docORAL DENTAL ACİLLER PLAN ORAL DENTAL ANATOMİ Normal
download 
Şikayet Transkript
ORAL DENTAL ACİLLER PLAN ORAL DENTAL ANATOMİ Normal
9/27/2012 PLAN • • • • ORAL DENTAL ACİLLER Anatomi Orafasiyal ağrı nedenleri Oral kavitenin yumuşak doku hastalıkları Orafasiyal travma Dr. DERYA YILMAZ 08.05.12 AÜTF Acil Tıp AD ORAL DENTAL ANATOMİ • 32 diş mevcut – 8 kesici – 4 kanin – 8 premolar – 12 molar diş 3 4 Normal periodontium • Normal periodontium: – Gingival komponent • Junctional epitel • Gingiva dokusu • Gingival Gi i l fib fiber – Periodontal komponent • Periodontal ligament • Alveolar kemik • Kök kısmın sementumu 5 6 1 9/27/2012 ORAFASİAL AĞRI Dişeti dokusu keratinize düz epitelden oluşur. Serbest kenar 2-3 mm’lik dişeti oyuğunu oluşturur. Yapışan bölümü alveoler kemiğe sıkıca yapışır ve ağız içine devam eder. Bu bölümde doku non keratinize hale gelir. • Diş ağrısı karşımıza – – – – – Periodontal ligament alveoler kemikten diş köküne uzanır ve semente yapışır. Gingivit gibi durumlarda bu yapı bozulur ve dişin yerinden oynamasına ve kaybına neden olabilir. Baş Sinüs Göz Çene Boyun ağrısıyla gelebilir 7 8 ORAFASİAL AĞRI • Dişe bağlı patolojiler – – – – – – – • Diş çıkmasına bağlı Diş çürükleri ve pulpa patolojileri Periradiküler ağrı Fasial selülit Alveoler osteitis Dişin aşırı duyarlılığı İşlem sonrası ağrı Periodontal bozukluklar – Periodontal hastalık – Periodontal abse – Akut nekrotizan ülseratif gingivit • Kranial nevraljiler – Trigeminal, superior laringeal 9 Diş Çıkarma Perikoronit • Çıkan dişlerin üstündeki gingivanın inflamasyonudur. • Yemek artığı ve çiğnemeye bağlı olur • Özellikle 3. molar dişlerin çıkımında • Enfeksiyon gelişebilir • Komşulukları nedenli önemli (masseterik, • Bebeklerde diş çıkarma döneminde olur. – Huzursuzluk – – – – Ağzının suyunun akması Oral alımda azalma Dü ük d Düşük derecelili ateş t (37 (37.9°C) 9°C) İshal 10 • Bulguları diş çıkarmaya bağlamadan önce diğer ateş nedenleri mutlaka düşünülmelidir. piterigomandibular, derin ve yüzeyel temporal boşluklara invazyon ) • Trismusa neden olabilir • Parafaryngeal alana yayılım 11 12 2 9/27/2012 Perikoronit Diş Çürükleri ve Pulpit • Lokal irrigasyon, debridman • Penisilin VK 4x500mg/gün veya klindamisin 4x300mg/gün PO • Ağrı palyasyonu • 24 - 48 h iiçinde i d di diş hekimi h ki i veya maksillofasiyal cerrah tarafından değerlendirilmeli. • Neden karşı diş travmasıysa atb ve diş çekmi sonrası 24 saatte düzelme gözlenir • Plak bakterileri tarafından üretilen asidik metabolitler sonucu mine tabakasındaki hidroksiapatitlerin çözülmesi sonucu oluşur • Çürük dentin tabakasına ulaşırsa dentinal mikrotübüller boyunca yayılım ve pulpaya invazyon 13 Diş Çürükleri ve Pulpit 14 Periradiküler Periodontit • Pulpadaki enfeksiyon veya nekrozun diş kökü ve apeksi etrafındaki dokulara yayılmasıyla • Okluziv travma ile ilişkili olabilir • Perküsyonla etkilenen dişte ağrı • Etrafında E f d parulis li ( di diş etii apsesii ) olabilir l bili • Pulpit reverseble veya irreverseble olabilir • Spontan