Hacettepe Üniversitesi Gıda Araştırma Merkezi Rapor 002/2010 1

Hacettepe Üniversitesi Gıda Araştırma Merkezi Rapor 002/2010 1

Hacettepe Üniversitesi Gıda Araştırma Merkezi
Rapor 002/2010
©2010
HÜGAM
POLİKARBONAT
DAMACANA
AMBALAJLARDA
SATIŞA
SUNULAN
DOĞAL
KAYNAK
SULARINDA
BİSFENOL‐A
MİGRASYONU
TARAMA
VE
AR‐GE
PROJESİ
POLİKARBONAT
DAMACANA
AMBALAJLARDA
SATIŞA
SUNULAN
DOĞAL
KAYNAK
SULARINDA
BİSFENOL­A
MİGRASYONU
TARAMA
VE
AR­GE
PROJESİ
Prof.
Dr.
Yaşar
Kemal
Erdem,
Prof.
Dr.
Vural
Gökmen,
Gıda
Müh.
Furkan
Acar
Hacettepe
Üniversitesi
Gıda
Araştırma
Merkezi
1.Giriş
Bisfenol
A;
IUPAC
sistemine
göre
4,4’‐dihidroksi‐2,2’‐difenilpropan
olarak
adlandırılan,
CAS
No.
80‐05‐7,
C15H16O2
kapalı
formülü
ile
ifade
edilen,
228.29
g/mol
ağırlığında
bir
kimyasal
maddedir.
Beyazdan
açık
kahverengine
kadar
farklı
renklerde
olabilen
toz
ya
da
pellet
durumunda
ticari
olarak
üretilmektedir.
Sudaki
çözünürlüğü
120‐300
mg/L
kadardır
ve
doğada
düşük
uçuculuk
sergiler.
Yarılanma
ömrü
2‐4
gün
kadardır
ve
atık
su
arıtım
sistemlerinde
biyolojik
olarak
parçalanmaktadır.
Yukarıda
da
görülen
moleküler
yapısı,
hidroksil
radikalleri
ile
kolayca
tepkimeye
giren
iki
fenol
halkası
içerir.
Bu
“radikal
sönümlendirici”
işlevi
olacağı
anlamına
gelir.
2.5
milyon
tonun
üzerindeki
üretimi
ile
yüksek
miktarlarda
kullanılan
bir
kimyasaldır.
Bir
katalizör
varlığında
,
2
mol
fenolün
1
mol
aseton
ile
tepkimeye
girmesiyle
üretilmektedir.
Epoksi
reçineler,
konserve
kutu
lakları,
PVC
borular,
PC
ambalajlar,
havacılık,
otomotiv,
yapı
malzemeleri
gibi
çok
yaygın
bir
kullanım
alanına
sahiptir.
BPA
üzerindeki
duyarlılığın
nedeni;
kandaki
düzeyinin
başta
“östrojen
benzeri
aktivitesi”
olmak
üzere
birçok
olumsuzluğa
neden
olma
olasılığıdır.
Özellikle
PC
kökenli
bebek
ve
çocuk
malzemelerinde
kullanımı
ve
bunların
hijyenik
nedenler
ile
yüksek
sıcaklıkta
ısı
uygulamaları
nedeniyle,
BPA
migrasyonu,
son
dönemde
AB
ve
ABD’de
üst
düzeyde
tartışılır
duruma
gelmiştir.
Bileşiğin,
zayıf
östrojenik
özelliğe
sahip
olduğu
bilinmektedir,
bu
nedenle
“endokrin
bozucu”
olarak
nitelenmektedir.
Kimi
otoriteler,
BPA’nın
düşük
dozlarının
da
sağlık
açısından
ters
etki
yaratabileceği
(düşük‐doz‐etkisi)
görüşündedirler.
2002
yılında
SCF(Scientific
Committee
on
Food)
tarafından
geçici
olarak
günlük
BPA
alım
miktarı
(TDI),
0.01mg/kg
olarak
ortaya
konulmuştur.
Bu
oran
farelerde
yapılan
bir
çalışma
(Tyl
et
al.,
2002)
baz
alınarak
belirlenmiş
ve
NOAEL
(no
observable
adverse
effect
level;
ters
etki
gözlenmeyen
düzey,
alt
limit)
miktarı
5mg/kg
bw/d
(günde,
vücut
ağırlığı
etkileri
baz
alınarak)
ortaya
konulmuştur.
Daha
sonra
2006
yılında
EFSA
geniş
kapsamlı
yaptığı
risk
değerlendirmesi
sonucunda,
BPA’nın
tolere
edilebilir
günlük
alım
miktarını
0.05
mg/kg
bw/d
(günde,
vücut
ağırlığı
başına
1
Hacettepe Üniversitesi Gıda Araştırma Merkezi
Rapor 002/2010
©2010
HÜGAM
POLİKARBONAT
DAMACANA
AMBALAJLARDA
SATIŞA
SUNULAN
DOĞAL
KAYNAK
SULARINDA
BİSFENOL‐A
MİGRASYONU
TARAMA
VE
AR‐GE
PROJESİ
mg/kg)
olarak
açıklamıştır.
Aynı
zamanda
fareler
üzerinde
yapılan
deneyler
kapsamında
(Tyl
et
al.,
2008a)
NOAEL
miktarı
yaşam
etkileri
göz
önüne
alınarak
5mg/kg
bw/d
olarak
belirlenmiş
ve
2008
yılının
temmuz
ayında
TDI
miktarı
0.05mg/kg
bw/d
olacak
şekilde
EFSA
tarafından
yeniden
onaylamıştır.
AB
mevzuatında
ve
Türk
Gıda
Kodeksinde,
BPA
bileşiğine
ilişkin
spesifik
migrasyon
limiti
0.6
mg/kg
ile
sınırlandırılmıştır.
Bir
başka
deyişle;
polikarbonat
ambalajlarda
satışa
sunulan
veya
ambalaj
materyali
içerisinde
BPA
bulunan,
insan
beslenmesine
yönelik
herhangi
bir
gıda
maddesinde
BPA
migrasyonu
sözkonusu
ise,
BPA
derişimi,
o
gıdanın
kilogramında
0.6
miligramı
geçmemek
zorundadır.
Vücuda
alınabilecek
miktarı
da;
vücut
ağırlığı
başına
0.05
mg/kg’
ı
geçmemelidir.
70
kg
ağırlığında
bir
yetişkin
için
bu
değer
günde
3.5
mg’
ı
geçemez,
geçmemelidir
anlamına
gelmektedir.
BPA
bileşiğinin;
zayıf
östrojenik
özelliklere
sahip
olduğu
düşünülmekte,
aynı
zamanda
düşük
dozlarının
da
nörolojik
rahatsızlıklara
neden
olabileceği
varsayımıyla
sağlığa
zararlı
olduğu
öne
sürülmektedir.
