psikomotor gelişim 2

Transkript


Motor gelişim temelde kendisini harekete ilişkin
davranışlardaki değişim yoluyla ortaya koyar.

Gözlenebilir hareket çeşitli biçimler alabilir.
Bunlar;
 Dengeleme,
 Lokomotor ve
 Manipulatif olarak sınıflandırılır.
1.
Dengeleme; Belli bir derecede denge gerektiren
hareketlerden oluşur. Çömelme. Dönme. Gerilme. Yuvarlanma. Tek
ayak üzerinde durma…vs
2.
Lokomotor; Bedenin yüzeyde bulunan sabit bir noktaya göre
yer değişikliğini içeren hareketlerdir. Yürüme. Koşma. Sürünme.
Emekleme…vs.
3.
Manipulatif; Bireyin nesne ile ilişkisini gerektiren hareketlerdir.
 Büyük kas gruplarının çalışmasını gerektiren hareketler
(fırlatma. Yakalama)
 Küçük kas gruplarının çalışmasını gerektiren hareketler
(yazı yazma. Dikiş dikme)
Örneğin; Top Sürme Hareketi
 Top ile ilişkisinden dolayı Manipulatif
 Yer değiştirildiği için Lokomotor
 Yer değiştirme sırasında denge söz konusu olduğu
içinde Dengeleme
olmak üzere üç temel grubun bileşiminden oluşur.
Psikomotor Gelişim Dönemleri
 Refleks Hareket Dönemi
 İlkel Hareket Dönemi
 Temel Hareket Dönemi
 Sporla İlişkili Hareket Dönemi

Yeni doğanın davranışları daima omurilik ve aşağı beyin
merkezlerinden idare edilir.

Bebekler bedenlerinin çeşitli bölümlerini hareket
ettirmeyi sağlayan genel bir yetenekle ve refleks olarak
isimlendirilen davranışsal tepkiler dizisi ile doğarlar.

Anne karnındaki çocuğun yaptığı ilk hareketler refleksif
hareketlerdir.

İstemsiz olarak kontrol edilen bu hareketler motor gelişim
safhalarının temelini oluştururlar.

Bebeğin dokunma, ses, ışık ve basınçtaki değişikliklere
reaksiyonu istemsiz hareket aktivitesini başlatır.

Refleksler bilgi toplama, besin arama ve koruyucu şeklinde
sınıflanabilir.

Duruşla ilgili refleksler istemsiz hareketlerin ikinci
formudur.

Yeni doğanların sahip oldukları refleksleri
gallahue(1982) ilkel refleksler ve duruşa ilişkin refleksler
diye 2 grupta sınıflamıştır;
BİRİNCİL REFLEKSLER
Asimetrik tonik boyun refleksi
Moro refleksi
Arama refleksi
Emme refleksi
Kavrama refleksi
Plantar refleks
Babinski refleksi
DURUŞA İLŞİKİN REFLEKSLER
Adımlama refleksi
Emekleme refleksi
Yüzme refleksi
Çekme refleksi
Boynu ve bedeni çevirme refleksi
Paraşüt ve propping refleksi
Labyrinthine refleks
Landau refleksi
Ekstremite yerleştirme refleksi
REFLEKS HAREKETLER DÖNEMİNİN EVRELERİ /Bilgi Toplama - Bilgi Çözme
BİLGİ TOPLAMA EVRESİ:
1.

Doğum öncesinden başlar, bebekliğin 4. ayına kadar sürer.

Bebeğin hareketler yolu ile bilgi toplam ,besin arama ve
korunmasında temel araç olmaktadır.
BİLGİ ÇÖZME EVRESİ:
2.

4.ayda başlar, beyin merkezlerinin gelişimine bağlı olarak
refleksler giderek yasaklanır.