ağrıda pulpa nekrozu gelişmiştir li i ti • Tedavi : – Antibiyoterapi başla (penisilinVK 4x500mg/gün ya da klindamisin), diş hekmine gönder – Asıl tedavi kanal tedavisi veya diş çekimi 15 16 17 18 Periradiküler Periodontit • Periradiküler abse – Kemik korteksini yıkarak subperiostal yayılarak intraoral ve fasial şişlik, fluktasyon – İntraoral İnsizyon-drenaj • Antibiyoterapi, A ibi i analjezi lj i – Penisilin VK 4x500mg/gün veya klindamisin 4x300mg/gün PO • Kesin tedavi kanal tedavisi veya dişin çekilmesidir. 3 9/27/2012 Fasiyal Selülit • Dişteki enfeksiyonun yüze yayılması – Mandibuler dişlerden bukkinator boşluğa. – Maksiller dişlerden infraorbital alana. – Alt 2. 2 ve 3 3. molar dişten submandibuler alana. – Alt ön dişlerden lingual alana. 19 20 Fasiyal Selülit Kavernöz Sinüs Trombozu • İnfraorbital alandaki enfeksiyon retrograd yayılımla oftalmik venlere ulaşabilir. • Kavernöz sinüs enfekte olursa Ludwing anjini: •Bilateral submandibular ve sublingual selülittir •Hızla kas dokusuna ve ağız tabanına yayılır. •Acil müdahale gerekir – Peri – infraorbital selülit – Meningeal bulgular, – Sepsis ve koma. •Yatış ve IV atb gerekli •Masseter alanı ve submandibular – sublingual alan direk parafaryngeal alanla ilişkilidir. • Erken tanı ve hemen IV antibiyotik tedavi •Hava yolunu tehdit edicidir. 21 Diş Çekimi Sonrası Komplikasyonlar 22 Diş Çekimi Sonrası Komplikasyonlar • Ağrı • Alveolar osteitis ( dry socket ) • Kanama AĞRI : • 24 – 48 saatte sık • Genellikle travmaya bağlı • Postoperative ödemde – Soğuk uygulama, başın 30° elevasyonu, NSAİİ, narkotikler 23 24 4 9/27/2012 Diş Çekimi Sonrası Komplikasyonlar Diş Çekimi Sonrası Komplikasyonlar AĞRI : Alveolar osteit (dry socket): • Çekim yerindeki pıhtı kılıfın yerinden kalkması nedeniyle alveolar kemiğin açığa çıkmasıyla lokalize osteomyelit • Operasyondan 2-3 gün sonra aşırı ağrı • %2-5 sıklığı ( İmpakte 3. molar diş çekimlerinde risk %20-35 ) • Trismus: – Operasyon sonrası inflamasyon – İnferior alveolar blokaj ile çiğneme kası – Temporamandibular eklemde direk travma – 24 saatte geçmezse enfeksiyona dikkat – 1 haftadan uzun sürerse egzersiz önerilir 25 Diş Çekimi Sonrası Komplikasyonlar 26 Lokal veya topikal anestezi sonrası SF veya ılık %0,12 klorhexidin ile yıkama Alveolar osteit (dry socket): • Diş çekiminden sonra topikal tetrasiklin uygulanması ve klorheksidin gargara kullanımı ile 10 kat azalır. • Diş kökü absesi ve yabancı cisim grafi ile ekarte edilmelidir. • 24 saat içinde diş hekimi değerlendirmeli Aspirasyon, mutlak temizlik, Gazlı bezle ıslaklık giderilir Karanfil yağı veya eugenol emdirilmiş steril gazlı bez şeritlerle tampon penisilin 4x500mg/gün veya klindamisin 4x300mg/gün başla 27 Diş Çekimi Sonrası Komplikasyonlar 28 Periodontal abse Kanama : • Temiz, kuru 2x2 inç gazlı bez katlanarak karşı diş tarafından 20 dakika basınç uygulama g , mikrofiber kollajen, j , • Emilebilir jjelatin sünger, rejenere sellüloz (surgicel®) • Sütür: nekroz riski çok sıkı olmamalı • Soket etrafındaki