indir - kocaelimakine.com

c ,(
i
Y tr
/
o
E R :1 T 1'1 E
C A-~~
~e~2.1i eriterek
döküm
r
cj
+ ct
.....
i
"cullanilan
Dö;.cürrliunelcrde
lecek
R
YVi. LA
T/vtf.. cc.(-1
\ _" ..-'
eritrne
ocaklc:.:-·=-::-.::-:'
sicakli~ina
[;örcvi,
dö}cü-
ula~~=-:~~~tir.Anc2k
1.r ~ t
~,_.n gi. d e~i
- T' 'l~ iIJe>J-,-,gC.L
co .;
~
. 0 ..,,,~
-'~.' '.' co l d c::.~jcn,
~ c-'
15.;i.S:::siv'ct
is~i-ir 1 a ....
[iu.c
__ =~, -._-~_
~
i-O',
".'h'
-ll"lo~
~-QY'l~r"'kiçiri-cr~r,--~-l-;o~i-i'~:J"'c.
ci"Ei ~lJi,oze
lK_",r->.. c:..f·-(L,,~
~ _i~
.:d.l-----. _~L
~'>o-'-em.L~r
c~Sl
r
cc döh~::::.den her.;en önce
i;erçeklestirilirler.
-:-~-=:2
özenle çalisilr:iulidir,~:"':,~=-::i
sa:;)TiC::'.c:.r
deihi k::i1iteyi büyük ölçüde et1cileye.::.
f:':ide.':':~.~t.:'':::si olanaki:iz
1-:usurla.ra neden olabil::'r.
u'C:-i..;lcr;;c..larinda
~
üüy-iik
,-'
E?:itwe
erit~e
sirasind-:i.ki
islemleri
::.:ri, tr;; e ;
_-'"
nl.) )
~oC',
_
bagli
e
i 1 p.• ''-_ID
c; 'i
1~
D_
" 'J '::1._
" T' c.~:
1 ~~.• ,~.
co·
-'{c'
~ --=-
olarak
Eri~=e/e
.....L..
Alasim
.
rn'li'zler
ci~
u..
alinma,-,i
il'r
metal
j'~~t-1Pi'ni
d.. •..• ~1_
d
ÜZ ellÜ:l
çinko kayti,~~=ol
QC22'n~a
i....;.
ve.
'-
eritme
türli
te~irli
oca2;inin
1..:.
eri kontrol iJike.nlari ve
- 70 -
1
aralik-
~:l-c;im-i
L_
C"f ~ Ll.:_
a-ra~
v'f
-"--
:'.:.:.'etimi).
oc':::;'ir"i iide dil=:-
~unlarc..:..::,:
ve miktE::':~a 1 kapasite
uygunlu~,
n-~ri"rleri'nde
C
.....•...
b"""'"
6nce
lri~vacal
-~_.~J
OJ
kriterler
metallerin
.•...•
';e '='12slm hE.zir..:..
ocabinda çelik
bakiminc.an
ic;le+-~o:..·Jt
....•...
'J....1..
eritcie
geçmeden
~la~imin
c.
..,:_~
baslica
veya
ö.rt:.:::a.si) 1
Eurada
en uygun
e.;ereken
t ~,
c:"~ e.•..
~ ~,"-,-DB
.1.0~J..
pirinçte
,,~nilar~k
Cl-'--
iç in
'-,
co
,
C,S ve ?'un
.J
-'.
.::
(frne~in
Hazirlama:
ve çalissa s~cakli~i
__ ...•.....
.L\...
det;::..smez
degisik::"ikle: clur
Sie:c:en's-Eartin
Dö~=--:.ir:;hc.
Gel er
- LbkU!ecek
·:.=-1::::2]1
sinirli
~apilir.D6k~me
la:,1r(ürnebin
kate
kir;~Y3..sal
O Cc:.:::i->..~
~ V", ri ~.c...Cc-·
c: -'-. .;..
1 _
- _"
--
bilesimda
tirlikte
i-~ia
_C---l....
dE:;:;-i.~~=::".=.rir:e E':0re
<OJ,~
Si. ve t<'jn'nin azelarak
ia~a
.c==rirD.
2.}Tilabilir:
sirasinda
ot2::"tlcyici ~tmosf~rde
c)
bilesio
cehCi
aluminJ'u221 ala;-imlari
,bran::: ,dölc::Js c~:::.::"r -.;e:;'2.. çelive v a e rict ü k s :i. yon o c ;:'kI 2..r i LE J '::r i c:=-::. - ::-.c ::..) ,
~co t OJ.
~
~ ~..,
V.
:,..'::..."':_l;
sinifa
üç
EurJ da eritme
C5rr.csin
:"i n
ki:Dyasal
-.'-=:'
va dökÜm
en kücük
~
~1ro""omi'·1~'e!'_
J..~
__ 1<•. ..l..._'.}
Eletahi.~
jik
t ,::=:'2 lik.
(
Y..:it.Pc"
'- \
a) Sabit
U)
Sekil 7.1
b~slic21ari
ocs'rlar
Fotcoli
(
~unlardir:
oc <2,' i ClT
pot21i
- kUDol
acce'i
- e 12]( tr
ik 1i
c c ct k
i
cc::"~
konverte:=-ler
SiernEns-Marti~
- hav21i
ocaci
ccaCl2r
7 . ',. ~'ot Llli o c cl k 1 ct r.
~J~
jir çelik kabuk ile aç:l:p k2pa~ab~len
i,~ir:.de
sCjr.O:::il~ln
1 erdenlireti
i,~,.~i,Çlhc.~.i
_'--'_CL.
\"~Y'-l
2;cn de;,:isik
luLiilir.
LaDasitE
Ü:iis bir
',~
_Q~coin
'leJ'2
iT1et21Ge~
pota
i-,otal:;r seçilerek
Leri 15 kg ile
~'e;-
~-;
r~ ~a.l.-,-n
OC2'<
1000
özellikle
ref::-a;";-tc:l'
bulunui'.Sabit
"I' ev;--ilç.n
CL",U
__ v•
d~T>
LE
- 71 -
bir kDpcktaii clu-
oC2~lcI'ca
+-;:,..."
iu_U
ve
r::iJJ=e~e-
pot21si>
r.ii'kt,..",.
c a~~_.2.
çok .:;.çci.çli olarak
ara:::L;,da
ce,'tisen
açi-
~.
Uj'-
kulJ,Lmi}::0:::-a1i
d0~0ic sicaklik~~
~riyen
ce~ir
disi met31l_r
IJoL.:.li ocu,c12_'ua one')il i bir
-u:clari
ve yaJ:itta
veya e:rtar;,da
LJ2talin
te~l25ta olmac,idir.l:..rimis
eritilir.
\eriois
mete:; 1in YunDla
bulunan r;enden olU::;lln buhar ile
blinyesince
özellikle
hidrojen
di;ZÔ.Vil~tuJ
SdÇAst:.::r
Baca
i
TcbEi~}n
(].çilmis
komiinu
Sekil 7.2; Kupal
- 72 -
ocat;i
~.--,----------------------------------
iirin
11 L ii:O
sf eri ni n hefif
oksi
t 1 c~yi c i
01;J rek
Z1yerleflc-:l2.Si ve y ~=
l:i2 Eazlu~'inin
eriyikle
mumkün oldulSu ~:c.dar az tesas
sat2;lc:inmc::-;ibüyülc önem tcisir.
etmesinin
7.2. Kuyol Oca8i
Kupcl
OC~~l seçtGn
yapil~is
ve içi refrakter
tL~la
ile öru
lerek a5 ta:rl'iinruis dikey bir ocaKtir
(Sekil 7.2) .rupol OCE.klEJ'l
çok far],1i boyutlarda
yepilcibilir.
':'iccri
ocaklciI'in ciS çapi
Ee~ellikle
1 .. 2 in ar3~indadir,
kapasiteleri
ise 20 to~/ssat'e
kadar çiL:ibilir.
Ocak içine pik1hu:rda,kok
ve kireçtasi
birbirini
iz~eyen tabaical-aT i-ialinde histüste yüklenir
-ve :~arj alttan
erisis-r-.etali!l
alinmasiyla
kendi at~irlibi
ile asai-i ir:er.I?ejiLiJ t:21indeki
OC2J~ta altt;ii:i
lcok yatai::i;-:.a tüyerlercc:il
Üflenen havanin sagladihI
yanma ilc olusan isi,
birbirini
izleyen
kok ve ~etai tabakalarindan [eçerek
metali
eri tir. EriYEn r~,etal kok yctap-:i:::.dan 2.s2t;:i
sjzüier(;]~ ocak tabaninda
topliliiir
ve Z2~an ze.",ün r..etal ap-,zin-
demirin eri til~e~inde
Y2)'2:in olCirak kL:_12i1l1E..nbu
ocagin özellikleri
~öyle sirdIenabilir:
o) .sürelcl ilik:
Sivi retal
ocaktan belirli
araliklE..rda
alirür.
Kalip üretim hizi ile cetal erit~e
hizinin
birbi~~~E uygun
ol"-~ak
c-,~~lr--~C'i'-çle
'_"~o-, cc~>-;'-nd~[]
c--~-=
;:rc:iT:-r-l~ --~
i~
.'
._U-'-OC\.)-..L--,-IiIG.u
J'GL.1...":'
ct
,--e-Li_u.
,,:/c.._c"I'-4-cr.:.ilc:itilir.
;:;ritme
Dökv:e
_>.-L.:.--,
__
1
tirim,
bem de isletme
gi~erleri
bakimindan
c) Easitlik:
Az yer tut2rikuilE~isi
kolEY,
ki sa olai~ tir ocaktir.
~"":"".....:....:L..t.:::
•.
dG~a ekono~iktir.
d) üzeIliklerin
Kontrolu:
OcaktEn alin2.n dö1-:'mec.emil'in bilesimi ve sicakligi,firin
sErtlarinin
aYErlaninasi
ile belirli
sinirlar
içinde kontroledilebilir.Eilesimin
ve sic kli~in
en Eza ind&ha ~a3.s:is ayarlaniiasi
ile içyapi detisirilerinin
dirilmesi
isteni~seierimis
~etal önce iki~ci
bir oCEta
-:,Li
ir
~
'e'·
.•
·
(i'l'ryplt-"1
10'1""
"'ur"lC'~
"C::'
i-."·l·+c>...-,
s~Y'~-;
'--'-';.
c...l.:1
,::;ei
hlL ~l~~~~~e.c..c..-~
'c
c.... ci. ,JL..?
.LL. ..•..•_c,~'"
Ud~(J.
GO.!Lll!Le
geçilir
(0ublex yör.temi).
- 73 -
elcktrilc
Dök~ni ~)cak~urinlio
19. y~zyilin
la~~rak
larin
sonlarinda
d~(isik
üstuulu,kleri
30000C f;ibi
a)
ocak
"li
.i'l.~'r rri i
ba~lamls,elektrik
tipleri
i
e iIJ_~
IT L
r, o' ~L
c''\
L...:.J
_--'.J......LL..-l.--1..-\.-.I-1
ri.:oTC'.lln
hiiPeimi
i:.l'"-v
•......•
....L...L.••.•• ~ __ ~ .•......•..
lcndir~3
[ibi
·'yo-i+-ilCJn
e) Her türlü
:
ocak-
ulasmak
r.iu[r:ki~ndür,
....•...,
islemler
içiD
a12~lni
istir.~lektrikli
i'
i./u
"
+L.r
enerji inin Fiderck
kOlbydir,
C)
cJlli
ro
iJnilmaEi
yc:irJr=
oze~li::nebilir:
Gibi
sicckliklara
kontrolu
urt"
gelistiril
aSCGidalci
yuksek
b) SicakIiGin
(~n('rji::;i~cJen
C·o'/iilm"7
•
---'--_!.iu~
"'T'ica
•. ..r'~J-_
kolaylikla
de~isik
;::;ri'L"'I';::;
\./ _
'_
ve
~id~C",r'
ci~
_:-:......i.i
ji~
•• -
gerçeklestirilebilir,
kapa~itelErde
ocaklar
gelis-
tirilmistir.
El d:':rikli
oc CJklar
oC~"la":i
(""11'•.
~
"'tr.;7";iç
.l./il~--':'A\
c'r.~ic
.l.C":'
r> .-. 1.·.. 1
v·'-'"ü.J.
•....:.....G
e=
['
rf" Jr
j;:trotla rla
t
C~.C
r Y' 1r
t:-) :lG1 2. [2:
..•
arkinda
iki elektrot
c~::i\il ise
,prilir
{Truba
di:
~:J"'"
•
_
isiden
çikan
C:Ç1C3
Y2rarlanilir.Elektrik
~Eas:n~3 olusturulursa
erisi:;;
de
ta1
i (..3
ne •~ ~1lK
"1 e ~
:) e-~e
1 l(
i J.L ro -eDUi
.
i.
>02
co"
b)
L
indirekt
crJCl
7.3 6),
Brk (sekil
u arasi nda ol u S tUI'ulurs
b2I1YOS
(c',e ..Jr' 1 "
ni~·.::...,iT'.
Cl."
,. >.,
d:ci
ri
[~rafitten
0retilen
,
vc'/aJ
i;ç
u
:;~eT'e
_
Lt.Li
ve
--,.
,.
1""\
elej.:trik
oc akl (Jri , El':Di..J(SIYON oc c.ld ari
,Al'.K
eei. ' 1-;
~r.
:c i~eKG
''0 1.j... '~'.'L
< y' '-
a d
Cl.u~ "
~~n~ii'• ('~~~•• UA-ll1.rC-i
i i a c-i;.02.". i , iee
.. l'
ele~trotlar3
uv~ulonan
v '"----
~frilim
r..
i-
,iJ G<~l
dG~~k
"
yuj.=sektir.
ark oceklar'inin
Direkt
si caklikta
kali teli
E2."iyen
edilirler.Direkt
yaYLnriji:;:'
e:ri tilinesinde
daha
kUIICln2!1Jl
çeliklerir.;
Erk oCokI2rinin
kap0siteleri
ve
yuLsel-:
terci!J.
1 •. 1500 ton
012-
en çok 30 •.40 ton kapasiteye sahip olanlar kullai;'--:
""ok- o'"'np
dL'~ci;!r
~n (en
"'Ol'1'_ ....•...
1 ton"
0..·1.. trh:l
-,~ k'i~dr
~'---'i-J si' tel
. ~~_Pl'l~
\,
~.i.._c.i
,:,Li_I\ .. ol_d.i.~
\j
1 )
bilir,a~cak
ni ,..,1"
~
.i..-'--
'"
.::'..
_L
indirekt ark ocaklari
Gicsinde
1,ullenilir12r.
gEnellikle
demir disi metallErin
eritil-
7.3.2. }~d0~~iycn 02o~12ri
i °c k 1 i' ::. c i r d
i lei (~rub a (}y r}. 1i rI ar.
Lh d i.; k s yon
Cz e re
ci
"orina 1 bi r tronsforma
G
c;-
törün
1<:.
E :c
f'
primer
s i z ve çekirdekli
i i
er
1{
ocakta ca erimis
s a:r-gi S1 olarak
- 74 -
(ka~all:i) 01~etBli
dü §\.intil e bi 1 e-
,i,~';;:;;;;-·'C~~---·-
>'"
't<'''-''''~'''~''=>i>'-''''''''~
(a)
Indirekt
(
(
feKil
CE}~_
elc~~tl-'ik
sekonder
~)c~ini çt.\/:'t?le:::.fu
sarfl
olarak
ele:kt:c~i}: c~~:ir:lari
ruya
eriTilecek
7.3 : Ark ocakleri
~çinde
lSI
ortaya
[eçEn
ilctken
dus0Ll5lebilecek
endlikleyc:cek
metal
::c\cinden
olusturur.
