Akne ve Yaşam Kalitesi

2007/2
Akne ve Yaþam Kalitesi
Doç. Dr. Aylin Türel Ermertcan*
* Celal Bayar Üniversitesi Týp Fakültesi, Dermatoloji Anabilim Dalý
Özet
Toplumun yaklaþýk % 85’ini hayatýnýn bir döneminde etkileyen akne en sýk deri hastalýklarýndan biridir. Akne
öncelikle adolesan dönem ve genç eriþkinlerde görülmesine raðmen ileri yaþlarda da karþýmýza çýkabilmektedir.
Akne vulgaris sosyal ve psikolojik fonksiyonlarý ciddi düzeyde etkileyebilmektedir. Akneli hastalarda anksiyete,
depresyon, düþük benlik saygýsý, kiþisel iliþkilerde zorluklar, iþsizlik, sosyal çöküntü ve hatta intihar düþüncesi
görülebilmektedir. Aknenin yaþam kalitesi üzerine anlamlý etkisi pek çok geçerli ölçekle gösterilmiþtir. Akneli
hastalarda yaþam kalitesini deðerlendirmede Genel saðlýk ölçekleri, dermatolojiye spesifik ölçekler ve akneye
spesifik ölçekler kullanýlmaktadýr. Bu makalede aknenin yaþam kalitesine etkileri ve kullanýlan ölçekler derlenmiþtir.
Dermatose 2007; 6(2): 91-97
Summary
Acne and Quality of Life
Acne is the most common skin disease, affecting nearly 85% of people at some time of their lives. Although acne
primarily affects adolescents and young adults, individuals can experience acne in later adult life. Acne vulgaris
can severely affect social and psychological functioning. Patients with acne may have anxiety, depression,
decreased self-esteem, interpersonal difficulties, unemployment, social withdrawal and even though suicidal
ideation. Acne has been shown to have a significant impact on quality of life, as measured by a number of
validated questionnaires. General health questionnaires, dermatology-spesific questionnaires and acne-specific
questionnaires have been used in evaluating quality of life in acne patients. In this manuscript, impacts of acne
on quality of life and questionnaires that have been used in acne were reviewed.Dermatose 2007; 6(2): 91-97
Ýnsanlar birbirleriyle sözel ve fiziksel iletiþime ihtiyacý olan
varlýklardýr. Bu fonksiyonlarý bozan faktörler anlamlý psikolojik
bozukluklara neden olmaktadýr. Deri hastalýklarýnýn insanlarda
kendilik imajý ve yaþam kalitesi üzerine negatif etkileri olduðu
gösterilmiþtir. Akne vulgaris bunlardan bir tanesidir.1
Pilosebase ünitenin inflamatuar bir hastalýðý olan akne özellikle
gençler ve genç eriþkinler arasýnda sýk görülen dermatolojik
bir problemdir.2 Toplumun yaklaþýk % 85’i hayatýnýn bir
döneminde akne vulgaris ile yaþamak zorunda kalýrlar.
Genellikle adolesan dönemde görülmesine raðmen ileri
yaþlarda da karþýmýza çýkabilmektedir.3 Akne sýklýkla yüzü
etkilemektedir, skarlarý tüm yaþam boyunca kalýcý olmaktadýr.
Adolesan dönem ise özgüven ve sosyal becerilerin geliþiminde
çok önemli bir dönemdir. Ayrýca adolesan dönemde dýþ
Anahtar kelimeler: akne, yaþam kalitesi
Key words: acne, quality of life
görünüm önem kazandýðýndan, aknede yüz sýklýkla
tutulduðundan ve yüz görünümü kiþinin vücut imajý algýsý
açýsýndan önemli olduðundan düþük þiddette bile olsa akne
vulgaris emosyonel, sosyal ve psikolojik fonksiyonlarý
etkileyebilmektedir. 4,5 Emosyonel stres akne vulgarisi
þiddetlendirebileceði gibi, akneli hastalarda psikiyatrik sorunlar
da oluþabilmektedir.6 Akne vulgaris ekzema veya psoriasisten
daha fazla psikososyal etkilere neden olmaktadýr.7 Akneli
hastalarda özgüvende azalma, düþük benlik saygýsý, sosyal
iliþkilerde zorluklar, sosyal fobi, aðrý ve keyifsizlik gibi
psikosomatik bulgular, depresyon ve anksiyete prevalansýnda
artýþ bildirilmektedir.4,6 Akne hastalarýnýn % 18-44’ ünde klinik
olarak önemli ölçüde depresyon ve anksiyete görülmektedir.8
Ayrýca bazý kiþilerde iþ ve okulda üretkenlik ve performansta
azalmaya neden olabilmektedir.9 Akneli hastalarda intihar
riskinin daha fazla olduðu bildirilmiþtir.6,8,10 Bir çalýþmada