Oturma, kalkma, sıralama, yakalama gibi istemli hareketler
başlar.
Yaklaşık Yaş Sınırları
Psikomotor Gelişimin Evreleri
14 yaş üstü
11-13 yaş
7-10 yaş
- Uzmanlık Fazı
- Genel Faz
- Özel Faz
Spor
hareketler dönemi
6-7 yaş
4-5 yaş
2-3 yaş
1-2 yaş
0-1 yaş
4 ay-1 yaş
Doğum - 4 ay
- Olgunluk
Temel hareketler dönemi
İlkel hareketler dönemi
Refleks hareketler dönemi
Fazı
- İlk Faz
- Başlangıç Fazı
- İlk
Kontrol Evresi
-Reflekslerin Kalktığı Evre
- Bilgi Çözme Fazı
- Bilgi Toplama Fazı
14 yaş ve üstü
11-13 yaş
7-10 yaş
6-7 yaş
4-5 yaş
2-3 yaş
1-2 yaş
0-1 yaş
4 ay - 1 yaş
Uterus içi - 4 ay
Spor
Hareketleri
Dönemi
Uzmanlık fazı
Genel faz
Özel faz
Temel
Hareketler Dönemi
Olgunluk fazı
İlk faz
Başlangıç fazı
İlkel Hareketler
Dönemi
Refleksif Hareketler
Dönemi
İlk kontrol evresi
Reflekslerin ortadan
kalktığı kontrol fazı
Bilgi çözme fazı
Bilgi toplama fazı
REFLEKS HAREKETLER
 İlkel
refleksler
 Duruşa
ilişkin refleksler
Olmak üzere iki grupta incelenir.
REFLEKS HAREKETLER / İLKEL REFLEKSLER
Birincil (İlkel) reflekslerin iki işlevi vardır;

Beslenme ve Korunma

Bu tür refleksler , doğum öncesi dönemden bir yaşına
kadar gözlenebilir.
İlkel Refleksler Şunlardır:
1.
Yakalama ve Sarılma Refleksi
2.
Kökünü Arama ve Emme Refleksi
3.
El-Ağız Refleksleri
4.
Avuç İçi Yakalama Refleksi:
5.
Babinski ve Plantar Yakalama Refleksleri:
6.
Asimetrik Tonik Boyun Refleksi
Yakalama ve Sarılma Refleksi:
1.

Yakalama refleksi sırt üstü yatmakta olan çocuğun altındaki
yüzeye vurulduğunda çocuğun kollarını önce yana açıp daha
sonra sanki birisini kucaklıyormuş gibi kendi göğsünde kavuşturup,
bacaklarını önce gerip, sonra kapaması şeklinde görülür. Sarılma
refleksi ise kolların açılmadan kapanmasıdır.

Bebek ani olarak sarsılırsa bu refleks görülür. Kollarını hemen açar
ve kucaklama hareketi yaparak kollarını birbirine yaklaştırır.

4.ayda kaybolur.

Beyni felçli çocuklarda refleks uzun süre devam eder.

M.S.S ağır hasar olduğu zaman görülmez.

Bu refleksin 4.aydan sonra belirgin devamı, öğrenme güçlüğüne
işarettir.
Kökünü Arama ve Emme Refleksi:
2.

Bebeğin dudaklarına ya da dudaklarının yakınına hafifçe
dokunulduğu zaman bebek başını uyaranın geldiği yöne çevirir.

Uyarı doğrudan dudaklara uygulandığında bebek dudaklarını
büzüp,emme hareketini yapar.

Bebek yanağına dokunulduğunda meme arar ve başını çevirir.

Dudak ortasına dokunulduğunda ağzını açar.

Bu refleks 3.ayda kaybolur.

Erken doğanlarda yoktur.

Küçük parmak ağıza sokulursa emme başlar.

Doğum travması geçirenler ve doğum sırasında anestezi
alanlarda yoktur.
El-Ağız Refleksleri:
3.

Palmar-mental” refleks bebeğin avuç içine dokunulduğu
zaman çene kaslarının kasılması ile gözlenir.

Palmar- mandibular” refleks ise her iki elin avuç içine
dokunulduğu zaman ağzın açılması, gözlerin kapanması
ve başın öne eğilmesi olarak gözlemlenir.
Avuç İçi Yakalama Refleksi:
4.

Avuca yapılan hafif bir uyarı, uyarı yapan nesnenin sıkıca
kavranması ile sonuçlanır.

Palmar yakalama olarak da isimlendirilir.

Yeni doğan bebeğin el sırtı uyarılırsa el açılır ve avuca
konan parmak tutulur.

