Bakım Hizmetleri ve Kalite Standartları Alanda Uygulama ve

Transkript

ENGELLİ VE YAŞLI HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Bakım Hizmetleri ve Kalite Standartları
Alanda Uygulama ve Değerlendirme Çalışması-III
BİLDİRİ KİTAPÇIĞI
15-18 Aralık 2014, İzmir
ENGELLİ VE YAŞLI HİZMETLERİ
GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
DÜZENLEYİCİ KURUL:
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı: Gazi ALATAŞ
Engelli Yaşlı Hizmetleri Genel Müdür Yardımcısı: Avni ÖZKAYA
Kalite Geliştirme Daire Başkanı: ŞULE ÜRKER
Kalite Geliştirme Daire Başkanlığı’ndan

Reyhan ÖZGÖBEK

Şuheda AKSOY

Buket ATAY

Banu TUNCA

Emel PEKÇETİN

Ali Fuat ŞAHİN
BİLİMSEL DEĞERLENDİRME KURULU:
Doç. Dr. Mehtap KARTAL
Doç. Dr. Nil TEKİN
Uzm. Sosyal Çalışmacı Recep YAĞCIOĞLU
Uzm. Fzt. Reyhan ÖZGÖBEK
2
KABUL EDİLEN POSTERLER
1. Abdulhaluk LONGA.- Çorum “BENİM EVİM UYGULAMASI”
2. Ali SÖNMEZ- Reyhan ÖZGÖBEK- Ankara BHKS ALANDA UYGULAMA VE
DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI
3. Buket IŞIK-Balıkesir YAŞLI GÜVENLİĞİ KOMİSYONU
4. Burak EKSEN-Bolu YAŞLILIKTA EGZERSİZ
5. Burcu FIRAT – Derya KÜRÜM- Ankara YATAĞA BAĞIMLI HASTALARDA POZİSYONLAMA
TAKİBİ
6. Davut ELMACI-Amasya ENGELLİ BAKIMINDA BİR İYİ UYGULAMA ÖRNEĞİ OLARAK
EĞİTİMLİ ADIM KALİTELİ BAKIM PROJESİ
7. Deniz DAĞISTAN- Ankara TS EN 15224:2012 İLE BAKIM HİZMETLERİ KALİTE
STANDARTLARI KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ
8. Duygu Kırgın TOPRAK- Reyhan ÖZGÖBEK-Ankara BAKIM HİZMETİ VEREN
KURULUŞLARDA RENKLİ KOD SİSTEMLERİ
9. Emel PEKÇETİN-Şuheda AKSOY- Buket ATAY- Ankara KALİTE TEMSİLCİLERİ İLE
DEĞERLENDİRİCİLERİN BAKIM HİZMETLERİ KALİTE STANDARTLARI
PUANLARININ KARŞILAŞTIRILMASI
10. Erkan Zeybek-Karaman YAŞLI HASTALARDA SIVI ALIMI VE BESLENME TAKİBİ
11. Esra YEŞİLYURT- Baki GÜNER-Ankara BİLGİSAYAR TABANLI HASTA KAYIT SİSTEMİ
12. Filiz ALITHAN- Ankara HEMŞİRE DEĞERLENDİRME FORMU VE BAKIM PLANI
13. İbrahim IRMAK – Ankara - AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR BAKANLIĞI YAZILIMLARI
14. İbrahim IRMAK – Ankara - BAKIM HİZMETİ KALİTE STANDARTLARI PUANLAMA
SİSTEMİ
15. Leyla KAHRAMAN- Ankara- BAKIM HİZMETLERİ KALİTE SATANDARTLARI ALANDA
UYGULAMA VE DEĞERLENDİRME ÇALIŞMASI 2
16. Murat Özcan GÜLTEKİN- Manisa - İYİ UYGULAMA ÖRNEĞİ -1
17. Murat Özcan GÜLTEKİN- Manisa - İYİ UYGULAMA ÖRNEĞİ – 2
3
20. Ramazan ÇUN- Arzu BİLEN- Ağrı YAŞAMAK HERŞEYE RAĞMEN GÜZEL
21. Ramazan KOPUZ-Hilal ÜNAL İSPİR- Rize- GÜVENLİK VAZGEÇİLMEZDİR
22. Ramazan KOPUZ-Hilal ÜNAL İSPİR- Rize- HİJYEN VE TASARRUF
23. Ramazan KOPUZ-Hilal ÜNAL İSPİR- Rize- KÜÇÜK ADIMLARLA SAHİPLENME DUYGUSU
24. Ramazan KOPUZ-Hilal ÜNAL İSPİR- Rize- ÖZEL ALANIMA SAYGI
25. Ramazan KOPUZ-Hilal ÜNAL İSPİR- Rize- PRATİK UYGULAMALAR
26. Ramazan KOPUZ-Hilal ÜNAL İSPİR- Rize- SAĞLIK İÇİN HAREKET
27. Ramazan KOPUZ-Hilal ÜNAL İSPİR- Rize- TOPLUMDA VAROLMA ÇABASI
28. Reyhan ÖZGÖBEK –GGG- Ankara- BAKIM HİZMETLERİ KALİTE STANDARTLARI
GELİŞTİRME ÇALIŞMALARI
29. Rifat İNAN-Adana- HUZUREVİ YAŞLILARININ MEMNUNİYET ORANLARININ
ARTTIRILMASI
30. Sercan UZUN-Umut KARAKOYUN –Diyarbakır- BAKIM HİZMETLERİ KALİTE
STANDARTLARININ UYGULANMASI KAPSAMINDA; DİKKATLİ OL GÜVENLİ YAŞAT
31. Serhat AKPINAR – Ankara- BAKIM HİZMETLERİ KALİTE STANDARTLARININ PUANLANMASI
32. Şuheda AKSOY – Ankara- BHKS DEĞERLENDİRME YAZILIM UYGULAMALARI
33. Yadigar EKERBİÇER-Hatice GÜMÜŞ-Ebru ÇINAR-Sakarya- KİMLİK TANIMLAMA SAATİ
34. Yaşar KOCAOĞLU – Ankara- BAKIM HİZMETLERİ KALİTE STANDARDI(BHKS)
DEĞERLENDİRME VE DEĞERLENDİRİCİ REHBERİ
4
ÖNSÖZ
Bilindiği üzere; 633 sayılı KHK’nin 2-h maddesi; gerçek ve tüzel kişiler tarafından yürütülen Bakım
hizmetlerinin ilke, usûl ve standartlarının belirlenerek, bu alanda faaliyet gösteren kurum ve kuruluşların
taşıması zorunlu olan nitelikleri ve bunlara rehberlik edecek program ve standartların geliştirilmesi” hükmüne
amirdir. Bakanlığımız 2013-2018 yıllarını kapsayan stratejik planda; “Bakım, Koruma ve rehabilitasyon
hizmetlerinde etkinliği artırmak” amacı ve “Bakım, koruma ve rehabilitasyon hizmeti verilen kuruluşlarda
hizmet alan memnuniyetini artırmak” hedefi kapsamında; “Engellilere ve yaşlılara ilişkin minimum bakım ve
rehabilitasyon standartlarının belirlenerek, bu hizmetlerin standartlarının geliştirilmesi ve Bakım Standartlarını
uygulayan kuruluş sayısının artırılmasının” sağlanacağı belirtilmektedir.
Söz konusu yasal zemin üzerinde; Bakanlığımız ülkenin ihtiyacı olan bakım modellerinin oluşturulması,
bakım maliyetinin azaltılması, etkililiğinin artırılması amaçlı politikalar geliştirmektedir. Bu politikaların
içeriği; fonksiyona dayalı bakım kriterlerinin oluşturulması, bakım hizmetleri kalite standartlarının
geliştirilmesi, uluslar arası boyutta akretide edilmesi, bakım hizmetlerinin sürdürülebilir olması için bakım
güvence sisteminde en uygun finansal modelin seçilmesidir.
Bu kapsamda Genel Müdürlüğümüzce geliştirilen “ bakım hizmetleri kalite standartları” çalışmalarının
İstanbul, Ankara’dan sonra İzmir’de “Alanda Uygulama ve Değerlendirme III” Çalışması yapılmıştır.
İzmir’de 15-18 Aralık 2014 tarihleri arasında yapılan Çalışmanın 4. günü yapılan BHKS
Değerlendiricileri tarafından hazırlanan iyi uygulama örnekleri bildirileri sunulmuştuır.
İzmir ilinde yaşlı ve engellilere hizmet veren resmi ve özel sektöre ait 41 Yaşlı bakım merkezi, 10 Engelli
bakım merkezi ziyaret edilmiştir. Merkezlerde iki gün boyunca BHKS uygulanmasına yönelik değerlendirme
çalışmaları yapılmıştır. Çalışma sırasında elde edilen verilerden oluşan Değerlendirme Raporları ele alınmıştır.
İzmir programının 4. gününde sunumları yapılan “Alanda İyi Uygulama Örnekleri” Bildiri Kitapçığı Web
sayfamızda yayınlanmaya hazır hale getirilmiştir.
Programın üçüncü aşamasında, Narlıdere Huzurevi Konferans Salonunda BHKS değerlendiricileri ve
kuruluş kalite temsilcileri tarafından hazırlanan iyi uygulama örneğine ait bildirileri sunumları yapılarak
posterleri asılan çalışmalar arasında başarılı bulunan dört çalışmaya ödül verilmiştir.
5
Aile ve Sosyal Politikalar Sakarya İl Müdürlüğü katkıları ile Kuruluş Müdürü Sosyal Çalışmacı Yadigar
Ekerbiçer, Hemşire Hatice Gümüş, Psikolog Ebru Çınar’ın hazırladığı “Kimlik Tanımlama Saati”
2. Karaman Ahmet Mete Yaşlı Bakım Rehabilitasyon Merkezi’nden Doktor Erkan Zeybek’in hazırladığı
“BHKS Kapsamında Sıvı Takip Uygulaması”
3. Ankara Seyran Bağları Yaşlı Bakım Rehabilitasyon Merkezi’nden Uzman Fizyoterapist Burcu Fırat ve
İzmir Karabağlar Huzurevi Yaşlı Bakım Rehabilitasyon Merkezi’nden, Fizyoterapist Derya Kürüm’ün
hazırladığı “Yatağa Bağımlı Hastalarda Pozisyonlama Takibi”
4. Aile ve Sosyal Politikalar Diyarbakır İl Müdürlüğü Sosyal Çalışmacı Sercan Uzun, Özel Diyarbakır
Bakım Merkezi, Umut Karakoyun’nun hazırladığı “Bakım Hizmetleri Kalite Standartlarının
Uygulanması Kapsamında; Dikkatli Ol Güvenli Yaşat” seçildi.
1.
Ayrıca, değerli çalışmalarını paylaşarak çalışmaya güç veren, Aile ve Sosyal Politikalar Rize İl
Müdürlüğünden Ramazan KOPUZ ve Hilal Ünal İSPİR hazırladığı 7(yedi) bildiri ile, Aile ve Sosyal
Politikalar Manisa İl Müdürlüğünden Murat Özcan GÜLTEKİN hazırladığı 5(beş) bildiri ile Bildiri Özel
Ödülüne hak kazanmışlardır.
BAKIM HİZMETLERİ KALİTE STANDARTLARI-GÖZDEN GEÇİRME GRUBU
6
BİLDİRİ 1: BENİM EVİM UYGULAMASI
Abdulhaluk LONGA [1]
[1]
Sosyal Çalışmacı -Çorum Atıl Uzelgün HYBRMM
[email protected]
ÖZET
Hayatın değişmez kurallarından bir tanesi de istesekte de istemesekte yaşlanmak. Tabir yerinde ise kapıdan
konacak bir şey değil. Kaçınılmaz bir gerçek olan bu dönem aslında olgunluğun ve tüm birikimlerin zirvesi ,
hayatın tüm zorlu mücadelesinin rahatlama evresi olması gerektiği zamandır. Bazı insanlar bu konuda şanslıdır,
onlar bu dönemde maddi ve manevi açıdan rahat bir yaşam sürdürebilmektedirler. Sevdikleri ile beraber
alıştıkları çevrede hayatlarını devam ettirebilmektedirler. Bu yaşa gelmiş insanların en büyük dileği hayatlarını
geçirdikleri evlerinde ve alıştıkları hayat şartlarında ömrünün geri kalan kısmını tamamlamaktır. Peki bu kadar
şanslı olmayanlar? İşte burada devreye bizler giriyoruz. Huzurevlerimize gelen yaşlılarımızın bir çoğu kırsaldan
gelmektedir. Onların yaşamlarının büyük bir bölümü toprakla ve hayvancılıkla geçmiştir. İşte tam manası ile
olmasa da onlara huzur evlerimizde uygulama bahçeleri ve huzurevinde bakılabilecek olan mini bir hayvanat
bahçesi hem onların moral ve motivasyonlarını arttıracak hem de daha hoş zaman geçirmelerini sağlayarak
hayata olumsuz bakmak yerine olumlu bir bakışa çevirdiği gibi kendilerine olan öz güvenlerini tekrar
kazanmaları açısından da iyi bir uygulama örneği olacaktır.
Anahtar Kelimeler: Çevre, ev, bahçe, yaşam, toprak, hayvan, huzurevi
GİRİŞ
İyi bir huzurevi orada kalan büyüklerimizin ebedi hayata gitmek için bekledikleri yer değil ikinci baharlarını
yaşayacakları evleri olması gereken yerlerdir. Bu bağlamda huzurevimize gelen yaşlılarımızın daha önceleri
yaşadıkları çevre, yaptıkları işler ve yeteneklerinin neler olduğunu önce tespit etmek lazım. Bu aşamadan sonra
bir grafik çıkartılıp ihtiyaçlarımızın neler olduğu ve bu ihtiyaçlarımızın giderilmesi için iyi bir planlama
yaparak uygulama kısmına geçmemiz gerekmektedir. Genelde taşrada bulunan huzurevlerimizdeki
büyüklerimiz kırsaldan gelmektedir. Kırsalda yaşayan insanların geçiminin tarım ve hayvancılık ile
karşıladığını hepimiz biliyoruz. Yapılan çalışmalarında bu alanda yoğunlaşacağından dolayı onları hem
alıştıkları yaşamdan koparmamak hem de dikkatlerini bu yönde toplayarak zihinlerindeki hayata olumsuz
bakışlarından kurtarmış olacağız. Bahçe işleri ile uğraşmanın iyi bir egzersiz olduğunu düşünecek olursak;
7
sağlıklı bir yaşam için faydası (bir nevi spor) ve artık ben bir işe yaramıyorum duygusununun yerine hala bende
iş var söylemine döndürmek(öz güven) zihinlerini sevdikleri işle meşgul ederek beynin dinç kalmasını
sağlamak (erken bunamayı önler) en önemlisi de huzurevini terk edildiği yer olarak değilde kendi yaşadığı evi
olarak görmeye başlaması olacaktır. Huzurevlerimizin diğer bir görevi rehabilite etmek olduğuna göre
yapacağımız uygulama bahçeleri ve mini hayvanat bahçeleri doğal yaşam ortamını sağlayacaktır. Düşünün
sabah horoz sesi ile uyanan yaşlının güne ne kadar pozitif bir enerji ile başlayacağını. Moral ve motivasyonu
yerinde olan bir yaşlının sağlık durumununda ne kadar iyi olacağını. Hatta sağlık problemi olan yaşlıya bile ilaç
gibi geleceği bir gerçektir. Bu sayede huzur evimizin tüm birimlerinde daha verimli çalışmalar olacaktır.
SONUÇ
Yapılan bu uygulamanın neticesinde yaşlılarımızın huzurevini terk edildikleri yer veya ebedi hayata gitmek
için zaman dolduracakları yerler olduğu psikolojisinden uzaklaşıp hayatlarının ikinci baharını daha konforlu
evlerinde ama doğal ortamları bozulmadan yaşadıkları bilinci ile yaşamlarını devam ettirmelerini sağlayacaktır.
Bu uygulamalar huzurevlerimizin bakım kalitesini arttırmakta büyük bir katkı sağlayacaktır.
KAYNAKÇA
1. Abdulhaluk LONGA “Yaşayarak öğrenme”
8
BİLDİRİ 2: BHKS ALANDA UYGULAMA VE DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI
Ali SÖNMEZ [1], Reyhan ÖZGÖBEk [2]
[1]
[2]
Sosyal Çalışmacı-ASPB-EYHGM- [email protected]
Uzman Fizyoterapist-ASPB-EYHGM-Kalite Geliştirme Dairesi [email protected]
ÖZET
Ulusal ve uluslar arası mevzuat ve yaptırımlarda öngörülen “bakımın güçlendirilmesi ve yeniliklerin
geliştirilmesi” hedefleri doğrultusunda Bakanlığımız, bakım hizmetlerinin kalitesini geliştirme amaçlı “Bakım
Hizmetleri Kalite Standartları”nı oluşturmuştur. Bu çerçevede BHKS alanda uygulama ve değerlendirme
çalışmaları yürütülmektedir. Türkiye’de, bakım hizmeti veren tüm kuruluşlarda standartların uygulanması ve
değerlendirilmesi ile alana rehberlik etmek, bakım alanın mahremiyetini, bakım hizmeti alan ve verenin
güvenliğini ve memnuniyetini dikkate alan bir yaklaşımla hizmet kalitesinin arttırılması hedeflenmektedir.
AnahtarKelimeler: Engelli, yaşlı bakım, kalite
ABSTRACT
According to national and international document related with “Empowering care and
innovation” strategia. Belong to this target Ministry Of Family And Socıal Policy study about “care
service of standard quality” in Turkey. This study includes care givers and care recipients satisfaction
and security and care recipients’ privacy. BHKS is the leading of care serves guide providers for quality
services.
Key Words: long term care for elderly people and disable, quality
Bakım Hizmetlerine İlişkin Mevzuat
Engellilik ve yaşlılık alanında uluslar arası çalışmalar olarak, Birleşmiş Milletler Engelli Hakları
Bildirisi, BM Engelli Bireylerin Fırsat Eşitliği İçin Standart Kurallar, Toplum Temelli Rehabilitasyon ve ICFİşlevsellik, Yeti yitimi ve Sağlığın Uluslar Arası Sınıflandırılması dikkat çekmektedir. Ayrıca Birleşmiş
9
Milletler’in Yaşlı Hakları çalışması, Avrupa Konseyi’ni evrensel insan hakları çerçevesi özelinde yaşlı hakları
çalışmasında ele alınan “bakım” ve “palyatif bakım”a ilişkin başlıklar ve BM Ekonomik ve Sosyal KonseyiAvrupa Ekonomik Komisyonu-Yaşlılık Çalışma Grubu’nun Madrid Eylem Planı 2012-2017 döneminde
“bakımın güçlendirilmesi ve yeniliklerin geliştirilmesi” kararları, bakıma ilişkin çalışmalara yön
vermektedir.
Türkiye’de, 2005 yılında çıkarılan 5378 Sayılı Engelliler Hakkında Kanun ile 08.06.2011 tarih ve
633 Sayılı KHK ile kurulan Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, bakım alanındaki çalışmaların çatısını
oluşturmaktadır. Bu konuyla ilgili yönetmelikler; bakıma muhtaç engelli bireylere bakım hizmeti veren özel ile
resmî kurum ve kuruluşlara ait yönetmelik hizmetleri düzenleyen “Bakıma Muhtaç Engelli Bireylere
Yönelik Özel Bakım Merkezleri Yönetmeliği” (16.08.2013 tarih ve 28737 sayılı R.G.) ile “Bakıma Muhtaç
Özürlülerin Tesbiti ve Bakım Hizmeti Esaslarının Belirlenmesine İlişkin Yönetmelik” (30.07.2006 tarih
ve 26244 sayılı R.G.). Yaşlı bireylere verilen bakım hizmetlerini ise “Özel Huzurevleri ile Huzurevleri yaşlı
Bakım Merkezleri Yönetmeliği” (07.08.2008 tarih ve 26960 sayılı R.G.) ve “Yaşlı Hizmet Merkezlerinde
Sunulacak Gündüzlü Bakım ile Evde Bakım Hizmetleri Hakkında Yönetmelik” (Aynı tarih ve sayılı
R.G.), Huzurevleri ile Huzurevi Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezleri Yönetmeliği (21.02.2001 tarih
ve 24325 sayılı R.G.) ve Kamu Kurum ve Kuruluşları Bünyesinde Açılacak huzurevlerinin Kuruluş ve
İşleyiş Esasları Hakkında Yönetmelik” (05.04.1987 tarih ve 19422 sayılı R.G.) düzenlemektedir.
Bunlara bağlı olarak, Bakanlığın hazırladığı Stratejik Planda (2013-2017) yer alan dördüncü amaçla
“bakım koruma ve rehabilitasyon hizmetlerinde etkinliği artırmak” hedefi belirlenmiş olup; bu kapsamda
Genel Müdürlüğümüzce başlatılan ve yürütülen bakım hizmetlerinin kalitesinin geliştirilmesi çalışmaları
devam etmektedir. Bu çerçevede, bakım verenlerin standart ve yeterliliklerin belirlenmesi ile sürekli
eğitimlerinin sağlanması çalışmaları yanında, 2013 Ocak ayında “Bakım Hizmetleri Kalite Standartları”
çalışmaları başlatılmıştır. Aynı yılın Haziran ayında ise “Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü’ne
bağlı Kalite Geliştirme Dairesi” kurulmuştur.
Yaşlı ve engellilere sunulan süreli ve sürekli bakım hizmetlerinin verilmesinde; hizmeti alanın
mahremiyeti, hizmeti alanın ve hizmet verenin güvenliği ile koşulsuz memnuniyeti esas alınarak, mesleki
yeterliliği bulunan kişilerce kaliteli hizmet verilmesi esasları üzerine bakım hizmetleri kalite standartları
oluşturulmuştur. Standartlar, alanda çalışan meslek elemanlarından 15 kişilik “Gözden Geçirme Grubu”,
konuyla ilgili akademisyenlerden oluşan “Akademik Grup” ve 81 ilden kalite eğitimi almış gönüllü ve ilgili
meslek elemanlarından oluşan 110 kişilik “Değerlendirici” grubunun katkılarıyla geliştirilmiştir. Sağlık
10
Bakanlığı Kalite ve Akreditasyon Daire Başkanlığı’nın üzerinde çalıştığı “Sağlık Hizmetleri Kalite
