Sucul Biyomlar

BİYOMLAR
SUCUL BİYOMLAR
SELİN HOCA
SUCUL BİYOMLAR
• Sucul biyomlar, biyosferin en
büyük kısmını oluşturur.
• Fiziksel ve kimyasal özelliklerine
göre tuzlu su ve tatlı su biyomları
olmak üzere iki kısımda incelenir.
1) Tatlı Su Biyomları
• Toprakla ve üzerinden geçtikleri karasal ekosistemle çok yakından
bağlantılıdır.
• Tuzlu su ve karasal biyomlarla karşılaştırıldığında biyosferin çok küçük
kısmını kaplamaktadır.
• Tatlı su biyomunun özellikleri bulundukları bölgenin iklimi ve su akış
hızından etkilenir.
• Tatlı su biyomları; göller (durgun su kütleleri), akarsu ve nehirler
(hareketli su kütleleri) ve sulak alanlar olmak üzere üç şekilde incelenir.
a) Göller ve Gölcükler (Durgun Su
Kütleleri)
• Karasal ekosistemlerdeki büyük boşlukların suyla dolması ile oluşan
buharlaşma ile kurumayan ve doğal yollarla suyu boşaltılamayan alanlardır.
• Göller; fiziksel ve kimyasal özelliği, büyüklüğü, verimlilikleri ve oluşumları
açısından çok çeşitlidirler.
• Bu biyomlarda yaşayan canlılar, suyun derinliğine ve kıyıya uzaklığına göre
değişiklik gösterir.
• Siyanobakteriler, algler, küçük kabuklular, kurbağa,
balık, göçmen su kuşları, sucul bitkiler vb. canlılar
yaşar.
b) Akarsu, Nehir ve Irmaklar (Hareketli Su
Kütleleri)
• Sürekli tek yöne doğru akan su kütleleridir.
• Akarsuların başlangıç noktalarında su genellikle temiz ve soğuktur. Geçtiği
bölgelerden mineral toplayarak ilerler ve beslenir.
• Besin içeriği üzerinden aktığı bitki örtüsü tarafından
belirlenir.
• Akıntının hızlı olduğu yerlerde, sabit algler ve
süngerler; yavaş olduğu yerlerde ise solucanlar,
alabalık ve yumuşakçalar yaşar.
c) Sulak Alanlar
• Bir tam yılın en az bir bölümünde sığ bir tatlı su kütlesi ile kaplı alanlardır.
• Doğal ya da yapay, sürekli ya da mevsimsel, durgun ya da akıntılı, tatlı acı veya
tuzlu olabilirler.
• Altında bulunan topraklar suya doymuştur.
• Sulak alanlar karasal biyomlarla sucul biyomların geçiş bölgeleridir.
• Bataklıklar, sazlıklar, turbalıklar, sulak
çayırlar ile denizlerin 6m derinliğe kadar
olan yerleri sulak alanlar olarak kabul
edilir.
2) Tuzlu Su Biyomları
• Dünya üzerinin yaklaşık olarak %70ini oluşturmaktadırlar.
• Okyanuslar ve okyanusları birbirine bağlayan uzantılar yani denizlerden oluşmuştur.
• Okyanus biyomları yeryüzünde iklimin şekillenmesini hava koşullarını oluşturan en
önemli etkendir.
ÖRN: Deniz suyunun buharlaşması yağışa; okyanus akıntıları iklim ve rüzgar
şekilleri üzerinde rol oynar.
• Dünyadaki fotosentezin çoğu tuzlu su biyomları içinde yaşayan fotosentetik canlıar
tarafından sağlanmaktadır. (fotoototrof bakteri, alg)
• Tuzlu su içinde yaşayan komüniteler; suyun derinliğine, kıyıya olan uzaklığına,
ışık geçirgenliğine göre farklılık gösterir.
• Denizler ve okyanusların kıyıya yakın bölgelerinde tür çeşitliliği fazladır.
• Suyun derinliğine bağlı olarak fitoplanktonlar, zooplanktonlar, solucan,
yumuşakça, balık, deniz kaplumbağaları, deniz kuşları ve denizel memeliler
gibi birçok canlı yaşar.
BİYOMLARIN YERYÜZÜNDEKİ
DAĞILIŞINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER
Biyomların dağılışını etkileyen birçok faktör vardır. Bunların en temelleri
İKLİM ve YÜKSELTİ dir.
1. SICAKLIK: Her canlının büyüyüp gelişebilmesi için gerekli ola sıcaklık
değeri vardır. Bitkiler ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe geniş yapraklı,
karışık yapraklı ve iğne yapraklı şeklinde kuşaklar oluşturur.
2. YAĞIŞ: Canlıları metabolizması için gerekli olan su miktarına göre yaşam
yeri seçerler. Bitkiler gerekli olan suyu karşılayamadıkları kurup ölürler. Bu
nedenle yarı kurak ve kurak iklimlerde tür çeşitliliği azdır.
3. YER ŞEKİLLERİ VE YÜKSELTİ: Yer şekilleri ve yükselti iklimi etkilediğinden
biyomların dağılışı üzerinde etkilidir. Yüksek yerlerde sıcaklık düştüğünden bu canlı
çeşitliliğini olumsuz etkiler. Ayrıca dağların denize bakan yamaçlarının iklim şartları
daha ılıman olduğu o bölgelerde tür çeşitliliği daha fazladır.
Her canlı yaşadığı ortamın şartlarına uyum sağlamak zorundadır. Denizler
karada yaşayan canlıların dağılmasını engellemektedir; karalarda denizde yaşayan
canlıların yayılmasını engellemektedir. Doğal ya da yapay olaylarla geçiş sağlanırsa kara
ve denizler arası canlıları geçiş yapması mümkün olur.
ÖRN: Akdeniz ile Kızıl Deniz arasına Süveyş Kanalı’nın açılması Akdeniz,
Kızıl Deniz ve Hint Okyanusu arasında bitki ve hayvan türleri geçişinin
olmasını sağlamıştır.