Bu refleks 3.ayda kaybolur ve 4.ayda istemli yakalama
başlar.
Babinski ve Plantar Yakalama Refleksleri:
5.

Babinski, bebeğin ayak tabanına dokunulduğu zaman ayak
parmaklarını açması; plantar ise, aynı hareket yapıldığında
parmakların kapanmasıdır.

Babinski refleksi: Ayak tabanının altı ayak baş parmağından
topuğa doğru bir iğne ya da tırnakla çizildiğinde ayak
parmaklarında ekstansiyon (babinski refleksi) gözlenir.

Plantar refleks:Ayakla yakalama refleksi olarakta bilinir.

Bebek ayak tabanı uyarıldığında ayak parmaklarının büzülmesi
olan plantar refleks gözlemlenir.
Asimetrik Tonik Boyun Refleksi:
6.

Çocuk sırt üstü yattığında genel olarak başı bir yöne döner, bir
kolu uzanmış diğer kolu bükülü yani asimetrik pozisyondadır.

Bebek yüzükoyun ve sırtüstü yatırılıp ,başı sğa ya da sola çevrilip
bir süre aynı yerde tutulduğunda o yöndeki kolunu ve bacağını
düz uzatır. Diğer kolu ve bacağı fleksiyondadır.

ilk 6 haftada çok belirgindir. 3. ve 4. aydan sonra kaybolur.

3 aylık bebekte boyun kontrolü başlar.

Omurik hasarlı bebeklerde bu refleks görülmez
REFLEKS HAREKETLER / DURUŞA İLİŞKİN REFLEKSLER

Temelde dik durma ve bu pozisyonun sağlanması ile ilişkilidir.

Bu refleksler daha sonraki istemli hareketlere benzer ve onlara
temel oluştururlar.
Duruşa İlişkin Refleksler Şunlardır:
1. Labyrinthine Righting Refleks:
2. Çekme (pull-up) Refleksi:
3. Paraşüt ve Propping Refleksi
4. Boyun ve Gövde Çevirme Refleksi
5. Sürünme Refleksi:
6. İlkel Adımlama Refleksi
7. Yüzme Refleksi:
1.
Denge refleksi (labyrinthine righting)

Bebek dik pozisyondan öne, geriye veya yanlara doğru eğildiği zaman,
getirildiği pozisyonun aksi yöne doğru başını hareket ettirerek, başını dik
pozisyona getirmeye çalışır.

Dik durumdan öne geriye yada yanlara doğru eğildiğinde başını aksi yönde
hareket ettirerek dengeyi sağlamaya çalışır.
2.
Çekme (pull-up) Refleksi:

Bebek dik pozisyonda otururken bir ya da iki elinden tutularak geriye doğru
eğildiğinde, kollarını bükerek kendisini ileri doğru çekip dik pozisyona gelmeye
çalışır.

Çocuk oturma durumunda tek yada iki elinden tutularak geriye doğru
eğildiğinde kolları fleksiyonda ,kendini ileri doğru çekip ayağa kalkmaya
çalışır.

3-4.ay civarında görülür.12.aya kadar devam eder.
3.
Paraşüt ve Propping Refleksi:
 Bebek havada dik pozisyondan yere doğru ani düşüş pozisyonuna
getirildiğinde bacakların gerginleşip, yanlara doğru açılması
paraşüt reflekstir. Oturur durumda bebeğin dengesi bozulunca
bacaklarının gerginleşip yanlara doğru açılması şeklinde görülür.
 Düşme pozisyonunda kolların ve bacakların açılması durumudur.
Boyun ve Gövde Çevirme Refleksi:
4.

Bebeğin başı bir yöne doğru çevrildiğinde sırayla kalça, bacaklar
ve gövde aynı yöne doğru döner.

Bebek yan pozisyonda yatarken bacaklar ve gövde bir yöne
dönünce başını da aynı yöne çevirip, gövdesini yüzüstü pozisyona
getirir.

4-6 aylarda başın bir tarafa çevrildiğinde gövdenin de aynı yöne
çevrilme olayıdır.
Sürünme Refleksi:
4.

Yüzüstü yatan bebeğin ayak topuğuna dokunulduğunda, bebek
kol ve bacaklarını kullanarak istemdışı sürünme hareketi yapar.
İlkel Adımlama Refleksi:
5.

