Montaj önerileri - MAHLE Aftermarket

Teknik bilgiler
Supaplar n Supap gaydları (kılavuzları)
n
Supap bagaları
Tasarım ve teknik deyimler
Tek metal supaplar
Tek metal supap
etkili bir şekilde sıcak ekstrüzyon yöntemi ya da dikey
presleme yöntemi ile imal edilmektedir..
d
veya
Bimetal supaplar
7
hem sap hem de kafa kısmının imalatı için ideal hammadde kombinasyonu sunarlar.
L
İçi boş supaplar
Sap ve kafa
manyetik
değil
Manyetik
sap ve kafa
bir yandan ağırlığın azaltılmasını diğer yandan ise sıcak-
7
lığın düşürülmesine hizmet ederler. Sodyum ile doldurulmuşlardır (ergime noktası: 97,5 °C), sıvı sodyumun çalkalayıcı etkisi sayesinde sıcaklık, supap kafasından supap
sapına aktarılır ve böylece 80 °C ve 150 °C arasında bir
D
sıcaklık düşüşü sağlanır.
Hammadde
S
Bimetal supap
=Ağır yük altındaki emme supapları, hafif yük
d
altındaki egzoz supapları ve ayrıca sap malzemesi olarak bimetal supaplar için yüksek alaşımlı
CrSi çelik.
X
Sap
manyetik
=Olağanüstü aşınma direnci ve kayma özelliği
sayesinde ağır yük altında çalışan emme supap-
L
Kafa manyetik değil
ları için CrMoV çelik.
T
7
=Benzinli ve dizel motorlarda kullanılmak üzere, en
yüksek mekanik ve termik yüklemeye dayanıklı
emme ve egzoz supapları için azot ilave edilmiş
D
ostenit CrMnNi çelik. Kafa malzemesi olarak
bimetal supaplarda da kullanılabilmektedir.
PT =Mükemmel sıcaklık ve aşınma direncine sahip
Sodyum dolgulu içi boş supap
d
ostenit CrMnNiNb çelik. Kamyonlar için yuvası
türkçe
güçlendirilmiş veya güçlendirilmemiş halde standart supap malzemesi olarak ve aynı zamanda
turbo dizel binek araçlarda da kullanımı mümkündür.
L
I
=En ağır yük koşullarında çalışan egzoz supapları
Sodyum
97,5 °C’de
sıvılaşır
için nikel süper alaşımlı (Nimonic 80A ).
©
D
© MAHLE 2015 | 73
Teknik bilgiler
Supaplar n Supap gaydları (kılavuzları)
n
Supap bagaları
Montaj önerileri
Supaplar, hem termik hem de mekanik olarak en
ağır yüklemelere maruz kalan motor parçaları arasında görülmektedir. Kullanım ömürleri ve dolayısıyla motorun ömrü, esas itibariyle teknik açıdan
düzgün biçimde monte edilmelerine bağlıdır.
MAHLE Original supapları montaja hazır durumda
ve ayrı ayrı paketlenmiş olarak temin edilebilir.
Montajdan önce, supaplarda olası hasarları kontrol edin (örneğin darbe dolayısıyla oluşabilecek bir
hasar gibi). Hasarlı veya eğilmiş supapları asla
monte etmeyin. Söz konusu supapların motorunuz için doğru ölçüde olduğundan emin olun.
MAHLE Original supapları, sadece ilgili uygulama
alanı için tasarlanmış olup, hiç bir şekilde mekanik olarak işlenmemeli ya da değiştirilmemelidir.
Supap kılavuzu ile supap arası boşluk değerleri
Supap sap çapı
Emme supabı
Egzoz supabı
6 – 7 mm
10 – 40 µm
25 – 55 µm
8 – 9 mm
20 – 50 µm
35 – 65 µm
10 – 12 mm
40 – 70 µm
55 – 85 µm
Supap montajından önce, supap yayı tablasının
Supap, gaydı içerisine takılmadan önce, supap
iç koni kısmının aşınma veya hasar görüp görme-
sapının üzerine yeterli miktarda temiz motor yağı
diğini kontrol edin. Supap yay gücünün motor
sürülmelidir.
üreticisi tarafından öngörülen değer aralığında
olduğunu kontrol edin.
Motor üreticisinin beyanları ve montaj talimatlarına
mutlaka uyulmalıdır.
Montaj için mutlaka yeni supap tırnakları ve supap
sapı keçeleri kullanın.
