Çalıştay sunumuna bu linketn ulaşabilirsiniz

Transkript

Holding ve Grup Şirketlerinde, yeni Türk Ticaret Kanunu, “Şirketler Topluluğu” düzenlemeleri ile ne tür imkanlar,
yükümlülükler ve yaptırımlar getirdi? Bu imkanlardan nasıl faydalanabilir, bu düzenlemelere yasal uyumu nasıl
sağlayabiliriz?
Holding ve Grup Şirketlerinde yeni Türk Ticaret Kanunu,
“Şirketler Topluluğu” düzenlemeleri ile ne tür imkanlar,
yükümlülükler ve yaptırımlar getirdi? Bu imkanlardan
nasıl faydalanabilir, bu düzenlemelere yasal uyumu nasıl
sağlayabiliriz?
Rough Sea at Etretat, Claude Monet, 1868
Av. Kenan Yılmaz - Av. Çağrı Bağatur - Av. Adnan Erdoğmuş
Bu yazımızda Holding ve Grup Şirketlerini önemli ölçüde ilgilendiren, 6102 sayılı Yeni Türk
Ticaret Kanunu’nun (“Yeni TTK” veya “Kanun”) “Şirketler Topluluğu” düzenlemeleri ile ne tür
imkanlar getirmekte olduğu, hangi yükümlülükleri hüküm altına aldığı, bu yükümlülüklere
uyulmaması halinde karşılaşılabilecek yaptırımların neler olduğu,
hâkim ve bağlı
şirketlerimizde bu düzenlemeler hakkında yasal uyumun ve işleyişin nasıl sağlanabileceği
hususlarına ilişkin olarak, bu konular hakkında, ilgili kanun hükümlerini, kanunun gerekçesini
ve
uygulama kanunlarını da bir bütün halinde içermeye çalışarak, görüşlerimizi
paylaşmaktayız.
02 Aralık, 2013
Sayfa 1 / 48
sağlayabiliriz?
İçindekiler:
12345678910111213141516-
Şirketler Topluluğu düzenlemelerinin amacı nedir?
“Şirketler Topluluğu”, “Hâkim ve bağlı şirket” tanımları nelerden ibarettir?
Şirketler Topluluğu sadece ticari şirketlerden mi oluşmaktadır?
Doğrudan ve dolaylı hâkimiyet nasıl oluşmaktadır?
Yabancılık unsuru neden kapsanmaktadır?
Karşılıklı iştirak nasıl oluşmaktadır?
Bildirim, tescil ve ilan yükümlülükleri nelerdir?
Bağlı ve Hâkim şirketlerin raporları neleri içerecektir?
Bağlı şirketler hakkında bilgi alma hakları nelerden oluşmaktadır?
Hakların donması hangi durumlarda söz konusu olacaktır?
Hâkimiyetin hukuka aykırı kullanılmasının sonuçları neler olacaktır?
Tam hâkimiyet halinin getireceği imkanlar ve sorumluluklar nelerdir?
Özel denetim hakkı neleri içermektedir?
Satın alma hakkı ne zaman kullanılabilecektir?
Güvenden doğan sorumluluk neleri içermektedir?
Şirketler Topluluğu denetimi hakkındaki düzenlemeler nelerdir?
Ekleri:
1- 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu metni
2- 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu metni Gerekçesi
3- 6103 sayılı Türk Ticaret Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama
Şekli Hakkında Kanun
4- 6335 sayılı Türk Ticaret Kanunu İle Türk Ticaret Kanununun Yürürlüğü Ve
Uygulama Şekli Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun
Sayfa 2 / 48
sağlayabiliriz?
1. Şirketler Topluluğu düzenlemelerinin amacı nedir?
Yeni TTK’nun yürürlüğe girmesinden önceki süreçte, hukuk düzenimizde devleti vergi kaybından
koruma amacıyla, şirketler topluluğu, hâkim şirket ve bağlı şirket ilişkileri, vergi mevzuatında
düzenlenmişti. Yeni TTK’nda ilk kez şirketler topluluğuna ilişkin düzenlemeler getirilmiş; hâkim şirket
ve bağlı şirket kavramları ilk kez kanun içinde yer almış ve eski kanun uygulamasında yer almakta olan
“her şirket yönetim kurulu bağımsız olarak hareket eder” yönündeki anlayıştan vazgeçilerek, bağlı
şirketlerin hâkim şirket tarafından yönlendirilmesi bir vakıa olarak kabul edilmiş ve buna önemli
sonuçlar bağlanmıştır. Böylelikle, şirket pay sahiplerinin, çalışanların ve alacaklıların haklarının
korunması sağlanmak istenmiştir.
Bu düzenlenmeler ile Kanun’un esasen kuvvetlendirmeye ve hayata geçirmeye çalıştığı kurumsal
yönetim ilkelerini hâkim şirket ve bağlı şirket arasındaki ilişkilere de yaymak suretiyle şeffaflık,
sorumluluk ve hesap verilebilirliğin sağlanması istenmektedir.
Söz konusu düzenlemeler öte yandan, topluluk menfaati ile bağlı şirket menfaati arasında bir denge
kurmaya çalışmaktadır. Bu dengenin bir tarafında, şirketler topluluğuna ve hâkim şirkete, topluluğun
tümüne toplamda yarar sağlayacak stratejik yatırım kararları alabilme esnekliğinin sağlanması, öte
yanda ise hâkim teşebbüse bir takım yükümlülükler, sorumluluklar getirilmesi ve hesap verebilir
konumda tutulması suretiyle bağlı şirketin varlığının korunması düşüncesi yer almaktadır.
Kanun hâkim teşebbüsler için öngörmüş olduğu sorumluluklar ve yaptırımların yanı sıra, şirketler
topluluğunda, hâkim şirketin, bağlı şirketleri de bağlayacak biçimde topluluk üst faydasını gözetecek
stratejik kararları alabilmesini ve topluluk şirketleri arasında kolaylaştırılmış şekilde birleşmeyi
sağlayan düzenlemelerle önemli esneklikler de sağlamaktadır.
2. “Şirketler Topluluğu”, “Hâkim ve bağlı şirket” tanımları nelerden ibarettir?
Kanun, bir ticaret şirketinin, diğer bir ticaret şirketinin,

doğrudan veya dolaylı olarak oy haklarının çoğunluğuna sahip olduğu,

yönetim organında karar alabilecek çoğunluğu oluşturan sayıda üyenin seçimini sağlayabildiği
veya

bir sözleşme gereğince veya başka bir yolla tek başına veya diğer pay sahipleri ile birlikte
hâkimiyeti altında tutabildiği hallerde,
“Şirketler Topluluğu” varlığının oluştuğunu kabul ederek, hâkimiyeti elinde tutan şirketi “hâkim”,
diğer şirketi ise “bağlı” şirket olarak tanımlamaktadır.
Bunun yanı sıra, Kanun’da özel bir düzenleme getirilerek “Bir ticaret şirketinin başka bir ticaret
şirketinin paylarının çoğunluğuna veya onu yönetebilecek kararları alabilecek miktarda paylarına
sahip bulunmasını” birinci şirketin hâkimiyetinin varlığına karine olarak kabul edilmiştir.
Bununla birlikte söz konusu karinenin aksi ispat edilebilir. Zira, gerçekten de, her durumda bir
sermaye şirketinin paylarının çoğunluğuna sahip olmak esasında hâkimiyetin kurulması için yeterli
Sayfa 3 / 48
sağlayabiliriz?
olmayabilir. Bu noktada, önemli olan oy haklarının çoğunluğuna sahip bulunmaktır. Çünkü oyda
imtiyaz hakları ve yönetim organındaki çoğunluk, sermaye çoğunluğunu tamamen etkisiz duruma
getirebilecektir.
Nitekim, Kanun’un gerekçesine göz attığımızda, hâkimiyetin varlığından söz edebilmek için oy hakları,
yönetim organı üyelerinin çoğunluğu veya oy sözleşmeleri ile sağlanan çoğunluğunun varlığının
arandığını, salt sermayenin çoğunluğuna sahip bulunmayı bir hâkimiyet (kontrol) aracı olarak kabul
etmediğini görmekteyiz. Hâkimiyetin varlığının kanunen kabulü için fıkranın yukarıda sayılan şartların
bir arada bulunması gerekmez. Bu hallerden herhangi birinin varlığı yeterlidir. Bunu vurgulamak
amacıyla “veya” sözcüğü tekrarlanmıştır.
Bunun yanı sıra, yukarıda da ifade edildiği üzere, bir sözleşmeye dayanarak bir şirketin yönetim
hakkının elinde bulundurulması da hâkimiyeti oluşturan durumlardan biri olarak sayılmıştır. Kanun’un
gerekçesinde, şirketler topluluğunun oluşumda bir sözleşme gereğince hâkimiyet durumunun
sağlanması halinde, ilk planda borçlar hukuku bağlamında hâkimiyet sözleşmelerinin kastedildiği
belirtilmiştir. Hâkimiyet sözleşmesi ile bir şirket, kendi yönetimini; diğer bir ifadeyle, yönetim
kuruluna talimat verme yetkisini diğer bir teşebbüse bırakmaktadır.
Hâkimiyet sözleşmesinin geçerli olabilmesi için bu sözleşmenin ticaret siciline tescil ve ilanı şarttır.
Yukarıda da belirtildiği üzere, bir şirketin hâkimiyetini tek bir pay sahibi tek başına elinde tutabileceği
gibi diğer pay sahipleri ile birlikte elinde tutabilir. Pay sahipleri sözleşmeleri veya oy sözleşmeleri ile
birden fazla kişinin hâkimiyeti birlikte tutmaları halinde bunlar arasındaki ilişkinin niteliği ve birlikte
hâkim olanlar arasında şirketler topluluğu yükümlülükleri açısından teselsül ilişkisi bulunup
bulunmayacağı sorunlarının çözümü ise öğretiye ve içtihatlara bırakılmıştır.
3. Şirketler Topluluğu ve “hâkimiyet” unsuru sadece ticari şirketler bakımından mı önem
taşımaktadır?
Kanun’da “hâkim teşebbüs” kavramından bahsedilmiştir. Bu çerçevede gerçek kişi, vakıf, dernek veya
kamu tüzel kişileri de hâkim durumda olmaları halinde kanunda hâkim şirketler için öngörülen
yükümlülüklere tabi olabileceklerdir. Nitekim, bu husus, Kanunun gerekçesinde de belirtilmiştir.
Ayrıca bir şirketler topluluğunun tepesinde sermaye şirketi olmayan herhangi bir özel veya kamu
tüzel kişisi, gerçek kişi veya ticarî işletme bulunabileceği, bunların merkezleri veya yerleşim yerlerinin
yurt dışında da olabileceği, tüm bu olguların söz konusu topluluğun şirketler topluluğu kabul
edilmesine engel olmayacağı, şirketler topluluğuna ilişkin özel hükümlerin uygulanmamasının
gerekçesini oluşturamayacağından da bahsedilmiştir. Şirketler topluluğuna dahil olan şirketlerden en
az birinin yerleşim yerinin Türkiye’de bulunması bu hükümlerin şirketler topluluğuna dahil tüm
şirketler bakımından uygulanması için yeterlidir.
Bu bahisten, anılan özel hükümlerin uygulanmasından kaçınmanın (kurtulmanın) yollarını kapatmak
amacıyla, geniş kavramlara ve ifadelere yer verildiğini, bu sebeple sıfatı, türü, amacı, görevi, yetkileri
ve ehliyet durumu ne olursa olsun, gerçek ve tüzel kişiyi ya da işletmeyi niteleyip uygulamadan
kaçınmaya yol açabilecek yorumlara müsait kılınmadığını anlamaktayız.
Sayfa 4 / 48
sağlayabiliriz?
Söz konusu düzenlemelerde, hukukî şekilden hareketle istisna getirilmemesi ve amaca sıkı bağlılık
ilkesine göre yapılacak yorumların tercih edilmesi amacıyla “teşebbüs” sözcüğünün bilinçle seçildiği
vurgulanarak, “teşebbüs” kavramının yukarıda da belirtildiği üzere, sadece ticari şirketleri değil,
gerçek şahısları, dernekleri, vakıfları, iktisadi kamu teşebbüslerini ve belediyeleri de kapsam içine
aldığı vurgulanmaktadır.
Nitekim, şirketler topluluğunun temelini teşkil eden hâkim şirket ve bağlı şirket kavramlarını
tanımlayan Kanun’un 195. Maddesinin son bendinde: “Şirketler topluluğuna ilişkin hükümlerin
uygulanmasında “yönetim kurulu” teriminin limitet şirketlerde müdürleri, sermayesi paylara
bölünmüş komandit şirketler ile şahıs şirketlerinde yöneticileri, diğer tüzel kişilerde yönetim organını
ve gerçek kişilerde gerçek kişinin kendisini ifade eder.“ şeklinde bir ifadeye yer verilerek, yukarıda
belirtilen teşebbüs kavramının ne ölçüde geniş yorumlandığına işaret edilmekte ve bu ifadeye söz
konusu terimlerden doğabilecek yorum güçlüklerinin ortadan kaldırılması amacıyla yer verildiği
görülmektedir.
4. Doğrudan ve dolaylı hâkimiyet nasıl oluşmaktadır?
Kanun’un 195. maddesinin (1) a fıkrasında hâkimiyetin doğrudan olabildiği gibi dolaylı olarak da
oluşabileceği öngörülmektedir. Diğer bir ifadeyle, bir şirketin, bir ya da birkaç şirketi aracılığıyla
dolaylı olarak bir başka şirkete hâkim olması durumunda da dolaylı hâkimiyet söz konusu
olabilecektir.
Şirketler Topluluğu oluşurken genelde en tepede holding sıfatına haiz bir şirketin varlığı görülmekte
ise de, hâkim şirketin mutlaka holding vasfında olması şartı bulunmamaktadır.
Önemli olan tepede yer alan teşebbüsün diğer iştirakleri üzerinde, yukarıda açıklamaya çalıştığımız
mahiyette bir hâkimiyetinin bulunup bulunmadığıdır.
Bu silsilede, tepede hâkim şirketin (A), iştiraki bir şirkette (B) doğrudan hâkimiyeti, (B) şirketini, bağlı
şirket kılarken, bu bağlı şirketi (B)’nin bir başka iştirak şirketi (C) üzerindeki kendi hâkimiyeti de bu kez
(B)’yi (C) şirketi bakımından hâkim şirket, (C) şirketini de bağlı şirket kılacaktır. Tepedeki hâkim şirket
(A), (C) şirketine karşı da hâkim şirket konumunu bu kez dolaylı olarak elde etmiş olacaktır.
Dolayısıyla tepe şirket, yukarıda örneklemeye çalıştığımız üzere, her halükarda aşağıya doğru
doğrudan veya dolaylı olarak hâkimiyeti elde tutacağı tüm iştirak şirketleri için hâkim şirket, iştiraki
şirketler ise ona bağlı şirketler konumunda bulunacaklardır. Aradaki şirketler ise, aynı zamanda
birbirleri arasında kendi konumlarına göre birbirlerine hem hâkim hem de bağlı durumda
bulunabileceklerdir.
5. Yabancılık unsuru neden kapsanmaktadır?
Yukarıda da ifade edildiği üzere, Kanun 195. maddenin (1) b fıkrasında hâkimiyeti tarif ederken,
şirketlerden en az birinin merkezinin Türkiye’de bulunması durumunda, bu Kanundaki şirketler
topluluğuna ilişkin hükümlerin uygulanacağını düzenlemiş olmakla merkezi Türkiye dışında olan
şirketler topluluğuna dahil şirketler de kapsam içine alınmıştır.
Böyle bir durumda, şirketler topluluğuna dahil tek bir şirketin dahi merkezinin Türkiye’de olması
durumunda, yurt dışı şirketin hâkim veya bağlı şirket konumunda olması durumu fark ettirmeyecek,
Sayfa 5 / 48
sağlayabiliriz?
şirketler topluluğu oluşmuş sayılacaktır. Kanun’un buradaki amacı, özellikle yurtdışı hâkim şirketlerin,
ister uluslar arası bir şirket olsun, isterse yerel bir teşebbüsün yurtdışında hâkim konumda kuracağı
bir hâkim şirket olsun, Türkiye’de yerleşik bağlı şirketin menfaatlerinin korunmasıdır. Sorumluluğun
doğduğu hallerde, hâkim şirkete müracaat edilebilmesi için tüzel kişi perdesi kaldırılarak, sorumluluk
davaları, hâkim şirkete karşı, bu konuda getirilen özel yetki düzenlemeleri ile Türk Mahkemeleri’nde
açılabilecek, hâkim şirketin Türkiye’deki malvarlığı üzerine gidilebilecek, yoksa yurtdışındaki
malvarlıkları için uluslar arası tenfiz yoluyla yaptırımların uygulanması sağlanabilecektir.
6. Karşılıklı iştirak nasıl oluşmaktadır?
Kanun, 197. maddesinde birbirlerinin paylarının en az dörtte birine sahip bulunan sermaye
şirketlerinin karşılıklı iştirak durumunda olduklarını belirtmektedir. Bu bağlamda pay yüzdelerinin
hesaplanmasında 196. maddede yapılan düzenlemeler esas alınacaktır.
Anılan şirketlerden biri diğerine hâkimse, ikincisi aynı zamanda bağlı şirket sayılacaktır. Karşılıklı
iştirak durumundaki şirketlerin her biri diğerine hâkimse, kanunun uygulamaları açısından ikisi de
bağlı ve hâkim şirket kabul olunacaktır.
Kanun’un gerekçesinde yer verildiği üzere, Kanun karşılıklı iştirak düzenlemesi ile sermayenin
sulandırılması (köpük sermaye), bilânçonun gerçekliğinin tereddüt yaratması gibi sorunları önlemeyi
amaçlamaktadır. Bu sebeple karşılıklı katılma geçersiz sayılmamakta, fakat karşılıklı katılmanın
hâkimiyet ve çoğu kez karşılıklı hâkimiyet ilişkisini kurarak, bu durumdaki şirketlerin hâkim ve bağlı
şirketin yüküm ve sorumluluklarına tâbi olacağı açıkça hükme bağlanmakta ve sınırlamaları da
beraberinde getirmektedir. İleride, karşılıklı iştirak konumuna bilerek girilmesi halinde bu kısıtlamalar
nedeniyle hakların donması hususuna detaylı olarak değinmekteyiz.
Diğer yandan gerekçeye göre; karşılıklı katılmanın yüksek oranlarda kurulduğu durumlarda (meselâ,
iki sermaye şirketinin birbirlerine yüzde yetmiş-seksen oranında katılmaları varsayımında olduğu gibi)
geçerliliği kabul etmenin doğru olmadığı düşünülebilir ve uluslararası öğretide bu görüşü ileri sürenler
(çoğunlukta olmasalar bile) mevcuttur. 197. madde söz konusu varsayımda karşılıklı katılmayı geçerli
saymakla birlikte, her halde hukuka uygunluk garantisi de sağlamamaktadır. Yüksek karşılıklı katılma,
bilânço ilkelerine aykırı düşüyorsa, 197. maddenin varlığı böyle bir aykırılığın müeyyidesinin
uygulanmasına engel olmayacaktır. Bunun gibi, karşılıklı hâkimiyet ilişkisinin sorumluluğa etkileri de
aynen geçerli olacaktır.
7. Bildirim, tescil ve ilan yükümlülükleri nelerdir?
Kanun’un 198. Maddesi kapsamında, bir teşebbüsün, bir sermaye şirketinin sermayesinin, doğrudan
veya dolaylı olarak, yüzde beşini, onunu, yirmisini, yirmibeşini, otuzüçünü, ellisini, altmışyedisini veya
yüzde yüzünü temsil eden miktarda paylarına sahip olduğu veya payları bu yüzdelerin altına düştüğü
takdirde; durumu söz konusu işlemlerin tamamlanmasını izleyen on gün içinde, sermaye şirketine ve
bu sermaye şirketinin de bu Kanun ile diğer kanunlarda gösterilen yetkili makamlara bildirimde
bulunmaları yükümlülüğü düzenlenmiştir.
Bildirimleri alan sermaye şirketleri, bu bildirimleri, kayıtlı bulundukları Ticaret Sicili Müdürlüklerinde
bildirimi aldıkları tarihten itibaren on gün içinde tescil ve ilan ettirmekle yükümlüdürler.
Sayfa 6 / 48
sağlayabiliriz?
Payların yukarıda belirtilen oranlarda kazanılması veya elden çıkarılması, yıllık faaliyet ve denetleme
raporlarında ayrı bir başlık altında açıklanacak ve şirketin internet sitesinde de ilan edilecektir.
Payların yüzdelerinin hesaplanmasında yine 196. maddede getirilen düzenlemeler esas alınacaktır.
Teşebbüsün ve sermaye şirketinin yönetim kurulu üyeleriyle yöneticileri de, kendilerinin, eşlerinin,
velayetleri altındaki çocuklarının ve bunların, sermayelerinin en az yüzde yirmisine sahip bulundukları
ticaret şirketlerinin o sermaye şirketindeki payları ile ilgili olarak bildirimde bulunacaklardır.
Bildirimler yazılı şekilde yapılacak, ticaret siciline tescil ve ilan olunacaktır.
Bildirim ile tescil ve ilan yükümlülüğü yerine getirilmediği sürece, ilgili paylara ait oy hakkı dâhil, diğer
pay sahipliğinden doğan tüm haklar donacaktır. Bildirmemenin öncelikli sonucu, oy hakkının
kullanılmaması olacaktır. Aksi halde, kullanılan oy geçersiz addolunacaktır. Bu çerçevede, geçersiz
oylar da dikkate alınarak alınan genel kurul kararı da geçersiz olma tehlikesi altında bulunabilecektir.
Bu çerçevede söz konusu kararın geçerliliğini sürdürüp sürdürmeyeceği geçersiz oyların karar nisabını
etkileyip etkilememesine bağlı tutulacaktır.
Bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesine dair diğer hukuki sonuçlara ilişkin hükümler ayrıca
saklı tutulmaktadır.
Bir diğer bildirim yükümlülüğü de, hâkimiyet sözleşmeleri hakkında düzenlenmiştir. Hâkimiyet
sözleşmesinin geçerli olabilmesi için de, bu sözleşmenin de ticaret siciline tescil ve ilanı şarttır.
Sözleşmenin geçersizliği, bu Kanun ile diğer kanunlardaki şirketler topluluğuna dair yükümlülüklere ve
sorumluluklara ilişkin hükümlerinin uygulanmasına engel olmayacaktır. Gerekçeye göre, hâkimiyet
sözleşmelerinin tescil ve ilânına ilişkin yükümlülük bir geçerlilik kuralıdır. Bu suretle hâkimiyet
sözleşmenin yazılı olarak yapılması zorunluluğu öngörülerek ilişki kayıt altına alınmak ve kamuya
tanıtılmak istenmiştir.
Bildirim yükümlülükleri ile, katılma ilişkilerinin, özellikle karşılıklı katılmaların açıklanması, bu yolla
kamunun aydınlatılması, şeffaflığın sağlanması ve sorumluluk hükümlerinin amacına uygun şekilde
uygulanması amaçlanmıştır.
Gerekçede yer verildiği üzere, bildirim bütün payları kapsamalı, yoksa sadece eşiği aşan paylara
özgülenmemelidir. Bildirim anının belirlenmesinde payların hukuken iktisabı esas alınmalıdır.
Bildirim adresleri olarak ticaret sicilinin yanı sıra, katılınan şirkete göre, şirketin tabi olduğu diğer
mevzuatın öngördüğü SPK, BDDK, RK ve Hazine gibi özel kurumlar ve hükümet kuruluşları olarak
belirlenmiş olup, bildirimi alan kurum ve kuruluşların, kendi kanunlarına göre işlem yapacakları
belirtilmiştir.
8. Bağlı ve Hâkim şirketlerin raporları neleri içerecektir?
Kanun, 199. maddesinde, bağlı şirketlerin yönetim kurullarına, her faaliyet yılının ilk üç ayı içinde,
şirketin hâkim ve bağlı şirketlerle ilişkileriyle kanunda yer alan diğer bilgileri ihtiva edecek bir rapor
(gerekçede yer verilen tanımıyla “Bağlılık Raporu”) düzenlemeleri yükümlülüğünü getirmiştir.
Sayfa 7 / 48
sağlayabiliriz?
Şirketler topluluğu içindeki grup içi işlemler her yıl bağlı şirket yönetim kurulları tarafından yasal süre
ve kapsamına uyularak ayrı ve açık bir raporlama ile ortaya konulmak zorundadır. Söz konusu Bağlılık
Raporları’nın herhangi bir şekilde tesciline ilişkin bir yükümlülük getirilmemiştir. Buna karşılık, hâkim
şirketler bakımından söz konusu raporları hazırlamaları esas olarak zorunlu tutulmamış; bu raporun
sadece hâkim şirketin herhangi bir yönetim kurulu üyesinin talepte bulunması halinde hazırlanması
gerektiği öngörülmüştür.
Bağlı şirketin söz konusu raporu düzenlememesi halinde 200 güne kadar adli para cezası
uygulanabilecektir. Son uygulama kanunu değişikliği öncesinde bu hususta ayrıca 2 yıla kadar hapis
cezası da öngörülmüştü.
Gerekçede açıklandığı üzere raporun amacı, pay sahiplerinin bu rapora dayanarak sorumluluk davası
açabilmelerini, bilgi alma haklarını daha bilinçli bir şekilde kullanabilmelerini sağlamaktır. Rapor bağlı
şirketlerin kendi aralarındaki ve hâkim şirketle aralarındaki ilişkileri ve bu ilişkilerin kayıp/yarar olarak
sonuçlarını açıklayacak olup, raporun hazırlanmaması cezaî yaptırıma bağlanmıştır.
Raporda, şirketin geçmiş faaliyet yılında hâkim şirketle, hâkim şirkete bağlı başka bir şirketle, hâkim
şirketin yönlendirmesiyle onun ya da ona bağlı başka bir şirketin yararına yaptığı tüm hukuki
işlemlerin ve geçmiş faaliyet yılında hâkim şirketin ya da ona bağlı bir şirketin yararına alınan
veya alınmasından kaçınılan tüm diğer önlemlerin açıklaması yapılacaktır.
Hukuki işlemlerde edimler ve karşı edimler, önlemlerde, önlemin sebebi ve şirket yönünden yarar ve
zararları belirtilecektir.
Şayet bağlı şirketin zararı hâkim şirket tarafından denkleştirilmişse, bunun faaliyet yılı içinde fiilen
nasıl gerçekleştiği veya şirketin sağladığı hangi menfaatlere ilişkin olarak bir istem hakkı tanındığı
ayrıca belirtilmelidir.
Bağlı şirket yönetim kurulu, raporu düzenlerken özen göstermek, gerçeği aynen yansıtmak, doğru ve
dürüst şekilde hesap vermek zorundadır.
Gerekçede, Bağlılık Raporu düzenlenmesinin amacının, sadece aydınlatma, üyelerin fikirleri olsun diye
bilgi verme değil; denetlemeye olanak sağlayacak rakamların, olguların ve sonuçların açıklanması
olduğu belirtilmektedir. Hükmün öngörülme amacı hâkim şirketin yönetim kurulu üyelerine,
konsolide bir finansal ve malvarlıksal resim vererek onlara denetim ve gözetim yapma, gereğinde
önlem alma, fikir edinme olanağını sağlamaktır.
Yönetim kurulu raporun sonunda şirketin, hukuki işlemin yapıldığı veya önlemin alındığı veya
alınmasından kaçınıldığı anda kendilerince bilinen hâl ve şartlara göre, her bir hukuki işlemde uygun
bir karşı edim sağlanıp sağlanmadığını ve alınan veya alınmasından kaçınılan önlemin şirketi zarara
uğratıp uğratmadığını açıklamalıdır. Şirket zarara uğramışsa, yönetim kurulu ayrıca söz konusu zararın
hâkim şirket tarafından denkleştirilip denkleştirilmediğini de belirtmelidir. Söz konusu açıklama
sadece bağımsız denetçi tarafından incelenecek olup, faaliyet raporunda sonucuna yer verilecektir.
Bunun dışında gizli tutulacaktır.
Gerekçede açıklandığı gibi yönetim kurulunun hazırladığı raporun sonuç kısmı, yıllık rapora alınarak
olağan genel kurulda pay sahiplerinin bilgisine sunulan, böylece pay sahiplerinin aydınlatılmasında en
Sayfa 8 / 48
sağlayabiliriz?
önemli rolü olan kısımdır. Burada yönetim kurulu, faaliyet yılında gerçekleştirdiği tüm hukuki işlemleri
ve alınan veya alınmayan tedbirleri değerlendirerek, bunların şirkete sağladığı fayda ve kayıpları
ortaya koyacaktır. Yönetim kurulu, değerlendirmesini, söz konusu işlemlerin veya tedbirlerin
gerçekleştirilmesinin söz konusu olduğu sırada kendisi tarafından bilinen hal ve şartlar ışığında
yapacaktır. Yönetim kurulunun sorumluluğu açısından kurulca “bilinmesi gereken” bazı hal ve
şartların da dikkate alınıp alınmayacağı, öğreti ve içtihat faaliyeti gerektirecektir. Her halükarda
yönetim kurulu, ilgili her hukuki işlem için karşı edimin uygunluğunu değerlendirecek, uygun bir karşı
edim alınmamışsa bundan doğan kaybın nasıl denkleştirildiğini açıklayacaktır.
Hâkim şirketin her yönetim kurulu üyesi, yönetim kurulu başkanından; bağlı şirketlerin finansal ve
malvarlığıyla ilgili durumları ile üç aylık hesap sonuçları, hâkim şirketin bağlı şirketlerle, bağlı
şirketlerin birbirleriyle, hâkim ve bağlı şirketlerin pay sahipleri ve bunların yakınlarıyla ilişkileri;
yaptıkları işlemler ve bunların sonuç ve etkileri hakkında, özenli, gerçeği aynen ve dürüstçe yansıtan
hesap verme ilkelerine göre düzenlenmiş bir rapor hazırlattırıp yönetim kuruluna sunmasını ve bunun
sonuç kısmının yıllık rapor ile denetleme raporuna eklenmesini isteyebilecektir. Bağlı şirketler, red
için yoruma yer bırakmayacak açıklıkta bir haklı sebebin varlığını ispat edemedikleri takdirde, bu
raporun hazırlanması için gerekli olan bilgi ve belgeleri hâkim şirketin bu işle görevlendirilen
uzmanlarına vermekle yükümlü tutulmuşlardır. Aksi takdirde yine 200 güne kadar adli para cezası
uygulanabilecektir. İstemde bulunan yönetim kurulu üyesi, bunu bir üçüncü kişinin yararlanması
amacıyla yapmışsa bunun sonuçlarından sorumlu tutulabilecektir.
Bilgi alma hakkı bağlı şirketlerin birbirleriyle, pay sahipleri ve bunların yakınlarıyla ilişkilerini de
kapsadığından, hüküm şeffaflığa da yardımcı olacaktır. Şirketin bu raporu kendi bilgi ve olanaklarıyla
hazırlaması hem güçtür; hem de böyle bir rapor amaca tam olarak hizmet edemez. Bu sebeple madde
bağlı şirketlerin de gerekli bilgi ve belgeleri vermelerini açıkça ve emredici nitelikte öngörmüştür.
Bağlı şirket yoruma yer bırakmayacak açıklıkta haklı bir sebebin bulunması halinde bilgi ve belge
vermeyi reddedebilir. Gerekçeye göre, İstenen bilginin hükmün amacı dışında, meselâ bir haberde,
davada, diğer bir raporda, bir kitapta kullanılacak olması, rakibe, potansiyel rakibe veya yabancılara
verilme tehlikesi taşıması, bu hüküm anlamında haklı sebep sayılabilecektir.
9. Bağlı şirketler hakkında bilgi alma hakları nelerden oluşmaktadır?
Kanun, 200. maddesi hükmüyle, hâkim şirketin her pay sahibi, genel kurulda, bağlı şirketlerin finansal
ve malvarlığıyla ilgili durumları ile hesap sonuçları, hâkim şirketin bağlı şirketlerle, bağlı şirketlerin
birbirleriyle, hâkim ve bağlı şirketlerin pay sahipleri, yöneticileri ve bunların yakınlarıyla ilişkileri,
yaptıkları işlemler ve bunların sonuçları hakkında, özenli, gerçeği aynen ve dürüstçe yansıtan hesap
verme ilkelerine uygun, doyurucu bilgi verilmesini isteyebilme hakkıyla donatılmıştır.
Gerekçede bu maddenin hâkim şirketin pay sahibinin bilgi alma hakkını bağlı şirketleri kapsayacak
tarzda genişletmek amacıyla öngörüldüğü, bu bilgi alma hakkının adresinin hâkim şirket yönetim
kurulu ve bilgi alınacak yerin ise genel kurul olduğu açıklanmıştır.
10. Hakların donması hangi durumlarda söz konusu olacaktır?
Kanun, 201. maddesi kapsamında, bir sermaye şirketinin paylarını iktisap edip karşılıklı iştirak
konumuna bilerek giren diğer bir sermaye şirketi, iştirak konusu olan paylardan doğan toplam
Sayfa 9 / 48
sağlayabiliriz?
oylarıyla diğer pay sahipliği haklarının sadece dörtte birini kullanabilir; bedelsiz payları edinme hakkı
hariç, diğer tüm pay sahipliği hakları donar, hükmünü getirmiştir . Söz konusu paylar toplantı ve karar
nisabının hesaplanmasında, 389 ve 612. maddede yer verilen hükümler istisna olmak üzere, dikkate
alınmayacaktır.
Türk Ticaret Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun’un 19. maddesi uyarınca oy
haklarının kullanılmasına ilişkin sınırlamasına dair bu hüküm, Kanunun yayımı tarihinden itibaren iki
yıl sonra (01.07.2014 tarihinde) yürürlüğe girecektir.
Düzenlemenin amacı, gerekçede, temelde kökenleri aynı olan payların yönetime etkilerini sınırlamak
olarak açıklanmıştır. Bu nedenle bağlı şirketin hâkim şirketin paylarını iktisap etmesi halinde, bu
payların verdiği oyların tamamının her zaman kullanılamayacağı hükme bağlanmaktadır. Bağlı şirket
hâkim şirketin ne kadar payına sahip olursa olsun en çok kendisinin sahip olduğu payların yüzde
yirmibeşinin verdiği oyları kullanabilecektir. Mesela, yavru şirket ana şirketin sermayesinin yüzde
kırkına sahipse, yüzde kırkın yüzde yirmibeşi olan yüzde on yavru şirketin kullanabileceği oyun sınırını
gösterecektir. Geri kalan yüzde otuz ise donacaktır. Ana şirketin paylarının veya oylarının
çoğunluğuna sahip olmadığı halde topluluğu yöneten azınlıktaki pay sahiplerinin haksız bir olanaktan
yararlanmasına engel olunmak istenmiştir. Kural sadece oy hakları için değil, payın verdiği diğer
haklar için de geçerlidir. Yavru ortaklığın iştirakinin ekonomik değerine zarar vermemek için rüçhan
hakkı ile bedelsiz payları iktisap hakları istisna edilmelidir. Hüküm uyarınca kullanılmayan haklar
kaybolmaz, donar ve bu payların devri ile yeni devralan donmuş hakları kullanma olanağına sahip
bulunur. Kullanılmayan kısım toplantı ve karar nisaplarında hesaba katılmaz.
Bir ana şirketin birden çok yavru şirketi ile karşılıklı iştirakleri varsa her şirket açısından sınırlamalar
ayrı olarak doğacaktır. Kanun, ana şirketin birden çok yavru şirketle bu tür bir ilişki içinde
bulunmasını, azınlıkta kalan pay sahipleri açısından olumsuz bir durum olarak değerlendirmekte ve
yaygınlık kazanmasında hukuk politikası açısından sakınca görmektedir.
Hakların donması sınırlaması, bağlı şirketin hâkim şirketin paylarını iktisap etmesi veya her iki şirketin
birbirlerine hâkim olması hâlinde uygulanmayacaktır. Gerekçede yer alan açıklamaya göre, karşılıklı
iştirak, iştirak eden şirketlerin her ikisi üzerinde de hâkimiyet sağlıyorsa sınırlama ortadan kalkacaktır.
Çünkü karşılıklı iştirakin her iki şirkete de hâkimiyet sağlaması halinde, her ikisi de bağlı her ikisi de
hâkim şirket sayılacağı için, bu konumda bulunmanın sonuçlarına katlanır. Kanun bu olumsuz konumu
daha da ağırlaştırmak istememiştir.
11. Hâkimiyetin hukuka aykırı kullanılmasının sonuçları neler olacaktır?
Yeni TTK uyarınca sadece hâkim şirket konumunda bulunmak sorumluluğun doğmasına yol açmaz;
hâkim şirketin sorumlu olabilmesi için Kanun’un 202. maddesi tahtında, hâkim şirketin, hâkimiyetini
bağlı şirketi kayba uğratacak şekilde kullanması gerekmektedir. Hâkimiyet durumunu kullanarak bağlı
şirketi zarara uğratan hâkim şirket açısından denkleştirme yükümlülüğü öngörülmüştür. Bu
çerçevede hâkim şirket, örneğin, bağlı şirketi,