yumuşak dokuya epinefrin veya lidokain injeksiyonu veya gümüş nitrat • Oral-maksillofasyal cerrahi konsültasyonu • Periodontal cepte debris ve plak birikimine bağlı oluşur, ağrılıdır • Küçük abselerde antibiyoterapi ve ılık salin gargara yeterli • Büyüklerde insizyon-drenaj • Klorheksidin %0,1 gargara 2x1 • Analjezikler 29 30 5 9/27/2012 Akut nekrotizan ülseratif gingivit ( ANUG ) Periodontal abse 31 Akut nekrotizan ülseratif gingivit ( ANUG ) • • • • Akut nekrotizan ülseratif gingivit ( ANUG ) Vincent hastalığı Gingiva ülserinden gangrene kadar gidebilir Gangren yanak, dudak, kemiğe yayılabilir Tanı – – – – 32 • İkincil bulgular – – – – – – – ağrılı ülsere kanayan zımba ile delinmiş görünümlü gingiva ile konur Ağız kokusu Psödomembranlar Metalik tat Dişte oynama LAP Ateş Halsizlik 33 Akut nekrotizan ülseratif gingivit ( ANUG ) 34 Akut nekrotizan ülseratif gingivit ( ANUG ) Risk faktörleri • Ayırıcı tanıda herpetik gingivostomatit. – – – – – – – – – Veziküler erüpsiyon, daha az kanama, sistemik belirtiler, – İnterdental papillayı içermez • Anaerobik bakteriler sorumlu. • Treponema, Selenomonas, Fusobacterium, Prevotella • Fırsatçı bir enfeksiyon olduğu düşünülüyor. • En önemli faktör HIV 35 Bozuk ağız hijyeni Aşırı emosyonel stres Yetersiz beslenme Yetersiz uyku Genetik özellikler 21 yaş altı Sigara- alkol kullanımı Sıtma, kızamık parazitler gibi enfeksiyonlar 36 6 9/27/2012 Akut nekrotizan ülseratif gingivit ( ANUG ) FASİAL NEVRALJİLER • En sık kranial nevralji trigeminal nevralji • Diğer nevraljiler Tedavi – – – – – Altta yatan nedenin saptanması Klorheksidinli gargara 2x1 P f Profesyonel l debritman d b it Metronidazol 500 mg tid Destek tedavi – – – – postherpetik glossofaringeal vagal superior laringeal nevraljiler • Vitaminler, sıvı, protein. – 24 saatte düzelme beklenir 37 38 FASİAL NEVRALJİLER FASİAL NEVRALJİLER TRİGEMİNAL NEVRALJİ TRİGEMİNAL NEVRALJİ • En sık maxiller dalı • 30 -60 yaş bayan • Organik patolojiler düşünülmeli • Tek taraflı, taraflı keskin, keskin paroksismal paroksismal, elektrik çarpması gibi kısa süreli karakterde • Tetik noktasına fiziksel stimülasyonla başlar • tic douloureux • Patogenezi net değil • Tanı klinikle konur – – – – Akustik nörinom Serebral anevrizma Nasofarengeal karsinom MS dışlanmalı 39 FASİAL NEVRALJİLER 40 FASİAL NEVRALJİLER TRİGEMİNAL NEVRALJİ Tedavi TRİGEMİNAL NEVRALJİ • Karbamazepin 2x100mg/gün (1200 mg/gün’e kadar) • Fenitoin, gabapentin, okskarbazepin ( trileptal ), baclofen • Cerrahi • Geçmeyen sinir trasesine uyan ağrı nedenleri – Cerrahi sonrası sinirde yaralanma – Ağır metallere maruziyet – Viral enfeksiyonlar – İlaçlar – Diyabet ve alkole bağlı nöropatiler 41 7 9/27/2012 Oral kandidiyazis • • • • Oral kavitenin yyumuşak ş doku hastalıkları Sağlıklı insanda da bulunur İmmüniteyi baskılayan durumlarda İleri yaş, atb kulanımı, radyoterapi Tedavi – Nistatin süspansiyon 500.000 ünite qid – Klotrimazol troche 5x10 mg (canestan krem,losyon, pomad) – Flukonazol 100 mg gün PO 43 1 44 Aftöz Stomatit 2 • Normal populasyonda % 20 sıklık • Tetikliyici ajan net değil • Etyolojide – İİmmün dengesizlik – Mukozal bariyerin bozulması – Alerjik cevap 3 Kandidiyazis tipleri 1 Psödomembranöz 2 Eritematöz 3 Hiperplastik 45 46 Major aft Aftöz ülserasyon non keratinize epitelde (özellikle labil ve yanak mukozasında) eritemli makül şeklinde başlar ve ortası fibrilopürülan skarla ülserleşir 2-3 mm’ den birkaç cm’ye kadar 10-14 günde kendiliğinden düzelme Major aftların iyileşmesi 6 haftaya kadar sürebilir Herpetiform aft : 1-2 mm 100 den fazla lezyon 7- 10 günde iyileşir 47 48 8 9/27/2012 Herpes simplex • Oral kavitede HSV- 1 en sık • Herpetik gingivostomatit: • Lezyon oluşmadan 3 gün içinde ateş + LAP Minör aft • 1-2 günde veziküler lezyon tedavi • 1 – 2 haftada iyileşme Topikal %0,01 deksametazon gargara, fluocinonid %0,05 jel İntralezyoner veya sistemik steroid • Çocukta sık 49 50 • Sekonden enfeksiyon dudakta sık • 5. sinirin gasserion ganglionunda • 1 -2 günde vezikül • 6 – 10 günde iyileşir •Herpetik e petik gingivostomatit Tedavi •Tedavi sıklıkla oral hidrasyonun sağlanması amacıyla ağrı kontrolüdür •Ciddi vakalarda asiklovir 75mg/kg/gün ( maks. 2 gr/gün); 5 eşit dozda 7 günlük tedavi •Palyatif •İleri vakada asiklovir 5x400 mg/gün PO 5 gün veya 1 gün valasiklovir 2x2 gr/gün 51 52 Varisella zoster • Primer enfeksiyon su çiçeği.(chickenpox) • Önce orafarinkste vezikül olabilir • Oral lezyonda hidrasyon önemli • Trigeminal sinir dalları boyunca tutulum • 1-4 günlük etkilenen sinir alanında keskin ağrıyla ( dişte ve başta olabilir ) • Tek taraflı vezikül • 7 – 10 günde iyileşir • Oftalmik dal tutulumunda acil konsültasyon • Tedavi palyatif • Asiklovir 800 mg 5x1 7-10 gün verilebilir. 53 54 9 9/27/2012 Herpanjina Herpanjina • Koksaki-A (1,6,8,10,22 tipleri ) • Yaz ve sonbaharda sık. • 24-48 saat prodromal dönem – – – – • Yumuşak damak, tonsil, posterior farenks sık etkilenir • Bukkal mukoza, dil, gingiva etkilenmez Ani yüksek ateş Baş ağrısı Boğaz ağrısı Halsizlik – h herpetik tik gingivostomatit i i t tit’ den ayrılır • 7-10 günde iyileşir • 1-2 mm veziküller – Hızlı rütür – Çok sayıda – Ağrılı 55 El-Ayak-Ağız Hastalığı 56 El-Ayak-Ağız Hastalığı • Koxaki tip A16 en sık; A4, A5, A9 A10 • Dil, gingiva, yumuşak damak, bukkal mukozada veziküller oluşur. • Veziküller V iküll çevresinde i d kkırmızı h hale l olan l ülserlere dönüşür. • Parmakların lateral ve dorsal yüzlerinde de lezyonlar çıkar. •Ateş kısa sürelidir. • Hastalık 5-8 gün sürer. • Destek tedavi önerilir 57 Fibroma 58 Epulis fissuratum Genellikle lokal iritasyon ve travmaya sekonder fibröz doku proliferasyonu. Enflamatuar hiperplazi, proteze bağlı olarak oluşan fibröz hiperplazi veya protez hiperplazisi olarak da isimlendirilir. Tedavi konservatif Tedavi cerrahi 59 60 10 9/27/2012 Piyojenik granüloma Hemanjiyom Vasküler endotelyal hücrelerin benign proliferasyonu. Kırmızı veya mor renkli lobüle yada nodüler kitle TEDAVİ – Lokal travma veya iritasyona bağlı benign granülasyon doku proliferasyonudur – Gingivada olur – Gebelik döneminde sık – Postpartum 2-3. ayda gerilemezse cerrahi eksizyon •Periodik takip (Bir çoğu zamanla geriler) •Steroids •Skleroterapi 61 Lipom •Cerrahi eksizyon 62 Granüler hücreli tümör Lezyon genellikle sınırları belirsiz, küçük soliter bir nodül şeklinde görülür. Yağ dokusunun iyi sınırlı benign tümörüdür. Tedavi cerrahi İyi huylu Geniş eksizyon ile cerrahi tedavi 63 64 Torus pallatinus & torus mandibularis Lökoödem Oral kavite içine uzanım gösteren kemik çıkıntılardır. Yaygın hafif yüzeyel opasifikasyon Nedeni belli değil Normal varyasyon olarak kabul edilir Periost kronik fazla kanlanması? Tedavi cerrahi Nedeni bilinmiyor 65 66 11 9/27/2012 İlaç Nedenli Yumuşak Doku Anomalileri Gingival hiperplazi • Fenitoin kullananların % 50 sinde anlamlı derecede gingival hiperplazi mevcut • Diğer ilaçlar – Siklosporin – Kalsiyum kanal bloker ( nifedipin ) • • • • • İnterdental papillada başlar İnflamasyon varsa hiperemik, frajil, ödemli Ağız hijyeniyle yakından ilişkili Epitelyal akantozis olabilir Cerrahi gingivektomi 67 İlaç Nedenli Yumuşak Doku Anomalileri 68 RT/KT nin İndüklediği Oral Mukozit • İnsidansı: KT veya RT alan hastaların %3040’ında görülür g • KT’den 5-10 gün sonra veya RT’den sonra 2. haftada • Şiddetli ağrı, trismus, oral kanama • Diğer ilaç etkileri – Allerjik mukozit – Eritema multiforme – Ağız kuruluğu ( antihistaminik, antidepresan, antikolinerjik ) 69 RT/KT nin İndüklediği Oral Mukozit • 2-3 hafta sürer Tanı: Klinik ve RT/KT öyküsü Tedavi • Oral hijyenin sağlanması • Hydrojen peroksit veya sodyum bikarbonat ve salin solusyonuyla garagara • Yumuşak diş fırçası kullanımı • Enfeksiyonu önlemek • Anti fungal ve anti bakterial gargara • Nemi korumak • Ağrı tedavisi • Topikal lidokain • Sükralfat – kaplar korur ve ağrıyı azaltır • Sistemik medikasyon 70 Cinsel yolla bulaşan hastalıklar • Oral genital temasla geçiş • HSV 1 – 2 klinik ayırdedilemez 71 72 12 9/27/2012 •HPV 6,11, 45 condyloma akuminatum, venereal warts Gonore genellikle farenjit nedeni Püstül ve eksuda olabilir 73 74 •Sekonder şankrda oral ve cilt lezyon birlikteliği sıktır –Multipl oval gri kenarlı hafifçe kabarık ülser veya erozyonlar •Primer şankr en sık dudakta oral yüzde Granülamatöz lezyon sekonder sfiliz 75 76 Dilin lezyonları • Demir eksikliği anemisi, ciddi avitaminozlar filiform papillada silinme • Lingual tiroid • Benin migratuvar glossit (coğrafik dil ) • Eritroplaki • Lökoplaki • Çilek dili • Saçlı dil –Sekonder sifiliz 77 78 13 9/27/2012 Anemi, vitamin eksikliği Lingual tiroid • Filiform papillalarda silinme • Bir çok sistemik ğ eşlik ş eder hastalığa • Nadir • Ektopik tiroit dokusu • Tedavi cerrahi 79 Coğrafik dil 80 Çilek dili • Parlak düzgün dil üzerinde hipertrofik fungiform papilla • Kawasaki • Tedavi • Aspirin (başlangıçta yüksek doz daha sonra azaltılır) • IV Ig %1-3 prevalans, kadınlarda 2 kat sık Filiform papillada atrofi; demarkasyon hattı belirgin eritemler Yiyeceklere karşı hassasiyet Menstrüel siklus ve stres Genellikle tedavi