ôlteY'_1J.2.ti1'
sivi
metal
Isi dotrJcen
çikti~lnd2n,çok
2:~lm,
içinde
dog-
tE~~~ ve
kaynel-:} a:r:iyla
75 -
talcle
oli..:.scn ....
dnmlcir
't' 1 sai,;, (jr.
.h arC'::{e
i
oyni
zarflanda
metol
hc.nyosunda
bir
](6rl:;cr,a
(a) Çekirdeksiz tip
cstar
himi;:;
aster
(
Döküm
a(1;zl
,
,
Eriyi8,in
'<
hai'eketi
pcmpasi
Cb)
(tanelL.]
::::o/,\ut:ilan
Gobin
f;,ekil
Çekird ekJj".
7 ..4: .Lncüksiycn
- 76 -
oCdklari
<_
l
(;i...-l
c-
hbnolli
tipte,
sivi
ictol pTii.~lT S2T[':iniTl
çckirde~i
çevresinde
bir kunal olu~turL~
(~ekil 7.4 b).Cenellikle
hat fr~kon~inda
çali~2n
bu ocoklarin
elektrik
verimleri
daha yukselc.tir.EiJnalli
endüicsiyon oca':\liJrinda çalisnaya
il~=
b,<lörke::i
j:~I,r21i doldurGc,:;:: ]:cc2r b-ir Sl'n GEtôlin
doldu:;,-'vllTl8si
ç'<:c-.r:irc3cJ;:ii veyo
-
'>
-
cerekir.Eu
ve a.siri
ç ci
li
C;
7.3.3.
rnci da)
1.:ip roakler
151tc:a gibi
ceriellilde
eritrrlE: için
ec' Iirler
islerde
tercih
de(il,bckletme
(örnegin
dublex
•
DircI2ç Ocoklori
iiu ccokLurda elE1:trik
aL1.lJii::iiD bir ,jiI'enç üzel'ineen
t'-::eçr.,esi sirasinei.;
olusaD isidan -ycrarlcnillT
..Ji:::-enç ocaJ;:lerinin
uyi:'~lal1ia alaliJeiI'i çok sinirli
olup [c:iellikle
eI'ii-ie .sicaY:liC:~i
c1j.siik l.lalzei, eler için tercih
eoil:rler.Dir(2'.çler
tel olcbild:(
Ci [';ibi , ii;iiiden Y1j}:sek uJom geçirileL
~rcrit
ve silisyu::n
Lorbür çubu'~lCir da }:-ull,:ml12bilir
(Sekil 7.5).
D7777 / ~/! ~7~/
// / / //
/)~
J'?7/70:1
Wrtf{;~~:n.;!~j~/h
Wri _ Tel direnç
i
,
-{j
i
\.
Sekil
7.5: Direnç oc akl c:~>i
- 77 -
-
7.6:
sekil
Eessemer
konverteri
..
ri'T'opena"
..............
1
lr~r:'rpr+-eT'i·
..l._U":''Y_
--..J
7.7:
sekil
r;{
~ ..
_
lrcpenas
ve oksijen
kGnverterleri
pik veya
dökme cJcriiirlLTin
.~. i<onvertcrler
Ji
YODverterlerde
C,Si,::n,P,S
lik elde
gibi
elemc:ntlerle
edilir.Yani
dilEr
bu ocakIJI'da
katl:-::iclar
amaç m~tali
bile::;ir.il.::rindeki
aritilarGk
eritmek
çe-
de~il,
i~2rak çel}
urctriie~'-CtiI'.EonvcrtC're
dolduruICin
sivi nietalin
l (~~ '" V2 y ;; y 0 ~~ Y Tl e b 2 va v eya saf
o k s i j e n {3f 1 e n e rp k i i S t e n ir e ye:
c::liCric:ntle?
}cY.:ilarak Eiderilir.GereLti~ir:de
alô;,i::löma
da
ycpilorc:ik
çeligin
bile~im:i:Ün ayarlanaiii
bu ocaklarin
eegisik
türleri
vardJr. tlk gelistirilen
ocaklar }:dvonin tabundan üfeT}
y.:
i::
i
- 78 -
(?ekiI
le:ndit?:iBe'sseme-~ }:onverterleri
ha
oksijen
Il'i"upenaskonv::rteri
konverteri6ir
C;elik
ocaklarinda
,
eritoe
:YE:Ybin olarak
sig)elip~~k
kesitI
vardir
10 .•600 ton arasinda
edilen
k2pa:;iteler
olust'rtleu
100 .• 150
erenellikle
'-'
Lireç
Tdsi
yari
J
i
(Sekil
teleri
hurda
üstten
saf
y cmd an
oksijen
üflenen
OcaklEri
ür"etÜiinde
bbl~mü
ile
üze riiie
7.7).
(~ekii
7.5. Siemens-Martin
veya
u
olup ...;uni:iriGzde
da-
y aygi n ol ~rLik Lu II anil 82-iln r hs v cini II rii8 tbl
üflendic;i
bir
7.6)
ve
kullanilan
Siemens-!'JBrtin
genellikle
bezik
7.S).0odern
degis~esine
ton
ve diGer
oca1:larin
ratmen,
pik
y~klenebilir,2yrica
katk:d&r
kapasi-
en ço]~ tercih
cra~lndadir.Oe2ta
yariya)
astarli
eklenir.Eu
de~ir
cüruf
ocnklar ser
Dik demirin
(
~ekil 7.8: Siemens-Martin ocati
- 79 -
sivi
OCEoLO
t
Yulu
} ~)lc(? cJcld'ul'ull[0~1,
:liJrLJrlonill;,iJ,-,i
0181';:L
rekliuir,ani2k
t0~ire
belirli
i
P l; 1 ver
gaz
iz
l.uva c.n isi ::il:ip eritme
Si
e Die
co
k
fii'in
y,'):sek
I1;L:d:ün olur.OcoCiii
araliklarla
ali~:r.CenellikJe
y c:rl,: 1:1 (J l' V t: Y cl
hcrn de
C:,
(5r~~tin
yakitlar
Lir
çDli ;rriclsi siJ3 ayda bir)
ocak
kullanilir,ancak
G c k II 1 12
bolgesinde
c;o:::.:incicn
r
i
i 1 b i 1 ir.
iJ
C çi
z
sivi
:y c:: Jr
it
ve
j'c:ikilir.
ris-i'!a rt in oc iJ Jd clri nd D d ô ce re l: ort
c:im
it=erc Ls e c L;ru=~
la
o~u::;an reiJJ::~~iyonlcrla,y(jklene;1
oetal bL:YGkölçüde ari tila:C'2k
çelik
elde cc}ilir.Lurada
c:yrintJlari
v('!'ilriieyec(:'}: bu ari 1:,-:-;a
-\~e ala~l[::le::J
i:;lc:mleri
sonucunca çeliCin
bile:,;irr:i ilc' SlCE}:l::.s-i a) iJ rI il1.i r v c s 1V 1 çel k pot Bl iJ r B a} n r ~
i
7.6. EBvali
Ilavali
olaTale
i i
(alevli)
Dcsklar
fir}:-~:!.-2r dck~::e der:irin
cerd:tici
aYOj'lcii[!;cSlDin
lccda l:ulLinilir.Kapcisiteleri
eCeklarda
Genellikle
kiri:yc.sal bile~iminin
(örnegin
7 .. 30 ton
teUlper
hassEs
döküm) GL:rL2de{Usen
bu
arasJnda
s'b ve 'Uzun bir critr,e
bÖlGesi vardir
(Sekil 7.9).
i:ei_ilc
hurcasi,pik
c,emir ve teri::;er dökörn hurdasiyla
çali.'::iiia da ,'.'cpilabilir.
GCr ve h8V3 k~r:simi
$ekil
Yaki t olarak
kullanilir.
7.9:
Ravali
ocagiii
- 80 -
[eIieIlikle
kesiti
pülverize
J-:j-
!
i
T AçA-
L~
S L'(' :: ) n;i ci
"'i
! c:,,;
E'
(J.
-
,
?
-
malzemeyi
tk 1 yecek
:(~I',/'I.C;{
.:h;:rL'l
or 1 amsla r1
ise
clD(vr11CU
perçedan
b~kl€.diBL
emn 1 Y ECt
B ere i:::li
ve.
'zor18ro~ji
bu
liretmekle
ka
C~
1,
t-
on-
t&~]riöSl
y~*timlUdUr.~azi
tek çôzlim vardir.
sadece
'f\c~: doktlm
2
kUgWrSU2
;:'.;;!6'(jj11(j..ri.i:n
M'
J
L..•.
.~~!.'; beTir1emt'kle1
r0 ,~~
f2
durum-
i.~!evii\ yerl'f1e se\iri.~
hallerde
Böyle
p2trC:SrtJ,.l\
kolay üretilir
olup o1l11d~i9t
<J{7i\}}Y1P,
clDkv?f1cij-sö2~All'5rJ.
bi.çimi ilr-e{ebl1/Tlrok
içif', he!'
ol ericU:J1 1t1111dritlif1k2Df'(J.ncldo'1t"~Mco.k
par-ç€i
t~5E1rlrNo('lnoo
--- ...-'r: 0
açisindan
yöntemi
:7
t(!
i
0'- bi.r-den
..
\!;7,/y.,<]'/li(
V
,
~
,". ( J~
i '
~
~~e:,
i ,,',}:i
V1
~ r.'
;"'::;.';.
v
foclei
i
ve
--i
i ' ~ r_ i J.. r'- ,.-,
·~,·'c..Ç'Li:'C"e.
,
i
vef'dJi'"
seçenek
e..kOf'lOMil
"':r'~.
VJ
()
.:."" y8r}i.'
uy~un1t.i~ull
t..vl.•..•
tl S J
{
fL~
i i-:~'
ve, tase!'lMdct
di1::r.e-tf2.
r-, t ~
l·V-L",-ril.~
f",
cl
ür-Q[im
et tVltrrtt3.! }g~l"e~ ••.••
Ui_
>"i.
t
ELf
~li'
....
i
iCv,-r-~!
!
v··v" ere
Dt(} i~_i
ri
\- .•-
-
~..
b)
Far çan
i
ri
%
es
it ler i
~Enmeiidir.Aksi
~ac2k, ya
h~lde
r·~,LiG k 1..2
n
kalin
d~ herbirinin
c ~ d Ll ~';u k a d 8 r
kesitlerde
e.c-
ya
it
ol
d C :;:,2 ri-
bo~lutu
çEkme
ayri Byri ~~slen~esi
2r 2k
o:u-
gErekecektir.
(
\
r
,
i
i
c) Kalip
ti,,;iriin-
içindeki
yönLDe
tÖ1selerin
d)
halde
luklari
göre
:rii~;rT',1:ün
ianeler
olussn
iç:yaj.:'ids
bEi)
isi
ile-
zayif
~·:2r.c;1 önlem elinfTiBlioir.
oldur-u
köc' r az }.;esit
en son olsrak ketileS8cak
olu~ecakt}r.A~a~lda
için
sirasinda
Liçi~lenece~incen,
olu.':i:asina
13ir nokfcda
;isi
kEtilas~3
yapilabilecek
kesitlerin
tas~r]m
birlestirilrr:elidir.
bu kBselerde
bir
noktada
de~i~ikliklerine
(~~
LS:=:
](
YL:i-'n/l,ç
- 109 -
~J
J
çekce
bo~-
birlesoesini
OI'-
e)
l\ l' ~~K 1 L
qrt
1-,bn'G~;:I1B
1:Ö
e 1e r
;yu v 8 rI at] li
.~~
dik~at
ali,
tiçimlendirilirken
t'2rke(:~'ce3
r-J0~-ljni;}r:;eli
ve
YI
olu~2n
[l;er;'kli
[azlarin
J..
,.'
t;."
}:
~esi
..
"
1 \o
t8ki
son~cu
~asi1
~'5i.;1::'[1311di
'.
Yi
.',_"
(1(,1/0"
k B}
kalibi
düz01t::'C:eler
J
S)
kesitlerin
ecJilTelidir.
i
r) M3çal&~
bu slraGa
5DCEk
.-:;ir
b-J/"r'ccv
E C c.
,'c II re EJ
SlC2k y}rti]m8içat}2~a
_ 2 r . ye rj J J [ii 2 II d 1 :r :
elLeBcak
c n,' Q'y e c 2 k d ij :>::
1t
[n e
ve ç2rpil~a~ari
~~fi,/.i~\: k '~8r1;:lari- En az~ indirilccelici-=-.
(~ ' - • - i ~
0"-,,1,-::;c.Jt'J.
- ?ci re;. c
, '1:
=-:i
-.,
~n,Q~~Qr
_ ...
Ji,
~', j''-'.t-'l-c','d-Ll,eSr.li1
,- ~ T', ":"" ~ '1
k
iJ~.'L:~.
i i
ç ir~ n n
=e
.
'..
'.:..:
co
~.
"'-G,.e~tc_Cen
r b e s t t j z ii} me}' i
L~
e II
5 e II
e
i- ~ '" ~
~0ç.l;""a
' ..
:7: e E
i
h2J
i
1LG}:;:,.
.
ri G e
.•
alin~811cir.vrnegin,
Yc n d cl k
i
t E-~:
E
i
:<l e t; n
me~esi
1Oi'J
~eleriD
,i/3'.~"
,\,.,~
\ '--./< (~'~
'...•
..'.,
scnuc~
211 pt E k
sert,stçe
~cJrrJa SlI'cSJr:=a
f
J-:-
olufEcEk
çErpilca
ve~a
i
s c-
bjzüleiç
ceril-
yirtilrnala_
'. '.'
ra neden OhcS::111 cnlecek
için
are batlanti1o?oa
biçim de::-i~-'i]:_
110 -
B
)
KB
a)
1ip 1ama
Yerel
V'~
rO~cY_IFl
L
;><-
t c:"1
."
rr0rnk0n
çikint}larden
b) Ii<] c'e 1 i n k a li r
raKiminasn
1
'
oldutu
kBdar
k c ~ ay s 1y rJ 1ci:: i } e s i
cr;
kaçinilmalidir.
için
i
} e ter 1
i
e tS in
saf'lBnri,elicir.
," i.
( YI
c)
lcr.çB
b~lCm
y0zeyi
d)
Zorunlu
iki
ayri
ina~alarin
bir
(3
dökcm
biçioiendirili?)~en
alusturmaya
detiLse
~aça
C5ça
düzle::sel
bir
çBlisilmalidir.
kullanimindan
birlestirilQ2ye
kolay
L21ib:inda
kaçiniImali,
çalisJlm31i,
temi~lEnebilsesi
k J 1 ri 21i d 1 r ~
- III -
için
dökümden
yeterli
mümkünse
sonra
bosl'klar
U'2stJr.
Y2ndB,6~k~m
plEnlanan
(cl
-?arçanJn
d0~~lt~E1Er
y6ntemiyle
tretilmesi
tir barça gBr01oektedir.
tasarJmJnca
k~ÇLk
YEpJlan
ile ks1Jpla~ada
J:ulJcn:-:-:azoruiilulu[u
maça
oi'tüc:len
kal/:-
r b)
/ yi
1'lo<%r,,,-,
2) T5Sari~da
15r.1 ve ;yüzey kalitesi
en
cnemli
yön~e~lerin
e~
sullanilan
rclü
uygulanmasini
ictJII}'/{4c!ervL
CICer kalinligi,
uygulanecek
cynar.A~Jri
Kd~lt'it del/k/erin
az
ve
(lada
-dök"i;m yc'r:temini
gereksiz
gerektirecegi
{;~nej:h
/(LJrM
6i'Aj.y,lck+1
boyut
taleplerin
tolerar-3-
belirle~ede
daha
unutulmamalidir.
pahali
Li
V i_~ /i/yinj!
tik
'-,. r~;'VI
~/~
(Ci
ener-
je
f
temIerden
e ve
uyçuSarsma--iJas:i;a
3i'l18
çevirme
en
ve
makinasi
Savurma
u durum
~e x j!
ka-
4
makinasi
Z .
saçlarni':?