iş, varlık, fon, personel, alacak ve borç devri gibi hukuki işlemler yapmaya;
kârını azaltmaya ya da aktarmaya;
malvarlığını ayni veya kişisel nitelikte haklarla sınırlandırmaya;
kefalet, garanti ve aval vermek gibi sorumluluklar yüklenmeye;
Sayfa 10 / 48
sağlayabiliriz?


ödemelerde bulunmaya;
haklı bir sebep olmaksızın tesislerini yenilememek, yatırımlarını kısıtlamak, durdurmak gibi
verimliliğini ya da faaliyetini olumsuz etkileyen kararlar veya önlemler almaya yahut
gelişmesini sağlayacak önlemleri almaktan kaçınmaya,
yönelttiği takdirde bağlı şirketin kaybını, söz konusu kaybın gerçekleştiği faaliyet yılı içinde fiilen
denkleştirmek veya kaybın nasıl ve ne zaman denkleştirileceği belirtilmek suretiyle en geç o faaliyet
yılı sonuna kadar, bağlı şirkete denk değerde bir istem hakkı tanımakla yükümlüdür.
Gerekçede yer verildiği üzere, hâkimiyet durumu, hâkim şirkete hâkimiyet gücünü bağlı şirketlere
karşı hukuka aykırı olarak onları zarara uğratacak şekilde kullanma hakkını vermez. Her hukuka
aykırılık durumunda olduğu üzere, hâkimiyetin hukuka aykırı kullanımına da hukuki sonuç
bağlanmıştır. Hâkimiyetin hukuka aykırı kullanılmasının belirlenmesi ve hükümlerinin gösterilmesi
Türk hukukunda yenidir. Düzenleme Türk sorumluluk hukukuna yeni bir ufuk ve boyut
kazandırmakta, hukuka bağlılığı vurgulamaktadır.
Yukarıda hâkimiyetin hukuka aykırı olarak kullanılması hâlleri sadece örnek olarak belirtilmiş olup
bunların dışında da hâkim şirketin bağlı şirketini zarara uğratması halinde hâkim şirketin sorumluluğu
bulunacaktır. Hâkimiyet uygulaması, genel anlamda, bağlı şirketin yönetim kuruluna yaptırılan bazı
hukukî işlemler (kâr, borç, alacak devri gibi) ve maddî fiiller (tesisi yenilememe, kapatma, üretimi
kısıtlama gibi) ile bağlı şirkete aldırılan birleşme, bölünme, tür değiştirme, menkul değer ihracı gibi
önemli genel kurul kararları şeklinde iki kategori üzerinden açıklanmıştır.
Madde kapsamında öngörülen herhangi bir işlem, meselâ kefalet veya garanti verme, alacak ya da
borç devretme, birleşme, bölünme, kanunen hukuka aykırı değildir. Hâkimiyetini bağlı şirketi kayba
uğratacak şekilde kullanmaması şartıyla şirketler topluluğuna dâhil şirketlerimiz birbirlerine kefil
olabilir ve garanti verebilirler. Hukuka aykırılık, hâkimiyetin bağlı şirketi zarara uğratacak şekilde
kullanılması ve uygulanması bağlamında doğacaktır. Hukuka aykırılık, işlemin, alınan kararın veya
uygulanan ya da uygulanmasından kaçınılan önlemin bağlı şirketin kaybına sebep olmasından ve
şirkete, pay sahiplerine ve şirket alacaklılarına zarar vermesinden ve şirket yönünden haklı bir sebebi
bulunmamasından kaynaklanacaktır.
Maddede “kayıp” kelimesi kullanılmış olup, gerekçede, bu ibarenin borçlar hukuku anlamında
“zarar”dan farklı ve onu da kapsayacak genişlikte olduğu vurgulanmıştır. Kayıp, bir malvarlığı
eksilmesi veya malvarlığının artmasının önlenmesi şeklinde ortaya çıkabileceği gibi, iş, fon ve personel
devrinde olduğu üzere şansın veya bir işi başarı ile yapabilme olanağının yitirilmesi tarzında da
görülebilecektir. Bu bağlamda doktrinde kayıp, bağlı şirketin malvarlığını, karlılığını veya aktifini
azaltan, pasifini arttıran, riske sokan her türlü iş veya kayıp doğurucu iş veya işlemler olarak
tanımlanmaktadır İşlemin kayba sebebiyet verebileceğinin ikna edici bulgular ve çıkarımlarla
anlaşılması yeterlidir. Meselâ, bir ihaleye girmemek veya ihale şartlarından bazılarını
gerçekleştirebilecekken bundan bilinçli olarak kaçınmak “iş”in devridir. İhale konusunun, amaçlanan
işletme tarafından kazanılmamış olması önemli değildir. Önemli olan, kaybın şartlarının bağlı şirket
tarafından hazırlanmasıdır. Somut olayın özelliklerine göre, “kâr aktarılması”nın aynı zamanda “kâr
nakli” olarak da anlaşılması, amaca uygun yorum gereğidir. Öte yandan, bağlı şirketin, hâkim şirketin
hâkimiyeti kullanması sonucu, kendisine kayıp verecek tarzda aynî ve şahsî yükler üstlenmesi, hâkim
şirketin makro planlarına ve politikalarına bağlı şirketin feda edilmesi gibi uygulamalar da kayıp halleri
olarak nitelendirilebilecektir. Kısacası, hâkim şirket açısından denkleştirme yükümlülüğünün
Sayfa 11 / 48
sağlayabiliriz?
doğabilmesi için bağlı şirketin zarara uğraması şart değildir. Bağlı şirket açısından zarar tehlikesinin
doğması durumunda dahi hâkim şirket açısından denkleştirme yükümlülüğü söz konusu olacaktır.
Gerekçede, hükümdeki “yöneltecek” ibaresinin de bilinçli olarak seçildiği vurgulanmış olup, söz
konusu işlem ve olguların tasarlanması, planlanması veya gerçekleştirilebilmesi için hâkim şirketin,
yönetim kurulu kararlarının alınmasında oy gücü ile etkili olabileceği gibi, çeşitli baskı uygulamalarına
girişebileceği, “yöneltecek” ibaresinin, bütün bu olasılıkları kapsadığı belirtilmiştir.
Aynı zamanda hüküm, hâkim şirketin veya ortakların makro politikalarının uygulanabilmesine de
olanak sağlayan, esnek bir kurala yer vermiştir. O da, bağlı şirkete verilen kaybın o hesap yılında fiilen
denkleştirilmesi veya denkleştirmenin nasıl ve ne zaman yapılacağı konusunda şirkete bir talep hakkı
tanınmasıdır.
Gerekçede denkleştirmenin bağlı şirkete yarar ve bir avantaj tanınması gibi kaybın giderilmesini
sağlayacak bir karşılığa ilişkin olabileceği belirtilmiş olup,









verilen garanti veya kefaletin, karşı garanti ve kefalet ya da avalle güvence altına alınması,
herhangi bir lisans ve marka kullanma hakkı tanınması,
herhangi bir ücret talep edilmeden araştırma ve geliştirme hizmeti verilmesi,
know-how verilmesi,
personele staj ve eğitim imkânları sağlanması,
pazarlama ağından yararlandırılması,
denk değerde bir taşınmazın devri,
bağlı şirketin kayba uğramasının karşılığında yararlandırılmış olan diğer bir bağlı şirketin
sermaye artırımında rüçhan hakkı tanınması,
şartlı sermaye artırımında kayba uğrayan şirketin hak sahibi kılınması,
gibi örneklerle açıklanmıştır. Denkleştirme, kayba sebebiyet verilen hesap yılı içinde fiilen
gerçekleştirilebileceği gibi, o hesap yılı içinde şirkete denkleştirmenin nasıl ve ne zaman yapılacağı
konusunda bir talep hakkı kazandırılması şeklinde de olması mümkündür. Talep hakkının
kullanılmasının, beklenen faydayı sağlamayacak şekilde uzun bir süreye yayılmaması ve kayba
uğrayan bağlı şirketin yenilik doğurucu haklarla talebin konusuna kavuşmasının mekanizmalarının da
öngörülmesi tercih edilmelidir.
Türk Ticaret Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun’un 18. maddesi uyarınca, bir
bağlı şirketin, Yeni TTK’nun yürürlüğe girdiği tarihte, bu kapsamda kaybı veya kayıpları varsa bunların,
bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren iki yıl içinde (en geç 01.07.2014 tarihinde)
denkleştirilmesi veya ilgili şirkete kaybı veya kayıpları denkleştirecek istem hakkının tanınması
zorunluluğu getirilmiş olup, aksi hâlde aşağıda yer verilen dava haklarının hemen kullanılabileceği
öngörülmüştür.
Denkleştirme, faaliyet yılı içinde fiilen yerine getirilmez veya süresi içinde denk bir istem hakkı
tanınmazsa, bağlı şirketin her pay sahibi, hâkim şirketten ve onun, kayba sebep olan, yönetim kurulu
üyelerinden, şirketin zararını tazmin etmelerini isteyebilecektir. Hâkim istem üzerine veya resen
somut olayda hakkaniyete uygun düşecekse, tazminat yerine davacı pay sahiplerinin paylarının hâkim
şirket tarafından satın alınmasına veya duruma uygun düşen ve kabul edilebilir başka bir çözüme
karar verebilecektir.
Sayfa 12 / 48
sağlayabiliriz?
Böyle bir durumda aynı zamanda alacaklılar da, şirket iflas etmemiş olsa bile, şirketin zararının şirkete
ödenmesini isteyebileceklerdir.
Ancak kayba sebebiyet veren işlemin, aynı veya benzer koşullar altında, şirket menfaatlerini dürüstlük
kuralına uygun olarak gözeten ve tedbirli bir yöneticinin özeniyle hareket eden, bağımsız bir şirketin
yönetim kurulu üyeleri tarafından da yapılabileceği veya yapılmasından kaçınılabileceğinin ispatı
hâlinde tazminata hükmedilemeyecektir. Gerekçeye göre bu hüküm, adaletin gereğidir. Hâkimiyet
hakkının kullanılmasını içeren işlem ve fiiller hâkimiyet ilişkilerinden doğmayıp da basiretli hareketin
bir gereği olarak ortaya çıkıyorsa, tazminat sorumluluğuna gidilmesine imkân yoktur.
Hâkim teşebbüsün merkezinin yurt dışında bulunması hâlinde tazminat davası bağlı şirketin
merkezinin bulunduğu yer asliye ticaret mahkemesinde açılabilecektir.
Gerekçeye göre, burada öngörülen davaların açılabilmesinin şartı, süresi içinde denkleştirmenin
yerine getirilmemesi veya süresi içinde bu konuda şirkete bir talep hakkı tanınmamasıdır. Dava hakkı,
şirkete tanınmamış, bunun yerine pay sahipleriyle şirket alacaklılarına bu olanak sağlanmıştır. Bunun
sebebi hukukî gerçekçiliktir. Çünkü, şirketin bu davayı hâkim şirkete karşı açıp samimiyetle
izleyebileceği konusunda şüpheye düşülmüştür. Kökleşmiş uygulama da bu şüpheyi destekler
niteliktedir. Ayrıca bağlı şirket yönetim kurulunu, hâkim şirket ve yönetim kurulu ile karşı karşıya
getirmenin doğru bir hukuk politikası olmadığı inancı ağırlık kazanmıştır. Ayrıca, böyle bir durumda
yönetim kurulu üyelerinin sorumluluğunu düzenleyen 553 ve devamı maddelerdeki düzenlemelerin
aksine burada alacaklıların dava açma hakları şirketin iflâsına bağlanmamıştır.
Öte yandan, hâkimiyetin uygulanması ile gerçekleştirilen ve bağlı şirket bakımından açıkça
anlaşılabilir haklı bir sebebi bulunmayan, birleşme, bölünme, tür değiştirme, fesih, menkul kıymet
çıkarılması ve önemli esas sözleşme değişikliği gibi işlemlerde, genel kurul kararına red oyu verip
tutanağa geçirten veya yönetim kurulunun bu ve benzeri konulardaki kararlarına yazılı olarak itiraz
eden pay sahipleri; hâkim teşebbüsten, zararlarının tazminini veya paylarının varsa en az borsa
değeriyle, böyle bir değer bulunmuyorsa veya borsa değeri hakkaniyete uygun düşmüyorsa, gerçek
değerle veya genel kabul gören bir yönteme göre belirlenecek bir değerle satın alınmasını
mahkemeden isteyebileceklerdir.
Değer belirlenirken mahkeme kararına en yakın tarihteki veriler esas alınacaktır. Tazminat veya
payların satın alınmasına yönelik istem davası, genel kurul kararının verildiği veya yönetim kurulu
kararının ilan edildiği tarihten başlayarak iki yılda zamanaşımına uğrayacaktır.
Söz konusu dava açılınca, davacıların muhtemel zararlarını veya payların satın alma değerini
karşılayan tutardaki paranın teminat olarak, mahkemece belirlenecek bir bankaya mahkeme adına
yatırılmasına karar verilecektir. Teminat yatırılmadığı sürece genel kurul veya yönetim kurulu kararına
ilişkin hiçbir işlem yapılamayacaktır. Davaların kötü niyetle açılması hâlinde davalı, uğradığı zararın
müteselsilen tazmin edilmesini ve mahkemeye teminat olarak yatırılmasını davacılardan
isteyebilecektir.
Gerekçede belirtildiği üzere, bu hükümle, hâkimiyetin kullanılmasının yol açabileceği sakıncalara karşı
pay sahipleri bakımından tazminat hakkının yanı sıra alternatif bir diğer çözüm de getirilmektedir.
Buna göre, hâkimiyetin kullanılması sebebiyle bağlı şirkette yapılan bazı işlemlere muhalif olan pay
Sayfa 13 / 48
sağlayabiliriz?
sahipleri, muhalif oldukları işlemin doğurduğu zararların giderilmesini isteyebilecekleri gibi, kendi
paylarının şirket tarafından satın alınmasını da açtıkları davada mahkemeden talep edebileceklerdir.
Türk hukukunda yeni olan bu talep hakkı, hâkimiyetin kullanılması karşısında azınlıkta kalan ve
hâkimiyetin kullanılış biçimine karşı çıkan pay sahiplerine şirketten çıkış imkânı vermektedir. Talep ve
davanın şartı, karşı çıkılan işlemin bağlı şirket yönünden açıkça anlaşılabilir bir haklı sebebin
bulunmamasıdır. Kanun, bu manada, birleşme, bölünme ve tür değiştirmede, pay sahiplerine ve
ortaklara tanınmış bulunan diğer hakları saklı tutmuştur.
Gerekçeye göre, uygulamada, bağlı şirket yönetim kurulu üyeleri, kendilerinin sorumluluğunu
doğurabileceğini düşündükleri için yapmaktan çekinecekleri bazı tasarrufları, yukarıdan (yani hâkim
şirketlerinden) gelen talimatlar nedeniyle yapmak zorunda kalabilmektedirler. Böyle bir durumda
kalan bağlı şirket yönetim kurulu üyesi, almış olduğu talimat nedeniyle gerçekleştirdiği işlemlere
ilişkin olarak kanundan doğan sorumluluğunu bertaraf edemez. Bu nedenle, yönetim kurulu üyesi,
kendisine düşebilecek sorumluluğun hâkim şirket tarafından karşılanması için hâkim şirketle sözleşme
yaparak üçüncü kişilere karşı ödemekle yükümlü kılındığı tazminatların hâkim şirket tarafından
taahhüt edilmesini talep edebilecektir. Kanuna göre, bağlı şirketin yöneticileri, bu düzenlemeler
dolayısıyla pay sahiplerine ve alacaklılara karşı doğabilecek sorumluluklarının tüm hukuki
sonuçlarının, bir sözleşme ile üstlenmesini hâkim teşebbüsten isteyebilirler. Böyle bir talep
durumunda, hâkim teşebbüs söz konusu sözleşmeyi, kendisinden talepte bulunan bağlı şirket
yönetim kurulu üyeleri ile akdetmek zorunda kalacaktır.
12. Tam hâkimiyet halinin getireceği imkanlar ve sorumluluklar nelerdir?
Tam hâkimiyet hâli Kanun’un, 203. Maddesinde bir ticaret şirketinin bir sermaye şirketinin paylarının
ve oy haklarının doğrudan veya dolaylı olarak yüzde yüzüne sahip olması olarak tanımlanmıştır.
Tam hâkimiyet halinde, Kanun, hâkim şirketin yönetim kurulunu, topluluğun belirlenmiş ve somut
politikalarının gereği olmak şartıyla, bağlı şirketin kaybına sebep verebilecek sonuçlar doğurabilecek
nitelik taşısalar bile, bağlı şirketin ödeme gücünü açıkça aşan, varlığını tehlikeye düşürebilecek olan
veya önemli varlıklarını kaybetmesine yol açabilecek nitelik taşımaması şartıyla, bağlı şirketin
yönlendirilmesine ve yönetimine ilişkin talimat verebilme yetkisi ile donatmış, bağlı şirketin
organlarını da bu talimatlara uymakla yükümlü tutmuştur.
Bağlı şirketin yönetim kurulu üyeleri, yöneticileri ve sorumlu tutulabilecek ilgililer, bu tür talimatlara
uymaları nedeniyle, şirkete ve pay sahiplerine karşı sorumlu tutulamayacaklardır.
Ancak hâkim şirket ve yöneticilerinin, bu madde çerçevesinde verdikleri talimatlar dolayısıyla bağlı
şirkette oluşan kayıp, o hesap yılı içinde, denkleştirilmediği veya zamanı ve şekli de belirtilerek şirkete
denk bir istem hakkı tanınmadığı takdirde, zarara uğrayan alacaklılar hâkim şirkete ve onun kayıptan
sorumlu yönetim kurulu üyelerine karşı tazminat davası açabileceklerdir.
Ancak kayba sebebiyet veren işlemin, aynı veya benzer koşullar altında, şirket menfaatlerini dürüstlük
kuralına uygun olarak gözeten ve tedbirli bir yöneticinin özeniyle hareket eden, bağımsız bir şirketin
yönetim kurulu üyeleri tarafından da yapılabileceği veya yapılmasından kaçınılabileceğinin ispatı
hâlinde yine tazminata hükmedilemeyecektir.
Sayfa 14 / 48
sağlayabiliriz?
Davalılar, ayrıca krediden ve benzeri sebeplerden kaynaklanan alacaklarda, davacının,
denkleştirmenin yapılmadığını veya istem hakkının tanınmadığını bilerek söz konusu alacağı doğuran
ilişkiye girdiğini veya işin niteliği gereği bu durumu bilmesi gerektiğini ispatlayarak sorumluluktan
kurtulabileceklerdir.
Gerekçeye göre, bir şirket doğrudan veya dolaylı bir şekilde bir diğer şirketin paylarına ve oy
haklarının yüzde yüzüne sahipse bağlı şirketin yönetim kurulu “tam bağlı” bir yönetim kuruludur. Tam
bağlı yönetim kurulu, hâkim şirketin veya şirketler topluluğunun politikalarına ve talimatlarına uymak
zorunda bulunan, aksi halde işini yitirecek olan üyelerden oluşan bir kuruldur. Her gelen üye, aynı
konumda olur. Bu konumdaki yönetim kurullarının şirketlerinin menfaatlerini hâkim şirketin
menfaatine üstün tutmaları gerektiğini kabul etmek ve aksi halde yönetim kurulu üyelerinin
sorumluluğuna gitmek, gerçeğe gözleri kapayan, aldatıcı ve yanıltıcı bir varsayımdır. Böyle bir yönetim
kurulu yönünden uygun olan çözüm, onların talimatları yerine getirmek zorunda bulunduklarını,
bundan dolayı şirketlerine ve pay sahiplerine karşı sorumsuz olduklarını kabul etmek, ancak şirket
alacaklılarına dava hakkı tanımak, hâkim şirketi verdiği talimatlardan doğacak kayıplardan sorumlu
tutmak düşüncesine dayanarak bulunabilir.
Gerekçede, hükmün uygulanabilmesinin ikinci şartı, talimatın toplulukça belirlenmiş somut
politikaların gereği olması olarak açıklanmıştır. Günlük gereksinimlere göre verilen talimatlar
maddenin kapsamı dışındadır. Bu tür talimat verilmesi halinde şirket alacaklarına karşı hâkim şirketin
sorumluluğu ağırlaşacaktır. Zaten bağlı şirket hâkim şirketin doğrudan veya dolayısıyla sahipliğinde
bulunduğuna göre pay sahiplerine dava hakkı tanımak hukuken mümkün değildir. Aksini kabul,
talimatı verip, kayba sebep olana dava hakkı tanımak anlamına gelecektir. Bu hükmün
uygulanabilmesinin şartı olan pay ve oy haklarının yüzde yüzüne sahip olunması gereği, emredici
niteliktedir.
Tam hâkimiyet halinde korunması gereken menfaat esasen ancak alacaklılar yönünden
işleyebileceğinden, Kanun, bu durumda yönetime şirketin mahvına, iflasına yol açacak talimatlar hariç
daha fazla esneklik tanımaktadır. Ancak alacaklıların menfaatlerinin korunması açısından da
denkleştirme yükümlülükleri ve dava hakları ilgili koşullarının varlığı halinde yine geçerli olacaktır.
13. Özel denetim hakkı neleri içermektedir?
Özel denetim, Kanun’un 207. Maddesinde düzenlenmiş olup, denetçi, özel denetçi, halka açık
şirketler için zorunlu tutulan riskin erken saptanması ve yönetimi komitesi; bağlı şirketin, hâkim
şirketle veya diğer bağlı bir şirketle ilişkilerinde hilenin veya dolanın varlığını belirtir şekilde görüş
bildirmişse, bağlı şirketin her pay sahibi, bu konunun açıklığa kavuşturulması amacıyla, şirket
merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesinden özel denetçi atanmasını isteyebilecektir.
14. Satın alma hakkı ne zaman kullanılabilecektir?
Hâkim şirket, doğrudan veya dolaylı olarak bir sermaye şirketinin paylarının ve oy haklarının en az
yüzde doksanına sahipse, azlık şirketin çalışmasını engelliyor, dürüstlük kuralına aykırı davranıyor,
fark edilir sıkıntı yaratıyor veya pervasızca hareket ediyorsa, hâkim şirket azlığın paylarını varsa borsa
değeri, böyle bir değer bulunmuyorsa veya borsa değeri hakkaniyete uygun düşmüyorsa, gerçek
değerle veya genel kabul gören bir yönteme göre belirlenecek bir değerle satın alınmasını
mahkemeden istemek suretiyle belirlenecek değer ile satın alabilecektir.
Sayfa 15 / 48
sağlayabiliriz?
Değer belirlenirken mahkeme kararına en yakın tarihteki veriler esas alınacaktır. Uygulamada, söz
konusu davaların uzun süreceği göz önüne alındığında değerin söz konusu hukuka aykırı, pervasız
işlemlerin etkisiyle düşme ihtimali bulunduğundan, bu tür hallerde hâkim, hakkaniyetin gerektirdiği
hallerde mahkemeden istem tarihini de göz önüne alabilmelidir.
Gerekçede bu hükmün amacı, bir şirketin sermayesinin ve oy haklarının bu kadar güçlü, üstün
çoğunlukla uygun gördüğü bir kararın alınıp uygulanmasına çoğu kişisel çeşitli sebeplerle karşı çıkan
pay sahiplerinin şirketin işlem yapmasını engelleyen davranışlarına son verip şirket içi barışı sağlamak
olarak açıklanmıştır. Kötüye kullanmalara ve özellikle pay bedelinin ödenmemesi tehlikesine engel
olmak amacı ile karar mahkemeye bırakılmış, pay bedelinin belirlenmesine ilişkin usuller yukarıda da
açıklandığı üzere kanunen belirlenmiştir.
15. Güvenden doğan sorumluluk nedir ve neleri içermektedir?
Kanun, 209. Maddesi ile hâkim şirketin topluluk itibarının, topluma veya tüketiciye güven veren bir
düzeye ulaştığı hâllerde, bu itibarın kullanılmasının uyandırdığı güvenden dolayı üçüncü kişilere karşı
sorumluluğunun bulunması öngörülmüştür.
Gerekçede yer verilen açıklamalara göre, Türkiye bu hüküm ile, Avrupa öğretisinde çoğunluk
tarafından savunulan güven kavramının önemli bir uygulamasını oluşturan ve İsviçre Federal
Mahkemesinin emsal bir kararı ile kabul edilen şirketler topluluğunun toplumda veya tüketicide
yarattığı güvenden doğan sorumluluğunu kanunen düzenleyen ilk ülke olmuştur. Sorunun özel ve dar
bir şekilde görünüşü “patronaj açıklaması” olarak belirtilmiştir. Hükmün amacı bir şirketler topluluğu
bağlamında hâkim şirketin toplumda veya daha dar bir çevre olan tüketicide yarattığı güveni
kullandığı takdirde bu kullanmanın sonuçlarını yüklenmesini sağlamaktır.
Gerekçede belirtildiği üzere, bağlı şirketler çoğu kez üyesi oldukları şirketler topluluğunun adını şirket
kırtasiyesinde, ilân ve özellikle reklamlarda zikretmekte, bu yolla kendilerine müşteri bağlamakta,
ticarî menfaat sağlamaktadır. Adı anılan şirketler topluluğunun toplumda yüksek itibarı haiz olduğu
durumlarda bu kazanç yüksek olmaktadır. Kullanılan topluluk adına güvenerek halkın veya daha dar
anlamda tüketicinin bağlı şirkete yönelmesinin ve bağlı şirketin pazar payının yükseltilmesinin
temelinde, o topluluğun üyesi olan şirketin, dürüst hareket edeceği, verdiği bilgilerin ve kamuya
açıklanan tablo ve belgelerinin gerçeği yansıttığı, teknolojinin üstün, kalitenin iyi ve her şeyin gereği
gibi olduğu inanç ve güveni vardır. İtibarın kullanılması ise, somut olaya göre belirlenir. Kullanılma için
adın zikredilmesi, topluluk logosunun kullanılması şart değildir. Tablo, bilgi, kalite vs. güvene uymuyor
ise adının kullanılmasına sesini çıkarmayan hâkim şirket sonuçtan sorumlu olmalıdır. Bu sebeple
sorumluluğun merkez şartı, “itibarın kullanılması”dır. Kullanma yoksa, sadece topluluğa
“mensubiyet”, sorumluluğu doğurmaz.
Her şirketler topluluğu, hükmün kapsamında değildir. Bir topluluğun kapsama girebilmesi için
itibarının topluma veya tüketiciye güven veren bir düzeye ulaşmış olması gerekir. Bu da, somut olaya
göre belirlenecektir.
Sorumluluk tayininde ayrıca, kanunun bu düzenlemedeki esas amacı olan dürüstlük kuralına uygun
davranılıp davranılmadığı, bağlı şirketle işlem yapan müşterilerde, tüketicilerde bir beklenti, bir güven
uyandırılıp uyandırılmadığı ve bu güvene aykırı davranılıp davranılmadığı belirleyici olacaktır.
Sayfa 16 / 48
sağlayabiliriz?
Maddenin lafzı ve doktrindeki yorumlar dikkate alındığında, aşağıdaki koşulların oluşması halinde,
hâkim şirket, bağlı şirketin işlemlerinden dolayı üçüncü kişilere karşı sorumlu tutulabilecektir:





