maddenin yapısı ve özellikleri

MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ
ATOM
ATOMUN YAPISI
Elementlerin tüm özelliğini gösteren en küçük parçasına atom denir.
Atomu oluşturan parçacıklar farklı yüklere sa-hiptir.
Atomda bulunan yükler; negatif yükler ve pozitif yüklerdir. Atomu oluşturan
parçacıklar:
* Cisimden cisme elektrik yüklerini taşıyan negatif yüklü
elektron,
* Elektronların yükünü dengeleyen aynı sayıda ama
pozitif yüklü olan proton,
* Elektrik yükü taşımayan nötr
parcacık nötron.
Atom iki kısımdan oluşur :
1-Çekirdek (merkez) ve 2-Katmanlar (yörünge; enerji düzeyi)
Çekirdek,
hacim olarak küçük olmasına karşın, atomun tüm kütlesini oluşturur.
Çekirdekte
proton ve nötronlar bulunur. Elektronlar ise çekirdek çevresindeki
katmanlarda
bulunur.
İzotop atom: Proton sayıları (atom numaraları)aynı, nötron
sayıları farklı olan atomlara denir.
İzotop atomların kimyasal özellikleri aynı (p aynı) , fiziksel
özellikleri farklıdır (n farklı).
Nötr halde bulunmayan, iyon halindeki izotop atomların hem
fiziksel, hem kimyasal özellikleri farklıdır.
KİMYASAL BAĞLAR
Atomlar birleştiği zaman elektron dağılımındaki değişmelerin
bir sonucu
olarak kimyasal bağlar meydana gelir. Üç çeşit temel bağ
vardır.
İYONİK BAĞ
• Bir metal bir ametalle etkileştiği zaman
elektronlar metal atomundan
ametal atomuna aktarılır ve bunun sonucunda
bir iyonik(veya elektrovalent)
bileşik meydana gelir. Atomlardan elektron
kaybıyla oluşan pozitif iyonlara
katyon denir.
KOVALENT BAĞ
• Elektronları bağlamak için girilen yarışma, iyon bağında
olduğu kadar şiddetli değilse atomların var olan dış elektronlar
paylaşılır ve bir ortaklaşma bağı ya da Kovalent Bağ oluşur.
• Ametal atomları etkileştiği zaman kovalent bağlarda bir arada
tutulan moleküller oluşur.
•
•
•
•
•
-Apolar Kovalent Bağ:
Aynı cins iki ametal atomunun birleşmesiyle oluşur. Apolar kovalent bağa en
iyi örneklerden biri, iki oksijen atomunun elektronlarını ortaklaşa kullanarak
oluşturdukları bağıdır. Bu bağlarda ortaklaşa kullanılan elektronlar
eşit paylaşıldığından dolayı molekülün pozitif veya negatif kutbu yoktur.
(hidrojen), (oksijen), (klor)…
-Polar Kovalent Bağlar:
İki farklı cins atomun bir araya gelmesiyle oluşur. Bu bağlarda ametallerden
biri ortaklaşa kullanıldığından dolayı molekülün bir ucu pozitif (+), diğer ucu
negatif (-) yüklenir. Suyu oluşturan Hidrojen ve Oksijen moleküllerinin son
orbitallerindeki elektronların ortak kullanılmasıyla oluşan Polar Kovalent bağ
şekil 3’de görülmektedir. (su), , (karbondioksit)
METALİK BAĞLAR
• Metallerin iyonlaşma enerjileri ile elektronegatiflikleri oldukça
düşüktür. Bunun sonucu olarak metal atomlarının en dış elektronları
nispeten
gevşek tutulur. Metalik bir kristalde, en dış elektronları çıkarılmış
atomlardan
ibaret olan pozitif iyonlar kristal örgüde ilgili yerlerde bulunur ve en
dış
elektronların örgünün her tarafında serbestçe hareket etmesiyle de
kristaldeki
atomlar bir arada tutulur. Diğer bir deyişle örgü içersinde dağılan ve
kristalin
bütününe ait olan elektron bulutu ile pozitif iyonlar arasındaki
elektrostatik
çekim metalik bağı oluşturmaktadır.
VAN DER WAALS BAĞLARI
Kapalı kabuklu iki kararlı molekülde ‘Van Der Waals’ güçleri ve
‘London’ güçleri adı verilen zayıf güçler aracılığıyla etkileşmeye
girebilir.