Standartları” çalışmasının sistematiğinde hazırlanan BHKS, alandaki uygulamada iç içe geçen sağlık ve bakım
hizmetleriyle ilgili kalite göstergelerini ortak dilde ortaya koyabilmek amacıyla tasarlanmıştır.
Bakım Hizmeti ve Bakım Hizmet Modelleri
Bakım; hayatımızın bir döneminde, kronik hastalık ya da yeti yetersizliğimizden dolayı ihtiyaç
duyduğumuz bir hizmettir. Bakım hizmeti; kişinin bakım ihtiyacı seviyesine göre öz bakımlarının yapılması,
beslenme, bir yerden başka yere geçişinin desteklenmesi gibi günlük yaşam aktivitelerini ve varsa tedavilerinin
desteklenmesini içermektedir. Bakıma duyduğumuz ihtiyaç süreli ya da sürekli olabilmektedir. Bu hizmet,
belirli bir ücret karşılığında ya da yakınlar tarafından verilmektedir. Bakım ihtiyacında olan bireylere bakım
hizmeti kurumsal olarak: evde bakım hizmetleri, gündüzlü hizmetler, toplum temelli bakım hizmetleri şeklinde
(umutevi/yaşamevi), huzurevi, bakımevi, yaşam destek merkezlerinde (hospis) verilmektedir.
Türkiye’de bakım hizmeti veren kuruluşlar, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı- Engelli ve Yaşlı
Hizmetleri Genel Müdürlüğü’ne bağlı olarak açılmaktadır. Bakım hizmeti veren kamu ve özel sektöre ait
kuruluşlar, Türkiye’nin her ilinde oluşturulan taşra teşkilatı olan Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüklerinin
denetimindedir. Engelli ve yaşlılara ilişkin bu kuruluşlar aşağıdaki yapılanmayla hizmet vermektedir.
Engelli Bakım Merkezleri
1. Engelsiz Yaşam Bakım ve Rehabilitasyon Merkezleri
2. Umut Evleri
3. Gündüzlü Bakım Merkezleri
4. Özel Bakım Merkezleri
Yaşlı Bakım Merkezleri
1. Huzurevi, Bakım ve Rehabilitasyon Merkezi
2. Yaşam Evleri
3. Gündüzlü Bakım Merkezi
4. Özel huzurevi
11
ASPB Bakım Hizmetleri ve BHKS
Bakanlığımıza bağlı olarak çalışan, kamuya ait 214, özel sektöre ait 299 ve diğer (vakıflara, yerel
yönetimlere, azınlıklara ait) 58 merkez olmak üzere toplam 561 merkezde engelli ve yaşlılara bakım hizmeti
verilmektedir. Bu merkezlerin dağılımına ilişkin tablo aşağıda gösterilmiştir.
Özel
Sektöre Kamuya
Vakıf /Yerel Yön./ Toplam
Ait
Ait
Azınlıklara Ait
Engelli Bakım
148
83
Yaşlı Bakım
151
121
27 /21/10
330
Toplam
299
204
58
561
231
Tablo1. ASPB bağlı açılan engelli ve yaşlı bakım merkezlerinin dağılımı
Bakım hizmeti veren kuruluşların bakım kalitesini geliştirmeleri ve farklılıklarını ortaya koyabilmeleri
amacıyla başlatılan BHKS uygulama çalışmaları çerçevesinde, Türkiye’de bakım hizmeti veren 561 kuruluştan
“BHKS Kalite Temsilcilerini”
belirlemeleri ve kendilerini BHKS’ye göre değerlendirip Bakanlığa
bildirmeleri istenmiştir. Kuruluşların yapacağı öz değerlendirme ile alanda farkındalık yaratılması ve rehberlik
edilmesi amacı güdülmüştür.
Hizmet
Yatılı
Kapasite
Kalan
Gündüzlü
Kalan Umutevi/
Grubu
Merkez
Engelli
83
6.522
5.725
5
429
78
312
Yaşlı
121
12.498
11.611
1 (özel)
15
29
118
Merkez
Kalan
Yaşamevi
Tablo2.Kamuya ait bakım hizmet modellerinden yararlanan engelli ve yaşlı dağılımı
Hizmet Türü
Özel Yatılı Merkez
Kapasite
Kalan
Engelli
150
13.235
10.173
Yaşlı
151
7. 612
-
Yaşlı diğer kuruluşlar
58
Tablo 3: Özel sektöre ait bakım hizmet modellerinden yararlanan engelli ve yaşlı dağılımı
12
Türkiye’de engelli ve yaşlılara bakım hizmeti veren tüm kuruluşlarda bakım kalitesini ortaya koymayı
amaçlayan BHKS alanda uygulama ve değerlendirme çalışmaları planlanmıştır. Bu çalışma çerçevesinde
merkezlerin yoğun olduğu şehirlerden başlamak üzere iki yıl içinde tüm merkezlerin ilk değerlendirmeleri
tamamlaması hedeflenmektedir.
44-112 arasında merkezi olanlar
İstanbul/Ankara/İzmir
10-18 arasında merkez olanlar
Antalya/Aydın/Bursa/Konya/Manisa/Mersin
1-9 arasında merkezi olanlar
64 il
Merkez Bulunmayan Şehirler
Amasya/Ardahan/Artvin/Bingöl/Bitlis/Hakkari/Kilis/Mardin
Tablo 4: Şehirlere göre bakım merkezlerinin dağılımı
Bu amaçla bakım merkezlerinin BHKS ölçeğinde değerlendirilmesi için ilk pilot çalışmaya Şubat
2014’de, İstanbul’da bulunan 112 kuruluş değerlendirilerek başlanmıştır. İlk BHKS alanda uygulama ve
değerlendirme çalışmasında standartların uygulanabilirliği, değerlendiricilerin deneyim kazandırılması
hedeflenmiştir. Çalışmanın ilk gününde, BHKS uygulama esaslarına dair eğitim yapılmıştır. İki, üç ve
dördüncü gün alanda uygulama ve puanlama çalışmaları tamamlanmış, standartlarda revizyona ihtiyaç bulunan
maddelerin tespiti yapılmıştır. Programın beşinci gününde ise kuruluşlardaki kalite temsilcilerinin katılımı ile
çalışmaya ilişkin değerlendirme toplantısı gerçekleştirilmiştir. Bu çalışma sonucunda İstanbul’da kamu, vakıf,
azınlıklara ait ve özel kuruluşlardan katılan kalite temsilcileri BHKS’yi bir rehber olarak algıladıklarını
belirtmişlerdir.
Standartların alanda uygulama ve değerlendirme çalışmalarının ikincisi, Haziran 2014’de, Ankara’da
yapılmış ve 48 kuruluş değerlendirilmiştir. Değerlendiriciler, İstanbul’daki çalışmanın benzeri olarak ilk gün
eğitim toplantısına alınmış, etik ve iletişim konusunda eğitim verilmiştir. İkinci ve üçüncü günde alanda
değerlendirmeler “BHKS Değerlendirme Yazılımı” kullanılarak tamamlanmıştır. Dördüncü günü, Ankara’da
kamu ve özel kuruluşlardan katılan kalite temsilcileri BHKS değerlendirme çalışmaları hakkında görüşlerini
paylaşmışlardır. Programın beşinci gününde Gözden Geçirme Grubu Saray Engelsiz Yaşam ve Rehabilitasyon
Merkezi’nde standartlardan örneklem seçerek güvenirlik çalışmaları yapmıştır. Bu çalışmada, revize edilen
standartlar test edilmiş ve yazılım ilk kez kullanılmıştır.
13
BHKS İÇERİĞİ
Kuruluşlar, bakım hizmeti kalite standartları içeriğinde; bakım modelleri, kurumsal hizmet yönetimi,
bakım hizmet yönetimi ve kalite göstergeleri başlıkları altında kuruluşlar incelenmektedir.
Bakım Hizmet Modelleri Bölümünde; Evde Bakım/Evde Destek Hizmetleri, Gündüzlü Hizmetler,
Yaşam evi-Umut evi (Toplum Temelli Yaşam Evleri),
Huzurevi, Bakımevi, Yaşam Destek Merkezleri
(Evleri/Üniteleri)/(Hospis) olmak üzere süreli ve sürekli verilen hizmetlere göre isim almaktadır. Tüm bu
hizmetleri tek çatı altında toplayan merkezler ise “Süreli ve Sürekli Bakım ve Danışma Merkezi” olarak
tanımlanmıştır. Burada amaç, bakım modellerine göre fiziki şartlar, hizmetler ve işgücü organizasyonlarının
yapılabilmesidir.
Kuruluşlarda, Kurumsal Hizmet Yönetiminin incelenmesinde; Yönetim Hizmetleri, Kuruluş, Acil
Durum ve Afet, Bilgi, Stok, Atık Yönetimi ile Hizmet Alan Dosyası ve Arşiv, Mutfak, Çamaşırhane ve
Cenaze Hizmetleri başlıkları bulunmaktadır. Aynı şekilde Bakım Hizmet Yönetiminde ise; Karşılama,
Sağlık, Temizlik, Kişisel Bakım, Beslenme Hizmetleri ile Fiziki ve Ergonomik Düzenlemeler, Güvenlik ve
Uygunluk, Yaşama Katılım konularında verilen bakım hizmet kalitesini ölçmektedir. Kuruluşta bakımın
kalitesi ile ilgili bulgular, Kalite Göstergeleri ile tespit edilmektedir.
SONUÇ
Standartların alanda uygulama ve değerlendirme çalışmaları, BHKS gelişimi için önem arz etmektedir.
Kuruluş sayısının fazla olduğu illerden başlayarak planlanan alanda uygulama ve değerlendirme programları,
sırası ile diğer illerde de devam ettirilmesi hedeflenmektedir. Bakım hizmeti veren kuruluşlarca rehber olarak
algılanması ve verilen hizmetlerin kalite farklarını görünür kılması yönüyle öne çıkan BHKS çalışmalarının
bakım hizmetinin kalitesini geliştirmede etkin olacağı düşünülmektedir.
KAYNAKLAR
1- ASPB Stratejik Planı (2013-2017)
2- Bakım Hizmeti Kalite Standartları Kitabı, Ankara; 201
İnternet Kaynaklar
1-www.aile.gov.tr
2-www.eyh.gov.tr
3-www.mevzuat.gov.tr
14
BİLDİRİ 3: YAŞLI GÜVENLİĞİ KOMİSYONU
Buket IŞIK [1]
[1] Sağlık
Memuru-Balıkesir Huzurevi Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezi, Balıkesir
[email protected]
ÖZET
Yaşlı Güvenliği Komisyonu oluşturarak; Kurumlarımızda kalan sakinlerimizin daha kaliteli yaşam
sürdürmeleri ve öz bakım gereksinimlerini daha bağımsız karşılayabilmeleri amacı ile bireyin yaşam kalitesini
olumsuz etkileyen her yönlü risk faktörlerinin analiz edilmesi, saptanması ve ortadan kaldırılması
hedeflenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Bireyin güvenliği, huzurevi, yaşlı, komisyon, kalite
ABSTRACT
By creating the elderly safety commission; Analysis, detection and elimination of risk factors is aimed to
have better life quality and better self-care needs for residents who are staying in our nursing house.
Keywords: self-care, nursinghouse, elderly, commision , quailty
15
GİRİŞ
Kurumlarımızda kalan sakinlerimizin daha kaliteli yaşam sürdürmeleri ve öz bakım gereksinimlerini daha
bağımsız karşılayabilmeleri amacı ile bireyin yaşam kalitesinin olumsuz etkileyen her yönlü risk faktörlerin
analiz edilmesi, saptanması ve ortadan kaldırılması hedeflenmiştir.
YAŞLI GÜVENLİĞİ KOMİSYONU
Kuruluşumuzda Yaşlı Güvenliği Komisyonu oluşturuldu. Komisyonda; Müdür yardımcısı(Kalite Yönetim
Temsilcisi),sağlık personeli, kurum idari nöbetçisi, psikolog, diyetisyen, destek hizmetlerden güvenlik görevlisi
ve yaşlılardan bir temsilci yer almaktadır.
Komisyonun görevleri;
•
Kurum içinde risk analizi yapılması
•
Koruyucu önlemlerin alınması
•
Yaralanmaları ve sakatlıkların minimuma indirgenmesi
•
Düşmeleri önleyici önlem çalışmaları yapılması
•
Yatağa bağlı bireylere kaliteli bakım hizmeti verilmesinin sağlanması
•
Acil durum planlaması yapılması
•
Güvenli ilaç teminin yapılması
•
Konu ile ilgili eğitim verilmesi
•
Sağlık hizmetlerinin en iyi şekilde sunulması için
İlgili eğitimleri planlar ve uygular.
Komite düzenli aralıklarla 2 ayda bir yada vukuat olduğunda toplanır.
Yaşlı güvenliğini tehdit edici unsurlar, olay bildirimleri ve geri bildirimler değerlendirilir Düzeltici Önleyici
Faaliyetler planlanır ve karar alınır.
Komisyon İş Akış
Meydana gelen olayın değerlendirme süreci;
16
17
Yaşlılıkta; yaş ve yaşam kalitesi arasında negatif ilişki söz konusudur. Negatif etkenleri ortadan
kaldırılması amacı ile öncelik farkındalık yaratılmasıdır. Bu bağlamda geribildirimlerin yapılmasını
sağlayabilmek için tüm çalışan personelin ve kurumda yaşayan bireylerin alanda gözlemci olmaları
sağlanmalıdır.
Geri bildirimlerin gelmesi risklerin ortadan kaldırılmasını ve daha hızlı olumlu kararların alınmasını
sağlayacaktır. Bu amaç kapsamında komisyonun işleyişi, amaç ve görevlerinin bilinmesi ve geri bildirimlerin
sağlanması amacı ile düzenli eğitimler tertip edilmiştir.
SONUÇ
Bireyin öz bakımında başkalarına olan bağlılığının azaltılması, fiziksel, güvenlik, sosyal, saygı görme
gereksinimlerinin giderilmesi en önemlisi sağlık ve kaliteli bakım gereksinimlerinin sağlanması için koruyucu
önlemler alınmıştır.
Herkes için, riskleri göz önüne alırsak daha güvenli, daha kaliteli yaşam ve çalışma ortamı oluşacaktır.
KAYNAKLAR
1. Bakim Hizmetleri Kalite Standartları
2. Toplam Kalite Yönetimi
18
BİLDİRİ 4: YAŞLILIKTA EGZERSİZ
Burak EKSEN [1]
[1]
Sosyolog- İzzet Baysal Huzurevi, Bolu [email protected]
ÖZET
Yaşlanmayla birlikte bedenin fizyolojik özelliklerine uygun egzersiz programları geliştirilerek hem
yaşlanmayla ve hareketsizlikle kişinin gündelik yaşamına etki eden engelleyici faktörleri ortadan kaldırmak
hem de vücudun daha sağlıklı, hastalıklara karşı daha dirençli olmasını sağlamak bilimsel bakımdan mümkün
görülmektedir.
Bu
nedenle
hayatın
her
safhasında
olduğu
kadar
yaşlılıkta
da
egzersiz
önerilmektedir.(undp.un.org.tr, 2014) Huzurevleri gibi fazla sayıda yaşlıya hizmet verilen ve personelin
dönüşümlü olarak çalıştığı yerlerde yaşlıların hareketsizlik nedeniyle karşılaşabilecekleri sağlık sorunlarına
karşı dirençli olabilmeleri için belli bir program dahilinde ve eğitmen eşliğinde yaşlıların egzersiz yapmaları
gerekmektedir. Bu nedenle huzurevimizde yaşlıların kullanımı için bir egzersiz salonu tahsis edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Yaşlılık, hastalık, engelleyici faktörler, egzersiz, huzurevi
Yaşlılıkta Egzersizin Önemi
Sağlıklı aktif bir yaşlanma için düzenli egzersiz çok önemlidir. İleri yaşlarda fizik kapasite eşik değere
yakındır ve minimal azalmalar dahi sandalyeden kalkmak gibi günlük aktiviteleri olumsuz yönde
etkilemektedir. Eklenen bir hastalık atağı daha önceden sağlıklı olan bir yaşlıyı tamamen bağımlı ve immobil
yapabilir. Bu gibi istenmedik olayları önlemenin yolu düzenli fizik egzersizlerdir. Çok ileri yaşlarda dahi
düzenli fizik aktivite ile fizik kapasite artırılabilir.(pilatesfederasyonu.com, 2014)
Bu amaçla Huzurevimizde 1 adet egzersiz salonu yaşlılarımızın kullanımı için tahsis edilmiştir. Egzersiz
salonunda bulunan koşu bantları, egzersiz bisikletleri, eliptik, pilates topları ile yaşlılarımız eğitmen eşliğinde
ve bir program dahilinde egzersiz yaparak hem yaşlanma ve hareketsizlik nedeniyle gündelik yaşamlarına etki
eden engelleyici faktörleri ortadan kaldırmakta, hem de hastalıklara karşı daha dirençli olmaktadır.
İzzet Baysal Huzurevi kapsamında ortalama 50 huzurevi yaşlısına hizmet verilmektedir. Verilen
hizmetin, bakımın kalitesinin arttırılması tüm kuruluşlarda en önemli amaçtır. Verilen hizmetin ve bakımın
kişiye özel oluşu ve hizmet ve bakım veren grubun değişkenliği verilen hizmetin denetimini zorlaştırmaktadır.
Verilen hizmetin denetlenebilir olması, yani kayıt altına alınması da bir kalite göstergesidir. Bu amaçla
Huzurevimizdeki egzersiz salonunda egzersizler bir eğitmen eşliğinde ve belirli bir program dahilinde
yapılmaktadır ve bütün egzersiz faaliyetleri kayıt altına alınmaktadır.
19
Egzersiz Salonumuzun Fotoğrafları
Resim 1
Resim 2
SONUÇ
Yapılan bu uygulama sonucunda hem yaşlıların, yaşlanma ve hareketsizlik nedeniyle gündelik yaşamlarına
etki eden engelleyici faktörler ortadan kalkmış oldu, hem de vücutlarının daha sağlıklı, hastalıklara karşı daha
dirençli olması sağlanmış oldu. Ayrıca yapılan bu çalışmaların kayıt altına alınması sayesinde takibi kolaylıkla
yapılabildiği gibi hiçbir yaşlının egzersiz programında herhangi bir aksaklığın yaşanmaması da sağlanmış oldu.
Tüm bu uygulamalarda kuruluşumuzun bakım kalitesinin artmasına katkıda bulunmuş oldu.
KAYNAKLAR
1. http://undp.un.org.tr/who/dsogun02/ONSOZ.htm, (23.11.2014).
2. http://www.pilatesfederasyonu.com/makale-44-Yaslilikta_Egzersiz_ve_Spor, (25.11.2014).
20
BİLDİRİ 5: YATAĞA BAĞIMLI HASTALARDA POZİSYONLAMA TAKİBİ****
Burcu FIRAT-.[1],Derya KÜRÜM[1]
[1]
[1]
Uzman Fizyoterapist- Seyranbağları Huzurevi YBRM, Ankara, [email protected]
Fizyoterapist-Karabağlar Huzurevi YBRM, İzmir, [email protected]
ÖZET
Bası yaraları özellikle duyu bozukluğu olan, uzun süreli immobilize ve ileri yaştaki hastalar için başlıca
mortalite ve morbidite nedenidir. Bası yaralarının oluşumu %95 oranında önlenebilir. Bası yaralarının
önlenmesi ve tedavisinde en önemli basamaklardan biri belirli aralıklarla bireyin pozisyonunun
değiştirilmesidir. Huzurevleri ve hastaneler gibi fazla sayıda kişiye hizmet verilen ve personelin dönüşümlü
olarak çalıştığı yerlerde hastaların belirli süre aralıklarında pozisyonlanmasının devamlılığını ve takibini
sağlamak gerekmektedir.
Pozisyonlama zaman çizelgeleri de bu amaçla fizyoterapistler tarafından hazırlanmıştır. Bu çizelgeler
sayesinde tedavinin bir basamağı olan doğru zamanlama ile doğru yönde pozisyonlama sağlanabilmektedir.
Düzenli pozisyonlama ile bası yarasının önlenmesine ve açılmış yaraların daha çabuk kapanmasına yardımcı
olunmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Bası yarası, önleme, pozisyonlama, huzurevi
ABSTRACT
Pressure sores is the major reason of the mortality and the morbidity of the person who is in the old age
and the person who is immobile for a long time. Pressure sores can be preventable at the rate of %95.
Reposition the person periodically is the most important step in avoiding and treatment of pressure sores.
The place where the a lot of people taking service like nursing homes and hospitals and the places where the