Bu
bağlamda
2010
yılında
dişi
fareler
üzerinde
gerçekleştirilmiş
bir
çalışmada
(Stump
et
al.,
2010);
3
grup
fare
değişen
miktarlarda
BPA
içeren
gıdalar
ile
beslenmiştir.
1.
gruptakiler
BPA’nın
beyin
ve
morfolojik
özellikler
üzerine
etkisinin
belirlenmesi
amacıyla
0‐2250
mg/kg
aralığında
BPA
içeren,
2.gruptakiler
gebelik
süresince
0‐164mg
BPA/kg
bw/d
BPA
içeren,
3.gruptakiler
ise
laktasyon
dönemi
süresince
0‐410mg
BPA/kg
bw/d
BPA
içeren
gıdalara
maruz
bırakılmıştır.
Yüksek
BPA
konsatrasyonuna
maruz
bırakılan
(2250
mg/kg)
fare
örneklerinde
0
ile
7.gün
arasında
kontrol
örnekleriyle
karşılaştırıldığında
%
22.4
ağırlık
“kazanım”
kaybı
gözlemlenirken,
750
mg/kg
BPA
içeren
diyete
maruz
bırakılan
örneklerde
ise
0
ile
20.gün
arasında
kontrollerle
karşılatırıldığında
%9.5’
lik
ağırlık
kazanım
kaybı
belirlenmiştir.
Motor
aktivitesinde,
öğrenme
ve
hafıza
testlerinde
ise
BPA’
ya
maruz
bırakılanlar
ile
kontrol
örnekleri
arasında
herhangi
bir
farkılılığa
rastlanmamıştır.
2010
yılında
yapılan
bir
başka
çalışmada
ise
Long
Evans
cinsi
dişi
farelere
bir
tüp
aracılığıyla
midelerine
besin
verilerek
bir
çalışma
gerçekleştirilmiştir
(Ryan
et
al.,
2010).
Bu
çalışmada
gebe
farelere,
mısır
yağı
ile
birlikte,
BPA
ve
bir
östrojen
pozitif
kontrol
ölçütü
olan
etinil
estradiol
(EE),
değişen
dozlarda
gebelik
döneminin
7nci
gününden
başlayarak
laktasyon
döneminin
18nci
gününe
kadar
verilmiştir.
Bu
çalışmada
kontrol
grubu,
2‐200
µg/kg
bw/d
BPA
ile
beslenen
grup
ve
pozitif
kontrol
grubu
olan
gruba
0.05‐200
µg/kg
bw/d
EE
verilerek
çalışma
gerçekleştirilmiştir.
EE
dozu
≥1.5µg/kg
ile
beslenen
fareler,
kontrol
grubu
ile
karşılaştırıldğında
ağırlık
kazanımı
ciddi
şekilde
azalmıştır.
BPA
verilen
gruplarda
ise
bu
etki
gözlenmemiştir.
Yine
EE
ile
muamele
edilen
fare
gruplarında
hızlı
bir
cinsel
olgunlaşma
görülürken,
BPA
ile
beslenen
gruplarda
buna
rastlanmamıştır.
Bunun
yanında
5‐15µg
EE/kg
bw/d
ile
etkileştirilen
grupların
cinsel
organında
bozukluklar,
vajinalarında
erken
açıklık
ve
doğurganlık
kapasitesinde
azalma
görülürken
bu
etkiler
BPA
ile
beslenen
gruplarda
görülmemiştir.
Bu
çalışma
sonucunda
Ryan
et
al.
(2010)
200
µg/kg
bw/d’a
kadar
BPA’ya
maruz
bırakılan
örneklerde
sağlığı
tehtid
edecek
olumsuz
bir
etkiye
rastlamadığını
açıkça
dile
getirmişlerdir.
2
Hacettepe Üniversitesi Gıda Araştırma Merkezi
Rapor 002/2010
©2010
HÜGAM
POLİKARBONAT
DAMACANA
AMBALAJLARDA
SATIŞA
SUNULAN
DOĞAL
KAYNAK
SULARINDA
BİSFENOL‐A
MİGRASYONU
TARAMA
VE
AR‐GE
PROJESİ
Ülkemizde
de
son
yıllarda,
içecek
ambalajlarının
büyük
çoğunluğunu
oluşturan
PET
ve
PC
materyaller
nedeniyle,
BPA
migrasyonu
gündemimizde
yer
almaktadır.
Özellikle
19
litrelik
PC
damacana
ambalajlarda
tüketime
sunulan
doğal
kaynak
sularında
BPA
varlığının
saptanması;
halk
sağlığı,
tüketici
bilgilendirilmesi
ve
üretici
sorumluluğu
açısından
zorunlu
hale
gelmiştir.
Bu
sorumluluk
çerçevesinde;
HUGAM
ve
SUDER
arasında
gerçekleştirilen
protokol
kapsamında;
PC
damacana
sularda
BPA
varlığının
saptanması
ve
migrasyonu
söz
konusu
ise
bunun
engellenme
yönteminin
saptanması
amacıyla,
iş
bu
rapor
kapsamındaki
ar‐ge
projesi
yürütülmüştür.
2.Yöntem
ve
Denemeler
2.1.
Örnek
Sağlama
Sistematik
BPA
Ar‐Ge
çalışmasında
kullanılan
toplam
44
adet
polikarbonat
damacana
ambalajlarda
satışa
sunulan
doğal
kaynak
suyu
ve
doğal
mineralli
su
örnekleri;
SUDER
üyesi,
4
farklı
ambalaj
üreticisinin
damacanalarına
dolum
yapan,
5
farklı
Ambalajlı
Su
Üreticisi
tarafından
sağlanmıştır.
Tarama
örnekleri
ise
İstanbul
ve
Ankara’da
satışa
sunulan
markalardan
örneklemeye
çalışılarak
piyasadan
rastgele
alınan,
PC
damacana
ambalajlarda
satışa
sunulan
42
farklı
marka
doğal
kaynak
sularından
SUDER
tarafından
sağlanmıştır.
Sistematik
Ar‐Ge
çalışması
için
sağlanan
örnekler
ve
bunlara
ilişkin
ayrıntılar
aşağıda
verilmiştir.