'=
b_5.
~ekil.
1
1,;,1
örs
ve
ise
elde
lisan
kaliplama
lameda
önEmii
rece
maliyeti
nimi
büyük
Kaliplamadaki
ede-
emlerinin
ma,maça
gin olarak
kul
Kaliplama
Makinalari:
makinalarinin
bir
açi s in d a n d e r e c e
iJS
garSma
ik
Derecesiz
i
gelistirilmis
asam_a ~rarak
i
i k a ip 1 a~ ~ -
;-gerekse
oranda
J2grecesiz
bos
i
dÜSEY
olmasi
i~st;r-ii
tanimlanmaktadir.
k;Ü
1e
dorece
is
depolama.
vE
lj'Jtay
kalip
Ayrica
hazirmaliyet
d 19 i n da, ger ek
azalmaktadir.
bütün
islemlerCalt
yerlestirme
kaliplama
bölgeginde
llue
göre
Kaliplar
linde
ve
derece
ve
üst
kapama)
yapan
[isziildi'ün
yöntem:
kalip
bir
yarilarini
kisim
(Disamatie)
kaliplariil
;~,'
biçimlEnirler_CSekil.
içinde
olusturyapilir.
~aliplBma
dizilirler.
bdlgesine
( Sekil.
Bu
arka
v2
yöntemde,kaliplama
yüzTe;':'
n:i6didin
sek-
itilereki
zincir
sek-
44)
bitisik
olu~a
45
,
l~\
"l
\
~({
(
.--\ \
\ i.:"
;!
'1tJ"'
! ,)
)
t"
S
eki[
Sarsma
tatilasi
Ors
Silindir
41.
yüzeyine
yüksek
Seki
, . 43 )
savurm~
1
45.
Dökum
is
[emi
Model(~l)
ddkUm
kaldi~IIJrak
hattina
nin
kalibin
Kum presleme
itil~esi
kaFasinin
Sekil
CJvurma
kepçesi
içersine
de-
ve .'<.onveyör gereksi-
Düsey
3.
4.
çg
yu
S2iVU-
IA-
44.
Kalip
hazirlama
i
V 8KL
in
ku tc.:=: li
5)
Dck0m
havc.zu düzenlendikten
SOD?a derecenin Gst yGzeyi
falya ile kaplanir.
ce
(
2) Çok ince bir plastik
}sJtilArek
fOIYE
ffiodelin yi:zeyi kep-
6) Kutudaki
d~~Ece
vakum ka~d~rilip
::c~21~en
la0Jrv
?i)
!.lç~k b:sinç
f0~Y2n2n
s22:l;:::nir
su., bulunan
.
rlJ.ir.
]0zeyi
y~~et212r~~
Tam kaplamasi
~;~ 2u
ve içiiide vakuin boruderece
~e~iide
l1Ez2r18i-~en
birlestirilerek
kalip
~8z]rlenir ve döküm yapil~r.
yerlesti-
8) KetilBs~a
sonr5s1nde
1:aldirildigE'.de
i
ve parça düser.
VBk~rnlu kaJiplaina
)
L
i_3:i
t~rece
i
\
ayiril:~~
- 30 -
kum
y5ntemleri
vaku~
cegilir
'~---r--'"
~-_
,-..
~ /J LJ {;;
uez;- TiM
-<>
,.,.,
C!
;iii;:
.--------.---- -i Ee//i/j)r'
..
ve· t:A/s tiC- L Li ii /1J'J I1J
D {:;L t;ÇeGL /
i ol
,-.
i»
!
~
(
ci
(~LN/j:
2h:}; ,.c(jj1~(
,
/1.-1
E !. 6 t:/
v'
v'\ ,
~
;;ri'
•...-
e(g
:z:
cl
",'
,'~>
i~
-
ii
.•.
.:. f-S
r'
'
i·
i.
....J:
Y(YA
P i
Pll
E
çiN
i. sri
(N
iP
KA,.
TAN
.1
C
.~
(
K
i<
f i'i
I KAR
tl'i
i<
CD
\
/':1
.5!
ci
~
~1~Fri,\KT(R
N
..,
00
E C
L.
f
<,
.
.'/i!i"
~
lo,
,
(j K
H
q. i N i ri .
U ili
H/\SSAS
5
i
L I N
(II
'0J
('i
V0'i
~_
(L
SF.
<
K IJ M
Ri
i L E
"C1Al
[JOKU/,IU
YAPiLiR
P " r, C A S
!',
i
S
t, L
H
A N
i<,
I No
i,.
i0
çÖz
~
-:--_
\~,:
001\ Li ~\
,
.,.
e
'\:1ç
«
'
... __
'
\
•
LJ
LS/ ...
\
\
~\.{
--
.J, .il·
i'
j
.
.
l
f l
...'
,
~.
i
LLL
t:.
L ,:
1,
i ~
r~f: F f,
n~H,~,
k
t\
i
,
~,,'-
,.\<,'
G ( f L tl i~j
'i~. R 'r t.. ci 'v
rJ1!~c'S
,~.~.~
~
o,~
re,'
[:; i ,
O-J
:.':
~ L
f\i
F(
ci
."1
p
~.iA
[.IUE
isl!11
15
~
l
i~ ~ L<lilR
-
-
1.<1S ".11>'
---j
lll'"
.~C)
E
\~
URl!
hi
i<,UlV}jV
i)
,~
A .
li.
iii
[
i)
/j
ci" 11/,/
r
rJht;~·;
'\1~
1-
ç i
(.·--:J
i r..
i- l.,k'"
.1.[.111.....1
~.'
. ~"'.~:i,
Li
t(AlIP
" i
•• L(;UfSI
H i
P h ~
1.~~""j.H
" nt i\(~~ t
hJ.J
J(
LL
lt y_t'
[ii L Rili
j
[[~R~i<'
OI;,ARI
I" i R
... i iI:'J
,\ll')I)[ll
hi
(:.11'
/
i S )[
(! (iK
lif
~J
1,1
i
i
"',
t
Lk I. N
K I1
J
0"( 4 IHli. U [ i" ri L iL
i S TE i,' F. N k E f ii , " LI. Ij
1.[
r
J
\
~
"iJ1Ul.U't
~( II ,,' i. I G
L
J
~i(i
LJ' ~
J)11\
,'-\.
K
\, __./
j",~
\
/'l',L
RI
J) '"
ll.:'t,<.!4
~'r;
Ü;.s
\tt {
"a-",I'.~\
o,,
YERLE
::;:::/'<.:.c,
is\
i • "f. ~
..••.
.'.'
.
<J
.'f . 't.. ~
"
1
'''"':1
i 1/
0',
i··'
,';i,:"
il i"i L H~ ç..
R •
o AI/Al" U ••
lltJ
~. _
~.~~f.\)
i
r::~
__jJ
Z [
i N I R
~ )~.\.j. (~~?~ . ~
'" ..
~;iq<4\<',())r
\i
:/1111"'
~r;
o
D
IJ S IJ LLE
IS1E/'i[H
__ J...;,:/
r
c.
J
l.iiii.I,J
;~~l
"CJ[)
liiflILAHt.K
DO>:L)j,I..
Kt.lIP
.. 1./1,;i:.l.SI,'
~
K"eCiKLU
i' '"( VV\
f U~KI ç;,ll
I ~ ((,
~r
ii' ()
r. rf.::;i~,
f ~i' rn ri i"
i'
OI\LoinllIR.
III
I
rlrc~
YAK U'"
"ALir
IÇIN[
15111t.M/S
>~~J_r::~
(t:i,~
.('i'\'
. '.'
8J..
:.\....) ~(~~.,.\'(.,,~).
1~'~).:,\~
~
:z
Cl!
i
il
.
10'
Vj -, ~\,'
li")
;.(~
S
;:v
H ,'l. S SA
_______
r'
O
~
•••~.~r-'-'
vl
ILA
:6 ( s L E
-<
['1
i
rj E.R E C' FL
f:\.r-~'I,
~-
-=1 ' •"----
\i[DON.
~()()[SII\lN
NDAN SONRA.
>.iO"",lERERiTii[
'.'
,,~ y, C' I S A
K ~
K .
N
+>
.
(j)
'ui;,JIJ,ASI
,t.LIP
I""·
1,\
Jt
:OJ
;.:
. ,
1
..•.
:l~J®
\VJ,J? ..~
xo
eJ"
\
...
Eoiil/i.
mo~d'p.Q')
~rQ('I\'r
'-
, )
":,'
(/ \~\""11;'
'"
...•
j
..
r
D
(8d~PCe
Ci
) -,~--
F<
ii:
i::i
r
/,
t~jh __
'"
_.~
O,:EL
".tlllPI.lAOOC
K...IIILLI.F H"-5<,AS
riO~UfJ
cl
IL F. DO LDURULUR
\j\iÇ?rlr
'liiri
\ \'
Zrtlif<1:<J
\
L 'ÇL\?
OIUIoI
\.ri
i
(OW;;
(TFlAFiii.i.
•• ElhL
,"ODlCl
SA.l~If.l1
GECIRILlf1
[LIR KiliF
i( All
')..,
'
C=.__-=:1
f·
...
--<
L
..,,---.-. -
/
pc-
)F~(tJCD
r0
\
"
\
'""
.... :~.~-~
o
.
i
v'
o
Jf,'\
..>-..();,'-{
C
l
J..
A
~
o ri",
,1.,"
;..
i
t..
'"
i
N
li
i
~
~j
Ii.l
f
H
hi
U
lt. i)!iIH
AL
TE,i, ~I'
}
CD iK:: DEReau'~LiFt:#iA.
•....
YONiENi
,-
Ii
,ÇA _
il'rOlGf
fOr/fl
PA 12ç,;..,
SI
®-.J; md,;ff;
i
. ''''';,
..~;/
~'"0~}GY~fcm'Cic'i
'.....
, ::-...-:=-~~-.~~~--'"f'/i~;.L
.
~~/"
i.
U...•f- .i:Pltbrn
I!QZlr(a'7
mllS/ :-
"
\
-
k
ünde
~
TPtLP-.-fL\
TIPLEK!
( PrD+~D r.
Se)ahuJ;; n
i
t{~I'.J--etCi)
Talas kaldirma islemlerinde
talasin Is parçasindan aynlmasi, islenen parçanin özelliklerine ve kesme
kosullarina bagli olarak fukli bIçImlerde gerçeklesmektedir. Genellikle kesintili (kirik, kesikli), yapisik
(sivanmali) ve sürekli (akma) olmak üzere üç ana tIp talas vardir (Tablo I) (SekilI).
Tablo.
Malzeme
i-Baslica talas tipleri
Kesme hizi
SÜDek
Cv)
-.;,
YUil k (e
Orta
i Sünek
Sünek
Gevrek
Düsük
i Yüzey düzgünlügü i
t~~
.. l:ji .
Kötü
Kötü
J
i
IYi
Uygulamada yukarida belirtilen ana talas türlerinin disinda Isleme kosullarina (kesme hizi, Ilerleme
deger~
kesme Sekli
derInlig~
talas açisi vb.) bagli olarak ara talas formlflI! da
talas fannlari
2'de görülmektedir.
_ ortaya çikabilJnektedir. Bu ara
,
~.!fle
~azalmaktadir.
fJ.....
ig·li:
~~{-
=
~i~:~
roi
- seklinde
.100
Sarilmis Paiça.
Pa,ça
Uzun
X
Sinirli
10
30
Sar
B
Uyg
emt
i.Jmis
100
60
3Degil
Uygun
Uzun
Xarisik
Uygun
Uygun
Deg
i!un
.3
Bant
i Spiral
i C'4U:
.
Spiral
oô
O
6 i'v
(1i •,,"
r.•'~
tii-
~
._ •. [
4&b...;""
.J
tJ&
Sekil 2- Talas fünnlan
ci = Talas hacmI faktörü
Ct = YiniN!
V tm = Tabakadan talasa dönüsen talas hacmi
Vt = Kaldirilacak tabakanm hacmI
C
.
J
It-->L EfZl
L
2)
SÜllekmalzemelerin yüksek kesme lim ile islenmesi durumunda ortaya çikan sürekli talas, bant,. karisik
bant ya da seyrek doIamh bant biçiminde olabilmektedir. Bu sekildeb sürekli taI~ serbest yüzeyin
üzerinden geçtiginden kesici kenar üzerinde tahribat olusturmakta, tezgahin çesitli tertibatlarina ve is
parçasina sarilarak Islenen yüzeyi bozmanin yani sira, ayrica operatörler Içinde tehlike olusturmaktadir.
Verimli talas kaldirma gerçeklestirebilmek içIn zararli olan bu sürekli talaslar, basamak (veya oluk)
seklindeki talas kirma sistemleriyle ya da talas kinna plakasi içeren mekanik talas kirma sIstemleriyle,
pek çok yarar saglayan kirik talas sekline getirilirler (Sekil 3).
Sekil 3- Talas kirma sistemleri
a) Basamak seklinde
1- PIaket, 2- Talas kirma plakasi
b) Mekanik
, Talas kuma basamaKl3Jill boyutlan
70
-suç.yaricapi
4.49a
Derinlik
10
ss8,5
65Sekil
rss,s>
(mm)
Ma1 z erne;
k.a.pma
7,5
0,4
- Sekil
0,5
0,9
1,2
0,7
0,7
7,5
0,5
4.49b
U,)mm
s<basamagi
Q,silerlemeYELgöre
5 smmn tb genisiiqi
- - b. MekaDik tafaS kuma sistemleri. Bilhassa döner plakalarda uygulanan bti sistemde, plaka üzerine yine sert metalden yapilan, alin yüzeyi egik bir taIas kirma plakasi konulur (SekiI 4.48c)_
Plaka, talas yüzeyiüzerine
sikilarak
(Sekii 4_S1a) baglanir veya
sikma tertibatina
lehim (S!,=kil 4.51b) yada perçinle baglanmis durumda (Sekil 4.S1c) bulunur. Sekil 4.51a'da:
l-plaket,
2-talas kir-,
ma plakasi,
3-köprü,
4-cIvata,
S-takim,
6-alt
destektir.
Birinci
sistem
çesitIi
kesme kosullarina
göre ayarlanabilir.
Ikincisi ise
ayadanamaz;
ancak sikma tertibati
ile tek parça oIdugundail kullanipa bakimindan daha uygundur.
(a)
7
AK
l/v"1
6EOjVjE/j~/S'j
·:<
"'"O:
-iL~ o'
p=
Sekil
Tek
a§izli
ortagonal
-=:
cj O
J(
~>
m o;C; /
ci
ClL;1Si
SIZI
er hJctl
ei S)(bo f
t
ci
~.
·takimin
i~L) a C; )
(a)
(b)
görunUsü
.~
Gen e 1//'t/~
Pozitif
talas açisi
ve negatif
)
() ~ ) Pt
t tP~)
(a)
~)
(b)
TALAS
Sekil
Talas
açisinin
etkisi
/
1.Paso
Z. Paso
3.Paso
u
(a)cl.s-er;e!
i
{Orn.
1.Paso
Z~Paso
3.P3S0
(a)
\!
i
. ---...i \i
i-
/O'JaçF
1
i
'll \
\
b) Alin. -t.()yn~
T )
.5
(i/cy/eme ) ~
/ C.I!c7 A. ~
70,q" i
LI'
j
mm/ t;i})
..J,
,,"Yi
__ l '
,..,.., /
3-};';1:.
(Je:
v. )
1")1,,.,7/lel.
,-j
J.
