ER MADECİLİK NAK. VE TİC. A.Ş. ÇAN ÇOMAKLI

Transkript

DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ
MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ
MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
NOHA İNŞAAT TURİZM MADENCİLİK SAN.
TİC. LTD. ŞTİ. KEMALPAŞA (RUHSAT NO
201500198 ve 201500131) SAHALARININ
ONİKS REZERV TESPİT RAPORU
Mart 2016
İZMİR
NOHA İNŞ. TUR. MADENCİLİK SAN. TİC. LTD. ŞTİ.
KEMALPAŞA (RUHSAT NO 201500198 ve 201500131)
SAHALARININ ONİKS REZERV TESPİT RAPORU
Hazırlayanlar
Doç. Dr. Bayram KAHRAMAN (Maden Yük. Müh.)
Doç. Dr. Mete KUN (Maden Yük. Müh.)
Mart 2016
İZMİR
DOKUZ EYLUL UNIVERSITY
FACULTY OF ENGINEERING
DEPARTMENT OF MINING ENGINEERING
İÇİNDEKİLER
1. GİRİŞ .............................................................................................................................. 1
2. SAHA BİLGİLERİ .............................................................................................................. 2
2.1.
2.2.
2.3.
2.4.
Sahanın Lokasyonu ............................................................................................................. 2
Ruhsat Bilgileri.................................................................................................................... 2
Saha Topoğrafyası .............................................................................................................. 5
İklim ve Bitki Örtüsü ........................................................................................................... 5
3. JEOLOJİ........................................................................................................................... 8
3.1. Stratigrafi ............................................................................................................................ 9
3.1.1.Kireçtaşı Birimi .............................................................................................................. 10
4. ARAZİ ÇALIŞMALARI..................................................................................................... 11
5. JEOİZİK ÇALIŞMALARI .................................................................................................. 13
5.1. Rezistivite Çalışmaları....................................................................................................... 13
5.1.1.DES çalışmaları .............................................................................................................. 16
5.1.2.Wenner Profil çalışmaları ............................................................................................. 16
5.2. Jeofizik Çalışmaların Yorumu ........................................................................................... 16
6. REZERV TAHMİNİ ......................................................................................................... 19
6.1. Alan_I Rezervi ................................................................................................................... 24
6.2. Alan_II Rezervi .................................................................................................................. 24
6.3. Alan_III Rezervi ................................................................................................................. 25
7. SONUÇ ......................................................................................................................... 27
EKLER .................................................................................................................................. 30
EK 1. DES eğrileri ile değerlendirme sonuçları .......................................................................... 30
Ek 1.1.
DES1 Noktası Özdirenç Eğrisi ve Değerlendirme Sonuçları ................................. 30
Ek 1.2.
Ek 1.3.
Ek 1.4.
DES4Noktası Özdirenç Eğrisi ve Değerlendirme Sonuçları .................................. 31
Ek 1.5.
EK 2. Wenner Profil Özdirenç Kesitleri ...................................................................................... 33
Ek 2.1.
P1 Profili özdirenç kesiti ...................................................................................... 33
Ek 2.2.
Ek 2.3.
Ek 2.4.
Ek 2.5.
Ek 2.6.
Ek 2.7.
Ek 2.8.
Ek 2.9.
Ek 2.10.
Ek 2.11.
Ek 2.12.
Ek 2.13.
Ek 2.14.
Ek 2.15.
Ek 2.16.
Ek 2.17.
Ek 2.18.
Ek 2.19.
Ek 2.20.
Ek 2.21.
Ek 2.22.
Ek 2.23.
Ek 2.24.
Ek 2.25.
Ek 2.26.
Ek 2.27.
Ek 2.28.
Ek 2.29.