employee work by shifts, we have to provide continuance of repositioning of client periodically and we have
to provide follow-up.
Position Time Table is prepared for this aim by physiotherapists. By means of this table we can provide
the true timing with positioning in the true direction in the same time as a step of treatment. With regular
positioning we can help avoiding pressure sores and we can help early recovery of the sores which is open
before.
Key Words: Pressure sores, prevention, positioning, nursing home
21
1.1. Bası Yaraları ve Pozisyonlamanın Önemi
Bası yaraları özellikle duyu bozukluğu olan, uzun süreli immobilize ve ileri yaştaki hastalar için başlıca
mortalite ve morbidite nedenidir.(Erhan,(2006):1, Bozbaş ve Güner (2011):2, Şahin ve Akçiçek (2009):3.)
Bası yarası sıklıkla bir kemik çıkıntı veya belirli bir alan üzerinde iskemi, hücre ölümü ve doku nekrozuna yol
açan, giderilemeyen basınç alanı olarak tanımlanır. Basınç; vücut ile destek yüzey arasında birim alana düşen
dik kuvvet olarak tanımlanmaktadır. Bu basıncın 32mmHg’nın üzerinde olması kapiller yatakların
kapanmasına ve doku iskemisine yol açmaktadır. .(Erhan,(2006):1, Bozbaş ve Güner (2011):2, Şahin ve
Akçiçek (2009):3)
Basıncın süresi, basıncın şiddetinden daha önemlidir. Yapılan bir çalışmada sürekli olarak 2 saatten uzun
süre uygulanan 70 mmHg lık basıncın doku hasarına, aralıklı olarak uygulanması durumunda ancak 240
mmHg şiddetindeki basının dokuda minimal değişikliğe neden olduğu görülmüş.(Erhan,(2006):1, Bozbaş ve
Güner (2011):2, Şahin ve Akçiçek (2009):3)
Seyran bağları huzurevi yaşlı bakım ve rehabilitasyon merkezi kapsamında ortalama 100 rehabilitasyon ve
118 huzurevi yaşlısına hizmet verilmektedir. Verilen hizmetin, bakımın kalitesinin arttırılması tüm
kuruluşlarda en önemli amaçtır. Verilen hizmetin ve bakımın kişiye özel oluşu ve hizmet ve bakım veren
grubun değişkenliği verilen hizmetin denetimini zorlaştırmaktadır. Verilen hizmetin denetlenebilir olması, yani
kayıt altına alınması da bir kalite göstergesidir.
Fizyoterapi birimi olarak huzurevlerinde kalmakta olan yaşlıları ihtiyaçlarına göre belirlenen tedavi ve
rehabilitasyon programlarına almaktayız. Bu yaşlı gruplarını; yatağa bağımlı yaşlı grubu, ayaktan tedaviye
gelen yaşlı grubu ve sağlıklı yaşlı grubu oluşturmaktadır.
Fizyoterapi birimi olarak yaşlılarımıza uyguladığımız her tedavi yaklaşımını kayıt altına almaktayız.
Yatağa bağımlı yaşlı grubumuza, toplam 15 kişi, rutin olarak yatak içi aktif yardımlı ve/veya pasif normal
eklem hareketi, durumuna göre solunum egzersizleri fizyoterapistler tarafından yaptırılır ve bunlar her gün
kayıt altına alınır. Yatağa bağımlı grubumuz için yatak yaralarının oluşumunun önlenmesi en önemli koruyucu
yaklaşımlardan biridir. Fizyoterapistlerin buradaki rolü ise yaşlının belli aralıklarla pozisyonlanmasıdır.
Pozisyonlamaların belirli saat aralıklarında ve belirli bir sıralama içerisinde olması gerekmektedir. Bu nedenle
pozisyonlama görevi bunun eğitimini almış olan sertifikalı bakım elemanları tarafından yapılmakta ve
pozisyonun doğruluğu ve süresi fizyoterapistler tarafından denetlenmektedir.
Yaşlıya bakım veren bakım elemanlarının 3 vardiya şeklinde çalışıyor olması pozisyonlamaların
devamlılığı bozmaktaydı. Vardiya değişiminde yaşlının en son ne tarafa pozisyonlandığı diğer pozisyonda ne
22
kadar kaldığı tam bilinemiyordu. Buradaki aksaklık ve denetimin de zorluğu yazılı bir düzenleme
oluşturulması ihtiyacını doğurdu. Ve bu ihtiyaç sonucunda “Pozisyon Takip Çizelgesi” oluşturuldu.
POZİSYON TAKİP ÇİZELGESİ
“Pozisyon
Takip
Çizelgesi”
yatağa
bağımlı
hastaların
günün
hangi
saatinde
hangi
yönde
pozisyonlanmasının gerektiğini gösteren tabeladır.(Şekil 1 ve Şekil 2) Bu gösterge aynı amaç için bazı
huzurevlerinde diyagram şeklinde (şekil-1) bazı huzurevlerinde ise yazılı talimat şeklinde (şekil -2)
kullanılmıştır. Bakım elemanları ile yapılan görüşmelerde yazılı talimatnamenin onlar için daha kolay anlaşılır
olduğu bilgisine ulaşılmıştır. Formatı ne olursa olsun bu çizelgeler
bakım programında düzenli
pozisyonlanması gereken yaşlıların yatak başlarına asılmaktadır ve bu saatlere göre pozisyon kontrolü
yapılmaktadır. Bu çizelgelerin saat düzeni her huzurevinin kendi işleyiş, yemek ve ara öğün saatler dikkate
alınarak yapılmaktadır. Bu takip çizelgesi ve işleyişi Ankara’da huzurevlerinde çalışmakta olan fizyoterapistler
tarafından geliştirilmiş ve uygulanmıştır.
Şekil 1
pozisyonlama çizelgesi
23
SONUÇ
Yapılan bu uygulama sonucunda fizyoterapistler veya herhangi bir kişi yaşlının yanına gittiğinde yaşlıyı
hangi pozisyonda bulması gerektiğini bilecek, pozisyonun verilip verilmediğini takip edebilecek duruma geldi.
Bakım elemanları vardiya değişse bile o zaman aralığında yaşlının hangi tarafa pozisyonlayacağını bildiği için
sıkıntı çekmedi. Ve tüm bunların sonucunda yatağa bağımlı yaşlılarda yatak yarası açılma riski azalmış ve var
olan yatak yaralarında iyileşme sağlanmış oldu. Tüm bu uygulamalarda kuruluşlarımızın bakım kalitesinin
artmasına katkıda bulunmuş oldu.
KAYNAKLAR
1. Erhan, Belgin (2006), “Bası Yaraları”, FTR Bil Der- J PMR Sci, Suppl (9), Sayfa 64-68.
2. Bozbaş, Gülnur Taşcı ve Gürer, Gülcan, (2011), “Bası Yaralarında Güncel Tedavi Yaklaşımları”,
Sakarya Medical Journal, No. 4, sayfa 118-125.
3. Şahin, Sevnaz ve Akçiçek Fehmi (2009), “Yaşlı Hastalarda Bası yaralarını Önleme, Tanı ve Tedavisi”,
Akademik Geriatri Dergisi, Cilt 1, No.3, Sayfa 147-151.
24
BİLDİRİ 6: ENGELLİ BAKIMINDA BİR İYİ UYGULAMA ÖRNEĞİ OLARAK EĞİTİMLİ ADIM
KALİTELİ BAKIM PROJESİ1
TRAINED STEP QUALIFIED CARE PROJECT AS AN EXAMPLE OF GOOD PRACTICE ON
DISABLED CARE2
Davut ELMACI [1]
[1]
Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü, Amasya, [email protected]
ÖZET
Amasya Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü tarafından yürütülen Eğitimli Adım Kaliteli Bakım
Projesinin genel amacı, bakıma muhtaç engelli yakınlarının eğitimi yoluyla bakıma muhtaç engellilerin bakım
koşullarının iyileştirilmesine katkıda bulunmaktır. Proje kapsamında 400 saatlik engelli bakım eğitimi
verilerek 25 engelli yakınının Milli Eğitim Bakanlığı onaylı sertifika alması sağlanmıştır. Proje sonunda
engelli bakımında eğitimli bakıcının önemi konusunda toplumda bir farkındalık oluşturulmuş, bakıma muhtaç
engelli yakınlarının engelli bakımı konusunda bilgilendirilmeleri sağlanmış ve engelli yakınları istihdam
edilebilirlik potansiyeline kavuşmuştur.
Anahtar Kelimeler: Engelli bakımı, kaliteli bakım, engelli bakım elemanı
ABSTRACT
The overall purpose of this Trained Step Qualified Care Project carried out by Amasya Provincial
Directorate of Family and Social Policies is to contribute to improve caring conditions of disabled persons
with care needs, by training of those who have disabled relatives. Within the scope of this project, by giving
400 hundred hour training on caring disabled persons, it has been provided to receive certificate approved by
Ministry of National Education for 25 persons who have disabled relatives. At the end of the project, it has
been created awareness about importance of trained caregiver in caring disabled persons, in society;
Relatives of disabled persons have been provided to be informed on the disabled care; and Relatives of
disabled persons have been reached to employability potential.
Key Words: Disabled care, qualified care, caregiver for disabled person
i
Amasya Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü tarafından yürütülen “Eğitimli Adım Kaliteli Bakım Projesi” Orta Karadeniz
Kalkınma Ajansı tarafından 2013 Yılı Dezavantajlı Gruplara Yönelik Sosyal İçerme Mali Destek Programı kapsamında
desteklenmiştir.
2
Trained Step Qualified Care Project carried out by Amasya Provincial Directorate of Family and Social Policies was supported by
Middle Black Sea Development Agency under 2013 Financal Support Program for Social Inclusion of Disadvantaged Groups.
25
GİRİŞ
Projenin Amacı
Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı tarafından 2013 Yılı Dezavantajlı Gruplara Yönelik Sosyal İçerme
Mali Destek Programı kapsamında desteklenen “Eğitimli Adım Kaliteli Bakım Projesi”, 23.05.201323.04.2014 tarihleri arasında (11 Ay) Amasya’da uygulanmıştır. Projenin genel amacı, dezavantajlı
durumdaki bakıma muhtaç engelli yakınlarının eğitimi yoluyla, bakıma muhtaç engellilerin bakım
koşullarının iyileştirilmesi ve bu yolla engellilerin toplumsal bütünleşmelerine ve yaşam kalitelerinin
arttırılmasına katkıda bulunulmasıdır.
Bu genel amaç doğrultusunda projenin özel amaçları şunlar olmuştur:
1- Bakıma muhtaç engellilere bakım sağlayan engelli bakım elemanlarına engelli bakımı konusunda eğitimler
vererek, bakıma muhtaç engellilerin daha iyi koşullarda bakılmalarını sağlamak,
2- Engelli bakımında eğitimli bakıcının önemi konusunda toplumda farkındalık oluşturmak,
3- Bakıma muhtaç engelli bakıcılarının birbirlerinin görüş ve deneyimlerinden yararlanmalarını sağlamak,
4- Bakıma muhtaç engelli bakıcılarının bulundukları ortamlardan bir nebze olsun uzaklaşmalarını sağlayarak
psikososyal rahatlamalarına katkıda bulunmak,
5- Bakıma muhtaç engelli aile üyelerine engelli bakım sertifikası kazandırarak istihdam edilebilirliklerini
arttırmak.
Projenin Hedef Grubu
Projenin hedef grubu, bakıma muhtaç engellisi bulunan ve evde bakım ücreti ödenen aile üyeleri ya da
bunların yakınları olmuştur. Bu hedef grubun seçilmesinin birinci nedeni, bu grubun engelli bakımı
konusunda herhangi bir eğitim almamış olmalarıdır. İkinci neden ise, bu ailelerin ekonomik yoksunluk
içerisinde olup düzenli bir mesleklerinin ve işlerinin olmamasıdır. Engelli bakım heyetinde yer alan
görevlilerin değerlendirmelerine göre, engelli bakım ücreti ödenen aileler, bu konuda bir eğitim
almadıklarından, bakıma muhtaç engelli bakımı konusunda yeterli bilgi ve beceri düzeyine sahip değillerdir.
Bu ailelerin pek çoğu, hijyenik olmayan ve insan onuruna yakışmayan koşullarda engellilerine hizmet
vermektedir. Ayrıca ailelerin bakıma muhtaç engellilerle iletişimleri pek sağlıklı olmayıp engelli ile bakıcısı
arasında iletişim sorunları yaşanmaktadır. Diğer yandan, bu ailelerin çoğu, bakıma muhtaç engelliye iyilik
yaptığını zannederken çoğu zaman istemeden de olsa gerek duygusal, gerekse davranışsal olarak engelliyi
26
incitmektedir. Projenin hazırlık aşamasında bakıma muhtaç engellilerin yaşam kalitelerinin yükseltilmesinin
bu sorunların aşılmasına bağlı olduğu düşünülmüştür. Bu sorunların aşılmasında ise bakıma muhtaç
engellilere bakım verenlerin engelli bakımı konusunda eğitilmeleri önemli bir etken olarak görülmüştür.
Proje Faaliyetleri
Eğitimli Adım Kaliteli Bakım Projesi, Amasya Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü tarafından İl
Milli Eğitim Müdürlüğü ortaklığıyla yürütülmüştür. Projenin ana faaliyeti, bakıma muhtaç engelli yakınlarına
400 saatlik sertifikalı engelli bakım eğitiminin verilmesidir. Proje faaliyetlerinin sağlıklı bir şekilde
yürütülebilmesi için Amasya Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü bünyesinde proje ofisi oluşturularak
Öğretmen Davut Elmacı Proje Koordinatörü olarak görevlendirilmiştir. Tanıtım materyalleri hazırlanarak
(afiş, broşür, duyuru ilanları) projenin Amasya’da duyurulması sağlanmıştır. Proje tanıtım materyalleriyle
birlikte Amasya Valisinin de katılımıyla gerçekleştirilen proje açılış toplantısı da projenin duyurulmasına
katkı sağlamıştır.
Proje kapsamında gerçekleştirilecek 400 saatlik engelli bakım kursu gerek duyuru materyalleri gerekse
kısa mesajla Amasya Merkezdeki bakım ücreti ödenen engelli ailelerine duyurulmuştur. Bakım ücreti alan
engelli aileleri öncelikle bunun bakım ücretiyle ilgili bir çalışma olduğunu düşünerek eğer kursa gelmezlerse
bakım ücretlerinin kesilip kesilmeyeceğini sormuşlardır. Engelli bakım kursuna katılacaklarda şu şartlar
aranmıştır:
1. Katılımcı, devlet tarafından engelli bakım ücreti ödenen ailelerden ya da bunların yakınlarından biri
olmalıdır. Ancak kişinin başvurusunun kabul edilmesinden sonra bu durum değişebilecektir
(engellinin vefatı, gelir durumunda değişme vb. nedenlerle bakım ücretinin kesilmesi gibi).
2. Katılımcı, en az ilkokul mezunu olmalıdır.
3. Katılımcının evinde, eğitime katılacağı saatlerde evdeki bakıma muhtaç engelliye bakacak en az bir
aile üyesi daha olmalıdır.
4. Katılımcı, eğitime katılmaya istekli olmalıdır.
Ancak gerek eğitim süresinin uzunluğu (400 saat, yaklaşık dört ay) gerekse eğitimin akşam 17:00’dan
sonra yapılacak olması nedeniyle engelli bakım ücreti ödenen ailelerden eğitim kursu için yeterli başvuru
olmamıştır. Daha sonra kendi ailelerinde değil de komşu, akraba gibi yakınlarında ve tanıdıklarında bakıma
muhtaç engelli bulunanların da başvuru yapmaları sağlanmıştır. Böylece başlangıçta 43 kişinin kurs kaydı
yapılmıştır. Ancak bunlardan 21 kadın dört erkek olmak üzere 25 kişi 400 saatlik kursu başarı ile
27
tamamlayarak sertifika almaya hak kazanmıştır. Bunlardan dokuzu doğrudan kendi ailesinde bakıma muhtaç
engellisi bulunan, 16’sı ise akraba ya da yakınlarında bakıma muhtaç engellisi bulunan kişilerdir.
Engelli bakım eğitimi, donanım ve ders araç gereçleri uygun olduğundan Amasya Anadolu Sağlık
Meslek Lisesinde verilmiştir. Eğitim Halk eğitim Merkezi kurs modülü üzerinden gerçekleştiğinden kursu
verecek eğitimcilerin sağlık meslek dersleri öğretmeni olması istenmiştir. Bu konuda ilgili eğitimcilerin
bulunmasında güçlük yaşanmış, en sonunda Sağlık Meslek Lisesinden bir öğretmen eğitimci olarak
görevlendirilmiştir. Proje hazırlık aşamasında eğitimin gündüz yapılması planlanmış olmasına rağmen gündüz
saatlerinde uygun eğitimci ve eğitim sınıfı bulunamadığından eğitimlerin hafta içi 17:00’dan sonra ve
Cumartesi günleri 09:00-17:00 saatleri arasında olması sağlanmıştır. Proje hazırlanırken proje bütçesine
kursiyerler için ulaşım ücreti yazılmış ancak Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı tarafından uygun
görülmediğinden bu kalem bütçeden silinmiştir. Böyle olunca da kursiyerlerin kendi imkanlarıyla kursa
ulaşmaları gerekmiştir. Ancak ajans uzmanları kursun ilk haftasında izleme ziyareti yaptıklarında
katılımcıların talepleri ve eğitimin Kasım-Mart Ayları arasında yapılacak olması nedeniyle yaşanacak ulaşım
sıkıntılarını görmüş ve bütçe kalemleri yeniden düzenlenerek katılımcıların ulaşımı için servis ayarlanmıştır.
Eğitim kapsamında uygulamaların bazıları engellilerin evlerinde gerçekleştirilmiştir. Bakıma muhtaç
engelli yakınları gerek eğitimler süresince gerekse proje toplantıları sırasında birbirlerinin deneyimlerini
tanıma fırsatı yakalamışlardır. Sertifika töreni Amasya Valisinin katılımıyla yapılmış, katılımcılar sertifika
töreni sırasında deneyimlerini paylaşmış, bu paylaşımlar basın yoluyla kamuoyuna da duyurulmuştur.
PROJENİN ÖNEMİ
Engelli Bakımında İhtiyaç ve Sorunlar
Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) 2011 Dünya Engellilik Raporu’na göre; dünya nüfusunun yaklaşık
%15’inin bir tür engellilikle yaşadığı tahmin edilmektedir. Engellilik önümüzdeki yıllarda daha da büyük bir
kaygı konusu haline gelecektir, çünkü yaygınlığı artmaktadır. Nüfusların yaşlanması ve yaşlı insanların
engelli hale gelme riskinin daha yüksek olması ile birlikte diyabet, kalp ve damar hastalıkları, kanser ve akıl
sağlığı bozuklukları gibi kronik sağlık sorunlarının da sürekli artış göstermesi engelliğinin artmasının
nedenleridir. Engelli sayısı arttıkça bu engellilere kaliteli bakım sağlayacak engelli bakıcılarına da ihtiyaç
artmaktadır (WHO, 2011)
28
Engel, fiziksel çevrenin ve toplum algısının oluşturduğu bir problem olarak farkında olmadan
engellilerin ve engelli ailelerinin önünde bir kısıtlılık olarak durmaktadır. Engellilerin günlük yaşam
aktivitelerini yerine getirmelerini kolaylaştırmanın yolu iyi bir destek hizmeti ve rehberlik çalışmalarından