)
2. TALAS
KALDIRMA
YÖNTEMLERININ ESASi
2.1- Talas Kaldirma Yöntemlerinin Sistematigi
Talas kaldirma, ucu (agzi) keskin bjr takimla parça üzerjnden malzeme kaldirma islemidir. Bu sekilde kaldirilan
malzemeye
talas denilir. Talas kaldirma islemlerinin sjstematigi,
takim ile parça arasinclaki izati hareketlere,
takim ucunun geometriSine
ve takimlarin kesIci uç sayilarina göre yapilabiljr.
_
a. Talas kaldirma jslemi, takim ile parça arasindaki iiafi
hareketlerin
bir sonucudur. Taki m ile parça arasinda kesme (veya
~na), ilerleme (veya avans) ve yardimci (veya ~ayar) olmak üzere
üç türlü hareket vardir. Kesme hareketi esas talas kaldirma hareketidir. Ilerleme hareketi, parçanin uzunlugu veya genisligi boyunca belirli bir kisminin islenmesini saglayan harekettir.
Yardimci
hareketler ise, takimin parçaya yakb.sma hareketi, ilerleme hareketi bjttikten sonra takimin baslangiç noktasina geri getirme gibi
çesitli ayar hareketlerini kapsar. Genellikle kesme hareke~i dönme
veya dogrusal, ilerleme ve YdjJuuCl hareketler
ise dogrusal hare. ketlerdir. Bu hareketlerin
parça veya takim tarafindan
yapilmasi,
çesitli talas kaldirma- yöntemlerini meydana getirir. f4i bakimdan:
Tornalama isleniinde (Sekil 2.1), kesme hareketi parçanin
dönmesi ile elde edilir. Takim, ilerleme ve yardimci hareketlerini
yapar. Sekil 2.1 'de: a-boyuna. tomalama, b-alin tornalama, c-fatura açma, d-form takimia tornalamadir.
Sekil
(d)
Cc)
Ca)
2.'
lornalama;
c)
Fatura
a)
Boyuna
açma,d)
tornalama,b)Alin
Form
takimla
tbrnalama
tornalama
25
i
Frezeleme
isleminde
(Sekil
2.2),
kesme
hareketi
takimin
dönmesi
ile meydana
gelir; parça da ilerleme
hareketi
yapar.
Yardimci hareketler
ise parça veya takim
tarafindan
yapilabilir.
Sekil
2.2'de:
a-alin
frezeleme,
b-çevresel
frezeleme,
'c-form
frezelemedir.
v
~'
~,
iC.-:>
(a)
A-':- .~
u
I'
/
~.
'---_ ,~~
~
'."
Sekil
2.4
Vargeiierne
~
C,
i}
(b)
a)
ve
planyalama
Vargelleme,b)Planyalama
,i
,
Sekil
2.2
Frezeleme;
c)
Form
a)
/:::-1
(CL
(b)
( a )
Alin
takimla
frezeleme,b)
çevresel
trezeleme
'
.--, " '.~,~';y-
\#]
Jn'
i
!j ( a )
i
/
i
(ii
i
.
r
y
D"ILi
( c)
i
iiJ!
d
(d)
.1,'
- i·"
.......
V ..
"""'t ..:.'"
.....
....
,
' •••••
',',',',
..•••.•
.'
••
'
,','.'
c)
'Raybalama,d)
a)
Delik
Konik
delme,b)
rayba
ile
Delik
·.1
>i
:J
j .• : ..••.•
......... '-"':::~'1
.-'
t····
,"
~
; .'
i
genisletme
raybalama
Vargeiierne
isleminde
(Sekil 2.4a) kesme,
parçanin
dogrusal
hareketi
ile gerçeklesir.
Takim,
kesme hareketi
sirasinda
sabit kalir ve kesme islemi bittikten
sonra,
ilerleme
hareketi
yapar.
Yardimci hareket
yine takim
tarafindan
yapilir.
Planyalama
isleminde
(Sekil 2.4b)
kesme,
takimin
dogrusaJ
h2reketI
ile meydana
gelir. Bu süre içerisinde
parça sabit kalarak,
kesme islemi bittikten
sonra ilerltCme hareketi
yapar. Yardimci
hareketler
ise takim
tarafindan
gerçeklestirilir.
aya r
'.
~d
".
>~.'
(~ '.
ii)'
Tr-~~
ç
ri,i
a.
,:
I,
~--
i
,
;;
-
,
':'",
i
';
.1
(e)"~/·
.....
··.u~ ...
(g)
. (f)
Sekil
tiJ
·l
w
...
!
U"I
r
'"'iT
~~
L
"
isleme;
•
.'
~ .••
( d)
Delik
'.'
E'J~\
u
1111
,~----il)
2.3
, ..
tu
i
Se,i!
i
~:
:: •.
,.,.
'. \(;"
C~V
L'
i
1 ...
~-"-"""""I~'-'
(CI»:~
------
-
..
i··
.
(.•...
::.y<:::
•.•.
(b)
: ;;)
' . .:..1
'-'''C •.. \
v
r-
"j
(b)
( a)
Delme
isleminde
(Sekil
2.3),
kesme
ve ilerleme
hareketi
takimin
dönme ve dogrusal
hareketi
ile olu'iturulurken,
parça
sabit
kali r. Sekil 2.3' te: a-deli:,
delme,
b-delik
genisletme,
c-raybalama,
d-konik
delik raybalamadir.
c:;>
'r-tJ ~
t·..
i· ~·.:.·.-.t-ri
.
'~
r--EC~IU
~_i
trezeleme
~ •
2.5
Taslama
yöntemleri;
a,b)
Alin
taslama
c)
çevresel
tasiama,d)
Punto
e)
Puntasuz
taslamaif)
Iç
taslama
g)
Planet
iç
taslama
(a,b.c-Satih
hareketi
ile
taslama;d,e,t
arasi
taslarna,
,g-S'ilindirik
taslama)
Taslama
isjeminde
(Sekil 2.5) kesme hareketi,'
takimin
(taiin) dönmesi
ile olusur.
ilerleme
ve yardimci
hareketleri,
takim"
veya
parça,
veya her
ikisi
tarafindan
yapilabilir.
Sekil
2.5 'te:
a,b-alin
taslarna;
a,e-çevresel
taslarna
d-puma
arasi
silindirik
dis
taslama
e-puntasiz
silindirk
dis taslama
f-iç taslama
g-pJanet
hareketi
ile iç taslamadi r.
Ayrica
delikler,
kama
kanallari,
profilli
olan broslarna
ile açilabili r.Burada
takim
hareketi,
dogrusaldiL
( Sekil 2.7 )
Yukardaki
sekiJlerde
v-kesme
hareketini,
u-parça
eks~nine
veya islenen
yüzeye
paralelolari
ilerleme
hareketini,
z-parça
eksenine
veya islenen
yüzeye
dik olan
ilerleme
hareketini
temsil
eder; kesik çizgilerle
yardimci
hareketler
gösterilmistir.
Tornalama,
trezeleme
ve delme islemlerinde
kesme hareUeti ile ilerleme
hareketi
ayni zamanda
yapilir.
Vargelleme
ve pJanyalama
gibi islemlerde
ise, kesme
hareketi
bittikten
sonra
ilerlieme hareketi
yapiliL
Bu bakimdan
birinci
gruba
giren
tornalama,
frezeleme
vedelme
islemleri
ikinci grubu olusturan
vargeJleme
:ve
planyalama
islemlerinden
daha prodüktifti
r.
Talas kaldirma
ile döne! (silindirik,
konik herhangi
bir sekil), düzlemsel
(düz, egik, herhangi
bir sekil)
yüzeyler
islenebilir
veya vida, disli çarklarin
disleri,
kamali
mil ve göbeklerin
profilleri
açilabiliL
Vidalar
tornalama
(Sekil 2.6a,b)
veya hez.elerne
.(Sekil
2.6c);
disli çarklarin
disleri
ise planyalama
(Sekil 2.6d) veya azdirma denilen
frezeleme
(Sekil 2.6e) ile açilir.
(a)
Sekil
2.7.
;a,b)
Iç
broslama,c)Dis
broslama
Tornalama
ile, silindi rik (iç ve dis ), konik, döne! herhangibi r sekil, silindi rik ve koni k elemanlarin
alin yüzeyleri,
vida gibi yüzeyler
isleni r.
Frezelerne
ile, düz, egik herhangi
bir düzlemsel
yüzey,
ka, iial, T kanali,vida,
disli çark ve diger profiili
elemanlar
islenir.
Delrne
ger
ile,
silindirik
"
vekonik
Planyalama
ile, düz.' yüzeyler,
pufilli
elemanlar
islenir.
Vargellemc
L
Broslama
(c)
ile,
düz yüzeylerin
deliklerin
islemeleri
kanallar,
disli
ve kanallarin
yapilir.
çarklar
islemeleri
ve diya-
pi Iiir.
i'/
J:t}
lemsel
,
u
G
(b)
çok produktif
yapilan
kesme
i
,(---
[ii
yüzeyler,
tarafindan
-'""
ici
~,-~~
(d)
Sekil
2.6
Vida
c)
il~
(e)
ve
dis
açma;
(rezeleme
ile
di~
açma,e)
ile, silindirik
(iç
vida, disli çarklar
ve dis),kanik,
düz ve egik düzve diger profilli
elemanlar
isleni
b. Kesici ucun geometrisi
bakimindan
talas kaldirma
islemleri,
kesici
ucun geometrIsIbelli
olan ve kesici
ucun geornetrIsi
belli almayan
olmak
üzere
ikigruba
ayrilir.
Birinci
gruba
tornalama,
frezeleme,
delme,
planyalama,
vargelierne
ve braslama;
ikinci gruba ise taslama,
hanlama
ve lepleme
gibi i~lemler
girer.
Esasen parçaya,
kesici
ueun
geometrisi
belli
olan
isleme
yöntemleri i'e sekil verilir.
Kesic;i ueun geometrisi
belli olmayan
islemler,
parçalarin
yüzey kalitelerini
iyiltistIrmek
için uygulanir.
Bu nedenle
bunlara
nihai talas kaldirma
islemleri
de denilir.
(b)
a )
Taslama
yüzeyler,
a,b)
Tornalama
vida
açma,d)
Azdirma
ile
ile
vida
Dikey
p)anyalama
dis
açma
açma
c. Taki in larin kesIci
uç sayilarina
göre talas
kaldi niia is2.U, iki uç lu takimlarla
(Sekil
lemleri,
tek uç]u takimlarla
(Sekil
2.3a,b)
veya çok uçlu
takimlarla
(Sekil
2.2a,b,c;
Sekil 2.3 e,d)
yapilabilir.
Genellikle
uç sayisi
çogaldikça
islemin
pradüktivjresI
artar
lerinin
Yukaridaki
açiklamalarin
isigi
genel sistematigi,
Sekil2.8a'da
altinda,
talas
verilmistir.
kaldirma
islem-
i
J
•
3_ TAKIM
MALZEMELERI,
PARÇA
KESME
3_1. Takim
sivi ;~ARl
MALZEMELERI,
Malzemeleri
3.1.1. Özellikleri
ve Sistemaf,gi
Parça malzemesine
nüfuz etme, talas kaldirma
sirasinda
olu'::'
san kuvvetler,
basinçlar,
darbeler,
isi olusumu,
asinma
gibi ,olaylar
,ve ekonomik faktörler
göz önüne ,.Jinirsa, takim malzemesinin
'sahip
olmasi gereken özellikler
asagid;:- gösterildigi
gibi siralanabilir:
,;)
- Yüksek
egil me ml'::ivemeti,
- Yüksek
slcak!ig1
Kolay isleneh:m
Ucuz ol m fi::;; ,
zeme3i
:isinmaya
ve
basma
karsi
mukavemeti
ve tokluk;
dayaniklilik;
..,
:;5i;
Günümüzde
LL;m bu özelliklere
sahip olan bir takim
maI-:-:;>0
yoktur.
Senellikle
yü,~sek sertlige
sahip, yüksek sicakliga
veT;?"}
kar il mukav2f).::rleri
dusuk"t,r
islenebden
ve· pahali malzemelerdir.
/.:)
-~.Üinendisl:i!:;.
diger ,rcd~:~m.2..'
konularit-Ja[ze:neie.:ri
oldugu egiline,
gibi bu basinç
hususta VeU\ifL.
da önemli·-:;:
J.'-!Lj ddya
dayafkh
ele:e:';.'~.'.·.'."
•.•
olan, ve ril;!1 ise gö re bi rbi rinr zit _ol~n t.e_knik ve .ekonQrni~ kosul-::,J
'._j.'
lari bag(~,Jjtiracak
sekilde,
: a~im malzemeleri
en \~gun t.~kim. malzem~sini
asigida gosrerilen
faktorlere
i
, . b'l If.
landl'/:1.
Kimyasal
se~,me~~ir~~:(~:,.;)
gore sinif-:-!:!,J
:<>'~1
i
bilesime
gÖl{:
:Karbon
çelikleri,
JC:'"-"~
az alasimli
çelik-,'...~
alasimlar
LL; hiz çelikleri
(stellitler),(yüksek
sinterlenh
alasi~ Iiis'karbürler
çeUlçler), _demir
(sen: olmayan
metaller), metalik-':'1
sera-A
mikler, elmaslar
ve abrazifler.
:arbon çelikleri,az
alasimliçelik:-~
...•~
ler ve hiz çelikleri
takim çeliklen
grubunu olustururlar,.}:$,~;j
.
r'
u
al-ir
ak
i , ve
..·:~:t';:;4
",.\,,~
",illsc gore. t~tet i~: r im çe l'kI'
i en, ste Il'lLer
sert me-.''<1}:j':;;<i
.
,:j~·'i'-·'
taller; me~a1ik olmayan
malze~eler.: .-8era.mikler,
elmaslar,~braz,I.: ....
f7-~'ic.\ii
ler. Meralik
t~kimesasindan
çelikleri olmayan
demir esasindan,
st:iiitler'Y~~l~Bm
sert
metaller gr,uptan
ise demir
malzemeierdir._.Ayrica,::~:,;~
takim çelikleri
ve stellitler
dökme, sen: metaiier
de: sinterleine,,+:_E~
••••
yolu ile elde
'
edilirler.
v
-:
"o
,-
~
.,,~.
~>~~),A'~f.,:',ri~
">'::o'1;~+;~~t~
' ; .... >'\"~triQ~b
\
.=;~~·~~·i
_'~~":}~4
'~'1
~jt'J:~
(-'~:O-I?
:~;~~,~:r~~~~)i
H<~.\i:}~
·i.~:;~~1~1
Sertlige göre.Sertlestirme
yolu ile serrliklerini
takim çelikleri;dogal
sertlige sahip olanlar: steJ1it1er,
ler, seramikler,
elmaslar ve abrazifler.
kazananlar:
sert meral-
tmalin sekline göre .Yekpare (kesici uç ve sap kismi ile
birlikte): karbon çelikleri, az alasimli çelikler ve kismen hiz çelikleri; kaynakli (kesici uç sapa kaynak ile baglanmis):
kismen hiz
çelikleri; uç seklinde: kismen hiz çelikleri, stelliÜer, sert metaller
seramikler ve kismen elmaslar; tane seklinde: kismen elmaslar ve
abrazifler.
Mekanik özelliklere göre: Yüksek serrlige sahip, yüksek sicakliga ve asinmaya dayanikli olanlar ve egilme, basma ve darbelere mukavim olanlar. Bu açidan takim malzemelerinin durumu Sekil 3.1 'de gösterilmistir.
'
Sertlik
veya
asinma
mukave-
1.Kirbonlu
2.Hiz
meti
3.WC
4.
veya
az
alasimli
çelikler
çelikleri
esasli·
karbürler
rc esa;1i
karbürler
5.Seramiklu
Mukavemet
Sekil
3.1.