Ek 2.30.
Ek 2.31.
Ek 2.32.
Ek 2.33.
Ek 2.34.
Ek 2.35.
Ek 2.36.
P10 Profili özdirenç kesiti .................................................................................... 36
KAYNAKLAR ........................................................................................................................ 45
ŞEKİLLER LİSTESİ
Şekil 1.
Şekil 2.
Şekil 3.
Şekil 4.
Şekil 5.
Şekil 6.
Şekil 7.
Şekil 8.
Şekil 9.
Şekil 10.
Şekil 11.
Şekil 12.
Şekil 13.
Şekil 14.
Şekil 15.
Şekil 16.
Şekil 17.
Şekil 18.
Şekil 19.
İnceleme alanı ............................................................................................................ 2
201500198 numaralı arama ruhsatı. ......................................................................... 4
201500131 numaralı arama ruhsatı. ......................................................................... 4
Jeofizik çalışması yapılan poligonlar ve jeofizik hatları. ............................................. 5
Ruhsat sahalarını kapsayan bölgelerin topoğrafik haritası........................................ 6
Ruhsat sahalarının uydu görüntüsü (http://www.google.com). ............................... 7
Çalışma alanı ve yakını stratigrafik kolon kesiti. ........................................................ 9
Oniks mostrası. ........................................................................................................ 11
201500131 numaralı ruhsat alanı oniks mostraları ve bantların yönelimleri. ........ 12
201500198 numaralı ruhsat alanı oniks mostraları ve bantların yönelimleri. ........ 12
201500131 Nolu ruhsat alanı DES noktaları ve Wenner profilleri bulduru haritası
(YÜCEL M., 2016). .................................................................................................... 17
201500198 Nolu ruhsat alanı Wenner profilleri bulduru haritası (YÜCEL M.,
2016). ....................................................................................................................... 18
Rezerv tahmininde kullanılan alanlar. ..................................................................... 19
Alan_1 de gerçekleştirilen Wenner profilleri özdirenç kesitleri. ............................. 21
Alan_1 oniks yatağı izometrik katı modeli. .............................................................. 24
TABLOLAR LİSTESİ
Tablo 1. Ruhsat sahasında ölçülen DES noktaları ve profillerin koordinatları. ..................... 13
Tablo 2. Jeofizik verilerine dayanan model çalışması ile tahmin edilen oniks rezerv
miktarları.................................................................................................................. 26
1. GİRİŞ
Bu rapor, Noha İnş. Tur. Madencilik San. Tic. Ltd. Şti. ile Dokuz Eylül Üniversitesi
Mühendislik Fakültesi Dekanlığı arasında 07.01.2016 tarihinde imzalanan
sözleşmeye istinaden hazırlanmıştır. Bu raporda, Noha İnş. Tur. Madencilik San. Tic.
Ltd. Şti. “ŞİRKET”, olarak adlandırılmıştır.
Şirket ruhsat alanlarında, yeraltı jeoelektrik yapısını belirlemek ve jeoelektrik
özelliklerinden yola çıkarak ruhsat alanı içerisindeki yayılımını araştırmak amacıyla
Jeofizik Mühendisi Mete YÜCEL’e “Noha İnş. Tur. Madencilik San. Tic. Ltd. Şti
201500131 ve 201500198 No’lu Ruhsat Alanları Jeofizik Etüt Raporu” adlı jeofizik
etüt çalışması yaptırmıştır. Jeofizik çalışmalar, Jeoelektrik Schlumberger Düşey
Elektrik Sondaj(DES) yöntemi ve çok elektrotlu sistemle Wenner elektrot dizilimi
uygulanarak gerçekleştirilmiştir.
Bu raporda, söz konusu sahalarda gerçekleştirilen jeofizik çalışmalarına dayanarak
sahaların oniks rezervi yönünden incelenmesi amaçlanmıştır.
Bu rapor, ruhsatsal ölçekte gerçekleştirilen jeofizik çalışmalardan elde edilen verilere
ve arazi çalışmalarına dayanarak sahanın oniks rezervinin belirlenmesi, oniks
zonunun üç boyutlu modellenmesi ve sonuçların bir rapor halinde sunulmasını
içermektedir.
Çalışmalara başlamadan önce söz konusu saha, şirket yetkilileri ile birlikte ziyaret
edilmiştir. Bu ziyaret sırasında sahanın gerek topoğrafik ve jeolojik özellikleri
gerekse de çalışmaların yürütüle bilirliğine uygunluğu gözlenerek veriler
kaydedilmiştir. Gözlemlenebilen oniks mostralarından jeolojik ve konumsal ölçümler
alınmıştır. Ayrıca çalışmaya dayanak oluşturması düşünülen konularda gözlemler
yapılmıştır.
Gerçekleştirilen bu çalışmalardan elde edilen veriler kapsamında oniks’in sahadaki
