurşun metabolitleri yardımı ile kemik
ve diş gibi sert dokularda yarılanma süresi 20 yıldır.
Kurşun; işitme bozukluğuna, sinir iletim sisteminde ve
hemoglobin bileşiminde düşmeye, kansızlığa, mide ağrısına,
böbrek ve beyin iltihaplanmasına, kısırlığa, kansere ve ölüme
neden olmaktadır.
Dünya Sağlık Teşkilatına göre içme suyunda kurşunun 0.05
mg/lt’den fazla olması istenmez.
Mangan, sinir ve solunum sistemine zarar vermesi, yüksek
dozajlarda maruz kalınması halinde DNA yapılarını bozması,
siroz, zatüre, bronşit ve grip,
Çinko, kornea iltihapları, yemek borusu hasarları, akciğer
ödemleri, mide kramplarına, anemi ve kolesterol
seviyesindeki değişimlere,
Nikel, deri ve dişeti iltihapları, akciğer ödemleri ve geniz
kanseri,
Lityum, parkinson, anemi, akciğer kanseri,
Gümüş, körlüğe, doku bozuklukları ,
Potasyum hidroksit, temas edilen bölgede dokuların ölmesine
neden olur.
PİL ve AKÜLERİN YÖNETİMİNDE
• Bilinçlendirme
ve
bilgilendirmeye
yönelik
faaliyetlerin
gerçekleştirilmesi ,
• Kullanıcının bilinçlendirilmesine yönelik etiketlenmesi ve
işaretlenmesi,
• Daha uzun ömürlü ve şarj edilebilir Pil ve Akümülatörlerin
BUNLARDA YÖNETMELİĞİN TEMELİNİ üretilmesi ve kullanılması
OLUŞTURMAKTADIR
• Ağır metal içeriğinin
düşürülmesi ve belli orandan fazla ağır metal
içeren pillerin yurt içine girmesini yasaklanması,
• Piyasaya sürülen pil ve akülerin kullanım ömrü sonrasında
piyasadan toplanması,
• Diğer evsel atıklarla karıştırılmaması, beraber depolanmaması,
yakılmaması ve alıcı ortama verilmemesi,
• Mümkün olduğu ölçüde geri kazanılması, gerekmektedir.
14
KULLANIM ÖNCESİ
ATIK PİL VE AKÜMÜLATÖRLERİN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ
KULLANIM SONRASI
ESASLARI DÜZENLEMEKTEDİR
Bakanlık
İl Müdürlüğü
GÖREV VE YETKİLER
Belediyeler
16
Üreticiler
Tüketiciler
Satış Noktaları
YÜKÜMLÜLÜKLER
Geçici Depolama
Geri Kazanımcı
Taşıyıcı
17.10.2015
17
YETKİLENDİRİLMİŞ KURULUŞ
18
YETKİLENDİRİLMİŞ KURULUŞ
19
PİL DÖNGÜSÜ
İthalatçı
ÜRETİM
Çevre Uyum Belgesi
g
İTHALAT
ETİKETLEME
PİYASAYA SÜRME
TÜKETİM
TOPLAMA NOKTALARI
ATIK PİL
TAP DERNEĞİ
AYRIŞTIRMA TESİSİ
BELEDİYELER
GERİ KAZANIM
KATI ATIK DEPOLAMA SAHASI‐Atık Pil Deposu
AKÜ DÖNGÜSÜ
İTHALAT
PİYASAYA SÜRME
ETİKETLEME
ÜRETİM
AKÜ DEĞİŞİMİ
DEPOZİTO
SATIŞ YERLERİ
VE GEÇİCİ DEPO ALANI
%90 DEPOZİTO
ATIK AKÜ
GERİ KAZANIM
TÜMAKÜDER
AKÜDER
RAPORLAMA
İTHALAT KISITI
Civa
• Ağırlıkça yüzde iki (%2) den fazla cıva oksit veya cıva içeren düğme tipi piller ve düğme tipi pillerden oluşan pillerin üretimi ve ithalatı yasaktır.
• Ağırlıkça milyonda beş (%0,0005) den fazla cıva içeren (Hg) pillerin üretimi ve ithalatı yasaktır.