akneli hastalarýn % 6’ sýnda intihar eðilimi olduðu
bildirilmiþtir.11Diðer bir çalýþmada da akneli hastalarda
91
2007/2
Aylin Türel Ermertcan: Akne ve Yaþam Kalitesi
depresyon ve intihar eðilimi % 7,2 bulunmuþtur.12,13 Uzun
dönemde akne kutanöz olduðu kadar psikolojik skarlara da
neden olabilmektedir.1 Akne tedavisi sonrasýnda psikiyatrik
bulgularda düzelme gözlenmesi de akne ve psikiyatrik bulgular
arasýndaki iliþkiyi desteklemektedir.6,14
Akne vulgarisin neden olabildiði bütün bu sorunlar hastanýn
yaþam kalitesini olumsuz yönde etkilemektedir. Yapýlan
çalýþmalar aknenin diðer kronik sistemik hastalýklar kadar
yaþam kalitesini etkileyebileceðini göstermektedir.2,7,15-17 Genel
saðlýk ölçekleri aknenin epilepsi veya astým kadar emosyonel
etki yarattýðýný göstermiþtir. Akneli hastalarda yaþam
kalitesindeki bozulma akne þiddeti ile iliþkili bulunmamýþtýr.6,7
Ayrýca isotretinoin, hormonal tedavi, topikal ve sistemik
antibiyotikler, topikal retinoidler ile etkin akne tedavisinin
yaþam kalitesini düzelttiði ve iþlev kaybýný tersine çevirdiði
gösterilmiþtir.1
Akne hastalarýnda, aknenin yaþam kalitesi üzerindeki etkilerini
deðerlendirmek amacýyla çeþitli ölçekler kullanýlmýþtýr.2,18-21
Bu ölçeklerin bir kýsmý Short Form-36 (SF-36) gibi genel
saðlýk durumunu gösteren ölçekler iken bir kýsmý da hastalýða
özgü ölçeklerdir.2,6 Dermatolojiye özgü testlerden dermatoloji
yaþam kalite indeksi (Dermatology Life Quality Index, DLQI),
dermatolojiye spesifik yaþam kalitesi (Dermatology Spesific
Quality of Life, DSQL), Ýngiltere hastalýk etki profili (UK
Sickness Impact Profile, UKSIP), deri indeksi (Skindex) ölçekleri
bugüne kadar akneli hastalarda kullanýlmýþ olan testlerdir.22
DLQI, Finlay ve Khan tarafýndan geliþtirilen, basit, pratik ve
tüm dermatolojik hastalýklara uygulanabilen bir ölçektir.
Semptomlar, duygu durumu, ders-iþ veya okuldaki günlük
aktivitelerle iliþkili 10 sorudan oluþur, her soru için 4 seçenek
vardýr. Hiçbiri için “0” puan, çok fazla için ise “3” puan
verilmektedir. Tüm sorular için bu puanlar toplanýr. Toplam
skorun yüksek olmasý yaþam kalitesinde daha çok bozulma
olduðunu göstermektedir.4 Fonksiyon, emosyonel durum ve
semptomlarý deðerlendiren 3 bölümden oluþan 29 soruluk
Skindex ile yapýlan çalýþmalar akneli hastalarda fonksiyonel
ve emosyonel etkilerin psoriasise kýyasla daha fazla olduðunu,
fiziksel semptomlarýn ise daha az etkilendiðini belirtmektedir.
Hastalýðýn þiddetinden çok, yaþlý kiþilerin akneden daha fazla
etkilendiði saptanmýþtýr.23 Sulzberger ve Zaidens akneden
daha çok psiþik travma, çocuk-ebeveyn arasý uyumsuzluk,
güvensizlik, aþaðýlýk duygusu ve psiþik þikayetlere neden olan
baþka bir hastalýk olmadýðýný belirtmiþlerdir.24 Mallon ve
arkadaþlarý 111 akne hastasýnda SF-36 ile yaþam kalitesini
deðerlendirmiþler ve sonuçlarý diðer ciddi organik hastalýklarla
92
karþýlaþtýrmýþlardýr. Akne hastalarýnda sosyal, psikolojik ve
emosyonel problem düzeyleri kronik astým, epilepsi, diabet,
sýrt aðrýsý veya artritte olduðu kadar fazla bulunmuþtur. Sadece
kardiyak hastalýðý olanlarda daha yüksek düzeyde psikososyal
sýnýrlanma saptanmýþtýr. Akne hastalarý kendilerinin hasta
olduklarýný kabul etmemelerine raðmen sosyal alanlarda
yüksek düzeyde yaþam kalitesi bozukluðu göstermektedirler.15
Akne yaþam kalitesini olumsuz etkilemektedir ve akne
nedeniyle yaþam kalitesindeki bozulma ne kadar fazla düzeyde
ise anksiyete ve depresyon düzeyi de o kadar fazla olmaktadýr.4
Picardi ve arkadaþlarý da 12 soruluk Genel Saðlýk Ölçeði
(GHQ-12)’ yi kullanarak yaptýklarý bir çalýþmada akneli
hastalarýn %30’ undan fazlasýnda yüksek psikiyatrik
komorbidite saptamýþlardýr.25 Zaghloul ve arkadaþlarý 403
akneli hastada DLQI ile çalýþma yapmýþlar, DLQI skorlarý ve
tedavi uyumu arasýnda negatif bir korelasyon saptamýþlardýr.