dağılımı ile ilgili değerlendirmeler yapılmıştır. Bu değerlendirmelerden elde edilen
sonuçlar bilinen kaynak/rezerv tahmininde kullanılmıştır. Oniks rezervi (Görünür +
Muhtemel + Mümkün) sektörde kabul görmüş bilgisayar destekli madencilik tasarım
yazılımı ile ayrıntılı bir şekilde belirlenmiştir.
Kırıklar Sahası Rezerv Tespit Raporu
1
2. SAHA BİLGİLERİ
2.1.
Sahanın Lokasyonu
Çalışma alanı; İzmir il merkezine kuş uçuşu 21 km, Buca ilçe merkezine 13 km
uzaklıktadır. Ruhsat alanlarına alanına en yakın yerleşim yerleri Kırıklar ve
Kaynaklar köyleri olup, sırasıyla ortalama 2 km ve 5 km uzaklıktadır Şekil 1.
Şekil 1.
2.2.
İnceleme alanı
Ruhsat Bilgileri
Ruhsat sahaları 1/25.000 ölçekli İzmir L18-b4 paftası sınırları içerisinde
kalmaktadırlar. 201500198 ruhsat numaralı saha üç adet poligondan, 201500131
ruhsat numaralı saha iki adet poligondan oluşmaktadır (Şekil 2, Şekil 3). Jeofizik
çalışmaları 3 poligon için yapılmıştır (Şekil 4).
2
İL
İLÇE
KÖY
RUHSAT NUMARASI
RUHSAT GRUBU
YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ TARİHİ
RUHSATIN BİTİŞ TARİHİ
ERİŞİM NUMARASI
RUHSAT ALANI
RUHSAT SAFHASI
RUHSAT SAHİBİ
VERGİ DAİRE NO
ADRES
: İZMİR
: KEMALPAŞA
:
: 201500198
: l-B GRUP
: 21.04.2015
: 21.04.2017
: 3319047
: 96,59 hektar
: Ön Arama Dönemi (1yıl)+Genel Arama Dönemi(1 yıl)
: Noha İnş. Tur. Madencilik San. Tic. Ltd. Şti.
: 6310663122
: 6417 SOK. NO:57/5 KARŞIYAKA / İZMİR
İL
İLÇE
KÖY
RUHSAT NUMARASI
RUHSAT GRUBU
YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ TARİHİ
RUHSATIN BİTİŞ TARİHİ
ERİŞİM NUMARASI
RUHSAT ALANI
RUHSAT SAFHASI
RUHSAT SAHİBİ
VERGİ DAİRE NO
ADRES
: İZMİR
: KEMALPAŞA
:
: 201500131
: l-B GRUP
: 22.04.2015
: 22.04.2017
: 3320281
: 99,25 hektar
: Ön Arama Dönemi (1yıl) + Genel Arama Dönemi (1 yıl)
: Noha İnş. Tur. Madencilik San. Tic. Ltd. Şti.
: 6310663122
: 6417 SOK. NO:57/5 KARŞIYAKA / İZMİR
3
Şekil 2.
201500198 numaralı arama ruhsatı.
Şekil 3.
201500131 numaralı arama ruhsatı.
4
Şekil 4.
2.3.
Jeofizik çalışması yapılan poligonlar ve jeofizik hatları.
Saha Topoğrafyası
Ruhsat sahalarının içinde yer alan bölgelerin topoğrafyası çok fazla değişkendir.
Buğdaycık tepe (1013 m) sahanın en yüksek kodlu lokasyonudur. Sahada 480-1013
m kotları arası genel bir yükseklik vardır (Şekil 5).
İki ruhsat sahasının içinden geçen dere mevcuttur. Bu derenin yağışlı aylar dâhil bir
akış rejimine sahip olmadığı bilgisi alınmıştır (Şekil 5-6).
2.4.
İklim ve Bitki Örtüsü
Çalışma alanın yöresinde Akdeniz iklimi hâkimdir. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve
yağışlıdır. Ege kıyılarının yükselti dizilerinin doğu batı yönünde uzanışı deniz
etkisinin Bölgenin iç kesimlerine kadar girmesini sağlamaktadır. Devlet Meteoroloji
İşleri Genel Müdürlüğünün internet sitesinde yayınlanan verilerine göre İzmir ilinin
son otuz yıldaki aylık ortalama sıcaklık 17.84 derece, yıllık ortalama yağış ise 679.1
kg/m2 dır.
5
Şekil 5.
6
Ruhsat sahalarını kapsayan bölgelerin topoğrafik haritası.
Şekil 6.
7
Ruhsat sahalarının uydu görüntüsü (http://www.google.com).
3. JEOLOJİ
Genel olarak çalışma alanında litolojik birimleri kırıntılar ve karbonatlardan oluşan
fliş ve kratese yaşlı neritik kireçtaşları oluşturmaktadır.
İnceleme alanı ve çevresinde değişik amaçlı jeolojik çalışmalar yapılmıştır. Bu
çalışmalarda edinilen sonuçlar aşağıda özetlenmiştir (Zafnaki, 2010).
Akartuna (1962), İzmir – Torbalı – Seferihisar – Urla çevresinde yaptığıincelemede,
yöredeki Neojen kaya birimlerinin kirstalin şistleri ve kretase birimlerini uyumsuz
olarak üstlendiğini belirtir. Miyosen alt ve üst olmak üzere iki birime ayırtan araştırıcı
alt birimi konglomera, kum, marın, kil, kalker ve volkanik tüften yapılı olduğunu
ayrıca yer yer ekonomik linyit damarları içerdiğini vurgular üst birimin ise kalker,
marın, kil ve volkanik tüften yapılı olduğunu ve bu biri kısmen volkanik kayaçlar
tarafından kesildiğini ve kısmen de ortüldüğünü belirtir. Araştırıcı inceleme alanında
ayırtladığı Segmentinç sp. Melanapsis sp., Planarlariüs sp., Helix sp. ve benzeri bir çok
fosile dayanarak bölgede yaklaşık Alaniyen yaşında gölsel Miyosen birimlerinin
olduğu değinir. Plivosen ‘i ise killi, kumlu, marınlı ve çakıllı bir seri olarak tanımlar.
Genç (1973), Vişneli Dağkızılca (İzmir) çevresinde yaptığı çalışmalarında masifinin
güneydoğu kanadına doğru metamorfizma şiddetinin artığını saptanmıştır. Neojen
yaşlı kayaçlar ise biotit, hornblend, andezit volkanik serisi ile konglomera ve yersel