A1:
Damacana
imal
tarihi
2008/05,
Depolama
Sıcaklığı
4oC
A2:
Damacana
imal
tarihi
2008/06,
Depolama
Sıcaklığı
35oC
A3:
Damacana
imal
tarihi
2009/08,
Depolama
Sıcaklığı
35oC
A4:
Damacana
imal
tarihi
2008/03,
Depolama
Sıcaklığı
35oC
A5:
Damacana
imal
tarihi
2009/11,
Depolama
Sıcaklığı
20oC
A6:
Damacana
imal
tarihi
2008/09,
Depolama
Sıcaklığı
20oC
A7:
Damacana
imal
tarihi
2009/11,
Depolama
Sıcaklığı
20oC
A8:
Damacana
imal
tarihi
2009/11,
Depolama
Sıcaklığı
+4oC
B1:
Damacana
imal
tarihi
2009/08,
Depolama
Sıcaklığı
20oC
B2:
Damacana
imal
tarihi
2008/07,
Depolama
Sıcaklığı
20oC
B3:
Damacana
imal
tarihi
2009/05,
Depolama
Sıcaklığı
35oC
B4:
Damacana
imal
tarihi
2010/03,
Depolama
Sıcaklığı
20oC
B5:
Damacana
imal
tarihi
2010/01,
Depolama
Sıcaklığı
35oC
B6:
Damacana
imal
tarihi
2008/11,
Depolama
Sıcaklığı
4oC
B8:
Damacana
imal
tarihi
2009/06,
Depolama
Sıcaklığı
4oC
B10:
Damacana
imal
tarihi
2008/11,
Depolama
Sıcaklığı
35oC
B11:
Damacana
imal
tarihi
2009/10,
Depolama
Sıcaklığı
4oC
C1:
Damacana
imal
tarihi
2010/06,
Depolama
Sıcaklığı
4oC
C2:
Damacana
imal
tarihi
2010/03,
Depolama
Sıcaklığı
4oC
C3:
Damacana
imal
tarihi
2010/06,
Depolama
Sıcaklığı
4oC
C4:
Damacana
imal
tarihi
2010/03,
Depolama
Sıcaklığı
20oC
C5:
Damacana
imal
tarihi
2010/01,
Depolama
Sıcaklığı
20oC
C6:
Damacana
imal
tarihi
2010/02,
Depolama
Sıcaklığı
20oC
C10:
Damacana
imal
tarihi
2010/06,
Depolama
Sıcaklığı
35oC
C11:
Damacana
imal
tarihi
2010/05,
Depolama
Sıcaklığı
35oC
C12:
Damacana
imal
tarihi
2010/05,
Depolama
Sıcaklığı
35oC
D2:
Damacana
imal
tarihi
2009/05,
Depolama
Sıcaklığı
20oC
D5:
Damacana
imal
tarihi
2008/05,
Depolama
Sıcaklığı
20oC
D6:
Damacana
imal
tarihi
2010/04,
Depolama
Sıcaklığı
20oC
D7:
Damacana
imal
tarihi
2008/11,
Depolama
Sıcaklığı
4oC
D8:
Damacana
imal
tarihi
2010/04,
Depolama
Sıcaklığı
4oC
D9:
Damacana
imal
tarihi
2009/11,
Depolama
Sıcaklığı
4oC
3
Hacettepe Üniversitesi Gıda Araştırma Merkezi
Rapor 002/2010
©2010
HÜGAM
POLİKARBONAT
DAMACANA
AMBALAJLARDA
SATIŞA
SUNULAN
DOĞAL
KAYNAK
SULARINDA
BİSFENOL‐A
MİGRASYONU
TARAMA
VE
AR‐GE
PROJESİ
D10:
Damacana
imal
tarihi
2009/06,
Depolama
Sıcaklığı
35oC
D11:
Damacana
imal
tarihi
2010/04,
Depolama
Sıcaklığı
35oC
D12:
Damacana
imal
tarihi
2008/12,
Depolama
Sıcaklığı
35oC
E2:
Damacana
(AA)
imal
tarihi
2009/05,
Depolama
Sıcaklığı
20oC
E3:
Damacana
(DD)
imal
tarihi
2010/03,
Depolama
Sıcaklığı
20oC
E4:
Damacana
(AA)
imal
tarihi
2008/03,
Depolama
Sıcaklığı
20oC
E6:
Damacana
(DD)
imal
tarihi
2006/10,
Depolama
Sıcaklığı
4oC
E7:
Damacana
(AA)
imal
tarihi
2010/04,
Depolama
Sıcaklığı
35oC
E8:
Damacana
(DD)
imal
tarihi
2010/02,
Depolama
Sıcaklığı
35oC
E10:
Damacana
(DD)
imal
tarihi
2010/03,
Depolama
Sıcaklığı
4oC
E11:
Damacana
(CC)
imal
tarihi
2008/07,
Depolama
Sıcaklığı
4oC
E12:
Damacana
(AA)
imal
tarihi
2007/07,
Depolama
Sıcaklığı
35oC
Tarama
çalışmasında
kullanılan
örnekler
ve
bunlara
ilişkin
ayrıntılar
da
aşağıda
verilmiştir.