Sorumlu tutulmak istenen hâkim şirketin ve şirketler topluluğunun itibarının topluma
ya da tüketiciye güven veren bir düzeye ulaşmış olması;
Bu itibarın, bağlı şirket tarafından, belirli bir işlem temelinde somut beklenti
uyandıracak şekilde kullanılması;
Söz konusu beklentinin haklı ve korumaya layık bir nitelik taşıması;
Bu beklentinin hâkim şirket tarafından kusurlu olarak yerine getirilmemesi; ve
Bu nedenle üçüncü kişilerin zarara maruz kalması.
Maddede, hâkim şirketin güvenden doğan sorumluluğunun kapsamının ne olduğu açık bir şekilde
düzenlenmemiş olup, bu durum uygulamada soruna yol açabilecek niteliktedir.
16. Şirketler Topluluğu denetimi hakkındaki düzenlemeler nelerdir?
Kanun’un 397. maddesi hükmünce, Bakanlar Kurulunca belirlenen kriterler uyarınca denetime tabi
olan anonim şirketlerin ve şirketler topluluğunun finansal tabloları denetçi tarafından, Kamu
Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunca yayımlanan uluslararası denetim
standartlarıyla uyumlu Türkiye Denetim Standartlarına göre denetlenmek zorundadır. Yönetim
kurulunun yıllık faaliyet raporu içinde yer alan finansal bilgilerin, denetlenen finansal tablolar ile
tutarlı olup olmadığı ve gerçeği yansıtıp yansıtmadığı da denetim kapsamı içindedir. Bağımsız
denetim, envanterin denetlenmesini de kapsayacaktır. Denetçi ayrıca, halka açık şirketlerde riskin
erken teşhisi komitesinin kurulup kurulmadığını ve işleyip işlemediğini de denetleyerek, rapor
edecektir.
Konsolidasyona dâhil olan ana şirketin finansal tablolarını denetlemek için seçilen denetçi, başka bir
denetçi seçilmediği takdirde, topluluk finansal tablolarının da denetçisi kabul edilir
Denetçinin, her faaliyet dönemi ve her hâlde görevini yerine getireceği faaliyet dönemi bitmeden
seçilmesi şarttır. Seçimden sonra, yönetim kurulu, gecikmeksizin denetleme görevini hangi denetçiye
verdiğini ticaret siciline tescil ettirir ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi ile internet sitesinde ilan eder."
hükmünü getirmiştir. İnternet sitesinde denetçi bilgisine "Bilgi Toplumu Hizmetleri" kısmında yer
verilmek zorundadır.
Topluluk Denetçisi için de, Kanun’da belirlenen denetçi seçilme kriterlerini karşılaması ve seçilme
süresi kısıtlamalarına uyulması şarttır.
Hâkim şirketin yönetim kurulu, konsolide finansal tabloları ve yönetim kurulunun yıllık faaliyet
raporunu ve belgeleri düzenlettirip onaylayarak, süresinde, gecikmeksizin, denetçiye vermekle
yükümlüdür. Yine yönetim kurulu, şirketin defterlerinin, yazışmalarının, belgelerinin, varlıklarının,
borçlarının, kasasının, kıymetli evrakının, envanterinin incelenerek denetlenebilmesi için denetçiye
gerekli imkânları sağlamakla sorumludur.
Denetim raporu yasal içerik koşullarını karşılamalı ve raporun sonunda 403. maddede kapsamı
belirlenen "Görüş Yazısı"na yer verilmelidir.
Sayfa 17 / 48
sağlayabiliriz?
Değerlendirme sonucunda denetçinin olumlu görüş vermesi halinde, hazırlanacak görüş yazısında,
Türkiye Denetim Standartları uyarınca yapılan denetimde Türkiye Muhasebe Standartları ve diğer
gereklilikler bakımından herhangi bir aykırılığa rastlanmadığı; denetim sırasında elde edilen bilgilere
göre şirketin veya topluluğun finansal tablolarının doğru olduğu, malvarlığı ile finansal duruma ve
kârlılığa ilişkin resmin gerçeğe uygun bulunduğu ve tabloların bunu dürüst bir şekilde yansıttığı
belirtilecektir.
Şirket defterlerinde, denetlemenin uygun bir şekilde yapılmasına ve sonuçlara varılmasına olanak
vermeyen ölçüde belirsizliklerin bulunması veya şirket tarafından denetlenecek hususlarda önemli
kısıtlamaların yapılması ya da finansal tabloların kapsamlı ve büyük aykırılıklar içerdiği durumlarda
denetçi, bunları ispatlayabilecek delillere sahip olmasa bile, gerekçelerini açıklayarak görüş
vermekten kaçınabilir veya olumsuz görüş verebilir. Olumsuz görüş verilmiş veya görüş açıklamaktan
kaçınılmışsa, yönetim kurulu, genel kurulu toplantıya çağırarak istifa etmekle yükümlü olacaktır.
Ancak bu şekilde istifa eden yönetim kurulu üyelerinin yeniden seçilmesine bir engel
bulunmamaktadır.
Şirket ile denetçi arasında şirketin ve topluluğun yılsonu hesaplarına, finansal tablolarına ve yönetim
kurulunun faaliyet raporuna ilişkin, ilgili kanunun, idari tasarrufun veya esas sözleşme hükümlerinin
yorumu veya uygulanması konusunda doğan görüş ayrılıkları var ise bunun hakkında, yönetim
kurulunun veya denetçinin istemi üzerine şirketin merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret
mahkemesine başvurulması ve verilecek karara uyulması gerekecektir.
Yazarların notu:
Bu yazımızda yer verilen görüşler yazı tarihi itibarıyla kişisel tespitlerimizi içermekte olup, yazı tarihinden sonra
gerçekleşebilecek yasal değişiklikler, gelişecek uygulamalar ve yargı kararları ileride farklı düzenlemeler ve
değerlendirmeler söz konusu olabilecektir. Kanun yeni olduğundan bilimsel doktrin ve mahkeme içtihatları
henüz yeterince oluşmamıştır. Tasarı hazırlanırken ülke ihtiyaçları göz önünde tutulduğundan ve birçok
maddenin gerekçesinde konuların uygulamada somut olaylara göre belirlenmesi gerektiği vurgusu yapılarak,
öğretiye ve içtihatlara bırakılmış olması nedeniyle mehaz kanunlardan referanslar alınması da çok anlamlı
bulunmamaktadır. Hâlâ biraz karanlıkta yol alınırken ele aldığımız bu konunun, zaman içerisinde öğretideki ve
içtihatlardaki gelişmeler çerçevesinde daha çok aydınlanacağını ve olgunlaşacağını vurgulamak isteriz.
Sayfa 18 / 48
sağlayabiliriz?
Kenan Yılmaz, Baş Hukuk Müşaviri, Koç Holding
1962, Ankara doğumlu olan Avukat Kenan Yılmaz, 1983 yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden
mezun olmuştur. 1986 yılında ABD’de Tulane Law School’da “International Business Transactions” alanında
hukuk yüksek lisansı yapan Yılmaz, ayrıca Koç Üniversitesi’nde EMBA programını tamamlamıştır. Çalışma
hayatına 1989 yılında Koç Holding bünyesinde Hukuk Müşaviri olarak başlayan Yılmaz, Holding’de 24 yıllık hizmet
süresi boyunca çalışmalarını sürdürmekte ve 2006’dan bu yana Koç Holding Baş Hukuk Müşaviri olarak görevini
yürütmektedir. Koç Üniversitesi Mezunlar Derneği Başkanı, Türkiye Sualtı Arkeoloji Vakfı (TINA) Kurucu Üyesi ve
Yönetim Kurulu Üyesi, Türkiye Etik Değerler Merkezi Vakfı Kurucu Üyesi, 2000 Yılı "Palio Cup" Rally Şampiyonu olan
Yılmaz evli ve iki çocuk babasıdır.
Dr. M. Çağrı Bağatur, Kurucu Ortak, Bağatur Hukuk Bürosu
1963 Ankara doğumlu Avukat Dr. Mehmet Çağrı Bağatur, 1985 yılında Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden
mezun olmuş ve Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi’nde Tarım Ekonomisi alanında doktorasını 1999 yılında
tamamlamıştır. Dr. Mehmet Çağrı Bağatur kurucu ortağı olduğu Bağatur Avukatlık Bürosu ile Avrupa’da ve
Türkiye’de Ulusal Kalite Hareketine katıldı, 2008 yılında EFQM Mükemmellikte Yetkinlik ödülü kazandı. Uzmanlık
alanları; hukuk (reklam, satın alma ve birleşme, hastane işletmeciliği), bilgi yönetimi (Sivil Toplum Örgütleri, satış
güvenliği) ve toplam kalite yönetimi olan Bağatur, İstanbul Barosu, Uluslararası Barolar Birliği, Kalder, TEİD, Buğday
Ekolojik Yaşamı Destekleme Derneği, Rotary Kulübü, Junior Chamber International üyesi olup, evli ve 3 çocuk
babasıdır.
Adnan B. Erdoğmuş, Kurucu, Erdoğmuş Yönetim Danışmanlığı
1960 yılında İskenderun’da doğan Avukat Adnan Bülent Erdoğmuş 1983 yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk
Fakültesi’nden mezun olmuştur. 1985 yılında İstanbul Barosu’nda avukatlık stajını ve 1989 yılında Marmara
Üniversitesi’nde Çağdaş İşletme Yönetimi ihtisas programını tamamlayan Erdoğmuş, iş hayatına 1987 yılında
Süzer Holding Hukuk İşleri bölümünde Avukat olarak adım atmıştır. Erdoğmuş 1990 yılında Hewlett-Packard Türkiye
organizasyonuna katılmış olup; 20 yıllık hizmet süresi boyunca Hukuk Danışmanlığı görevinin yanı sıra değişik
bölümlerde yönetici olarak görev yapmıştır. 2010 yılından itibaren yönetim danışmanlığı, bağımsız icra ve danışma
kurulu üyelikleri yapan Erdoğmuş; İstanbul Barosu, Uluslararası Barolar Birliği, SHRM, Peryön, Kalder, TEİD üyesi olup,
evli ve iki çocuk babasıdır.
Sayfa 19 / 48
sağlayabiliriz?
TÜRK TİCARET KANUNU
Kanun Numarası
Kabul Tarihi
Yayımlandığı R.Gazete
Yayımlandığı Düstur
: 6102
: 13/1/2011
: Tarih: 14/2/2011 Sayı : 27846
: Tertip : 5 Cilt : 50
G) Şirketler topluluğu
I - Hâkim ve bağlı şirket
MADDE 195- (1) a) Bir ticaret şirketi, diğer bir ticaret şirketinin, doğrudan veya dolaylı olarak;
1. Oy haklarının çoğunluğuna sahipse veya
2. Şirket sözleşmesi uyarınca, yönetim organında karar alabilecek çoğunluğu oluşturan sayıda üyenin
seçimini sağlayabilmek hakkını haizse veya
3. Kendi oy hakları yanında, bir sözleşmeye dayanarak, tek başına veya diğer pay sahipleri ya da
ortaklarla birlikte, oy haklarının çoğunluğunu oluşturuyorsa,
b) Bir ticaret şirketi, diğer bir ticaret şirketini, bir sözleşme gereğince veya başka bir yolla hâkimiyeti
altında tutabiliyorsa,
birinci şirket hâkim, diğeri bağlı şirkettir. Bu şirketlerden en az birinin merkezi Türkiye’de ise, bu
Kanundaki şirketler topluluğuna ilişkin hükümler uygulanır.
(2) Birinci fıkrada öngörülen hâller dışında, bir ticaret şirketinin başka bir ticaret şirketinin paylarının
çoğunluğuna veya onu yönetebilecek kararları alabilecek miktarda paylarına sahip bulunması, birinci şirketin
hâkimiyetinin varlığına karinedir.
3) Bir hâkim şirketin, bir veya birkaç bağlı şirket aracılığıyla bir diğer şirkete hâkim olması, dolaylı
hâkimiyettir.
(4) Hâkim şirkete doğrudan veya dolaylı olarak bağlı bulunan şirketler, onunla birlikte şirketler
topluluğunu oluşturur. Hâkim şirketler ana, bağlı şirketler yavru şirket konumundadır.
(5) Şirketler topluluğunun hâkiminin, merkezi veya yerleşim yeri yurt içinde veya dışında bulunan, bir
teşebbüs olması hâlinde de, 195 ilâ 209 uncu maddeler ile bu Kanundaki şirketler topluluğuna ilişkin hükümler
uygulanır. Hâkim teşebbüs tacir sayılır. Konsolide tablolar hakkındaki hükümler saklıdır.
(6) Şirketler topluluğuna ilişkin hükümlerin uygulanmasında “yönetim kurulu” terimi limited şirketlerde
müdürleri, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler ile şahıs şirketlerinde yöneticileri, diğer tüzel
kişilerde yönetim organını ve gerçek kişilerde gerçek kişinin kendisini ifade eder.
II - Pay ve oy oranlarının hesaplanması
MADDE 196- (1) Bir ticaret şirketinin bir sermaye şirketindeki iştirakinin yüzdesi, o sermaye şirketindeki
payının veya payların itibarî değerleri toplamının, iştirak olunan şirketin sermayesine oranlanmasıyla bulunur.
Sermaye şirketinin hem kendi hem de onun hesabına alınmış olup da üçüncü kişilerin elindeki kendi payları,
hesaplamada o şirketin esas veya çıkarılmış sermayesinden düşülür.
(2) Bir ticaret şirketinin bir sermaye şirketindeki oy hakkının yüzdesi, ticaret şirketinin o sermaye
şirketinde sahip bulunduğu paylardan doğan kullanılabilen oy haklarının toplamının, sermaye şirketindeki
kullanılabilir tüm oy haklarının toplamına oranlanmasıyla bulunur. Hesaplamada, sermaye şirketinin hem kendi
hem de onun hesabına alınmış olup da üçüncü kişilerin elindeki paylarından doğan oy hakları düşülür.
(3) Bir ticaret şirketinin bir sermaye şirketinde sahip olduğu paylar hesaplanırken ona bağlı şirketlerin
sahip oldukları veya onun hesabına alınmış olup üçüncü kişilerin elindeki paylar da hesaba katılır.
III - Karşılıklı iştirak
Sayfa 20 / 48
sağlayabiliriz?
MADDE 197- (1) Birbirlerinin paylarının en az dörtte birine sahip bulunan sermaye şirketleri karşılıklı
iştirak durumundadır. Bu payların yüzdelerinin hesaplanmasında 196 ncı madde uygulanır. Anılan şirketlerden
biri diğerine hâkimse, ikincisi aynı zamanda bağlı şirket sayılır. Karşılıklı iştirak durumundaki şirketlerin her biri
diğerine hâkimse ikisi de bağlı ve hâkim şirket kabul olunur.
IV - Bildirim, tescil ve ilan yükümlülükleri
MADDE 198- (1) Bir teşebbüs, bir sermaye şirketinin sermayesinin, doğrudan veya dolaylı olarak, yüzde
beşini, onunu, yirmisini, yirmibeşini, otuzüçünü, ellisini, altmışyedisini veya yüzde yüzünü temsil eden miktarda
paylarına sahip olduğu veya payları bu yüzdelerin altına düştüğü takdirde; teşebbüs, durumu söz konusu
işlemlerin tamamlanmasını izleyen on gün içinde, sermaye şirketine ve bu Kanun ile diğer kanunlarda gösterilen
yetkili makamlara bildirir. Payların yukarıda belirtilen oranlarda kazanılması veya elden çıkarılması, yıllık
faaliyet ve denetleme raporlarında ayrı bir başlık altında açıklanır ve sermaye şirketinin internet sitesinde
ilan edilir.
Payların yüzdelerinin hesaplanmasında 196 ncı madde uygulanır. Teşebbüsün ve sermaye şirketinin yönetim
kurulu üyeleriyle yöneticileri de, kendilerinin, eşlerinin, velayetleri altındaki çocuklarının ve bunların,
sermayelerinin en az yüzde yirmisine sahip bulundukları ticaret şirketlerinin o sermaye şirketindeki payları ile
ilgili olarak bildirimde bulunurlar. Bildirimler yazılı şekilde yapılır, ticaret siciline tescil ve ilan olunur.
(2) Birinci fıkrada öngörülen bildirim ile tescil ve ilan yükümlülüğü yerine getirilmediği sürece, ilgili
paylara ait oy hakkı dâhil, diğer haklar donar. Bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesine dair diğer
hukuki sonuçlara ilişkin hükümler saklıdır.
(3) Hâkimiyet sözleşmesinin geçerli olabilmesi için bu sözleşmenin ticaret siciline tescil ve ilanı şarttır.
Sözleşmenin geçersizliği, bu Kanun ile diğer kanunlardaki şirketler topluluğuna dair yükümlülüklere ve
sorumluluklara ilişkin hükümlerinin uygulanmasına engel olmaz.
V - Bağlı ve hâkim şirketlerin raporları
MADDE 199- (1) Bağlı şirketin yönetim kurulu, faaliyet yılının ilk üç ayı içinde, şirketin hâkim ve bağlı
şirketlerle ilişkileri hakkında bir rapor düzenler. Raporda, şirketin geçmiş faaliyet yılında hâkim şirketle, hâkim
şirkete bağlı bir şirketle, hâkim şirketin yönlendirmesiyle onun ya da ona bağlı bir şirketin yararına yaptığı tüm
hukuki işlemlerin ve geçmiş faaliyet yılında hâkim şirketin ya da ona bağlı bir şirketin yararına alınan
veya alınmasından kaçınılan tüm diğer önlemlerin açıklaması yapılır. Hukuki işlemlerde edimler ve karşı
edimler, önlemlerde, önlemin sebebi ve şirket yönünden yarar ve zararları belirtilir. Zarar denkleştirilmişse,
bunun faaliyet yılı içinde fiilen nasıl gerçekleştiği veya şirketin sağladığı hangi menfaatlere ilişkin olarak bir istem
hakkı tanındığı ayrıca bildirilir.
(2) Rapor, doğru ve dürüst hesap verme ilkelerine uygun olmalıdır.
(3) Yönetim kurulu raporun sonunda şirketin, hukuki işlemin yapıldığı veya önlemin alındığı veya
alınmasından kaçınıldığı anda kendilerince bilinen hâl ve şartlara göre, her bir hukuki işlemde uygun bir karşı
edim sağlanıp sağlanmadığını ve alınan veya alınmasından kaçınılan önlemin şirketi zarara uğratıp uğratmadığını
açıklar. Şirket zarara uğramışsa, yönetim kurulu ayrıca zararın denkleştirilip denkleştirilmediğini de belirtir. Bu
açıklama sadece yıllık faaliyet raporunda yer alır.
(4) Hâkim şirketin her yönetim kurulu üyesi, yönetim kurulu başkanından; bağlı şirketlerin finansal ve
malvarlığıyla ilgili durumları ile üç aylık hesap sonuçları, hâkim şirketin bağlı şirketlerle, bağlı şirketlerin
birbirleriyle, hâkim ve bağlı şirketlerin pay sahipleri ve bunların yakınlarıyla ilişkileri; yaptıkları işlemler ve
bunların sonuç ve etkileri hakkında, özenli, gerçeği aynen ve dürüstçe yansıtan hesap verme ilkelerine göre
düzenlenmiş bir rapor hazırlattırıp yönetim kuruluna sunmasını ve bunun sonuç kısmının yıllık rapor ile
denetleme raporuna eklenmesini isteyebilir. Bağlı şirketler, red için yoruma yer bırakmayacak açıklıkta bir haklı
sebebin varlığını ispat edemedikleri takdirde, bu raporun hazırlanması için gerekli olan bilgi ve belgeleri hâkim
şirketin bu işle görevlendirilen uzmanlarına vermekle yükümlüdürler. İstemde bulunan yönetim kurulu üyesi,
bunu bir üçüncü kişinin yararlanması amacıyla yapmışsa bunun sonuçlarından sorumlu olur.
VI - Bağlı şirketler hakkında bilgi alma
MADDE 200- (1) Hâkim şirketin her pay sahibi genel kurulda, bağlı şirketlerin finansal ve malvarlığıyla
ilgili durumları ile hesap sonuçları, hâkim şirketin bağlı şirketlerle, bağlı şirketlerin birbirleriyle, hâkim ve bağlı
şirketlerin pay sahipleri, yöneticileri ve bunların yakınlarıyla ilişkileri, yaptıkları işlemler ve bunların sonuçları
hakkında, özenli, gerçeği aynen ve dürüstçe yansıtan hesap verme ilkelerine uygun, doyurucu bilgi verilmesini
isteyebilir.
VII - Hakların donması
Sayfa 21 / 48
sağlayabiliriz?
MADDE 201- (1) Bir sermaye şirketinin paylarını iktisap edip karşılıklı iştirak konumuna bilerek giren
diğer bir sermaye şirketi, iştirak konusu olan paylardan doğan toplam oylarıyla diğer pay sahipliği haklarının
sadece dörtte birini kullanabilir; bedelsiz payları edinme hakkı hariç, diğer tüm pay sahipliği hakları donar. Söz
konusu paylar toplantı ve karar nisabının hesaplanmasında dikkate alınmaz. 389 ile 612 nci madde hükümleri
saklıdır.
(2) Birinci fıkrada öngörülen sınırlama, bağlı şirketin hâkim şirketin paylarını iktisap etmesi veya her iki
şirketin birbirlerine hâkim olması hâlinde uygulanmaz.
VIII - Sorumluluk
1. Hâkimiyetin hukuka aykırı kullanılması
MADDE 202- (1) a) Hâkim şirket, hâkimiyetini bağlı şirketi kayba uğratacak şekilde kullanamaz. Özellikle
bağlı şirketi, iş, varlık, fon, personel, alacak ve borç devri gibi hukuki işlemler yapmaya; kârını azaltmaya ya da
aktarmaya; malvarlığını ayni veya kişisel nitelikte haklarla sınırlandırmaya; kefalet, garanti ve aval vermek gibi
sorumluluklar yüklenmeye; ödemelerde bulunmaya; haklı bir sebep olmaksızın tesislerini yenilememek,
yatırımlarını kısıtlamak, durdurmak gibi verimliliğini ya da faaliyetini olumsuz etkileyen kararlar veya önlemler
almaya yahut gelişmesini sağlayacak önlemleri almaktan kaçınmaya yöneltemez; meğerki, kayıp, o faaliyet yılı
içinde fiilen denkleştirilsin veya kaybın nasıl ve ne zaman denkleştirileceği belirtilmek suretiyle en geç o faaliyet
yılı sonuna kadar, bağlı şirkete denk değerde bir istem hakkı tanınsın.
b) Denkleştirme, faaliyet yılı içinde fiilen yerine getirilmez veya süresi içinde denk bir istem hakkı
tanınmazsa, bağlı şirketin her pay sahibi, hâkim şirketten ve onun, kayba sebep olan, yönetim kurulu
üyelerinden, şirketin zararını tazmin etmelerini isteyebilir. Hâkim istem üzerine veya resen somut olayda
hakkaniyete uygun düşecekse, tazminat yerine bu maddenin ikinci fıkrası hükümlerine göre, davacı pay
sahiplerinin paylarının hâkim şirket tarafından satın alınmasına veya duruma uygun düşen ve kabul edilebilir
başka bir çözüme karar verebilir.
c) Alacaklılar da, (b) bendi uyarınca, şirket iflas etmemiş olsa bile, şirketin zararının şirkete ödenmesini
isteyebilirler.
d) Kayba sebebiyet veren işlemin, aynı veya benzer koşullar altında, şirket menfaatlerini dürüstlük
kuralına uygun olarak gözeten ve tedbirli bir yöneticinin özeniyle hareket eden, bağımsız bir şirketin yönetim
kurulu üyeleri tarafından da yapılabileceği veya yapılmasından kaçınılabileceğinin ispatı hâlinde tazminata
hükmedilemez.
e) Pay sahiplerinin ve alacaklıların açacağı davaya, kıyas yoluyla 553, 555 ilâ 557, 560 ve 561 inci
maddeler uygulanır. Hâkim teşebbüsün merkezinin yurt dışında bulunması hâlinde tazminat davası bağlı
şirketin merkezinin bulunduğu yer asliye ticaret mahkemesinde açılır.
(2) Hâkimiyetin uygulanması ile gerçekleştirilen ve bağlı şirket bakımından açıkça anlaşılabilir haklı bir
sebebi bulunmayan, birleşme, bölünme, tür değiştirme, fesih, menkul kıymet çıkarılması ve önemli esas
sözleşme değişikliği gibi işlemlerde, genel kurul kararına red oyu verip tutanağa geçirten veya yönetim
kurulunun bu ve benzeri konulardaki kararlarına yazılı olarak itiraz eden pay sahipleri; hâkim teşebbüsten,
zararlarının tazminini veya paylarının varsa en az borsa değeriyle, böyle bir değer bulunmuyorsa veya borsa
değeri hakkaniyete uygun düşmüyorsa, gerçek değerle veya genel kabul gören bir yönteme göre belirlenecek
bir değerle satın alınmasını mahkemeden isteyebilirler. Değer belirlenirken mahkeme kararına en yakın
tarihteki veriler esas alınır. Tazminat veya payların satın alınmasını istem davası, genel kurul kararının verildiği
veya yönetim kurulu kararının ilan edildiği tarihten başlayarak iki yılda zamanaşımına uğrar.
(3) İkinci fıkrada öngörülen dava açılınca, davacıların muhtemel zararlarını veya payların satın alma
değerini karşılayan tutardaki paranın teminat olarak, mahkemece belirlenecek bir bankaya mahkeme adına
yatırılmasına karar verilir. Teminat yatırılmadığı sürece genel kurul veya yönetim kurulu kararına ilişkin hiçbir
işlem yapılamaz. Bu maddenin birinci ve ikinci fıkralarında öngörülen davaların kötüniyetle açılması hâlinde
davalı, uğradığı zararın müteselsilen tazmin edilmesini ve mahkemeye teminat yatırılmasını davacılardan
isteyebilir.
(4) Birleşme, bölünme ve tür değiştirmede, pay sahiplerine ve ortaklara tanınmış bulunan diğer haklar
saklıdır.
(5) Bağlı şirketin yöneticileri, bu madde hükümleri dolayısıyla pay sahiplerine ve alacaklılara karşı
doğabilecek sorumluluklarının tüm hukuki sonuçlarının, bir sözleşme ile üstlenmesini hâkim teşebbüsten
isteyebilir.
2. Tam hâkimiyet hâlinde
Sayfa 22 / 48
sağlayabiliriz?
a) Talimat
MADDE 203- (1) Bir ticaret şirketi bir sermaye şirketinin paylarının ve oy haklarının doğrudan veya
dolaylı olarak yüzde yüzüne sahipse, hâkim şirketin yönetim kurulu, topluluğun belirlenmiş ve somut
politikalarının gereği olmak şartıyla, kaybına sebep verebilecek sonuçlar doğurabilecek nitelik taşısalar bile,
bağlı şirketin yönlendirilmesine ve yönetimine ilişkin talimat verebilir. Bağlı şirketin organları talimata uymak
zorundadır.
b) İstisna
MADDE 204- (1) Bağlı şirketin ödeme gücünü açıkça aşan, varlığını tehlikeye düşürebilecek olan veya
önemli varlıklarını kaybetmesine yol açabilecek nitelik taşıyan talimat verilemez.
c) Bağlı şirketin organlarının şirkete ve pay sahiplerine karşı sorumsuzluğu
MADDE 205- (1) Bağlı şirketin yönetim kurulu üyeleri, yöneticileri ve sorumlu tutulabilecek ilgililer, 203
ve 204 üncü madde kapsamındaki talimatlara uymaları nedeniyle, şirkete ve pay sahiplerine karşı sorumlu
tutulamazlar.
d) Şirket alacaklılarının dava hakkı
MADDE 206- (1) Hâkim şirket ve yöneticilerinin, 203 üncü madde çerçevesinde verdikleri talimatlar
dolayısıyla bağlı şirkette oluşan kayıp, o hesap yılı içinde, denkleştirilmediği veya zamanı ve şekli de belirtilerek
şirkete denk bir istem hakkı tanınmadığı takdirde, zarara uğrayan alacaklılar hâkim şirkete ve onun kayıptan
sorumlu yönetim kurulu üyelerine karşı tazminat davası açabilirler. Davalılar 202 nci maddenin birinci fıkrasının
(d) bendine dayanabilir. Bu davaya 202 nci maddenin birinci fıkrasının (e) bendi uygulanır.