kireçtaşı kırıntılı seri olmak üzere ikiye ayrılır. Bu iki serinin metamorfik seriyi 15
derecelik bir açısal uyumsuzlukla üstelediğini belirtmiştir. Konglomera ve kumtaşları
içindeki kömürlü seviyelerden aldığı fosillere ve merceksel kireçtaşı içindeki alg
yumrularına dayanarak, bu birime Üst Miyosen yaşını vermiştir.
Eftallioğlu (1978), Yazıbaşı Köyü (İzmir) çevresinde yaptığı araştırmada temeli
Paleozoik yaşlı konkordan ve dereceli geçişli mermer – şistlerin yer aldığını, bunları
uyumsuzlukla kretase yaşlı kireçtaşlarının üstelendiğini belirtirler.
Bozkurt (1984), inceleme alanının hemen doğusunda yaptığı çalışmalarda
mermerler, kireçtaşları, konglomeralardan ve çakıllı alüvyonların akifer olduğunu ve
bu kayalardaki çatlak ve boşlukların önemli miktarda yer altı suyu taşıdığını
belirtirler.
Yer altı suyunun besleniminin yağıştan süzülme ve komşu havzalardan karstik
yollarla olduğunu, boşalımın ise kaynaklardan akma, kuyulardan su çekilmesi,
buharlaşma – terleme ve başka havzalara akma şeklinde gerçekleştiğini vurgularlar.
8
3.1.
Stratigrafi
İnceleme alanında altta Mezozoyik yaşlı kumtaşı-şeyil ardalanmasından olşan filiş
birimi ve içinde tektaş konumunda kireçtaşı birimi yer alır. Bu birimler Senozoyik
yaşlı çakıltaşı birimi ve killi kireçtaşı birimi tarafından açısal uyumsuzlukla üstlenir.
Bütün birimlerin üzerine uyumsuz olarak Alüvyon birim örter. Çalışma alnının ait
genelleştirilmiş stratigrafik kolon kesiti şekil 7’ de sunulmuştur.
Şekil 7.
9
Çalışma alanı ve yakını stratigrafik kolon kesiti.
3.1.1.
Kireçtaşı Birimi
İnceleme alanının kuzey doğusunda ve ortasında yüzlek veren kireçtaşı birimi, grimsi
beyazımsı renkte, oldukça dayanımlı, belirsiz katmanlı ve mikritik dokuludur. Bol
kırık ve çatlaklı olan kireçtaşı karstik özellik göstermektedir. Filişin içinde tektaş
konumundadır.
Verdier (1963) yaptığı incelemelerde, “Kemalpaşa Dağındaki kireçtaşı biriminin bir
uzantısıdır. Rudist gurubu fosillere ve bazı Formaminifer ‘lere dayanarak Üst Kretase
yaşını verebiliriz. Ayrıca bu fosiller Rudist gurubu ve bazı Formaminifer ‘ler sığı
denizel ortamı karakterize ederler. Bu verilere dayanarak kireçtaşlarının fazla derin
olmayan bir kıta önü düzlüğünde çökeldiğini söyleyebiliriz” tesbitinde bulunmuştur..
Bölgede daha önce çalışmış olan Aktuna (1962), Paleozoyik yaşlı tabakalanmalı ve
kıvrımlı metamorfik kayaçlarda kretase yaşlı kayaçları arasında ve neojen
birimleriyle kretase kayaçları arasında açısal uyumsuzluk bulunduğuna değinir.
Ayrıca inceleme alanında en önemli tektonik hareket ise kireçtaşı tektaşları filiş
biriminin içine gravite kaymaları sonucu allokton şekilnde yerleşmesidir. Bu
tektonizma sonucu kireçtaşlarında kırık ve çatlaklar gelişmiştir. Ayrıca kumtaşı–şeyl
ardalanmalarında ise makaslama çatlakları ve küçük ölçekli antiklinaller ve
senklinaller meydana getirmiş olmasıdır. Neojen yaşlı birimler ise farklı tektonik
izleri taşımaktadır.. Buna dayanarak tektonik faaliyetlerin Paleojende ve öncesinde
meydana geldiğini kabul edebiliriz (Zafnaki, 2010).
10
4. ARAZİ ÇALIŞMALARI
Çalışmanın ilk aşamasında, işletme bölgesinin jeolojisi ve saha çevresinde yapılmış
önceki çalışmalar literatürden derlenerek değerlendirilmiştir. İlgili öğretim üyeleri
ve ruhsat sahibi tarafından 22 Ocak 2016 tarihinde teknik ziyaret gerçekleştirilmiştir.
Bu ziyaret sırasında sahanın gerek topoğrafik ve jeolojik özellikleri gerekse de
çalışmaların yürütüle bilirliğine uygunluğu gözlenerek veriler kaydedilmiştir.
Şirket ile yapılan görüşmeler ve sahaya ait belgeler üzerinde yapılan
değerlendirmeler sonucunda kısa vadede sahada arama amaçlı sondaj çalışmalarının
yapılamayacağı görülmüştür. Bu nedenle maden yatağının geometrisi ve sürekliliğini
ortaya koymak için gerçekleştirilecek arama programına, işverenin bilgisi ve
kontrolü dâhilinde, jeofizik yöntemlerle devam edilmesine karar verilmiştir.
Sahada yapılan arazi çalışmalarında gözlemlenebilen oniks mostralarından jeolojik
ve konumsal ölçümler alınmıştır (Şekil 8, Şekil 9 ve Şekil 10). Yapılan bu çalışmalar
sonucunda jeofizik ölçümlerin yapılacağı lokasyonlar belirlenerek bir jeofizik
araştırma programı oluşturulmuştur (Şekil 11 ve Şekil 12).
Şekil 8.
11
Oniks mostrası.
Şekil 9.
201500131 numaralı ruhsat alanı oniks mostraları ve bantların
yönelimleri.
Şekil 10. 201500198 numaralı ruhsat alanı oniks mostraları ve bantların
yönelimleri.
12
5. JEOİZİK ÇALIŞMALARI