S1:
Damacana
(AA)
imal
tarihi
2010,
dolum
tarihi
18.08.2010
S2:
Damacana
(AA)
imal
tarihi
2010,
dolum
tarihi
16.08.2010
S3:
Damacana
(EE)
imal
tarihi
2010,
dolum
tarihi
16.08.2010
S4:
Damacana
(EE)
imal
tarihi
2006,
dolum
tarihi
12.08.2010
S5:
Damacana
(AA)
imal
tarihi
2010,
dolum
tarihi
17.08.2010
S6:
Damacana
(FF)
imal
tarihi
2009,
dolum
tarihi
18.08.2010
S7:
Damacana
(GG)
imal
tarihi
2010,
dolum
tarihi
19.08.2010
S8:
Damacana
(CC)
imal
tarihi
2010,
dolum
tarihi
15.08.2010
S9:
Damacana
(CC)
imal
tarihi
2010,
dolum
tarihi
16.08.2010
S10:
Damacana
(AA)
imal
tarihi
2007,
dolum
tarihi
17.08.2010
S11:
Damacana
(EE)
imal
tarihi
2009,
dolum
tarihi
16.08.2010
S12:
Damacana
(GG)
imal
tarihi
2010,
dolum
tarihi
17.08.2010
S13:
Damacana
(BB)
imal
tarihi
2008,
dolum
tarihi
17.08.2010
S14:
Damacana
(DD)
imal
tarihi
2009,
dolum
tarihi
14.08.2010
S15:
Damacana
(DD)
imal
tarihi
2009,
dolum
tarihi
19.08.2010
S16:
Damacana
(BB)
imal
tarihi
2006,
dolum
tarihi
18.08.2010
S17:
Damacana
(FF)
imal
tarihi
2007,
dolum
tarihi
02.08.2010
S18:
Damacana
(AA)
imal
tarihi
2010,
dolum
tarihi
16.08.2010
S19:
Damacana
(DD)
imal
tarihi
2006,
dolum
tarihi
08.08.2010
S20:
Damacana
(DD)
imal
tarihi
2008,
dolum
tarihi
20.08.2010
S21:
Damacana
(HH)
imal
tarihi
2010,
dolum
tarihi
18.08.2010
S22:
Damacana
(İİ)
imal
tarihi
2008,
dolum
tarihi
16.08.2010
S23:
Damacana
(AA)
imal
tarihi
2010,
dolum
tarihi
20.08.2010
S24:
Damacana
(AA)
imal
tarihi
2010,
dolum
tarihi
16.08.2010
S25:
Damacana
(FF)
imal
tarihi
2010,
dolum
tarihi
13.08.2010
S26:
Damacana
(CC)
imal
tarihi
2010,
dolum
tarihi
20.08.2010
S27:
Damacana
(FF)
imal
tarihi
2007,
dolum
tarihi
20.08.2010
S28:
Damacana
(CC)
imal
tarihi
2010,
dolum
tarihi
18.08.2010
S29:
Damacana
(EE)
imal
tarihi
2008,
dolum
tarihi
17.08.2010
S30:
Damacana
(AA)
imal
tarihi
2008,
dolum
tarihi
21.08.2010
S31:
Damacana
(EE)
imal
tarihi
2010,
dolum
tarihi
20.08.2010
S32:
Damacana
(EE)
imal
tarihi
2008,
dolum
tarihi
16.08.2010
S33:
Damacana
(EE)
imal
tarihi
2010,
dolum
tarihi
21.08.2010
S34:
Damacana
(DD)
imal
tarihi
2009,
dolum
tarihi
23.08.2010
S35:
Damacana
(EE)
imal
tarihi
2008,
dolum
tarihi
21.08.2010
S36:
Damacana
(CC)
imal
tarihi
2007,
dolum
tarihi
21.08.2010
S37:
Damacana
(FF)
imal
tarihi
2009,
dolum
tarihi
16.08.2010
S38:
Damacana
(GG)
imal
tarihi
2009,
dolum
tarihi
21.08.2010
S39:
Damacana
(FF)
imal
tarihi
2005,
dolum
tarihi
17.08.2010
S40:
Damacana
(BB)
imal
tarihi
2008,
dolum
tarihi
14.08.2010
S41:
Damacana
(EE)
imal
tarihi
2010,
dolum
tarihi
16.08.2010
S42:
Damacana
(FF)
imal
tarihi
2010,
dolum
tarihi
21.08.2010
Tarama
örnekleri
değerlendirildiğinde;
piyasada
var
olan
9
farklı
PC
damacana
üreticisinin
ambalajına
dolum
yapan,
İstanbul
ve
Ankara’da
satışa
sunulan
toplam
42
farklı
doğal
kaynak
suyu
ve
doğal
mineralli
su
markası
bu
ar‐ge
çalışması
kapsamında
örneklenmiştir.
Örnekler
bir
hafta
içerisinde
farklı
günlerde
toplanmıştır.
Yukarıdaki
4
Hacettepe Üniversitesi Gıda Araştırma Merkezi
Rapor 002/2010
©2010
HÜGAM
POLİKARBONAT
DAMACANA
AMBALAJLARDA
SATIŞA
SUNULAN
DOĞAL
KAYNAK
SULARINDA
BİSFENOL‐A
MİGRASYONU
TARAMA
VE
AR‐GE
PROJESİ
listeden
de
görülebileceği
gibi
42
örnekten
sadece
2
tanesinin
dolum
tarihinin
3
hafta
öncesine
ait
olduğu
(%5),
bunun
dışında
kalan
tüm
örneklerin
yaklaşık
olarak
en
çok
bir
haftalık
doluma
sahip
olduğu
saptanmıştır.
Bu
sonuç;
PC
damacana
ambalajlarda
satışa
sunulan
doğal
kaynak
sularının,
dolum
tarihinden
sonraki
7‐10
gün
içerisinde
tüketildiği
anlamına
gelmektedir.
2.2.
Örneklerin
Depolanması
ve
Analizler
İçin
Örnek
Alma
Yöntemi
Yukarıda
anılan
5
farklı
sağlayıcı
tarafından
kargo
veya
kendi
dağıtım
ağları
aracılığı
ile
HÜGAM
Laboratuarlarına
ulaştırılan
44
adet,
sistematik
ar‐ge
çalışması
kapsamında
değerlendirilen,
doğal
kaynak
suyu
örneği;
PC
damacana
ambalajların
imal
tarihleri
de
göz
önüne
alınarak
her
marka
ayrı
ayrı
kendi
içinde
gruplandırılmıştır.
Tüm
örnekler
için
depolama
sıcaklıkları
4±0.5oC,
20±3oC
ve
35±2oC
olarak
gerçekleştirilmiştir.
Yukarıda
anılan
5
farklı
markanın
her
biri
için,
her
depolama
sıcaklığına
4’er
adet
damacana
ayrılmış
ve
proje
süresince
depolanmıştır.
Bunlardan
3’ü
analiz
için
açılarak
kullanılmış,
1
tanesi
ise
açılmadan
“fire”
örneği
olarak
güvenlik
amacıyla
saklanmıştır.
Tarama
örnekleri
ise
piyasadan
rastgele
seçilen
42
adet
farklı
marka,
PC
damacana
ambalajlarda
satışa
sunulan
doğal
kaynak
suyu
örneği,
SUDER
tarafından
HÜGAM
Laboratuarlarına
ulaştırıldıkları
gün
kayda
alınıp,
aşağıda
açıklanacağı
şekilde
örnek
alınarak
analiz
edilmiş
ve
analizden
artan
örnek,
“şahit
örneği”
olarak
saklanmaya
devam
edilmiştir.
Denemeler
yürütülürken;
kabul
sonrası
açılan
her
bir
damacanın
içerisinden,
niteliği
aşağıda
açıklanacak
olan,
cam
pipetler
ile
öngörülen
miktarlarda
alınan
örnekler,
kodlanarak
cam
viallere
aktarılmış
ve
buradan
da
HPLC
sistemine
enjeksiyonu
gerçekleştirilmiştir.
Analizin
ardından
viallerdeki
örnekler
kapatılarak,
alındıkları
damacanalar
ile
aynı
koşullarda
“şahit”
olarak
saklanmaktadır.
Örnekleme
sonrası
damacanaların
ağzı,
su
içeriği
ile
temas
etmeyecek
şekilde
parafilm
ile
kapatılarak
üzerine
alüminyum
folyo
kaplanıp
güvenlik
bandı
yapıştırılarak
depolanmasına
devam
edilmiştir.
Tüm
örnekler
kilit
altında,
proje
personelinin
denetimi
olmaksızın
girilemeyen
mekanlarda
depolanmıştır.