(2) Davalılar, krediden ve benzeri sebeplerden kaynaklanan alacaklarda, davacının, denkleştirmenin
yapılmadığını veya istem hakkının tanınmadığını bilerek söz konusu alacağı doğuran ilişkiye girdiğini veya işin
niteliği gereği bu durumu bilmesi gerektiğini ispatlayarak sorumluluktan kurtulabilirler.
IX - Çeşitli hükümler
1. Özel denetim
(1)
MADDE 207- (1) Denetçi, (…)
özel denetçi, riskin erken saptanması ve yönetimi komitesi; bağlı
şirketin, hâkim şirketle veya diğer bağlı bir şirketle ilişkilerinde hilenin veya dolanın varlığını belirtir şekilde
görüş bildirmişse, bağlı şirketin her pay sahibi, bu konunun açıklığa kavuşturulması amacıyla, şirket merkezinin
(1)
bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesinden özel denetçi atanmasını isteyebilir.
2. Satın alma hakkı
MADDE 208- (1) Hâkim şirket, doğrudan veya dolaylı olarak bir sermaye şirketinin paylarının ve oy
haklarının en az yüzde doksanına sahipse, azlık şirketin çalışmasını engelliyor, dürüstlük kuralına aykırı
davranıyor, fark edilir sıkıntı yaratıyor veya pervasızca hareket ediyorsa, hâkim şirket azlığın paylarını varsa
borsa değeri, yoksa 202 nci maddenin ikinci fıkrasında öngörülen şekilde belirlenen değer ile satın alabilir.
3. Güvenden doğan sorumluluk
MADDE 209- (1) Hâkim şirket, topluluk itibarının, topluma veya tüketiciye güven veren bir düzeye
ulaştığı hâllerde, bu itibarın kullanılmasının uyandırdığı güvenden sorumludur.
TÜRK TİCARET KANUNU - ŞİRKETLER TOPLULUĞU HÜKÜMLERİNE YÖNELİK KANUN
GEREKÇELERİ
Madde 196 – 196 ncı madde, hâkimiyetin varolup olmadığının saptanmasında pay ve oy miktarlarının
hesaplanmasının yöntemini ve yorumunu belirleyen emredici nitelikte bir hükümdür.
Hüküm, 195 inci maddenin uygulanmasında kilit role sahiptir. Hükmün esin kaynağı Alm. POK 16 ncı
paragrafıdır. Ancak Alman sistemi işletme esasına dayalı olduğu için 16 ncı paragrafı sermaye şirketi dışındaki
olasılıklar için de hükümler öngörmüştür. Birinci fıkra pay, ikinci fıkra oy oranlarının hesabına ilişkindir.
Birinci fıkra: Bir sermaye şirketinin diğer bir sermaye şirketine katılma oranı katılan şirketin katınılan şirketteki
paylarının nominal değerlerinin toplamının katılınan şirketin sermayesine oranına göre bulunur. Hesaplamada
payların sayısının değil, itibarî değerlerinin dikkate alınması şarttır. “İtibarî değer” kavramı 476, 565 ve 583 üncü
maddelere göre yorumlanır. Payların bedellerinin tümünün ödenmiş olup olmaması hesaplamada etkili olmaz.
Sayfa 23 / 48
sağlayabiliriz?
Katılma payı oranının hesaplanmasında, katınılan şirketin iktisap ettiği kendi payları, isterse bu paylar o şirket
hesabına başkasında bulunsun, toplamdan düşülür.
İkinci fıkra: Birinci fıkradaki kural ikinci fıkrada tekrarlanmıştır. Ancak hareket noktası oyda imtiyazlı paylardır.
Hesaplamada, oy imtiyazını haiz payların verdiği oy hakları hem katılan şirket yönünden hesaba katılır, hem de
katılınan şirketteki toplam oy sayısı bulunarak oranlama yapılır. Hükümde önem taşıyan bir diğer hukukî olgu
“kullanılabilir oy”dur. Kullanılması mahkemece verilen tedbir kararıyla engellenmiş bulunan, oydan yoksunluk
hükümlerine tâbi (m. 436) olan veya 198 inci maddenin kapsamına giren paylardan doğan oylar gibi
kullanılmayan oylar hesaba katılmaz.
Madde 197 – Hüküm hukukumuzda yenidir. Sermayenin sulandırılması (köpük sermaye), bilânçonun
gerçekliğinin tereddüt yaratması gibi sorunları önlemeyi amaçlamaktadır. Bu sebeple 197 nci madde karşılıklı
katılmayı geçersiz saymamakta, fakat karşılıklı katılmanın hâkimiyet ve çoğu kez karşılıklı hâkimiyet ilişkisini
kurarak, bu durumdaki şirketlerin hâkim ve bağlı şirketin yüküm ve sorumluluklarına tâbi olacağını açıkça
hükme bağlamakta ve sınırlamaları da beraberinde getirmektedir. Sınırlamalardan biri 201 inci maddede yer
almaktadır. Bu düzenleme yetersiz görülebilir. Özellikle karşılıklı katılmanın yüksek oranlarda kurulduğu
durumlarda (meselâ, iki sermaye şirketinin birbirlerine yüzde yetmiş-seksen oranında katılmaları varsayımında
olduğu gibi) geçerliliği kabul etmenin doğru olmadığı düşünülebilir. Uluslararası öğretide bu görüşü ileri
sürenler (çoğunlukta olmasalar bile) mevcuttur. 197 nci madde söz konusu varsayımda karşılıklı katılmayı
geçerli saymakla birlikte, her halde hukuka uygunluk garantisi de sağlamamaktadır. Yüksek karşılıklı katılma,
bilânço ilkelerine aykırı düşüyorsa, 197 nci maddenin varlığı böyle bir aykırılığın müeyyidesinin uygulanmasına
engel olmaz. Bunun gibi, karşılıklı hâkimiyet ilişkisinin sorumluluğa etkileri de aynen geçerli olur.
Madde 198 – Hüküm iki konuyu içerir: (1) Bildirim; (2) tescil ve ilân yükümlülüklerini. İkinci konu içinde özellikle
hukukumuzda düzenlenmemiş bulunan hâkimiyet sözleşmelerinin tescil ve ilânına ilişkin yükümlülük bir
geçerlilik kuralıdır. Bu suretle hâkimiyet sözleşmenin yazılı olarak yapılması zorunluğu öngörülerek ilişki kayıt
altına alınmak ve kamuya tanıtılmak istenmiştir. Bildirim yükümlülükleri, katılma ilişkilerinin, özellikle karşılıklı
katılmaların açıklanması, bu yolla kamunun aydınlatılması, sermaye piyasasında şeffaflığın sağlanması ve
sorumluluk hükümlerinin uygulanması yönünden ağırlık kazanır.
Birinci fıkra: Katılma oranları, azlık hakları, karşılıklı katılma sınırları, hâkimiyet karinesi, önleyici azınlık ve 203
üncü maddedeki tam hâkimiyet olgusu dikkate alınarak oluşturulmuştur.
Bildirim bütün payları kapsar, yoksa sadece eşiği aşan paylara özgülenemez. Bildirim anının belirlenmesinde
payların
hukuken iktisabı esas alınır. Hüküm, bildirim yükümünü paysahipliği sıfatının kazanılmasına bağlamamıştır.
Bildirim adresleri katılınan şirket, SPK, BDDK, RK ve Hazine gibi özel kurumlar ve hükûmet kuruluşlarıdır.
Bildirimi alan kurum ve kuruluş, kendi kanununa göre işlem yapar.
İkinci fıkra: Bildirmemenin sonucu, oy hakkının kullanılmamasıdır. Aksi halde, kullanılan oy geçersiz olur. Kararın
geçerliliğini sürdürüp sürdürmeyeceği geçersiz oyların karar nisabını etkileyip etkilememesine bağlıdır.
Üçüncü fıkra: Genel kısımda yapılan açıklamaya bakılmalıdır.
Madde 199 – Birinci fıkra: Birinci fıkra Alm POK 312 nci paragrafından alınmıştır. Bağlı şirketin yönetim kurulu
her yıl “bağlılık raporu” diye adlandırılan bir rapor hazırlar. Bu rapor bağlı şirketlerin kendi aralarındaki ve hâkim
şirketle aralarındaki ilişkileri ve bu ilişkilerin kayıp/yarar olarak sonuçlarını açıklar. Raporun hazırlanmaması
cezaî yaptırıma bağlanmıştır. Rapor yarar/kayıp sonuçlarını açıkladığı için, 202 ve devamı hükümleri, özellikle
kayıp ve denkleştirme davaları yönünden önem taşır. Hüküm, şirketler topluluğuna ilişkin sorumluluk hükümleri
ve özellikle 438 ve devamı maddelerde düzenlenmiş bulunan özel denetim ve 437 nci maddede öngörülen
inceleme hakkı ile birlikte değerlendirildiğinde amacı daha iyi anlaşılır. Çünkü pay sahipleri bu rapora dayanarak
sorumluluk davası açabilecekleri gibi bilgi alma haklarını daha bilinçli bir şekilde kullanabilirler.
İkinci fıkra: Dördüncü fıkra altında verilen açıklamalara bakılmalıdır.
Üçüncü fıkra: Yönetim kurulunun hazırladığı raporun sonuç kısmı, yıllık rapora alınarak olağan genel kurula
sunulan, böylece paysahiplerinin aydınlatılmasında önemli rolü olan kısımdır. Burada yönetim kurulu, faaliyet
yılında gerçekleştirdiği tüm hukuki işlemleri ve alınan veya alınmayan tedbirleri değerlendirerek, bunların
şirkete sağladığı fayda ve kayıpları ortaya koyacaktır. Yönetim kurulu, değerlendirmesini, söz konusu işlemlerin
veya tedbirlerin gerçekleştirilmesinin söz konusu olduğu sırada kendisi tarafından bilinen hal ve şartlar ışığında
Sayfa 24 / 48
sağlayabiliriz?
yapacaktır. Yönetim kurulunun sorumluluğu açısından kurulca “bilinmesi gereken” bazı hal ve şartların da
dikkate alınıp alınmayacağı, öğreti ve içtihat faaliyeti gerektirir. Her halükarda yönetim kurulu, ilgili her hukuki
işlem için karşı edimin uygunluğunu değerlendirecek, uygun bir karşı edim alınmamışsa bundan doğan kaybın
nasıl denkleştirildiğini açıklayacaktır. Alınan veya alınmasından kaçınılan tedbirler için de fayda/zarar analizi
yapılır. O faaliyet yılında birinci fıkraya göre açıklanması gereken bir hukuki işlem veya tedbir bulunmuyorsa, bu
da rapora yazılır.
Dördüncü fıkra: Bu fıkra, hâkim şirketin yönetim kurulu üyelerinin, bağlı şirketler hakkında bazı ilişkileri
sorgulama ve bilgi alma hakkını düzenlemektedir. Rapor “özenli, gerçeği aynen ve dürüstçe yansıtan hesap
verme ilkeleri”ne göre düzenlenmelidir. Raporun niteliğine (kalitesine) ilişkin bu ölçü emredicidir. “Hesap
verme” ibaresi ise hükme bilinçle konulmuştur. Amaç, sadece aydınlatma, üyelerin fikirleri olsun diye bilgi
verme değil; denetlemeye olanak sağlayacak rakamların, olguların ve sonuçların açıklanmasıdır. Hükmün
öngörülme amacı hâkim şirketin yönetim kurulu üyelerine, konsolide bir finansal ve malvarlıksal resim vererek
onlara denetim ve gözetim yapma, gereğinde önlem alma, fikir edinme olanağını sağlamaktır. Bilgi alma hakkı
bağlı şirketlerin birbirleriyle, paysahipleri ve bunların yakınlarıyla ilişkilerini de kapsadığından, hüküm şeffaflığa
da yardımcı olur. Şirketin bu raporu kendi bilgi ve olanaklarıyla hazırlaması hem güçtür; hem de böyle bir rapor
amaca tam olarak hizmet edemez. Bu sebeple madde bağlı şirketlerin de gerekli bilgi ve belgeleri vermelerini
açıkça ve emredici nitelikte öngörmüştür.
Bağlı şirket yoruma yer bırakmayacak açıklıkta haklı bir sebebin bulunması halinde bilgi ve belge vermeyi
reddedebilir. İstenen bilginin hükmün amacı dışında, meselâ bir haberde, davada, diğer bir raporda, bir kitapta
kullanılacak olması, rakibe, potansiyel rakibe veya yabancılara verilme tehlikesi taşıması, bu hüküm anlamında
haklı sebeptir. Bilginin ayrıca amaca uygun kullanılması, yukarıda sayılan durumlardaki haklılığı ortadan
kaldırmaz. Bu anlam özellikle son cümleden anlaşılır.
Son cümle özel bir sorumluluk hâlidir. Bu hüküm Alm. POK 312 nci paragrafından tamamen farklı bir açıdan
konuya yaklaşmaktadır.
Madde 200 – Bu madde hâkim şirketin paysahibinin bilgi alma hakkını bağlı şirketleri kapsayacak tarzda
genişletmek amacıyla öngörülmüştür. Bu bilgi alma hakkının adresi hâkim şirket yönetim kurulu ve bilgi alınacak
yer ise genel kuruldur. 199 uncu maddedeki ölçüler bu hükümde de tekrarlanmıştır.
Madde 201 – Tasarının 201 inci maddesi Alm.POK’nın 328. paragrafından kısmen esinlenilmiş olmakla beraber
ondan tamamıyla farklı özgün bir maddedir. Bu farklılık ne ayrıntıda, ne de söylemdedir. Düzenlemelerin
amaçları aynı ancak hükümleri değişiktir. Amaç, temelde kökenleri aynı olan payların yönetime etkilerini
sınırlamaktır. Tasarıda kullanılabilecek oyların saptanmasında yavru şirketin oyları esas alınmış, yoksa ana
şirketin toplam oylarına göre oy hakkı sınırlandırılmak yoluna gidilmemiştir. İkinci fıkra sınırlamanın kalktığı bir
istisnai duruma yer vermiştir. Sınırlama 98 inci madde uyarınca bildirimle başlar.
Birinci fıkra: Birinci fıkra, bağlı şirketin hâkim şirketin paylarını iktisap etmesi halinde, bu payların verdiği oyların
tamamının her zaman kullanılamayacağını hükme bağlamaktadır. Anılan fıkra uyarınca, bağlı şirket hâkim
şirketin ne kadar payına sahip olursa olsun en çok kendisinin sahip olduğu payların yüzde yirmibeşinin verdiği
oyları kullanabilir. Mesela, yavru şirket ana şirketin sermayesinin yüzde kırkına sahipse, yüzde kırkın yüzde
yirmibeşi olan yüzde on yavru şirketin kullanabileceği oyun sınırını gösterir. Geri kalan yüzde otuz donar. Buna
karşılık esin kaynağı olan Alm. POK’da yavru ortaklığın payları değil de ana ortaklığın toplam oyları esas alınır ve
yavru ortaklık ana ortaklığın toplam oylarının yüzde yirmibeşine kadar oy kullanmak hakkını elde eder. Mesela,
ana şirkette imtiyazlılar da dahil olmak üzere ikibin pay varsa, buna karşılık yavru şirketin ana şirketin
sermayesine iştiraki yüzde kırk olup, bu dörtyüz oy yapıyorsa yavru şirket dörtyüz oyun tümünü kullanabilir.
Çünkü ana şirketin toplam oylarının dörtte biri yani sınır beşyüz oydur. Oysa aynı örnekte Tasarıya göre yavru
şirket sadece yüz oy kullanabilir. Birinci fıkradaki kural ana şirketin paylarının veya oylarının çoğunluğuna sahip
olmadığı halde topluluğu yöneten azınlıktaki pay sahiplerinin haksız bir olanaktan yararlanmasına engel olmak
için öngörülmüştür. Kural topluluk hukukunda, kanun koyucuların hemen hemen daima yer verdikleri bir ilkeye
dayanmakta ve nesnel adalet anlayışından kaynaklanmaktadır.
Kural sadece oy hakları için değil, payın verdiği diğer haklar için de geçerlidir. Çünkü, yukarıda işaret edilen
nesnel adalet anlayışı, ana şirketin ve topluluğun karşılıklı iştiraklerle bir azınlığın menfaatine kullanılmasına
engeldir. Ancak yavru ortaklığın iştirakinin ekonomik değerine zarar vermemek için rüçhan hakkı ile bedelsiz
payları iktisap hakları istisna edilmelidir. Hüküm uyarınca kullanılmayan haklar kaybolmaz, donar ve bu payların
Sayfa 25 / 48
sağlayabiliriz?
devri ile yeni devralan donmuş hakları kullanma olanağına sahip bulunur. Kullanılmayan kısım toplantı ve karar
nisaplarında hesaba katılmaz.
Bir ana şirketin birden çok yavru şirketi ile karşılıklı iştirakleri varsa her şirket açısından sınırlamalar ayrı olarak
doğar. Tasarı ana şirketin birden çok yavru şirketle bu tür bir ilişki içinde bulunmasını, azınlıkta kalan pay
sahipleri açısından olumsuz bir durum olarak değerlendirmekte ve yaygınlık kazanmasında hukuk politikası
açısından sakınca görmektedir.
İkinci fıkra: İkinci fıkra uyarınca karşılıklı iştirak, iştirak eden şirketlerin her ikisi üzerinde de hâkimiyet sağlıyorsa
sınırlama ortadan kalkar. Çünkü karşılıklı iştirakin her iki şirkete de hâkimiyet sağlaması halinde Tasarının 197
nci maddesi uyarınca her ikisi de bağlı her ikisi de hâkim şirket sayılır ve bu konumda bulunmanın sonuçlarına
katlanır. Tasarı bu olumsuz konumu daha da ağırlaştırmak istememiştir.
Madde 202 – Hâkimiyet, hâkim şirkete bu gücü bağlı şirketlere karşı hukuka aykırı olarak kullanması hakkını
vermez. Her hukuka aykırı kullanmada olduğu gibi, buradaki hukuka aykırı kullanmaya da sonuç bağlanmıştır.
Hâkimiyetin hukuka aykırı kullanılmasının belirlenmesi ve hükümlerinin gösterilmesi Türk hukukunda yenidir.
Düzenleme Türk sorumluluk hukukuna yeni ufuk ve boyut kazandırmakta, hukuka bağlılığı vurgulamaktadır. 202
nci madde hükmü, büyük bölümü itibarıyla özgündür. Hâkimiyetin hukuka aykırı olarak kullanılması hâllerini
sınırlı sayı olmadan göstermekte ve sonuçlarını düzenlemektedir. 202 nci maddede öngörülen herhangi bir
işlem, meselâ kefalet veya garanti verme, alacak ya da borç devretme, birleşme, bölünme, kanunen hukuka
aykırı değildir. Hukuka aykırılık, hâkimiyetin kullanılması ve uygulanması bağlamından doğmaktadır. Hukuka
aykırılık, işlemin, alınan kararın veya uygulanan ya da uygulanmasından kaçınılan önlemin bağlı şirketin kaybına
sebep olmasından ve şirkete, paysahiplerine ve şirket alacaklılarına zarar vermesinden ve şirket yönünden haklı
bir sebebi bulunmamasından kaynaklanmaktadır.
202 nci madde sınırlı sayı olmadan iki kategori hâkimiyet uygulaması öngörmüştür: (1) Bağlı şirkete yaptırılan
bazı hukukî işlemler (kâr, borç, alacak devri gibi) ve maddî fiiller (tesisi yenilememe, kapatma, üretimi kısıtlama
gibi) ve (2) Bağlı şirkete aldırılan birleşme, bölünme, tür değiştirme, menkul değer ihracı gibi önemli kararlar.
Birinci fıkra: Hâkimiyetin hukuka aykırı kullanılması hâlleri hükümde sınırlı bir şekilde gösterilmemiş, sadece en
çok rastlanılanlar örnek olarak sayılmıştır. Birinci fıkranın ilk cümlesinde kullanılan “kayıp” kelimesi borçlar
hukuku anlamında “zarar”dan farklı ve onu da kapsayacak genişliktedir. Kayıp bir malvarlığı eksilmesi veya
malvarlığının artmasının önlenmesi şeklinde ortaya çıkabileceği gibi, iş, fon ve personel devrinde olduğu üzere
şansın veya bir işi başarı ile yapabilme olanağının yitirilmesi tarzında da görülebilir. Mehaz Kanunda kayıp için
“Nachteil” kelimesi kullanılmış, bu kelime Alman Kanununun İngilizce çevirisinde “disadvantage” kelimesi ile
karşılanmıştır.
Birinci fıkrada, bağlı şirketi kayba uğratabilecek bazı işlem ve önlemler gruplar halinde ve sınırlı sayı (numerus
clausus) olmadan sayılmıştır. Birinci grupta bağlı şirketin bir işinin, bazı varlıklarının veya fonlarının, personelinin
başka bir topluluk şirketine aktarılması, alacak temliki veya borç devri gibi işlemlerin yapılması söz konusudur.
Örnek olarak gösterilen işlemlerin yapılmasıyla sonucun doğmuş olması şart değildir. İşlemin kayba sebebiyet
verebileceğinin ikna edici bulgular ve çıkarımlarla anlaşılması yeterlidir. Meselâ, bir ihaleye girmemek veya ihale
şartlarından bazılarını gerçekleştirebilecekken bundan bilinçli olarak kaçınmak “iş”in devridir. İhale konusunun,
amaçlanan işletme tarafından kazınılmamış olması önemli değildir. Önemli olan, kaybın şartlarının bağlı şirket
tarafından hazırlanmasıdır. Somut olayın özelliklerine göre, “kâr aktarılması”nın aynı zamanda “kâr nakli” olarak
da anlaşılması, amaca uygun yorum gereğidir. İkinci grup bağlı şirketin, hâkim şirketin hâkimiyeti kullanması
sonucu, kendisine kayıp verecek tarzda aynî ve şahsî yükler üstlenmesidir. Diğer bir grup kayıp hali ise, hâkim
şirketin makro planlarına ve politikalarına bağlı şirketin feda edilmesi gibi uygulamalardır.
Hükümdeki “yöneltecek” ibaresi de bilinçle seçilmiştir. Çünkü birinci fıkrada öngörülen işlem ve olguların
tasarlanması, planlanması veya gerçekleştirilebilmesi için hâkim şirket, yönetim kurulu kararlarının alınmasında
oy gücü ile etkili olabileceği gibi, çeşitli baskı uygulamalarına girişebilir, “yöneltecek” ibaresi, bütün bu pratikleri
kapsar.
Hüküm, hâkim şirketin veya ortakların makro politikalarının uygulanabilmesine de olanak sağlayan, esnek bir
kurala yer vermiştir. O da, bağlı şirkete verilen kaybın o hesap yılında fiilen denkleştirilmesi veya
denkleştirmenin nasıl ve ne zaman yapılacağı konusunda şirkete bir talep hakkı tanınmasıdır. Denkleştirme bağlı
şirkete yarar ve bir avantaj tanınması gibi kaybın giderilmesini sağlayacak bir karşılığa ilişkin olabilir. Mesela
verilen garanti veya kefaletin, karşı garanti ve kefalet ya da avalle güvence altına alınması, herhangi bir lisans ve
marka kullanma hakkı tanınması, herhangi bir ücret talep edilmeden araştırma ve geliştirme hizmeti verilmesi,
Sayfa 26 / 48
sağlayabiliriz?
know-how verilmesi, personele staj ve eğitim imkânları sağlanması, pazarlama ağından yararlandırılması, denk
değerde bir taşınmazın devri, bağlı şirketin kayba uğramasının karşılığında yararlandırılımış olan diğer bir bağlı
şirketin sermaye artırımında rüçhan hakkı tanınması, şartlı sermaye artırımında kayba uğrayan şirketin hak
sahibi kılınması gibi. Denkleştirme, kayba sebebiyet verilen hesap yılı içinde fiilen gerçekleştirilebileceği gibi, o
hesap yılı içinde şirkete denkleştirmenin nasıl ve ne zaman yapılacağı konusunda bir talep hakkı kazandırılması
da mümkündür. Talep hakkının kullanılmasının, beklenen faydayı sağlamayacak şekilde uzun bir süreye
yayılmaması ve kayba uğrayan bağlı şirketin yenilik doğurucu haklarla talebin konusuna kavuşmasının
mekanizmalarının da öngörülmesi tercih edilmelidir.
Kaynak kanun öğretisinde, talep hakkının bir sözleşme ile tanınması görüşü hâkimdir. Sözleşmenin denkleştirme
için güvence olacağı şüphesizdir. Sözleşmenin taraflarını hâkim şirket ile bağlı şirket oluşturur. Ancak,
sözleşmenin yerine hâkim şirketin bir taahhüdü de amaca hizmet edebilir. Alman öğretisi tarihi sebeplerle
taahhüdü şüphe ile karşılamaktadır. Tarihi sebep ise Alman düzenlemesinin ilk şeklinde sözleşmenin metinde
yer almış olmasıdır.
Birinci fıkranın (b) ve devamı bentlerinde denkleştirmenin yapılmaması halinde söz konusu olabilecek dava
hakları ve şartları düzenlenmiştir. Burada öngörülen davaların açılabilmesinin şartı süresi içinde
denkleştirmenin yerine getirilmemesi veya süresi içinde bu konuda şirkete bir talep hakkı tanınmamasıdır. Dava
hakkı, şirkete tanınmamış, bunun yerine pay sahipleriyle şirket alacaklılarına bu olanak sağlanmıştır. Bunun
sebebi hukukî gerçekçiliktir. Çünkü, şirketin bu davayı hâkim şirkete karşı açıp samimiyetle izleyebileceği
konusunda şüpheye düşülmüştür. Kökleşmiş uygulama da bu şüpheyi destekler niteliktedir. Ayrıca bağlı şirket
yönetim kurulunu, hâkim şirket ve yönetim kurulu ile karşı karşıya getirmenin doğru bir hukuk politikası
olmadığı inancı ağırlık kazanmıştır. 553 ve devamı maddeler hükümlerinin aksine alacaklıların dava açma hakları
şirketin iflâsına bağlanmamıştır.
(d) bendi, kaynak Kanunun 317 nci paragrafından alınmıştır. Hüküm, adaletin gereğidir. Maddenin birinci
fıkrasının (a) bendinde sayılan işlem ve fiiller hâkimiyet ilişkilerinden doğmayıp da basiretli hareketin bir gereği
olarak ortaya çıkıyorsa, maddenin uygulanmasına imkân yoktur.
İkinci fıkra: İkinci fıkra, hâkimiyetin kullanılmasının yol açabileceği sakıncalara karşı bir diğer çözümü
getirmektedir. Hâkimiyetin kullanılması sebebiyle bağlı şirkette yapılan bazı işlemlere muhalif olan pay sahipleri,
muhalif oldukları işlemin doğurduğu zararların giderilmesini isteyebilecekleri gibi, kendi paylarının şirket
tarafından satın alınmasını da dava edebilirler. Türk hukukunda yeni olan bu dava, hâkimiyetin kullanılması
karşısında azınlıkta kalan ve hâkimiyetin kullanılış biçimine karşı çıkan pay sahiplerine şirketten çıkış imkânı
vermektedir. Talep ve davanın şartı, karşı çıkılan işlemin bağlı şirket yönünden açıkça anlaşılabilir bir haklı
sebebin bulunmamasıdır.
Beşinci fıkra: Uygulamada, bağlı şirket yönetim kurulu üyeleri, kendilerinin sorumluluğunu gerektirebileceğini
düşündükleri için yapmaktan çekinecekleri bazı tasarrufları, yukarıdan gelen talimat nedeniyle yapmak zorunda
kalabilmektedirler. Böyle bir durumda kalan yönetim kurulu üyesi, kanundan doğan sorumluluğunu bertaraf
edemez. Bu nedenle, yönetim kurulu üyesi, kendisine düşebilecek sorumluluğun hâkim şirket tarafından
karşılanması için hâkim şirketle sözleşme yapmalıdır.
Madde 203 – Tam hâkimiyete ilişkin bu ilk hüküm, somut olay gerçeğinin gereğine uygun olarak, mevcut
hukukumuz da dahil bir çok hukukta varolan gerçek düzen ve dogmatik düzen çelişkisini ortadan kaldırmaktadır.
Bir şirket doğrudan veya dolaylı bir şekilde bir diğer şirketin paylarına ve oy haklarının yüzde yüzüne sahipse
bağlı şirketin yönetim kurulu “tam bağlı” bir yönetim kuruludur. Tam bağlı yönetim kurulu, hâkim şirketin veya
şirketler topluluğunun politikalarına ve talimatlarına uymak zorunda bulunan, aksi halde işini yitirecek olan
üyelerden oluşan bir kuruldur. Her gelen üye, aynı konumda olur. Bu konumdaki yönetim kurullarının
şirketlerinin menfaatlerini hâkim şirketin menfaatine üstün tutmaları gerektiğini kabul etmek ve aksi halde
yönetim kurulu üyelerinin sorumluluğuna gitmek, gerçeğe gözleri kapayan, aldatıcı ve yanıltıcı bir varsayımdır.