Takim
malzemelerin
mekanik
veyatokluk
öiellikl8ri
.-" - )(i
r)
(i
3.1.2." Takim
Çelikleri
Bu grubu olusturan karbon çelikleri, az alasiml! çelikler ve
hiz çelikleri serrliklerini sertlestirme
yolu ile kazanirlar. Bu neden-o
le bu malzemeler için önemli olan sertlestirme ile ilgili bazi kavu
ramlari hatirlatmakta
fayda vardir.
76
süneklilleri
artar.
ile ilgili bir diger önemli
kavram da kimalzemeleri
Kizil sertlik,
tai~~~~~esi~J~c~I1tln,
kizil sicakliga
zil serdiktir~~<!-lde,
k~~~;:!\e kabiliyeiini
kaybetmedi~ini
gösteren bi2:~
liktir.
Baska bir deyimle,
kizil sertlige
sahip malzemeler,
yüksek
--sicaklikta
dahi sertliklerini
kaybetmezler.
Dolayisiyla
bu malzemeler yüksek kesrn'e hizlarina
sahipiir.
Serdiklerini
sertlestirrne
yolu ile kazanan
takim çelikleri,
kizil senlik
özelligine
sahip degildirler.
Bu nedenle bu malzemelerin bilhassa karbon çeliklerin
ve az alasim]i çeliklerin,
çalisma
sicakligi ve buna bagli olan kesme hizlari düsüktür.
Takim
Çeliklerin
alabilecegi
maksimum
sertlik
k~.rb_on__miktarina
baglidir :-Bu baKimdan' ~ncak %_ 0,3 'Ün-usrui1aeka.rbon
iS,~~~ çelikler sertlestirilebilirler.
Karbon miktari % 0,3 ila % 0,7 arasinda
olan <,:e
liklerin
alabilecekleri
maksimum
sertlik, karbon miktarinin
artfIlasi
% O,55 ila O,7 arasinile hiz]i bir sekilde artar. Karbon miktarinin
da olmasi halinde senlik
maksimum
bir degere
ulasir;
%' O,7'nin
üstünde
oldugu durumda
Ise bir büyüme göstermez.
/
3.1.2.2. Karbon
(Alasimsiz)
Takim
Çelikleri
i
En eski takim
malzemeleri
olan karbon
takim
çelikleri,
karbon
miktari
%0,6 ila % 1,4 arasinda
olan, ergime
kosullarinin
daha iyi kontrol edilebilmesi:
için küçük kapasiteli
ejektrik
firinlarinda ergitjleri. ve -vakum kokil dökürri ile yani itinal! olaraL imal
edilen karbon çejikleridir.
Suda sertlesti rilen karbon taki m çelikjeri, , RC =58._.64 ara--)
sinda sertlik
kazanirken,
suda sogutmanin
tüm menfi özellikleÔne
i
-<;de sahip olurlar.
Yani sertlestirrne
esnasinda
sekil bozuklukl'§'fi
beydana
gelebilir.
Maksimum çalisma
sicakliklari
200° .•. 250
~inda ve 10 m/dak'lik
maksimum
kesme hizlari vardir.
'i
-~
\.
!
~--
78
DIN standartlarina
-"
C125W1,
.;
,
,
'/
karbon takim çelikleri
CIOOWl,.
seklinde simgelenif.
AlS! ve SAE'ye·
göre bu çelikler
W (water
hardening
tool
steeI) ile gösterilirler.
Karbon takim çeliklerinin
en büyük. üstünlükleri;
kolay islenmeleri
ve ucuz olmalaridir.
Günümüzde,
sanayil~,s,mi.s ,ül1.elerinde
bu çelik-·
ler hemen hemen hiç kullanilmazlar.'
.. ~.
iCllOWI,
i
-.
ara);
y
göre
C75W3
\.
( i\)<~t~~~
i\9/ô '. ····{;T~&j
-' >:::;;:,.~<j
..
,
__ ."',::h-4'\.:-1~~:-'
'-'
.. ~\.';':'
•....... '.
3.1.2.3. Az Alasimli
Takim
Kesme
iyilestirmek
özelliklerini
o- _.\.. -.4.'"~
,m;;,i
Çelikleri
" "-041
.-.~-- •..
:'. -"t-::~;/-~~~~
"'-'.',
'" J
amaci
ile,
karbon
takim
'''<~,>ji
çeliklerine
az miktarda
bom
(Cr): vanadyum
(V). [U~g~ren '(W), ~.:-f~;
molibden (Mo); manganez
(Mn), gibi alasim elementlen
ilave 'edi- '_';~11
len çeliklerdir.
Alasim elementleri
bu çeliklere
yag da veya' havada'·'i.,;;~;,:;';-,
ser~iesme
olanag.ni
sag.l~il'H.
Bu bakj-09an
~uçe.likler
yagve:~ava,~!<0F-i
çelik;en
olmak uzere ikiye ayr.ilir. Yag ~~li~len:
(% 0,9 ... % -1 ,45)_~:;J
C, C,00 ... %1,6) Mn, % 1,00 Si, (% 0,50 ... % 0,75) Cr, (% 0,25 ......• ,1
% 1,75) W, % 0,25 Mo; hav<i_çelikleri:
(% 0,7 ... % 1,00) C, (% 2 ... 3)
Mn, (% 1. .. 5) Cr, % 1 Mo içerirler.
Yag çeliklerinde
serrlestirme
.J
esnasinda
azda olsa sekil bozukluklari
meydana
gelebilir;
hava çe-' ,- ';'.. 1
liklerinde ,ise bu olay görülmet:.
~
::~':'l
Az alasimli
kim çeliklerininkinden
o
'0".,1
takim çeliklerinin
kesme özellikleri,
karbon
ta-'~
pek farkli degildir. Bunlarin çalisma:sicakli-.
~,"'-'<
~~
".'
gi 250° ... 300C'yi' geçmez.
Sanayilesmis
çOKözel maksatlar
için kullanilir.'
3.1.2.4. Hiz çelikleri
ülkelerde
bu çelikler
ancak
,:;'
.
(HSS,sS)
\
i
Hiz
çelikleiI
(%
1) __% 19) \volfr:im
(W) ve % 4
ren yüksek alasimli çeliklerdir.
Pratikte
çok kuiianilan
rin özellikleri
asagida verilmisTir.
Karbon
miktari,
Alasim
miktarlari,
Çalisma
sicakligi,
Se rrligi,
Re:
Kesme
hizi,
:0,6
%
%
... 1,6 ~f.
Co
Cr
2 ... 16
4
Mo
600 Le kadar
oC:
62 ... 65
m/dak
HSS (High-speed
:
raol
V
30 ... 40
steel)
veya
1,4..:5
O ,7 ••• LO
yJ
_l
i
_·r
i
i;'~'<,- ~
1_
SS çeliklerI
olarak
biii-t:~;~%fd~~'a
nen bu
.standaItla~!r:ia
g,öi:.;;
sIr~gel~me.
cet~eq7~::-~i~~~JI'
SAE
3.i'.d
estandartlarina
veçe!iklerin
kullanilmaD1N
gore
..alanlari
hiz çelikleri,
C~tvej. 3..2""'te
sirasiyla
gosterilmistl:.
T ve Mt,a,rzi.
ile, AI.SI
simge-,:J?(6f~i10'
'~ve.._[;~.~.~.,:.,
..
~:
..~..,~
...
;.tt..y.
lenen tungsten
(wolf ram) ve molibden esasina
dayanan
iki .gru~a~§~~'i~~;:;'iJ
ayrilirlar.
Bu iki grup
daha ucuz olmasidir.
arasindaki
fark,
",.·"h~
M grubunun
T grubuna'gö~~::~I&;r1!fi
"':;~~J
">ç%~
,
Cetvel
3.1 DIN Standardinagöre
OHI
Standardina
göre
Malzeme
Simge
S-Hiz çeligi
S 10-4-3-1
Raxamlar
_
S 6-
3255
S
18-1-2-5
ni
3257
S
18-1-2-15
Örnegin
,s
3302
ve
80
5- 2- 5
V, Co
18-1-2-10
yüzde
i
I'
göstermex
tedi
S
S 129-1-21-
3346
S 2-9-1)
G-?-?-
3357
s 18-0-2
i
r'
Cetvel 3.2 Hiz ç eliklerinin k uJjanma
- ,
- - -SS
2-9-2-8
-S 6-5-2
S S3-3-2
6-5-2
18-1-2-10
18:..1-2-10
2-9-1
ta i asInce SS
18.-1-2-'15
12-1-2-5
Kaba
talas
12-1-4
S 12-1-4
S 12-1-4,
S 12.T-2-5-
-
"
i
i
i
i
i
i
rf' -,
- -.,'
L %5 Co
L
lLL
2
Mo,
i
I!'
S 6-5-2
W,
r.
S 12 - 1 - 4 - 5
S 12-1-4
~gir-kesmeS S10-4-3-10
6-5-2 ' i
olarax
ala ~ i m mi x t a ri a ri-
g bi
3318
3316
3343
kilavuz
tarzi
açiklamasi
S 12-1-4-5
3243
3265
S 6-5-2
S 18-0-2-2
Freze!e'me
Simgenin
simgelerne
No-su
3202
3207
hiz çeliklerinin
101
Mo
%4
V
%12 ,il,.j
"c
--
L tlvi ~
alanlari
,
S 6-5-2-5
S 18-1-2-5
i
-i
i,
'4tfI
V
-/
Vfl)"'/'}J
i
__
-,
.~
,
F
. ,,' J
,•..V,:}',~··~,f"i,··!")
,
',i'.:"
, "
i
i
Takim çeliklerI
ve özellikle
hiz çelIklerinin,
kesme~ kabiliyerle rini artirmak
için siyanü deme, kaboni t rÜdeme, b-uharli ,.ortamda isi! islem yapilmasi,
bom
ile elektro-kaplama
dgibi yönremle
uygulanmaktadir.
'
'
Amerikan
standartlarina
mas! ve simgeleme
tarzi Cetvel
·I'j.:.'-
33.
Cetvel
Suda
Amerikan
AlSI ve SAE Standartlarina
göre takim
ç eliklerinin
s imflandirilmasi
ve simgelenmesi
sertle~en
Darbeye
takim
dayanikli
Yagda
Havada
sertlesen
Yüksek
karbonlu
Az
sicak
kromlu
(O)
(A)
so§uk
çelikleri
islenmis
islenmis
(H)
CH
taki~
(n)
çelikleri
:
11'den
H 16'ya
kadar)
Tungstenli
sicak
islenmis
CH
Zü'den
H 26'ya
Molibdenli
sicak
islenmis
CH
41'den
H 43'e
kadar)
kadar)
çdikleri:
Tungstenli
hiz
çelikleri
(T)--_
Molibdenli
hiz
çelikleri
(M)
alasimli
özel
amaçli
Karbonlu-tungstenli
Az
(S)
çelikleri
yUksek
takim
çeli~leri
çelikleri
takim
islenmis
Kromlu
nIL
takim
"
(w)
çelikleri
takim
sertlesen
Sicak
göre takim çeliklerinin
3.3 'te gösterilmistir.
korbonlu
3.L3.
takim
kalip
Demir
takim
çelikleri
cr)
(P)
çelikleri
Olmayan
CL)
çelikleri
Metalik
Alasimlar
.,i
Ticari ismi steHit olan bu malzemeler
rungsten,
krom ve,
kobalt alasimlaridir.
60 ... 62 RCsirnligi'l1tr sahip, asinmaya dayanikli
ve çalisma sicakligi
8000Ccivarinda
olan bu malzerreler
ancak dökme ve taslama
yolu ile, islenebilirler.
Avrupa'da
hemen hemen hiç
'kullanilmayan
bu malzemeler,
Amerika'da
bazi alanlarda
kui!anilir-~,j
lar.
"'.;,
./
ri"
,'1:7!'" '(.1"';';-./,(:
i
r"
i"
,
"~,/:
~_
• ..i/i
C i; I/IVr ..
;:'(.--,
in
'i
i;
I,·'.c' ,..,.(,'''1 ,"-i- i-'i>,"
i
..
'(I (/,.:;-/ -' i -'
i
L/
,..,
"L
_
,"
. , rf
",
r
,
,.;,~-, ,; "'/.i
-
-r
J)
,r
•..
-~
r
lt
i.
.>,
/
/ f;. iS
..
i
.'1r/
c'
"/
/'"
':;
Lt S ~ O
tvo ~--} /')-?..:J
C
r.-4
ri.)'
_
~::::i.
C
• '_
J
/ ''·1
-rf!!
"L
.'
,'t, ~
t~ ••
:" -",;)
•
,'t/'bL
-1);·.i
",,'- <.'1
r _~ ,Jr
-i r_ 2. }l..--
L. -;
,
~
J
"j
.<:)ça..i.it .. ,.t:;'>:, ..: 'i
;:';;~~ : ':·1
,'( /<'711/'1(/
,
.~j'
.
....
/1'>/
,:': ~':.J
',> '!, 1
'~' . _:,,~~{'.-,:;~:
,"c"",";'
i
," ~ ~!.-:;v
~
': ,:,~
81'<>""J
~O
7i\/
,,'
if ~\
3.L4.
Sinterlenmis
ten
.
..
Avrupa ida sert
I'c"
Karbürler
(WC),
metal
(HM-Hard
Metal)
-.-'
tasiyan'.isIn-;.
. adini
J
tnan
b..
(TiC) ve tamal
(TaC) karbudennden
sinterIeme
~aglaytci
malzemeleri
kob.~lt rungsi:en,
(.Co) ola.n;riran
tungs-,
malzemelerdir.
Bu islemde.
ve
tamal karbürlerine,toz
haline getirildiktyn
ve istenilen
oranda bir-l'
birleri ile karistirildiktan
sonra (Sekil 3.2), preslerde
yaklasik
4000
... 5000 at. basinç' altinda
Ön sekil verilir. Daha sonra elektrik
[1-.
~i' . ~/solu
tedenm.ile is elde rbürler
edilen '.
ri tan
karblirü
wolfram
karblirü
Fn
E
,L __
11
~
,
-,;."
.
./i,'
.'
. : .. ,.
i
Karistirma
J
Presleme
••
Ogutme
'-.11
~
00 •••
~Il
On si
i-e ri
err:e~jJ'
SB
I"
.•,.,,-:
.
,-,_.r,.
' ~. .•
-
i
i.
K~sme ve. {}- '.:/
Sekil
verme /"
".
(
r
;;::i-.,.
Nihai
..
sinterleme
ibi:i0.i..]
82
3.2
i'
Basinç
altinda
sinterleme
L
Q~~ .,
1~!il·-i~~i
plaketler
Sekil
/
.,
1'\:'1
Takim
/.'
/1400 ...
Ozel
Sert
Çesitli
elemanlar
metallerin
imalat
semasi
elemanlar
nnlarinda
900D . __9s0°C sicaklikta
tiktan sonra taslama
yolu
nihai sinterleme
yapilir.
çalisma
ginikçe
bürlerin
(
"
ri
i
yapilir,
ile son sekil verilir
buradan
çik-
ve 1400 .... 1600DC:
'de
-:.',::-'--
Çok sert,
yüksek
sicakliga
ve asinmaya
d<iyamkli, yüksek
sicakligi
ve kesme hizina sahip bu malzemeler
günümüzde
daha çok kullanilmaktadirlar.
Özet olarak sinterlenmis
karözellikleri
asagida
gösterilmistir.
WC
TiC+TaC
Co
1...60
5 ... 17
60 ... 92
Kimyasal
bilesimi,
%
Çalisma
sicakligi,De:
Sertlik,
RA:
900
ioOODC
87
92
i",
i
Çelik için kesme
~
/ J L
hizi, m/dak:
ortalama
80 ... 300
t Vl$vC
ISO'ya
göre sinterlenmis'
karbürler,
üç gruba ayrilmis
ve
bu gruplar P, M, K gibi büyük harfler ve asagida gösterilen
renkle rl e si rngelenmisti r.
f'..