Ayakta desteklenerek düz bir yüzeye ayağı temas ettirilen bebek
öne doğru yürüme refleksi gösterir.
Yüzme Refleksi:
6.

Su içinde yüzüstü pozisyonda tutulan bebek ritmik kol ve bacak
gerilme – bükülmeleriyle yüzme hareketini yapar

Bebek yüzü koyun suya bırakıldığı zaman kol ve bacaklarını ritmik
olarak uzatıp çekme hareketini yapar.
 Bebeğin sinir sistemi geliştikçe, refleksler ortadan kalkar.
 Aşağıdaki tabloda reflekslerin gözlenme ve kaybolma zamanları verilmiştir.
Refleks
Hareketler
Yakalama
Ortaya Çıkma Zamanları
AYLAR
0 1
2
3
4
5
6
7
8
x
x
x
x
x
x
x
X
x
x
Sarılma
Arama
X x
x
x
x
Emme
x
x
x
X
X
x
x
x
x
X
Palmar mental
Avuç içi
yakalama
x
x
x
9
10
11
12
x
x
x
x
X
x
x
x
x
x
0
Babinski
1
2
3
4
5
Labyrinthine
Çekme
9
10
11
12
x x x x x
x
x
x x x x x x x x x x
x X
X x x x x x x x x
x
x x x x x x x
x
X x x x x
Sürünme
X x x x
İlkel adımlama
x x x x X
Yüzme
8
X x x x x x x
Paraşüt ve propping
Boyun-Gövde Çevirme
7
X x x x x x
Plantar yakalama
Tonik boyun
6
X x x x x
x
REFLEKS HAREKETLER DÖNEMİ
1.
Refleksler yeni doğanın ilk hareket şekilleridir.
2.
Yakalama, adımlama, emekleme gibi bazı refleksler
sonraki istemli davranışların ortaya çıkması ile ilişkilidir.
3.
refleksler yeni doğanda istemli hareketlerden daha
baskındır.
4.
Refleksler, çocuğun ilk bilgi edinme kaynaklarıdır.
5.
Basınç ses. Görütü değişimleri birincil refleksleri ortaya
çıkarır.
REFLEKS HAREKETLER DÖNEMİ
6.
Birincil refleksler koruyucu ve yiyecek sağlayıcı özellik taşırlar.
7.
Refleksler merkezi sinir sistemi bozukluklarının erken tanısını
sağlarlar.
8.
Refleksler standart bir programa göre ortaya çıkarlar ve
kaybolurlar.
9.
Bir çok refleks daha yüksek beyin merkezlerinin işe
karışmasıyla kaybolur.
10.
Duruşa ilişkin bir refleksin erken ve düzenli uyarılması sonraki
istemli hareketin ortaya çıkışını çabuklaştırabilir. (Gallahue)
İLKEL HAREKETLER DÖNEMİ

İstemli hareketlerin ilk biçimidir.

Doğumdan sonra baskın olan refleksler korteksin gelişimi ile inhibe
edilmeye başlanır.

Ortaya çıkış sıraları genellikle değişmez ancak bireyden bireye
farklılıklar gösterir.

Yaşam için gerekli olan hareketlerin temelini oluştururlar.

Denge sağlama (baş boyun ve gövde hareketlerinin kontrolü)

Lokomotor (sürünme, emekleme, yürüme)

Manuplatif beceriler (uzanma, bırakma, yakalama)

Bu dönemde çocuğun isteklerini duygularını konuşarak ifade
etme yeteneği sınırlı olduğu için hareketler düşüncelerin
sembolü olarak ön planda yer alır.

Bu dönemde kazanılan hareketler çok fazla kontrol gerektirir.
Çocuk önce motor mekanizmaları ve fonksiyonları birbirine
bağlayamadığından tüm dikkatini hareketine verir.