İki molekülün elktron bulutları etkileştiğinde zayıf bir itme ortaya
çıkar; ‘Van
Der Waals gücü’ adı verilen bu dengesizleştirici etkileşme
sonucunda,elektron
dağılımı kısa süre bozulabilir ve anlık(kalıcı olmayan) bir çift kutup
momenti
oluşabilir.
HİDROJEN BAĞLARI
Bazı hidrojen içeren bileşiklerde moleküller arası çekim
kuvvetleri olağan üstü yüksektir. Bu çekim kuvvetleri, hidrojenin
atom çapı
küçük ve çok elektronegatif olan elementlere kovalent bağlı olduğu
bileşiklerde
görülür. Bu bileşiklerde elektronegatif element bağı elektronlarını
öyle
kuvvetlice çeker ki hidrojen önemli miktarda kısmi + yük kazanır.
Aslında,hidrojen elementinin perdeleyici elektronları olmadığından
burada
hidrojen hemen hemen çıplak bir protondur.
Elementler ve Sembolleri
SAF MADDE: Kendisinden başka madde
bulundur-mayan maddelere denir.
ELEMENT: İçerisinde tek cins atom bulunduran maddelere denir. Yani
elementlerin
yapı yaşı atom-lardır.
BİLEŞİK: En az iki
farklı cins elementin belirli oranlarda bir araya gelerek, oluşturdukları yeni
özellikteki maddeye denir. Yani bileşiklerin yapı taşı moleküldür.
MOLEKÜL: İki veya daha çok atomun bir araya
gelerek oluşturduğu atom gruplarıdır.
Elementlerin Özellikleri :
1- En küçük yapı birimleri atomlardır.
2- Aynı cins atomlardan oluşurlar.
3- Kendinden daha basit ve farklı maddelere ayrılamazlar.
4- Saf maddelerdir.
5- Sembollerle gösterilirler.
BAŞLICA ELEMENTLER
1- Hidrojen (H) :
• Bilinen renksiz en hafif gazdır.
• Suyun, canlıların ve petrol gibi birçok maddenin
yapısında bulunur.
• Roket yakıtı olarak kullanılır.
2- Helyum (He) :
• Helyum atmosferde çok az miktarda bulunur.
• Güneş’te ve diğer yıldızlarda bol miktarda bulunur.
• Renksiz bir gazdır.
3-Bor (B) :
• Oda koşullarında katı halde bulunur.
• Isıya dayanıklı renkli cam imalatında, seramiklerde ve roket
yakıtlarında kullanılır.
4- Azot (N) :
• Azot ilk olarak 1772 yılında Daniel Rutherford tarafından
keşfedildi.
• Renksiz ve kokusuz bir gazdır.
• Canlılar için gerekli temel elementlerden biridir.
• Sıvı azot soğutma amacıyla kullanılır.
• Bazı azot bileşikleri tarımda gübre olarak kullanılır.
5- Oksijen (O) :
• 1781 yılında Lavosier, oksijenin havada bulunan ve yanmaya etki
eden bir madde olduğunu keşfetmiştir.
• Renksiz bir gazdır.
• Canlıların yaşaması için gerekli temel elementtir.
• Dalgıçların ve astronotların solunum yapmaları için kullandıkları
oksijen tüplerinde bulunur.
Bileşikler ve Formülleri
Farklı elementlere ait atomların belirli oranlarda bir araya gelerek
bağ yapmasıyla oluşan yeni ve saf maddeye bileşik denir.
Bileşikler kendilerini oluşturan elementlerden tamamen farklı
fiziksel ve kimyasal özelliklere sahiptir.
Bileşikler moleküler yapıda olabilecekleri gibi, olmayabilirler de.
KARIŞIMLAR
Çözelti: Homojen karışımlara çözelti denir.
Homojen Karışım: Karışımı oluşturan maddelerin karışımın her tarafına
eşit olarak dağılmasıyla oluşan karışımdır.
Heterojen Karışım: Karışımı oluşturan maddelerin karışımın her tarafına
eşit olarak dağılmamasıyla oluşan karışımdır.
Çözücü: karşımı oluşturan maddelerden miktarı çok olana denir.
Çözünen: karışımı oluşturan maddelerden miktarı az olana denir.