Böyle bir yönetim kurulu yönünden uygun olan çözüm, onların talimatları yerine getirmek zorunda
bulunduklarını, bundan dolayı şirketlerine ve pay sahiplerine karşı sorumsuz olduklarını kabul etmek, ancak
şirket alacaklılarına dava hakkı tanımak, hâkim şirketi verdiği talimatlardan doğacak kayıplardan sorumlu
tutmak düşüncesine dayanarak bulunabilir. Hükmün uygulanabilmesinin ikinci şartı, talimatın toplulukça
belirlenmiş somut politikaların gereği olmasıdır. Bu ilke özellikle Fransız Yüksek Mahkemesinin verdiği
Rosenblum kararında ifadesini bulmuştur. Günlük gereksinimlere göre verilen talimatlar 203 üncü maddenin
kapsamı dışındadır. Bu tür talimat verilmesi halinde şirket alacaklarına karşı hâkim şirketin sorumluluğu
Sayfa 27 / 48
sağlayabiliriz?
ağırlaşır. Zaten bağlı şirket hâkim şirketin doğrudan veya dolayısıyla sahipliğinde bulunduğuna göre pay
sahiplerine dava hakkı tanımak hukuken mümkün değildir. Aksini kabul, talimatı verip, kayba sebep olana dava
hakkı tanımak anlamına gelir. Alacaklılar ise 206 ncı madde ile korunmuştur.
Bu hükmün uygulanabilmesinin şartı olan pay ve oy haklarının yüzde yüzüne sahip olunması gereği, emredici
niteliktedir. Bu hükmü, 208 inci madde tamamlamaktadır.
Şirkette yüzde on oranına varan bir azlık var ise, hâkim veya yavru şirketlerden birine bunların paylarını satın
alarak tam hâkimiyeti sağlama olanağı verildiğine göre anılan hükmün uygulamasında esneklik sağlanabilir.
Ayrıca, 141 inci maddenin ikinci fıkrasına, anılan fıkranın gerekçesine ve 208 inci maddeyle gerekçesine
bakılmalıdır.
Madde 204 – Bu madde, iki yönden 203 üncü maddenin istisnasını oluşturur. Hüküm (1) talimata uyulma
gereğinin (2) uyulmuşsa yönetim kurulu üyelerinin sorumsuzluğunun istisnasıdır. Başka bir deyişle yönetim
kurulu 204 üncü maddeye rağmen bağlı şirketin ödeme gücünü açıkça aşan veya tehlikeye düşürebilecek ya da
önemli varlıkların yitirilmesine sebep olabilecek talimata uymuşsa 205 inci maddeye dayanamaz.
Madde 205 – 205 inci madde, 203 ve 204 üncü maddeleri tamamlamaktadır. Hüküm, sorumsuzluğu sadece 203
üncü madde şartlarına uyan talimatlara özgülemiştir. “Sorumlu tutulabilecek diğer kişiler” ibaresinin yorumu
öğreti ve içtihatlarla yapılacaktır. Ancak ibarenin 553 üncü ve devamı maddeler ile birlikte değerlendirilip
sonuca varılması gerekir.
Madde 206 – Birinci fıkra: Tam hâkimiyet halinde hâkim şirket bağlı şirketin kaybını denkleştirmek zorundadır.
Aksi halde şirket alacaklıları hem hâkim şirketi hem de hâkim şirketin yönetim kurulu üyelerini dava edebilirler.
Bu davaya 553, 555 ilâ 557, 560 ve 561 inci madde hükümleri uygulanır. Bu maddelerin gerekçelerine
bakılmalıdır.
İkinci fıkra: İkinci fıkra davalıların sorumluluktan hangi hallerde kurtulabileceğini düzenlemiştir.
Madde 207 – Bu hüküm Tasarının tam hâkimiyete ilişkin hükümlerinin uygulanabilmesini sağlamak amacıyla
öngörülmüştür.
Madde 208 – Bu hüküm şirketler topluluğuna ilişkin Forum Europeum’un önerisinden esinlenerek kaleme
alınmıştır. Amaç, bir şirketin sermayesinin ve oy haklarının yüzde doksanbeşinin uygun gördüğü bir kararın
alınıp uygulanmasına çoğu kişisel çeşitli sebeplerle karşı çıkan ortakların/paysahiplerinin şirketi bunaltan ve
engelleyen davranışlarına son verip şirket içi barışı sağlamaktır. Kötüye kullanmalara ve özellikle pay bedelinin
ödenmemesi tehlikesine engel olmak amacı ile karar mahkemeye bırakılmış, pay bedeli kanunen belirlenmiştir.
Madde 209 – Türkiye bu hüküm ile, Avrupa öğretisinde çoğunluk tarafından savunulan güven kavramının
önemli bir uygulamasını oluşturan ve İsviçre Federal Mahkemesinin Wibru/Swissair kararı (BGE 120 II 331) ile
kabul edilen şirketler topluluğunun (konzern’in) toplumda veya tüketicide yarattığı güvenden doğan
sorumluluğu kanunen düzenleyen ilk ülkedir. Sorunun özel ve dar bir şekilde görünüşü “patronaj açıklaması”dır.
Hükmün amacı bir şirketler topluluğu bağlamında hâkim şirketin toplumda veya daha dar bir çevre olan
tüketicide yarattığı güveni kullandığı takdirde bu kullanmanın sonuçlarını yüklenmesini sağlamaktır.
Bağlı şirketler çoğu kez üyesi oldukları şirketler topluluğunun adını şirket kırtasiyesinde, ilân ve özellikle
reklamlarda zikretmekte bu yolla kendilerine müşteri bağlamakta, ticarî menfaat sağlamaktadır. Adı anılan
şirketler topluluğunun toplumda yüksek itibarı haiz olduğu durumlarda bu kazanç yüksek olmaktadır.
Kullanılan topluluk adına güvenerek halkın veya daha dar anlamda tüketicinin bağlı şirkete yönelmesinin ve
bağlı şirketin pazar payının yükseltilmesinin temelinde, o topluluğun üyesi olan şirketin, dürüst hareket edeceği,
verdiği bilgilerin ve kamuya açıklanan tablo ve belgelerinin gerçeği yansıttığı, teknolojinin üstün, kalitenin iyi ve
herşeyin gereği gibi olduğu inanç ve güveni vardır. İtibarın kullanılması ise, somut olaya göre belirlenir.
Kullanılma için adın zikredilmesi, topluluk logosunun kullanılması şart değildir. Tablo, bilgi, kalite vs. güvene
uymuyor ise adının kullanılmasına sesini çıkarmayan hâkim şirket sonuçtan sorumlu olmalıdır. Bu sebeple
sorumluluğun merkez şartı, “itibarın kullanılması”dır. Kullanma yoksa, sadece topluluğa “mensubiyet”,
sorumluluğu doğurmaz.
Sayfa 28 / 48
sağlayabiliriz?
Her şirketler topluluğu hükmün kapsamında değildir. Bir topluluğun kapsama girebilmesi için itibarının topluma
veya tüketiciye güven veren bir düzeye ulaşmış olması gerekir. Bu da, somut olaya göre belirlenir.
TÜRK TİCARET KANUNUNUN YÜRÜRLÜĞÜ VE UYGULAMA
ŞEKLİ HAKKINDA KANUN (1)
Kanun Numarası
Kabul Tarihi
Yayımlandığı R.Gazete
Yayımlandığı Düstur
: 6103
: 14/1/2011
: Tarih: 14/2/2011 Sayı : 27846
: Tertip : 5 Cilt : 50
BİRİNCİ KISIM
Genel Hükümler
A) Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Kanunun amacı, yeni Türk Ticaret Kanunu hükümlerinin yürürlüğe konulmasına ve uygulanmasına
ilişkin usul ve esasları belirlemektir.
B) Eski hukukun ve Türk Ticaret Kanununun uygulanacağı hâller
MADDE 2 – (1) Bu Kanunda aksi öngörülmemiş veya farklı bir şekilde düzenlenmemişse:
a) Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten önce meydana gelen olayların hukukî sonuçlarına, bu olaylar
hangi kanun yürürlükte iken gerçekleşmişlerse, o kanun hükümleri uygulanır.
b) Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten önce gerçekleşmiş hukukî fiiller, bağlayıcılıkları ve hukukî
sonuçları itibarıyla, bu tarihten sonra dahi, gerçekleştikleri tarihte yürürlükte bulunan kanuna tâbidir.
c) Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten sonra meydana gelen olaylara Türk Ticaret Kanunu hükümleri
uygulanır.
(2) Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesinden sonra açılmış olan davalarda, mahkeme herhangi bir sebeple
29/6/1956 tarihli ve 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununu uygulamışsa, kararında bunu ve gerekçesini açıkça belirtir.
(3) Bu Kanunda kullanılan “eski hukuk” terimi, 6762 sayılı Kanunu ve bu Kanun ile ilgili diğer mevzuatı ifade eder.
C) Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesinden önceki olaylara uygulanması
I – Kanunla düzenlenen ilişkiler
MADDE 3 – (1) Tarafların iradelerinden bağımsız olarak, kanunla düzenlenen hukukî ilişkilere, bunlar Türk Ticaret
Kanununun yürürlüğe girmesinden önce kurulmuş olsalar bile, Türk Ticaret Kanunu hükümleri uygulanır.
II – Beklenen haklar
MADDE 4 – (1) Eski hukuk yürürlükte iken gerçekleşmiş olup da Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihte
henüz herhangi bir hak doğurmamış olaylara Türk Ticaret Kanunu hükümleri uygulanır.
–––––––––––––––––––
(1) 26/6/2012 tarihli ve 6335 sayılı Kanunun 48 inci maddesiyle, bu Kanunda yer alan “Sanayi ve Ticaret Bakanlığı” ibareleri “Gümrük ve
Ticaret Bakanlığı”, “Denizcilik Müsteşarlığı” ibaresi “Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı” şeklinde değiştirilmiş ve metne
işlenmiştir.
D) Kazanılmış haklar
MADDE 5 – (1) Bu Kanunda kazanılmış haklar korunur.
E) Zamanaşımı süreleri ve hak düşürücü süreler
MADDE 6 – (1) Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesinden önce işlemeye başlamış bulunan zamanaşımı süreleri
ile hak düşürücü süreler eski hukuka tâbidir.
(2) Zamanaşımı ile hak düşürücü sürelere ilişkin diğer hususlar, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren Türk Ticaret
Kanununa tâbidir.
F) Yollamalar
MADDE 7 – (1) Bu Kanunun ve Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesiyle, 6762 sayılı Kanunun yürürlükten
kaldırılan veya değiştirilen maddelerine diğer mevzuat tarafından yapılmış bulunan yollamalar, Türk Ticaret Kanununda o
maddeleri karşılayan hükümler varsa onlara yapılmış sayılır. Aksi hâlde, hâkim 22/11/2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medenî
Sayfa 29 / 48
sağlayabiliriz?
Kanununun 1 inci maddesini uygular. Birinci cümle hükmü, esas sözleşmeler dahil, her çeşit sözleşme, taahhütname, beyan
ve benzeri metinlerdeki eski hukuka yapılmış olan yollamalar için de geçerlidir.
İKİNCİ KISIM
Özel Hükümler
BİRİNCİ BÖLÜM
Başlangıç
A) Deniz ticaretine ve deniz sigortalarına ilişkin hukuk davaları
MADDE 8 – (1) 6762 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca kurulmuş bulunan denizcilik ihtisas
mahkemesinin görmekte olduğu davalar, Türk Ticaret Kanununun 5 inci maddesinin ikinci fıkrasının ikinci cümlesi gereğince,
Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesinden itibaren bir ay içinde, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu tarafından, Türk
Ticaret Kanunu ile diğer kanunlardan doğan deniz ticaretine ve deniz sigortalarına ilişkin hukuk davalarına bakmakla görevli
kılınacak asliye ticaret mahkemesine devredilir.
(2) Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesinden önce açılmış olan deniz ticaretine ve deniz sigortasına ilişkin
hukuk davalarını görmekte olan mahkemeler, yargı çevreleri içinde ve görev alanlarına giren sonuçlanmamış davaları ve
işleri devredemezler.
B) Bileşik faiz
MADDE 9 – (1) 6762 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, faizin ana paraya eklenerek birlikte
tekrar faiz yürütülmesini öngörmüş bulunan ve her iki tarafı da tacir olmayan cari hesap sözleşmeleri, bu Kanunun yürürlüğe
girdiği tarihten itibaren üç ay içinde değiştirilir ve faize faiz yürütülmesine ilişkin hükümler ile bu sonucu doğuran
düzenlemeler sözleşmeden çıkarılır; aksi hâlde anılan sürenin sonunda söz konusu hükümler yazılmamış sayılır.
(2) Bileşik faize ilişkin düzenleme sözleşmeden çıkarılıncaya kadar, çıkarılmamışsa birinci fıkrada belirtilen üç aylık
sürede işlemiş bulunan bileşik faiz borçludan istenebilir.
(3) Yalnız bu maddede öngörülmüş bulunan değişikliklerin yapılması damga resmi doğurmaz.
İKİNCİ BÖLÜM
Ticari İşletme
A) Ticari işletme
MADDE 10 – (1) Türk Ticaret Kanununun 11 inci maddesinin ikinci fıkrasında öngörülen Bakanlar Kurulu kararı
çıkarılıncaya kadar yürürlükte bulunan düzenlemeler uygulanır.
B) Ticaret unvanı
MADDE 11 – (1) Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren anılan Kanunun ticaret unvanına ilişkin
hükümleri uygulanır.
C) Merkezleri Türkiye içinde ve dışında bulunan ticarî işletmelerin Türkiye şubelerinin tescili ve Türkiye’deki bir
(1)
şirketin merkezinin yurt dışına taşınması
MADDE 12 – (1) Merkezleri Türkiye dışında bulunan bir ticarî işletmenin veya ticaret şirketinin şubesinin Türkiye’de
tescil edilebilmesi için, merkez işletmenin bulunduğu kaynak ülke hukukunun, işletmeler ile ticaret şirketlerinin türlerine
göre şubelerinin tescilinde aradığı şartların gerçekleşmiş olması gerekir. Ayrıca, kaynak ülkede tescil için ibrazı gerekli tüm
belgeler ile şirketin sözleşmesinin, anonim şirketlerde esas sözleşmenin onaylı suretleri, Türkiye’de tescili yapacak ticaret
sicili müdürlüğüne verilir. Bundan başka, şube unvanı, adresi, şubeye ayrılmış sermaye tutarı, şubeyi mahkemeler dahil, özel
kuruluşlar ve kamu kuruluşları nezdinde tam yetkili olarak temsil edecek kişi veya kişilerin adları, merkez işletmenin türü,
işletme konusu, sermayesinin türü ve tutarı, sicil numarası, internet sitesi, tâbi olduğu hukuk, Avrupa Birliği üyesi olup
olmadığı bilgileri ilgili ticaret sicili müdürlüğüne bir beyanname ile bildirilir ve gerekli belgeler eklenir. Tescil edilecek
hususlarla şubenin tesciline ilişkin ayrıntılı düzenleme Türk Ticaret Kanununun 26 ncı maddesine göre çıkarılacak
(1)
yönetmelikte yapılır.
(2) Bir Türk şirketi, tasfiye edilmeksizin ve hedef ülkede yeniden kurulmaksızın yabancı bir ülkeye taşınabilir. Bunun
için;
a) Türk hukukunun aradığı şartların yerine getirilmiş olduğu,
b) Şirketin taşındığı ülke hukukuna göre, o ülkede faaliyetine devam edebileceği,
c) Şirketin, konumunda meydana gelecek değişiklikten alacaklıların, ilân yoluyla haberdar edildikleri, alacaklarını
bildirmeye davet olundukları ve alacakların ödendiği veya teminat altına alındığı,
ispat edilmelidir.
Sayfa 30 / 48
sağlayabiliriz?
(3) Merkezini yurt dışına taşıyan şirketin unvanı, alacaklıların tümü tam olarak tatmin edilmeden ticaret sicilinden
silinemez. Merkezin taşınmasına ilişkin ayrıntılı düzenlemeler Türk Ticaret Kanununun 26 ncı maddesine göre çıkarılacak
(1)
yönetmelikte yapılır.
(4) (Mülga: 26/6/2012-6335/47 md.)
D) Ticari defterlerle ispat
MADDE 13 – (Mülga: 26/6/2012-6335/47 md.)
–––––––––––––––––
(1) 26/6/2012 tarihli ve 6335 sayılı Kanunun 46 ncı maddesiyle, bu maddenin birinci fıkrasının son cümlesinde ve üçüncü fıkrasının son
cümlesinde yer alan “Ticaret Sicili Tüzüğünde” ibareleri “Türk Ticaret Kanununun 26 ncı maddesine göre çıkarılacak yönetmelikte”
şeklinde değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
E) Acenteye ilişkin rekabet yasağı anlaşması
MADDE 14 – (1) Türk Ticaret Kanununun 123 üncü maddesi, anılan Kanunun yürürlüğe girmesinden önce yapılmış
olup da devam etmekte olan acentelik sözleşmelerine de uygulanır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Ticaret Şirketlerine İlişkin Genel Hükümler
A) Ticaret şirketlerinin hak ehliyeti
MADDE 15 – (1) Şirket sözleşmelerinde veya esas sözleşmelerinde 6762 sayılı Kanunun 137 nci maddesine uygun
olarak, şirketin hak ehliyetinin şirket sözleşmesinde veya esas sözleşmesinde yazılı işletme konusu ile sınırlı olduğunu
belirten hükümler bulunması hâlinde, bu hükümler Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren yazılmamış
sayılır.
B) Sermaye koyma
MADDE 16 – (1) Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten önce bazı taşınmazlar bir şirkete sermaye olarak
konulmuş, ancak bunların tapu sicilinde tescillerinin şirket adına yapılmamış olması hâlinde, şirket alacaklıları, ortakları veya
pay sahipleri tescil isteminde bulunabilecekleri gibi, tescilin, ticaret sicili müdürlerince yaptırılması talimatını Gümrük ve
Ticaret Bakanlığı da verebilir. Tescil harcı ile diğer harç ve masraflar, 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının
Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri çerçevesinde şirketten alınır.
C) Birleşme, bölünme, tür değiştirme ve şirketler topluluğu
I – Tebliğler ve düzeltmeler
MADDE 17 – (1) Birleşme, bölünme ve tür değiştirme gibi yapı değişiklikleriyle ilgili olarak tapu ve gemi sicili ile fikrî
mülkiyete ilişkin sicillerde ve benzeri sicil ve kayıt belgelerinde yapılması gerekli işlemlerin usul ve esasları ile başvuruda
bulunacak kişiler ve ibrazı gerekli belgeler, Türk Ticaret Kanununun yayımı tarihini izleyen altı ay içinde, Kültür ve Turizm
Bakanlığı, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü ve Türk Patent Enstitüsünün
görüşü alınarak, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanacak bir tebliğle düzenlenir.
(2) Birleşme, bölünme ve tür değiştirmeyle ilgili şeffaflığı ve hakların kullanılmasını sağlayıcı uygulama hükümleri
(1)
Türk Ticaret Kanununun 26 ncı maddesine göre çıkarılacak yönetmelikte düzenlenir.
II – Hâkimiyetin kötüye kullanılması
MADDE 18 – (1) Bir bağlı şirketin, Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihte, anılan Kanunun 202 nci
maddesinin birinci fıkrası kapsamına giren kaybı veya kayıpları varsa bunlar, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren
iki yıl içinde denkleştirilir veya ilgili şirkete kaybı veya kayıpları denkleştirecek istem hakları tanınır. Aksi hâlde, Türk Ticaret
Kanununun 202 nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde öngörülen dava hakları söz konusu sürenin bitmesiyle hemen
kullanılabilir.
(2) Türk Ticaret Kanununun 196 ncı maddesindeki pay ve oy oranlarının hesaplanması ile aynı Kanunun 198 inci
maddesindeki bildirim, tescil ve ilân yükümlülüklerine ilişkin usul ve esaslar Türk Ticaret Kanununun 26 ncı maddesine göre
(1)
çıkarılacak yönetmelikte düzenlenir.
III – Bağlı şirketin hâkim şirketin paylarına sahip olması
MADDE 19 – (1) Türk Ticaret Kanununun 201 inci maddesinin birinci fıkrasında öngörülmüş bulunan oy haklarının
kullanılmasına ilişkin sınırlamaya dair hüküm, anılan Kanunun yayımı tarihinden itibaren iki yıl sonra yürürlüğe girer. Diğer
haklarla ilgili sınırlamalar Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesiyle birlikte uygulanmaya başlar.
–––––––––––––––––
(1) 26/6/2012 tarihli ve 6335 sayılı Kanunun 46 ncı maddesiyle, bu fıkrada yer alan “Ticaret Sicili Tüzüğüyle” ibaresi “Türk Ticaret
Kanununun 26 ncı maddesine göre çıkarılacak yönetmelikte” şeklinde değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
Sayfa 31 / 48
sağlayabiliriz?
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Anonim Şirket ve Limited Şirketler
A) Genel hükümler, kuruluş ve temel ilkeler
I – Asgarî sermaye
MADDE 20 – (1) Anonim ve limited şirketler, Türk Ticaret Kanununun yayımı tarihinden itibaren üç yıl içinde
sermayelerini, anılan Kanunun 332 ve 580 inci maddelerinde öngörülen tutarlara yükseltirler; aksi hâlde mezkûr sürenin
sonunda infisah etmiş sayılırlar.
(2) Sermayenin Türk Ticaret Kanununda öngörülen tutara yükseltilmesi için yapılacak genel kurullarda toplantı nisabı
aranmaz, kararlar toplantıda mevcut oyların çoğunluğu ile alınır ve şartları bulunsa bile 6762 sayılı Kanunun 389 uncu ve
Türk Ticaret Kanununun 454 üncü maddeleri uygulanmaz. Bu fıkra hükümleri, bu Kanunun 26 ve 28 inci maddeleri uyarınca
yapılacak esas sözleşme değişiklikleri için toplanacak genel kurullara da uygulanır.
(3) Halka açık olmayan anonim şirketlerin kayıtlı sermaye sistemini kabul etmelerine, daha sonra bu sisteme
geçmelerine, sermayelerini artırmalarına, kayıtlı sermaye tavanını yükseltmelerine, sistemden çıkmalarına ve
çıkarılmalarına, yönetim kurulunun imtiyazlı ve primli paylar ihracına, rüçhan haklarını kanun çerçevesinde sınırlamasına ve
diğer hususlara ilişkin usul ve esaslar Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanacak tebliğle; tescil ve ilâna dair
(1)
hususlar ise Türk Ticaret Kanununun 26 ncı maddesine göre çıkarılacak yönetmelikte düzenlenir.
(4) Gümrük ve Ticaret Bakanlığı birinci fıkrada yazılı süreyi birer yıl olarak en çok iki defa uzatabilir.
II – Kuruluş
MADDE 21 – (1) Türk Ticaret Kanununun anonim ve limited şirketlerin kuruluşuna ilişkin hükümleri, anılan Kanunun
yürürlüğe girdiği tarihten itibaren hemen uygulanır. Ancak, Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihte, kuruluş hâlinde
bulunan anonim şirketlerde esas sözleşme, limited şirketlerde şirket sözleşmesi yapılmış ve kurucuların imzaları noter
tarafından onaylanmışsa, bu onay tarihinden itibaren bir ay içinde şirketin tescili için ticaret siciline başvurulduğu takdirde,
kuruluşa 6762 sayılı Kanun hükümleri uygulanır.
III – Esas sözleşme
MADDE 22 – (1) Anonim şirketler esas sözleşmelerini ve limited şirketler şirket sözleşmelerini, yürürlük tarihinden
itibaren oniki ay içinde Türk Ticaret Kanunuyla uyumlu hâle getirirler. Bu süre içinde gerekli değişikliklerin yapılmaması
(2)
hâlinde, esas sözleşmedeki ve şirket sözleşmesindeki düzenleme yerine Türk Ticaret Kanununun ilgili hükümleri uygulanır.
(2) Esas sözleşme ve limited şirket sözleşmesini birinci fıkra uyarınca uyumlu hâle getirmek için yapılacak genel
kurullara bu Kanunun 20 nci maddesinin ikinci fıkrası uygulanır.
(3) Gümrük ve Ticaret Bakanlığı bu maddede öngörülen süreyi ancak bir yıla kadar uzatabilir.
–––––––––––––––––
(1) 26/6/2012 tarihli ve 6335 sayılı Kanunun 46 ncı maddesiyle, bu fıkrada yer alan “Ticaret Sicili Tüzüğüyle” ibaresi “Türk Ticaret
Kanununun 26 ncı maddesine göre çıkarılacak yönetmelikte” şeklinde değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
(2) 26/6/2012 tarihli ve 6335 sayılı Kanunun 46 ncı maddesiyle, bu fıkrada yer alan “yayımı tarihinden itibaren onsekiz” ibaresi “yürürlük
tarihinden itibaren oniki” şeklinde değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
IV – Tek pay sahipli anonim şirketler ile tek ortaklı limited şirketler
MADDE 23 – (1) Herhangi bir sebeple bir anonim şirketin tek pay sahibi ve bir limited şirketin tek ortağı olan gerçek
veya tüzel kişi, bu Kanunun yürürlüğe girmesinden itibaren onbeş gün içinde, bu sıfatını, adını, adresini, vatandaşlığını,
anonim şirketlerde yönetim kuruluna, limited şirketlerde müdüre veya müdürlere noter aracılığıyla bildirir. Bildirimin
muhatapları, tebliğ tarihinden itibaren yedi gün içinde, Türk Ticaret Kanununun 338 ve 574 üncü maddelerinde öngörülen
hususları tescil ve ilân ettirirler; aksi hâlde anılan maddelerde öngörülen hukukî sonuçlar doğar.
V – Pay sahiplerinin ve limited şirket ortaklarının şirkete borçlanma yasağı
MADDE 24 – (Mülga: 26/6/2012-6335/47 md.)
VI – Yönetim kurulu
MADDE 25 – (1) Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihte görevde bulunan anonim şirket yönetim kurulları
ile limited şirket müdürleri, görevden alınmaları veya yönetim kurulu üyeliğinin başka bir sebeple boşalması hâli hariç,
sürelerinin sonuna kadar görevlerine devam ederler. Ancak, tüzel kişinin temsilcisi olarak üye seçilmiş bulunan gerçek
kişinin, Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay içinde istifa etmesi, onun yerine tüzel kişinin ya da
başkasının seçilmesi gerekir. Tüm ortakların hep birlikte müdür sıfatıyla şirket işlerini idare ve şirketi temsil ettiği limited
şirketlerde de aynı üç aylık süre içinde Türk Ticaret Kanununun 623 üncü maddesi hükmünün gereği yerine getirilir. Anonim
Sayfa 32 / 48
sağlayabiliriz?
şirketlerde Türk Ticaret Kanununun 363 üncü maddesinin birinci fıkrası uyarınca seçim yapılan durumlarda, anılan Kanunun
359 uncu maddesindeki şartları taşıyan yönetim kurulu üyelerinin seçilmeleri şarttır. Görevdeki yönetim kurulunun
görevinin sona ermesinden sonra seçilecek üyelerin, anılan 359 uncu maddedeki şartları taşımaları zorunludur. (Mülga son
cümle: 26/6/2012-6335/47 md.) (…)
(2) Yönetim kurulu üyelerinin özen ve bağlılık borcuna ilişkin hüküm, Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği
tarihte görülmekte olan davalarda uygulanmaz. Bu davalarda özen ve bağlılık borcu 6762 sayılı Kanuna göre değerlendirilir.
VII – Esas sözleşme değişikliklerinde toplantı ve karar nisapları
MADDE 26 – (1) Bir anonim şirketin esas sözleşmesinde veya bir limited şirketin şirket sözleşmesinde genel kurulun
toplantı ve karar nisaplarına, madde numarası belirtilerek veya belirtilmeksizin 6762 sayılı Kanun hükümlerinin uygulanacağı
öngörülmüşse, bu şirketler Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesinden itibaren oniki ay içinde anonim şirketlerde esas
sözleşmelerini ve limited şirketlerde şirket sözleşmesini değiştirerek, anılan Kanuna uygun düzenleme yaparlar. Aksi hâlde,
bu sürenin geçmesiyle Türk Ticaret Kanununun genel kurulun toplantı ve karar nisaplarına ilişkin hükümleri uygulanır.
Sadece bu oniki ay içinde yapılan genel kurullarda 6762 sayılı Kanunun genel kurulların toplantı ve karar nisapları hakkındaki
(1)
hükümleri uygulanır.
(2) Herhangi bir sözleşmede, taahhütnamede, temliknamede veya diğer bir belgede 6762 sayılı Kanunun 388 inci
maddesine madde numarası verilerek veya bu maddenin içeriğine yapılan yollamalar, Türk Ticaret Kanununun 421 inci
maddesine yapılmış sayılır.
(3) Bir esas sözleşmede esas sözleşme değişikliklerine ilişkin olarak 6762 sayılı Kanunun 388 inci maddesindekinden
daha ağır nisaplar öngörülmüş olup da bunlar Türk Ticaret Kanununun 421 inci maddesinin birinci fıkrasında öngörülen
nisaplardan ağırsa, bunların uygulanmasına devam olunabilir. Ağırlaştırılmış nisaplara dair esas sözleşmedeki veya herhangi
bir sözleşme veya hukukî metindeki özel düzenleme Türk Ticaret Kanununun 421 inci maddesine göre daha hafifse 421 inci
madde uygulanır.
(4) Bu maddenin ikinci ve üçüncü fıkraları hükümleri uyarlanarak limited şirketlere de uygulanır.
VIII – Özel denetçi
MADDE 27 – (1) Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesinden önce atanmış bulunan özel denetçi, anılan Kanunun
yürürlüğe girdiği tarihte henüz raporunu vermemişse, görevini Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre yerine getirir. Ancak,
bu hâlde özel denetçi isterse, tazminat ödemeksizin veya herhangi bir yaptırıma uğramaksızın, görevinden ayrılabilir.
IX – Oy hakkı ve oyda imtiyazlı paylar ile nama yazılı payların devredilmelerinin sınırlanması
MADDE 28 – (1) Türk Ticaret Kanununun 434 ve 435 inci maddeleri, anılan Kanunun yürürlük tarihinden itibaren
(2)
oniki ay sonra yürürlüğe girer.
(2) 6762 sayılı eski Kanun zamanında ve Türk Ticaret Kanununun kabul edilmesinden en az bir yıl önce esas sözleşme
hükmü ile bazı pay gruplarına tanınmış olan yönetim kurulu üyeliği için aday gösterme hakkı, Türk Ticaret Kanununun 360
ıncı maddesinin birinci fıkrasındaki sınırı aşsa bile müktesep hak sayılır.
(3) Türk Ticaret Kanununun 479 uncu maddesinin birinci fıkrasına aykırı esas sözleşmeler, anılan Kanunun yayımı
tarihinden itibaren üç yıl içinde, anılan fıkra hükmüne uygun hâle getirilir.
(4) Türk Ticaret Kanununun 479 uncu maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen sınırı aşan sayıda oyda imtiyaz öngören
esas sözleşme hükümleri, Türk Ticaret Kanununun yayımı tarihinden itibaren üç yıl içinde, anılan fıkraya uyarlanır veya
mahkemeden anılan fıkrada öngörülen karar alınır.
––––––––––––––––
(1) 26/6/2012 tarihli ve 6335 sayılı Kanunun 46 ncı maddesiyle, bu fıkrada yer alan “altı” ibareleri “oniki” şeklinde değiştirilmiş ve metne
işlenmiştir.
(2) 26/6/2012 tarihli ve 6335 sayılı Kanunun 44 üncü maddesiyle, bu fıkrada yer alan “yayımı” ibaresi “yürürlük”, “onsekiz” ibaresi “oniki”
şeklinde ve beşinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
Sayfa 33 / 48
sağlayabiliriz?
(5) (Değişik: 26/6/2012-6335/44 md.) Türk Ticaret Kanununun 479 uncu maddesinin üçüncü fıkrasının (c) bendi,
anılan Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl sonra uygulanır.
(6) Bu maddenin birinci ve üçüncü fıkralarında yapılması şart koşulan sürede gerekli esas sözleşme değişikliklerinin
ve uyarlamaların gerçekleştirilmemesi hâlinde, oyda imtiyazı düzenleyen esas sözleşme hükümleri, birinci ve üçüncü
fıkralarda belirtilen sürenin dolduğu tarihte kendiliğinden geçersiz hâle gelir ve esas sözleşmede öngörülen oya ilişkin
imtiyazların tümü kanunen sona erer.
(7) Nama yazılı payların devrini, red sebeplerini göstererek veya göstermeyerek sınırlandırmış bulunan anonim
şirketler, Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde, esas sözleşmelerini değiştirerek, Türk
Ticaret Kanununun 492 ilâ 498 inci maddelerine uyarlamak zorundadır; aksi hâlde, bu sürenin dolmasıyla tüm sınırlamalar
geçersiz hâle gelir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Taşıma İşleri
A) Taşıma sözleşmesi
MADDE 29 – (1) 6762 sayılı Kanun yürürlükte iken yapılmış olan taşıma sözleşmeleri, taşıma senedine ilişkin
hükümler dahil, anılan Kanuna tâbidir. Ancak, Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesinden sonra gerçekleşen, taşıma
hukukuna özgü, zıya, hasar ve gecikmeden dolayı, sorumluluk hâlleri ile taşıyıcının sorumluluk sınırları hakkında Türk Ticaret
Kanunu hükümleri uygulanır.
ALTINCI BÖLÜM
Deniz Ticareti
A) Türk Bayrağını çekme hakkının ve değişikliklerin tescili
MADDE 30 – (1) Gemilere Türk Bayrağı çekme hakkı, yürürlüğe girmesinden itibaren Türk Ticaret Kanununa tâbi
olur. Türk Bayrağı çekme hakkını elde etmiş olan tescili zorunlu gemilerin bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren iki
ay içinde Türk Gemi Siciline tescil ettirilmesi gerekir.
(2) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren, daha önce gemi siciline tescil edilmiş olan hususlarda meydana
gelecek bütün değişiklikler, gecikmeksizin sicil müdürlüğüne bildirilir.
B) Gemi vasfını kazanan araçların tescili
MADDE 31 – (1) Türk Ticaret Kanunuyla gemi olma vasfını kazanan suda yüzme özelliği bulunan araçların malikleri,
tescili zorunlu gemilerini, anılan Kanunun yürürlüğe girmesinden itibaren iki ay içinde aynı Kanunun 955 inci maddesi
uyarınca yetkili Gemi Sicil Müdürlüğüne tescil ettirmekle yükümlüdürler.
C) Gemi mülkiyetinin devren iktisabı
MADDE 32 – (1) Bir gemi veya gemi payının temlikinde, gemi üzerindeki mülkiyeti 6762 sayılı Kanuna göre sadece
sözleşmeyle iktisap etmiş olan kimseler, bu Kanunun yürürlüğe girmesinden itibaren bir ay içinde kendilerini gemi veya gemi
payı maliki olarak gemi siciline tescil ettirmekle yükümlüdürler.
D) İpoteğin terkinini talep hakkı
MADDE 33 – (1) Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihte bir gemi üzerinde ipotek hakkına sahip olan
alacaklı, kendinden önce gelen veya aynı derecede bulunan diğer bir gemi ipoteğinin düşmesi hâlinde bunun terkinini
istemek hakkını haizdir.
E) Şahsî ve aynî teminatların hapis hakkına dönüşmesi
MADDE 34 – (1) Navlun sözleşmelerinde alacaklarının temini için 6762 sayılı Kanunda taşıyana tanınmış olan bütün
teminatlar, Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihte ifa edilmeye başlanmış olan sözleşmelerden doğan alacaklar
için, alacaklısı lehine hapis hakkına dönüşür.
F) Müşterek avarya
MADDE 35 – (1) Türk Ticaret Kanununun müşterek avarya ile ilgili hükümleri ancak geminin anılan Kanunun
yürürlüğe girmesinden sonra başladığı yolculuktan doğan olaylara uygulanır. Daha önce başlamış olan yolculuklar, 6762
sayılı Kanuna tâbi olmaya devam eder.
G) Gemi alacaklısı hakkının devamı
MADDE 36 – (1) Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten önce, 6762 sayılı Kanun hükümlerine göre
doğmuş olup da Türk Ticaret Kanunu uyarınca gemi alacaklısı hakkı bahşetmeyen alacaklar, 6762 sayılı Kanuna tâbi olmaya
devam eder.
H) 1976 ve 1992 tarihli Sözleşmeler
Sayfa 34 / 48
sağlayabiliriz?
MADDE 37 – (1) Türk Ticaret Kanununun 1328 ilâ 1349 uncu maddeleri, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten
itibaren uygulanır. Şu kadar ki, 4/6/1980 tarihli ve 17007 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan 19/11/1976 tarihli Deniz
Alacaklarına Karşı Mesuliyetin Sınırlanması Hakkında Milletlerarası Sözleşmenin Türkiye bakımından yürürlüğe girdiği
1/7/1998 tarihinden başlayarak, 24/7/2001 tarihli ve 24472 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan 1992 Petrol Kirliliğinden
Doğan Zararın Hukuki Sorumluluğu ile İlgili Uluslararası Sözleşmenin ve 18/7/2001 tarihli ve 24466 sayılı Resmî Gazetede
yayımlanan 1992 Petrol Kirliliği Zararının Tazmini İçin Bir Uluslararası Fonun Kurulması ile İlgili Uluslararası Sözleşmenin
Türkiye bakımından yürürlüğe girdiği 17/8/2002 tarihinden başlayarak uygulanması bundan müstesnadır.
I) Cebrî icra
MADDE 38 – (1) Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesinden önce bir geminin paraya çevrilmesi yolu ile yapılan
icra takibi kesinleşmiş olur veya yapı hâlindeki bir gemiye kesin haciz konulmuş bulunursa, paraya çevirmede Türk Ticaret
Kanununun yürürlüğe girmesinden önceki hükümler uygulanır.
YEDİNCİ BÖLÜM
Sigorta Hukuku
A) Sigorta sözleşmesi
MADDE 39 – (1) 6762 sayılı Kanun yürürlükte iken yapılmış ve hüküm ifade etmeye başlamış sigorta sözleşmelerine,
Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesinden itibaren bir yıl süreyle 6762 sayılı Kanun hükümleri uygulanır. Ancak, bu bir
yıllık süre içinde sigorta ettireni, sigortalıyı ve lehdarı koruyan hükümler bakımından, 1517 nci maddesi müstesna, Türk
Ticaret Kanunu hükümleri geçerli olur.
(2) Birinci fıkranın birinci cümlesindeki bir yıllık süre içinde sona eren 6762 sayılı Kanuna tâbi sigorta sözleşmelerinin
uzatılması ya da yenilenmesi hâlinde Türk Ticaret Kanunu hükümleri uygulanır.
B) Koruyucu hükümler
MADDE 40 – (1) 6762 sayılı Kanun yürürlükte iken yapılmış olup da Türk Ticaret Kanununun 1452, 1486, 1488 ve
1520 nci maddelerine aykırı bulunan sigorta sözleşmeleri de bu Kanunun 39 uncu maddesi hükmüne tâbidir.
ÜÇÜNCÜ KISIM
Diğer Kanunların Değiştirilen ve Yürürlükten Kaldırılan Hükümleri ve Son Hükümler
Değiştirilen ve yürürlükten kaldırılan hükümler
MADDE 41 – (1) 30 Teşrinisani 1330 tarihli Ecnebi Anonim ve Sermayesi Eshama Münkasim Şirketlerle Ecnebi
Sigorta Şirketleri Hakkında Kanunu Muvakkat yürürlükten kaldırılmıştır.
(2) (9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflâs Kanunu ile ilgili olup yerine işlenmiştir.)
(3) 29/6/1956 tarihli ve 6763 sayılı Türk Ticaret Kanununun Mer’iyet ve Tatbik Şekli Hakkında Kanun yürürlükten
kaldırılmıştır.
Tüzük ve yönetmelikler
MADDE 42 – (1) (Değişik: 26/6/2012-6335/45 md.) Türk Ticaret Kanunu veya bu Kanun uyarınca hazırlanacak tüzük
ve yönetmelikler, Türk Ticaret Kanununun yürürlüğü tarihinden itibaren altı ay içinde yürürlüğe konulur.
(2) Birinci fıkrada öngörülen tüzük ve yönetmelikler yürürlüğe girinceye kadar, 6762 ve 6763 sayılı kanunlara ya da
Türk Ticaret Kanunu ile yürürlükten kaldırılan diğer kanunlardaki hükümlere dayanılarak yürürlüğe konulmuş bulunan tüzük
ve yönetmeliklerin Türk Ticaret Kanununa ve bu Kanuna aykırı olmayan hükümleri uygulanır, aykırı hükümleri ise usulüne
(1)
uygun şekilde değiştirilip uygulanabilir.
(3) Birinci fıkrada öngörülen süreden daha kısa bir süre içinde ihtiyaç duyulan düzenlemeler, ikinci fıkrada öngörülen
tüzük ve yönetmeliklerde değişiklik yapılarak yürürlüğe konulabilir.
Yürürlük
MADDE 43 – (1) Bu Kanun 1/7/2012 tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 44 – (1) Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
––––––––––––––––––
(1) 26/6/2012 tarihli ve 6335 sayılı Kanunun 45 inci maddesiyle, bu fıkrada yer alan “yayımlanıncaya” ibaresi “yürürlüğe girinceye” şeklinde
değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
Sayfa 35 / 48
sağlayabiliriz?
6103 SAYILI KANUNA EK VE DEĞİŞİKLİK GETİREN
MEVZUATIN VEYA ANAYASA MAHKEMESİ TARAFINDAN İPTAL EDİLEN HÜKÜMLERİN YÜRÜRLÜĞE
GİRİŞ TARİHİNİ GÖSTERİR LİSTE
Değiştiren
Kanunun/ İptal
Eden Anayasa
Mahkemesinin
Kararının
Numarası
6335
Yürürlüğe Giriş Tarihi
6103 sayılı Kanunun değişen veya iptal
edilen maddeleri
12, 13, 17, 18, 20, 22, 24, 25, 26, 28, 42 ve
ibare değişiklikleri
30/6/2012
Sayfa 36 / 48
sağlayabiliriz?
TÜRK TİCARET KANUNU İLE TÜRK TİCARET KANUNUNUN YÜRÜRLÜĞÜ VE
UYGULAMA ŞEKLİ HAKKINDA KANUNDA DEĞİŞİKLİK
YAPILMASINA DAİR KANUN
Kanun No. 6335
Kabul Tarihi: 26/6/2012
MADDE 1 – 13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 4 üncü maddesinin üst başlığı “IV – Ticari
davalar, çekişmesiz yargı işleri ve delilleri” şeklinde değiştirilmiş, birinci fıkrasında yer alan “doğan hukuk davaları”
ibarelerinden sonra gelmek üzere “ve çekişmesiz yargı işleri” ibareleri ve “ticari dava” ibaresinden sonra gelmek üzere “ve
ticari nitelikte çekişmesiz yargı işi” ibaresi eklenmiştir.
MADDE 2 – 6102 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin başlığı “2. Ticari davalar ve çekişmesiz yargı işlerinin
görüleceği mahkemeler” şeklinde, birinci fıkrasında yer alan “davalara” ibaresi ise “davalar ile ticari nitelikteki çekişmesiz
yargı işlerine” şeklinde, üçüncü ve dördüncü fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“(3) Asliye ticaret mahkemesi ile asliye hukuk mahkemesi ve diğer hukuk mahkemeleri arasındaki ilişki görev ilişkisi
olup, bu durumda göreve ilişkin usul hükümleri uygulanır.
(4) Asliye ticaret mahkemesi bulunmayan yargı çevresindeki bir ticari davada görev kuralına dayanılmamış olması,
görevsizlik kararı verilmesini gerektirmez; asliye hukuk mahkemesi, davaya devam eder.”
MADDE 3 – 6102 sayılı Kanunun 24 üncü maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
“(4) Ticaret sicili kayıt işlemlerinin elektronik ortamda yapılması için toplanması ve işlenmesi gerekli olan kişisel
veriler, kişisel verilerin korunması ve bilgi güvenliğinin sağlanmasına ilişkin mevzuata uygun bir şekilde korunur.”
MADDE 4 – 6102 sayılı Kanunun 33 üncü maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“(2) Sicil müdürünce verilen süre içinde tescil isteminde bulunmayan ve kaçınma sebeplerini de bildirmeyen kişi,
sicil müdürünün teklifi üzerine mahallin en büyük mülki amiri tarafından bin Türk Lirası idari para cezasıyla cezalandırılır.”
MADDE 5 – 6102 sayılı Kanunun 38 inci maddesinin birinci fıkrasının birinci cümlesi aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
“Tescil ve kayıt için gerçeğe aykırı beyanda bulunanlar, ikibin Türk Lirası idari para cezasıyla cezalandırılır.”
MADDE 6 – 6102 sayılı Kanunun 39 uncu maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“(2) Tescil edilen ticaret unvanı, ticari işletmenin görülebilecek bir yerine okunaklı bir şekilde yazılır. Tacirin
işletmesiyle ilgili olarak düzenlediği ticari mektuplarda ve ticari defterlere yapılan kayıtların dayandığı belgelerde tacirin sicil
numarası, ticaret unvanı, işletmesinin merkezi ile tacir internet sitesi oluşturma yükümlülüğüne tabi ise tescil edilen internet
sitesinin adresi de gösterilir. Tüm bu bilgiler şirketin internet sitesinde de yayımlanır. Bu sitede ayrıca, anonim şirketlerde
yönetim kurulu başkan ve üyelerinin adları ve soyadları ile taahhüt edilen ve ödenen sermaye miktarı, limited şirketlerde
müdürlerin adları ve soyadları ile taahhüt edilen ve ödenen sermaye miktarı, sermayesi paylara bölünmüş komandit
şirketlerde yöneticilerin adları ve soyadları ile taahhüt edilen ve ödenen sermaye miktarı yayımlanır.”
MADDE 7 – 6102 sayılı Kanunun 51 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “ticaret sicili müdürüne ve
Cumhuriyet savcılığına” ibaresi “makamlara” şeklinde, ikinci fıkrası ise aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve maddeye aşağıdaki
fıkra eklenmiştir.
“(2) 39 ilâ 45 inci veya 48 inci maddeleri ihlal edenler, ikibin Türk Lirası idari para cezasıyla cezalandırılır.”
“(3) 46 ncı maddeyi ihlal edenler veya 49 uncu maddeye aykırı olarak ticaret unvanını devredenlerle devralan ve
kullananlar, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezasıyla cezalandırılır.”
MADDE 8 – 6102 sayılı Kanunun 64 üncü maddesinin birinci, üçüncü ve beşinci fıkraları aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
“(1) Her tacir, ticari defterleri tutmak ve defterlerinde, ticari işlemleriyle ticari işletmesinin iktisadi ve mali
durumunu, borç ve alacak ilişkilerini ve her hesap dönemi içinde elde edilen neticeleri, bu Kanuna göre açıkça görülebilir bir
şekilde ortaya koymak zorundadır. Defterler, üçüncü kişi uzmanlara, makul bir süre içinde yapacakları incelemede işletmenin
faaliyetleri ve finansal durumu hakkında fikir verebilecek şekilde tutulur. İşletme faaliyetlerinin oluşumu ve gelişmesi
defterlerden izlenebilmelidir.”
“(3) Fiziki ortamda tutulan yevmiye defteri, defteri kebir ve envanter defteri ile dördüncü fıkrada sayılan defterlerin
açılış onayları, kuruluş sırasında ve kullanılmaya başlanmadan önce noter tarafından yapılır. Bu defterlerin izleyen faaliyet
dönemlerindeki açılış onayları, defterlerin kullanılacağı faaliyet döneminin ilk ayından önceki ayın sonuna kadar notere
yaptırılır. Pay defteri ile genel kurul toplantı ve müzakere defteri yeterli yaprakları bulunmak kaydıyla izleyen faaliyet
dönemlerinde de açılış onayı yaptırılmaksızın kullanılmaya devam edilebilir. Yevmiye defteri ile yönetim kurulu karar
defterinin kapanış onayı, izleyen faaliyet döneminin üçüncü ayının sonuna kadar notere yaptırılır. Ticaret şirketlerinin ticaret
siciline tescili sırasında defterlerin açılışı ticaret sicili müdürlükleri tarafından da onaylanabilir. Açılış onayının noter
Sayfa 37 / 48
sağlayabiliriz?
tarafından yapıldığı hâllerde noter, ticaret sicili tasdiknamesini aramak zorundadır. Ticari defterlerin elektronik ortamda
tutulması hâlinde bu defterlerin açılışlarında ve yevmiye defteri ile yönetim kurulu karar defterinin kapanışında noter onayı
aranmaz. Fiziki ortamda veya elektronik ortamda tutulan ticari defterlerin nasıl tutulacağı, defterlere kayıt zamanı, onay
yenileme ile açılış ve kapanış onaylarının şekli ve esasları Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile Maliye Bakanlığınca müştereken
çıkarılan tebliğle belirlenir.”
“(5) Bu Kanuna tabi gerçek ve tüzel kişiler, 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun defter tutma ve
kayıt zamanıyla ilgili hükümleri ile aynı Kanunun 175 inci ve mükerrer 257 nci maddelerinde yer alan yetkiye istinaden
yapılan düzenlemelere uymak zorundadır. Bu Kanunun defter tutma, envanter, mali tabloların düzenlenmesi, aktifleştirme,
karşılıklar, hesaplar, değerleme, saklama ve ibraz hükümleri 213 sayılı Kanun ile diğer vergi kanunlarının aynı hususları
düzenleyen hükümlerinin uygulanmasına, vergi kanunlarına uygun olarak vergi matrahının tespit edilmesine ve buna yönelik
mali tabloların hazırlanmasına engel teşkil etmez.”
MADDE 9 – 6102 sayılı Kanunun 88 inci maddesi başlığı ile birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“VII – Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunun yetkisi
MADDE 88 – (1) 64 ilâ 88 inci madde hükümlerine tabi gerçek ve tüzel kişiler münferit ve konsolide finansal
tablolarını düzenlerken, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından yayımlanan, Türkiye
Muhasebe Standartlarına, kavramsal çerçevede yer alan muhasebe ilkelerine ve bunların ayrılmaz parçası olan yorumlara
uymak ve bunları uygulamak zorundadır. 514 ilâ 528 inci maddeler ile bu Kanunun ilgili diğer hükümleri saklıdır.
(2) Bu düzenlemeler, uygulamada birliği sağlamak ve finansal tablolara milletlerarası pazarlarda geçerlilik
kazandırmak amacıyla, uluslararası standartlara uyumlu olacak şekilde, yalnız Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim
Standartları Kurumu tarafından belirlenir ve yayımlanır.
(3) Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu, değişik işletme büyüklükleri, sektörler ve kâr amacı
gütmeyen kuruluşlar için özel ve istisnai standartlar koymaya ve farklı düzenlemeler yapmaya yetkilidir. Bu standart ve
düzenlemeler, Türkiye Muhasebe Standartlarının cüz’ü addolunur.
(4) Kanunlarla, belirli alanları düzenlemek ve denetlemek üzere kurulmuş bulunan kurum ve kurullar, Türkiye
Muhasebe Standartlarına uygun olmak şartıyla, kendi alanları için geçerli olacak standartlar ile ilgili olarak ayrıntıya ilişkin
sınırlı düzenlemeleri yapabilirler.
(5) Türkiye Muhasebe Standartlarında hüküm bulunmayan hâllerde, ilgili oldukları alan dikkate alınarak, dördüncü
fıkrada belirtilen ayrıntıya ilişkin düzenleme, ilgili düzenlemede de hüküm bulunmadığı takdirde milletlerarası uygulamada
genel kabul gören muhasebe ilkeleri uygulanır.”
MADDE 10 – 6102 sayılı Kanunun 138 inci maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“(2) Birinci fıkradaki şartların varlığı, devralan şirketin merkezinin bulunduğu yerin ticaret sicili müdürlüğüne
sunulan belgelerle ispatlanır.”
MADDE 11 – 6102 sayılı Kanunun 139 uncu maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“(2) Birinci fıkradaki şartın gerçekleşmiş olduğunu ispatlayan belgelerin, devralan şirketin merkezinin bulunduğu
yerin ticaret sicili müdürlüğüne sunulması şarttır.”
MADDE 12 – 6102 sayılı Kanunun 157 nci maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve üçüncü
fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır.
“(2) Birleşmeye katılan şirketler; alacaklılarına, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde, yedişer gün aralıklarla üç defa
yapacakları ilanla ve ayrıca internet sitelerine konulacak ilanla haklarını bildirirler.”
MADDE 13 – 6102 sayılı Kanunun 210 uncu maddesi başlığı ile birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“H) Gümrük ve Ticaret Bakanlığının düzenleme ve denetleme yetkisi
MADDE 210 – (1) Gümrük ve Ticaret Bakanlığı bu Kanunun ticaret şirketlerine ilişkin hükümlerinin uygulamasıyla
ilgili tebliğler yayımlamaya yetkilidir. Ticaret sicili müdürlükleri ve şirketler bu tebliğlere uyarlar. Ticaret şirketlerinin, bu
Kanun kapsamındaki işlemleri, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı denetim elemanları tarafından denetlenir. Bu denetimin ilkeleri
ve usulü ile denetime tabi işlemler Bakanlıkça hazırlanan yönetmelikle düzenlenir.
(2) Diğer bakanlık, kurum, kurul ve kuruluşlar, ancak kendilerine kanunla tanınan yetkinin sınırları içinde kalmak
şartıyla ve öngörülen amaç, konu ve şekle tabi olarak şirketlere ilişkin düzenlemeler yapabilir.
(3) Kamu düzenine veya işletme konusuna aykırı işlemlerde veya bu yönde hazırlıklarda ya da muvazaalı iş ve
faaliyetlerde bulunduğu belirlenen ticaret şirketleri hakkında, özel kanunlardaki hükümler saklı kalmak kaydıyla, Gümrük ve
Ticaret Bakanlığınca, bu tür işlem, hazırlık veya faaliyetlerin öğrenilmesinden itibaren bir yıl içinde fesih davası açılabilir.”
MADDE 14 – 6102 sayılı Kanunun 354 üncü maddesinin üçüncü fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“(3) 343 üncü madde uyarınca verilen bilirkişi raporu ticaret sicili müdürlüğüne tevdi edilir.”
MADDE 15 – 6102 sayılı Kanunun 358 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Sayfa 38 / 48