Örneğin: yeni yürümeye başlayan bir çocuğun yürürken
konuştuğu yada başka bir yöne baktığı görülmez
İlkel Hareketler Döneminin Safhaları
1. Reflekslerin Ortadan Kalktığı Evre (0-1 Yaş)
2. İlk Kontrol Evresi (1-2 yaş)
İlkel hareketler döneminin safhaları;
1-Reflekslerin ortadan kalktığı evre: Bu evre doğumla başlar ve 1 yaşına kadar sürer.
Gelişen sinir sistemi ile birlikte refleksler istemli hareketler halini almaya başlar.
Hareketler amaçlı olduğu halde kontrolsüz ve kabadır.
2- ilk kontrol evresi: 1-2 yaşları arasında gözlenir. Hareketler daha kontrollü ve doğru
yapılır. Bu evredeki çabuk yaygın hareket kontrolü olgunlaşma süreci açıklanır.
İlkel Hareketler Döneminin Evreleri / Reflekslerin Ortadan Kalktığı Evre (0-1 Yaş)
1-Reflekslerin ortadan kalktığı evre (0-1 yaş)

Doğumla başlar ve bir yaşına kadar sürer.

Gelişen sinir sisteminin etkisi ile refleksler yavaş yavaş kaybolur.

Reflekslerin yerini istemli hareketler alır.

Hareketlerdeki farklılaşma ve bütünleşme zayıftır (reflekslerin
etkisi)

Amaçlı ancak kontrolsüz ve kabadır. Çünkü noro-motor yapı
hala gelişiminin temel safhasındadır.
İlkel Hareketler Döneminin Evreleri / İlk Kontrol Evresi (1-2 yaş)
2- İlk Kontrol Evresi (1-2 yaş)

İlkel hareketlerin kontrol edildiği evredir.

1-2 yaşlar arası gözlenir.

Zihinsel ve motor süreçlerdeki hızlı gelişim sonucu ilkel
hareket yeteneklerinde hızlı bir artış görülür.

Bu evrede bebekler ilkel dengeleme, lokomotor,
manipulatif hareketler üzerine kontrol sağlamaya
çalışırlar.
İLKEL HAREKETLER
DENGELEME:
 Baş ve boyun kontrolü
 Gövdenin kontrolü
 Dik pozisyonda durabilme
LOKOMOTOR:

Sürünme

Emekleme

Yürüme
MANİPULATİF:

Uzanma

Yakalama

Bırakma
İLKEL HAREKETLER / Dengeleme
DENGELEME: Bebeğin vücudunu dik tutmak için yerçekimine karşı
mücadele vermek zorundadır. Baş, boyun, gövde bacakların kontrolü
ayakta durabilmeyi sağlar.
Baş ve boyun kontrolü:

Bebek 1. ayın sonunda bu kaslar üzerinde kontrol sağlamaya başlar.
Bebek 1.ayın sonunda yüzüstü yatırıldığında, 5. ayın sonunda sırt üstü
yatırıldığında başını kaldırabilir.

Baştan ayağa doğru ilkesiyle sıralı bir gelişim gösterir.

Yeni doğan baş ve boyunu kontrol edemez.

Bir ayın sonunda bu kontroller kazanılmaya başlar.

Gövde kontrolü 2. ayda başlar
Denge
1.Ayın sonu
7. Ay
Gövdenin kontrolü:
 2. Ayın sonuna doğru bebek yüzüstü yatarken göğsünü yerden
kaldırabilme,
 6. Ayın sonuna doğru göğsünü kaldırdıktan sonra dizlerini karnına çekip
tekme atabilme becerisine sahiptir.
 1-2 ay sonra bebek gövdesinin alt kısmını kontrol edebilmeye başlar.
 Buda bebeğin 7. aya doğru desteksiz tek başına oturabilmesini sağlar.
Dik pozisyonda durabilme:
 Ayakta dik durma denge açısından dönüm noktasıdır.
 Kas-sinir kontrolünün sağlandığı ve artık yerçekimine karşı konduğu
dönemdir.
 8-9 aylıkken destekle ayakta duran bebek, 11-13 ayları arasında
tutunmadan ayakta durur.
İLKEL HAREKETLER / Lokomotor
LOKOMOTOR: Lokomotor hareketler dengeleme
hareketleri ile birlikte gelişirler. Bebeğin bir yerden bir yere
sürünmesi de , hareket etmesi de sonuçta yerçekimine karşı
konmasıyla ilgilidir.