Oda
sıcaklığı
için
yaklaşık
20oC
sıcaklıkta
tutulan
HÜGAM
laboratuarı,
35oC
için
termostatlı
elektrikli
ısıtıcılar
ile
sıcaklığı
kontrol
altında
tutulan,
kilit
altında
bir
diğer
laboratuar
ve
4oC
için
de
H.Ü.
Gıda
Mühendisliği
Bölümü’nde
HÜGAM
Laboratuarlarıyla
aynı
katta
bulunan
ve
kilit
altında
tutulan
bir
soğuk
depo
kullanılmıştır.
HÜGAM
Laboratuarlarında,
bu
proje
kapsamında
gerçekleştirilen
denemelerin
tümünde
plastik
bazlı
laboratuar
malzemesi
kullanımından
kaçınılmıştır.
Deneme
örnekleri
ile
temas
eden
malzemelerin
tamamı
camdır.
Örnek
alma
ve
saklama
amacıyla
kullanılan
cam
malzeme;
genel
laboratuar
temizlik
prosedürünü
tamamladıktan
sonra;
HPLC‐grade
metanol
ile
yıkanmış
ve
etüvde
270oC’
da,
bir
gece
periyodunca
kurutulduktan
sonra
kullanılmıştır.
5
Hacettepe Üniversitesi Gıda Araştırma Merkezi
Rapor 002/2010
©2010
HÜGAM
POLİKARBONAT
DAMACANA
AMBALAJLARDA
SATIŞA
SUNULAN
DOĞAL
KAYNAK
SULARINDA
BİSFENOL‐A
MİGRASYONU
TARAMA
VE
AR‐GE
PROJESİ
2.3.
Örneklerde
BPA
Analiz
Yöntemi
Her
bir
damacanadan
10
farklı
karıştırma
ile
30
kez
1’er
mL
örnek
alınmış,
toplam
30
mL
örnek
karıştırılarak,
içerisinden
rastgele
1.5
mL
alınarak,
yukarıda
açıklandığı
biçimde
hazırlanan
HPLC
vialine
aktarılıp
BPA
analizine
geçilmiştir.
BPA
analizi,
HÜGAM
Laboratuarlarında
mevcut
Agillent
1100
serisi
HPLC
sistemi
kullanılarak
gerçekleştirilmiş.
ACT
(U.K.)
ACE‐5
C18
ve
ZORBAX
SB‐300
(250x4.6mm,
5
µm)
RP‐HPLC
kolonları
bu
amaçla
kullanılmıştır.
Sistem;
izokratik
olarak
asetonitril
ile
çalıştırılmış
ve
BPA
dedeksiyonu
gerçekleştirilmiştir.
Bu
yöntemin
LC‐MS‐MS
ile
validasyonu
sağlanmış,
LOA=0.001
mg/kg
olarak
belirlenmiştir.
Analiz
süresi
5
dakika,
Rt=
2.043
dakikadır.
Yöntem
validasyonu
ve
miktar
belirlemede
standard
olarak
Aldrich
(Germany,
Cat.
No.
239658)
BPA
(CAS
No.
80‐05‐7)
kullanılmış,
farklı
derişimlerde
hazırlanan
çözeltileri
ile
analizin
validasyonu
gerçekleştirilmiştir.
Her
örnek
seti
analiz
edilirken,
kör
örnek
olarak
HÜGAM
Laboratuarlarındaki
musluk
(şebeke)
suyu
kullanılmış,
ayrıca,
aynı
zamanlamayla,
kör
örneğe
ve/veya
her
hangi
bir
analiz
örneğine
son
derişimi
0.5
mg/kg
olacak
şekilde
standard
eklenerek,
o
setin
iç‐kontrolu
ve
“sağlaması”
da
gerçekleştirilmiştir.
Analiz
sonrasında
artan
örnekler,
bulundukları
vialler
içerisinde
ağızları
alüminyum
klape
ve
contalar
ile
kapatılarak,
alındıkları
damacana
ile
aynı
koşullarda,
gerektiğinde
“şahit”
örnek
olarak
kullanılmak
üzere
depolanmaya
devam
edilmiştir.
2.4.
Örneklerin
Nitel
Olarak
Değerlendirilmesi
2.4.1.
Sistematik
Ar­Ge
Örneklerinin
Nitel
Olarak
Değerlendirilmesi
HÜGAM
Laboratuarlarına
ulaştırılan,
sistematik
ar‐ge
çalışmasında
kullanılan
toplam
44
adet
doğal
kaynak
suyu
örneğinin,
4
farklı
damacana
imalatçısına
ait
damacanalara
dolum
yapıldığı
saptanmıştır.
Bu
damacana
imalatçılarının
ürettiği
damacanalarda
tabanlarına
işlenmiş
olan
imalat
tarihleri
incelenmiş
ve
kaydedilmiştir.
Böylece,
PC
damacanaların,
geri
dönüşümlü
kullanımları
düşünüldüğünde,
damacana
ömrünün
BPA
migrasyonu
üzerinde
bir
etkisi
olup
olmadığı
ortaya
konulabilecektir.
Şekil
1
incelendiğinde
görülebileceği
gibi;
örneklenen
damacanaların
yarıya
yakınının
2010
yılında
imal
edildiği,
toplamda
%95’inin
2008‐2010
yılı
imalatı
olduğu
gözlenmiştir.
Bu
profil;
doğal
kaynak
sularının
ambalajlandığı
PC
damacanaların
yaklaşık
3
yıl
kadar
geri
dönüşümlü
kullanıldığı
sonucunu
doğurmuştur.
3
yıldan
daha
yaşlı
damacanaların
ise,
bu
örnekleme
ile,
piyasada
çok
düşük
oranda
bulunduğu
söylenebilir.
Örneklerin
yaklaşık
1/2.5’
i
2010,
1/3’
ü
2009
1/3’
ü
de
2008
yılı
imalatı
damacanalara
dolum
yapılmıştır.
6
Hacettepe Üniversitesi Gıda Araştırma Merkezi
Rapor 002/2010
©2010
HÜGAM
POLİKARBONAT
DAMACANA
AMBALAJLARDA
SATIŞA
SUNULAN
DOĞAL
KAYNAK
SULARINDA
BİSFENOL‐A
MİGRASYONU
TARAMA
VE
AR‐GE
PROJESİ
Şekil
1.
Sistematik
Ar­Ge
Örneklerinin,Damacana
İmal
Tarihine
Göre
Dağılımı
(%)
2
2
27
41
2006
2007
2008
2009
2010
27
2.4.2.