'1""(
\
ön sinterleme
, /'t(
!i
....
, i
P-mavi,
sürekli
talasli
M-sari,
karisik
malzemeler;
~c
--~-~~
malzemeler~
f
)
\
K-kirmizi,
kesik talasli malzemeler,
için.
Her grubu olusturan
malze.me çesitlerj,
asinma mukavemet!
,';'.'~ '\ :
ve tok- \:
,",>
1
,·'i
:'.J
\1_
lugl1nu (dar,beye, kars.i. m~kavemetini)
gösteren_Ol,
10, ?O,: ~,O,40,'50
\,-11
rakamlari
ile simgelenmistir
(Cetvel 3.4). Rakamlar
buyudukçe
mal-,
.•
zemenin asinma mukavemetiazalirken
toklugu büyür. Rakamlar,kqçülir';f;':~
dükçe de asinma mukavemeti
büyür ve toklugu azalir.
,~
._,y.~!.;,'}_
H"
,( ", ", /' _~icakliga
Vp- asinoic,ya
karsi ,çok mu~a,~in:, olan bu malzem'e- if:.1}?!
lerin egilme ve darbe mukavemetleri
çok dusuktui.
Bu nedenle kes-; i ,.-1
,:1
1''/ me özellikleri
ile birlikte
egilme ve darbe mukavemetini
'de iyiles-/i"
i\
\
·f. _~\'
i
~;,
li.V
., ,
lerden
tirmek
çok
veren sin.terlenmistak1mjar yapilmistir.':
için,. iyi5. sonuçlar
r:!!m k~linlikta
karGürle.kaplanmisçelik':: ".;,
,
.
imalat
S.~rt metaller;
gerek
içerdikleri
malzem,elerden,
yomeminden
dolayi çok pahali malzemelerdir.
!
f
,/'0/'.",,-1
i
/ i
,
{(-{If'.
,
i{ i
{,(i""
IJ('J'
f.
,...,
,i'r,oil'-C>t"'''''
!
{'
ir~()t,,/~'
re
--
\"/,,1(,,,.,,"
J
.•
/ (f
i /f'
i .
-
-
,li
.
-:
,(
r
.
"<7/ -
i; j/ii C/""
f
-
,.'
i V
'/3
"
1;~Li/i)~-;ufI,t)~
:.-;',~.:~1
:(
I.l..'
rt/I J.~J/
'',/ --;1
.' (1/cli
r
f ,.
".i
>~:
l' .".
i.i·,
rC"CliliC-U--1,-il( i (,
1/'"
;
~ '(7'(
']"1)
_._-~
ri"_"-"'·
ir.r
"1 ..• ..".,1,,_.
?
gerekse;~.ri
•
i
C
1/(,-
ç.:.,'-
pir,/
~'-,J('.,!J("}
,i';~,
..'!'.,'<i...1
.
J
i
Lt' ,~.::8
(;h.,LC,:.:j:~
_
-
.,~'-i,:1~
,'">
(i
i )
.
,\,
l.-
!
;;,-r,'r,r'/C'r
.
i
~
i.
,,-
'.
i'.• )SOI1/c-i
.••••.•••.
Ir' .; eY
,ICI\A.Q.
1,1 '
ç
'1' -
.
il p
\1
'
.
(
r Jl~tk;-~;~
\i,J
1\
J i 11c. '-Iv',,,
- "'c-~ .•~tc,'A}J
i ' -, ':t i .Li. qi:L'1 .J,i ~'-;"~
r ii ~
~ 11'(
i il:! ~ i; \ ii
/!/
.ri'
''i,i '1
-,
17
id
>
C/(c(
1(-,::-( I,:
.! ~"fl._f~
" __
/ ..
_1
i
"o{l-:,) 'll
r
i (
•
ci
~
J
-
-
,r
:~v~1
J
f.l(il~
".J'.J,1
,~i
- J - f-'-I.AaL·1C{(k;i}j~I'~
83 i .~~~>;:~:tii
'1,
C~t r
-/\.."'1.
GJ
[) ri.! ii o.. LU ti\
i/
i(
" -'(,(
_) /1,.--
ii.i
vi
f'"
>
..
" .. 1,:~r~~;s.1f;5
" ..
..A.~--.~~
..",
'~',~)i't~:;;
-;:q ,;,;Z~-':V""
~~
3.1.5. Semmikle,
i
Serami~ler,
alüminyum
ana
malzemesi
.~'f~:~~;,;i
~.·',<-l
oksiti olan
ve' sinter.~
tin safligi % 99,7 civarinda,
en yuksek sertlige sahip, yuksek~slcak-·~,;'c~;.>.)
ligam e ve
asinmaya
karsi
çok
dayanikli erdiolan
ve rdiyüksekkesme.hizIa~:'~~r<Jt~.::·.
y O~u e iin al .edi e n m aIze.r::el
r.
gi. oal.Üino~nY.
u m "OkSI.' •.••
·.....•....
;.•...•.
nnda
kullanilabilen
seramiklerIn
darbe
ve egilme
mukavemetleri-;':,:!':!
i~
ii
i
t~:
~ok düsüktür.
Bu ne?~nle
islemlerde
kullanilabilirIer.
v.r
.... :._
..•.•~.;...•.•..•
1.
ancak: i~e veya çok ince. t.o~::ima
:gib(~'
Seramik takim malzemelerinin
ozelIikle~
ri su sekilde siralanabilir:'"
Çalisma sicakligi~C:
Sertligi,
RA :
r
J
'IBOO'e kadar
89 .•. 95
Müsaade edilen kesme
Çelik ve dökm'e demir
.
kaba
.j
j
'J>{"
~~ .....
m/dak
hizi,
için
t
·-;;11
,",
)
r
"j
,~,,.-
A
~-~F;-~:::,~t:;,~:
..:'>,.-\:~I
100•.•300
talas
1
.
• -v, ••~
' ..•.
;;5";:J:~,"
Ince talas 200 .•. 10"00.,,';::(..:,
Seramikler
bilesenlerine
göre
üç gruba
oksidi (A12 O) ),
- Saf alüminyum
- -S~rmet
'.'.'. '.'.: .••
(Cermet
Ceramic
=
ayrilabilirler.
( '/
/ -:;.~
+ metals)
})}
denilen'
J_
.-
Bunlar:,::~:::::
\
-.):
A
ii {/S:l-:.';;i[-,j,d
..'. J~
"-i.'~-:..;';'- ..J
- '>+ .,.~. ~ " '., -. f.
ve 'Al:;i9)
~\di;~:,;:~o"
.1' ...• ..,,!t
•. -~,.,. ..'4j
ile Mo, Cr, Fe, Ni gibi metallerin
karisimi _:..
;~--':J;:~I:;';h,<-:J
- A~ 03 ile WC, TiC gibi metalik karbürlerihkarisimldir~?~1~/::~··0
.
.r i[J) ,i-f --!- ri (tt J': r· )
IT'
< ."..
,::'..~.~
;:-:'.'""i
i,. 'u
Es:isen metalik
olmayan
ve metalik
malzemeler'
'arasinda<""'J
alan ikinci ve üçüncü gruptaki seramikler
daha iyi.da.rbe veegii"'»'hj
L
yer
'"\
,
1 :
" •.
"<:
me- m ukavemetine
sahipti ~\.eL
, ,',.. •.,
'. '.<i.:t'{J··~:'...'·~.::c.·..:.'.
')"'_"i":~--\']
:1
Seramik takimlari kullanildigi islemlerde
iyi sonuç'alabil!~~e~J~rr,.2,~j
için, tezgah-tutturma
tertibau-takim-parça
zInci rini . olusturan"J~i.~i~~J,t0ii;;~
~.. yuokse k . o masi gere k'ir~
- "'.. '"'l-~$~"*"""
,''::1
temin.... IlJIt I'igi
' ...
,dIAc~~~;F~W.~j
i
3.1.6. Elmaslar
En
sert
malzeme
olan
elmas,
sicakliga
çok
ve pahali
bir
oldugudayanikli
için incefakat
veyaçokçokkirilgan
ince talas
kaldirma
.'.,,;'.
·~!·:;>~j~i~~
ve
asinmaya:"kk:~r~f~·:.J
malzerriedir.JKirl.!gan~;;Qp<j
islemlerindelill11anii;~:%J
islerlerek
elde edilen
yüzeylerin
pürüzlügüTO~T\ilm.1GiiJ;.i,).r'f:~~
.- Iii.'Eimas
varindadir. ile
Norma!
islemlerde.
100 il.~
500 m/dak
'arasinda'olan
kesiil~~~~~(ii'~il
hizi, özel hallerde
3000 n:/d~ 'ya kadar çikabilir. Isleme· sicakligl,~3R:~1
15~O ~C kadardir.
Elmas ile islenen baslica
malzemel~~
sUl1lardH;~~J~:rr~E\;i.1
( alt!n,
Alumin~~n:.
alasimlah,
bakir lastik,
ve. alasiml~ri,
~i~~iB'.~t2?:r~tM
\ !)
gumus, ve sert
ve yumusak
pleksiglas, bronz,
teflon,pirinç,'
b~~~1,bs~r~:~~G'±-i'~1
",-,-,:,&,'
kagit -vb
'.-
Y
i ...
3
. "1. -r-
(//11.//
1\
LI b iL
---r
..-,-/"
ivi.
·1·
b'
c.i
,
oj
-c.
-'~!-ÔJ
(g
h;;i/iC>1J~/'V\
{I!
,e
N)
r -:;; q ;'>1';;"'"
~t;.ei::::.
)0:
vv)
<.1
t
"
d u 2UJ
--
e rf
b'
ri.
Tl
j
f r ur·
/1
s-e-r T
?!,
f
v'-'1
slCci
r
i
('-iJLi'
.,.o
G
/;S le. vi
I.
cl t:..4 V
i,
;:'0
i
tv /
Y><'\
1\,...
idi
;J..h.·/(k ..lric.:,.:;~B;:.::,i~~~t
..}~
, '.'
'_"o.~,",r.'l!"0~Jj,b?f!:;;':J
r:1cWl'P i.)i'r>iy-i~ili-iJ."].J>~
y,:L ide.
vv[ -C~ i'/J1
r
k/
edri;"
!
)
i
?/~;)f;;d'
(7
5e.r+J~+/r;I,..
H
O
i
l~errlL lt'
~ft'M('r'Jf.<:1l(
r/dmc{~.
i'"
fj/l>-td'--.vi
{Jc e eli
f
Of "vH:_JI y1
/
L
'~~i::2
'.'~.~
CB,'X;$1';-'lc
(
JI~'dirU(
SLiyii;lw,-{a..r-.
t
.il. /
tA..
) Eyi -r,e / t:..
') r
oy) c< n d d/)-']
("U'-W
ol L-t~~J'.i) Wl;i '2.-
; li ..}.014 ~
r
vedk-S'i!
r/~
l; S')le LL!)~a
~
cr
"2/~
f
!
'I;:)?//;;I'1'
i
, ~~'tc{, af
J;ayl'J
/7'o
D
i.~'2c4....
d
r'V) /-1 v.;,
DiC,1
r H K L i)
J/l.lt"n'n
Q u. +cd~i
/1. _ i
C~ ,in d<1
(' ~ le VYll' Yie
ri
i
f/ rJ '.1
-1S 7 CJ
o{VV1~V/ff~yvil'~ck
fOYYVl);;iy
Vvi.~j7{'1"Y\-ele.y
()
j"J
5°
JYf ••.•.
d tl de)! i. ,
Pbke..f.
y\.
.
~,,"U,~:?~4
~
5
OY]
1_
..,Jf
C-
5/
cz/a,?(l>'vt
"'L/Yv>
'Ii-P(
'n
)~vt
4-'1
1'. \,i.;i vvid..
1(;)
r
f'
r1.=
rc?v"u/ve ~~
/
le' 7-<' J: !4/~dq ,jco,-c?l
n=7
}
t;,;f,-rc;:7;:
TEc6A-I+/
V //eJ
-17_
luho<i(
r"'71
34.'
f
i;,' /?>,-h~ r<:;LC-..-
/LO;] ,,~,~
i:
iZ
,h )
v
D-
5 6
!
M-., HcP~.r:--"
''/''-&~2 _
.,
(d.:!.vreyl ~.:."'-1..'
Ke-.n-r.:<ndcr
7>7,7
7,3 - ~rJcr
.-i/n J
(/;S n->;;'~
ve
L)p.~1--..-;;..)
?~
-./i:?
?_ Arpbofo
~ L {
I",L,s/YICf-.H(tn':J'I)'
_TQ-e,,-"-,
yi'd~" "",'/"
+~A-I'lO>
8-
j&.f,J'
/"~.
~ ~
/ cl /.:.i?
ju:i!r-(rtM cf
-c-ar--"
-
ort
Ii
,~.;
k.
.
_
h<7rr!'Leclb-r/'-
..s<jle.:.,-u/;i~
-=-~-_.
i
--I
)
k:zagi
Ta 1 as
_"'_
R-2vo/vcr
?;:;rr]~
Revolver
,0«-
'le ~aJ.,[çr>"dq cio';'eb
-/.:7:/,1/0
ir
j~~c'I(,llc ü/h j,/-fcl';;hr
Ci
o ~
tA 'l2-'hP-
ii
t7YO ';:/}-;C<Lb'y-
i
_\.-
/crrçQ
r
pi;'c:r
I. _ -'7
,K.J('/7
I'~/~WJ
..
.0/{,.Y/r//~n
r
C/C/~/
.-r
y;-./p./;;"*,,/,<
/.
Fnfr'-47-'-'
rft·e/en ~ et'Z"::>.2
,,;JrC~".:;
~-
ici
/u-r L:?{u,
/ '1
.fc;'iI'/:Jjpd;-Sal·kj;:~
c0ii7/;;;..-uL
-/=<f'-;:/.'
/;;.Jri?;',-d
/a~'J
&u c-/":"n.c-,-- -/-a~iUL
v,::pd/.>-
..
r01/~-
1:,.;;--
.::i
/-i/,xyd~h"
/,C,l)-i,7-:i/-/~rfidr
- ._-~-,-_.-,
-------.---
iorJVA
yüzeyi
lalas
yüzeyi,
Talas
egiK
(a)
,
~._
t'
(-=--
i
",,'
/
;//r.
".! ~..•
.".-
./
'.
\
Cb)
\
agll
L;:/
Yan
_
serbest
__
.
i
'jUlli,!
Uç
$erbest yüzey
Cb)
seKil
4.6
larna Kalemi
~7~-E.-,....-</
:/',
/-r---)
-----"-~
, .j .
,
yeL
+llrhC'(
ii
''fu2e'-j
iÇ
lt>tleIlVl\er
"
\
LC\)
f
~
~ba
tcdtlF
u\eVv1'1
,
\
Cb) \ ~ '1~ 'rx
l't:1tj
6\-<-VV\\
LL)
\~
fC\ll1rC1 k4 'eNi
til
·..1
-.1
Sekil
~.69
~lin
olusturulmasi
Könik yüzeyler,
parça
eksenine
göre'
boyuna
ilerlemesi
(u) (Sekil 4.70a,b);
takimin
göre
dik
durumdaki
ayni
anda
boyuna
takimin,
(u) ve
u/u
enine
an sabitdegerle
degisken
oldugu durumda
islenebilir.