sağlayabiliriz?
“MADDE 358 – (1) Pay sahipleri, sermaye taahhüdünden doğan vadesi gelmiş borçlarını ifa etmedikçe ve şirketin
serbest yedek akçelerle birlikte kârı geçmiş yıl zararlarını karşılayacak düzeyde olmadıkça şirkete borçlanamaz.”
MADDE 16 – 6102 sayılı Kanunun 376 ncı maddesinin üçüncü fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“(3) Şirketin borca batık durumda bulunduğu şüphesini uyandıran işaretler varsa, yönetim kurulu, aktiflerin hem
işletmenin devamlılığı esasına göre hem de muhtemel satış fiyatları üzerinden bir ara bilanço çıkartır. Bu bilançodan
aktiflerin, şirket alacaklılarının alacaklarını karşılamaya yetmediğinin anlaşılması hâlinde, yönetim kurulu, bu durumu şirket
merkezinin bulunduğu yer asliye ticaret mahkemesine bildirir ve şirketin iflasını ister. Meğerki, iflas kararının verilmesinden
önce, şirketin açığını karşılayacak ve borca batık durumunu ortadan kaldıracak tutardaki şirket borçlarının alacaklıları,
alacaklarının sırasının diğer tüm alacaklıların sırasından sonraki sıraya konulmasını yazılı olarak kabul etmiş ve bu beyanın
veya sözleşmenin yerindeliği, gerçekliği ve geçerliliği, yönetim kurulu tarafından iflas isteminin bildirileceği mahkemece
atanan bilirkişilerce doğrulanmış olsun. Aksi hâlde mahkemeye bilirkişi incelemesi için yapılmış başvuru, iflas bildirimi
olarak kabul olunur.”
MADDE 17 – 6102 sayılı Kanunun 395 inci maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“(2) Pay sahibi olmayan yönetim kurulu üyeleri ile yönetim kurulu üyelerinin pay sahibi olmayan 393 üncü maddede
sayılan yakınları şirkete nakit borçlanamaz. Bu kişiler için şirket kefalet, garanti ve teminat veremez, sorumluluk
yüklenemez, bunların borçlarını devralamaz. Aksi hâlde, şirkete borçlanılan tutar için şirket alacaklıları bu kişileri, şirketin
yükümlendirildiği tutarda şirket borçları için doğrudan takip edebilir.”
MADDE 18 – 6102 sayılı Kanunun 397 nci maddesinin birinci ve ikinci fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve
maddeye aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
“(1) Dördüncü fıkra uyarınca denetime tabi olan anonim şirketlerin ve şirketler topluluğunun finansal tabloları
denetçi tarafından, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunca yayımlanan uluslararası denetim
standartlarıyla uyumlu Türkiye Denetim Standartlarına göre denetlenir. Yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu içinde yer
alan finansal bilgilerin, denetlenen finansal tablolar ile tutarlı olup olmadığı ve gerçeği yansıtıp yansıtmadığı da denetim
kapsamı içindedir.
(2) Denetime tabi olanlar, hazırlanmış olan finansal tablolarının denetimden geçip geçmediğini, denetimden geçmiş
ise denetçi görüşünü ilgili finansal tablonun başlığında açıkça belirtmek zorundadır. Bu hüküm, yönetim kurulunun yıllık
faaliyet raporu için de uygulanır. Denetime tabi olduğu hâlde, denetlettirilmemiş finansal tablolar ile yönetim kurulunun
yıllık faaliyet raporu, düzenlenmemiş hükmündedir.”
“(4) 398 inci madde kapsamında denetime tabi olacak şirketler Bakanlar Kurulunca belirlenir.”
MADDE 19 – 6102 sayılı Kanunun 400 üncü maddesinin birinci ve ikinci fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve
dördüncü fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır.
“(1) Denetçi, bağımsız denetim yapmak üzere, 1/6/1989 tarihli ve 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve
Yeminli Mali Müşavirlik Kanununa göre ruhsat almış yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir unvanını
taşıyan ve Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunca yetkilendirilen kişiler ve/veya ortakları bu
kişilerden oluşan sermaye şirketi olabilir. Aşağıdaki hâllerden birinin varlığında, yeminli mali müşavir, serbest muhasebeci
mali müşavir ve/veya sermaye şirketi ve bunların ortaklarından biri ve bunların ortaklarının yanında çalışan veya bu cümlede
anılan kişilerin mesleği birlikte yaptıkları kişi veya kişiler, ilgili şirkette denetçi olamaz. Şöyle ki, önceki cümlede
sayılanlardan biri;
a) Denetlenecek şirkette pay sahibiyse,
b) Denetlenecek şirketin yöneticisi veya çalışanıysa veya denetçi olarak atanmasından önceki üç yıl içinde bu sıfatı
taşımışsa,
c) Denetlenecek şirketle bağlantısı bulunan bir tüzel kişinin, bir ticaret şirketinin veya bir ticari işletmenin kanuni
temsilcisi veya temsilcisi, yönetim kurulu üyesi, yöneticisi veya sahibiyse ya da bunlarda yüzde yirmiden fazla paya sahipse
yahut denetlenecek şirketin yönetim kurulu üyesinin veya bir yöneticisinin alt veya üst soyundan biri, eşi veya üçüncü derece
dâhil, üçüncü dereceye kadar kan veya kayın hısmıysa,
d) Denetlenecek şirketle bağlantı hâlinde bulunan veya böyle bir şirkette yüzde yirmiden fazla paya sahip olan bir
işletmede çalışıyorsa veya denetçisi olacağı şirkette yüzde yirmiden fazla paya sahip bir gerçek kişinin yanında herhangi bir
şekilde hizmet veriyorsa,
e) Denetlenecek şirketin defterlerinin tutulmasında veya finansal tablolarının düzenlenmesinde denetleme dışında
faaliyette veya katkıda bulunmuşsa,
f) Denetlenecek şirketin defterlerinin tutulmasında veya finansal tablolarının çıkarılmasında denetleme dışında
faaliyette veya katkıda bulunduğu için (e) bendine göre denetçi olamayacak gerçek veya tüzel kişinin veya onun
Sayfa 39 / 48
sağlayabiliriz?
ortaklarından birinin kanuni temsilcisi, temsilcisi, çalışanı, yönetim kurulu üyesi, ortağı, sahibi ya da gerçek kişi olarak bizzat
kendisi ise,
g) (a) ilâ (f) bentlerinde yer alan şartları taşıdığı için denetçi olamayan bir denetçinin nezdinde çalışıyorsa,
h) Son beş yıl içinde denetçiliğe ilişkin meslekî faaliyetinden kaynaklanan gelirinin tamamının yüzde otuzundan
fazlasını denetlenecek şirkete veya ona yüzde yirmiden fazla pay ile iştirak etmiş bulunan şirketlere verilen denetleme ve
danışmanlık faaliyetinden elde etmişse ve bunu cari yılda da elde etmesi bekleniyorsa,
denetçi olamaz.
(2) On yıl içinde aynı şirket için toplam yedi yıl denetçi olarak seçilen denetçi üç yıl geçmedikçe denetçi olarak
yeniden seçilemez. Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu bu süreleri kısaltmaya yetkilidir.”
MADDE 20 – 6102 sayılı Kanunun 403 üncü maddesinin birinci ve ikinci fıkralarında yer alan “geçici 3 üncü
maddede öngörülen kurumun” ibareleri “Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunun”, dördüncü
fıkrasında yer alan “Geçici 3 üncü maddede öngörülen kurum” ibaresi “Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları
Kurumu” şeklinde ve beşinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“(5) Olumsuz görüş yazılan hâllerde yönetim kurulu, görüş yazısının kendisine teslimi tarihinden itibaren dört iş günü
içinde, genel kurulu toplantıya çağırır ve genel kurul yeni bir yönetim kurulu seçer. Esas sözleşmede aksi öngörülmemişse,
eski yönetim kurulu üyeleri yeniden seçilebilir. Yeni yönetim kurulu altı ay içinde, kanuna, esas sözleşmeye ve standartlara
uygun finansal tablolar hazırlatır ve bunları denetleme raporu ile birlikte genel kurula sunar. Sınırlı olumlu görüş verilen
hâllerde genel kurul, gerekli önlemleri ve düzeltmeleri de karara bağlar.”
MADDE 21 – 6102 sayılı Kanunun 404 üncü maddesinin birinci fıkrasının birinci cümlesi aşağıdaki şekilde ve
üçüncü fıkrasında yer alan “bir bağımsız denetleme kuruluşu” ibaresi “bağımsız denetim yapmak üzere yetkilendirilen bir
sermaye şirketi” şeklinde değiştirilmiştir.
“Denetçi ve özel denetçi, bunların yardımcıları ile denetleme yapmasına yardımcı olan temsilcileri, denetimi dürüst
ve tarafsız bir şekilde yapmak ve sır saklamakla yükümlüdür.”
MADDE 22 – 6102 sayılı Kanunun 408 inci maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“c) Kanunda öngörülen istisnalar dışında denetçinin seçimi ile görevden alınması.”
MADDE 23 – 6102 sayılı Kanunun 470 inci maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve ikinci
fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır.
“(1) Yönetim kurulu, sermaye artırımı beyannamesinde, yeni çıkarılan payların sayısını, itibarî değerini, türlerini,
belirli gruplara tanınan imtiyazları veya hesap döneminin sonundaki sermayenin durumunu belirler. Yönetim kurulu esas
sözleşmeyi mevcut duruma uyarlar.”
MADDE 24 – 6102 sayılı Kanunun 472 nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“MADDE 472 – (1) Değiştirme ve alım haklarının sona ermesi üzerine yönetim kurulu, şarta bağlı sermaye artırımına
ilişkin hükmü esas sözleşmeden çıkarır. Hüküm sicilde de silinir.”
MADDE 25 – 6102 sayılı Kanunun 478 inci maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
“(4) Sermayesinin yarısından fazlası tek başına veya birlikte; Devlet, il özel idaresi, belediye ve diğer kamu tüzel
kişileri, sendikalar, dernekler, vakıflar, kooperatifler ve bunların üst kuruluşlarına ait anonim şirketlerde ve bu şirketlerin aynı
oranda sermaye payına sahip oldukları iştiraklerinde; bunların sahip oldukları paylara tesis edilebilecek imtiyazlar hariç
olmak üzere, diğer paylara, belirli bir grup oluşturan pay sahiplerine, belirli pay gruplarına ve azlığa bu Kanunda düzenlenen
herhangi bir imtiyaz tesis edilemez. Bu hüküm, payları borsada işlem gören anonim şirketlere, 5411 sayılı Kanunun 3 üncü
maddesinde tanımlanan kredi kuruluşlarına ve finansal kuruluşlara uygulanmaz.”
“MADDE 528 – (1) Bankalar ile diğer kredi kurumlarının, finansal kiralama ve faktöring gibi finansal şirketlerin,
sigorta ve reasürans şirketlerinin, Sermaye Piyasası Kanunu kapsamındaki tüm kurumların finansal tabloları ile konsolide
finansal tablolarına ilişkin olarak Türkiye Muhasebe Standartlarında ve Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları
Kurumunca belirlenmiş idari düzenlemelerde hüküm bulunmayan hâllerde, söz konusu alanları düzenlemek ve denetlemek
üzere kurulan kurum, kurul ve kuruluşların özel kanunlarında yer alan hükümler uygulanır.
(2) Türkiye Muhasebe Standartlarında, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunca belirlenmiş
finansal tablolara ilişkin idari düzenlemelerde ve özel kanunlarda hüküm bulunmayan hâllerde bu Kanun hükümleri
uygulanır.
(3) Kooperatiflerin finansal tabloları ile konsolide finansal tablolarına ilişkin özel hükümler saklıdır.”
“MADDE 552 – (1) Sermaye Piyasası Kanunu hükümleri saklı kalmak kaydıyla, bir şirket kurmak veya şirketin
sermayesini artırmak amacıyla yahut vaadiyle halka her türlü yoldan çağrıda bulunularak para toplanması yasaktır.”
Sayfa 40 / 48
sağlayabiliriz?
MADDE 28 – 6102 sayılı Kanunun 553 üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan “yükümlülüklerini” ibaresinden
sonra gelmek üzere “kusurlarıyla” ibaresi eklenmiştir.
MADDE 29 – 6102 sayılı Kanunun 554 üncü maddesi başlığı ile birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“VI – Denetçinin sorumluluğu
MADDE 554 – (1) Şirketin ve şirketler topluluğunun yılsonu ve konsolide finansal tablolarını, raporlarını, hesaplarını
denetleyen denetçi ve özel denetçiler; kanuni görevlerinin yerine getirilmesinde kusurlu hareket ettikleri takdirde, hem şirkete
hem de pay sahipleri ile şirket alacaklılarına karşı verdikleri zarar dolayısıyla sorumludur.”
“MADDE 562 – (1) Bu Kanunun;
a) 64 üncü maddesinin birinci fıkrasının ikinci veya üçüncü cümlesindeki yükümlülükleri yerine getirmeyenler,
b) 64 üncü maddesinin ikinci fıkrası uyarınca belgelerin kopyasını sağlamayanlar,
c) 64 üncü maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca gerekli onayları yaptırmayanlar,
d) 65 inci maddesine uygun olarak defterlerini tutmayanlar,
e) 66 ncı maddesindeki usule aykırı olarak envanter çıkaranlar,
f) 86 ncı maddesine göre belgeleri ibraz etmeyenler,
dörtbin Türk Lirası idari para cezasıyla cezalandırılır.
(2) 88 inci maddeye aykırı hareket edenler dörtbin Türk Lirası idari para cezasıyla cezalandırılır.
(3) 199 uncu maddenin birinci ve dördüncü fıkralarına aykırı hareket edenler ikiyüz günden az olmamak üzere adli
para cezasıyla cezalandırılır.
(4) Bu Kanun hükümlerine göre tutulmakla veya muhafaza edilmekle yükümlü olunan defter, kayıt ve belgeler ile
bunlara ilişkin bilgileri, denetime tabi tutulan gerçek veya tüzel kişiye ait olup olmadığına bakılmaksızın, 210 uncu maddenin
birinci fıkrasına göre denetime yetkili olanlarca istenmesine rağmen vermeyenler veya eksik verenler ya da bu denetim
elemanlarının görevlerini yapmalarını engelleyenler, fiilleri daha ağır cezayı gerektiren başka bir suç oluşturmadığı takdirde
üçyüz günden az olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılır.
(5) Bu Kanunun;
a) 349 uncu maddesine aykırı beyanda bulunan kurucular,
b) 358 inci maddesine aykırı olarak pay sahiplerine borç verenler,
c) 395 inci maddesinin ikinci fıkrasının birinci veya ikinci cümlesi hükümlerini ihlal edenler,
üçyüz günden az olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılır.
(6) Ticari defterlerin mevcut olmaması veya hiçbir kayıt içermemesi yahut bu Kanuna uygun saklanmaması
hâllerinde, sorumlular üçyüz günden az olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılır.
(7) 527 nci maddeye aykırı hareket edenler, Türk Ceza Kanununun 239 uncu maddesi hükümlerine göre
cezalandırılır.
(8) 549 uncu maddede belirtilen belgeleri sahte olarak düzenleyenler ile ticari defterlere kasıtlı olarak gerçeğe aykırı
kayıt yapanlar bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.
(9) 550 nci maddeye aykırı hareket edenler üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezasıyla cezalandırılır.
(10) 551 inci maddeye aykırı hareket edenler doksan günden az olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılır.
(11) 552 nci maddeye aykırı hareket edenler altı aydan iki yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.
(12) 1524 üncü maddede öngörülen internet sitesini oluşturmayan şirketlerin yönetim organı üyeleri, yüz günden
üçyüz güne kadar adli para cezasıyla ve aynı madde uyarınca internet sitesine konulması gereken içeriği usulüne uygun bir
şekilde koymayan bu fıkrada sayılan failler yüz güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılır.
(13) Bu Kanun kapsamındaki idari para cezaları, aksine hüküm bulunmayan hâllerde, mahallin en büyük mülki amiri
tarafından verilir.
(14) Bu Kanunda tanımlanan kabahatlerden birinin idari yaptırım kararı verilinceye kadar birden çok işlenmesi
hâlinde, ilgili gerçek veya tüzel kişiye bir idari para cezası verilir ve ilgili hükme göre verilecek ceza iki kat artırılır. Ancak,
bu kabahatin işlenmesi suretiyle bir menfaat temin edilmesi veya zarara sebebiyet verilmesi hâlinde verilecek idari para
cezasının miktarı bu menfaat veya zararın üç katından az olamaz.”
“MADDE 585 – (1) Şirket, kurucuların, kanuna uygun olarak düzenlenmiş bulunan, sermayenin tamamını ödemeyi
şartsız olarak taahhüt ettikleri, imzalarının noterce onaylandığı şirket sözleşmesinde limited şirket kurma iradelerini
açıklamalarıyla kurulur. Esas sermaye pay bedellerinin ödenmesi, ödeme yeri, ifa borcu, ifa etmemenin sonuçları, bedelleri
tamamen ödenmemiş payların devri hususlarında bu Kanunun anonim şirketlere ilişkin hükümleri kıyasen uygulanır. 588 inci
maddenin birinci fıkra hükümleri saklıdır.”
Sayfa 41 / 48
sağlayabiliriz?
MADDE 32 – 6102 sayılı Kanunun 644 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde yer alan “ve işlem
denetçilerinin” ibaresi madde metninden çıkarılmış ve (b) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“b) Feshe ilişkin 353 üncü madde, şirkete karşı borçlanma yasağına ilişkin 358 inci madde, müdürlerin yakınlarının
şirkete borçlanmasına ilişkin 395 inci maddenin ikinci fıkrasının birinci ve ikinci cümlesi hükümleri, kâr payı avansına ilişkin
509 uncu maddenin üçüncü fıkrası.”
“MADDE 1522 – (1) Küçük ve orta büyüklükteki işletmeleri tanımlayan ölçütler, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği
ve Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunun görüşleri alınarak, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
tarafından yönetmelikle düzenlenir. Yönetmelik, Resmî Gazetede yayımlanır. Bu ölçütler bu Kanunun ilgili tüm hükümlerine
uygulanır.”
MADDE 34 – 6102 sayılı Kanunun 1524 üncü maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“MADDE 1524 – (1) 397 nci maddenin dördüncü fıkrası uyarınca denetime tabi olan sermaye şirketleri,
kuruluşlarının ticaret siciline tescili tarihinden itibaren üç ay içinde bir internet sitesi açmak ve bu sitenin belirli bir bölümünü
şirketçe kanunen yapılması gereken ilanların yayımlanmasına özgülemek zorundadır. İnternet sitesinde yayımlanacak
içerikler, bu Kanunda belli bir süre belirtilmiş ise bu süre içinde, belirtilmemiş ise içeriğin dayandığı işlemin veya olgunun
gerçekleştiği tarihten, tescil veya ilana bağlandığı durumlarda ise tescil veya ilanın yapıldığı tarihten itibaren en geç beş gün
içinde, şirketin kuruluşundan internet sitesi açılıncaya kadar geçen sürede yayımlanması gereken içerikler de bu sitenin
açıldığı tarihte siteye konulur.
(2) Birinci fıkrada öngörülen yükümlülüklere uyulmaması, ilgili kararların iptal edilmesinin sebebini oluşturur,
Kanuna aykırılığın tüm sonuçlarının doğmasına yol açar ve kusuru bulunan yöneticiler ile yönetim kurulu üyelerinin
sorumluluğuna neden olur. Cezai hükümler saklıdır.
(3) İnternet sitesinin bilgi toplumu hizmetlerine ayrılmış bölümü herkesin erişimine açıktır. Erişim hakkının
kullanılması, ilgili olmak veya menfaati bulunmak gibi kayıtlarla sınırlandırılamayacağı gibi herhangi bir şarta da
bağlanamaz. Bu ilkenin ihlali hâlinde herkes engelin kaldırılması davasını açabilir.
(4) İnternet sitesinin bu maddenin amaçlarına özgülenmiş kısmında yayımlanan içeriğin başına tarih ve parantez
içinde “yönlendirilmiş mesaj” ibaresi konulur. Bu ibare ancak bu Kanuna ve bu fıkrada anılan yönetmeliğe uyulmak suretiyle
değiştirilebilir. Özgülenen kısımda yer alan bir mesajın, yönlendirildiği karinedir. Sitenin, bir numara altında tescili ve ilgili
diğer hususlar Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından bir yönetmelikle düzenlenir.
(5) Bu Kanun ve ilgili diğer kanunlarda veya idari düzenlemelerde daha uzun bir süre öngörülmedikçe, şirketin
internet sitesine konulan bir içerik, üzerinde bulunan tarihten itibaren en az altı ay süreyle internet sitesinde kalır, aksi hâlde
konulmamış sayılır.
(6) İnternet sitesiyle ilgili olarak bu Kanunun ilgili maddelerinde ve bu maddede öngörülen düzenlemeler denetime
tabi olmayan sermaye şirketleri hakkında uygulanmaz.”
MADDE 35 – 6102 sayılı Kanunun 1527 nci maddesinin beşinci fıkrası aşağıdaki şekilde ve altıncı fıkrasında yer
alan “yönetmelikle” ibaresi “tebliğle” şeklinde değiştirilmiştir.
“(5) Anonim şirketlerde genel kurullara elektronik ortamda katılma, öneride bulunma, görüş açıklama ve oy verme,
fizikî katılmanın ve oy vermenin bütün hukuki sonuçlarını doğurur. Bu hükmün uygulanması esasları Gümrük ve Ticaret
Bakanlığınca hazırlanan yönetmelikle düzenlenir. Yönetmelikte, genel kurula elektronik ortamda katılmaya ve oy vermeye
ilişkin esas sözleşme hükmünün örneği yer alır. Anonim şirketler yönetmelikten aynen aktarılacak olan bu hükümde
değişiklik yapamazlar. Yönetmelik ayrıca oyun gerçek sahibi veya temsilcisi tarafından kullanılmasını sağlayan kurallar ile
407 nci maddenin üçüncü fıkrasında öngörülen Bakanlık temsilcilerinin bu hususa ilişkin yetkilerini içerir. Bu yönetmeliğin
yürürlüğe girmesi ile birlikte genel kurullara elektronik ortamda katılma ve oy kullanma sisteminin uygulanması pay senetleri
borsaya kote edilmiş şirketlerde zorunlu hâle gelir.”
MADDE 36 – 6102 sayılı Kanunun geçici 1 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından belirlenen Türkiye
Muhasebe Standartları;
a) Türkiye Muhasebe Standartları, Türkiye Finansal Raporlama Standartları (TMS/TFRS) ve yorumlarından,
b) Kurum tarafından değişik işletme büyüklükleri, sektörler ve kâr amacı gütmeyen kuruluşlar için belirlenen
standartlar ve diğer düzenlemelerden,
oluşur.
(2) Aşağıda sayılanlar TMS/TFRS ve yorumlarını uygulamakla yükümlüdür:
a) 1534 üncü maddenin ikinci fıkrasının (b) ilâ (e) bentlerindeki sermaye şirketleri.
b) TMS/TFRS ve yorumlarını uygulamayı tercih edenler.
Sayfa 42 / 48
sağlayabiliriz?
(3) Aşağıda sayılanlar birinci fıkranın (b) bendine göre belirlenen standart ve düzenlemeleri uygulamakla
yükümlüdür:
a) İkinci fıkranın (a) bendinde belirtilenlerin dışında kalan ve işletme yönetiminde yer almayan işletme sahipleri,
işletmeye borç verenler ve kredi derecelendirme kuruluşları gibi dış kullanıcılar için genel amaçlı finansal tablo düzenleyen
işletmeler.
b) TMS/TFRS’yi uygulamayı tercih eden KOBİ tanımındaki işletmelerden tekrar KOBİ/TFRS uygulamasına dönmek
isteyen işletmeler.
(4) Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu, değişik işletme büyüklükleri, sektörler ve kâr amacı
gütmeyen kuruluşlar itibarıyla Türkiye Muhasebe Standartlarından muaf olacakları tespit etmeye veya bunlar için ayrı
düzenlemeler yapmaya yetkilidir.
(5) Türkiye Muhasebe Standartları (TMS/TFRS ve yorumları ile KOBİ/TFRS) ve kavramsal çerçevede belirlenen
ilkeler bu Kanunun finansal tablolara ve raporlamaya ilişkin hükümleri ile ilgili diğer hükümlerine de uygulanır.”
MADDE 37 – 6102 sayılı Kanunun geçici 6 ncı maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“GEÇİCİ MADDE 6 – (1) Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından belirlenen
şirketler 1/1/2013 tarihinde veya özel hesap dönemi dolayısıyla daha sonraki bir tarihte başlayacak hesap dönemi için,
münferit ve konsolide finansal tablolarının düzenlenmesinde, Türkiye Muhasebe Standartlarını uygulamak zorundadır. Geçiş
döneminde hazırlanacak finansal tablolara ilişkin olarak Türkiye Muhasebe Standartlarında yer alan hükümler uygulanır.
(2) 400 üncü maddede öngörülen denetçi, 397 nci maddenin dördüncü fıkrasına göre denetime tabi tutulan şirketlerin
yetkili organı tarafından en geç 31/3/2013 tarihine kadar seçilir. Seçim ile birlikte 6762 sayılı Kanuna göre görev yapan
denetçinin görevi sona erer. 397 nci maddenin dördüncü fıkrasına göre denetime tabi olmayan şirketlerin 6762 sayılı Kanuna
göre görev yapan denetçilerinin görevi de 31/3/2013 tarihinde sona erer. Bu tarihe kadar 6762 sayılı Kanuna göre görev
yapan denetçi veya denetçilerin herhangi bir sebeple vazifelerinin sona ermesi hâlinde 6762 sayılı Kanunun 351 inci maddesi
uygulanır. 31/12/2012 tarihinde veya özel hesap dönemi dolayısıyla daha sonraki bir tarihte sona erecek olan dönemin
bilançosu, 6762 sayılı Kanun hükümleri uyarınca 6762 sayılı Kanun hükümlerine göre seçilmiş bulunan denetçi tarafından
denetlenir. 1/1/2013 tarihini taşıyan veya özel hesap dönemi dolayısıyla daha sonraki bir tarih itibarıyla çıkarılmış bulunan