Sosyal faktörler ve yaþam kalitesi akneli hastalarda tedaviye
uyumu da etkilemektedir.26 Newton ve arkadaþlarý 90 akneli
hastada tedavi öncesi, 4. ve 12. aylarda SF-36, DLQI ve
General Health Questionnaire (GHQ-28) uygulamýþlar, 4 ve
12. ayda yaþam kalitesinin düzelme gösterdiðini ve sonuçlarýn
isotretinoin ile tedavi edilen hastalarda daha iyi olduðunu
vurgulamýþlardýr. Etkin bir tedavi ile aknenin sebep olduðu
iþlev kaybýnýn tersine çevrilebileceðini belirtmiþlerdir.27 Klassen
ve arkadaþlarý 130 akneli hastada tedavi öncesi, tedavinin
4. ve 12. ayýnda genel ölçeklerden olan EuroQol EQ-5D, SF36 ve dermatolojiye spesifik DLQI uygulamýþlardýr. Tedavi
sonrasý en anlamlý deðiþiklik gösteren DLQI olarak
deðerlendirilmiþtir. Genel anketlerle elde edilen bilgiler yararlý
olsa da spesifik ölçeklerle kombine edilmesinin daha uygun
olduðu yorumuna varmýþlardýr.19 Öztürkcan ve arkadaþlarý
73 akneli ve 48 saðlýklý kiþide SF-36 uygulamýþlar, akne ve
kontrol grubunda fiziksel fonksiyonlar dýþýndaki parametrelere
ait deðerlerin benzerlik gösterdiðini saptamýþlardýr. Fiziksel
fonksiyon skorlarý kontrol grubunda daha düþük bulunmuþtur.
Kadýn hastalarýn aðrý, fiziksel rol güçlüðü, fiziksel ve sosyal
fonksiyon alanlarýnda daha düþük puanlara sahip olduðu
gözlenmiþtir. Düþük ve yüksek þiddetteki akneli hastalar
arasýnda farklýlýk saptanmamýþtýr.6
Anderson ve arkadaþlarý akneli hastalara tedavi öncesi ve
tedavinin 12. haftasýnda DSQL uygulamýþlar, plasebo ile
karþýlaþtýrýldýðýnda toplam skorda anlamlý farklýlýk olduðunu
belirtmiþlerdir. Kombine tedaviler ile anti-inflamatuar veya
komedolitik ajanlarla monoterapiye kýyasla yaþam kalite
skorunda daha fazla düzelme saðlanmýþtýr. DSQL’ nin pratik,
dermatolojide klinik çalýþmalarda psikometrik açýdan da
2007/2
Aylin Türel Ermertcan: Akne ve Yaþam Kalitesi
faydalý bir ölçek olduðunu vurgulamýþlardýr.9 Baz ve arkadaþlarý
da þiddetli aknesi olan hastalarda isotretinoin tedavisinin
yaþam kalitesi ve anksiyete-depresyon üzerine etkisini
araþtýrmýþlar, bu amaçla DLQI ve HAD (Hastane AnksiyeteDepresyon) ölçeklerini uygulamýþlardýr. Tedavi öncesi ve
tedavinin 16. haftasýnda hasta ve kontrol grubuna ayný
ölçekler uygulanmýþtýr. Tedavi sonrasýnda hasta grubunda
1) Aknenin Psikolojik ve Sosyal Etkilerinin
Deðerlendirilmesi (Assessment of the
Psychological and Social Effects of Acne, APSEA)
Akne vulgarisli hastalarý psikolojik ve sosyal açýlardan
deðerlendirmek için kullanýlmaktadýr. Toplam 15 sorudan
oluþur.22
DLQI skorunda belirgin düzelme gözlenirken HAD skorunda
önemli bir deðiþiklik saptanmamýþtýr. Her iki ölçek sonuçlarýnda
tedavi öncesi ve sonrasýnda cinsiyete göre farklýlýk
saptanmamýþtýr.28 Jones-Caballero ve arkadaþlarý 1878 akneli
2) Akne Ýþlev Kaybý Ýndeksi (Acne Disability
Index, ADI)
hastada Skindex-29 ölçeðini uygulamýþlar ve topikal %4’ lük
eritromisin tedavisi sonrasý deðiþikliði deðerlendirmiþlerdir.