geçer. Bu destek ve rehberlik çalışmaları için engelli bakıcılarının engelli bakımı konusunda eğitilmeleri
önemli bir adımdır (ASPB, 2012). Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (ASPB), engellilerin bakımı
konusundaki politikalarını geliştirmeye çalışmaktadır. Bu konuda bilgilendirici yayınlar üretmeye ve bakım
hizmetlerinin kalitesini arttırmaya çalışmaktadır. Dünyanın birçok ülkesinde olduğu gibi ülkemizde de
engellilerin bakımı, ailenin temel sorumluluğu olarak kabul edilmektedir. Aile içerisinde verilen evde bakım
hizmetlerinin konuya ilişkin olarak yeterli eğitim almadan veriliyor olması önemli bir eksikliktir. Bakım
hizmetlerinde yeni oluşan anlayış ve bu doğrultuda hazırlanan yasal düzenlemeler göz önüne alındığında,
bakım hizmeti eğitim programlarının yaygınlaştırılması ve kurumsallaştırılması gerekmektedir. Bakım
hizmeti veren bireylerin yetiştirilmesi, sayılarının arttırılması, sertifikalı standart eğitim programlarının
geliştirilmesi, eğitici personelin yetiştirilmesi ve istihdam edilmesi önem arz etmektedir. Bakım hizmetine
ilişkin eğitim programları, bakım ihtiyacında olanlar ve yakınlarının ihtiyaçları, diğer destek hizmetleri göz
önünde bulundurularak çok yönlü olarak ele alınmalı ve bütüncül bir yaklaşımla oluşturulmalıdır. Bakıma
ihtiyaç duyan ve bakım hizmeti veren bireylerin, neleri yapabileceği ve nelere yetkin olabileceği konusunda
bilgilendirilmeye ihtiyacı bulunmaktadır (ASPB, 2012).
Projenin hazırlık aşamasında (2013 yılı başları) Amasya ilinde ekonomik yoksunluk içinde olan 2881
kişiye engelli evde bakım ücreti ödendiği tespit edilmiştir. Bakım ücreti ödenen bu kişilerin düzenli bir
meslekleri ve işleri yoktur. Bakıma muhtaç engellilerin tespiti, değerlendirilmesi ve denetlenmesi Aile ve
Sosyal Politikalar İl Müdürlüğümüzce yapılmaktadır. Evde bakım heyetinde yer alan görevlilerin
değerlendirilmelerine göre, bakım ücreti ödenen aileler, bu konuda bir eğitim almadıklarından, bakıma
muhtaç engelli bakımı konusunda yeterli bilgi ve beceri düzeyine sahip değillerdir. Bu ailelerin pek çoğu,
hijyenik olmayan ve insan onuruna yakışmayan koşullarda engellilerine hizmet vermektedir. Ayrıca ailelerin
bakıma muhtaç engellilerle iletişimleri pek sağlıklı olmayıp engelli ile bakıcısı arasında iletişim sorunları
yaşanmaktadır. Diğer yandan, bu ailelerin çoğu, bakıma muhtaç engelliye iyilik yaptığını zannederken çoğu
zaman istemeden de olsa gerek duygusal, gerekse davranışsal olarak engelliyi incitmektedir. Bu sorunlar,
öncelikle insan hakları açısından düzeltilmesi gereken sorunlardır.
29
Proje Kapsamında Gerçekleştirilen Başarılı Girişimler ve İyi Uygulamalar
Eğitimli Adım Kaliteli Bakım Projesi, bakım ücreti ödenen engelli ailelerine sertifikalı engelli bakım
eğitimi verilmesi yönünden bir ilk olma özelliği taşımaktadır. 23.05.2013-23.04.2014 tarihleri arasında (11
Ay) Amasya’da uygulanan proje öncelikle bakıma muhtaç dezavantajlı durumdaki engelli yakınlarının
eğitimi yoluyla, bakıma muhtaç engellilerin bakım koşullarının iyileştirilmesini ve bu yolla engellilerin
toplumsal bütünleşmelerinin ve yaşam kalitelerinin arttırılmasını amaçlamıştır. Proje, engelli bakımında
eğitimli bakıcı konusunda bir farkındalık oluşturmuştur. Böylelikle engelli bakıcılarının bilimsel temellere
dayalı eğitim almaları konusunda bir duyarlılık ortaya çıkmıştır. Kursa katılan engelli yakınları engelli bakımı
konusunda duygu ve yorumlara değil bilimsel bilgiye dayanan bir bakım eğitimi aldıklarından engellilere
yaklaşımları da olumlu yönlerde gelişmiştir.
Daha önce bu tür eğitimler ailesinde engelli olmayan, iş arayan kişiler için ve istihdam amaçlı
düşünülüyorken Eğitimli Adım Kaliteli Bakım Projesinde birinci öncelik bakıma muhtaç engellilerin bakım
koşullarının iyileştirilmesi olmuştur. Bunun yanında engelli yakınlarının istihdam edilebilirlik potansiyeline
kavuşması da projenin amaçları arasındadır.
Projemizin Amasya’da duyulmasıyla engelli yakınlarından bakım kursu açılması için talepler gelmeye
başlamıştır. Bakım kursunun uzun süreli olması nedeniyle bunun güç olduğunun görülmesi üzerine bakım
kursundan ziyade engelli ailelerine engelli bakımı konusunda bilgilendirmeler yapılması üzerinde
düşünülmeye başlanmıştır.
Diğer yandan bakıma muhtaç engellisi bulunan diğer kişilerden engellilerine eğitimli birinin bakması
için eğitime katılan kursiyerlerimize talepler gelmeye başlamıştır. Ancak mevzuat, bakım şartları gibi
nedenlerle sertifika alan kursiyerlerimizin bir başkasının engellisine bakım vermesi henüz gerçekleşmemiştir.
Bunun yanında özel bakım kuruluşlarında işe yerleşen kursiyerlerimiz olmuştur. Böylelikle kursiyerimiz hem
kendi yakını bakıma muhtaç engelliye faydalı olabilmiş hem de iş sahibi olabilmiştir.
Projenin önemli bir faydası da bakıma muhtaç engelli yakınlarının psikososyal rahatlamalarına katkıda
bulunmuş olmasıdır. Bakıma muhtaç ve engelli bakım ücreti ödenen engelliler “ağır engelli” statüsünde olup
bunların bakımı oldukça özveri isteyen bir iştir. Bakıma muhtaç engellilerin bakımındaki ağır şartlar, bakım
elemanında tükenmişliğe ve strese neden olmaktadır. Dolayısıyla, bu bakım elemanlarının eğitimli
olmalarının yanında ara sıra bulundukları ortamlardan uzaklaşarak psikososyal yönden rahatlamalarını
sağlamak da bir ihtiyaçtır. Engelli ailelerinin bazılarının ailede engelli bireye sahip olmaktan dolayı utanma,
sıkılma, hayata isyan etme içinde oldukları bilinen bir durumdur. Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı
30
uzmanlarının izleme ziyaretleri sırasında ailesinde bakıma muhtaç engelli olduğunu gizleyen katılımcılar dahi
olmuştur. Proje faaliyetleri engelli yakınlarının birbirleriyle bilgi ve tecrübe paylaşımında bulunmasına ve
onların kendilerine güvenlerinin artmasına olanak sağlamıştır. Çünkü engelli yakınları kendi durumlarında
toplumda başkalarının da olduğunu fark etmiş, onların hayata sarılmaları ve durumlarını kabullenmelerini
görerek cesaretlenmişlerdir. Projemizin katılımcıları, proje faaliyetleri esnasında değişik entelektüel
insanlarla, kamu kurum ve kuruluşlarının üst yöneticileriyle tanışma fırsatı yakalamışlardır. Bu durum
dezavantajlı konumda bulunan bu insanların kişisel ve sosyal gelişimleri açısından olumlu faydalar
sağlamıştır. Ayrıca katılımcılar proje faaliyetleri esnasında kazandıkları deneyimleri aileleriyle ve
çocuklarıyla paylaşmışlar ve aile üyelerinin de kişisel ve sosyal gelişimlerine katkıda bulunmuşlardır.
Engelli yakınlarının engelli bakım eğitimi almasıyla engelli yakınları engellilere daha iyi yaklaşmaya
başlamış, bakım konusunda bu kişilerden şikâyet gelmemiştir. Kursiyerlerimizden bir kişi eğitim almasıyla
birlikte engelli yakınının evde bakımı için bakım elemanı olarak görevlendirilmiş ve kendisine engelli evde
bakım ücreti ödenmeye başlamıştır.
Proje faaliyetlerimiz esnasında engelli aileleri kurumumuzla daha iyi iletişimde bulunmaya başlamış
ve bu tür eğitimlerin tüm engelli bakıcıları için verilmesi yönünde talepler gelmeye başlamıştır. Diğer yandan
kursiyerlerimizden birisinin baktığı ve evde bakım hizmetinden yararlanan bir yaşlı kadın valimizi görmeyi
çok istemiş, kursiyerimiz bu durumu sertifika töreninde dile getirmiş ve Valimiz Sayın İ. Halil Çomaktekin
bu kadını ziyaret ederek onun için büyük bir moral ve motivasyon kaynağı olmuştur. Kursa katılan engelli
yakınları engelli bakımı konusunda duygu ve yorumlara değil bilimsel bilgiye dayanan bir bakım eğitimi
aldıklarından engellilere yaklaşımları da olumlu yönlerde gelişmiştir.
SONUÇ
Amasya Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü tarafından İl Milli Eğitim Müdürlüğü ortaklığıyla
23.05.2013-23.04.2014 tarihleri arasında yürütülen Eğitimli Adım Kaliteli Bakım Projesiyle bakıma muhtaç
engelli yakınlarının eğitilerek bakıma muhtaç engellilerin bakım koşullarının iyileştirilmesi ve bu yolla
engellilerin toplumsal bütünleşmelerinin ve yaşam kalitelerinin arttırılması amaçlanmıştır. Proje kapsamında
400 saatlik engelli bakım kursu düzenlenmiş, kursu başarıyla bitiren 21’i kadın, dördü erkek olmak üzere
toplam 25 engelli yakını Milli Eğitim Bakanlığı onaylı engelli bakım sertifikası almıştır. Bunlardan dokuzu
31
doğrudan kendi ailesinde bakıma muhtaç engellisi bulunan kişi, 16’sı ise akraba ya da yakınlarında bakıma
muhtaç engellisi bulunan kişilerdir.
Projenin uygulanmasıyla, bakıma muhtaç engelli yakınları engelli bakımı konusunda bilgilenmiş ve
aynı zamanda sertifika sahibi olmuşlardır. Bakıma muhtaç engelli yakınlarının engelli bakımı konusunda
eğitimli olması bakıma muhtaç engellilerin daha uygun ve insani koşullarda bakım imkanına kavuşmasına
olanak sağlamıştır. Bakıma muhtaç engelli yakınlarının engelli bakımı konusunda Milli Eğitim Bakanlığı
onaylı sertifika almış olmaları, onlara ileride engelli bakımı hizmet alanında istihdam edilebilme olanağı da
vermiştir. Nitekim bu şekilde işe yerleşen engelli yakınları da olmuştur.
Eğitime katılan engelli yakınları ile ilgili engelli bakımı konusunda kurumumuza herhangi bir şikâyet
gelmemiştir. Yerel basında proje açılış toplantısı, sertifika töreni ve kurs faaliyetleri hakkında haberler
çıkması, Amasya Valisinin proje açılış toplantısına ve sertifika törenine katılması gibi faaliyetlerle toplumda
kaliteli engelli bakımında eğitimin önemiyle ilgili bir farkındalık oluşmuştur. Proje faaliyetleri süresince
engelli ailelerinin kurumumuzla iletişimleri artmıştır. Kursumuzdan haberi olmayan engelli aileleri tekrar
böyle bir kurs açılması için kurumumuzdan talepte bulunmaya başlamıştır. Bakanlığımız kursumuz için
eğitici materyaller (30 adet kitap) göndererek bu konuda bir farkındalık sağlanmıştır. Engelli aileleri proje
süresince birbirleriyle paylaşımlarda bulunarak birbirlerini daha iyi anlama fırsatı yakalamışlardır. Bunun
dışında Amasya Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü, proje uygulama becerisini geliştirerek proje yürütme
konusunda yeni tecrübeler edinmiştir. Ayrıca İl Müdürlüğümüz, bakıma muhtaç engelli bakımı konusunda
proje sonuçlarına göre yeni stratejiler oluşturmaya başlamıştır.
KAYNAKLAR
1. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (ASPB) (2012), Bakım Hizmeti Uygulama Rehberi, ASPB
Yayını, Ankara.
2. Amasya Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü (2013), Eğitimli Adım Kaliteli Bakım Projesi
Başvuru Formu, Amasya.
3. Amasya Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü (2014), Eğitimli Adım Kaliteli Bakım Projesi Nihai
Raporu, Amasya.
4. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), (2011), Dünya Engellilik Raporu Yönetici Özeti.
32
BİLDİRİ 7: TS EN 15224:2012 İLE BAKIM HİZMETLERİ KALİTE STANDARTLARI
KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ
Deniz DAĞISTAN [1]
[1]
Fizyoterapist -Elmadağ HYBRM-ANKARA
ÖZET
Bakım hizmetinin, ihtiyacı karşılayabilmesi için taşıması gereken yeterlilikleri ortaya koyan ve bunu
yönetim sistemi ile birleştiren Bakım Hizmetleri Kalite Standartları (BHKS) ile risk tabanlı bir yönetim sistemi
standardı olup, klinik hizmetlerde kontrol ve risk yönetimini sağlayan ve bakım hizmetlerinde de
uygulanabilecek bir yönetim standardı olan TS EN 15224:2012 ‘ nin huzurevleri ve yaşlı bakım evlerindeki
uygulamalar açısından karşılaştırılması yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Kalite ve yönetim standartları, bakım hizmeti, risk yönetimi
BHKSVE TSE RİSK ANALİZİ KARŞILAŞTIRMASI
EN 15224 sağlık hizmetlerinin uygulanmasında kullanılan kalite gereklilikleri için on bir kalite
karakteristiği aşağıdaki şekilde sıralanmıştır:
1. Yerinde, doğru hizmet,
2.Hazır bulunma,
3.Hizmetin sürekliliği,
4.Etkinlik,
5.Verimlilik,
6.Eşitlik,
7.Kanıt/bilgiye dayalı hizmet,
8.Fiziksel, psikolojik,sosyal bütünlüğü kapsayan hizmet alan odaklı hizmet,
9.Hizmet alanın katılımı,
10.Hizmet alan güvenliği,
11.Zamanlılık/ulaşılabilirlilik.
33
BHKS’de bu maddelere ek olarak
12.Hizmet alanın mahremiyetine özen,
13.Hizmet veren güvenliği,(1)
maddeleri de bulunmaktadır.
Risk yönetimi;riskleri tanımlamayı,değerlendirme ve derecelendirmeyi,onlara karşı yürütülecek
faaliyetleri belirlemeyi,sorumlulukları tayin etmeyi, belirlenen faaliyetleri uygulamayı, izlemeyi ve sonuçları
gözden geçirmeyi kapsayan bütün süreçlerdir.
BHKS’de
Bakım Hizmeti Modelleri
Kurumsal Hizmet Yönetimi
Bakım Hizmeti Yönetimi
Kalite Göstergeleri
Ana başlıkları ve bu ana başlıkların alt başlıkları ile tüm bakım süreçlerindeki kaliteyi etkileyecek riskleri
belirlemiş ve bu risklere karşı alınacak önlemleri sıralamıştır.
SONUÇ
BHKS kaliteye etki edecek tüm risk faktörlerini belirlemiş ve bu risklerin hizmet kalitesini etkilememesi için
ne gibi önlemler alınması gerektiğini ortaya koymuştur. Bu nedenle TS EN 15224:2012 kalite standardına göre
bakım hizmeti veren kuruluşlarda daha geçerliliği olan bir sistemdir.
KAYNAKLAR
1.TS EN 15224:2012 Sağlık Kuruluşları İçin Kalite Yönetim Sistemleri Eğitimi (2014)
2. Bakım Hizmetleri kalite Standartları www.aile.gov.tr
34
BILDIRI 8: BAKIM HİZMETİ VEREN KURULUŞLARDA RENKLİ KOD SİSTEMLERİ
Duygu KIRGIN TOPRAK [1], Hatice Reyhan ÖZGÖBEK [2]
[1]
[2]
Uzman Fizyoterapist- 75.Yıl Huzurevi YBRM, Ankara, [email protected]
Uzman Fizyoterapist -ASPB Kalite Geliştirme Dairesi, Ankara, [email protected]
ÖZET
Renkli kod sistemleri tüm dünyada sağlık ve bakım hizmeti veren kuruluşlarda herhangi bir acil durumu
ilgili personele ileten uyarı sistemleridir.Bu sistemler ile acil bir duruma en kısa sürede müdahale etmek
mümkündür. Bakım veren kuruluşlarda renkli kodlar mavi, beyaz, sarı ve kırmızı kod olarak isimlendirilirler.
Huzurevleri ve hastaneler gibi sağlık ve bakım hizmeti veren kuruluşlarda acil durumların olması
kaçınılmazdır. Bu durumlara ivedilikle müdahale etmek yönetimin ve personelin görevidir. Renkli kod
sistemleri bu amaçla kuruluşlar tarafından kullanılmaktadır. Bu uyarı sistem yönteminde kimin, hangi
durumda, nasıl ve nereye müdahale edeceği yönetim tarafından kurulan ekipler tarafında uygulanır. Sistem
belli aralıklarla yenilenmelidir. Mevcut durumdaki aksaklıklar ve problemlerin giderilmesi ve yeni
gelişmelerin sisteme dahil edilebilmesi için kurum içi eğitimler yapılmalıdır.
Anahtar Kelimeler: Renkli Kod Sistemleri, Bakım
ABSTRACT
All over the world color code systems in health care organizations that are conducting any emergency
warning systems related to personnel. With this system to intervene emergency situations is possible. Color
codes in caregiver organizations are blue, white, yellow and red codes.
Such as nursing homes and hospitals in caregiver organizations that are always happanned emergency
situations. In this case, intervening urgently is management and staff’s mission. This warning system is about
in which case, who, how and where to intervene. The system must be renewed at regular intervals. The
elimination of deficiencies and problems in the current situation and in-house training of new developments in
order to be included in the system should be made.
Key Words: color coding systems, care
35
1.1. Renkli Kod Sistemleri Nedir?
Renkli kod sistemleri tüm dünyada sağlık ve ve bakım hizmeti veren kuruluşlarda acil bir durumu ilgili
personele haber vermek ve duruma anında müdahale edilmesini sağlamak amacıyla kurulmuş bir acil uyarı
sistemidir. Bu sistem ile acil bir durum ile ilgili yapılması gerekenler önceden belirlenir ve kuruluş
personelinin konu ile ilgili bilinçli olması sağlanır.
Renkli kod sistemleri ilk olarak hastanelerde kullanılmaya başlanmıştır. Türkiye’de Sağlık Bakanlığı’nın
Hizmet Kalite Standartları dahilinde 2008 yılında ilk olarak mavi kod ile uygulanmaya başlanmıştır. 2011
yılına gelindiğinde mavi, pembe ve beyaz kod olmak üzere 3 kod uygulaması hayata geçirilmiştir.
Renkli kodlar, belirlenmiş olan acil duruma göre;