Sürünme: Bebeğin ilk amaçlı yer değiştirme hareketidir. sürünme baş,
boyun ve gövde kaslarının kontrolü ile ortaya çıkar. ilk sürünmede
bacaklar pek kullanılmaz. sürünmenin ilk çıktığı aylar, 4-11 ayları
arasındadır. ilk sürünme 6.ayda görülür.

Emekleme: Sürünmenin gelişmiş halidir. 10. ayda görülür.

Yürüme: ilk bağımsız yürüme çabaları 10-15 . aylar arasındadır. geniş
destek yüzeyi, dışa dönük ayaklar, bükülü dizler ve akıcı olmayan
yürüme hareketleridir.
İLKEL HAREKETLER / Manipulatif
MANİPULATİF: Manipulatif hareketlerin gelişiminde de belli bir sıra
vardır. baştan ayağa, merkezden yanlara doğru gelişim açıkça görülür. En
temel manipulatif hareketler uzanma, yakalama ve bırakmadır.
Uzanma: 4. ay sonunda bebek nesne ile ilişkilerde el-göz koordinasyonunu
sağlıklı biçimde yapar. ilk uzanma hareketi tüm bedenle yapılır. daha sonra
bilek, el ve parmaklar devreye girer. bebek 5. ayın sonunda nesneye uzanır
ve dokunur.
Yakalama:doğumu izleyen ilk 3 ayda istemsiz yapılan bu hareket, duyumotor sisteminin gelişmesi ile istemli hal alır. yakalama hareketi önce tüm el
ile yapılır. 7. ayda avuç içi ve parmakların koordinasyonun gelişmesiyle
hareket gelişir. 9. ayda baş parmak kullanılır. 14. ayada uzanma ve yakalama
hareketi olgunlaşır.
 Bırakma: en güç hareketlerden biridir. istemli bırakma 10. ayda
gerçekleşir. 18. ayda uzanma, yakalama, bırakma hareketlerinin
koordinasyonu sağlanır.
İLKEL HAREKET DÖNEMİ
1. Ay
5. Ayın Sonu

Temel hareket dönemi 2 – 6 yaş (ilk çocukluk) arasında gözlemlenir.

Bu dönemde çeşitli lokomotor,dengeleme ve manipulatif hareketlerin
birbirinden bağımsız olarak, daha sonra birlikte, yeterli bir biçimde nasıl
kullanılacağının keşfedildiği bir dönemdir.

Temel hareket becerisi gelişen çocuk uyarılara çok yönlü olarak uyum
sağlayabilir.

Hareketlerdeki akıcılık ve kontrol artar.
Temel Hareket Gelişiminde En Büyük Hata:
 Bu özelliklerin gelişiminde olgunlaşmanın yeterli olduğunu,
çevresel faktörlerin etkisinin az olduğunun düşünülmesidir.
 Olgunlaşma hareket yeteneğinin gelişmesinin büyük öneme
sahiptir, fakat hareketi düzeltmeye yönelik eğitim, çalışma
olanakları, motivasyon hareketin gelişim düzeyini belirler.
Temel Hareketler Döneminin Safhaları
Temel hareketlerin gelişimi üç devrede incelenir;
a) Başlangıç Evresi: Çocuklar kendi kendilerinin hareket
yeteneklerini anlamak ve bunları denemek için çaba
gösterirler.
b) İlk Evre: Bu evrede kontrol ve ritmik koordinasyon arttığı
için çocuğun hareketleri daha uyumlu ve kontrollü olmaya
başlar.
c) Olgunluk Evresi : Bu evrede çocuklar mekanik yönden
etkili uyumlu ve kontrollü gelişmiş hareket şekilleri sergilerler
,5-6 yaşına gelen çocukların bu ulaşmış olması gerekir.
Temel Lokomotor Hareketler

Bu hareketler bireyin çevresi ile etkili ve yeterli ilişki kurmayı
öğrenmesinin temel yoludur.

Vücudun sabit bir noktaya göre yer değiştirmesini içerir.