Şirket ruhsat alanlarında, yeraltı jeoelektrik yapısını belirlemek ve jeoelektrik
özelliklerinden yola çıkarak ruhsat alanı içerisindeki oniks yayılımını araştırmak
amacıyla Yerküre Mühendislik ve DİASON jeoteknik firmalarına jeofizik ölçümler
yaptırmıştır. Jeofizik çalışmalar, Jeoelektrik Schlumberger düşey elektrik sondaj
(DES) yöntemi ve çok elektrotlu sistemle Wenner elektrot dizilimi uygulanarak
gerçekleştirilmiştir.
Jeofizik çalışmalarda öncelikle cevherli yapının mostra verdiği bölgelerde cevher ve
çevresindeki jeolojik yapının rezistif özelliklerini belirleyebilmek için Schlumberger
düşey elektrik sondaj (DES) yöntemi ile AB/2=max 100m yarı açılımlı DES ölçüleri
alınmış, cevherli zonun özdirenç değerleri belirlenmiştir. DES ölçüleri Yerküre
Mühendislik tarafından gerçekleştirilmiştir.
İkinci aşamada, DİASON jeoteknik tarafından çok elektrotlu sistemle Wenner dizilimi
uygulanarak, saha profiller şeklinde tanımlanmaya çalışılmıştır.
Şirket yapılan jeofizik ölçümleri değerlendirilmesi amacıyla Yerküre Mühendislik
firma sahibi Jeofizik Mühendisi Mete YÜCEL’e “Noha İnş. Tur. Madencilik San. Tic. Ltd.
Şti 201500131 ve 201500198 No’lu Ruhsat Alanları Jeofizik Etüt Raporu” adlı rapor
hazırlatmıştır.
Ölçülerin değerlendirilmesinde çevre litolojik birimleri göz önüne alınmış ve yer
elektrik yapı bu birimlerle deneştirilmiştir (ilişkilendirilmiş). Bu suretle jeolojik
yapının dolaylı olarak tespitine çalışılmıştır. Jeolojik yapı her zaman birebir yer
elektrik yapıya uymayabilir. Yapılan çalışmalarla elde edilen veriler direkt olarak
aranılan yapıyı işaret etmez ancak bu yöntemle tespit edilen rezistif ortamların ve
iletken ortamların jeolojik yapı ile deneştirilmesi esasına dayanmaktadır (YÜCEL M.,
2016).
5.1.
Rezistivite Çalışmaları
Toplam 5 noktada DES ve 36 profilde Wenner profil çalışmaları yapılmıştır. DES
noktalarının koordinatları ve profillerin koordinatları Tablo1 de, Ruhsatlar
içerisindeki konumları Şekil 11 ve Şekil 12 da verilmiştir.
Tablo 1. Ruhsat sahasında ölçülen DES noktaları ve profillerin koordinatları.
Nokta
DES1
DES2
DES3
13
East*
528497
528522
528505
North*
4242931
4242906
4242881
Kot (m)
Açıklama
497 Düşey elektrik sondajı 1
Nokta
DES4
DES5
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
14
East*
528430
528430
528390
528591
528568
528380
528573
528574
528791
528574
528776
528562
528796
528585
528796
528583
528796
528578
528785
528570
528785
528574
528763
528712
528835
528359
528528
528329
528568
528422
528579
528446
528592
528449
530463
530560
530538
530533
North*
4243000
4243000
4242903
4243002
4242905
4243013
4242968
4243229
4243218
4243229
4243211
4243239
4243196
4243227
4243196
4243236
4243239
4243239
4243243
4243232
4243243
4243257
4243167
4243376
4243367
4242837
4242976
4242848
4242890
4242718
4242889
4242699
4242870
4242691
4244577
4244788
4244962
4244713
Kot (m)
521
520
505
500
494
518
496
533
520
533
520
534
537
533
537
534
520
535
520
533
520
537
537
552
557
492
501
492
497
490
500
499
508
501
1029
1015
1001
1101
Açıklama
Düşey elektrik sondajı 4
Düşey elektrik sondajı 5
1. Ölçüm
1. Ölçüm
2. Ölçüm
2. Ölçüm
3. Ölçüm
3. Ölçüm
4. Ölçüm
4. Ölçüm
5. Ölçüm
5. Ölçüm
6. Ölçüm
6. Ölçüm
7. Ölçüm
7. Ölçüm
8. Ölçüm
8. Ölçüm
9. Ölçüm
9. Ölçüm
10.Ölçüm
10.Ölçüm
11.Ölçüm
11.Ölçüm
12.Ölçüm
12.Ölçüm
14.Ölçüm
14.Ölçüm
15.Ölçüm
15.Ölçüm
16.Ölçüm
16.Ölçüm
17.Ölçüm
17.Ölçüm
18.Ölçüm
18.Ölçüm
19.Ölçüm
19.Ölçüm
Nokta
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
East*
530570
530592
530578
530601
530585
530608
530762
530979
530754
530740
530761
530748
530777
530753
530582
530620
530589
530628
530610
530632
530593
530639
530604
530646
530614
530654
528606
528463
530659
530652
530661
530646
530662
530647
North*
4244902
4245118
4244895
4245123
4244895
4245121
4245899
4245944
4245960
4245741
4245963
4245743
4245960
4245739
4244902
4245130
4244899
4245127
4244903
4245126
4244900
4245125
4244900
4245128
4244901
4245126
4242872
4242684
4244939
4244847
4244937
4244768
4244927
4244749
Kot (m)
1029
1010
1029
1010
1029
1010
1014
1069
1012
1020
1015
1025
1021
1028
1030
1010
1030
1010
1029
1010
1030
1010
1029
1010
1029
1010
511
504
1022
1025
1021
1031
1022
1038
Açıklama
20.Ölçüm
20.Ölçüm
21.Ölçüm
21.Ölçüm
22.Ölçüm
22.Ölçüm
23.Ölçüm
23. Ölçüm
24.Ölçüm
24.Ölçüm
25.Ölçüm
25.Ölçüm
26.Ölçüm
26.Ölçüm
27.Ölçüm
27.Ölçüm
28.Ölçüm
28.Ölçüm
29.Ölçüm
29.Ölçüm
30.Ölçüm
30.Ölçüm
31.Ölçüm
31.Ölçüm