Kurum ve kuruluş çalışanlarını haberdar etmekte,

Risk durumunda iletişime olanak tanımakta,

Kısa ve net mesaj vermekte,

Doğru müdahale için zaman kazandırmakta,

Panik oluşmasına engel olmakta,

Acil durumlara hazırlıklı olmayı mümkün kılmakta,

Hizmet alan ve çalışan güvenliğini sağlamaktadır (SB, 2011).
Türkiye’de bakım hizmetleri alanında renkli kod sistemleri Bakım Hizmetleri Kalite Standartları
çalışması ile gelişmeye başlamıştır. Bakım veren kuruluşlarda belirlenenen renkli kod sistemleri mavi, beyaz,
sarı ve kırmızı kodlardır.
Bakım Hizmeti Veren Kuruluşlarda Renkli Kod Sistemleri
Bakım hizmeti yapısı gereği biyolojik, psikolojik ve sosyal tüm alanları kapsamaktadır. Bu bakış açısı ile
bakıldığında bakım hizmeti veren kuruluşlarda tıbbi sağlık, psikolojik sağlık ve sosyal olarak acil durumlar
yaşanmaktadır. Bu durumlara hazırlıklı olabilmek için acil durumların önceden öngörülebilmesi ve konu ile
ilgili neler yapılacağı hakkında yönetimin eşliğinde kuruluş personeli eğitilmelidir. Malzemesi insan olan tüm
alanlarda olduğu gibi bakım alanında da önceden öngörülebilmesi mümkün olmayan durumlar olabilecektir.
36
Ancak renkli kod sistemleri ile konu ile ilgili farkındalık yaratılması ve istenmeyen sonuçların önlenmesi
mümkün olacaktır. Bakım veren kuruluşlarda kullanılacak kodlar mavi kod (tıbbi müdahale gerektiren
durumlar), beyaz kod (hizmet verene yönelik şiddet), sarı kod (kaçma, kaçırılma) ve kırımız kod (yangın,
doğal afet) uygulamalarıdır.
Mavi kod tıbbi müdahale gerektiren durumlarda, acil tıbbi müdahaleye ihtiyaç duyan kişiler ve yakınları
ile kuruluşta çalışan personele en kısa sürede müdahale edilmesini sağlayan acil durum yönetim aracıdır.
Genellikle oluşturulan bir çağrı sistemi aracılığıyla mavi kod sorumlularını haberdar etmek için verilir. Mavi
kod uyarısı genellikle odalarda bulunan çağrı butonu kullanılarak verilir. Mavi kod ekibinde bulunması
gereken başlıca ekipman acil müdahale setidir. Ekipte alanında uzman kişiler yer almalıdır. Hangi durumlara
müdahale edileceği, müdahale edilmemesi gereken durumlarda ne yapılacağı konusunda ekip çalışanları
bilgilendirilmelidir.
Sarı kod kaçma veya kaçırılma durumlarında verilen koddur. Bakım hizmeti alan kişilerin tıbbi veya
sosyal durumlarına göre kurum dışına habersiz çıkmaları sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Hizmet alanların
çeşitli nedenlerle kurumdan izinsiz çıkarılmaları hatta kaçırılmaları istenmeyen başka bir durumdur. Böyle
durumlarda istenmeyen sonuçların olmaması için kaçan veya kaçırılılan kişinin mümkün olduğunca hızlı bir
şekilde kuruma döndürülmesi gerekmektedir. Sarı kod, bahsi geçen durumlarda ilgili personelin olaydan
haberdar edilmesini sağlayan bir uyarı sistemidir. Hizmet alana internet ile bağlantılı bir bilekliğin (Pasfield,
1991) takılması kişinin bulunduğu yeri tespit etmede önemli bir uygulamadır. Ayrıca bu bileklik ile kişinin
kim olduğunun teşhisi mümkün olmaktadır.
Beyaz kod hizmet verene yönelik şiddet olaylarına anında müdahale edilebilmesini sağlayan bir uyarı
sistemidir. Hizmet verenlere yönelik şiddet hizmet alanlar veya yakınları tarafından uygulanabildiği gibi
hizmet veren personelin kendi içindeki tartışmalara bağlı olarak da yaşanabilmektedir.
Yangın ve doğal afetler öngörülemeyen; ancak her zaman hazırlıklı olunması gereken durumlardır.
Kırmızı kod bu durumlarda kullanılan bir uyarı sistemidir. Ekip çalışanları bu durumlarda neler yapılması ve
hangi birimlerle iletişime geçilmesi gerektiği konusunda belli aralıklarla ve uygulamalı olarak eğitilmelidir.
SONUÇ
Renki kod sistemlerinin bakım hizmeti veren kurum ve kuruluşlarda uygulanması ile acil durumlara
erken müdahale edilmesi mümkün olmaktadır. Bu sayede acil durumların neler olabileceği ve karşılaşıldığında
kimin, ne yapması gerektiği ile ilgili kurum yönetiminin ve personelinin bilinçlenmesi sağlanmaktadır. Sistem
37
ve sistemi uygulayacak ekiplerin belirlenmesi, ekip çalışanlarına konuları ile ilgili eğitimlerin verilmesi ve
belli aralıklarla yapılacak tatbikatlarla tüm çalışanların farkındalığının artırılması sağlanmalıdır. Renkli kod
sistemlerinin uygulanmasında en önemli rol kurum yönetimine aittir. Ardından tüm çalışanların sisteme
duyarlı hale getirilmesi önemlidir.
KAYNAKLAR
1. Sağlıkta Kalite ve Akreditasyon Dairesi Başkanlığı (2011), “Sağlıkta Ulusal Renkli Kodlara (URK) İlişkin
Yeni Düzenleme”, Sağlık Bakanlığı Sağlıkta Kalite ve Akreditasyon Dairesi Başkanlığı Yayınları
2. Pasfield G. (1991), “Color coded bands”.
3. JCI (2014), “Overhead Emergency Codes”
38
BİLDİRİ 9:
KALİTE TEMSİLCİLERİ İLE DEĞERLENDİRİCİLERİN BAKIM HİZMETLERİ
KALİTE STANDARTLARI PUANLARININ KARŞILAŞTIRILMASI
Emel PEKÇETİN [1], Şüheda AKSOY[2], Buket ATAY[3]
[1]
Uzman Fizyoterapist -ASPB. EYHGM. Kalite Geliştirme Daire Başkanlığı [email protected]
[2]
Fizyoterapist -ASPB. EYHGM. Kalite Geliştirme Daire Başkanlığı
[3]
Ögretmen -ASPB. EYHGM. Kalite Geliştirme Daire Başkanlığı
ÖZET
Bakım Hizmetleri Kalite Standartları (BHKS); bakım ihtiyacı bulunan bireylere sunulan hizmetlerin
kaliteli, sürdürülebilir, izlenebilir ve ölçülebilir olması amacıyla hazırlanmıştır. Bu çerçevede kuruluşların
verdiği hizmetler değerlendiriciler tarafından kuruluşlara gidilerek BHKS doğrultusunda değerlendirilmiş ve
kuruluşun hizmet puanı ortaya çıkmıştır.
Ayrıca sunulan hizmetin değerlendirilmesi için; kuruluşun belirlediği kalite temsilcileri tarafından
hizmet sunumunun değerlendirildiği öz değerlendirme yapılmıştır. Bu çalışmada; İstanbul ve Ankara illerinde
yapılan değerlendirme sonuçları ile öz değerlendirme puanlarını karşılaştırmayı amaçladık.
Anahtar Kelimeler: BHKS, öz değerlendirme, hizmet kalite puanı, kalite temsilcisi
Hizmet Kalite Puanı Değerlendirmesi
Bakım hizmeti sunan kuruluşların hizmet kalite puanı değerlendirilirken kuruluşlara BHKS ve bu
standartların nasıl değerlendirileceği hakkında bilgi verildi. Bu kapsamda ilki 24-28 Şubat 2014-İstanbul ilinde
ve ikincisi 16-18 Haziran 2014-Ankara ilinde olmak üzere iki defa bakım hizmeti sunan kuruluşlara gidilerek
hem bilgi verildi hem de kuruluşun hizmet kalite puanı hesaplandı. Ayrıca kuruluşların sunduğu hizmetleri
kalite standartları çerçevesinde değerlendirerek kendi kuruluşlarındaki hizmet sunumlarında aksayan yönlerini
veya iyi yapılan örneklerini kendilerinin değerlendirebilmeleri açısından Bakanlığımızın web adresinden
BHKS linkine ulaşarak ilgili dokümanları doldurmaları ve ortaya çıkan doküman verilerini Genel
Müdürlüğümüzün web adresine iletmeleri istendi. Bu öz değerlendirmeler sadece 2 ilimizdeki hizmet
kuruluşlarımız değil tüm Türkiye’deki kuruluşlarımızdan istendi. Bakanlığımıza kuruluşlarımızın gönderdiği
öz değerlendirme puanları ile değerlendiricilerimizin değerlendirme puanlarını karşılaştırdık.
39
Bulgular Ve Değerlendirme
Web adresimize toplam 192 kuruluşun öz değerlendirme puanları geldi. Değerlendiricilerin kuruluşlara
giderek hizmet kalite puanını oluşturduğu kuruluş sayısı 142 idi. Hem öz değerlendirme puanı olan hem de
değerlendiriciler tarafından hizmet kalite puanı olan kuruluş sayısı 48 idi. Tablo 1’de değerlendirmeye katılan
kuruluşların sayıları ve hesaplanan puanların istatistiki bulguları verildi. Tablo 2’de ise kalite temsilcilerinin
yaptığı öz değerlendirme ile değerlendiricilerin gönderdiği değerlendirme sonuçları Wilcoxon istatistiksel
analizi ile gösterildi.
DEĞERLENDİRMEYE
KURULUŞLARIN
ARİTMETİK
KATILAN KURULUŞLAR
SAYISI
DEĞERLERİ
Öz
değerlendirme
ORTALAMA
Puanı 192
5521.9792 ± 1959.38425
Hizmet Kalite Puanı Hesaplanan 142
4564.57.75 ± 1532.58537
Gönderen Kuruluş Sayısı
Kuruluş Sayısı
Tablo 1: Değerlendirmeye Katılan Kuruluşların Sayıları ve Hesaplanan Puanların İstatistiki Verileri
DEĞERLENDİRMEYE
KURULUŞ SAYISI
İSTATİSTİK DEĞERİ
KATILAN
KURULUŞLAR
Öz
değerlendirme
Puanı
Olan ve Hizmet Kalite Puanı 48
p˂0,000
Hesaplanan Kuruluşlar
Tablo 2: Öz değerlendirme Puanı Olan ve Hizmet Kalite Puanı Hesaplanan Kuruluşlar (p˂0,000)
40
SONUÇ VE TARTIŞMA
Tablo 1’de gösterilen öz değerlendirme gönderen kuruluşların aritmetik ortama değeri ile Hizmet
Kalite Puanı Hesaplanan kuruluşların aritmetik ortalama değeri arasında yaklaşık 1000 puan olması
değerlendiriciler arasında aynı bakışın yakalanmış olduğunu göstermiştir.
Ayrıca Tablo 2’de gösterilen her iki değerlendirme sürecine katılan kuruluş verilerinin istatistiksel
analizinde p˂0,000 sonucu ile her iki grup arasında ileri düzeyde anlamlı farkın olması; BHKS ve bu
standartların değerlendirilmesi ile ilgili olarak kalite temsilcileri ile değerlendirici grubuna daha fazla ve
detaylı eğitim verilmesi gerekliliğini göstermektedir.
KAYNAKLAR
1. Bakım Hizmetleri Kalite Standartları. Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Müdürlüğü
2. Sağlıkta Araştırma Teknikleri ve Analiz Yöntemleri. Gazanfer Aksakoğlu. 212-260.
41
BİLDİRİ:10 YAŞLI HASTALARDA SIVI ALIMI VE BESLENME TAKİBİ****
Erkan ZEYBEK[1]
[1]
Doktor- Karaman YBRM, Karaman
ÖZET
Malnutrisyon ve dehidratasyon her yaş grubunda görülebilse de yaşlılarda daha sık görülmektedir.
Huzurevlerinde malnutrisyon ve yetersiz sıvı alımına bağlı dehidratasyonu önleyebilmenin veya erken teşhis
edebilmenin basit bir yolu yaşlının yeterli sıvı ve besin alıp almadığının takip edilmesidir.
Huzurevlerinde hemşire ve bakım personelleri iki veya üç vardiya halinde çalışmakta, bu da sıvı ve
yemek alımı ile ilgili bilgi akışını imkansız hale getirmektedir. Bu sebeple sıvı ve yemek alımı ile ilgili formlar
kullanılmalıdır. Bu formlar genelde sıvı ve yemek için ayrı olmakta, sıvı alımı hesaplanırken yemeklerle alınan
sıvılar hesaplamaya katılmamakta veya her iki forma da ulaşmak gerekmektedir.
Hazırladığımız formla sıvı ve yemek alımı tek bir formda birleştirilmiş olup, yaşlının nutrisyonel
durumu ve sıvı alımı hemşire, diyetisyen ve tabip tarafından bu form ile takip edilebilmektedir. Böylelikle
yaşlıda malnutrisyon ve dehidratasyon gelişmeden veya erken dönemde müdahale edilebilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Huzurevi, yaşlı bakım, malnutrisyon, dehidratasyon.
ABSTRACT
Although malnutrition and dehydration occur on all group of ages, they ocur on geriatrics more
frequently. A way of preventing malnutrition and dehydration or diagnosing them earlier at nursing homes is
following if geriatrics get enough food and liquid.
Nurses and caregivers work in two or three shifts at nursing homes. In parallel with this following if the
geriatrics get enough food and liquid becomes impossible. Therefore forms of food and liquid intake must be
used. Generally this forms are seperate for food anad liquid and while calculating liquid intake, the amount of
liquid which is getted at meals.
With the form which we prepared food and liquid intake combined in one form, nutritional situation andl
liquid intake of the geriatrics can be followed by nurses, dietitian and doctor. Thus malnutrition and
dehydration on geriatric can be prevented or interventioned earlier.
Key Words: nursing home, geriatric care, malnutrition, dehydration.
42
GİRİŞ
Malnutrisyon ve dehidratasyon her yaş grubunda görülebilse de yaşlılarda; yaşlılığa bağlı gelişen
fizyolojik değişiklikler, akut ve kronik hastalıkların daha sık görülmesi, çoklu ilaç kullanımı, ağız ve diş
sağlığı sorunları, fiziksel hastalıklara bağlı yaşlının sıvı ve yemek alımındaki zorluklar sebebi ile daha sık
görülebilmektedir.
Dehidratasyon; susama hissi eksikliğine bağlı yetersiz sıvı alımı veya böbreğin idrarı yoğunlaştırma
kabiliyetinin eksikliği ile ilişkili çok fazla sıvı kaybı nedeniyle meydana gelen sıvı dengesizliği ve dolaşımdaki
sıvının yetersizliğinin sonucudur. Yaşlılardaki en yaygın sıvı elektrolit sorunudur (Saraç ve Savaş, 2012: 14).
Bakımevlerinde yaşlı hastalarda, sıvı kaybı ve yetersiz sıvı alımı beraber görülebilse de sağlık ekibi tarafından
yetersiz sıvı alımına bağlı dehidratasyon gelişmesi önlenebilir.
Malnütrisyon; tüketilen besin ögelerinin (protein, enerji ve diğer nutrientlerin) alımı ile değişen
metabolizma ihtiyaçlarının karşılanması arasındaki süreğen dengesizliği ifade eder (Selçuk, 2012: 158).
Malnütrisyonun erken teşhisi, yeterli ve nitelikte tedavisiyle, komplikasyonlar önlenebilmekte, iyileşme
hızlanmakta ve yaşlıların fonksiyonelliklerini korumada ve yaşam kalitelerin kaybolmasını önlemelerinde
verdikleri savaşta önemli bir katkı sağlanabilmektedir. Bu yüzden malnütrisyonun erken tanınması, uygun
tedavi edilmesi çok büyük önem arz etmektedir (Arıoğul, 2013: 15).
Kaiser MJ ve arkadaşlarının yaptığı çalışmada toplumda yaşayan yaşlılarda malnütrisyon oranı %5,8;
huzurevlerinde yaşayanlarda %13,8; hastanede yatanlarda %38,7 bulunmuştur. Malnütrisyon ile demans ve
sarkopeni arasında anlamlı ilişki görülmüştür (Saka, 2012: 82).
Huzurevlerinde malnutrisyon ve yetersiz sıvı alımına bağlı dehidratasyonu önleyebilmenin veya erken
teşhis edebilmenin basit bir yolu yaşlının yeterli sıvı ve besin alıp almadığının takip edilmesidir.
Bakımevlerinde özellikle yatağa bağımlı, ileri dönem demans, serebrovasküler hastalık gibi bilinç
durumunu etkileyen hastalığı olan yaşlılarda sıvı ve yemek alımının takibi malnutrisyon ve dehidratasyon
gelişmesini önlemek adına çok önemlidir. Gözden kaçan ateşli hastalıkta bile sıvı ve yemek alımı azalmakta,
bu azalmanın tespiti ile yaşlı muayenesinde hastalığı teşhis edilebilmektedir. Ayrıca zaman zaman yaşlı
yakınları ve hastanelerdeki sağlık personeli tarafından yapılan, huzurevlerinde yaşlıya az su verilmesi, yaşlının
aç bırakılması gibi suçlamalara karşı kayıtlı belge olarak kullanılması için tüm bu bilgilerin kaydedileceği bir
formun düzenlenmesi zorunlu bir ihtiyaç haline gelmiştir. Bu nedenlerle anlaşılır, kolay doldurulabilir, bakım
personeli, hemşire, hekim ve diyetisyenin iş birliği içinde çalışmasına yardımcı olacak; kuruluşumuzda verilen
bakım hizmetinin kalitesini artıracağı düşünülen “Alınan Sıvı ve Yemek Takip Formu” oluşturulmuştur.
43
Alınan Sıvı ve Yemek Takip Formu
Sağlık Servisi olarak yaşlılarda sıvı ve yemek alımını tek bir formda takip edebilmek amacı ile “Alınan
Sıvı ve Yemek Takip Formu”
(Şekil 1 ve 2) oluşturulmuştur. Toplam sıvının hesaplanması sırasında
standartları belirlemek için hemşireler için talimat (Şekil 3) hazırlanmıştır. Formlar her yaşlının yatağının
başında bulunmakta, kontrollerde hemşireler ve bakım personeli yaşlının vardiyası dışındaki alımlarını kontrol
edebilmektedir. Formlar 24 saatlik süre sonunda her gece bakım personeli tarafından toplanarak hemşireye
teslim edilmektedir. Hemşire tarafından hastanın toplam sıvı alımı hesaplanmaktadır. Formlar hemşire, hekim
ve diyetisyen tarafından ertesi gün (gerekli ise gün içerisinde) değerlendirilmektedir.
Uygulama sürecinin başında bakım personeli ile yapılan toplantılarda bu form ile hastalıklarda erken
tanıya yardımcı olacağı, erken tedavi ile yaşlının yaşam kalitesinin artacağı anlatılmıştır. Yaşlıdaki sıvı ve
besin alımındaki azalmayı hastanedeki doktorun veya yaşlı yakınının değil; Huzurevi personelinin tespit
etmesi bu konuda karşılaşacakları suçlamaları en aza indireceği vurgulanmış ve tüm ekibin bu uygulamayı
benimsenmesi sağlanmıştır.
Şekil 1
Şekil 2
44
Şekil 3
SONUÇ
Bu form ile toplam sıvı alımı hesaplanırken yemekte alınan sıvıların toplam sıvıya eklenmesi daha kolay
biçimde yapılabilmekte, bakım personelinin sıvı ve yemek için iki ayrı form doldurmasına gerek kalmamakta,
sağlık ekibi yaşlıyı daha etkin değerlendirebilmektedir. Bakım personeli, önceki vardiyalardaki sıvı ve yemek
alımını da formda görebildiği için ertesi günü beklemeden sıvı alımı/yemesi azalan yaşlıyı gün içinde
hemşireye bildirebilmektedir. Kurum tabibi ve diyetisyen, yetersiz sıvı alımı veya nutrisyonel sorun tespit
ederse ertesi gün hemşire ve bakım personelleri ile beraber interdisipliner ekip anlayışı içinde gereken
uygulamayı yapabilmektedir. Yaşlının hastaneye sevk edilmesi gerekiyorsa bu formlar sevk belgesine
eklenebilmektedir. Ayrıca bu form denetim, şikayet ve soruşturma gibi durumlarda verilen hizmetin ve
kalitesinin daha objektif değerlendirilmesini sağlamaktadır.
KAYNAKÇA
1. Arıoğul S (2013). Yaşlılarda Malnütrisyon Kılavuzu. Akademik Geriatri Derneği, Ankara.
2. Saka, B (2012). Yaşlı hastalarda malnütrüsyon. Klinik Gelişim, 25 (3), 82-89.
3. Savaş Z F, Saraç Z (2012). Bilinç bozukluğunun metabolik nedenlerine yaklaşım: II. Endokrin dışı
nedenler. Ege Tıp Dergisi 51(Ek Sayı), 11-16.
4. Selçuk H (2012). Malnütrisyon ve önemi. Güncel Gastroenteroloji, 16(2), 158-162.
45
BİLDİRİ 11: BİLGİSAYAR TABANLI HASTA KAYIT SİSTEMİ
Esra YEŞİLYURT
[1],
Baki GÜNER[2]
[1]
Tıbbi Sekreter- Seyranbağları Huzurevi YBRM, Ankara, [email protected]
[2]
SAYE AHBS Yazılım, Ankara,
ÖZET
Bilgisayar Tabanlı Hasta Kayıt Sistemi 2011 Yılında, Seyranbağları Huzurevi Yaşlı Bakım ve
Rehabilitasyon Merkezi’nin ihtiyacı üzerine hazırlanmıştır. Sistemin amacı sağlık personelinin sağlık takibi
için verilere erişimini kolaylaştırmak, verilerin depolanmasını, arşivlenmesini sağlamak, sunulan sağlık
hizmetinin kalitesini artırmak ve hasta bakımı sırasında klinik hatırlatıcı olarak karar alma sürecine yardımcı
olmaktır.
Sistem sağlık hizmetinin değerlendirilmesi için klinik verilere ve istatistiklere elektronik ortamda erişime
de olanak vermektedir.
AnahtarKelimeler: Hasta veri kaydı, arşiv, sağlık takibi,
ABSTRACT
In 2011, Seyranbağları nursing home elderly care and rehabilitation center, our program, prepared for
the health personnel need health Tracker to facilitate data access to data storage, archiving, provide health care
and improve the quality of the care of patients during clinical trials as a reminder, and are intended to assist the
decision-making process. Also for the evaluation of health services presented clinical data, by enabling access
to electronically to statistics research was established in order to ensure convenience.
Otomasyonun Tanımı
Otomasyon, bir işin insan ile makine arasında paylaşılmasıdır. İnsan yaşamı için en önemli grupların
başında gelen sağlık ekibinin, teknolojik gelişmelerden uzak kalması düşünülemez. Hem sağlık, hem de
bilgisayar alanındaki hızlı gelişmeler, bu iki sektörün birbirine daha fazla yakınlaşmasına ve hatta birbirine
uyumlu gelişim göstermelerine neden olmaktadır. (Ay, (2009). Sağlık bakım hizmeti vermekte olan kurumlar;
verimliliği arttırmak, maliyetleri düşürmek ve hasta bakımını geliştirmek, onlara hak ettikleri insancıl bakımı
46
zamanında ve mümkün olduğunca prosedürlerden, formalitelerden uzak bir şekilde vermek adına bilgisayar
tabanlı bilgi sistemlerine yönelmektedirler. (Koç ve Yıldırım )
Yaşlıya verilen hizmetin kalitesini artırmak, kolaylıkla takibini sağlamak tüm kuruluşların en önemli
amacıdır. İşte bu sebeple bilgisayarlı Hasta Kayıt Sistemi kaliteli sağlık hizmetleri sunumu için kaçınılmaz bir
zorunluluktur ve gerek hasta gerekse sağlık hizmetini sunan personeli bir şekilde yakından ilgilendirir.
Bu kapsamda bizim oluşturmuş olduğumuz sistem kuruluştaki yaşlılarla ilgili tüm sağlık birimlerinin
