Aspirasyon Uygulamaları Talimatı ENF-TL-21

S.B.
DIġKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞĠTĠM VE ARAġTIRMA HASTANESĠ
ASPİRASYON UYGULAMALARI TALİMATI
Doküman No:ENF-TL-21
Yayın Tarihi:01.04.2013
Revizyon No:00
Revizyon Tarihi:00
Sayfa No: 1 / 4
1. AMAÇ
Aspirasyon uygulamaları ile iliĢkili enfeksiyonların geliĢiminin önlenmesi ve kontrolü ile ilgili gerekli
önlemleri belirlemektir.
2. KAPSAM
Hastalara yapılan aspirasyon uygulamaları sırasında geliĢebilecek enfeksiyonların önlenmesi ve kontrolü
faaliyetlerini kapsar.
3. SORUMLULAR
Bu talimatın uygulanmasından hastanenin tüm birimlerinde aspirasyon uygulamaları yapan sağlık çalıĢanları
sorumludur.
4. TANIMLAR
Açık aspirasyon: Ventilatöre bağlı hastanın ventilasyonunu keserek yapılan aspirasyon iĢlemidir.
Kapalı aspirasyon: Ventilatöre bağlı hastanın ventilasyonunu kesmeden yapılan aspirasyon iĢlemidir.
Endotrakeal aspirasyon: Endotrakeal tüp/trakeostomi kanülünden, bronĢ ve trakeaya girilerek
gerçekleĢtirilir.
Orotrakeal/nazotrakeal aspirasyon: Etkili öksüremeyen, pulmoner sekresyonu olan ve yapay hava yolu
bulunmayan hastalara ağız ve burundan bronĢ ve trakeaya girilerek yapılır.
Orofarengeal/nazofarengeal aspirasyon: Etkili öksürebilmesine rağmen sekresyon atamayan hastalarda,
farenkste son bulacak Ģekilde üst solunum yoluna girilerek yapılır.
5. UYGULAMA
5.1. Temel ilkeler
5.1.1. Mekanik ventilatöre bağlı hastalar, santral sinir sistemi depresyonu ve patolojisi olan hastalar, öksürük
ve yutma refleksinin kaybolduğu durumlar, kas ve sinir hastalıkları aspirasyon uygulanan durumlar olarak
sıralanabilir.
5.1.2. Aspirasyon gerektiren belirtiler arasında hastanın ifadesi, hırıltılı solunum, öksürük, sekresyon varlığı,
taĢipne, hiperventilasyon, siyanoz, taĢikardi, ritm problemleri, kan basıncının artması, terleme, huzursuzluk
sayılabilir.
5.1.3. Aspirasyon sırasında ambu hasta yanında hazır bulundurulmalıdır.
5.1.4. Aspirasyon sondasının çapı, entübasyon tüpü/trakeostomi kanülünün çapının 1/3’ü olmalıdır.
5.1.5. Aspiratör basıncının 80–120 mmHg’ya ayarlanması gereklidir.
5.1.6. TaĢınabilir aspiratör kullanımından kaçınılmalıdır.
S.B.
DIġKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞĠTĠM VE ARAġTIRMA HASTANESĠ
ASPİRASYON UYGULAMALARI TALİMATI
Doküman No:ENF-TL-21
Yayın Tarihi:01.04.2013
Revizyon No:00
Revizyon Tarihi:00
Sayfa No: 2 / 4
5.1.7. Aspirasyon sondası inspirasyon esnasında itilmelidir.
5.1.8. Aspirasyon iĢleminde sonda 15 saniyeden fazla içeride kalmamalıdır.
5.1.9. Ġki uygulama arası en az 20-30 saniye olmalıdır.
5.1.10. Aspirasyon iĢlemi sırasında hastanın kalp hızı, ritmi, solunumu, cilt rengi gözlenmelidir.
5.1.11. Tüm iĢlemler sırasında “El hijyeni prosedürü”(YÖN-PR-14) ve “kiĢisel koruyucu ekipman kullanımı
talimatı”(YÖN-TL-07) na uygun çalıĢılmalıdır.
5.1.12. Hasta enteral besleniyor ise beslenme durdurulmalıdır.
5.1.13. Hastanın pozisyonu baĢ 30-45 derece yukarıda olacak Ģekilde ayarlanmalıdır.
5.2. Açık aspirasyon
5.2.1. Sık aspirasyondan kaçınılmalı, ihtiyaç halinde yapılmalıdır.
5.2.2. Her aspirasyon iĢlemi için yeni ve steril bir kateter kullanılmalıdır.
5.2.3. Solunum sekresyonlarının aspirasyonu sırasında steril eldiven giyilmelidir.
5.2.4. Aspirasyon, kateter sadece bir kez olabildiğince derine sokularak yapılmalıdır.
5.2.5. Sekresyonları yoğun ve sekresyona bağlı tıkacı olan hastalar dıĢında, aspirasyon iĢlemi öncesinde tüp
içine sıvı verilmemeli; eğer sıvı verilmesi gerekiyorsa tek kullanımlık steril solüsyonlar kullanılmalıdır.
5.2.6. Akciğer sekresyonları yeterince temizlendikten sonra yıkama solüsyonunda yıkanan kateter ile ağız
sekresyonları aspire edilmeli ve kateter atılmalıdır.