açılış bilançosu, bu Kanuna göre seçilmiş denetçi tarafından ve bu Kanun hükümleri uyarınca denetlenir. Bu Kanun
hükümlerine göre seçilen denetçi, denetimini bu Kanun hükümlerine göre yapar. Ancak, denetçi bu Kanunun 402 nci
maddesinin birinci fıkrası uyarınca, geçmiş yıla ait finansal tablolar ile gerekli karşılaştırmayı yapabilmek için, 6762 sayılı
Kanuna veya diğer mevzuata göre hazırlanan finansal tablolara raporunda yer verir. Bu fıkra hükümleri uyarınca görevleri ve
organ sıfatları son bulan denetçinin veya denetçilerin, 6762 sayılı Kanuna göre toplantıya çağırdıkları genel kurullar toplanır
ve azlık, 6762 sayılı Kanunun 367 nci maddesine göre görevleri sona eren denetçilere başvurmuşsa, o usule devam olunur.
(3) Bu fıkranın yürürlük tarihinden önce ilgili mevzuatları uyarınca seçilmiş bağımsız denetim kuruluşlarının
denetimde geçen süreleri 400 üncü maddenin ikinci fıkrasında belirtilen sürelerin hesaplanmasında dikkate alınır.
(4) Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla, 1/6/1989 tarihli ve 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali
Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununa göre yeminli mali müşavirlik hakkını kazanmış olan meslek mensupları
ile mülga 3143 sayılı Sanayi ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile 6762 sayılı Kanun
hükümlerine göre ticaret şirketleri nezdinde denetim yetkisine en az on yıldır sahip olanlar, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve
Denetim Standartları Kurumunca öngörülen eğitimi tamamlamış olmaları hâlinde sınav veya başkaca bir şart aranmaksızın
bağımsız denetçi olarak yetkilendirilir.”
MADDE 38 – 6102 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici maddeler eklenmiştir.
“GEÇİCİ MADDE 7 – (1) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren iki yıl içinde aşağıdaki hâlleri tespit edilen
ya da bildirilen anonim ve limited şirketler ile kooperatiflerin tasfiyeleri ve ticaret sicilinden kayıtlarının silinmesi, ilgili
kanunlardaki tasfiye usulüne uyulmaksızın bu madde uyarınca yapılır.
a) 24/6/1995 tarihli ve 559 sayılı Türk Ticaret Kanununun Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun
Hükmünde Kararname gereğince, sermayelerini anılan Kanun Hükmünde Kararname ile öngörülen tutarlara çıkarmamış
anonim şirketler ile limited şirketler.
b) Bu Kanunun yürürlük tarihinden önce veya yürürlük tarihinden itibaren iki yıl içinde münfesih olan anonim ve
limited şirketler.
c) Kooperatifler Kanunu hükümlerine göre herhangi bir nedenle dağılmış olan kooperatifler.
d) Sebebi ne olursa olsun aralıksız son beş yıla ait olağan genel kurul toplantıları yapılamayan anonim şirketler ile
kooperatifler.
Sayfa 43 / 48
sağlayabiliriz?
e) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce tasfiye işlemlerine başlanılmış ancak genel kurulun toplanamaması
nedeniyle ara bilançoları veya son ve kati bilançosu genel kurula tevdi edilemediği için ticaret sicilinden terkin işlemi
yapılamayan şirket ve kooperatifler.
(2) Davacı veya davalı sıfatıyla devam eden davaları bulunan şirket veya kooperatiflere bu madde hükümleri
uygulanmaz.
(3) Bu madde kapsamındaki şirket ve kooperatifler; ilgili ticaret sicili müdürlüğünce resen veya herhangi bir kişi,
kurum veya kuruluş tarafından kanıtlarıyla birlikte yapılacak bildirimleri de kapsayacak şekilde, ticaret sicili kayıtları
üzerinden yapılacak incelemeyle tespit edilir.
(4) Ticaret sicili müdürlüklerince;
a) Kapsam dâhilindeki şirket ve kooperatiflerin ticaret sicilindeki kayıtlı son adreslerine ve sicil kayıtlarına göre
şirket veya kooperatifi temsil ve ilzama yetkilendirilmiş kişilere bir ihtar yollanır. Yapılacak ihtar, ilan edilmek üzere Türkiye
Ticaret Sicili Gazetesi Müdürlüğüne aynı gün gönderilir. İlan, ihtarın ulaşmadığı durumlarda, ilan tarihinden itibaren
otuzuncu günün akşamı itibarıyla, 11/2/1959 tarihli ve 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümlerine göre yapılmış tebligat
yerine geçer. Ayrıca anılan ilan, bildirici niteliği haiz olarak ilgili ticaret ve sanayi odası veya ticaret, sanayi ya da deniz
ticaret odasının internet sitesinde aynen yayımlanır.
b) 559 sayılı Kanun Hükmünde Kararname gereğince sermaye artırımında bulunmayarak münfesih olan şirketlere
yapılacak ihtarda; ortaklarından, yönetici veya denetçilerden ya da müdürlerinden tebliğ tarihinden itibaren iki ay içinde
tasfiye memurunun bildirilmesi, aksi takdirde, bu madde hükümlerine göre ticaret sicili kayıtlarından unvanın silineceği,
şirkete ait malvarlığının unvana ilişkin kaydın silindiği tarihten itibaren on yıl sonra Hazineye intikal edeceği ve bunun kesin
olduğu açıkça yazılır.
c) Bu fıkranın (b) bendinde belirtilen şirketler dışında kalan kapsam dâhilindeki diğer münfesih şirketler ile
kooperatiflerden ayrıca, faaliyetlerine devam etme isteğinde bulunmaları hâlinde münfesih olma nedenini ortadan kaldıran
işlemlerin yapılarak ispat edici belgelerin bildirilmesi istenir.
(5) a) Tasfiye memuru olarak; şirket veya kooperatifin ortaklarından herhangi biri, ticaret siciline kayıtlı en son
yetkilileri ya da bunların belirleyecekleri üçüncü şahıslar bildirilebilir. Tasfiye memuru olarak başka ortak veya yönetici
tarafından bildirilen ortak veya yöneticiler ile üçüncü şahısların bu görevi kabul ettiklerine ilişkin yazılı beyan da bildirime
eklenir. Üçüncü şahısların tasfiye memuru olarak tescil edilebilmeleri ortakların veya yöneticilerin hiçbirinin tasfiye memuru
olarak bildirilmemiş olmasına bağlıdır.
b) Dördüncü fıkra uyarınca yapılan ihtar ve ilan üzerine süresi içinde tasfiye memurlarını bildiren şirket ve
kooperatiflerin, tasfiye memurları ve tasfiye adresi, ilgili ticaret sicili müdürlüğü tarafından tescil ve Türkiye Ticaret Sicili
Gazetesinde ve ilgili odanın internet sitesinde ilan edilir.
c) Bu ilanda; şirket veya kooperatifin alacaklıları, alacaklarını kanıtlarıyla birlikte ilan tarihinden itibaren iki ay
içinde tasfiye memurlarına bildirmeye davet edilir. Ayrıca ilanda, şirket veya kooperatifin mevcut malvarlığı ile alacak ve
borçlarını gösterir listenin; belgeleri ile birlikte ilan tarihinden itibaren bir ay içinde, anonim şirket veya kooperatifin yönetim
kurulu, kurulun bir veya birkaç üyesi, denetçileri, limited şirketlerde ise müdür veya müdürler tarafından ilgili tasfiye
memuruna verilmesi ihtar edilir.
d) Bu fıkra gereğince yapılacak ilan, Tebligat Kanunu hükümlerine göre yapılmış tebligat yerine geçer.
(6) a) Tasfiye memurları, alacaklıların alacaklarını bildirmeleri için öngörülen sürenin sonunda şirketin veya
kooperatifin durumunu gösteren bir bilanço hazırlar ve tasfiyeyi altı ay içinde sonuçlandırır. Gerekli hâllerde bu süreyi
aşmamak üzere, Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca bir defaya mahsus olmak üzere ek süre verilebilir.
b) Tasfiye memurlarınca hazırlanan bilançoya göre şirket veya kooperatifin borçlarının varlığından fazla olması
hâlinde tasfiye memurları durumu derhal alacaklılara bildirerek şirket veya kooperatifin iflasına karar verilmesi için
mahkemeye başvuruda bulunmalarını ister. Bildirimde ayrıca, bildirim tarihinden itibaren üç ay içinde şirket veya
kooperatifin iflası için mahkemeye müracaat edildiğinin bildirilmemesi hâlinde kaydın silineceği ihtar olunur. Alacaklıların
başvurusu üzerine mahkeme iflasın açılmasına karar verir ve tasfiye İcra ve İflas Kanunu hükümlerine göre yürütülür. Süresi
içinde şirket veya kooperatifin iflası için mahkemeye müracaat edildiğinin bildirilmemesi hâlinde tasfiye memurlarının
başvurusu üzerine ilgili şirket veya kooperatifin unvanı ticaret sicilinden silinir ve bu durum Türkiye Ticaret Sicili
Gazetesinde ilan edilir.
(7) Bu madde hükümlerine göre yapılacak tasfiye işlemlerinde, ilgili kanunların veya esas sözleşmelerin genel kurul
kararı alınmasını zorunlu kılan hükümleri uygulanmaz.
(8) Bu madde kapsamında tasfiye memurlarınca düzenlenecek son ve kati bilançonun ticaret sicili müdürlüğüne
verilmesi ile tasfiye sona ermiş kabul edilir ve şirketin unvanı ticaret sicilinden silinerek Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde
Sayfa 44 / 48
sağlayabiliriz?
ilan edilir. İflasına karar verilen şirket veya kooperatifin ise iflas işlemlerinin tamamlandığının bildirilmesi üzerine şirketin
veya kooperatifin unvanı ticaret sicilinden silinir ve bu durum Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan edilir.
(9) Tasfiye memurlarına beşinci fıkranın (c) bendinde belirtilen bilgi ve belgelerin verilmemesi veya tasfiye
memurlarınca da bu bilgi ve belgelere erişilememesi hâlinde durum ticaret sicili müdürlüğüne bildirilerek, başka bir işleme
gerek kalmaksızın unvan silinir ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan edilir.
(10) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce tasfiye işlemlerine başlanılmış şirket veya kooperatiflerin genel
kurullarının, kanunun öngördüğü asgari süre ve şartlara uygun olarak toplantıya çağrılmış olmasına rağmen iki defa üst üste
toplanamaması ve bu durumun tevsik edilmesi kaydıyla tasfiye memuru tarafından son ve kati bilançonun ticaret sicili
müdürlüğüne tevdi edilmesi ile tasfiye sona ermiş kabul edilir ve unvan ticaret sicilinden silinerek Türkiye Ticaret Sicili
Gazetesinde ilan edilir.
(11) Dördüncü fıkra uyarınca yapılan ihtar ve ilana rağmen, süresi içinde cevap vermeyen veya tasfiye memurunu
bildirmeyen yahut durumunu kanuna uygun hâle getirmeyen veya faaliyette bulunduğunu adres ve kanıtlarıyla birlikte
bildirmeyen şirket ve kooperatiflerin unvanı ticaret sicilinden resen silinir. Resen unvanı silinen şirket ve kooperatifler,
Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi ile ilgili odanın internet sitesinde ilan edilir.
(12) Altıncı fıkranın (b) bendi, dokuzuncu fıkra ve onbirinci fıkra uyarınca ticaret sicilinden unvanları silinecek şirket
veya kooperatiflerin borçları, unvanlarının silinmesine engel teşkil etmez. Ancak, ticaret sicilinden kaydı silinen anonim
şirketler ve kooperatiflerin kanuni temsilcileri ile limited şirket ortaklarının, silinme tarihinden önceki kamu borçlarından
doğan sorumlulukları, 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun kapsamında
devam eder.
(13) Bu madde uyarınca yapılacak tescil ve kayıt silme işlemleri her türlü harçtan, bu işlemler için düzenlenecek
kağıtlar damga vergisinden müstesnadır.
(14) Bu madde kapsamında Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde yayımlanacak olan ilanlardan ücret alınmaz.
(15) Bu maddede düzenlenmeyen hususlarda ilgili kanun ve esas sözleşmelerde öngörülen usullere göre hareket
edilir. Bu madde gereğince tasfiye edilmeksizin unvanı silinen şirket veya kooperatiflerin ortaya çıkabilecek malvarlığı,
unvana ilişkin kaydın silindiği tarihten itibaren on yıl sonra Hazineye intikal eder. Hazine bu şirket ve kooperatiflerin
borçlarından sorumlu tutulmaz. Tasfiye memurlarının sorumlulukları konusunda, özel kanunlardaki sorumluluğa ilişkin
hükümler saklı kalmak kaydıyla bu Kanun veya Kooperatifler Kanunu hükümleri uygulanır. Ticaret sicilinden kaydı silinen
şirket veya kooperatifin alacaklıları ile hukuki menfaatleri bulunanlar haklı sebeplere dayanarak silinme tarihinden itibaren
beş yıl içinde mahkemeye başvurarak şirket veya kooperatifin ihyasını isteyebilir.
(16) Gümrük ve Ticaret Bakanlığı bu maddenin uygulanmasına ilişkin düzenlemeleri yapmaya yetkilidir.
GEÇİCİ MADDE 8 – (1) 1524 üncü maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce kurulan denetime tabi sermaye
şirketlerinden internet sitesine sahip olanlar söz konusu maddenin yürürlüğünden itibaren üç ay içinde internet sitelerinin
belli bir bölümünü 1524 üncü maddedeki içeriklerin yayımlanmasına özgülemek, internet sitesi olmayanlar ise aynı süre
içinde internet sitesi açmak ve bu sitenin belli bir bölümünü anılan maddedeki içeriklerin yayımlanmasına özgülemek
zorundadır.
GEÇİCİ MADDE 9 – (1) Bu Kanunun göreve ilişkin hükümleri, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce açılmış
olan davalarda uygulanmaz. Bu davalar, açıldıkları tarihte yürürlükte bulunan Kanun hükümlerine tabidir.”
MADDE 39 – 6102 sayılı Kanunun 1534 üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan “; geçici 2 nci ve geçici 3 üncü
maddeler ise bu Kanunun yayımı ile birlikte” ibaresi ile üçüncü fıkrasında yer alan “Küçük ve orta ölçekli sermaye şirketleri
ile” ibaresi madde metninden çıkarılmış, ikinci fıkrasının (a) bendi yürürlükten kaldırılmış ve maddeye aşağıdaki fıkra
eklenmiştir.
“(5) 39 uncu maddenin ikinci fıkrasının ikinci, üçüncü ve dördüncü cümleleri 1/1/2014 tarihinde yürürlüğe girer.”
MADDE 40 – 6102 sayılı Kanunun;
1) 24 üncü maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “tüzükle” ibaresi “Kanunun 26 ncı maddesine göre çıkarılacak
yönetmelikte”, üçüncü fıkrasında yer alan “yönetmelikle” ibaresi “tebliğle”,
2) 25 inci maddesinin birinci fıkrasının ikinci cümlesinde yer alan “tüzükte” ibaresi “Kanunun 26 ncı maddesine göre
çıkarılacak yönetmelikte”,
3) 26 ncı maddesinin başlığında yer alan “Tüzük” ibaresi “Yönetmelik”, birinci fıkrasında yer alan “bir tüzükle”
ibaresi “Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca hazırlanan ve Bakanlar Kurulunca çıkarılacak yönetmelikte”,
4) 27 nci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “memurlukları” ibaresi “müdürlükleri”, “evraklarının” ibaresi
“evrakının” ve “bir” ibaresi “birer”,
5) 35 inci maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan “tüzükte” ibaresi “Kanunun 26 ncı maddesine göre çıkarılacak
yönetmelikte”,
Sayfa 45 / 48
sağlayabiliriz?
6) 145 inci maddesinin üst başlığı “4. Birleşme sözleşmesi ve birleşme raporu”,
7) 147 nci maddesinin dördüncü fıkrasında yer alan “küçük” ibaresi “küçük ve orta”,
8) 149 uncu maddesinin beşinci fıkrasında yer alan “küçük” ibaresi “küçük ve orta”,
9) 156 ncı maddesinin birinci fıkrasında yer alan “, 148 inci maddede yeralan birleşme sözleşmesini denetletme hakkı
ile” ibaresi “ve”,
10) 166 ncı maddesinin üst başlığı “3. Bölünme belgelerini inceleme hakkı”,
11) 169 uncu maddesinin dördüncü fıkrasında yer alan “küçük” ibaresi “küçük ve orta”,
12) 171 inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “küçük” ibaresi “küçük ve orta”,
13) 186 ncı maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan “küçük” ibaresi “küçük ve orta”,
14) 310 uncu maddesinin ikinci ve üçüncü fıkralarında yer alan “bir işlem denetçisi” ibareleri “bilirkişi”,
15) 398 inci maddesinin; birinci fıkrasının birinci cümlesinde yer alan “Türkiye Muhasebe” ibaresi “Türkiye
Denetim” ve aynı fıkrada yer alan “geçici 2 nci ve geçici 3 üncü maddelerde öngörülen kurul ve kurumun belirlendiği”
ibaresi “Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunun belirlediği”, dördüncü fıkrasında yer alan “geçici 2
nci ve geçici 3 üncü maddelerde öngörülen kurul ve kurum tarafından” ibaresi “Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim
Standartları Kurumunca”,
16) 422 nci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “memurluğuna” ibaresi “müdürlüğüne”,
17) 431 inci maddesinin birinci fıkrasının ikinci cümlesinde yer alan “ikinci” ibaresi “beşinci”,
18) 462 nci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “işlem denetçisinin” ibaresi “yönetim kurulunun” ve “işlem
denetçisi” ibaresi “yönetim kurulu”,
19) 471 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “beyannamesi” ibaresi “beyannamesini”,
20) 1526 ncı maddesinin üçüncü fıkrasının üçüncü cümlesinde ve beşinci fıkrasında yer alan “tüzükte” ibareleri
“yönetmelikte”,
şeklinde değiştirilmiştir.
1) 65 inci maddesinin dördüncü fıkrasında yer alan “; şu şartla ki, muhasebenin bu tutuluş biçimleri ve bu konuda
uygulanan yöntemler Türkiye Muhasebe Standartlarına uygun olmalıdır”,
2) 174 üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan “tirajı ellibinin üstünde olan ve yurt düzeyinde dağıtımı yapılan en
az üç gazetede”,
3) 175 inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “bir işlem denetçisinin raporuyla”,
4) 207 nci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “işlem denetçisi,”,
5) 336 ncı maddesinin birinci fıkrasında yer alan “ile işlem denetçisi raporu,”,
6) 343 üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan “, işlem denetçisi”,
7) 349 uncu maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “kuruluşu inceleyen işlem denetçisine ve”,
8) 353 üncü maddesinin beşinci fıkrasında yer alan “tirajı ellibinin üzerinde olan ve yurt düzeyinde dağıtımı yapılan
en az bir gazetede ilan eder;”,
9) 401 inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “ve denetleme konusu çerçevesinde işlem denetçisi”,
10) 407 nci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “ve kendilerini ilgilendiren konularda işlem denetçisi”,
11) 457 nci maddesinin ikinci fıkrasının (d) bendinde yer alan “Sermaye artırımını inceleyen işlem denetçisi ile”,
12) 461 inci maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan “gazete ile tirajı en az ellibin olan ve yurt düzeyinde dağıtımı
yapılan bir”,
13) 471 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “ile denetleme doğrulamasını”,
14) 473 üncü maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “İşlem denetçisinin raporuyla,”, üçüncü fıkrasında yer alan “işlem
denetçisi raporunun sonucu açıklanarak”,
15) 505 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “ve bununla ilgili işlem denetçisi seçmek”,
16) 553 üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan “kusurlarının bulunmadığını ispatlamadıkça,”,
17) 586 ncı maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendinde yer alan “ve Bakanlıkça istenilmesi hâlinde 351 inci madde
uyarınca hazırlanmış işlem denetçisi raporu”,
18) 587 nci maddesinin birinci fıkrasının (i) bendinde yer alan “, denetçinin yeminli mali müşavir veya serbest
muhasebeci mali müşavir olması hâlinde adı, soyadı, yerleşim yeri, meslek odası numarası”,
19) 605 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “ve bu durumun işlem denetçisi tarafından doğrulanmış
bulunması”,
20) 616 ncı maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde yer alan “işlem denetçileri de dâhil olmak üzere,”,
21) 635 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “ve işlem denetçileriyle”,
Sayfa 46 / 48
sağlayabiliriz?
ibareleri madde metninden çıkarılmıştır.
MADDE 42 – 6102 sayılı Kanunda yer alan;
1) “Sanayi ve Ticaret Bakanlığı”, “Sanayi ve Ticaret Bakanlığının”, “Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca”, “Sanayi ve
Ticaret Bakanlığından”, “Sanayi ve Ticaret Bakanlığına” ibareleri sırasıyla “Gümrük ve Ticaret Bakanlığı”, “Gümrük ve
Ticaret Bakanlığının”, “Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca”, “Gümrük ve Ticaret Bakanlığından”, “Gümrük ve Ticaret
Bakanlığına”,
2) “Ulaştırma Bakanlığınca” ibareleri “Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığınca”,
3) “Denizcilik Müsteşarlığı”, “Denizcilik Müsteşarlığının”, “Denizcilik Müsteşarlığınca”, “Denizcilik
Müsteşarlığına”, “Denizcilik Müsteşarlığından” ibareleri sırasıyla “Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı”,
“Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığının”, “Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığınca”, “Ulaştırma,
Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığına”, “Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığından”,
1) 84 üncü maddesinin birinci fıkrasının son cümlesi,
2) 148 inci maddesi,
3) 149 uncu maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi,
5) 171 inci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi,
6) 187 nci maddesi,
7) 188 inci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi,
8) 193 üncü maddesinin ikinci fıkrası,
11) 359 uncu maddesinin birinci fıkrasının son cümlesi ile üçüncü fıkrasının ikinci ve üçüncü cümleleri,
13) 469 uncu maddesi,
14) 479 uncu maddesinin üçüncü fıkrasının (b) bendi,
15) 524 üncü maddesi,
17) 526 ncı maddesi,
21) 642 nci maddesinin ikinci fıkrası,
22) 832 nci maddesinin ikinci fıkrasının ikinci cümlesi,
23) 1523 üncü maddesinin ikinci fıkrasının (a) bendi,
24) Geçici 2 nci maddesi,
25) Geçici 3 üncü maddesi,
26) Geçici 5 inci maddesi,
yürürlükten kaldırılmıştır.
MADDE 44 – 14/1/2011 tarihli ve 6103 sayılı Türk Ticaret Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında
Kanunun 28 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “yayımı” ibaresi “yürürlük”, “onsekiz” ibaresi “oniki” şeklinde ve
beşinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“(5) Türk Ticaret Kanununun 479 uncu maddesinin üçüncü fıkrasının (c) bendi, anılan Kanunun yürürlüğe girdiği
tarihten itibaren bir yıl sonra uygulanır.”
MADDE 45 – 6103 sayılı Kanunun 42 nci maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde ve ikinci fıkrasında yer alan
“yayımlanıncaya” ibaresi “yürürlüğe girinceye” şeklinde değiştirilmiştir.
“(1) Türk Ticaret Kanunu veya bu Kanun uyarınca hazırlanacak tüzük ve yönetmelikler, Türk Ticaret Kanununun
yürürlüğü tarihinden itibaren altı ay içinde yürürlüğe konulur.”
1) 12 nci maddesinin birinci fıkrasının son cümlesinde ve üçüncü fıkrasının son cümlesinde yer alan “Ticaret Sicili
Tüzüğünde” ibareleri “Türk Ticaret Kanununun 26 ncı maddesine göre çıkarılacak yönetmelikte”,
Sayfa 47 / 48
sağlayabiliriz?
2) 17 nci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “Ticaret Sicili Tüzüğüyle” ibaresi “Türk Ticaret Kanununun 26 ncı
maddesine göre çıkarılacak yönetmelikte”,
3) 18 inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “Ticaret Sicili Tüzüğüyle” ibaresi “Türk Ticaret Kanununun 26 ncı
4) 20 nci maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan “Ticaret Sicili Tüzüğüyle” ibaresi “Türk Ticaret Kanununun 26 ncı
5) 22 nci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “yayımı tarihinden itibaren onsekiz” ibaresi “yürürlük tarihinden
itibaren oniki”,
6) 26 ncı maddesinin birinci fıkrasında yer alan “altı” ibareleri “oniki”,
1) 12 nci maddesinin dördüncü fıkrası,
4) 25 inci maddesinin birinci fıkrasının son cümlesi,
yürürlükten kaldırılmıştır.
MADDE 48 – 6103 sayılı Kanunda yer alan;
1) “Sanayi ve Ticaret Bakanlığı” ibareleri “Gümrük ve Ticaret Bakanlığı”,
2) “Denizcilik Müsteşarlığı” ibaresi “Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı”,
MADDE 49 – Bu Kanun 1/7/2012 tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 50 – Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
Sayfa 48 / 48

Çalıştay sunumuna bu linketn ulaşabilirsiniz

Transkript

Benzer belgeler

Tavsiye Nedenleri SNGYO (AL) • Şirketin projelerine göre yaptığımız

Güncel Ana Sözleşme için lütfen tıklayınız.

FİNANS FAKTORİNG HİZMETLERİ A.Ş. ANA SÖZLEŞMESİ

8-11 Nisan 2013 tarihlerinde Las Vegas Kongre Merkezi

BANKA VE TİCARET HUKUKU DERGİSİ M a k a l e l e r

anket formu şırket halefı

Brandeval

Ana Sözleşme