gereksiz kendiliğinden geçer Oral yakınmaları olan hastalara topikal steroid ( fluocinonide jel) • Streptekokus pyogenes • antibiyotik 81 Saçlı dil 82 Lökoplaki • Filiform papillaların uzaması ve bunların muhtemelen bakteriler veya tütün kullanımı nedeni ile renkli hal alması sonucu oluşur. • Asemptomatik olabilecekleri gibi, ağız içinde ve boğazda i it iritasyona neden d olabilirler. l bili l • Tanı : klinik • Tedavi – Ağız-diş hijyenine dikkat etmek – Antibiyotik kullanıyorsa kesmek – Mantar saptanması halinde antimikotik – Günde 2 kez bikarbonatlı veya oksijenli suyla dilin fırçalanması 83 • Plak tarzında beyaz lezyonlar • Etyoloji : – Tütün, tekrarlayan travma, kronik güneş maruziyeti • %17-25 displazi • En sık bukkal mukozada 84 14 9/27/2012 Lökoplaki Eritroplaki • Malignite riski daha fazla • Biyopsi sonucuna göre takip veya eksizyon • 10-14 günde geçmeyen lökoeritroplazilerde biyopsi ihtiyac • Ağız tabanında, dilde, vermilyon sınırında daha çok malignite riski 85 86 Oral kanserler Oral kanserler • Oral kanserlerin %50’ dilin posterolaterali • Bulgular • %90’dan fazlası skuamoz hücreli karsinom – Lenfomalar, kaposi sarkom, melanom – – – – – – • Dış etkenler – Tütün ç çiğneme, ğ , enfiye y çekme, ç , alkol kullanımı • İç etkenler – Malnutrisyon, demir eksikliği, plummer-vilson sendromu. – Hiperplastik kandidiyasis – HPV, HSV, adenovirüs, retrovirüs. • İyileşmeyen yara Kanama LAP Zemine sıkıca yapışan ülser Endürasyon Fonksiyon bozukluğu Şikayetler – Ağrı ülsere bağlı – Parestezi – Ağız suyunun akması 87 88 Squamous cell carcinoma Orofasiyal travma 89 90 15 9/27/2012 Yumuşak doku travması Yumuşak doku travması Oral kavite mukoza kesisi Oral kavite mukoza kesisi: • Yabancı cisim, diş fragmanlarına dikkat ! • XRAY kullanılabilir • 1 cm den geniş lezyon • • • • – Ülser – İkincil enfeksiyonlar – Fibrotik kitle gelişmesi riski fazla 4-0 absorbe edilebilir materyal Drenaj açısından sıkı sütürden kaçın Küçük lezyonlarda profilaktik antibiyotik gereksiz 48 saat sonra kontrol gerekli • Nekrotik dokular debride edilmeli 91 Yumuşak doku travması 92 Yumuşak doku travması Dil laserasyonu: • Dil sırtı onarımında yara dudaklarına dikkat! • Yara Y d dudakları d kl birleşmezse bi l Dil laserasyonu: • Çocuklarda küçük laserasyonunu yara dudakları birbirine yakınsa sütüre etmeye gerek yok yok. • Baskılı pansuman ile kanama kontrolü • Büyük kesilerde sedoanaljezi ile suturasyon – Epitel doku çöker • Tabakalanma • Fonksiyonel kayıp • Kozmetik kayıp 93 Yumuşak doku travması 94 Yumuşak doku travması Dudak laserasyonu : Dudak laserasyonu : • Kozmetik probleme dikkat • Vermillion hattı ilk olarak sütüre edilir • Dudağın ğ ekstra oral kısmından ıslak-kuru ççizgisine g kadarki kısım ve cilt 6-0 abzorbe olayan monofilamen sütür ile sütüre edilir. • İntraoral kısmı herhangi bir oral laserasyon gibi dikilir. • Dudaktaki derin tabakalar 4-0 / 5-0 abzorbe olan sütür ile dikilir • Günlük temizlik, 3’ lü antibiyotikli krem uygulaması – Sutur alımını kolaylaştırır – Estetik