32.Ölçüm
32.Ölçüm
33.Ölçüm
33.Ölçüm
34.Ölçüm
34.Ölçüm
35.Ölçüm
35.Ölçüm
36.Ölçüm
36.Ölçüm
*Koordinat Sistemi: Projeksiyon; UTM, Datum; ED50, D.O.M; 27, Zon; 35, Ölçek Fak.; 6 derece.
15
5.1.1.
DES çalışmaları
DES ölçüleri Yerküre Mühendislik tarafından yapılmıştır. Araştırma derinliği
maksimum 100 m olarak uygulanmıştır. Ölçüler sonucunda elde edilen DES eğrileri
ile değerlendirme sonuçları Ek1 de verilmiştir.
5.1.2.
Wenner Profil çalışmaları
Profil ölçüleri DİASON jeoteknik tarafından yapılmıştır. Ölçüler sonucunda elde
edilen kesitler Ek 2 de verilmiştir. Değerlendirme sonuçları “Noha İnş. Tur.
Madencilik San. Tic. Ltd. Şti 201500131 ve 201500198 No’lu Ruhsat Alanları Jeofizik
Etüt Raporu” adlı raporda verilmiştir.
5.2.
Jeofizik Çalışmaların Yorumu
Cevher mostrası üzerinde alınan DES1 noktasında 2300- 6800 ohm.m arasındaki
özdirençli yapı cevherli zon ile 10200-10300 ohm.m özdirençli yapı ise kireçtaşları
ile deneştirilmiştir. Bu zon yüzeyden itibaren 12 m kalınlıkta hesaplanmıştır.27-40 m
arasında ölçülen 6400 ohm.m özdirençli yapı da muhtemel cevherli zon olarak
yorumlanmıştır.
Rezistivite çalışmaları sonucunda üç farklı jeoelektrik katman belirlenmiştir.
Jeoelektrik katman
1. Jeoelektrik Katman
16
Özdirenç aralığı
Profil renk skalası
(ohm.m)
90-850 Yeşil-Mavi
1500-6800 Sarı-kırmızı-kahve
8000-12000> Mor ve tonları
Muhtemel Litoloji
Fliş
Oniks zon
Kireçtaşları
Şekil 11. 201500131 Nolu ruhsat alanı DES noktaları ve Wenner profilleri bulduru
haritası (YÜCEL M., 2016).
17
Şekil 12. 201500198 Nolu ruhsat alanı Wenner profilleri bulduru haritası (YÜCEL
M., 2016).
18
6. REZERV TAHMİNİ
Şirket’e ait ruhsatlardan, 201500198 numaralı saha üç adet poligondan, 201500131
numaralı saha iki adet poligondan oluşmaktadır (Şekil 2, Şekil 3). Gerçekleştirilen
arazi çalışmaları sonucunda jeofizik ölçümlerin 3 poligon için yapılmasına karar
verilmiş ve jeofizik etüt bu poligonlarda yapılmıştır (Şekil 11 ve Şekil 12). Buna bağlı
olarak saha, rezerv hesabına temel teşkil edecek birbirinden bağımsız 3 panoya
bölünmüştür (Şekil 13). Panolar kuzeyden güneye doğru sırasıyla Alan_I, Alan_II ve
Alan_III olarak adlandırılmıştır.
Şekil 13. Rezerv tahmininde kullanılan alanlar.
19
Jeofizik etüt kapsamında oluşturulan profillerin lokasyonları topoğrafik harita
üzerine yerleştirilmiştir (Şekil 11 ve Şekil 12). Ayrıca her bir profil için oluşturulmuş
özdirenç kesitleri (Ek 2) sayısallaştırılıp bilgisayara aktarılmıştır (Şekil 14, Şekil 15
ve Şekil 16).
Rezistivite çalışmalarının Jeofizik Mühendisi Mete YÜCEL tarafından yorumlanması
sonucunda aşağıda verilen üç farklı jeoelektrik katman belirlenmiştir (YÜCEL M.,
2016).
Jeoelektrik katman
(ohm.m)
90-850 Yeşil-Mavi
Muhtemel Litoloji
Fliş
Oniks zon
Kireçtaşları
Özdirenç aralığına göre belirlenen muhtemel litolojiler ve oniks mostralarından
alınmış ölçümler değerlendirilerek bilgisayar ortamında yapılan modelleme
çalışmaları sonucunda oniks yatağının katı modeli, söz konusu alanlar için ayrı ayrı
oluşturulmuştur (Şekil 17, Şekil 18 ve Şekil 19).
Oniks rezervi, her bir alana ait oniks yatağının katı modeli temel alınarak alanlar
bazında tahmin edilmiştir. Rezerv, sektörde kabul görmüş bilgisayar destekli
madencilik tasarım yazılımı ile bilinen kaynak rezerv (görünür + muhtemel +
mümkün) olarak tahmin edilmiştir (Tablo 2).
Saha için bilgisayar yazılımı ile katı model oluşturulurken ve rezerv tahmini
yapılırken kullanılan ölçütler aşağıda verilmiştir:
 Oniks zonu için 1500-6800 ohm.m özdirenç aralığı ölçüt alınmıştır,
 Oniks yerinde yoğunluğu, 2,5 ton/m3 olarak alınmıştır,
 Minimum üretilebilir kalınlık 0,40 m kabul edilmiştir.
20
Şekil 14. Alan_1 de gerçekleştirilen Wenner profilleri özdirenç kesitleri.
21
Şekil 15. Alan_2 de gerçekleştirilen Wenner profilleri özdirenç kesitleri .
22
Şekil 16. Alan_3 de gerçekleştirilen Wenner profilleri özdirenç kesitleri .
23
6.1.
Alan_I Rezervi
Oniks yatağının Alan_I sınırları içindeki yayılımını belirlemek amacıyla bu alanda
gerçekleştirilmiş 4 adet Wenner profilleri özdirenç kesitlerin faydalanılmıştır. Bu
alan için elde edilen jeofizik ve arazi verileri ile yukarıda sözü edilen kabullere göre
madencilik yazılımı ile yapılan değerlendirmede alandaki oniks oluşumu yaklaşık 20
m kalınlığında 200 x 150 m boyutlarında KB-GD doğrultulu kuzey doğuya 6eğimli
bir kütleden oluşmaktadır (Şekil 17). Bu katı modele göre hesaplanan toplam bilinen