Eg'dsel yüzeyler form takimlari
ile de o!usturu!abilir
(4,72a,c);
bu durumda
par-'
ça e<senine
dik olan takiim enine ilerleme
hareketi
(ur) yapar. Ay-
(c)
yUzeylerinin
r
orani
ilerlemesi
rica
egrisel
4.
nCi).
egik durumda
veya parça
sabit
(u/ur
Egrisel
yüzeyler
(Sekil
4.71a,b)
parça
eksenine
göre
dik
:=
takimin
u/u
.orani her an degisken
olmak
kosuluyla
(ulu
.
r
r
degisken)
ayni anda boyuna
(u) ve enine
ilerleme
hareketleri
ile
meydana
getirilir.
Küresel
yüzeyler
(Sekil
4.72)
u/ur
oraninin
her
blan
i
(b)
(a)
i,
bulunan
eksenine
kalmak
kosuluyla,
sabit)
ile olustu-
:=
yüzeyler
kopya
Vidalar
(Sekil
niine dik ve hareketini
/
ilerleme
(u) hareketi
yömemi·
jle
meydana
4.73a),
form takimlari
tezgahin
ana vidasindan
yapar
(Sekil 4.73b,c).
ile
getirilebilir
açilir.
Parça
eksealan takim,
boyuna
rultir (Sekil 4.70c).
Kisa konik yüzeyler,
parça
eksenine
dik olan ve
agiz uzunl ugu konigin
uzun! uguna
esi t veya daha
büyük olan egik
agl711
bir takimla
da meydana
getirilebilir
(Sekil 4.70d); bu durumda takim
enine ilerleme
(u r ) hareketi
yapar.
·1,
v
Cb)
_L~
(b)
(a)
(d)
(c)
'Sekil
Sekil
4.70
Konik
yUzeyle~in
~.72
KOresel
yUzeylerin
olusturulmasi
olusturulmasi
i
~J
~.
(b)
(a)
Ca)
Cb)
Sekil
4.71
E~risel
yDzeylerin
(c)
olusturulmasi
Sekii
4.73
Vida
-açilmasi
(Sekil
ii
4.6.3. Üniversal Tornada Islemler
4.6.3.1. Standart Parça Tutturma
nma
Tornalama
göre,
[ezgaha
lugu
< d olan parcalar
sadece
aynaya
(serbest
tornalama)
(Sekil
2d olanlar,
ayna ile karsi puntaya
(Sekil 4.74b)j
1 > 2d
4.7 a);
olanlar
ise, puma arasina
baglanir
(Sekil 4.74c).
Parçalari
tornaya
[unurmak
için (Sekil 4.75):
pens (a), puma
(b), ayna (e,d) plansaiba (e,f) ve Iune[ (g) gibi standart
tunurma
elemanlari
kullani-
Tertibatlan
için parça
i/d (i -parça
uzunlugu,
d-çapi)
çesitli
sekillerde
baglanabilir.
Geneiiikle
@
i~
li r.
oraULun-
~ i---- --
Li~~-- --_
..~
(b)
(a)
i
i
(a)
Cb)
Dengeleme
agirligi
(c)
~ekil
4.74
Tornalama
a.
yöntemleri
aynaya
b.
ayna
c.
punta
tutturma
ve
karsi
arasi
(serbest
puntaya
Parça
tornalam~)
tutturma
tutturma
Destekleme
elemani
B>---<E}
~.Q
b
ne
U
i
Cc)
ilc af
Sekil
~
4.75
Parçayi
tornaya
tutturma
tertibatla
4.76
e)
Plansaybalar
Plansaybalar
oldukça
büyük ve dönme eksenine
göre simetrik olmayan
parçalar
için kullanilir.
Bunlar
basit
delikli
(Sekil
4.76a)
veya ayakli
olabilir
(Sekil
4.76b).
Bu elemanlara
simetrik
(Sekil 4.76c,d)
veya simet rik olmayan
(Sekil 4.76e)
parçalar
tunurulabili f. Plans~ybalara
parça
civatalafla
(Sekil
4.77a),
ayaklarla
[Bd i~g
Sekil
C
Cd)
ri
~--~
~
(a)
[
(b)
Sekil
4.96
Esnek
Ca)
mandrinler
i
Daha önce belirtildigi
gibi lunetler
(Sekil 4.97a)
uzun parçalarda
isleme sirasinda
sekil-degistirmeleri
önlemek için kullanilir.
Bunlar
tomanin
bankonusa
tespit
edilen,
sabit; veya arabacik
uzerine baglanan
ve kalemle
hi rlikte.
hareket
eden,
gezeJ
olabili r .
(Sekil 4.97c).
Oramar
tornalarda
çubuk
seklinde
küçük
çapta
parçalar
pensIerin
yardimiyla
tuttiirulur.
Esenek
bir burç
seklinde
olan pens
(Sekil 4.98a) sikma deligi,
sikma konisi,
esnek sikma
kismi,
merkezleme
kismi, yönlendirme
kanali ve vida kismindan
olusur.
Pensler çekme
veya itme
yoluyla
olmak
üzere
iki sekilde
çalisirlar.
Çekme
yönteminde
pens çekildiginde
konik kismi tutturma
tertitin gövdesine
dayanarak
kapanmaya
zorlani r ve dolayisiyla
parçayi
sikar
(Sekil 4.98b).
itme
yönteminde
pensin
gövdesini
olusturan
eleman,
bir çubugun
yardimiyla
itilir ve pensin konik kismini kapanmaya zorlayarak
parçayi
sikar (Sekil 4.98c). Sekil 4.98d'deki
sistemde sikma, d, somiinu
yardimiyla
gerçeklestirilir.
Burada:
a-parça,
b-pens
ve c-pens
kovanidir.
Somunun
sikilmasiyla,
pens kovaninin
konik kismi pensi kapanmaya
zorlar ve parça
sikil ir. TllJtU rma yüzey
leri düz olan pensIerin
yanisira
yüzeyleri
kademeli
olan pens/er
de
vardir.
Bu penslerin
iç (Sekil 4.98e)IÇ
lis yüzevleri
(Sekil 4.98f)
kademelidir.
Burada: a-pens,
b-pens
gövdesi,
c-parçadir.
4.6.3.2.
Teknolojik
plan
Tornalamada
islem ve operasyonlari
belirmek
için,
dö~üm,
dövme veya haddelenmis
çubuk halinde
bulunan
ham maddeye
uygulanacak
talas kaldirma
yöntemi
ve paso sayisi saptanir.
Bu islem
parçanin
sekline
bagli olarak
yapilir.
Paso sayisinin
. saptanmasi,
kaldirilacak
toplam
malzeme
kalinligina
baglidir.
örnegin
Sekil 4.99a'
da gösterilen
parçayi
imal etmek
için, hammadde
olarak 'çap:i 50
mm olan haddelenmis
bir çubugun
seçildigi
ve bu çubuktan
testere
(Sekil 4.99b) . kesjlile uzunlugu L = 78 ± 0,1 mm. olan bir parça
digi varsayilsin.
Parçanin
Aile
simgelenen
yüzeyinin
oJustu~uimasl
(b)
(c)
Sekil
4.91' LuQetler
ve
lunetlerle
tornalama
20f)
207
i_!ef/v.d
,?fc;bJI
Gef'vdL(lcu*
2-- ~
A 1/7,;)
3-
)..(?<7L{Me!-~i
7'~ckh<:J~Lu/
~,;/,,-/r'k
.6lr
()
J~;?-,5PY,'
,z~)
f~~~
f-
;;).1<-<-<
b-
7::rl,"'-{
,L:i?
-
)--i""
VA- ~
"if-- _
Lt -.)
1/
~;:;i -;;
KeJ~
-(; i
;.e0CWL..
-i'
i
kcrrewi
r
l;
j-
(.;7I:<',SLtll"'('.J,nl
h .CJ.re tL'; i"
/
J j;:;'- ;).•••2
ô>
L
7 c./I,;-y!
di-
'j;J
or-
1'-/"2
/-o v
V;;te-J ju!uJ/4
/
cf.v-z.c-c:i/
-
T;;;bIJ
11fJ.{ -
;;f>
/ ..../I</v--w..,,,;J
-r;" h. / J
"( fo
in
;i/'
~ /'
1<' i/ / e.U.<-Z
j"dt.Ol.-t
.
..k'Ze"<'.l
-
Ka/ct-U//'/'-
1- 'p -
1.:1/oVl)
'if/
horei ..el/
,<:'i%4!pa f"çO_Hn in
jk/
-ItTf/~P4L
i,::.t-zd, -
Iio~e/./
1&-11Z-
eb67/'
d?
/)/
,dJ
el.r;;:;/>ndq
-"7
r /
/
-:-;ig
v~çeLA/t:.
:t,rd/jll~CI hf/reW/er?J:e jQrr; a ;rClda /o/I~n larY.?fldo/f
ÇE~//;:y/dd
vE
j.:7/7;;;/ftrr
V e
d/;~ -çrdJ.rilijr
/7dh~ )
;;çll;;lJ/i-,-~
/
--~
Ca)
((<VNHI)
- -f'.r< :!.lIL..A
C
g)
Ch)
(ft"t1//
1;;-7)
Takim
Ci)
f
(~l//dC{)
'(;~k~
ehrC/l
re2<tc,.••<c
V<vdlr
,,/-u,,, . bii-Hk
J/I/h j, r/L.
.6u[T!.;).Yj
c;evr~~)
ve .,;}/;/}
L~)
f/ er ,1/ 7',Tn /e~
ç b'refi/ I'i~'kd~
/>-eie i~
q' ;;~ j'/nekme
;J.-;;n {re:Z-f
ile-
o/i-vu:ic
uzere
/1/
~lF'
f "I'/cr /l,l«"
)
,ja-Jl_lô.r S/ If;"",;,,;!;
pk-/ '1'0 n yu:ie)'ck .6u/.""'i
d
iS"- .J;;S~r/
ii)
?rÇ"dLL~/r/
-~-
im yu~
4
--------~----._---------
rf
-he ~~?-<i~'
<--j -'
IÇ/r
TabI a
Masa
gövdesi
T
erne}
plaka
(D)
Ca)
i
If--
/
.~
~,~
!
,,~
'-
'~
( ~\
i
a - (/iks ~M~
C c1--- IJ;!,s// Ça ri. $1i'J!-4n/er/
J
!,---'l
k ---7
M-?
1-
J
'L -
lardiU? ml//
)?>nJu
2
,vidcr
_..vJ!.Ls""riL.IA:;'p
{
c1.c/~~
jlJp ?dil
-IlaMm friSi'j
i
.
jcd/
tfrW",il
3 -- 7t~.d f kkci
4_- f.{[}I<sfa LTdi-.
f -
!hrJ<'..m~
{;. - -rii.b/q.
-f,;i~i'fcl",
.( I<'vi-.;:.i..v\j
dl4>l/ kiiJ~
1
1-:- t,lv/J'
8<-- j:A}'fi)4
(V"t.)I~fci7J
deJ-kUe'Y-tet
ic"ii)
~ e,s/ ;!L·' J';~ -/-~rrtler-IL
;V[d/x~~
7) cr/ ri
y,O,CU'll.)
.'
ri
?(aJ}rC
j, 'c;/mlc,-]d,'J-/k:'-..
./.-z1- CY//7Qk. .,-
arçetlcri-) Lv !16;?/)rnClv0'
;',seO}//}c- ~erds/
'/;/m dl.t,J:(r-kr-
p/i/rJ71c
<iJ
! /t;/I71/c/?C1/rn?C.
r i
.ir
..ey
--p
/L
ver/ /nci
~/;j/:-n
....9/.:5;
vd,t;.-; ..).-~L-~
ço';:;'(/?!u·fly-
v,::f'r7L-2-
/;5/c:
/e:::
/?o,f/adq
~(j
d/)/.
/
/e.
p/1--
<-..!l';V7de-ne.
7~LA~L/ ~/;ç'/NLc~/R-!-Ic
)) ~/~dJ:c/,r'/-c ZJ~!C7/J(7/a<- /j; ?a:-r-4~/~"---/
fioYi//kl'?na:... -Ca [a;-> ,id j/(,;-rncc Jolc..< ;'~
);S/~
$c-//?7cYdeo1;/e-",:
5çrv
~~s,s
fa/d/r/Jlcc
,J~/~d&VL--
fr1 d12e.UL-C.-
'-;;;1.:7,5
fle/mG..-
.f1S4'Cct..-
lctk//?~?a
deu
k~Mrma...
(qjz/)
,/j:/~')
/;S/Ln?/er/-:.z.d~
,br}-
~Lc:i--
4~/'-<-<.(C<':... ?~4C"'"
k/?h""'/cr
(/~~
,.?>//-<y,'de..
) /:.e-riC/ UCu12. JT..~mebS:i-·"-:.Pe/l/ i:7/q~L
.. ,r?k/?1/~J-;.
i/..PE'LH~
ve- ..~/'
'? 0'.6,,-/~
-C-Qi./nrz.(a...-/Q
uç.lt,L.
1~~
~al';/dY7-.
~J;/C~--l-d(;;;S-Jt7//;r~d /~/e/llIP;;;:-_~
j(~
,ve..
//e.r/c:MC /td.-e.-----ielt' -ttlk/inlni
c/'/;7nJ&Ü
ve- d.z9;-i--uQ!
;'oref.e,J..; L-7L ci(U-f/ur-v/u,-,i?- ppr-c;4'Jr
..ÇQ'b/l. /:40ndl:.~cn:/t,-: .J3L//lldll«- iJ/';-/;'l:.~
P"""'n<r /7e.. dc/tt:...
Ul".J, czyr'4J?Qr-qi:.
~ /ddq
o-r.:JrY1q'/- f-v,..-/)C(lq--..
c/c:krkri-- ,k.cTr// ?o/?~qycr m,q,lcC?/,
/,//11-2volve.r),q,JjJi/7 q /L?p/-L-:? ~ ~Jk'7Cl•....
CYL )
,Pr,? -.sC7br-/
md~q
:';-<
?-<7/<;,czs,nin..
if-L
~a'r-i::::/~/>~
CJ/C/Ü~&
c/qr~/?7lc(.P-cl4'
vcl"rdi,.-:
~2lk-
aç)'?{Lu/a
Ildrl-
v-e
~.ff~//LLo/L~/ n
Id/u?lPld~~~",.crr/
"",~~"
"
.J.FVd,-/Yi27q~//F-ZJ/v",
-6-d~//dr; ~'c/nC/I;/
,m/;l if}(c;d"ihf/lldf~
) VL
.~ 1-----~
"';
ç
(;rze,-~ /-2/'~u//ndC/'7
O~!aL
YCL/4-,-C
r~
Jc:l"p
?/dU-/-
~/:;/:0//;c/eL,,/
-.
iL--sapin
sa-p(sTlin(ü.rik~~
Sap ç~~
uzunlugu
Sap
I'· i
Pq:;;f'6./?~
//7C.y/LC."/,-ofr<,,-:-dd
Vd.r-~ _
f"et-:i. Sj/rcl!
/HdlLa!' l.z dC/'
CU~
i/r!...:ft',yk
ii
(Konik)
i
u C; c:<c;r51
ug~
ç
~/r
IÇrn
;
~
r _h
=---i.oX-~
i
O-·__·J~
i-I
~
I.j.J....Sapuzun
kismin uzunlug~~
Boyun
kismin LlzuniuglJuZun 1 II k--- ,,_,
'~ '-----------Ioplam
,:1
c::J4;.r/?;:q'~_
icrYFla'rE/Cf
YCCc0
J'~c/;;':l(e ht''L c;;e/y/'dr/;
1~.Lpi..tdi/
Gövde
~
uzunlugu
~Kesici
r----Kanalli
4//&_
)
ii~~~~,~
~. ~LI
_,-t:
fq/
__
-Gövde
.c-.c//?Ql't'uf
k/~~ ~t:/~7:f::j)
S?/~c/ bqq/krj
J?/ ;'c,/ /?7cY/~c;/J/~-v-
rnah~c-f/'
~~~~~~u_'
J;->;/v/
&7?I'~J'/.<:/.unC7f//?/
--..J.cc..?/C/;-/~rJ
Ye;-'
_ L,srn-z--
/2/?1'//770
/77ChZU~
ç,rvre~,hde
J~,/,~-k;/~cJ<,:
-"'yada
1:.