sonucu iyileştirir y ş • Yüzdeki sütürler 5 gün içinde alınmalıdır – İatrojenik skarı azaltır 95 96 16 9/27/2012 Yumuşak doku travması Yumuşak doku travması Dudak laserasyonu : • Tam kat dudak kesilerinde farklı görüşler – İntraoral kısmı olduğu gibi bırak – > 1 cm mukozal yaralanmaların kapatılması önerilmiş – Öncelikle Ö likl yoğun ğ llavaj, j – İntraoral ve derin kesiler öncelikle kapatılmalı • Penisilin VK 4x500 mg/gün, eritromisin 4x250 mg/gün; 5 gün Frenulum laserasyonu: • Maxillar frenulum kesisi çok büyük olmadıkça suture gerek yok – Çok Ç k ağrılı ğ l • Lingual frenulum suture edilmeli – Kanama fazla olduğundan – 4-0 emilebilen sutur materyali 97 Dentoalveolar travma • • • • 98 Dentoalveolar travma Dental fraktür : • Ellis sınıflaması • Pulpanın yaralanması önemli • Komplike olmayan dental fraktür % 1- 2 pulpa nekrozu Yaralanmanın boyutu Alveolar tutulum Diş apeksinde oluşan açılanma Hastanın yaşı önemli – 12 yaş altı pulpa yaralanması daha fazla 99 Dentoalveolar travma 100 Dentoalveolar travma Ellis tip I • Mine tabakası etkilenir • Acil tedavi gerektirmez • Diş keskinse yumuşak dokuda kesiye dikkat tip2 101 Tip3 102 17 9/27/2012 Dentoalveolar travma Dentoalveolar travma Ellis tip II : • Dentin tabakası tutulur • Kırıkların % 70’ini oluşturur Tanı: – Sıcak-soğuğa duyarlı – Krem rengi dentinin görülmesi • Dentin 2 mm’ den kalınsa pulpa korunur. • Pulpanın mikroorganizma ile kontamine olup nekrozu önlemek için dentin örtülmelidir. • 24 saatte diş hekimi görüşü Glass ionomer dentini örtmek için uygun 103 Dentoalveolar travma 104 Dentoalveolar travma Ellis tip III: • Pulpa görülür (kırmızı renk; kanama) • Pulpal kanama steril gazlı bezle kontrol altına alındıktan sonra kalsiyum hidroksid bazıyla k l kaplanır sonraki ki aşamalar l kl klas 2 ‘ deki d ki gibidir ibidi • Endodontik veya kanal terapisi gereklidir • Küçük açılmalar uygun kaplamayla 24 saate kadar dental değerlendirilmeye uygundur • Oral analjezik verilebilir • Topikallerden kaçınılmalıdır 105 Dentoalveolar travma 106 Dentoalveolar travma Kök fraktür : • Koronal segment deplase olabilir yada hafif sallanabilir • Perküsyonda hassasiyet sık • XRAY gerekebilir • Stabilize kırıklarda iyileşme bildirilmiş Kök fraktür : • 24 saatte ortodentiste yönlendirilmeli • En az 4 haftalık kalıcı splint gereklidir. • Dental cerrahi konsültasyonu yoksa koronal segmentin aşırı mobil olduğu durumlarda aspirasyon riskine karşı diş çekimi gerekebilir • Diş kökünün 1/3’ ünden azını içeriyorsa kanal terapisi ve sonrasında restorasyon gerekebilir – Koronal segmentin repozisyonu – Grafiyle doğrulamanın yapılması – Esnek splintleme gerekir 107 108 18 9/27/2012 Dentoalveolar travma Dentoalveolar travma Konküzyon, Luksasyon, Avülsiyon Konküzyon : • Hassasiyet, malpozisyon, mobilizasyon iyi değelendirilmelidir • Diş yaralanmalarının %50’ %50 sinde luksasyon görülmekte • Sadece destek dokunun hasarına bağlı klinik hassasiyet vardır Subluksasyon: • Klinik veya radyografik diş kökünde ayrılma gözlenmeksizin dişte