kaynak rezerv (Görünür+Muhtemel+Mümkün) 1,596,369 ton (638,548 m3) olarak
tahmin edilmiştir.
Şekil 17. Alan_1 oniks yatağı izometrik katı modeli.
6.2.
Alan_II Rezervi
Oniks yatağının Alan_II içindeki yayılım sınırlarını belirlemek amacıyla alan içinde
yapılmış 11 adet Wenner profilleri özdirenç kesitleri (Şekil 15) verisinden
faydalanılmıştır. Söz konusu ölçütler kapsamında bilgisayar ile yapılan
değerlendirme de bu alandaki oniks oluşumu yaklaşık 16-35 m arasında değişen
kalınlıkta 250 x 580 m boyutlarında K-G doğrultulu yataya yakın bir kütleden
oluşmaktadır. Oniks yatağının yazılımla elde edilmiş üç boyutlu (3D) modeli Şekil
18’de verilmektedir. Bu katı modele göre hesaplanan toplam bilinen kaynak rezerv
(Görünür+Muhtemel+Mümkün) 8,466,123 ton (3,386,449 m3) olarak tahmin
edilmiştir.
24
6.3.
Alan_III Rezervi
Oniks damarının Alan_III içindeki yayılım sınırlarını belirlemek amacıyla alan
sınırları içinde açılmış 5 adet DES ölçümleri ve 20 adet Wenner profilleri özdirenç
kesitleri (Şekil 16) verisinden faydalanılmıştır. Söz konusu ölçütler kapsamında
bilgisayar ile yapılan değerlendirme de bu alandaki oniks oluşumu yaklaşık 30 m
kalınlıkta 750 x 270 m boyutlarında KB-GD doğrultulu güney batıya 10eğimli bir
kütleden oluşmaktadır. Oniks yatağının yazılımla elde edilmiş üç boyutlu (3D) modeli
Şekil 19’de verilmektedir. Bu katı modele göre hesaplanan toplam bilinen kaynak
rezerv (Görünür+Muhtemel+Mümkün) 14,982,542 ton (5,993,017 m3) olarak tahmin
edilmiştir.
25
Sahada gerçekleştirilen 5 adet DES ve 35 adet Wenner profilleri özdirenç kesitleri
verisi üzerinden, bilgisayar ortamında yapılan modelleme çalışmaları sonucunda
sahadaki oniks rezervi görünür, muhtemel ve mümkün olarak hesaplanmıştır.
Sonuçlar toplu olarak Tablo 2’de verilmiştir.
Tablo 2. Jeofizik verilerine dayanan model çalışması ile tahmin edilen oniks
rezerv miktarları.
Alan
Alan_1
Alan_2
Alan_3
Toplam
26
Rezerv (Görünür+Muhtemel+Mümkün)
m3
(ton)
638,548
1,596,369
3,386,449
8,446,123
5,993,017
14,982,542
10,018,014
25,025,034
7. SONUÇ
Bu raporda, Noha İnş. Tur. Madencilik San. Tic. Ltd. Şti. ye ait İzmir ili Kırıklar Köyü
oniks arama ruhsatlı sahaları içerisindeki mevcut oniks potansiyelinin saptanmasına
yönelik yapılmış jeofizik çalışmaları yorumlayan “Noha İnş. Tur. Madencilik San. Tic.
Ltd. Şti 201500131 ve 201500198 No’lu Ruhsat Alanları Jeofizik Etüt Raporu” adlı
rapor değerlendirilmiştir. Bu jeofizik rapor kapsamında arama ruhsatlı sahaların bir
bölümü için bilinen kaynak rezerv (görünür + muhtemel + mümkün) tahmini
yapılmıştır.
Gerçekleştirilen jeofizik etütlerine ek olarak yapılan ofis ve arazi çalışmaları ile elde
edilen sonuçlar aşağıda verilmiştir.
Şirket’e ait ruhsatlardan, 201500198 numaralı saha üç adet poligondan, 201500131
numaralı saha iki adet poligondan oluşmaktadır (Şekil 2, Şekil 3). Gerçekleştirilen
arazi çalışmaları sonucunda jeofizik ölçümlerin 3 poligon için yapılmasına karar
verilmiş ve jeofizik etütler bu poligonlarda yapılmıştır (Şekil 11 ve Şekil 12). Buna
bağlı olarak saha, rezerv hesabına temel teşkil edecek birbirinden bağımsız 3 panoya
bölünmüştür (Şekil 13). Panolar kuzeyden güneye doğru sırasıyla Alan_I, Alan_II ve
Alan_III olarak adlandırılmıştır. Şirkete ait ruhsat sahası 195.84 h lık bir alandan
oluşmaktadır. Jeofizikli arama çalışmaları sahanın yaklaşık % 30 unu kapsamaktadır.
Jeofizik çalışmalar, Yerküre Mühendislik tarafından Schlumberger düşey elektrik
sondaj (DES) yöntemi ve DİASON jeoteknik tarafından çok elektrotlu sistemle
Wenner elektrot dizilimi uygulanarak gerçekleştirilmiştir.
Çalışmalarda öncelikle cevherli yapının mostra verdiği bölgelerde cevher ve
çevresindeki jeolojik yapının rezistif özelliklerini belirleyebilmek için DES yöntemi ile
AB/2=max100m yarı açılımlı 5 noktada DES ölçüleri alınmış, cevherli zonun özdirenç
değerleri belirlenmiştir.
İkinci aşamada, çok elektrotlu sistemle 36 profilde Wenner dizilimi uygulanarak, saha
profiller şeklinde tanımlanmaya çalışılmıştır.
DES ve rezisrivite çalışmaları Jeofizik Mühendisi Mete YÜCEL tarafından aşağıda
verildiği şekilde yorumlanmıştır.
DES çalışmalarında cevher mostrası üzerinde alınan DES1 noktasında 2300- 6800
ohm.m arasındaki özdirençli yapı cevherli zon ile 10200-10300 ohm.m özdirençli
yapı ise kireçtaşları ile deneştirilmiştir. Bu zon yüzeyden itibaren 12 m kalınlıkta
hesaplanmıştır. 27-40 m arasında ölçülen 6400 ohm.m özdirençli yapı da muhtemel