Yürüme,koşma, sıçrama, hoplama, sekme, tırmanma…vb.
Çocuk ;
1.
Amacına ulaşmada çeşitli hareketlerden birini kullanabilmeli
2.
Gerektiğinde bir çeşit hareketten diğerine geçebilmeli
3.
Çevre koşulları değiştiğinde hareketi değiştirebilmeli
Bu dönemin en önemli özellikleri
1. Aşama: Temel hareketlerin gelişiminde olgunlaşma kadar çevresel
(deneyim, alıştırma, spor alanları, çocuk parkları, spor yapan bireylerin
varlığı) ve bireysel (motivasyon, yetenek, ilgi) faktörler de önemlidir.
2. Aşama : Olgunlaşma, hareketlerin kazanılma sırasını, çevresel
etmenler de hareketlerin kazanılma hızını ve düzeyini belirler.
3. Aşama : Bu dönemde hedef temel becerilerin olgun düzeyde
başarılmasıdır. Temel hareketlerin olgun düzeyde başarılmasının tek
yolu ise, çocuğa deneyim ve atıştırma olanağı sağlayan çevreler
sunmaktır.
4. Aşama : Bu yaş çocukları arasında hareket yetenekleri önem
kazanırlar. Çocuklar hareket başarılarını birbirleriyle karşılaştırmaya ve
övünmeye eğilim gösterirler.
5. Aşama : Temel hareket becerilerinin kazanılması çocuğun sosyal ve
duygusal gelişimi üzerinde önemli rol oynar.
6. Aşama : Temel hareket becerilerinin kazanılmasında güç, esneklik,
denge, dayanıklılık, hız, çeviklik, koordinasyon gibi faktörler etkilidir.
7. Aşama : Bir beceri önce en ilkel düzeyde kazanılır, sonra gerekli
düzeltmeler yapılır. Deneyim, olgunlaşma ve yetişkinlerin etkisi ile yetenek
geliştirilir.
Okulöncesi dönemde kazanılan
denge, yakalama, atlama, fırlatma, koşu, topa ayakla vurma, sıçrama ve sekme becerileri ve
gelişimlerinin özellikleri şu şekilde açıklanabilir;
2-3 Yaş Büyük Kas Yetenekleri Küçük Kas Yetenekleri
 Çift ayak sıçrar.
 Geri geri yürür.
 Destekle merdiven İner.
 Duran topa tekme atar.
 Destekle öne takla atar. İpe 4 boncuk dizebilir. Kapı kolunu
açabilir.
 5-6 küpten kule yapabilir. Kitabın sayfalarını tek tek çevirebilir.
Kağıdı ikiye katlar.
 20 cm yüksekten yere atlar.
 Hareketli topa tekme atar.
 Parmak ucunda yürür.
 Üç tekerlekli bisiklete biner.
 Salıncakta sallanır.
 Kaydıraktan kayar.
 Öne takla atar.
 Ayak değiştirerek merdiven çıkar.
 Havadan atılan topu tutar. Üç parçalı boz-yap yapar.
 Makasla keser.
 Çizgi üzerinden makasla keser.

Tek ayak üzerinde 4-8 sn durur.

Değişik yönlere koşar.

Dengede yürür.

Çift ayak 10 kez sıçrar.

5 cm yükseklikteki ip üzerinden atlar.

6 kez geriye sıçrar.

Top sıçratır ve yakalar.

Ayak değiştirerek merdiven iner.

Tek ayak üstünde 5 kez sıçrar. Resimlerinde ev, adam, ağaç çizebilir.

Makasla basit şekiller kesen, yapıştırır.
5- 6 Yaş Büyük Kas Yetenekleri Küçük Kas Yetenekleri
 Dengede ileri geri yanlara yürür.
 İp atlar gibi sıçrar.
 Topa yön vererek sıçratır.
 Tek elle top tutar.
 İp atlar.
 Sopa ile topa vurur.
 Paten kayar.
 İki tekerlekli bisiklete biner.
 Kızak kayar.
 Tek ayak üzerinde 10 sn durur.
 Barsfikste 10 sn. Asılı bekler. Kalem tutar.
 Büyük harf çizer.
 Baş parmakla diğer parmaklarına dokunur.
 Bir resmin sınırlarını taşırmadan boyar.
 Resim keser.
 Kalemtıraş kullanır.
 Çekiçle çivi çakar.
 İsmini yazar.
 Koşarken yerden nesne alır.
 Küçük harfleri bakarak çizebilir.

Bu dönem yedi yaş ve yukarısını kapsar.