Tarama
Örneklerinin
Nitel
Olarak
Değerlendirilmesi
Piyasa
“tarama”
amaçlı
olarak
İstanbul
ve
Ankara
illerinden
HÜGAM
Laboratuarlarına
ulaştırılan;
9
farklı
PC
damacana
ambalaj
imalatçısının
ürettiği
PC
damacanalara
dolum
yapan,
ambalajlı
doğal
kaynak
suyu
üreticisine
ait,
toplam
42
farklı
markadaki
doğal
kaynak
suyu
örneklerinin
de;
damacanalarında
tabanlarına
işlenmiş
olan
imalat
tarihleri
kayda
alınmıştır.
Şekil
2
incelendiğinde
görülebileceği
gibi;
tarama
amaçlı
olarak
piyasadan
örneklenen
damacanaların
yarıya
yakınının
2010
yılında
imal
edildiği,
toplamda
%80’inin
2008‐
2010
yılı
imalatı
olduğu
gözlenmiştir.
Bu
profil
yukarıda
da
anıldığı
gibi;
ambalajlı
suda
kullanılan
PC
damacanaların
yaklaşık
3
yıl
kadar
geri
dönüşümlü
kullanıldığı
sonucunu
güçlendirmiştir.
3
yıldan
daha
yaşlı
damacanaların
ise,
bu
örnekleme
ile,
piyasada
çok
düşük
oranda
bulunduğu
gözlenmiştir.
7
Hacettepe Üniversitesi Gıda Araştırma Merkezi
Rapor 002/2010
©2010
HÜGAM
POLİKARBONAT
DAMACANA
AMBALAJLARDA
SATIŞA
SUNULAN
DOĞAL
KAYNAK
SULARINDA
BİSFENOL‐A
MİGRASYONU
TARAMA
VE
AR‐GE
PROJESİ
Şekil
2.
Tarama
Örneklerinin
Damacana
İmal
Tarihine
Göre
Dağılımı
(%)
2
7
10
2005
2006
45
2007
2008
19
2009
2010
17
2.5.
Örneklerin
BPA
İçeriğinin
Değerlendirilmesi
2.5.1.
Sistematik
Ar­Ge
Örneklerinin
BPA
İçeriğinin
Değerlendirilmesi
PC
damacana
ambalajlarda
satışa
sunulan
doğal
kaynak
suyu
örneklerinin
BPA
içeriği,
bu
Ar‐Ge
projesi
kapsamında
değerlendirilirken;
geliştirilen
yöntem
ile
0.001
ppm
(mg/kg
düzeyinde)
düzeyinde
analiz
edilebildiği
ve
miktarının
0.00001
mg/kg
düzeyinde
hesaplanabildiği
dikkate
alınmalıdır.
Bu
miktar
BPA
için,
Türk
Gıda
Kodeksinde
ve
Avrupa
Birliği
Mevzuatında
spesisifik
migrasyon
limiti
(SML)
0.6
mg/kg
(ppm)
ile
sınırlandırılmıştır.
Bir
başka
deyişle,
bu
çalışmada
BPA,
yasal
sınırın
(risk
sınırının)
6000
kat
altındaki
miktarlarda
bulunması
durumunda
bile
saptanabilmektedir.
5
farklı
ambalajlı
su
üreticisinden
sağlanan,
19
litrelik
PC
damacana
ambalajlarda
satışa
sunulan
doğal
kaynak
suyu
örneklerine,
ambalajdan
BPA
migrasyonunun
söz
konusu
olup
olmadığı,
örneklerin
depolanma
sıcaklığı
ve
damacana
imal
tarihi
açısından
değerlendirilmiştir.
8
Hacettepe Üniversitesi Gıda Araştırma Merkezi
Rapor 002/2010
©2010
HÜGAM
POLİKARBONAT
DAMACANA
AMBALAJLARDA
SATIŞA
SUNULAN
DOĞAL
KAYNAK
SULARINDA
BİSFENOL‐A
MİGRASYONU
TARAMA
VE
AR‐GE
PROJESİ
Şekil
3’de
ortalama
değerleri
özetlenen;
PC
damacana
ambalajlarda
satışa
sunulan
doğal
kaynak
suyu
örneklerinde
4oC’
da
depolama
boyunca
(60
gün)
migrasyon
gözlenmezken,
20oC’da
en
çok
0.00136
mg/kg
(yasal
sınırdan
yaklaşık
450
kat
daha
az),
35oC’da
ise
en
çok
0.00309
mg/kg
(yasal
sınırdan
yaklaşık
200
kat
daha
az)
BPA
saptanmıştır.
Şekil
3.
PC
Damacana
Ambalajlarda
Satışa
Sunulan
Doğal
Kaynak
Suları
ve
Doğal
Mineralli
Su
Örneklerinde
Farklı
Depolama
Sıcaklıklarında
BPA
Migrasyonu
0.100
0.095
0.090
0.085
0.080
BİSFENOL
A
DERİŞİMİ
(mg/kg)
0.075
0.070
0.065
0.060
0.055
0.050
0.045
0.040
4oC
0.035
0.030
20oC
0.025
0.020
35oC
0.015
0.010
0.005
0.000
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
55
60
DEPOLAMA
SÜRESİ
(gün)
9
Hacettepe Üniversitesi Gıda Araştırma Merkezi
Rapor 002/2010
©2010
HÜGAM
POLİKARBONAT
DAMACANA
AMBALAJLARDA
SATIŞA
SUNULAN
DOĞAL
KAYNAK
SULARINDA
BİSFENOL‐A
MİGRASYONU
TARAMA
VE
AR‐GE
PROJESİ
Şekil
4
ve
5
ise,
20oC
ve
35oC’da
depolamada
suya
BPA
migrasyonu
ile
damacana
“yaşı”
arasında
bir
korelasyon
olup
olmadığını
özetlemektedir.
Sonuçlara
göre,
PC
damacanalardaki
BPA
migrasyonu
ile
damacana
yaşı
arasında
önemli
bir
ilişki
bulunamamıştır(p>0.01).
BPA
migrasyonunda
bu
değişkenler
arası
en
önemli
etmenin
depolama
sıcaklığı
olduğu
kanısına
varılmıştır.
Şekil
4.
20oC'da
Depolamada
Damacana
İmal
Tarihinin
BPA
Migrasyonuna
Etkisi
0.100
0.095
0.090
0.085
0.080
BİSFENOL
A
DERİŞİMİ
(mg/kg)
0.075
0.070
0.065
0.060
0.055
0.050
0.045
0.040
2008imalatı
0.035
0.030
2009imalatı
0.025
0.020
2010imalatı
0.015
0.010
0.005
0.000
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
55
60
DEPOLAMA
SÜRESİ
(gün)
10
Hacettepe Üniversitesi Gıda Araştırma Merkezi
Rapor 002/2010
©2010
HÜGAM
POLİKARBONAT
DAMACANA
AMBALAJLARDA
SATIŞA
SUNULAN
DOĞAL
KAYNAK
SULARINDA
BİSFENOL‐A
MİGRASYONU
TARAMA
VE
AR‐GE
PROJESİ
Şekil
5.