cevherli zon olarak yorumlanmıştır. Bu ve rezisrivite çalışmaları sonucunda üç farklı
jeoelektrik katman belirlenmiştir.
27
Jeoelektrik katman
(ohm.m)
90-850 Yeşil-Mavi
Muhtemel Litoloji
Fliş
Oniks zon
Kireçtaşları
Bu çalışmalardan elde edilen veriler ışığında sahada jeolojik açıdan incelemeler
yapılmıştır. Alan_1 sahasında oniks oluşumu yaklaşık 20 m kalınlığında 200 x 150 m
boyutlarında KB-GD doğrultulu kuzey doğuya 6eğimli olarak tanımlanmıştır.
Alan_2 sahasındaki oniks oluşumu yaklaşık 16-35 m arasında değişen kalınlıkta 250
x 580 m boyutlarında K-G doğrultulu yataya yakın bir kütle olarak tanımlanmıştır.
Alan_3 sahasındaki oniks oluşumu yaklaşık 30 m kalınlıkta 750 x 270 m boyutlarında
KB-GD doğrultulu güney batıya 10eğimli bir kütle olarak tanımlanmıştır. Çalışma
alanında bazı bölgelerde (Alan_2 ve Alan_3) çok sığ olan oniks damarı kuzeye doğru
(Alan_1) derinlik kazanmaktadır.
Özdirenç aralığına göre belirlenen muhtemel litolojiler ve oniks mostralarından
alınmış ölçümler değerlendirilerek bilgisayar ortamında yapılan modelleme
çalışmaları sonucunda oniks yatağının katı modeli söz konusu alanlar için ayrı ayrı
oluşturulmuştur (Şekil 17, Şekil 18 ve Şekil 19).
Oniks rezervi, her bir alana ait oniks yatağının katı modeli temel alınarak ön bilgi
edinme amacıyla raporda belirtilen rezerv hesaplama ölçütlerine göre tahmin
edilmiştir. Rezerv, sektörde kabul görmüş bilgisayar destekli madencilik tasarım
yazılımı ile bilinen kaynak rezerv (görünür + muhtemel + mümkün) olarak aşağıdaki
tabloda verildiği şekilde alanlar bazında tahmin edilmiştir.
Alan
Alan_1
Alan_2
Alan_3
Toplam
28
Rezerv (Görünür+Muhtemel+Mümkün)
m3
(ton)
638,548
1,596,369
3,386,449
8,446,123
5,993,017
14,982,542
10,018,014
25,025,034
Jeofizik yöntem ile edinilen bulgularla yapılan modelleme çalışmasının, yoruma
dayalı olduğu göz ardı edilmemelidir. Bu bulguların denetlenmesi ve yatağın
devamlılığı ile boyutlarının kesinleştirilmesi bakımından sondajlı arama
çalışmalarının yapılması önerilmektedir. Sondaj çalışmalarına göre sahanın tekrar
değerlendirilip görünür rezerv miktarının tam anlamıyla ortaya konması ve buna
göre işletme aşamasına geçilmesi önerilmektedir.
29
Doç. Dr. Mete KUN
D.E.Ü. MÜH. FAK. ÖĞRETİM ÜYESİ
Doç. Dr. Bayram KAHRAMAN
D.E.Ü. MÜH. FAK. ÖĞRETİM ÜYESİ
Maden Yüksek Mühendisi
Maden Yüksek Mühendisi
EKLER
EK 1. DES eğrileri ile değerlendirme sonuçları
Ek 1.1.
DES1 Noktası Özdirenç Eğrisi ve Değerlendirme Sonuçları
Ek 1.2.
Ek 1.3.
30
Ek 1.4.
DES4Noktası Özdirenç Eğrisi ve Değerlendirme Sonuçları
Ek 1.5.
31
32
EK 2. Wenner Profil Özdirenç Kesitleri
Ek 2.1.
P1 Profili özdirenç kesiti
Ek 2.2.
Ek 2.3.
33
Ek 2.4.
Ek 2.5.
Ek 2.6.
34
Ek 2.7.
Ek 2.8.
Ek 2.9.
35
Ek 2.10.
Ek 2.11.
Ek 2.12.
36
Ek 2.13.
Ek 2.14.
Ek 2.15.
37
Ek 2.16.
Ek 2.17.
Ek 2.18.
38
Ek 2.19.
Ek 2.20.
Ek 2.21.
39
Ek 2.22.
Ek 2.23.
Ek 2.24.
40
Ek 2.25.
Ek 2.26.
Ek 2.27.
41
Ek 2.28.
Ek 2.29.
Ek 2.30.
42
Ek 2.31.
Ek 2.32.
Ek 2.33.
43
Ek 2.34.
Ek 2.35.
Ek 2.36.
44
KAYNAKLAR
AKARTUNA, M., ( 1962 ). İzmir – Torbalı – Seferihisar – Urla Bölgesinin jeolojisi
hakkında Maden Tetkik Araştırma, Dergi 59 – 1-18, Ankara.
BOZKURT, A., (1984). Ayrancılar Kaynağının Hidrojeolojisi. Dokuz Eylül Üniversitesi
Mühendislik Mimarlık Fakültesi Bitirme Projesi, İzmir.
EFTELLİOĞLU, M., (1978), Yazıbaşı Köyü Çevresinin Jeolojik İncelemesi. Ege
Üniversitesi Yer Bilim Fakültesi Bitirme Tezi, İzmir.
VERDİLER, J., (1963). Kemalpaşa Dağı Etüdü. MTA Dergisi, 61, 38-40, Ankara.
YÜCEL, M., (2015), “Noha İnş. Tur. Madencilik San. Tic. Ltd. Şti 201500131 ve
201500198 No’lu Ruhsat Alanları Jeofizik Etüt Raporu”, Yerküre Mühendislik Arama
Ruhsat Sahası Jeofizik Etüt Raporu, İzmir.
ZAFNAKİ, H., (2010), Karacaağaç ( Buca-İzmir ) ve çevresinin hidrojeolojisi ve yeraltı
suyu potansiyelinin belirlenmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Yüksek Lisans Tezi.
45

ER MADECİLİK NAK. VE TİC. A.Ş. ÇAN ÇOMAKLI

Transkript

Benzer belgeler

Araştırma derinliği Yüzeyden verilen akımın nüfüz derinliği tamamen

2014/09/30 Financial Statements of the Royal Bank of Scotland Plc

Makaleyi PDF formatında görüntülemek için tıklayınız

ÖZGEÇMİŞ (ÖRNEK FORM)

Ekte - TİAK

Veri Madenciliğine Giriş - Dokuz Eylül Üniversitesi

Yayımlanacak araştırma makalesi yazmanın ilkeleri

Hız Ölçüm Deneyi - Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölümü

Müşterileri Anlamak ve Satışı Etkin Yönetmek

İndir