Bazal Skindex skorlarý kadýnlarda, yaþlý hastalarda ve daha
þiddetli aknesi olanlarda daha kötü bulunmuþtur. Tedavi
sonrasý tüm alt gruplarda anlamlý bir düzelme görüldüðü
belirtilmiþtir. Klinik olarak aknesinde belirgin düzelme gözlenen
hastalarýn Skindex skorundaki düzelme de daha belirgin
bulunmuþtur.7 Matsuoka ve arkadaþlarý çalýþmalarýnda 50
akneli bayan hastanýn 25’ine deri bakýmý ve makyaj konusunda
bilgi vermiþler, diðer 25’ ine ise eðitim vermemiþlerdir. Her
iki gruptaki hastalara konvansiyonel topikal ve/veya sistemik
akne tedavisi 4 hafta boyunca uygulanmýþtýr. Hastalara
baþlangýçta ve 4 hafta sonra World Health Organization
(WHO) QOL26 ve DLQI uygulanmýþtýr. Her iki grupta da
akne þiddetinde anlamlý bir düzelme gözlememiþlerdir. Bilgi
verilen grupta efektif olarak yaþam kalitesinin etkilendiðini
belirtmiþlerdir.29 Hayashi ve arkadaþlarý da 18 bayan akne
hastasýna tedavi öncesi ve sonrasýnda Skindex-16, GHQ30
ve anksiyete durum indeksi uygulamýþlar, akne tedavisi yaný
Klinik akne þiddeti ile korele olan 10 sorudan oluþan bir test
olup aknenin kiþilik, sosyal iliþkiler üzerine olan etkileri ve
psikolojik etkilerinin araþtýrýlmasýna yöneliktir.31 Düþük benlik
saygýsý ve tedavi etkinliðini belirlemede oldukça faydalý bir
testtir.32,33 ADI, yüz, göðüs ve sýrt yerleþimli akne þiddeti ile
korelasyon göstermektedir. Ölçümler akne tedavisine karþýlýk
finansal deðer þeklinde yapýlmaktadýr. Akne iþlev kaybý skoru
ile hastanýn ödeyeceði para miktarý arasýnda bir korelasyon
mevcuttur. 33 Motley ve Finlay 100 akneli hastada ADI
uygulamýþlar ve hastalara aknelerinin iyileþmesini mi yoksa
500 pound mu tercih edeceklerini sormuþlardýr. Hastalarýn
% 87’si tedaviyi paraya tercih etmiþtir. 13 hasta 500 poundu
minimal akneye tercih edeceðini belirtmiþtir. Aknenin klinik
þiddeti ile para ödemeyi tercih eden hasta sayýsý arasýnda
korelasyon saptanmamýþtýr. ADI skoru ile para ödemeyi tercih
eden hasta sayýsý arasýnda ise korelasyon olduðunu
belirtmiþlerdir. Kötü benlik imajý ve akne þiddeti arasýnda
kontrol grubuna kýyasla pozitif bir iliþki mevcut olduðunu
vurgulamýþlardýr.31
sýra bilinçli makyaj uygulanýmý ile yaþam kalitesi skorlarýnda
ve anksiyete indeksinde düzelme olduðunu yayýnlamýþlardýr.30
Akneye spesifik saðlýkla iliþkili yaþam kalite ölçekleri (HRQoL);
aknenin psikolojik ve sosyal etkilerinin deðerlendirilmesi
(Assessment of the Psychological and Social Effects of Acne,
APSEA), akne iþlev kaybý indeksi (Acne Disability Index, ADI),
Cardiff akne iþlev kaybý indeksi (Cardiff Acne Disability Index,
CADI), akneye spesifik yaþam kalitesi ölçeði (Acne-Spesific
Quality of Life Questionnaire, Acne-QoL) ve akne yaþam
kalite ölçeði (AQOL)’ dir.16,22 Spesifik testler klinik çalýþmalarda
tedavi sonuçlarýnýn karþýlaþtýrýlmasýnda duyarlý ve yararlýdýrlar
fakat farklý hastalýklarla iþlev kaybýný kýyaslamada fazla anlamlý
deðildirler.1
3) Cardiff Akne Ýþlev Kaybý Ýndeksi (Cardiff Acne
Disability Index, CADI)
Akne Ýþlev Kaybý Ýndeksinden geliþtirilen, 5 sorudan oluþan,
basit ve kýsa bir testtir. Kýsa ve uygulanýmý kolay olmasý
nedeniyle son yýllarda daha çok kullanýlmaya baþlanmýþtýr.34
Özellikle gençler ve genç eriþkinler için düzenlenmiþtir. Son
aydaki duygular, semptomlar, sosyal yaþam ve algýlanan
hastalýk þiddeti ile iliþkili sorulardan oluþmaktadýr. Her soru
için dört muhtemel cevap vardýr ve maksimum 3 puan verilir.
Toplam maksimum puan ise 15’ tir. Puan arttýkça yaþam
kalitesinin daha fazla etkilendiðini ifade etmektedir.35 Fransýzca
güvenilir ve geçerliliði Dreno ve arkadaþlarý tarafýndan
93
2007/2
Aylin Türel Ermertcan: Akne ve Yaþam Kalitesi
saðlanmýþtýr.36 Aghaei ve arkadaþlarý ise 100 akneli hastada
(15 erkek, 85 kadýn) CADI sorularýný Persçeye çevirip
uygulamýþlar ve Ýran dilinde güvenilir ve geçerli olduðunu
göstermiþlerdir.37 Rutinde kullanýmý en kolay olan testler ADI
ve CADI’dýr.38
Salek ve arkadaþlarý akneli hastalarda ADI, CADI ve genel
saðlýk ölçeði olan the United Kingdom Sickness Impact Profile
(UKSIP)’ i karþýlaþtýran bir çalýþma yayýnlamýþlardýr. Öncelikle
70 akneli hastada 10 gün ara ile iki kez üç test de uygulanmýþ
ve testlerin iç tutarlýlýk skorlarý yüksek bulunmuþtur. Daha
sonra 100 akneli hasta ve 50 kiþilik kontrol grubuna
uygulanmýþtýr. Sadece CADI skoru klinik akne þiddeti ile
korele bulunmuþtur. UKSIP skoru CADI skoru ile korele, fakat
ADI skoru ile korele bulunmamýþtýr.39 Walker ve arkadaþlarý