• Ağırlıkça onbinde yirmibeş (%0,025) den fazla kadmiyum (Cd) içeren primer pillerin, ithalatı ve üretimi yasaktır.
Kadmiyum
24
• ETİKETLEME
Akümülatörlerin Etiketlenmesi ve İşaretlenmesi
AKÜ- xxx
(Firma Kodu)
DEPOZİTOLUDUR
Pb / Kurşun
GERİ KAZANILIR
GERİ KAZANILACAK AKÜ
26
PİLLER ETİKET VE İŞARETLENMESİ
Ağırlıkça % 0,0005’den fazla cıva (Hg) içeren düğme
tipi piller ile bu tür düğme pillerden oluşturulan
pillerin ambalajları Yönetmelik Ek-1’de gösterilen
sembol ile işaretlenir(aynı zamanda pilin kimyasal
sembolü de yazılacaktır).
Hg
Geri Dönüşüm işareti,
konteyner işareti,
kimyasal sembol
Ni-Cd
27
TOPLAMA
MARKETLER
HASTANELER
OKULLAR
MUHTARLIKLAR
• GEÇİCİ OLARAK BİRİKTİRME VE DEPOLAMA
Atık Pil Geçici Depolama Alanlarının Özellikleri
Atık pillerin geçici depolanmasında;
• İç ve dış yüzeyleri korozyona dayanıklı konteynerler
kullanılması,
• Konteynerlerin kolay taşınabilir ve hacmi asgari 4 m3 veya
daha fazla olması,
• Sızdırmazlık özelliği taşıması gereken konteynerlerin kırmızı
renge boyanarak her iki yüzeyine “Atık Pil Geçici Deposu”
ibaresi yazılması zorunludur.
• Konteynerlerın nakliye kolaylığı olan yerlerde zemini beton
ve üstü kapalı alanlarda bulundurulması gerekli olup, bu
alanlarda yangına karşı her türlü tedbir alınması zorunludur.
17.10.2015
30
Sanayi
Kuruluşları
Fabrika
Sahasında






tezgah,
tesis,
forklift,
çekici ve taşıt araçları
güç kaynakları
ve trafolarda
En Fazla
90 Gün Bekletmek
TAŞIMA
Bu tür atıkların taşınması için Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünden
Atıkların Karayolunda Taşınmasına İlişkin Tebliğ kapsamında
taşıma lisansı alınması zorunludur.
Atık Pillerin Ayrıştırılması
•
TAP Derneği’nin anlaşmalı olduğu
Ankara ve Kocaeli ilinde Pil Ayrıştırma
tesisleri bulunmakta olup,
•
Ayrıştırma tesislerinde Ni‐Cd, Li‐İon
ve Ni‐Mh pilleri türlerine göre
ayrıştırılması yapılmaktadır.
•
Karışık olarak toplanan piller içinden
ayrılan bu piller geri kazanım
amacıyla
yurt
dışına
ihraç
edilmektedir.
17.10.2015
33
Atık Pil Depolama Sahası
Atık piller, belediyelere ait katı atık depolama
sahalarında atık piller için özel olarak dizayn edilmiş
alanlarda nihai olarak bertaraf edilmektedir.
34
Bölge Bayii
( Geçici Depo )
Perakende
Satış
Tüketici
UATF
Açıklama
Valilikten Lisanslı
Geçici Depo
35
Çevre Lisanslı
Geri Kazanım Tesisi
Kapsam Dışı




Endüstriyel kullanım amacına bağlı olarak kalıcı
olarak yerleştirilmiş pillerin bulunduğu aletler,
Bilimsel ve mesleki alanda kullanılan tıbbi aygıtlara
yerleştirilmiş piller,
Kalp Pilleri,
Sadece uzman kişiler tarafından uzaklaştırılması
gereken kesintisiz olarak sürekli çalışması gereken
aletler içerisindeki pil ve akümülatörler bu
Yönetmelik kapsamı dışındadır.
36
B İ T T İ …
Ziya DURUCAN‐ [email protected]