Temel hareketler döneminin bir uzantısıdır.

Bu dönemde hareket,yalnızca hareket etmesini öğrenmede amaç olmak
yerine çeşitli yarışma ve işbirliğine dayalı oyun,spor,dans ve rekreatif
etkinliklerde bir araç olarak kullanılır.

Lokomotor, manupulatif ve dengelemeye ilişkin hareketler birleştirilerek
çeşitli etkinliklerde kullanılır.

Örneğin sekme ve sıçrama temel hareketleri artık ip atlama,üç adım
atlama gibi etkinliklere uygulanmaktadır.

Sporla ilişkili hareketler döneminde becerilerin ne ölçüde gelişeceği
çok çeşitli zihinsel, duygusal ve motor etmene bağlıdır.

Bunlar; tepki zamanı,hareket hızı; koordinasyon,beden yapısı, boy,
ağırlık, alışkanlıklar,arkadaş etkisi,duygusal yapı vb.dir.

İleri çocukluk döneminde (7-12) yaş, cinsiyet farklılığı, motor beceri
ve performansı etkiler.

Sürat,sıçrama ve fırlatma,denge ile ilgili hareketlerde erkekler daha iyi
esneklik ve küçük kas gruplarının koordinasyonunu gerektiren
hareketlerde daha iyidir.

Araştırmalar kızların 14 yaş dolaylarında performanslarının doruk
noktasına ulaştıklarını erkeklerin ise ergenlik döneminde de
performanslarını artırmaya devam ettiklerini göstermektedir.
Sporla ilgili hareketler dönemi 3 evrede incelenmektedir.
Genel (Geçiş) Evre :

7-8 yaşlarında başlayıp 10 yaşına kadar sürer.

Aile ve öğretmen içinde önemli bir evredir.

Bu evrede öğretmen ve antrenörün amacı yeteneklerin denenmesi ve geliştirilmesi
için yardımcı olmaktır.

Performansın artırılması önem kazanır.

Hareketi yapmış olmak için yapmaktan çok doğru ve kontrollü yapabilmek
önemlidir.

Bu evrede çocuk aktif olarak çok sayıda hareket becerisini keşfetmeye ve
birleştirmeye uğraşır.
Özel Hareket Becerileri Evresi

11-13 yaşlarını kapsar.

Büyümenin en hızlı olduğu dönemin belirtilerinin tamamlanmasına
kadar geçen sürede kız çocuklarında motor öğrenme yeteneği bir
daha hiçbir zaman erişemeyeceği bir düzeye eriştiği için kız çocukları
açısından önemli bir evredir.

Bu dönem artan zihinsel yetenek ve deneyimler, öğrenme ve karar
almada yardımcı olur.

Becerinin üst düzeyde gelişmesinde alıştırma (tekrar) önem kazanır.
Uzmanlaşma Evresi
 Ortalama 14 yaşında başlar ve yetişkinlik süresincede devam eder.
 Bireyin katıldığı etkinlikleri sınırladığı bir evredir.
 Bu evre motor gelişim sürecinin doruk noktasıdır.
 Bu evrenin en önemli özelliği bireyin belli bir branşa uzun süre katılmasıdır.
 Bu dönemde çocuk nöro-musküler sitem yönünden tam olarak gelişir ve daha
karmaşık yeni hareketler yoğun olarak yapılır.
 Çocuğa oyun oynama fırsatı verilmeli, oyunlar gelişim düzeyine bağlı olarak
yönlendirilmelidir.
Hareket etmeyi öğretme
 Hareket yoluyla öğrenmenin bilincine varma
 Uzmanlaşma evresine kadar basamak basamak
getirme
 Bilinçli antrenör desteği sağlama
 Fiziksel gelişime yönelik bilimsel verilerden
yararlanma
 Çocuğa oyun oynama fırsatı verme, gelişim düzeyine
bağlı oyunlara yöneltme


psikomotor gelişim 2

Transkript

Benzer belgeler

YENİ DOĞAN BEBEKTE BULUNAN BAZI REFLEKSLER Refleks

refleksler - Yüzüncü Yıl Üniversitesi

Çok güzel hareketler bunlar!

Çocuğun Nörolojik Gelişimi ve Muayenesi

Ergonomi