35oC'da
Depolamada
Damacana
İmal
Tarihinin
BPA
Migrasyonuna
Etkisi
0.100
0.095
0.090
0.085
0.080
0.075
BİSFENOL
A
DERİŞİMİ
(mg/kg)
0.070
0.065
0.060
0.055
0.050
0.045
0.040
2008imalatı
0.035
0.030
2009imalatı
0.025
0.020
2010imalatı
0.015
0.010
0.005
0.000
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
55
60
DEPOLAMA
SÜRESİ
(gün)
11
Hacettepe Üniversitesi Gıda Araştırma Merkezi
Rapor 002/2010
©2010
HÜGAM
POLİKARBONAT
DAMACANA
AMBALAJLARDA
SATIŞA
SUNULAN
DOĞAL
KAYNAK
SULARINDA
BİSFENOL‐A
MİGRASYONU
TARAMA
VE
AR‐GE
PROJESİ
2.5.2.
Tarama
Örneklerinin
BPA
İçeriğinin
Değerlendirilmesi
Şekil
6.
Piyasa
Tarama
Örneklerinde,
PC
Damacana
Ambalajlarda
Satışa
Sunulan
Doğal
Kaynak
Suları
ve
Doğal
Mineralli
Sularda,
Damacana
İmal
Tarihinin
BPA
Migrasyonuna
Etkisi
0.100
0.095
0.090
0.085
0.080
0.075
BİSFENOL
A
DERİŞİMİ
(mg/kg)
0.070
0.065
0.060
0.055
0.050
0.045
0.040
0.035
0.030
0.025
0.020
0.015
0.010
0.005
0.000
2005
2006
2007
2008
2009
2010
TARAMA
ÖRNEKLERİNİN
AMBALAJLANDIĞI
DAMACANALARIN
İMAL
TARİHLERİ
12
Hacettepe Üniversitesi Gıda Araştırma Merkezi
Rapor 002/2010
©2010
HÜGAM
POLİKARBONAT
DAMACANA
AMBALAJLARDA
SATIŞA
SUNULAN
DOĞAL
KAYNAK
SULARINDA
BİSFENOL‐A
MİGRASYONU
TARAMA
VE
AR‐GE
PROJESİ
İstanbul
ve
Ankara
piyasasından
örneklenen,
PC
damacana
ambalajlarda
satışa
sunulan
42
farklı
markadaki
doğal
kaynak
suyu
örneklerinin
yaklaşık
%
95’inin
bir
haftalık
dolum
tarihine
sahip
oldukları
saptanmıştır.
Bu
örneklerin
21
tanesinde
(%50)
BPA
migrasyonuna
rastlanmazken,
geri
kalan
örnekler
içerisinde
en
çok
BPA
migrasyonuna
sahip
olan
örneğin
ortalama
0.00155
mg/kg
BPA
içerdiği
saptanmıştır.
Bu
içerik,
yasal
migrasyon
sınırından
400
kat
daha
düşüktür.
Diğer
örneklerde
olduğu
gibi
tarama
örneklerinde
de
damacana
imal
tarihi
ile
BPA
migrasyonu
arasında
istatistiksel
açıdan
önemli
bir
ilişki
bulunmadığı
gözlenmiştir
(p>0.05).
3.
Sonuç
Bu
raporda
değerlendirilen
sonuçlar;
60
günlük
bir
çalışmayı
kapsamaktadır.
Bu
Ar‐
Ge
projesi
kapsamında;
geliştirilen
BPA
analiz
yöntemi
ile,
0.00001
ppm
(mg/kg
düzeyinde,
LOQ)
BPA
saptanabilmektedir.
Bu
oran
BPA
için,
ilgili
T.C.
(TKB‐Tebliğ
No:
2005/31)
ve
AB
(2002/72/EC)
mevzuatlarında
0.6
mg/kg
ile
sınırlandırılmıştır.
Deneme
planı
gereği
60
gün
boyunca,
4oC’da
depolanan
hiçbir
markada
LOQ
düzeyinde
BPA
migrasyonuna
rastlanılmamıştır
20oC’da
60
gün
boyunca
depolanan
örneklerde
ortalama
en
çok
0.001
mg/kg,
35oC’
da
depolamada
ise
ortalama
en
çok
0.003
mg/kg
BPA
içeriğine
saptanmıştır.
Bu
değerler
yasal
sınırın
(risk
sınırının),
sırasıyla
450
ve
200
kat
altında
bulunmuştur.
Tüm
örneklerde
BPA
migrasyonu
açısından,
BPA
derişiminin
risk
sınırından
çok
uzak
olduğu
göz
ardı
edilmeksizin,
damacana
imal
tarihinden
yola
çıkılarak
öngörülen
“damacana
ömrü”
arasında
korelatif
bir
ilişki
bulunamamıştır
(p>0.05).
Bir
başka
deyişle,
damacana
kullanım
“yaşı”
nın
BPA
migrasyonu
üzerinde
istatistiksel
anlamda
önemli
bir
etkisi
olmadığı
kanısına
varılmıştır.
Bunun
olası
nedeninin,
çok
düşük
düzeylerde
de
olsa,
olası
BPA
migrasyonunun,
işletmelere
geri
dönen
damacanalardan,
etkin
temizlik
ve
dezenfeksiyon
uygulamaları
ile
uzaklaştırılmasına
bağlı
olabileceği
sonucuna
varılmıştır.
Bu
bağlamda,
beklenilenin
tersine
(belirli
sınırlar
içerisinde)
yeni
tarihli
damacanalarda
görece
düşük
migrasyon
düzeyleri
gözlenmemiştir.
Sonuçta
damacana
imal
tarihi
ile
BPA
içeriği
arasında
bir
ilişki
kurulamamıştır.
Tüm
sonuçlar
değerlendirildiğinde;
incelenen
PC
damacana
ambalajlarda
satışa
sunulan
doğal
kaynak
sularında
ve
doğal
mineralli
sularda,
yasal
sınıra
yaklaşan
bir
BPA
migrasyonunun
söz
konusu
olmadığı,
0.001
mg/kg
düzeyinde
saptanan
BPA
içeriğinin
ise
asal
olarak
depolama
sıcaklığı
ve
süresine
bağlı
olduğu
ve
bunun
da
(markalar
arası
fark
ortadan
kaldırılırsa)
ancak
7
günlük
depolama
sonrasında
yasal
sınırdan
(risk
sınırından,
SML)
ancak
200‐450
kat
daha
düşük
düzeylerde
ortaya
çıktığı
gözlenmiştir.