200 adolesana the Children’s Dermatology Life Quality Index
(CDLQI) ve CADI uygulamýþlar, her iki ölçekte de cinsiyet
farklýlýðý gözlenmemiþ ve iki test arasýnda iyi bir korelasyon
saptanmýþtýr.35
4) Akneye Spesifik Yaþam Kalitesi Ölçeði (AcneSpesific Quality of Life Questionnaire, AcneQoL)
alt gruplarda skorun kötüleþtiði belirlenmiþ ve isotretinoin
alan kiþilerde skordaki düzelmenin daha fazla olduðu
saptanmýþtýr.16 McLeod ve arkadaþlarý orta þiddetli akneli
hastalarda düþük doz oral kontraseptif kullanýmýnýn
avantajlarýný Acne-QOL ölçeði ile deðerlendirmiþlerdir. Her
soru için ortalama 0.50-10.3 puanlýk deðiþim minimal klinik
önemli fark (MCID) olarak deðerlendirilmiþtir. Ýstatistiksel
olarak anlamlý deðiþiklik klinik olarak da anlamlý bulunmuþtur.41
Fehnel ve arkadaþlarý fasiyal akne tedavisi için norethindrone
acetate/ethinyl estradiol (Estrostep) kullanan 296 hasta ve
plasebo alan 295 kiþide Acne-QoL ile bir çalýþma
yayýnlamýþlardýr. Baþlangýçta, 3 ay sonra ve 6. ayýn sonunda
ölçek uygulanmýþtýr. Acne-QoL sonuçlarý ilacýn hem düþük
hem de orta düzeyde tedavi avantajlarýný yansýtmýþtýr. Alt
skala yapýsý ve iç tutarlýlýk mükemmel bulunmuþtur. AcneQoL aknenin etkilerini belirlemede deðerli, iç tutarlýlýðý yüksek
ve geçerli bir ölçek olarak belirtilmektedir.40
5) Akne Yaþam Kalite Ölçeði (Acne Quality of
Life Scale, AQOL)
Gupta ve arkadaþlarýnýn geliþtirdiði 9 sorudan oluþan bir
ölçektir. Akne þiddeti ile akneye baðlý psikolojik morbidite
arasýndaki iliþkinin belirlenmesini hedeflemektedir. Hastalarýn
Akne þiddeti ile yaþam kalitesi arasýndaki iliþkiyi deðerlendiren
bir testtir. 19 sorudan oluþmaktadýr. Sorular 4 alt grupta
deðerlendirilmektedir. Bu dört alt grup; son bir hafta içindeki
kendilik algýsý, sosyal rol, emosyonel rol ve akne semptomlarýný
deðerlendirmektedir. Her soru için cevaplar 0-6 arasýnda
puanlanmaktadýr. Hiç-hiçbiri ise 6 puan, çok fazla ise 0 puan
almaktadýr. Toplam puan yükseldikçe daha iyi bir yaþam
kalitesini ifade etmektedir. Akne þiddeti de 5 puanlýk bir skala
ile minimal, hafif, orta, þiddetli ve çok þiddetli olarak
derecelendirilmektedir. Akne þiddeti ve verilen tedavi etkinliðine
göre yaþam kalitesini ölçen akneye spesifik, akne
çalýþmalarýnda yararlý olan bir testtir.16,40 Özellikle de anksiyete
ve depresyonu deðerlendirmek açýsýndan faydalýdýr. Esas
olarak yetiþkin aknede geçerli olduðu belirtilmektedir.38 Martin
ve arkadaþlarý fasiyal akneli 111 hastada Acne-QOL
uygulamýþlar, bu ölçeðin güvenilir ve geçerli olduðunu, akne
çalýþmalarýnda tedavi etkinliklerini deðerlendirmede oldukça
faydalý bir ölçek olduðunu belirtmiþlerdir. Ölçek hastalara
tedavi öncesi, tedavi sýrasýnda 12 ve 16. haftalarda
uygulanmýþtýr. Ayný zamanda akne klinik þiddeti de
belirlenmiþtir. Hastalar isotretinoin baþlananlar ve standart
tedavi verilenler þeklinde ayrýlmýþtýr. Akne þiddeti arttýkça tüm
94
akneleri nedeniyle çektiði sýkýntýlarý sorgulayan sorularýn
cevaplarý hiçbirzaman ise 1 puan, biraz ise 2 puan, orta
derecede ise 3 puan, çok fazla ise 4 puan þeklinde
skorlanmaktadýr. Toplam puan her sorunun puaný toplanarak
hesaplanýr. Skorun yüksek olmasý yaþam kalitesinde daha
fazla bozulmayý ifade etmektedir.42 Sorular, baþkalarýnýn
yanýnda kendini huzursuz hissetme, sosyalleþmede azalma,
eþ veya erkek/kýz arkadaþ ile iliþkide zorluk, yakýn arkadaþlarla
iliþkide zorluk, aile iliþkilerinde zorluk, dýþlanmýþ hissetme,
alay konusu olma, romantik iliþkide reddedilme ve arkadaþlar
tarafýndan reddedilme konularýna yöneliktir.2 Özellikle hafiforta þiddetli aknede akne þiddeti ve yaþam kalitesi arasýndaki
iliþkiyi deðerlendirmede kullanýlabilir.42
Türkçe versiyonunun güvenilirlik çalýþmasý Demirçay ve
arkadaþlarý tarafýndan gerçekleþtirilmiþtir.2 Önce iyi derecede
Ýngilizce bilen iki öðretim üyesi ölçeði Türkçeye çevirmiþ,
daha sonra üçüncü bir kiþi gerekli düzeltmeleri yapmýþ, metnin
son hali profesyonel bir tercüman tarafýndan Ýngilizceye geri
çevrilmiþtir. Ýngilizceye geri çevrilmiþ metin orijinal metin ile
karþýlaþtýrýlarak gerekli düzeltmeler yapýlmýþ ve metnin son
2007/2
Aylin Türel Ermertcan: Akne ve Yaþam Kalitesi
Türkçe hali 20 akne hastasýna uygulanýp anlaþýlabilirliði
açýsýndan test edilmiþtir. Daha sonra 120 tedavi almamýþ
akneli hastaya birer hafta ara ile test iki kez uygulanmýþ ve
ölçeðin iç tutarlýlýðý ve güvenilirliði belirlenmiþtir. Ölçeðin iç
tutarlýlýðý yeterli bulunmuþ ve güvenilir olduðu saptanmýþtýr.