verimli, hatasız, hızlı çalışması, çağdaş bir sağlık hizmeti sunulması, hasta kayıt sisteminin kurulması, ilaç ve
stok hareketlerinin düzenlenmesi, gerektiğinde geçmişe yönelik hareketlerin çeşitli bazlarda izlenip
raporlanabilmesi ile huzurevinde oluşabilecek tüm veri ve kaynak kayıplarını önlemek, kayıt dışı kalan
bilgileri ve hizmetleri kayıt altına almak üzere ihtiyaçlara göre değişimi, güncelliği sağlanacak esneklikte ileri
düzey bir yazılımdır.
Bu doğrultuda hazırlanan programın içerisinde, her bir yaşlı için oluşturulan sayfada o yaşlının ilk kabulü
ile birlikte; yaşlının fotoğrafı, kimlik bilgileri, sağlık ile ilgili öyküsü, kullandığı ilaçlar, ilaçlar ile ilgili
raporlar, olduğu aşılar, yakınlarına ait iletişim bilgileri, kaldığı oda, yaşlı ile ilgili alınan özel notlar, muayene
bilgileri, hastane randevu ve epikriz notları, hemşire notları ve mesajları, bulunmaktadır.
Bilgisayar Tabanlı Hasta Kayıt Sisteminin Getirdiği Yenilikler
119
75 yılında Kurulan Seyranbağları huzurevi sağlık servisi 2011 yılına kadar yaşlı ile ilgili olan tüm sağlık
bilgilerini, kimlik bilgilerini, toplam kalite formalarını, muayene notlarını, ilaç kontrollerini ve daha birçok
bilgiyi kağıt evrak üzerinde hazırlayarak arşivlenmesini sağlanmaya çalışıyordu. Zaman ilerledikçe bu formlar
ve kayıtlar zaman içerisinde çoğaldı ve takibi depolanması sorun oldu. Bilindiği üzere Dosyalama sistemi
özellikle kapasitesi yüksek olan kuruluşlarda çok önemlidir. Çünkü yaşlıların sağlık sorunları genellikle, uzun
süre önceki şikâyetleri ve uygulanan tedavi yöntemleri ile yakından ilişkilidir. Bu durumda da geçmiş kayıtlar
yani arşivleme önem kazanmaktadır. Ancak kağıt üzerinde dosyalama sistemi ile ilişkili çeşitli sorunlar
yaşanmaktadır. Bu sorunların başında da düzenli kayıt tutulmaması, tutulan kayıtların sağlıklı şekilde
güncellenmemesi, farklı birimlerin yaklaşımlarının bir arada olmaması ve kayıt tutulan evrakın yıpranması ve
kaybolması gelmektedir.
2011 yılında kurulan bilgisayarlı hasta kayıt sitemi( BHKS) sayesinde tüm bu yaşanan dosya
karmaşası, yaşlı bilgilerine ulaşma zorluğu ortadan kalktı. Bu süre zarfı içerinde tüm yaşlı dosyalarının
otomasyon sistemi içerisinde ayrı ayrı dosyalanarak depolanması sağlandı. Bu sayede tek bir noktadan yaşlının
47
kimlik bilgilerine, aile fertlerine, muayene notlarına, ilaç bilgilerine, hastanene notlarına, hastane
randevularına, sağlık takip kartlarına kısa sürede ve eksiksiz ulaşılması mümkün oldu. Hemşireler tarafından
hastaların ilaç değişiklikleri ve saatleri takip edilebildi. Tüm sağlık personeli (doktor, fizyoterapist, hemşire,
diyetisyen) kendi alanı ile ilgili bilgileri kaydedebildiği ve diğerlerini görebildiği için hastaya bütüncül
yaklaşılmış oldu.
48
SONUÇ
Kullanılmakta olan bu sistem sayesinde kuruluşta kalmakta olan yaşlıların eksiksiz sağlık takibi
sağlanmakta, çalışan sağlık personelinin yaşlı ile ilgili bilgilere zamanında ulaşma olanağı bulunmaktadır.
Böylelikle hiçbir yaşlının tedavisi aksamamış, sağlık ve bakım kalitesinin artırılmasına yardımcı olunmuştur.
Programın gelişime açık olması da işleyişi kolaylaştırmış ve ihtiyaçları kolaylaştırmıştır.
KAYNAKLAR
1. Ay, Fatma (2009), Uluslararası Hasta Kayıt Sistemleri, Hemşirelik Uygulamaları ve Bilgisayar İlişkisi,
Gülhane Tıp Dergisi, 51, s: 131-136.
2. Koç, Emel ve Yıldırım, Pınar, Hastane Yönetim Sistemlerinde Bilgisayar Teknolojisi Kullanımına Yönelik
Bir Araştırma
49
BİLDİRİ 12: HEMŞİRE DEĞERLENDİRME FORMU VE BAKIM PLANI
Filiz ALITHAN
[1]
[1]
Hemşire ASPB Gicik HYBRM [email protected]
ÖZET
Kuruluşlarda bakım alan yaşlı ve engelliye daha profesyonel ve sistematik bir yaklaşım ile hemşirelik
hizmeti sunmak amaç edinilmiştir.Yapılan gözlemlerde yaşlı ve engelliye verilen hemşirelik hizmeti, bire bir
mesleği temsil eden bir form olmadan ve kayıt altına alınmadan yürütülmektedir.
Bu durum hizmetin aksamasına neden olmaktır. Kaliteli hizmet sunulamayan kendini tekrar eden bir
süreç yaşanmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Hemşire değerlendirme formu, hemşirelik bakım planı.
GIRIŞ
Hemşirelik insanın yaşadığı heryerde, bütün insanlara sağlığın sürdürülmesi, geliştirilmesi, hastalıktan
korunma, kendine bakımda yetersizlik halinde nedenini belirlemeye yönelik tanı koyma, yardımın derecesini
ve nasıl yapılacağını belirleyerek ve uygulayarak bireyin kendine yeter hale gelmesini sağlamaya yönelik bir
fonksiyon olarak tanımlanmaktadır. Hemşirelik alanında eğitim programları toplumun değişen sağlık
sorunlarına göre yeniden düzenlenmekte ve yaşlanan nüfus gereksinimlerinin en iyi şekilde karşılanmasına
yönelik değişimler yapılmaktadır.
Hemşirelik değerlendirme formu ile yaşlıların özgün gereksinimlerini anlamayı, değerlendirmeyi, geriatrik
bakım ve rehabilitasyonu planlamada, uygulamada bilgi ve beceri ile yürütülen bakım etkinliklerini kapsar. Bu
bakımın herhangi bir patolojik sürecin çözümlenmesine yönelik uygulamaları da içermesi gerekir.
Yaşlı ve engelli bireye bütüncül bakım verebilmek için sistematik değerlendirme yapmak gereklidir.
Hemşire yaşlı engelli bireyin sorunları ve öncelikleri fonksiyonel durumu, sağlık bakım gereksinimleri,
çevresi, çevresi ile etkileşimi değerlendirir.
Değelendirmede Lawton ve Brody tarafından geliştirilen Enstrümental Günlük Aktivite Skalası, Katz
tarafından geliştirilen Günlük Yaşam Aktivitelerinde Bağımsızlık İndeksi, Maslow'un Temel İnsan
Gereksinimleri Piramidi, Mini Mental Test Geriatrik Depresyon Ölçeği, Mobilite İndeksi, Pittsburg Uyku
50
Kalitesi İndeksi, Tinetti Yürüme ve Denge Testi, Mini Nütrisyonel Test, İnkontinans Değerlendirmesi, ağrı
değerlendirmesi, görme, işitme, aşılanma durumu, ihmal ve istismara ilişkin formlar kullanılabilmekedir.
Hemşire Değerlendirme Formu
İlk kabulde hemşire değerlendirme formunun 1. bölümü doldurulur. İlk onbeş günlük süreçte gözlem
yapılır ve ikinci bölümde sistem değerlendirmesi yapılarak veri toplanır. Üçüncü bölümde hemşirelik tanıları
konularak hemşirelik bakım planı uygulanır. İhtiyaca göre bakım planı yenilenerek hizmet alan kuruluşta
kaldığı sürece devam eder.
51
AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR BAKANLIĞI
ENGELLİ VE YAŞLI HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
……………………………………….
MERKEZİ
HEMŞİRE DEĞERLENDİRME FORMU
Tarih
Kimlik Bilgileri
Kalacağı Kat/Oda No:
Adı Soyadı:
Cinsiyeti:
Anne-Baba Adı:
TC Kimlik No:
Sosyal Güvencesi:
Doğum Tarihi/Yeri:
Eğitim Durumu:
Kuruluşa Kabul Tarihi:
Mesleği:
Kuruluşa Geldiği Yer:
1. BÖLÜM
GENEL DEĞERLENDİRME (İLK KABULDE)
Tansiyon
Nabız
Ateş
Allerjileri
Kan Grubu
Boyu/Kilosu:
Engellilik durumu
Kullandığı protez
Hastalıkları
Uyku Düzeni
Mental Sağlık durumu
Bulaşıcı Hastalık Durumu
Onkolojik Tedavi Süreci
İlaç Kullanma
Sorumluluğu
Kullandığı İlaç
Adı
12345-
Dozu
Kullanım Şekli
6-
52
Başlama Tarihi
Nedeni
2. BÖLÜM
Sistem Değerlendirmesi (ilk 15 Günlük Süreçte)
Solunum Sistemi
Solunum Tipi
Derin
Yüzeyel
Solunum Derinliği Ve Ritmi
Aritmik
Ritmik
Solunum Sayısı
/dk
Solunum Sesleri
Normal
Raller/Ronkus
Wheezing
Sekresyon
Var
Yok
Bazen
Sigara Alışkanlığı
Yok
Var
Adet/Gün
Bırakmış
Ne Zaman
Yıl
Kullanmış
Kaç Yıldır
SOLUNUM
DEĞERLENDİRME
bağımsız
Solunum sırasında
yarı bağımlı
bağımlı
Trakeostomi
Oro – Nazofarengeal
Trakeal
Nazal kanül
O2 maskesi
Diğer
Triflow / Spirometre
Nebulizasyon
Derin nefes/öksürme
egz
Aspirasyon
O2 tedavisi
Uygulama
Sorunlar
Balgam
Öksürük
Dispne
Siyanoz
Açıklamalar
53
Kardiyovasküle sistem
Kan Basıncı
Nabız Hızı Ve Ritmi
Venöz Dolgunluk
Var
Yok
Kalp Pili
Var
Kardiyovasküler Sisteme İlişkin Hastalıklar
Hipertansiyon
Miyokart Enfarktüsü
Diabetes Mellitus
Hiperlipidemi
Konjestif Kalp
Yetmezliği
Obesite
Koroner Arter Hastalığı
Hipotroidi
Demir Eksikliği Anemisi
Hipertroidi
Diğer
Sindirim Sistemi
Dişlerin Değerlendirilmesi
Kendi
Yok
Takma
Ağız Mukozasının
Değerlendirilmesi
Bütün
Yara
Enfekte
İştah Durumu
Kötü
Orta
İyi
Yutma Güçlüğü
Var
Yok
Bazen
Hazımsızlık yakınmaları
Var
Yok
Bazen
Bağırsak Sesleri
Defekasyon/Bağırsak Alışkanlığı 24 Saatte
Fekal İnkontinans
48 Saatten Fazla
48Saatte
Konstipasyon
Var
Yok
54
Bazen
Sindirim Sistemine İlişkin Hastalıklar
Gastrit-Ülser
Kolesistektomi
Hemoroid
Ca Varlığı
Reflü
Obesite
Herni
Diğer
BESLENME
DEĞERLENDİRME
bağımsız
yarı bağımlı
Var
Yok
Beslenme gereksinimi
Gastrostomi
Nazogastrik sonda
Juvanilostomi
Genitoüriner Sistem
İdrara Çıkma Şekli, Miktarı,
Rengi
Üriner İnkontinans
bağımlı
bağımlı
Başlama Tarihi
Var
Yok
Cinsel Yaşamı
Aktif
Genitoüriner Sisteme İlişkin Hastalıklar
İdrar Yolu Enfeksiyonu
Bening Prostat Hiperplazisi
Pelvik Prolapsus
Ca Varlığı
Kronik Böbrek
Yetmezliği
Diğer
Bazen
Başlama Tarihi
Aktif
Değil
BAĞIRSAK BOŞALTIM
DEĞERLENDİRME
Sürgü
Wc
sandalye
Alt Bezi
Tuvalet gereksinimi
bağımsız
yarı bağımlı
Yok
Var
Bağırsak boşaltımını
55
bağımlı
Diğer
Kolostomi
Geçici
Kalıcı
Yok
Var
Geçici
Kalıcı
Yeri
İleostomi
Yeri
Sorunlar
Açıklamalar
Konstipasyon
Distansiyon
Fekal inkontinans
Hemoroid
Dışkı tıkacı
Duyular
GÖRME
Yardımcı Cihaz Kullanımı
Var
Mevcut Sorunun Yaşantıyı
Etkileme Düzeyi
Etkisiz
İŞİTME
Yardımcı Cihaz Kullanımı
Var
Etkileme Düzeyi
Etkisiz
TAT
Değişiklik
Var
Etkileme Düzeyi
Etkisiz
KOKU
Değişiklik
Var
Etkileme Düzeyi
Etkisiz
DOKUNMA
Değişiklik
Var
Etkileme Düzeyi
Etkisiz
Yok
Az Etkili
Çok Etkili
Yok
Az Etkili
Çok Etkili
Yok
Az Etkili
Çok Etkili
Yok
Az Etkili
Çok Etkili
Yok
Az Etkili
56
Çok Etkili
BASI YARASI TAKİBİ
Yara Bölgesi
Yeri
Sağ Sol
kulak
baş arkası
omuz başı
kürek kemiği
dirsek
kuyruk sokumu
kalça kemiği
diz
topuk
Norton / Braden skala sonuçları
vb
Tedavi Planı
Derecesi
Pozisyonlama
Var
Yok
Diyet Programı
Yatak içi Egzersiz
Masaj
Havalı yatak
HEMŞİRELİK BAKIM PLANI
TARİH
HEMŞİRELİK
TANISI
PLANLAMA
UYGULAMA
Hemşire/İmza:
57
DEĞERLENDİRME
Hemşire Değerlendirme Formu
Bu projenin iyi uygulama olma nedeni, üç aşamalı ve süreç takibinin yapılmasıdır. Hizmet kalitesini
artıran multidisipliner bir yaklaşıma sahiptir.
SONUÇ
BHKS çalışma kapsamında, hazırlanmış olan bu proje uygulamaya girdiğinde ASPB ilk kez hemşireye
ait mesleki bir form olma özelliğini taşımaktadır. Aşamalı olarak uygulanan formun sonucunda sistem
tanılaması yapılarak tespit edilen sağlık sorunları ve de bası ve diğer yaraların takip ve tedavisi yapıldığı gibi
yaşlı ve engellinin durumuna uygun hizmet almasını sağlıyor.
KAYNAKLAR
1. AKDEMİR N, Birol L. İç Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı Genişletilmiş 2. Baskı ANK/Sistem Ofset
2005.
2. Özdemir L. Akdemir N. Akyar İ. Hemşireler için geliştirilen yaşlı değerlendirme formu.
3. Türk Geriatri Dergisi 2005 8: 94-100.
58
BİLDİRİ 13: AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR BAKANLIĞI YAZILIMLARI
İbrahim IRMAK [1]
[1]
Bilgi İşlem Mühendisliği- Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı
[email protected]
ÖZET
Uygulamalarımız Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın hizmet kalitesini arttırmayı, kolay ve
yönetilebilir kullanım sağlamayı, hizmet süresini kısaltmayı, vatandaşlarımızın ve personellerimizin
işlemlerini kolaylaştırmayı amaçlamaktadır.
Bu yazıda bakanlığımızın ana uygulamaları, kullanım amaçları ve getirileri hakkında bilgi verilmektedir
Anahtar sözcükler: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Bilgi İşlem, Yazılım
ABSTRACT
With our applications, we are aiming to increase the service quality of the Family and Social Policies
Ministry, to provide easy and manageable usage, to decrease the service duration and facilitate the processes
for our citizens and employees.
Key Word: In this paper the information about the main applications, their usage targets and gaining’s for our
ministry.
GİRİŞ
Bakanlığımız çatısı altındaki birimler tarafından kullanılan, başlıca görev ve hizmetleri yerine getiren
yazılımlar şunlardır;
1-Bütünleşik Sosyal Yardım Hizmetleri Bilgi Sistemi
2-Soybis
3-Yönetim Bilişim Sistemi(YBS)
4-Evrak ve Doküman Yönetim Sistemi
5-Personel Bilgi Sistemi
6-Şehit Gazi Bilgi Sistemi
59
Aile Ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Yazılımları
Bütünleşik
Bütünleşik Sosyal Yardım Hizmetleri Bilgi Sistemi, yoksul ve muhtaç kişilerin başvurularının
alınması, hane dosyalarının oluşturulması, kişisel verilerinin ve sosyo-ekonomik bilgileri ile servet
unsurlarının merkezi veri tabanlarından sorgulanması, hanenin sosyo-ekonomik durumuna ilişkin mahallinde
yapılan sosyal incelemeye ilişkin raporların tutulması, muhtaçlık kararının verilmesi, yardım ödemelerine
ilişkin banka talimatlarının verilmesi ve gerçekleştirilen tüm yardımlara yönelik otomatik muhasebeleştirme
eylemlerinin tamamının elektronik ortamda yürütüldüğü bir bilgi (bilişim) sistemidir.
Proje Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü ve Bilgi İşlem Dairesi Koordinatörlüğünde TÜBİTAK
tarafından geliştirilmektedir.
Bütünleşik Sosyal Yardımlar Sistemi projesi kapsamında;
• Şartlı Eğitim ve Sağlık Yardımları Modülü 2010 Ocak ayında tamamlanmıştır.
• Yardımlar ve Kaynak Yönetimi Modülü 2011 Ekim ayında tamamlanmıştır.
• Genel Sağlık Sigortası kapsamında 2012 Ocak ayında Gelir Testi Modülü tamamlanmıştır.
• Eşi Vefat Etmiş Kadınlara Nakit Destek Modülü 2012 Nisan ayında tamamlanmıştır.
• Vakıf İnsan Kaynakları Modülü 2012 Mayıs ayında tamamlanmıştır.
• 2022 Yaşlı ve Engelli aylıkları 2013 yılın başında devreye alınmıştır.
2014 yılı itibariyle sistemde yaklaşık 8 milyon hane ve 28 milyon kişi kayıtlıdır.
Sistemin oluşturulması hedeflenen Aile ve Sosyal Politikalar Bilgi Sisteminin sosyal yardımlar kanadındaki
omurgayı oluşturması planlanmaktadır.
Sosyal Yardımlar Bilgi Sistemi- (Soybis)
Yardım başvurusunda bulunan vatandaşların muhtaçlık durumun belirlenmesinde ihtiyaç duyulan
Nüfus kayıt bilgileri, Sosyal güvence durumu, tapu bilgileri, araç sahipliği bilgileri, diğer kamu kurumlarından
alınan maaş/yardım bilgileri gibi bilgilerin anlık olarak topluca sorgulanıp gösterildiği, raporlanabildiği ve
kayıt altına alındığı uygulamadır. SOYBİS uygulaması 2008 yılı itibariyle SYDGM bünyesinde Yönetim
Bilişim Sistemleri birimince geliştirilmeye başlanmış olup eklenen yeni servislerle gelişimini sürdürmektedir.
60
Proje Bütünleşik Sosyal Yardımlar Sistemin periyodik ve sistemli olarak gerçekleştirdiği dış kurum
sorgulamalarını anlık olarak gerçekleştirmektedir. Dış kurumlarla yapılan protokoller neticesinde kullanılması
kararlaştırılan servisler öncelikle SOYBİS sistemine entegre edilmekte ve ardından Bütünleşik Sosyal
Yardımlar Sistemi tarafından kullanılmaya başlanmaktadır.
Yönetim Bilişim Sistemi(YBS)
Ana Hizmet Modülleri olarak adlandırılan Korunmaya Muhtaç Çocuklar, Evlat Edinme, Koruyucu
Aile, Gönüllü Aile, Özürlü Kimlik Kartı, Özürlü Evde, Yatılı ve Gündüzlü Bakım, Huzurevleri/Yaşlı
Hizmetleri, Aile Danışma Merkezi, Toplum Merkezi, Kadın Konukevi, Sosyal Yardım, Onurlandırma, Aile
Yanında Destek, ÇOGEM, Sporcu Çocuklar ile ilgili başvuru, ayrılış, kuruluşlar arası nakil, ödeme işlemleri,
banka disketlerinin oluşturulması, özürlü kimlik kartı basımı, evlat edindirme ve koruyucu aile ve sporcu
çocukların bilgilerinin tutulduğu sistemdir.
Bu yazılım yukarıdaki modüllere ek olarak;
Stok Yönetim Taşınır Mallar Sistemi, Ortak İşlemler (Malz.-İstek-Vizite-İzin),Strateji İşlemleri, Teftiş Kurulu
Başkanlığı, Hukuk Müşavirliği, Gelirlerin İzlenmesi, Eski Evrak Takip ( Mülga Shçek 2012 öncesi Evrak
Sorgulama Sistemi ),Sağlık İşlemleri, Araç İşlemleri, Arşiv İşlemleri; Emlak İşlemleri, Lojman İşlemleri,
Yemekhane Servisi, Diyetisyen İşlemleri, Döner Sermaye Mali Kaynaklar, İşçi ve Sözleşmeli Personel
Sistemi, İstatistik Modülü, Yeni Evrak Takip (Bakanlık Merkez ve Taşra Teşkilatı),YBS - Genel Modüller
(Bilgi İşlem) modüllerini de içermektedir.
Evrak ve Doküman Yönetim Sistemi
Bakanlığımız merkez birimlerindeki evrak ve doküman süreçlerinin elektronik ortama aktarılması için
kullanılan yazılımdır. Belgelerin elektronik ortamda hazırlanıp kayıt edilebilmesine, kaydı yapılan evrakların
görüntülenebilmesine,
elektronik imza kullanılarak imzalanabilmesine ve resmi yazıların ilgili birimler
arasında hızlıca iletilmesine imkan sağlamaktadır.
Personel Bilgi Sistemi
İnsan Kaynakları ile ilgili süreçlerin ve Personel Dairesi Başkanlığımızın faaliyetlerinin elektronik
ortamda yürütülmesini sağlayan yazılımdır.
61
Şehit Gazi Bilgi Sistemi
Şehit, şehit yakınları ve Gazilerimizin bilgilerinin, park bahçe, karakol, kışla gibi yerlere verilen
isimlerin, şehitlerimizin mezarlarının konum, durum bilgilerinin ve şehit resimlerinin tutulduğu, istihdam ve
ücretsiz seyahat kimlik kartı başvurularının alınarak değerlendirildiği yazılımdır.
SONUÇ
Yapılan bu uygulamalar sonucunda, bakanlığımızın sunduğu hizmet kalitesi artmış, hizmet süreçlerinin
yönetilebilirliğinde ve izlenebilirliğinde artış sağlanmıştır. Bakanlığımızın görevlerini yerine getirebilmesi ve
vatandaşlarımıza hizmet sunabilmesi noktasında görevli personellerin gerekli işlemleri hızlı ve kolayca
tamamlamasına olanak sağlanmış,
verimlilik önemli ölçüde arttırılmıştır. Bu uygulamalara ek olarak
bakanlığımızın ihtiyaçları doğrultusunda Aile Bilgi Sistemi yazılımının geliştirilmesi planlanmaktadır.
62
BİLDİRİ 14: BAKIM HİZMETİ KALİTE STANDARTLARI PUANLAMA SİSTEMİ
İbrahim IRMAK [1]
[1]
Bilgi İşlem Mühendisliği- Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı
[email protected]
ÖZET
Bu çalışmamız ile Bakım Hizmetlerinin kalitesinin arttırılması, teknolojik imkânlar kullanılarak iş
kolaylığı sağlanması ve zamanın daha etkin kullanılması amaçlanmıştır.Yazılım aracılığı ile Aile ve Sosyal
Politikalar Bakanlığına bağlı kuruluşların kalite değerlendirilmesi yapılmakta, bakanlığımıza bağlı taşra
teşkilatında görev yapan değerlendiriciler tarafından kullanılmaktadır.
Anahtar sözcükler: Bakım Hizmeti Kalite Standartları, Puanlama Sistemi, Yazılım
ABSTRACT
With this work, to increase the quality of maintenance services, to simplify the job schedules by the
usage of technological facilities and to gain time savings during this processes are aimed.By the usage of this
software, the quality measurements of the establishments which are a branch of our ministry are fulfilled. The
software is used by the evaluators who are working at the provincial organization of our ministry.
GİRİŞ
Bakanlığımıza bağlı kuruluşlarda bakım hizmetleri verilmektedir. Bu hizmetlerin belli bir standarda
bağlı olmaması ve takibinin yapılamaması, kişilere kaliteli hizmetin verilememesine sebep olmaktadır. Hizmet
kalitesinin arttırılması amacıyla Bakım Hizmeti Kalite Standartları belirlenmiştir. Belirlenen standartların
varlığının denetlenmesi böylelikle bakım ihtiyacı olanlara sunulan süreli ve sürekli bakım hizmetlerinin;
kaliteli, sürdürülebilir, aynı zamanda izlenebilir ve ölçülebilir olması amacıyla bir sistem tasarlama ihtiyacı
ortaya çıkmıştır.
Standartların kolay değerlendirilmesi, zamandan tasarruf ve merkezi veri sistemi olmasını sağlamak
için teknolojik gelişmelerden faydalanılmış ve .Net üzerinde C# programlama dili kullanılarak Bakım Hizmeti
Kalite Standartları Puanlama Sistemi geliştirilmiştir.
63