Sıcaklık
arttıkça
(20‐35oC
aralığında),
BPA
migrasyonunun
da
zamana
bağlı
olarak
arttığı,
ancak
35oC’da
bile
risk
sınırının
200
kat
altında
kaldığı
ortaya
konulmuştur.
60
gün
içerisinde
elde
edilen
sonuçlar
değerlendirilerek;
grafiklerden
gözlenen
genel
eğilime
göre,
30
günden
sonra
(bazı
örnekler
için
30
gün
içerisinde)
BPA
13
Hacettepe Üniversitesi Gıda Araştırma Merkezi
Rapor 002/2010
©2010
HÜGAM
POLİKARBONAT
DAMACANA
AMBALAJLARDA
SATIŞA
SUNULAN
DOĞAL
KAYNAK
SULARINDA
BİSFENOL‐A
MİGRASYONU
TARAMA
VE
AR‐GE
PROJESİ
migrasyonunun
yatışkın
(steady‐state)
olarak,
yaklaşık
0.003
mg/kg
düzeyinde
sabit
kalarak
değişmeyeceği
kanısı
doğmuştur.
Bu
değer,
BPA’ya
ilişkin
tüm
risk
değerlendirmeleri
incelendiğinde
bile,
bilimsel
ve
yasal
risk
sınırlarının
çok
çok
(200
kat)
altındadır.
Bunun
da
ötesinde,
gerçekleştirilen
trend
hesaplamaları
sonucunda;
zamana
karşı
migrasyon
fonksiyonunun
doğrusal
olduğu
kabul
edilirse,
SML=0.6
mg/kg
yasal
sınırına
ulaşılması
için
12000
gün
(yaklaşık
32
yıl)
35oC’da
depolanması
gerekeceği
saptanmıştır.
Alman
Risk
Değerlendirme
Kurumunca
kabul
gören;
Ryan
et
al.
(2010)’un
çalışması
sonucu
2‐200µg
BPA’
ya
maruz
bırakılan
örneklerde
sağlığı
tehtid
edecek
olumsuz
bir
etkiye
rastlamadığı
bulgusuna
daha
önce
de
yer
verilmiştir.
Ayrıca
2008
yılının
temmuz
ayında
TDI
miktarı,
0.05mg/kg
bw/d
olacak
şekilde
EFSA
tarafından
yeniden
onaylamıştır.
Bu
iki
sınır
değer
de
hesaplamalarda
kullanılarak
bu
ar‐ge
çalışması
ile
birlikte
değerlendirilecek
olursa;
•
•
Günde
vücut
ağırlığı
(kg)
başına
200
µ g
BPA
alınma
olasılığı
düşünüldüğünde,
70
kg
ağırlığında
bir
yetişkin
için
bu
sınır
değer
günde
14
mg
BPA
anlamına
gelmektedir.
Bu
ar­ge
kapsamında
elde
edilen
en
yüksek
ortalama
değer
(0.003
mg/kg)
hesaba
katılacak
olsa,
PC
damacana
ambalajlarda
satışa
sunulan
doğal
kaynak
sularından
bu
yetişkinin
günde
yaklaşık
4500
litre
su
içmesi
gerekecektir.
Bu
hesaplama
7
kg
ağırlığında
bir
yenidoğan
için
uyarlanacak
olursa,
bebeğin
günde
450
litre
su
içmesi
anlamına
gelmektedir.
Diğer
yandan
EFSA’nın
TDI
(günde,
vücut
ağırlığı
kg
başına
herhangi
bir
risk
içermeyen
alım
sınırı
olan
0.05
mg/kg)
değeri
hesaba
katılacak
olursa;
yukarıdaki
örnekteki
yetişkinin
günde
yaklaşık
1200
litre,
bebeğin
ise
120
litre
su
içmesi
gerekecektir.
Sonuç
olarak,
tüm
değerlendirmelerin
yanı
sıra,
bu
iki
sonuç
da
göstermektedir
ki;
polikarbonat
damacana
ambalajlarda
satışa
sunulan
doğal
kaynak
sularında
ve
doğal
mineralli
sularda,
bisfenol­A
migrasyonu
konusunda
sağlık
açısından
herhangi
risk
görünmemektedir.
14
Hacettepe Üniversitesi Gıda Araştırma Merkezi
Rapor 002/2010
©2010
HÜGAM
POLİKARBONAT
DAMACANA
AMBALAJLARDA
SATIŞA
SUNULAN
DOĞAL
KAYNAK
SULARINDA
BİSFENOL‐A
MİGRASYONU
TARAMA
VE
AR‐GE
PROJESİ
EKLER:
15
Hacettepe Üniversitesi Gıda Araştırma Merkezi
Rapor 002/2010
©2010
HÜGAM
POLİKARBONAT
DAMACANA
AMBALAJLARDA
SATIŞA
SUNULAN
DOĞAL
KAYNAK
SULARINDA
BİSFENOL‐A
MİGRASYONU
TARAMA
VE
AR‐GE
PROJESİ
Depolama Süresi
(gün)
4 oC
20oC
35oC
1
0.00000
0.00013
0.00008
7
0.00000
0.00017
0.00045
14
0.00000
0.00032
0.00072
21
0.00000
0.00071
0.00156
28
0.00000
0.00088
0.00184
42
0.00000
0.00106
0.00264
60
0.00023
0.00136
0.00309
EK
1.
PC
Damacana
Ambalajlarda
Satışa
Sunulan
Doğal
Kaynak
Suyu
ve
Doğal
Mineralli
Su
Örneklerinde
Farklı
Depolama
Sıcaklıklarında
BPA
Migrasyonu
miktarı
(mg/kg).
16
Hacettepe Üniversitesi Gıda Araştırma Merkezi
Rapor 002/2010
©2010
HÜGAM
POLİKARBONAT
DAMACANA
AMBALAJLARDA
SATIŞA
SUNULAN
DOĞAL
KAYNAK
SULARINDA
BİSFENOL‐A
MİGRASYONU
TARAMA
VE
AR‐GE
PROJESİ
EK
2.
HÜGAM
tarafından
geliştirlen
HPLC
yönteminde
BPA
analizi
sonucu
elde
edilen
standard
kromatogramları.
17
Hacettepe Üniversitesi Gıda Araştırma Merkezi
Rapor 002/2010
©2010
HÜGAM
POLİKARBONAT
DAMACANA
AMBALAJLARDA
SATIŞA
SUNULAN
İÇME
SULARINDA
BİSFENOL‐A
MİGRASYONU
TARAMA
VE
AR‐GE
PROJESİ
18