74 | © MAHLE 2015
Teknik bilgiler
Supaplar n Supap gaydları (kılavuzları)
n
Supap bagaları
Teknik deyimler
Supap gaydları, supap bagasına oturmuş olan supapları
tam olarak merkezler ve böylece supap saplarına etki
Demir olmayan malzemeden supap gaydı
eden yanal kuvvetleri azaltır. Supap gaydlarının supap
d
kafasındaki ısıyı, supap sapı üzerinden silindir kafasına
aktarma görevleri vardır. Genel olarak, salt emme supap
gaydları, salt egzoz supap gaydları ve ayrıca hem emme
hem de egzoz tarafında kullanılan supap gaydları olarak
sınıflandırılmaktadırlar.
L
Hammadde
Supap gaydları, gri dökme demir, pirinç ve sinterlenmiş
malzemelerden imal edilmektedir. Bazı bileşenlerine
D
D1
uygulanan özel alaşımlar sayesinde, mükemmel kayma,
sıcaklık ve aşınma özellikleri sağlanır. Bunun için aşağıdaki malzemeler kullanılmaktadır:
B
Gri döküm malzemeden supap gaydı
d
=CuZnAl alaşımı: İyi aşınma direnci, yorulma ve
korozyon dayanımı gösterir. Orta derecede yükleme koşullarında.
B1 =
Fosfor katkılı CuSn alaşımı: Yüksek aşınma
direnci sağlamak için. Yüksek seviyede yüklemenin söz konusu olduğu kullanımlarda.
L
G1 =Perlitik mikroyapılı gri dökme demir alaşımı: İyi
aşınma direnci gösterir. Normal yükleme koşulları için uygundur.
D
G2 =Perlitik mikroyapılı ve yüksek seviyede fosfor katkılı gri dökme demir alaşımı. Perlit matrisi içindeki ağ şeklindeki oluşum, daha yüksek aşınma
direnci ve ağır yükleme koşullarında daha iyi
Bakır malzemeden supap gaydı
çalışma özelliği sağlar. Ağır yükleme koşulları için
d
türkçe
uygundur.
CN =CuNi alaşımı: Daha yüksek sertlik derecesi, ısı
aktarım, aşınma ve sürtünme direnci. Ağır vasıta
uygulamalarında bile yüksek seviyede dayanıklılık sağlamak için uygundur.
L
SM =Sinterlenmiş metal alaşımı: Aşırı yüksek sıcaklıklarda bile korunabilen yüksek mekanik dayanıklılık sağlar. Yüksek performans motorları için
tasarlanmıştır.
D
© MAHLE 2015 | 75
Teknik bilgiler
Supaplar n Supap gaydları (kılavuzları)
n
Supap bagaları
Teknik deyimler
Supap bagaları
Supap bagası
Alüminyum silindir kafalarındaki supap mekanizması
bağlamında, supap bagalarının merkezi bir işlevi bulunmaktadır: Ana görevleri, supaplar ile birlikte yanma odasını sızdırmaz kılmak ve oluşan sıcaklığı silindir kafasına
aktarmaktır. Alüminyum silindir kafasının malzeme özelliği ve içerdiği alaşımlar, bir supap yuvasının görevleri için
d
yeterli olmadığından, yüksek zorlamaya dayanıklı supap
bagaları, supapların yumuşak silindir kafası malzemesine
çarpmasını engeller.
Supap bagaları, maruz kaldıkları zorlama derecesine
uygun olarak tasarlanmışlardır ve gerek malzeme gerekse
işlenebilirlik özellikleri sayesinde zor görevlerini yerine
getirebilmektedir.
D
h
Bir supap bagasının ana ölçüleri
D =Dış çap
d =Iç çap
h =Yükseklik
Hammadde
Modern motorlarda aranılan beklentileri karşılamak adına
MAHLE, gri dökme demir ve çelik döküm malzemelerinin
yanısıra yüksek zorlamaya dayanıklı sinterlenmiş metallerden de yararlanmaktadır.
ST =Yüksek krom ve volfram oranlı, kobalt bazlı mal-
SG2 =Yüksek krom oranına sahip (> % 30) yüksek per-
zeme. Bu çok yüksek aşınma ve korozyon
formans çelik döküm malzemesi, molibden ile
dirençli alaşımdan üretilen supap bagaları,
kombinasyonu sayesinde son derece yüksek
genellikle sıkıştırılmış doğal gaz, biyogaz ve çöp
korozyon ve sıcaklık direnci göstermekte ve
gazı gibi alternatif yakıt türleri ile çalıştırılan
daha çok dizel ve benzinli motorlarda kullanıl-
motorlarda kullanılmaktadır.
maktadır.