BAKIM HİZMETİ KALİTE STANDARTLARI PUANLAMA SİSTEMİ
Uygulama İl müdürlüklerinde görevli personellerimiz olan değerlendiriciler tarafından puanlama;
Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü Kalite Dairesi kullanıcıları tarafından da raporlama amaçlı
kullanılmak üzere tasarlanmıştır.
Uygulamada puanlama işlemlerinin yapılabilmesi için değerlendiricilere puanlama yetkisi verilmesi
gerekmektedir. Bu yetki Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü Kalite Dairesi kullanıcıları tarafından
verilebilmektedir. Değerlendiriciler, sadece yetkileri dâhilinde olan kuruluşun standartlarını puanlayabilmekte,
puanlanan ve puanlanmayan standartları görebilmekte, ilgili kuruluş daha önce değerlendirilmiş ise bu
değerlendirmenin puanlama verilerini görebilmektedirler.
Şekil-1 Puanlama Ekranı
64
Şekil-2 Kayıtlar Ekranı
Şekil-3 Geçmiş Kayıtlar Ekranı
65
Bakım Hizmeti Kalite Standartları Puanlama Sisteminde puanlama işlemi tamamlanan kuruluşun
kayıtları anlık olarak Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü Kalite Dairesi kullanıcıları tarafından
görülebilmekte, kuruluşun puanı ve ek puanı belirlenebilmekte, güvenlik, kırmızı güvenlik ve mahremiyet
maddelerindeki puanları görülebilmektedir. Görülen kayıtlar pdf, xls, xlsx, rtf ,csv formatlarına
dönüştürülerek çıktı alınabilmektedir.
Şekil-4 Kuruluş Puanı Ekranı
Değerlendirilen kuruluşların standartlara göre karşılaştırması yapılabildiği gibi, seçilen standardın
Türkiye ya da il ortalaması alınabilmektedir.
66
Şekil-5 Standart Karşılaştırma Ekranı
Raporlama işlemlerinde değerlendirilen tüm kuruluşlar, il olarak gruplanarak alması gereken puan, aldığı
puan, alması gereken ek puan ve aldığı ek puanlar bazında görüntülenebilir, bu bilgiler pdf, xls, xlsx, rtf ,csv
formatlarına dönüştürülerek çıktı alınabilir.
67
Şekil-6 Tüm Kuruluş Puanları Ekranı
SONUÇ
Bakım Hizmeti Kalite Standartları Puanlama Sistemi kullanım kolaylığı düşünülerek geliştirilmiş bir
yazılım olup, değerlendiricilerin kolay ve hızlı bir şekilde kuruluşu puanlayabilmelerine imkân vermektedir.
Değerlendirilen kuruluşların durumu kalite göstergesi raporlama ekranlarından anında görülebilmekte,
kuruluşa hızlı bir şekilde geribildirim verilebilmekte, verilen hizmet kalitesinin artırımı için zamandan tasarruf
sağlanmaktadır.
Bakım Hizmeti Kalite Standartları Puanlama Sistemi’nden elde edilen verilerin kullanımının, durum
analizlerinin daha verimli yapılmasına yarar sağlayacağı düşünülmekte ve bu sebeple il ve ülke genelinde
grafikli raporlamalar eklenmesi planlanmaktadır.
KAYNAKÇA
1. TÜBİTAK BİLGEM Siber Güvenlik Enstitüsü, 2014 Güvenli Yazılım Geliştirme Temel Kuralları
Dokümanı
68
BİLDİRİ 15: BAKIM HİZMETLERİ KALİTE SATANDARTLARI
ALANDA UYGULAMA VE
DEĞERLENDİRME ÇALIŞMASI 2
Leyla KAHRAMAN[1]
[1]
Yaşlı Bakım Hizmetleri Şube Müdürü-Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü, Ankara
[email protected]
ÖZET
Bakım Hizmetleri Kalite Standartları (BHKS) kapsamında 16-18 Haziran 2014 tarihleri arasında
Ankara ilinde BHKS alanda uygulama ve değerlendirme çalışması yapılmıştır. Ankara ilinde faaliyet gösteren
resmi ve özel HYBRM , resmi ve özel engelli bakım ve rehabilitasyon merkezleri ile yaşam evi ve umut
evlerinde bakım hizmetleri kalite standartlarının geliştirilmesi amacıyla değerlendirme ziyaretleri
gerçekleştirilmiştir.
GİRİŞ
Bakım ihtiyacı bulunan engelli ve yaşlı bireylere sunulan süreli ve sürekli bakım hizmetlerinin
kalitesinin geliştirilmesi, hizmet alan - hizmet veren güvenliğinin ve memnuniyetinin sağlanması , hizmet
alanın mahremiyetinin , saygınlığının ve onurunun korunması , hizmetlerin kaliteli , sürdürülebilir aynı
zamanda izlenebilir ve ölçülebilir olmasından hareketle Bakım Hizmetleri Kalite Standartları belirleme
çalışmaları başlatılmış yaklaşık 2 yıllık bir çalışma sonucunda BHKS oluşturulmuştur.
BHKS’nın uygulanması için özel ve kamu kuruluşlarında kalite birimleri yapılandırılmış ,
Bakanlığımızın web sayfasında bakım hizmetleri kalite standartlarına ilişkin bilgiler e-BHKS linkinde yer
almıştır. Standartların uygulanmasında kurum ve kuruluşlara rehberlik yapmak ve uygunluğu değerlendirmek
amacıyla , Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlükleri birimlerinde çalışan , toplam kalite çalışmaları konusunda
bilgi ve deneyim sahibi idareciler ve meslek elemanlarından değerlendirme ekibi oluşturulmuştur.
Bakım Hizmetleri Kalite Standartlarının düzeltilmesi ve geliştirilmesi amacıyla alanda ilk uygulama
çalışması 24-28 Şubat 2014 tarihinde İstanbul ‘da 112 merkezde gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın ardından
yapılan geri bildirimler değerlendirilmiş ve standartlarda bir takım değişikliklere gidilmiştir. BHKS
kapsamında 2.Uygulama çalışması 16-18 Haziran 2014 tarihleri arasında Ankara’da 48 merkezde yapılmıştır.
69
Uygulama Süreci
17 kişiden oluşan gözden geçirme grubu ve 112 kişiden oluşan değerlendirici grubu
Ankara’da
faaliyet gösteren 48 resmi ve özel kuruluşta BHKS değerlendirmesi yapılmıştır. 16 Haziran 2014 tarihinde
Başkent Öğretmenevi’nde açılış toplantısı düzenlenmiş olup BHKS uygulama kuralları ve BHKS yazılım
programı hakkında katılımcılara eğitim verilmiştir.
Alanda uygulama ve değerlendirme çalışmasının 2.gününde Ankara ilinde faaliyet gösteren resmi ve
özel engelli bakım ve rehabilitasyon merkezleri ile Huzurevi yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon merkezlerine
BHKS değerlendirme ziyareti
gerçekleştirilmiştir. BHKS değerlendirmeleri kuruluşların kalite temsilcileri
ile beraber yapılarak BHKS standart maddeleri birlikte gözden geçirilmiş kuruluş kalite temsilcilerinin BHKS
kitapçığı ve standart maddeleriyle ilgili fikirleri alınmıştır. Puanlama işlemi İstanbul’dan farklı olarak yazılım
programı üzerinden yapılmıştır. Puanlamanın yazılım sistemi üzerinden sorunsuz bir şekilde yapılması yazılım
sistemine ilişkin endişeleri ortadan kaldırmış ve zamandan tasarruf sağlamıştır.
Çalışmanın 3.günü Başkent Öğretmenevi’nde gözden geçirme grubu ve değerlendirici grup bir araya
gelerek uygulamanın genel değerlendirmesi yapılmış ve geri bildirimler alınmıştır. Öğleden sonra Engelli ve
Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürü ve özel merkezlerin kalite temsilcilerinin katıldığı kapanış toplantısı
yapılmıştır.
GRUP
KURULUŞ
SAYISI
EN DÜŞÜK
PUAN
RESMİ HYBRM
8
3330
EN
YÜKSEK
PUAN
7040
RESMİ ENGELLİ BAKIM
MERKEZİ
UMUT EVİ/YAŞAM EVİ
3
2880
6340
ÖZEL HYBRM
26
1950
7000
ENGELLİ ÖZEL BAKIM
MERKEZİ
BELEDİYELERE AİT
HYBRM
1
4680
4680
2
2980
4080
Tablo-1 Resmi-Özel Kuruluşlar Puan Tablosu
70
SONUÇ
Alanda uygulama ve değerlendirme çalışması 2 günü eğitim toplantısı 1 günü alanda değerlendirme
olmak üzere 3 gün sürmüştür. Yapılan çalışmalarla resmi ve özel merkez sorumluları ile değerlendirici gruba
BHKS’nin uygulanabilirliği konusunda rehberlik yapılmış ,grubun BHKS ‘nin uygulanabilirliğine
inancının arttığı yapılan geri bildirimlerden ve
olan
yüz yüze görüşmelerden anlaşılmıştır. Özel ve resmi
kuruluşlarda BHKS konusunda hedeflenen farkındalık oluşmuştur.
Çalışma sonucunda standart maddelerle ilgili geri bildirimler doğrultusunda revizyon çalışmaları
yapılmıştır.
71
BİLDİRİ 16: İYİ UYGULAMA ÖRNEĞİ -1
Murat Özcan GÜLTEKİN[1]
[1]
Sosyal Çalışmacı- Yunusemre Sosyal Hizmet Merkezi Manisa- [email protected]
ÖZET
Akhisar Bakım ve Rehabilitasyon Merkezi bünyesinde bulunan engelli bireylerin serbest zaman
vakitlerini değerlendirmeleri, beraber hoş vakit geçirebilmeleri aynı zamanda da engelli bireylerin
rehabilitesine yardımcı olması açısından kurum bünyesinde bilardo masası, langırt, oyun parkı, açık alan
dinlenme alanı gibi uygulamalar oluşturulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Serbest Zaman, Aktivite, Sosyalleşme, Eğlence.
GİRİŞ
Engelli bireyler serbest zamanlarını eğlenceli bir şekilde geçirmeleri için bir takım materyallere
ihtiyaç duyarlar. Bu yönde serbest zaman aktivitesi sayılabilecek olan bilardo ve langırt uygulama açısından
uygun görülmüştür. Bu sayede engelli bireyler, kendilerini hem takım halinde hem de bireysel olarak belli bir
yarışma içerisinde olacaklar, birincil ilişkileri olumlu yönde gelişecektir.
Uygulamanın Amacı
Serbest zaman dilimi içerisinde engellilerin katıldıkları etkinlikler onların sosyalleşmesi ve tedavi
süreçlerine katkıda bulunmaktadır. Günümüzde pek çok serbest zaman aktivitesi mevcuttur. Engellilerin bu
aktivitelerden hangilerine katılacakları ise; engellilerin yaşları, cinsiyetleri, sahip oldukları yetenekler,
engellilik seviyeleri ve sahip oldukları olanaklar belirler. Engellilere bu aktivitede katılmada yardımcı olacak
ve yönlendirecek kişiler de, rekreasyon liderleridir.
Bu yönlendirmelerde rekreasyon liderlerinin amacı;
engellilerin sosyalleşmesine ve iyileşme süreçlerine katkıda bulunmaktadır.
Engellilerin serbest zamanlarını verimli bir biçimde değerlendirmeleri ve bunları,ruh sağlıklarına
yansıtmaları amacı ile engelli okullarında rekreatif etkinlik imkanlarını arttırmak ve bu etkinliklere
engellilerin katılmalarını sağlamak son derece önemlidir. Rekreatif etkinliklerin engellilere psikolojik,sosyal
ve fiziksel yönden sağladığı katkıların; onların gelişim ve iyileşme süreci üzerinde etkili olduğu daha önce
yapılmış çalışmalarda kanıtlanmıştır. Bu uygulamalar ile engelli bireylerin serbest vakitlerini hoş bir şekilde
72
geçirmeleri, eğlenerek arkadaşları ile bir arada olmaları hedeflenmektedir.
Uygulama Süreci
15 dakika
Resim-1: Bilardo Masası ve Langırt
Resim-2: Oyun Parkı ve Dinlenme Alanı-1
73
Resim-3: Oyun Parkı ve Dinlenme Alanı-2
SOSYALLEŞMENİN GEREĞİ OLARAK SERBEST ZAMAN AKTİVİTELERİ
Sosyal Entegrasyon Açısından Serbest Zaman Aktivitelerinin Önemi
Bireyin sosyal hayata adaptasyonu için iyi bir iletişim şarttır. İyi bir iletişim sayesinde bireyler
çevreleri ile etkileşim içerisinde olur, kendilerini o toplumun bir parçası olarak görebilirler. Bu açıdan
bakıldığında toplu olarak gerçekleştirilen ortak aktiviteler bu yönden önem teşkil etmektedir.
Ortak aktivite sonucunda toplumsal bir kaynaşma meydana gelmektedir. Bireylerin aidiyet duygusunu
geliştiren ortak aktiviteler bireyleri ortak paydada toplamakta, bireylerin yardımlaşması ve dayanışması için
toplumsal hayatta önem arz eder.
Uygulamanın Faydaları
Bu tür aktivitelere katılan engellilerde; başarıya yönelme, sorumluluk elde etme ve fiziksel güç
kazanma ön plana çıkmaktadır. Bu tür faaliyetler, engellilerin hayatında sosyal hareketliliği artırıp, saygınlık
ve takdir kazandırır.
SONUÇ
Engellileri bu tür aktivitelere yönlendirmek için uzmanların, gerekli olan bilgiyi engellilerle uğraşan
çevrelere aktarmaları gerekir .Kurumlar, bilinçlendirilmeli engellilerin ailelerine bu tür aktivitelerin yararları
hakkında bilgilendirme amaçlı seminerler düzenlenme ve her yatılı ve gündüzlü kuruluşa yaygınlaştırılmalıdır.
74
BİLDİRİ 17 İYİ UYGULAMA ÖRNEĞİ – 2
[1]
ÖZET
Akhisar Bakım ve Rehabilitasyon Merkezi (zihinsel ve ruhsal) bünyesinde bulunan engelli bireylerin
rehabilitesine yardımcı olması açısından kurum bünyesinde mini hayvanat bahçesi ve hayvam barınağı gibi
uygulamalar oluşturulmuştur. Bu hayvanların temel ihtiyaçları engelliler tarafından karşılanmakta, gerekli
durumlarda personel yardımcı olmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Hayvan sevgisi, , Sosyalleşme, Eğlence, rahabilite
GİRİŞ
Sağlıklı ve Engelli bireylerin hayvanlarla yakın temas kurmaları stresle daha iyi baş etmeyi sağladığı
yapılan araştırmalarla görülmektedir. Ayrıca hayvanların kendisine ihtiyaç duyduğunu hisseden engellilerin
özgüveni pekişecektir. Zihinsel engelli bireylerde; tavşan, köpek, kedi, papağan, balık, muhabbet kuşu, gibi
evcil hayvanlardan oluşan küçük bir hayvanat bahçesi bulunursa; bir evcil hayvanla, “insanlarla nasıl etkileşim
kurabileceğini, nasıl sosyalleşeceğini deneyerek öğrenecekler , sevinç ve üzüntülerini paylaşabileceklerdir.
Uygulamanın Amacı
Tensel temas, zihinsel engelli bireylerin sakinleşmelerini, rahatlamalarını sağlayacaktır.Evcil
hayvanların ihtiyaçlarını karşılayarak, bir varlığın kendisine ihtiyaç duyduğunu hisseden zihinsel engelli
bireylerin hiperaktif davranışları belirgin bir şekilde azalacaktır. Evcil hayvanlar, zihinsel engelli bireylere
sevme, paylaşma, koruma ve kendine yeterek bağımsız bir kişi olmanın öğretilmesinde de yardımcı olacaktır.
Zihinsel engelli bireyler, öfkelerini evcil hayvana bağırarak ve onlarla iletişim kurarak giderebileceklerdir
Evcil hayvanlar, zihinsel engelli bireylerin sorumluluk duygusunun gelişmesine de yardımcı olacaktır.
Hayvanın beslenmesi, gezdirilmesi gibi işleri üstlendiğinde, karşılığında hayvanın ilgi ve sevgisini de
kazanacaktır. Bu işler aksadığında hayvan huzursuzlaşacak veya sağlığı bozulacaktır. Bir varlığın kendisine
ihtiyacı olduğunu bilmek, zihinsel engelli çocuğun kendine güvenini pekiştiren bir durumdur. Ona bakarak bir
şeyler vermenin, yardım etmenin zevkini tadacak; onu sahiplenerek bağlılık duygusunun farkına varacaktır.
75
Hayvanların da zaman zaman hastalanarak aşı olmalarının gerekmesi, zihinsel engelli bireylerin yaşadığı
deneyimlerle ilgili olarak ona destek olacak ve bu tür olumsuz durumlarla daha etkin şekilde başa çıkmasına
yardım edecektir. Böylece zihinsel engelli birey, insan ilişkilerinin temelini oluşturan sevmeyi, paylaşmayı,
korumayı ve kendine yeterek bağımsız bir kişi olmayı öğrenecektir.
Temel amaç, bireylerin sosyalleşmesi, bireysel özelliklerinin öne çıkarılması ve farkındalık
yaratmaktır. Engelli bireyler, bu tür faaliyetlerle, sorumluluk bilincinin gelişmesine, kişisel sahiplenme
hissinin artmasına, zamanı öğrenme ve kullanmayı öğrenmelerine yardımcı olacaktır. Hayvanların, engellilere
psikolojik,sosyal ve fiziksel yönden sağladığı katkıların; onların gelişim ve iyileşme süreci üzerinde etkili
olduğu daha önce yapılmış çalışmalarda kanıtlanmıştır.
Uygulama Süreci
Günün belirlenen saatlerinde 15-30 dakika
Resim-1: Hayvan Barınakları
76
Resim-2: Hayvan Barınakları
AMAÇ REHABİLİTE İSE EN İYİ YOLLARDAN BİRİ HAYVAN SEVGİSİ
Uygulamanın Faydaları
Bu tür aktivitelere katılan engellilerde; verilen görevi yerine getirme, zamanı en iyi şekilde kullanma,
sorumluluk sahibi olma, kendini değerli hissetme, faydalı bir birey olduğunu algılama ve kendine inanma gibi
duygu ve düşünceler ön plana çıkmaktadır. Bu tür faaliyetler, engellilerin hayatında sosyal hareketliliği artırıp,
saygınlık kazandırmakta ve kendine olan güvenleri artmaktadır.
SONUÇ
Hayvan Destekli Aktiviteler, yaşam kalitesini arttırmak, eğitim, eğlence ve motivasyonel terapötik
yararlar sağlayarak, rehabilite sürecini hızlandıracaktır.Şimdilik hayvan barınağı ve mini hayvanat bahçesi
şeklinde hizmet verilse de ilerleyen zamanlarda bireysel hayvan sahiplenme ( balık, kuş, kedi) ile daha çok
fayda sağlamak hedeflenmektedir.
KAYNAKÇA
1-Bakım Hizmetleri Kalite Standartları Kitabı www.aile.gov.tr
77
BİLDİRİ 18: İYİ UYGULAMA ÖRNEĞİ – 3
[1]
ÖZET
Öfke kontrol odası uygulaması, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Manisa İl Müdürlüğü’ne bağlı
Akhisar Bakım ve Rehabilitasyon Merkezi’nde kalmakta olan engelli bireylerin sosyal hayata adaptasyonu
yolunda; psikiyatrik nedenlerle geçirdikleri kriz neticesinde oluşabilecek şiddeti ve çevreye verebilecekleri
rahatsızlıkları kontrol altına alabilmeleri için oluşturulmuştur. Psikiyatrik kriz geçiren engelli bireylere
profesyonelce yaklaşım sağlanmak istenmiş olup engellinin geçirdiği krizi, öncelikle kendisinin ve çevresinin
en az zararla atlatması sağlanmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Öfke Kontrolü.
GİRİŞ
Öfke Kontrol Odasının Amacı
Bu çalışma ile kurum bünyesinde bulunan engelli bireylerin, öncelikle kendilerine ve dolaylı olarak
çevreye karşı verebilecekleri zararları en aza indirmeye yardımcı olma, öfkelerini kontrol altında tutmayı
öğrenmelerini destekleme amaçları güdülmüştür. Psikiyatrik tanısı olan engelli bireylerin tedavi standartlarını
iyileştirme yönünde önemli bir adım olan öfke kontrol odası uygulaması ile kriz geçiren engelli bireye saygı
çerçevesinde yaklaşılması amaçlanmıştır. Öbür yandan engelliyi sandalyeye veya yatağa bağlama gibi klasik
yöntemler olarak bilinen ve engelliye saygısızlık olarak yorumlanabilecek bu yöntemlerin önüne geçilmek
istenmektedir.
Uygulama Süreci
15 dakika
78
Resim-1: Öfke Kontrol Odası İç Yapısı
KRİZE MÜDAHALE KAPSAMINDA ÖFKE KONTROL ODALARI
Öfke Kontrol Odasının Önemi
Engelli bireyin geçirmekte olduğu krize yerinde ve sağlıklı biçimde yapılacak müdahale ile engellinin ve
çevresinin zarar görmesi engellenebilir. Kriz anında engelliye yapılacak herhangi bir müdahale engellinin
sağlığı açısından kritik önem teşkil etmektedir. Bunun yanında engelliye yapılacak müdahalenin de saygı
çerçevesinde olmasına dikkat edilmelidir. Bu çerçevede Avrupa standartlarına uygun olarak yapılan öfke
kontrol odaları ile engelli bireyin geçirmekte olduğu krize sağlıklı ve insancıl bir şekilde müdahale
edilebileceği düşünülmektedir.
Öfke Kontrol Odasının Yapısı
Öfke kontrol odasının iç kısım yüzeyleri yumuşak ve temizlemesi kolay maddeden yapılmalıdır. Bu sayede
engelli bireyin kendine zarar verme durumu asgari düzeye iner. Bunun yanında oda içerisinde bulunan piriz,
pencere, anahtar, kablo gibi engelli bireye zarar verebilecek materyaller güvenlik altına alınmalıdır. Odanın
kapısının dışa açılması sağlanacak şekilde ayarlanmalı, oda içerisinde engelliye zarar vermeyecek şekilde
ısıtma ve havalandırma sistemi oluşturulmalıdır. Engelliye müdahalede bulunacak sağlık personeli de kapıda
bulunacak izleme bölmesinden engellinin durumunu sürekli izleyerek kriz geçiren engelli ile iletişim kurmaya,
onu krizden en kısa sürede çıkarmak için çalışmalıdır.
79
SONUÇ
Krize müdahale açısından öfke kontrol odası engelli birey için önem teşkil etmektedir. Bu uygulama ile engelli
krizden en az zararla çıkacak ve engellinin insani varlığına saygı duyulacaktır.
KAYNAKÇA
1- Bakım Hizmetleri Kalite Standartları Kitabı www.aile.gov.tr
80
BİLDİRİ 19: İYİ UYGULAMA ÖRNEĞİ – 4
[1]
ÖZET
Akhisar Bakım ve Rehabilitasyon Merkezi bünyesinde bulunan engelli bireylerin spor aktivitelerini
yerine getirmeleri için halı saha, basketbol sahası ve masa tenisi takımına yer verilmiştir. Engelli bireyler bu
imkanlar sayesinde spor yapabilmekte, gerek bireysel gerek grupla birlikte bir amaca odaklanarak engellerini
bir kenara bırakacaklardır. Takım arkadaşlarıyla etkileşime girerek sosyal hayatta varolan etkileşime giden
yolda küçük de olsa bir adım atacaklardır.
Anahtar Kelimeler: Spor, Sosyal Aktivite, Grup Etkileşimi.
GİRİŞ
Tesislerin amacı
Bu çalışma ile kurum bünyesinde bulunan engelli bireylere birbirleriyle ilişkilerini geliştirmek için
imkan sağlanmaktadır. Sportif aktivitelerde bulunan engelli bireylerin beden sağlığını korumaları, kurum
bünyesinde bulunan diğer engelli bireylerle olan iletişimlerini geliştirmeleri amaçlanmaktadır. Bunun yanında
sporun fiziksel ve zihinsel sağlığa faydası olduğu düşünüldüğünde, sporu bir nevi tedavi olarak kullanmak
amaçlanmıştır.
Uygulama süreci
30-45 dakika
81