mobilizasyon vardır • Splintleme gerekmez • Pulpal nekroz riski vardır • Her iki durumda da NSAİİ, yumuşak diyet, diş hekimine yönlendirilme 109 110 111 112 Dentoalveolar travma • Diş luksasyonları 3 ayrılır •Ekstruzif İntruzif •İntruzif •Lateral Dentoalveolar travma Ekstruzif Luksasyon: • Parsiyel avulsiyon • Alveolar kemikten ayrılma mevcut • Repozisyon ve splintleme gerekli • Lokal anestezi ile hafif bası ile diş yerleştirilir • AS’te noneugenol çinko oksit periodontal kaplayıcı ile splintleme • Oklüzal yüzeylere aşırı materyel koyulmamalı • 24 saatte diş hekimi veya maksillofasyal cerrah tarafından değerlendirilmeli • Tel sabitleme, yapışkan destekli bant, fotoaktif composit 113 114 19 9/27/2012 Dentoalveolar travma Lateral luksasyon: • Dişin kökünden yanlamasına ayrılmasıdır • Alveolar fraktür veya fissür ile birliktelik • Repozisyon zor • Baş ve işaret parmakla manipülasyon • Apeksin, yerinden labial ayrılmışsa direkt aksiyal basınçla repozisyon sağlanabilir • Stabilizasyon en az 4 hafta gerekli • AS’ te oro-maksillofasiyal cerrah veya diş hekimi tarafından değerlendirilmelidir • Minimal alveolar fraktür varsa AS hekimi tarafından periodontiumu kapsayan geçici splintleme yapılabilir 115 116 Dentoalveolar travma İntruzif luksasyon: • En ciddi yaralanmadır • Alveolar soket ve periodontal ligaman yaralanması vardır • Perodontal ligaman g yyaralanmasına bağlı ğ dişş kökü rezorpsiyonu sıktır • Önerilen tedavi dişin kendiliğinden çıkması veya 3 hafta içinde çıkmıyorsa çekilmesi • Diş hekimi tarafından değerlendirilmeli 117 118 Dentoalveolar travma Avülsiyonlar : • Sıklığı %16 ‘sı • En kısa zamanda reimplantasyon gerekir (2-3 saat) • Avulsiye diş steril SF veya musluk suyu ile yıkanır • Taç kısmından tutularak reimplante edilebilir • AS de uygun olmayan reimplantasyon bile başarı olasılığını arttırır. 119 120 20 9/27/2012 Dentoalveolar travma Dentoalveolar travma Avülsiyonlar : • Acil reimplantasyon uygun değilse (çocuk veya bilinci kapalı hasta gibi), avulsiye diş izotonik sıvılarda transport edilmeli – – – – Hank’s dengeli solüsyon (pH dengeli hücre kültür solusyonu) steril salin süt (osmolaritesi, barındırdığı kalsiyum ve magnezyum iyonu ) tükürük • Peridontal ligamantin canlılığı reimplantasyon için önemli • Diş apeksinin kuru kalma süresi reimplantasyon başarısıyla ters orantılıdır • Avulsiye diş görünmüyorsa radyografiler …aspirasyon Avülsiyonlar : • Dental yuva temizlenir • Lokal anestezi kullanılır • Kemik fraktürü varmı bakılır • Fraktür varsa redükte edilir • Diş yerleştirilir ve gazlı bez diş stabilizasyonu sağlanana kadar ısırtılır 121 Dentoalveolar travma Dentoalveolar travma Avülsiyonlar : • • • • • 122 Avülsiyonlar : • Geçici dişler reimplante edilmez Her hastaya doksisiklin 2x100 mg/gün <12 yaŞ çocuklarda penisilin VK 25-50 mg/kg/gün q.i.d Tetanoz proflaksisi y 2 hafta yyumusak diyet Klorheksidin %0,1 gargara 2x1 – Alttan gelen dişe zarar verebilir • Şiddetli luksasyon olan dişler çekilir. 123 124 Kaynak • Tintinalli 7 th 125 21