AQOL’ in Türk akne hastalarýnda kullanýlabileceðini
kanýtlamýþlardýr.2
Yazýcý ve arkadaþlarý akneli hastalarda anksiyete-depresyon
ve hastalýða spesifik yaþam kalitesi arasýndaki iliþkiyi
araþtýrmýþlardýr. 61 akneli hasta ve 38 saðlýklý kiþi çalýþmaya
alýnmýþ, akneli hastalara AQOL, DLQI, HAD ölçeði, kontrol
grubuna sadece HAD ölçeði uygulanmýþtýr. Ortalama HAD
anksiyete alt grubu ve HAD depresyon alt grubu skorlarý
akneli hastalarda anlamlý olarak kontrol grubundan daha
yüksek bulunmuþtur. Akne þiddeti ile AQOL, DLQI, HAD
skorlarý arasýnda korelasyon saptamamýþlardýr. Erkek ve kadýn
hastalar arasýnda bu ölçeklerin skorlarý açýsýndan farklýlýk
olmadýðýný belirtmiþlerdir. Aknenin yaþam kalitesini olumsuz
etkilediðini belirtmiþler, yaþam kalitesi ne kadar bozulmuþsa
anksiyete ve depresyon düzeyinin de o kadar fazla olduðu
yorumuna varmýþlardýr.4
Ertam ve arkadaþlarý 108 akneli hasta (67 kadýn, 41 erkek)
ve 100 (61 kadýn, 39 erkek) kiþiden oluþan kontrol grubuna
AQOL ve DLQI uygulamýþlar, akne þiddeti ile bu ölçeklerin
skorlarý arasýndaki iliþkiyi araþtýrmýþlardýr. Kontrol grubuna
kýyasla akneli hastalarda AQOL ve DLQI skorlarý anlamlý
olarak yüksek bulunmuþ, ancak akne þiddeti ve AQOL/DLQI
skorlarý arasýnda anlamlý iliþki saptanmamýþtýr. Skarlý veya
skarsýz akneli hastalar arasýnda da bu ölçeklerin skorlarý
açýsýndan farklýlýk gözlenmemiþtir. Akne þiddeti ve skar
olmasýndan baþka faktörlerin akneli hastalarda yaþam kalitesini
etkilediði sonucuna varýlmýþtýr. Bu faktörler sosyal, kiþisel,
emosyonel ve okulla iliþkili sorunlar olabilir. Bu nedenle AQOL
ve DLQI dýþýnda psikiyatrik ölçümlerin de yapýlmasý gerektiðini
vurgulamýþlardýr.43 Yüksel Baþak ve arkadaþlarý da yayýnladýklarý
çalýþmalarýnda 176 akneli hastaya AQOL ve DLQI
uygulamýþlar, kadýn ve erkekler arasýnda her iki ölçek açýsýndan
farklýlýk saptamamýþlardýr. Akne baþlangýç yaþý, süresi ve
þiddeti ile yaþam kalite indeksleri arasýnda iliþki saptanmamýþtýr.
AQOL ölçeði ile aknenin büyük oranda toplum içinde kiþinin
sýkýlganlýk hissetmesine, ikinci sýrada kýz/erkek iliþkilerinde
sýkýntýya ve üçüncü sýrada sosyal faaliyetlere katýlma isteðinde
azalmaya yol açtýðýný belirlemiþlerdir. DLQI sonuçlarýna göre
ise hastalar en fazla aknenin yarattýðý subjektif semptomlardan
rahatsýzlýk duyduklarýný belirtmiþlerdir. Hastalýðýn tedavisi
sýrasýnda ortaya çýkan problemler ve giydiklerinin etkilendiði
düþüncesini hastalýk nedeniyle duyulan sýkýlganlýk ve utangaçlýk
hissi izlemiþtir.44
Akne vulgarisli hastalar hasta olduklarýný kabul etmeseler de
akne, ciddi hastalýklar olarak kabul gören astým, diabet,
epilepsi, romatizma ve kronik aðrý kadar emosyonel ve sosyal
problemlere yol açmaktadýr. Akne vulgaris yaþam kalitesinde
belirgin bozulmaya neden olmakta ve akne nedeniyle yaþam
kalitesindeki bozulma ne kadar fazlaysa anksiyete ve depresyon
düzeyi de o kadar çok olmaktadýr.33 Aknede yaþam kalitesinin
belirlenmesi tedavi seçenekleri ve etkinliðinin araþtýrýlmasý
açýsýndan da önem taþýmaktadýr.44
Epidemiyolojik verilere göre akne hastalarýnýn sadece beþte
biri tedavi altýndadýr. Akneli hastalarda psikiyatrik bozukluklar
sanýldýðýndan daha fazla görülmektedir. Akne hastalarýnýn
bir kýsmý rutin akne tedavisi yaný sýra psikiyatrik tedaviye de
ihtiyaç göstermektedir. Akne vulgarisin tedavisinde psikososyal
faktörleri de göz önünde bulundurmak çok önemlidir. Özellikle
de anksiyete bozukluðu-depresyon, dismorfik hastalýk, intihar
eðilimi, uyum bozukluðu ve sosyal çöküntü þüphesi olan
hastalarda psikosomatik yaklaþým mutlaka gereklidir. Akneli
hastalarda doktor-hasta iliþkisi üzerinde daha çok durulmalý
ve akne sadece sivilcelerin tedavisi olarak görülmemelidir .33
Kaynaklar
1.