0.)(...
-
cjôi~
11&
Ydf'·
tcXdyCl / /Xf~
at;/J/
2/7 ('.;y/n cbr! c i)
-;; ?ktkq:r.:,;&!;~.;r
- ~,"""~~,,;'~'S"':L_
-
~r
_~':~
./ie/~~ck-a)/q'
f'V-
~/;. frMI' ~~~'!§!ij~/~~
13~/'4d4lqM-L } iv/" ok/d..! a//t7/i/'rr'"/;"/7.-
jen- ;.
/.>;r
/;;r/~ML ve i'",d.u.u
all/1 ,1••/1-
j üç d/~
;;;{IaUlC<. ,Yd'n
!iad'd!~r
/f;',. ;t..Li,f..J:.)-
1~/m'
y
l}/twuJ
'y';u.J'~y.f/~
(jl/V,,'!..k./ 0/.·..•-1 ,:/zu~ /f,.jru/.,.
'Ve. .5'1'(;lvP/t>Il:.
/
~
."~
v,
n •..• : •
U
A"r, Cr" /~i~~cic-r//
//er/~~
~.
?url
b-
i
;i r,)J
rJ
/
L·
;::/J11.Jft
y~v--r .J-:-·'r~ )
D/
C-
I...) J i;:>
(
rJ
,
l~i;h
!~
i-· c)
C-1A.:'
-~----;iil.;J
"Ç/I1-:"
A - 7~J
0-
T::J/"r>i
y;;Zl.-y/
ff;i~ /:::.f~ ' ..
C-
D
if
E-
it
?;)rÇ.;:LP
!
J
'J
-
ct
,/.'-
-/1 ~
~ "
-Lt .•. --CL
l_
.C <./i~r_
-I.:> f i ,-,-"•• .1'';/1><-<.1'
z _
]
_
i; /,""_4~lj1r1'H
,J.;'"",
!,,:/rrU!/' -_
//<,rlt't~~
'/
J
A''Ly,.effH
/ I'
.lt - PC,,-i':; ;,id7ar
}""
-;--,.; - ri ";':'
~.
i
A..:i
CPLjy/;.! ~(
'-\~'
\.
'. '-
.•.. ;... '-o
A
-
Tas,
B -
C - Hala fa
[
.OJ
~,
..
.
T
,_i
Satihtaslailla
çevresal.
b,d. Alin
\:
j
i'
\
(~
c__'.
, • .1
!
.. j
"
,.,.,
i.::....
i
i
'<
1
~_')1-t)
~\
r \-
.;'~~
,
.
.. .
(,
\ ..
--.
o,."
-t,. C':'
\
,,
<
\
,
."t \ (}._1~ .":'\-i
",::\ " )'\ \
\o.l;,_ .•.~·~
j....
\~;;
~:.
\
L<'~t
;
,"i'~
.ELEJ::T~Or:;R OL YON
C
§J~~J{&!>/sch
'--~~r·~~ç--~:_~-~,:
-
ar3e
/>-1
deMnin:} - Eji;t1)
Taias kaldirma sonunda bir takim hesciplaragirmeden önce. bu
lsleml~ ilgitl çesttfLampirik tarif ve formüllere göz atmak ve talas
boyutlarini InceJ~~~~nde
olacaktir.
TomaiamadaSi~~len
kesme hizi:
__ ' .. -_"'•••.,-o-:...;.!:>.='.'T;~~,"'-.:._c-,.-_,
ird.nV::
100Q!~i~\'['C-;gi.:;-~c".öiü ile jf;-ide edilir.
n= aynaO devri (devldak.J
d= is parçasi çapi (mm.)
Ayna devri n Ise; Yukaridaki formülden gidilerek:
V_1000
n:
(dev/dak) olarak bulu/iiir
lT_d
Talas boyuttan:
~Talas böyutlan olarak adlandirdigimiz parametrelerden, kesme
. derinligi a: ilerleme S~ talas genisligi b ve Icilas kalinligi h ile ifade
edilir. Talas genisligi b. uç kenannin is parçasi ile temasla
bulundugu uzunlul';:lur.
b:: __
'_8
_
sinI{
ile formüle edilir.
dC
= Ayar açisi
Talas kaliniigi h ise, ucun kendi kenarimi dik bir yönde bir devirde
aldigi mesafediL
b=s. sin X ile jfade edilir. 0-·
Bu boyutlardan giderek talas kesiti
- - --
A=b.h=(a/s;n K) (s.slnl{) =a.s olarak bu1vnur.
Genelde pratik hesaplamalarda a V~ s dE©erleri kulfanilir. /i! "'-/Iu ,~~k
a ve s degerleri sabit kalmak üzere,bveh degerleri ayar JC açisina
b v( lt
bagli olarak de(1lsir. I{küçü!dükçe,b degeri büyür,h degeri küçülür
I, ... ..!
){:::900olduguzamana=b:h=solur.
/ecdG,,,,/.
Yandaki sekllferde bu olayaçikça gösterilmistir: (Sekil 44)
t.
a= Kesme derinHri;
b= Talas genisligi
h; Talas kalir.figi
Talas hacml:V
1-""
i· i
s = Ilerleme
Fd= Reaktif kuwet
J{ = Ayar açisi
(mmSidak)
A = Talas kesiti. mm2
v:: Kesme hizi, m/dak
V= A.v (mm3/dak).
Talas agirligi: ,G
vs
G;-
1000
-
:x..
{Kg/mm)
~ Sekil 44
V:: Talas hacmi. (cm3/mm)
~ : Yogunluk. (g/cm3)
"1
Kesme kuvvetleri:
Temalama islemi sirasinda, ortaya üç tane asal kuvvet çikar.
a) Kesme kuvvetl (tanjantal kuvvet ): Fs
b) Ilerleme kuvveti: Fv
fr )
c)
Pasif kuvveti
kuvvet (radyal
kuvvet):
Fp('koyan ve takimi is eskenine dik.
Kesme
Fs; dönmeye
karsi
asagi çekmeye çalisan bir kuvvettir.
!lerleme kuvveti Fv. parça eksenine paralel, ilerlemenin aksi
yönündedir. Takimi (yatay düzlemde) egilmeye ve bllfulmaya
zorlar.
Pasif kuvvet Fp, parça eksenine dik bir düzlemde. takimi geriye
dogru itmeye ve basmaya çalisir. Bu kuvvetler semalik olarak
o
Sekil 4S'de gösterilmistl,.
o
c
~
~/J;
-i
f'
tnrt;j.~NrxlJ
i., ~t!-fl/YL
"'}tnmc.1:.
4/n
-:L
( Lft
~ri/.. ~1
pra-:yi'!4tl
/lftfdrnrr21'
f,
riFv:::
'{T~n~Jt"rl
ryil'
-/;J f
{-Jr'
~
Fz: Islemekuvveti.
Ilerlemekuwetl
Fs-Kesrriekuvveti
Fa: Aktff kuwet
.
== Fp::
Pasif
kuwet
(kljdv~J
Fd = Reaktif kuvvet
i·
--2 ~-
~
i- \jf
ii i i i
i ii
-
i i·ii
, Iss2/e
i
1824
884
153/9
856
847
1823
-B
i
153/
303/24
303/11
7
1837
6
1880
303/14
303/~S
855
303/23
303/8
Çesitli
heze
ça.Jola;i
842
J 303/15
1'~23
-A
TS
No:
16513
~ 1890
- D-f 303/26
Ar.an
Freza
Biçaklar,
-j 841
C'iil_.l:_jl, r•.••.•
e Standard
Q ••••• lrl-Dr-i Kanal
1891
~I{'~~i~
F;~;;'erijY-~'-"
Metal
Daire
Testereleri
Yarim
Yuvarlak
Freze
Biçakfari
'Tekma
V!ca
Freze
B,çakfari
DIN
(Vals
Alin
Frezeierl)
,i
,I
Prlzma
F~eze
Biçsklsrr
~ze Biçsklan
Konlk
Freze Biçaklari
Köse Alin
Yuvarlatma
Freze Biçaklir,
1838
:tA
L'S
885-
~
.~ ~
~
.
",
18-40
IslEME ZAMANININ HESAPLANMASI
(REFA.
3~mim
Siparitin
~)
yapim zamani
~!emumani .
imal edilecilk parça adedi - m
T-tr+ta
tr- tr9 +trV
tii
-}l• te
te-tg +tv
-l tg - tti + tn
- ~
Siparifin yapim
Ulmandir.
lsçjnin,
makinanin
ve
isletmenin
durumundan
do~bilecek
kiyip
umanlardir.
{ig}
esn
zamanin
S/.14
ilA
·1.34.5
ii~sind.
.dilenhazirlanip
yOzdeGemilolarak
makinaya
bli~ianm!Ul1
baslangici
ile
sökLllm,";
lionuna
Kadar
geçen
Dönme
sayisi,
talas
miktari
ve
hizi
yardimiyla
hesaplanir.
Parçanin
makina
yardimiyla
sekillenmesi
için
geçen
zamandir.
Her
Sipari,in
parçanin
bOtOn
hazirlandikun
unitelerindeki
ionra
yapim
islenmesi
çali,malisrdçin
için
9l!Ç8n
zamandir.
IOzumlu
toplam
Çok
parçali
umandir.
BirParçanin
iiparisin
(veya
kismi
bir
iipari,in)
imallti
için
g&reidi
toplam
umandll'.
isierde
basla
yacak
her
parça
duruma
için
getirilmesi
geçen
i~lema
için
zamanlari
gereken
toplimar.
zamanlar
toplamidir.
isIlerleme
parçasinin,
makinanin
vekabul
takimin
ise.
Isçinin
hazirlanmasi,
iidir. zamani
HlUirlik
zamani
Makina
zamani
!:SIII iSmai'H
uman
Kiiyip
Ziaman
Parça
I~lem zamani
(ta )
(T)
(m)
(tg)
(tr)
(te)
(tv)
Yardimci
(tn)
Ulman
i Parçanin
i kapama
makinaya
bagiMmU!,
z!ll'T'.!lnlantoplamidir.
çözOlmeisi,
iyiirlaimilar,
ölçmelar,
rltar
IÇip
/?L~;1E
~AMAI\J/N;N
flf ;)31J:J
ü lAS
ALk
( k:
(iZ e iC li > ;:; il > fe h u sS f':"
R EFA
5' /( -I!' M ,'n t-
f-/EsA.?cAA1
H-c ...
{J\PLAi?.f)
ytON
"y':"ri
cl;;ii::i yi;:'
h f' / f r
yAr
d" d (c' y, )
i m iF -)/ y
V er,'
.fe M
NMA~
/'
14/0,
CC)
?(
d
l'
cl
r C; ey YI ,
,';>i"b+-
ci
(-{oriciie'
H;;; 2 i r II L
j'v1
d
-;>
Z
).rl(j!
h '1;(11
m d 1;J II
.--Ldl"'-"')
--{af/rvllh
1i;,)2 ,,'
M ~ "J (da t) , {''''rJ["
L e f " II <' ri CI,/- " / /?1 <' s,'
!}J2
)'
ni ri ve
i [ipi
)~!,J,
LJ'1 wl «n
;J le J'ri ci
YI
) C; ,- rJ
ct"~
2d
i
'i /
WL
"
f
'I /
ri'>
cv
-101' n;J /;;im ;;id;;i
jJyl/(r
i yal-dJN,')
.. ''1./1---11.
/. /'- -'- ,'"
ir! e
-
b q § /a fJJ'I'I ,-;;(/
a j (<"YI'Y ci
-
~/'iff/C'lrr;
fYL;;) 1.
diJIVMtUt
kr
)c~/
ri
;,>.:J
//
!
i'
1'/ ~,-;
/,4/,4'''''''1
- -Ice-//Clmic/rr_7
2d/tidr7/dII
'J '
di iV} '(i L;J
Cl'~
n <I"J 1(,f cr r
/()d/,
<cc fII· ,
i;/~)
a " ,[ ?cl/ ",u n
/
clcr!/qhI4,a~
"f/2ul/>ld,')
C{LflP
'"
'
1 dni1,..
K
j ,-rJ ci /'
i'/erkm e //'2
h tfnf'k'tl'"
ii
cl
;;' c7 IrJ;]'",
(I /
/ClSa fJp/ch ri vt
Id!;;s:i, }c)/t/Jrll1~ iy 0/" tem/
_
;J'
,/
m
Z
p~:,i,a i,;v-fJ
'U," / '" ;),f,,;
h;:J?II/?i'i?n1.JJ
rJm ,S~
YI ,yi
J e,:; t' n
i /c d/:0nl;;u1
j;;; 1;!5
di
/;;>
[;;t;in/n
/
/)
2c1rviC(1I
Jari
M
f
./
/5
/e" f rJ? t' rj
i/ c:
-n ,:) /)1/1
i .
/
~
2d/-ÜCt'/7/a.rdir:
/::~)-:J
clcyC? biiecC't
ci /C/n ci
;;J) ;:: k. sen e! ( 3"yun4)
:çi;
ci Uictn i
JJI1'nd:r:k)
);udb)
TOO'l,q/dMd
.{. -=
;;lt.
(J
f
::
d S
=: ):::. OJ
S ct
O
iv
) cl
P +c P ici
t
'J
LS}
ci C (1 le.
\
+o b cd:,_C1
d e. v i-h \ i'r),--',
;;; ~
VV\
pcuc
1_'.0
(-~Clld5
D
r
-1 -::-
i\~
Ci.2>
f
\IYI
Iij'i
c!-I}r(,i \i~
i
Gi
L:=-
---ra
!~
k 1111 it trr-t k ei bo y ~ (VhJH
(yc/w)
-re/n/i
('J~ !cAKrw1]Y1 3/n;
t7
-1U~
_
$//
L-f ~
L:=
2
f _ LL
fe( 1/ ta z / cl ii k '
n ~-
/1 ~ ~
/)
J
v;D8
.1 ~)
'Tr, f>
ITb
A4MA
,1000.1,'-::;"
..{.'::: po{J c (
J.•
=- V/d a
,5 ,//t r /on -( cie!i~r;(~fliJ .f v)
'1C-::
b)
/)
~f;J~;~+1+~1
AJ
i_i
~ zÇa.ylil
r.'::: V fOO(
c:.19'
LJ
U ç
J
.'j011/(
10 {LO 'ijL
C1111.?L
f}1'L
h-
411::(5
//
Vf'r//t"
:7E/I,~11oyL,
(J~P1,
rCi.'{iC{t~/YI
~
di?
r{'r/~VV1
~
)~c 5 YVl< JVJJ-f m)d
?t11L;Q (0/i
A!>n
cek)
1" =:-
ec -(
tG
kd
{
10/1
t
e
1:"" ci
5;
v-('
1~
o", f
S
i)S
ci.
~ ~.
~v\.
h
yi { i
(cr d i vv. i )
~i~rfU/~~ i
[;ii.;J~ dt,:, ') 11'5
dJ=-
'{/~{j
Y
f
f) ~
(ll7vvi)
-Li::
o,p
'1
i
.
V l.lC1 dis,
'
~;)t~; (n17
i
u i ) foma/o>Y'cl
(YCl4iftt
D
) L~~
,
.
/[ :::::jJCf{{.;
DtLM E
L.-Ci YV\.
(j h
!
h
r
-C.
=
,{ -=
S'
Delil
= iler
n=
!:CI(jIS)
Ifli1f(lYl"'1/d-Lv)
])k\;ii'r
JACJ
iJ i
( c{-e v/Jat/;