5.2.7. Yıkama için 500 ml’lik plastik ya da cam ĢiĢeler içindeki serum fizyolojik ya da steril su
kullanılmalıdır.
5.2.8. Solüsyonlar 8 saatten uzun süre kullanılmamalı, yıkama solüsyonu çok kirlenmiĢ ise 8 saat
beklenilmeden değiĢtirilmelidir.
5.2.9. Hazırlanan solüsyon kabının üzerine kullanılmaya baĢlandığı tarih ve saat kaydedilmelidir.
5.3. Kapalı aspirasyon
5.3.1. Kapalı aspirasyon kateterleri fonksiyon bozukluğu geliĢmesi, kateterin tıkanması, kateter
kılıfının delinmesi durumlarında değiĢtirilmeli, aksi halde rutin olarak değiĢtirilmemelidir.
5.3.2. Kapalı aspirasyon uygulanan hastalarda ağız içi sekresyonlarının aspirasyonu ayrı ve steril bir kateterle
yapılmalıdır.
5.3.3. Ağız içi sekresyonlar için kullanılan kateterler hasta baĢında bekletilmemeli ve tekrar
kullanılmamalıdır.
S.B.
DIġKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞĠTĠM VE ARAġTIRMA HASTANESĠ
ASPİRASYON UYGULAMALARI TALİMATI
Doküman No:ENF-TL-21
Yayın Tarihi:01.04.2013
Revizyon No:00
Revizyon Tarihi:00
Sayfa No: 3 / 4
5.3.4. Sekresyonları yoğun ve sekresyona bağlı tıkacı olan hastalar dıĢında, aspirasyon iĢlemi öncesinde tüp
içine sıvı verilmemeli; eğer sıvı verilmesi gerekiyorsa tek kullanımlık steril solüsyonlar kullanılmalıdır.
5.3.5. Hastane vakum sistemine bağlı sabit aspiratörler aracılığı ile açık ya da kapalı aspirasyon uygulanan
her hastada aspiratörün içindeki tek kullanımlık torba iĢaretli seviyeye kadar dolunca yenisi ile değiĢtirilmeli;
her hasta için torba, hortum, varsa çam ucu değiĢimi yapılmalıdır.
5.3.6. 24 saatten uzun süre entübe kalması beklenen hastalarda subglottik alanda biriken
sekresyonların aspirasyonuna imkan veren dorsal lümenli endotrakeal tüpler tercih edilmelidir.
5.4. Endotrakeal aspirasyon
5.4.1. Hasta ventilatörden ayrılmalıdır.
5.4.2. Aspirasyon sondası aseptik tekniğe uygun olarak sağ ele alınmalıdır.
5.4.3. Sol el ile aspirasyon sondası alt ucundan kıvırıp sabitlenmeli, sağ eldeki sonda inspiryum esnasında
tüpten içeri itilmelidir.
5.4.4. Sonda kendi etrafında döndürülerek ve yavaĢça geri çekilerek aspirasyon yapılmalıdır.
5.4.5. Çıkarılan kateter, bir kez daha içeri itilerek aspirasyon yapılmamalıdır.
5.4.6. Sonda sağ eldeki eldiven içinde kıvrılarak, eldivenle birlikte tıbbi atık çöpüne atılmalıdır.
5.4.7. Hasta tekrar ventilatöre bağlanmalı ve yaĢam bulguları kontrol edilmelidir.
5.5. Orotrakeal/nazotrakeal aspirasyon
5.5.1. Orotrakeal aspirasyon yapılacaksa airway yerleĢtirilmelidir.
5.5.2. Hastaya 1 dakika %100 oksijen verilmelidir.
5.5.3. Aspirasyon sondası aseptik tekniğe uygun olarak sağ ele alınmalı ve tüpten içeri itilmelidir.
5.5.4. Sonda kendi etrafında döndürülerek ve yavaĢça geri çekilerek aspirasyon yapılmalıdır.
5.5.5. Çıkarılan kateter, bir kez daha içeri itilerek aspirasyon yapılmamalıdır.
5.5.6. Sonda sağ eldeki eldiven içinde kıvrılarak, eldivenle birlikte tıbbi atık çöpüne atılmalıdır.
5.5.7. ĠĢlem sonunda hastaya 1 dakika %100 oksijen verilmelidir.
5.6. Orofarengeal/nazofarengeal aspirasyon
5.6.1. Aspiratörü açıp, ağız içini farenks de dahil olacak Ģekilde yavaĢça aspire edilmelidir.
5.6.2. Ağız içinde problem varsa, burundan farenkse aspirasyon iĢlemini yapılmalıdır.
S.B.
DIġKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞĠTĠM VE ARAġTIRMA HASTANESĠ
ASPİRASYON UYGULAMALARI TALİMATI
Doküman No:ENF-TL-21
Yayın Tarihi:01.04.2013
Revizyon No:00
Revizyon Tarihi:00
6. İLGİLİ DOKÜMAN
Sağlık hizmeti ile iliĢkili pnömonin önlenmesi kılavuzu 2008
Pnömoni ve ventilatör iliĢkili pnömoni (VĠP) önleme talimatı (ENF-TL-02)
El hijyeni prosedürü (YÖN-PR-14)
KiĢisel koruyucu ekipman kullanımı talimatı (YÖN-TL-07)
Sayfa No: 4 / 4