Thomas DR. Psychosocial effects of acne. J Cutan Med Surg
2005; 4: 3-5.
2.
Demirçay Z, Þenol A, Seçkin D, Demir F. Akne vulgarisli
hastalarda akne yaþam kalite ölçeðinin Türkçe Güvenilirlik
Çalýþmasý. Türkderm 2006; 40: 94-97.
3.
Rapp DA, Brenes GA, Feldman SR, Fleischer Jr AB, Graham
GF, Dailey M, Rapp SR. Anger and acne: implications for
quality of life, patient satisfaction and clinical care. Br J
Dermatol 2004; 151: 183-189.
4.
Yazýcý K, Baz K, Yazýcý AE, Köktürk A, Tot S, Demirseren D,
Buturak V. Disease-spesific quality of life is associated with
anxiety and depression in patients with acne. J Eur Acad
Dermatol Venereol 2004; 18: 435-439.
5.
Mosam A, Vawda NB, Gordhan AH, Nkwanyana N, Aboobaker
J. Quality of life issues for South Africans with acne vulgaris.
Clin Exp Dermatol 2005; 30: 6-9.
6.
Öztürkcan S, Aydemir Ö, Ýnanýr I. Akne vulgarisli hastalarda
yaþam kalitesi. T Klin Dermatoloji 2002; 12: 131-134.
95
2007/2
Aylin Türel Ermertcan: Akne ve Yaþam Kalitesi
7.
Jones-Caballero M, Chren MM, Soler B, Pedrosa E, Penas PF.
22.
Quality of life in mild to moderate acne: relationship to clinical
severity and factors influencing change with treatment. J Eur
Birikim 2006; 1: 48-58.
23.
A c a d D e r m a t o l Ve n e r e o l 2 0 0 7 ; 2 1 : 2 1 9 - 2 2 6 .
8.
9.
10.
11.
13.
14.
disorders. Med Clin North Am 1948; 32: 669-688.
25.
morbidity in dermatological outpatients: an issue to be
recognized. Br J Dermatol 2000; 143: 983-991.26.
Cotteril JA, Cunliffe WJ. Suicide in dermatological patients. Br
Zaghloul SS, Cunliffe WJ, Goodfield MJ. Objective assessment
J Dermatol 1997; 137: 246-250.
of compliance with treatments in acne. Br J Dermatol 2005;
Gupta MA, Gupta AK. Depression and suicidal ideation in
152: 1015-1021.
27.
effectiveness of acne treatment: an assessment by patients of
Fried RG, Gupta MA, Gupta AK. Depression and skin disease.
the outcome of therapy. Br J Dermatol 1997; 137: 563-567.
Dermatol Clin 2005; 23: 657-664.
28. Baz K, Yazýcý K, Köktürk A, Ertekin Yazýcý A, Cordan Yazýcý
Fried RG, Wechsler A. Psychological problems in the acne
A, Demirseren DD, Ýkizoðlu G. Effects of isotretinoin treatment
patient. Dermatol Ther 2006; 19: 237-240.
on dermatological quality of life and anxiety/depression in
Kellett SC, Gawkrodker DJ. The psychological and emotional
patients with severe acne. T Klin J Dermatol 2004; 14: 7579.
29.
Kubota Y. Effects of skin care and makeup under instructions
Finlay AY. The quality of life in acne: a comparison with general
from dermatologists on the quality of life of female patients
1999; 140: 672-676.
with acne vulgaris. J Dermatol 2006; 33: 745-752.
30.
Kawashima M. Make-up improves the quality of life of acne
Girman CJ. Health-related quality of life among patients with
patients without aggravating acne eruptions during treatments.
Clin Exp Dermatol 2001; 26: 380-385.
Eur J Dermatol 2005; 15: 284-287.
31.
32.
33.
34.
1-3.
people referred for specialist care of acne: comparing generic
20.
35.
Walker N, Lewis-Jones MS. Quality of life and acne in Scottish
43: 229-233.
adolescent schoolchildren: use of the Children’s Dermatology
Takahashi N, Suzukamo Y, Motonobu N, Miyachi Y, Green J,
Life Quality Index (CDLQI) and the Cardiff Acne Disability
Ohya Y, Finlay AY, Fukuhara S, Acne QOL Questionnaire
Index (CADI). J Eur Acad Dermatol Venereol 2006; 20: 4550.