GG1=Yüksek oranda karbon katkılı ve iyi işlenebilirlik
SG3=Yüksek molibden ve vanadyum oranına sahip
özelliğine sahip gri dökme demir alaşımı, yüksek
yüksek alaşımlı çelik döküm malzeme, aşırı bes-
basınç ve aşınma direnci nitelikleri ile göze çarp-
lemeli dizel ve benzinli motorlarda ve sıkıştırılmış
makta ve benzinli ve turbo dizel motorların
doğal gaz ve sıvılaştırılmış petrol gazı gibi alter-
emme kısmında kullanılmaktadır.
natif yakıt türlerinde yüksek aşınma direncine
sahip supap bagalarının üretimi için kullanılmak-
SG1=Yüksek oranda krom (> % 10) ve molibden içe-
tadır.
ren, yüksek sıcaklığa dayanıklı çelik döküm. Isıya
dayanıklılığının yanısıra bu supap bagaları, iyi
SM1=En yüksek kalite ve performans seviyesinde sin-
sürünme direnci ve mükemmel korozyon direnci
terlenmiş malzeme; benzinli, dizel ve otogazlı
ile göz doldurmaktadır. Uygulama: Dizel ve ben-
araçları, yüksek performanslı doğal emişli motor-
zinli motorlarda kullanılmaktadır.
ları ve turbo motorları donatmak üzere, en yüksek aşınma direncine sahip emme ve egzoz
supap bagaları imalatı için kullanılmaktadır.
76 | © MAHLE 2015
Teknik bilgiler
Supaplar n Supap gaydları (kılavuzları)
n
Supap bagaları
Montaj önerileri
MAHLE supap bagaları montaja hazır durumda
teslim edilmektedir, yerleştirmek için ayarlama
işlemi gerekli değildir.
Supap bagasını silindir kafasına sabitlemek için,
supap bagası ile silindir kafası yuvası arasında
doğru örtüşme olmasına dikkat edilmelidir. Şayet
supap bagası silindir kafasına çok sıkı geçiyorsa,
supap bagası etrafında meydana gelen fazladan
basınç, alüminyum malzemeli silindir kafasının
deformasyonuna yol açabilir. Supap bagaları arasındaki bağlantı kısmında da gerilme çatlamaları
oluşabilir.
Aşağıdaki tablo, silindir kafasındaki supap
bagası yerleşim deliklerinin doğru ebatları hakkında bilgi vermektedir.
Yerleşim deliği kılavuz değerleri
Supap bagası dış çapı
Silindir kafası malzemesi
(dökme demir malzemeden)
Silindir kafası malzemesi
(alüminyum malzemeden)
20 – 30 mm
0,050 – 0,090 mm
0,040 – 0,080 mm
30 – 40 mm
0,060 – 0,100 mm
0,050 – 0,090 mm
40 – 50 mm
0,070 – 0,110 mm
0,060 – 0,100 mm
50 – 60 mm
0,080 – 0,120 mm
0,070 – 0,110 mm
60 – 70 mm
0,900 – 0,130 mm
0,080 – 0,120 mm
■■
bagaları, yerleşim deliğine basınç dirençli yağ
(transmisyon yağı) sürüldükten sonra, oda sıcak-
O da sıcaklığındaki supap bagası, daha önce
ısıtılmış olan silindir kafasına bastırılır.
■■
lığında silindir kafasına uygun bir şekilde bindirile-
S upap bagası, sıvı nitrojende soğutulur ve
türkçe
MAHLE’nin sinterlenmiş metalden mamul supap
daha sonra oda sıcaklığında tutulan silindir
kafasına takılır.
rek bastırılır.
■■
Neredeyse güç kullanmadan gerçekleştirilebi-
Dökme demirden imal edilmiş supap bagalarının
len en iyi yöntem, silindir kafasının ısıtılarak ve
montajında aşağıdaki yöntemler uygulanabilir:
supap bagasını soğutularak yerleştirilmesi ile
gerçekleştirilir.
■■
Supap bagası, oda sıcaklığında silindir kafası
üzerindeki yerleşim deliğine bastırılır.
© MAHLE 2015 | 77