Development Team. Japanese version of the Dermatology Life
Quality Index: validity and reliability in patients with acne.
36.
Rapp SR, Feldman SR, Graham G, Fleischer AB, Brenes G,
Dailey M. The Acne Quality of Life Index (Acne-QOLI):
Dreno B, Finlay AY, Nocera T, Verriere F, Taieb C, Myon E.
The Cardiff Acne Disability Index: cultural and linguistic
Health Qual Life Outcomes 2006; 4: 46-52.
21.
Motley RJ, Finlay AY. Practical use of a disability index in the
routine management of acne. Clin Exp Dermatol 1992; 17:
Klassen AF, Newton JN, Mallon E. Measuring quality of life in
and disease-spesific measures. J Am Acad Dermatol 2000;
Niemeier V, Kupfer J, Gieler U. Acne vulgaris- Psychosomatic
aspects. J Dtsch Dermatol Ges 2006; 4: 1027-1036.
Finlay AY. Quality of life measurement in dermatology: a
practical guide. Br J Dermatol 1997; 136: 305-314.
Oakley AM. The Acne Disability Index: usefulness confirmed.
Australas J Dermatol 1996; 37: 37-39.
negative social consequences and quality of life. Int J Psychiatry
Med 2006; 36: 121-130.
Motley RJ, Finlay AY. How much disability is caused by acne?
Clin Exp Dermatol 1989; 14: 194-198.
Krejci-Manwaring J, Kerchner K, Feldman SR, Rapp DA, Rapp
SR. Social sensitivity and acne: the role of personality in
19.
Hayashi N, Imori M, Yanagisawa M, Seto Y, Nagata O,
Martin AR, Lookingbill DP, Botek A, Light J, Thiboutot D,
facial acne-assessment of a new acne-spesific questionnaire.
18.
Matsuoka Y, Yoneda K, Sadahira C, Katsuura J, Moriue T,
Mallon E, Newton JN, Klassen A, Stewart-Brown SL, Ryan TJ,
medical conditions using generic questionnaires. Br J Dermatol
17.
Newton JN, Mallon E, Klassen A, Ryan TJ, Finlay AY. The
dermatitis and psoriasis. Br J Dermatol 1998; 139: 846-850.
Br J Dermatol 1999; 140: 273-282.
16.
Picardi A, Abeni D, Melchi CF, Puddu P, Pasquini P. Psychiatric
trial. Qual Life Res 1998; 7: 723-734.
impact of acne and the effect of treatment with isotretinoin.
15.
Sulzberger NB, Zaidens SH. Psychogenic factors in dermatologic
treatment for acne vulgaris in a placebo-controlled clinical
dermatology patients with acne, alopecia areata, atopic
12.
458.
24.
Anderson R, Rajagopalan R. Responsiveness of the
Dermatology-spesific Quality of Life (DSQL) instrument to
Lasek RJ, Chren MM. Acne vulgaris and the quality of life of
adult dermatology patients. Arch Dermatol 1998; 134: 454-
Tan JK. Psychosocial impact of acne vulgaris: evaluating the
evidence. Skin Therapy Lett 2004; 9: 1-3.
Bilaç C, Öztürkcan S. Dermatolojide yaþam kalitesi. Saðlýkta
validation in French. Dermatology 2004; 208: 104-108.
37.
Aghaei S, Mazharinia N, Jafari P, Abbasfard Z. The Persian
development and validation of a brief instrument. Am J Clin
version of the Cardiff Acne Disability Index. Reliability and
Dermatol 2006; 7: 185-192.
validity study. Saudi Med J 2006; 27: 80-82.
96
2007/2
Aylin Türel Ermertcan: Akne ve Yaþam Kalitesi
38.
Dreno B. Assessing quality of life in patients with acne vulgaris:
41.
implications for treatment. Am J Clin Dermatol 2006; 7: 99106.
39.
Salek MS, Khan GK, Finlay AY. Questionnaire techniques in
assessing acne handicap: reliability and validity study. Qual
42.
Life Res 1996; 5: 131-138.
40.
Fehnel SE, McLeod LD, Brandman J, Arbit DI, McLaughlinMiley CJ, Coombs JH, Martin AR, Girman CJ. Responsiveness
of the Acne-Spesific Quality of Life Questionnaire (Acne-QoL)
to treatment for acne vulgaris in placebo-controlled clinical
trials. Qual Life Res 2002; 11: 809-816.
43.
44.
McLeod LD, Fehnel SE, Brandman J, Symonds T. Evaluating
minimal clinically important differences for the acne-spesific
quality of life questionnaire. Pharmacoeconomics 2003; 21:
1069-1079.
Gupta MA, Johnson AM, Gupta AK. The development of an
Acne Quality of Life Scale: reliability, validity, and relation to
subjective acne severity in mild to moderate acne vulgaris.
Acta Dermatol Venereol 1998; 78: 451-456.
Ýlgen E, Derya A. There is no correlation between acne severity
and AQOLS/DLQI scores. J Dermatol 2005; 32: 705-710.
Yüksel Baþak P, Ergin Þ. Akne vulgarisin yaþam kalitesi üzerine
etkileri. Türkderm 2000; 34: 107-109.
97