Resim-1: Futbol ve Basketbol Sahası
Resim-2: Masa Tenisi Takımı
82
Resim-3 Açık Alan Kondisyon Aletleri
Resim-4: Profesyonel Kondisyon Aletleri
83
REHABİLİTASYON YÖNTEMİ OLARAK SPORTİF AKTİVİTELER
Engellilerde Sporun Önemi
Bilindiği gibi spor, sağlıklı ve mutlu bir yaşam için gerekli bir uğraştır ve tüm insanlar için önemlidir.
Ancak sporun, engelli bireyler için daha farklı bir önemi vardır. Çünkü spor, zaten yaşamlarında birçok engelle
karşılaşan ve bu engellerin yarattığı stresle birlikte yaşayan engelli bireylere, yeni bir pencere açabilmektedir.
Sağlık için olumlu katkılarının yanı sıra, birey spor yaparak yalnızlığını diğer insanlarla
paylaşabilmekte, arkadaşlık kurabilmekte, dayanışmayı öğrenebilmekte, yeteneklerini tanıyarak gelişme
olanağı yakalayabilmekte kendisine, bedenine ve diğer insanlara karşı olumlu duygular geliştirebilmektedir.
Tüm bunlar da bireye anlamlı ve doyumlu bir yaşamı yakalama ve sürdürme şansını vermektedir.
Spor, engelli bireylerin sağlam ve engelli bireylerle bir araya gelmelerine olanak sağlayarak özel
eğitimde ulaşılması hedeflenen “entegrasyon” için son derece önemli bir işlevi yerine getirmektedir. Böyle bir
ortamda, engelli birey, diğer engelli kişilerin sorunlarını gözleyerek kendine karşı olumlu tutum geliştirmekte,
yaratıcılığı uyarılmakta, yalnızlık duyguları en aza inmekte, çevresi genişlemekte ve daha anlamlı bir yaşam
sürme şansı yakalamaktadır (Acaroğlu 2007).
Rehabilitasyon Sporu
Rehabilitasyon sporu engelliler sporunun bir parçası olup, kitle sporu, serbest zaman sporu, müsabaka
/ performans sporu olarak uygulanmaktadır. İnsan beden ve ruh olarak bölünmez iki öğenin ortaklığıyla
yaşamını devam ettirmektedir. Bu yönüyle spor, toplumsal bütünleşme aşamasında, zihin-beden
koordinasyonunu sağlayarak engelli bireye bütünsel bir rehabilitasyon imkanı sağlamaktadır.
SONUÇ
Bilindiği üzere sporun insan üzerinde sakinleştirici, odak değiştirici etkileri vardır. Bu yönde ruh
sağlığı açısından, insan için sporun önemli bir yeri vardır. Kurum bünyesinde bulunan tesisler sayesinde
engelli bireyler sporla iç içe yaşayabilecektir. Ayrıca tesisler engelli bireylerin sosyalleşmesi için faydalı
olacaktır.
KAYNAKÇA
1. Acaroğlu, M. (2007), Engelliler ve Spor,
http://www.rehabilitasyon.com/action/makale/1/Engelliler_ve_Spor-2935
84
BİLDİRİ 20: YAŞAMAK HERŞEYE RAĞMEN GÜZEL
Ramazan ÇUN [1] , Arzu BİLEN [2]
[1] Ağrı
[2]
Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü,Ağrı,[email protected],Kurum
Ağrı Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü,Ağrı,[email protected]
ÖZET
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının temel görevlerinden biri olan engelli ve yaşlıların hayata
tutunmalarına destek olmak ve sosyal yaşantıda bir adım öteye taşıyabilmek için yeni projeler ve politikalar
üretilmektedir. Aile
ve Sosyal Politikalar Bakanlığı çalışanları olarak engelli ve yaşlı bireylere karşı
sorumluluklarımızın bilincindeyiz. Bu sebepten dolayı Ağrı Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü olarak
engelli ve yaşlı bireyler için yeni projeler üretip onların hayata tutunmaları ve günlük yaşamdan kopmamaları
için bakım merkezlerinde kalan engellileri sosyal rehabilitasyon ve Bakım Hizmetleri Kalite Standartlarının
iyileştirilmesi için engellilerle organik tarım yapılması projesini geliştirdik.
Organik Tarım
İnsanoğlu bugüne kadar sürdürmekte olduğu tarımsal faaliyetlerle, kendi yaşam alanı da dahil olmak
üzere birlikte yaşadığı canlı ve cansız çevreye verdiği zararların farkına varmıştır.Bu amaçla doğa ile
uyumlu,kaynakları doğru kullanan,sürdürülebilir kalkınmayı hedefleyen,hayvan refahını gözeten yeni tarımal
yaklaşımlar tüm dünyada yayılmaya başlamıştır.Bu yaklaşımların bir kısmı sadece kavram olarak kalsada
diğer bazı yaklaşımlar hayatımızda belirgin bir şekilde yer almaya başlamıştır.
Organik tarım(Ekolojik tarım veya Biyolojik tarım);tarımsal ilaç,suni gübre,hormon,antibiyotik ve
zararlı gıda katkı maddeleri gibi uygulamaları yasaklayan,üretimden tüketime her aşaması kontrollü,doğal
kaynakları en iyi şekilde kullanarak sağlıklı tarımsal ürünler üretilmesini sağlayan bir tarım sistemidir.
Ağrı Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğüne bağlı Şafak Bakım Merkezinde bakımını devam edilen
engelli bireylerimiz ile organik tarım yapabilecek bir alan oluşturulup engelli bireylerimizin kullanabileceği
gerekli her türlü teknik malzeme tedarik edilerek organik üretimime başlanılacaktır.
Engelli Tanımları
Doğuştan veya sonradan herhangi bir nedenle bedensel, ruhsal, duygusal ve sosyal yeteneklerini çeşitli
sebeplerle ve derecelerde kaybetmesi sonucu toplumsal yaşama uyum sağlayamama ve günlük
85
gereksinimlerini gerçekleştirememe ve ya kısmen gerçekleştiren kişileri kapsamaktadır. Fakat her engelli birey
toplumsal yaşamdan kopmamakla birlikte büyük çoğunlukla toplamdan soyutlanan veya kendini soyutlayan
engelli bireylerimiz mevcuttur. Bizim projemizdeki engelli bireyler toplum ve aile tarafından soyutlanmış ve
başkasının bakımına muhtaç olan engelli bireyleri kapsamaktadır.
Organik Tarıma Engelsiz Dokunuş isimli, projenin amacı; Engelli bireylerin sosyal rehabilitasyonu
sağlayarak Maslow’un kendini gerçekleştirme teorisi kapsamında engelli bireylerin daha sonraki yaşantısını
daha sağlıklı ve mutlu bir şekilde sürdürmelerini sağlamaktır. Başlangıç ve bitiş için belirli bir süre
verilememekle birlikte 2015 yılı Ağrı iklim koşullarında Mart ayı içerisinde üretim için gereklikli çalışmalar
başlatılacaktır. Yer ve teknik malzemelerin bir kısmı tedarik edilmiş olup ve diğer malzemenin tedarik
aşamasındayız. Sera yapmayı da düşündüğümüzden belirttiğimiz süreyi erken döneme alma düşüncesindeyiz.
Projemizin bir bitiş tarihi olmamakla birlikte iklim koşulları müsait olduğu sürece üretime devam edilecektir.
Neden Farklıyız
Projemiz farklı bir alanda farklı bir boyutta toplumun dezavatajlı guruplarıyla yapılması
planlanmaktadır. Proje uygulayıcılarımız ve uygulandığız alan olması gerekenin en iyisi olup yetenekli ve
nitelikli personellere sahibiz. Ayrıca bu tip sosyal projelerin temelinde olan sosyal sorumluluk babında
uygulayıcı personelimiz tamamen gönüllü esasına dayanan kişilerden oluşmaktadır.
SONUÇ
Engellilerin toplumsal entegrasyonu ve engellilerin hayatlarına dokunmak için engellilerin yapacağı
Organik Tarıma Engelsiz Dokunuş adlı organik tarım faaliyetinin projesini şuan üretime geçmemekle birlikte
yer teminin sağlayıp gerekli teknik malzemelerin bir kısmını temin ettik. Genelde Bakım Hizmetleri Kalite
Standartlarının geliştirmesi için yaptığımız bu çalışmanın asıl amacı tarımı, engellilerin rehabilitasyonun da
araç olarak kullanıp engellilerin sosyalleşmesini sağlamaktır. Fiziksel olarak değerlendirilen bakım
hizmetlerine bu projeyle alternatif bakım hizmeti yaratmak olacak.
KAYNAKÇA:
1. www.aile.gov.tr
2. http://www.izmirde.biz/?Bid=318534
86
BİLDİRİ 21: GÜVENLİK VAZGEÇİLMEZDİR
Ramazan KOPUZ [1] , Hilal Ünal İSPİR[2]
[1]
Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü, Rize, [email protected]
[2]
Kadın Konukevi, Rize, [email protected]
ÖZET
Bu çalışmanın amacı, zihinsel engellilerimizin vücut uzuvlarını merdiven tırabzanlarına sıkıştırmamaları
ve kendilerine zarar vermelerini önlemektir.
Merdiven korkuluklarının ara boşluğunun geniş olması engelli çocuklarımızın her an bu boşluktan düşmeleri
konusunda büyük risk oluşturmaktaydı. Bu risklerin estetik görüntüyü bozmadan kolay temizlenebilir
malzeme ve uygun maliyetle giderilmesi amacıyla iki boşluk arasına merdiven trabzanlarının renginde
ahşaplar sabitlenmiştir. Sabitlenen ahşaplarla
ara boşlukların insan düşmesine engel olacak şekilde
daraltılarak risk ortadan kaldırılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Engelli, Merdiven Korkulukları, Ahşap Bloklar
GİRİŞ
“Engellinin kendi seçimlerini yapma özgürlüğü de dahil olmak üzere engellilerin bireysel varlıklarının ve
bağımsızlığının önemini kabul etmek”(5825 S.Kanunun “n” maddesi) ve “Rehabilitasyon: herhangi bir
nedenle oluşan engelin etkilerini mümkün olan en az düzeye indirmeyi ve engellinin hayatını bğımsız bir
şekilde sürdürbilmesini sağlamayı amaçlayan fiziksel, zihinsel ve mesleki beceriler geliştirmeye yönelik
hizmetler”(5378 S. Kanunun “k” maddesi)
Kanunların yukarda belirtilen maddelerinde engellilere yönelik yaklaşım ve hizmetlerle ilgili standartların
oluşturulmuş olup bu kapsamda kuruluşumuzdaki engellilere yönelik “Merdiven Korkulukları Uygulaması”
Uygulamanın Amacı
Rize ili Çayeli Engelli Bakım ve Rehabilitasyon Merkezi Müdürlüğümüzde kalmakta olan 18 yaş ve
üzeri erkek zihinsel engellilerimizin vücut uzuvlarını merdiven tırabzanlarına sıkıştırmamaları ve kendilerine
zarar vermelerini önlemek amacıyla merdiven tırabzanlarının ahşap bloklarla kapatılmasını sağlamak.
87
Uygulama
Rize ili Çayeli Engelli Bakım ve Rehabilitasyon Merkezi Müdürlüğümüzde 18 yaş ve üzeri 50 erkek
zihinsel engellimiz bulunmaktadır. Kurumumuz hastane binasından dönüşüm olduğundan merdiven
korkulukları arasında boşluklar bulunmaktaydı. Engelli bireylerde sık karşılaşılan bir durum olarak davranış
bozuklukları görülmesi nedeniyle bu boşluklar ahşap korkuluklara uyumlu olarak aynı renk ahşaplarla
kapatılmıştır.
SONUÇ
Yapılan çalışma kurumun açılışından itibaren (8 yıl içerisinde) merdiven boşluklarının oluşturduğu
riske karşı herhangi bir olumsuzlukla karşılaşılmamasını sağlamıştır. Bu da göstermektedir ki uygulama
amacına uygun hizmet vermektedir.
KAYNAKLAR
1. 5825 Sayılı Kanun (3.12.2008 Kabul Tarihi, 18.12.2008 Tarih 27084 Sayılı Resmi Gazete)
3. Bakıma Muhtaç Engellilere Yönelik Resmi Kurum ve Kuruluşlar Bakım Merkezleri Yönetmeliği
(30.7.2006 Tarih 26244 Sayılı Resmi Gazete)
88
BİLDİRİ 22: HİJYEN VE TASARRUF
[1]
[2]
ÖZET
Bu çalışmanın amacı, zihinsel engellilerimizin hafif ve orta düzeyde olanlar için kendileri, olmayanlar
için bakım elemanlarının kirlilerini tasnifleyerek hijyenin sağlanmasıdır. Zihinsel engellilerin tuvalet sonrası
tam bir temizlik gerçekleştiremedikleri için her gün ve gerekli hallerde alt iç çamaşırları değiştirilmektedir. Bu
çamaşırların dezenfekte edilmeden yıkanamayacağı gibi tasnif edilmezse birlikte toplandığı diğer çamaşırların
da dezenfekte edilerek yıkanması gerekecektir. Bu nedenle kirli çamaşırların ayrı ayrı toplanması ve yıkanması
gerekmektedir.Bu uygulama ile bunlar sağlanmış olup hijyen ve tasarruf konularında önemli bir uygulama
ortaya çıkmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Engelli, Kirli Tasnifi, Hijyen
GİRİŞ
hizmetler”(5378 S. Kanunun “k” maddesi);
a. Kişisel bakım hizmetleri,
b. Psikososyal destek hizmetleri (Bakıma Muhtaç Engellilere Yönelik Resmi Kurum ve Kuruluşlar Bakım
Merkezleri Yönetmeliği) Kanun ve Yönetmeliklerin yukarda belirtilen maddelerinde engellilere
yönelik yaklaşım ve hizmetlerle ilgili standartların oluşturulmuş olup bu kapsamda kuruluşumuzdaki
engellilere yönelik “Kirli Çamaşır Tasnifi Uygulaması” gerçekleştirilmiştir.
89
Uygulamanın Amacı
üzeri erkek zihinsel engellilerimizin hafif ve orta düzeyde olanlar için kendileri, olmyanlar için bakım
elemanlarının kirlilerini tasnifleyerek hijyenin sağlanması amaçlanmıştır.
Uygulama
zihinsel engellimiz bulunmaktadır. Engellilerin katlarına farklı renklerde (kırmızı, turuncu ve mavi) kirli
çamaşır konteynerları yerleştirilmiştir. Her bir rengin hangi kirlilere ait olduğu belirlenmiş olup kendi
çamaşırını ayırabilen engellilere ve bakım elemanlarına eğitim verilmiştir. Engellilerin yatak nevresimleri
turuncu konteynerda, kıyafetleri mavi ve alt iç çamaşırları kırmızı konteynerda olacak şekilde yıkama öncesi
tasnif edilmeye başlanmıştır. Alt iç çamaşırları kurumdaki diğer çamaşırların yıkandığı makineden ayrı olarak
kullanılan ev tipi çamaşır makinesinde yıkanmaktadır.
SONUÇ
Uygulamada alt iç çamaşırlarının ayrı tasnifi ve ayrı yıkanması özellikle çamaşırlara gaita bulaşmış
olma durumlarında diğer çamaşırlara da bulaşmasını engellemiş ve dezanfekte işlemini kolaylaştırmıştır.
Engellilerin tasnif yapmalarını ve temizlikte düzeni öğrenmelerine katkı sağlamıştır.
KAYNAKLAR
90
BİLDİRİ 23: KÜÇÜK ADIMLARLA SAHİPLENME DUYGUSU
[1]
[2]
ÖZET
Bu çalışmanın amacı, zihinsel engellilerimizin sahiplenme duygularını geliştirmek ve kendilerini özel bireyler
olarak hissetmelerini sağlamak, eşyalarını tanıma ve sahip olma güdülerini aktifleştirmektir.
Sahiplenme, bir şeyi veya birini sahiplenme duygusu olarak tanımlanır. Zihinsel engellilerde sahiplenme
duygularının gelişimi ve birey olarak kendilerini özel hissetmelerini sağlayacak uygulamalar toplu yaşanılan
yerlerde önem arz etmektedir.
Bu kapsamda engellinin kıyafetinin kendine ait olduğunu ve kendine ait alanda bulundurulduğunu bilmesi bu
alanda kişisel gelişimlerine katkıda bulunacaktır.
Anahtar Kelimeler: Engelli, Sahiplenme Duygusu, Birey
GİRİŞ
hizmetler”(5378 S. Kanunun “k” maddesi) ;
b. Psikososyal destek hizmetleri,
c. Engellinin gelişim alanlarında desteklenmesine yönelik kişisel ve grup çalışması yöntemiyle verilecek
hizmetler,
d. Engellinin bağımsız yaşama, sosyal hayata uyumuna ve katılımına yönelik sosyal, kültürel, sanatsal ve
sportif etkinlikler ile bu tür etkinliklere katılımının sağlanması (Bakıma Muhtaç Engellilere Yönelik
Resmi Kurum ve Kuruluşlar Bakım Merkezleri Yönetmeliği) Kanun ve Yönetmeliklerin yukarda
belirtilen maddelerinde engellilere yönelik yaklaşım ve hizmetlerle ilgili standartların oluşturulmuş
91
olup bu kapsamda kuruluşumuzdaki engellilere yönelik “Banyo ve Kıyafet Dolabı Uygulaması”
Uygulamanın Amacı
üzeri erkek zihinsel engellilerimizin sahiplenme duygularını geliştirmek ve kendilerini özel bireyler olarak
hissetmelerini sağlamak, eşyalarını tanıma ve sahip olma güdülerini aktifleştirmek amacıyla her engellinin
kıyafetinin kendi yaşına ve bedenine uygun olarak engelliyle beraber seçilip satın alınması, kişiye özel raf ve
dolaplarına yerleştirilmesini sağlamak.
Uygulama
zihinsel engellimiz bulunmaktadır. Sahiplenme duygularını geliştirmek ve kendilerini özel bireyler olarak
hissetmelerini sağlamak amacıyla her engellinin kıyafeti kendi yaşına ve bedenine uygun olarak seçilmektedir.
Eşyalarını tanıma ve sahip olma güdülerini aktifleştirmek amacıyla engellinin kıyafeti kişiye özel
isimlendirilir, raf ya da dolaplarına yerleştirilir. Orta yada hafif mental retardasyonu bulunan engellilerin
kıyafetleri odalarındaki dolaplarına koyulmakta olup odalara bir kirli sepeti yerleştirilmiştir. Aynı şekilde iki
bölmeden oluşan banyolarında 1. Kapıdan giren engelliler yıkanma işleminden sonra ikinci bölmeye geçip
kendilerine ait dolaplarına (resimlerinin yer aldığı) banyodan önce yerleştirilmiş kıyafetlerini alarak
giyinebilmekte ve 2. Bölmeye ait kapıdan çıkmaktadırlar.
92
Resim1. Banyo Dolapları
Resim.2 Kıyafet Dolapları
SONUÇ
Bu uygulama ile istediği şekilde giyinme istediği kıyafeti giyme hakkına sahip olması engellinin
kendisini özel hissetmesine, sosyal yaşama katılmasına motive sağlamaktadır. Aynı zamanda engellinin
özbakım yeterliliklerinin artmasına katkı sağlanmıştır. Belirli bir süre sonunda gözlemlendiğinde engellilerin
eşyalarına ait sorumluklarını aldığı, sözel iletişim kuramayan engellilerde bile kendisine ait olmayan eşyalara
tepki gösterdiği keşfedilmiştir.
KAYNAKLAR
93
BİLDİRİ 24: ÖZEL ALANIMA SAYGI
[1]
[2]
ÖZET
Bu çalışmanın amacı, zihinsel engellilerimizin kendilerini iyi hissedebilmeleri, kişisel alanlarına saygı
duyulduğunu hissedebilmeleri, odalarında kötü muamele ve istismara maruz kalma risklerinin önlenmesi ve
uyku bütünlükleri bozulmadan odalarının kontrol altında tutulmasıdır. Kişisel alan, bireylerin yaşantılarını
sürdürmek için ihtiyaç duydukları bölgeye ya da anlık mesafedir. Toplu yaşam alanlarında gerek zihinsel
engelliler arasında gerekse diğer personelin yer ve durum takibinin odaları da kapsayacak şekilde
sağlanabilmesi ve engellilerimizin kendilerini iyi hissedebilmeleri, kişisel
alanlarına saygı duyulduğunu
hissedebilmeleri için yatak odası kapılarının orta bölümüne odada kör nokta kalmayacak şekilde aralık
oluşturulması uygulaması gerçekleştirilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Engelli, Kişisel Alan, Kontrol
GİRİŞ
“Engellinin kendi seçimlerini yapma özgürlüğü de dahil olmak üzere engellilerin bireysel varlıklarının
ve bağımsızlığının önemini kabul etmek”(5825 S.Kanunun “n” maddesi) ve “Rehabilitasyon: herhangi bir
engellilere yönelik “Yatak Odası Kapıları Uygulaması” gerçekleştirilmiştir.
94
Uygulamanın Amacı
üzeri erkek zihinsel engellilerimizin kendilerini iyi hissedebilmeleri, özel alanlarına saygı duyulduğunu
hissedebilmeleri, odalarında kötü muamele ve istismara maruz kalma risklerinin önlenmesi ve uyku
bütünlükleri bozulmadan odalarının kontrol altında tutulması amacıyla engelli yatak odaları, yaşam alanları ve
etkinlik odalarının kapılarında kör nokta olmadan görüşü sağlayacak pencereler açılmasını sağlamak.
Uygulama
zihinsel engellimiz bulunmaktadır. Engellilere ait yatak odaları kendilerini rahat hissedebilecekleri özerk
olabilecekleri odalardır. Özel alanlarına saygı duyulduklarını hissedebilmeleri için kapılarını açık yada kapalı
tutma konusunda özgür olmalıdırlar. Engellinin odasında vakit geçirdiği veya uykuda olduğu vakitlerde
müdahale etmeden kontrol sağlayabilmek için kapılara aralıklar yapılmıştır.
Ayrıca engellilerin odalarının kapılarına kendilerine ait olduğunun belli olması için ve odalarını
benimsemeleri için odalarına fotoğrafları yapıştırılmıştır. Kurumumuzdaki engellilerin erkek olması,
zamanlarının çoğunu kapalı alanlarda geçirmeleri ve zihinsel engellerinden ötürü kimi zaman kendilerini ifade
edememeleri nedeniyle kötü muamele ve istismara maruz kalma risklerinin önlenmesi ve
gece nöbeti
esnasında nöbetçi personel tarafından uyku bütünlükleri bozulmadan kontrollerinin sağlanması amacıyla
engelli yatak odaları, yaşam alanları ve etkinlik odalarının kapılarında kör nokta olmadan görüşüsağlayacak
pencereler açılmıştır.
Resim.1 Uyku Odası
95
SONUÇ
Uygulamadan itibaren aitlik kavramı gelişen engellilerin sorumluk aldıkları ve başkasının özel alanına
saygı duydukları gözlemlenmiştir. Kendilerinin yaşam içinde var olduklarını hissettikleri gözlemlenmiştir.
Engellilerin nöbet sırasında kontrollerinin oda kapılarını açmadan ve engelliyi uyandırma endişesi taşımadan
yapılmasını sağlanmış ve kötü muamele riski en aza indirilmeye çalışılmıştır. Kurumumuzda engellilere
yönelik hiçbir kötü muamele ve istismar vakasının tespit edilmemesi de uygulamanın başarılı olduğunun
göstergesi olarak kabul edilmektedir.
KAYNAKLAR
96
BİLDİRİ 25: PRATİK UYGULAMALAR
[1]
[2]
ÖZET
Bu çalışmanın amacı, zihinsel engellilerimizin salya ve dışkı kontrollerinin olmaması nedeniyle günlük
yaşam alanlarında kullandıkları koltukların kolay temizlenmesi ve istenmeyen koku oluşumunu engellemektir.
Zihinsel engellilerimizin oturdukları koltuk ve yastıkların onlardan bulaşan idrar ve salya gibi bulaşıcı hastalık
yayılmasına fırsat tanıyan akıntıların bulaşıyor olması bu malzemelerin sık sık yıkanması gerekliliğini ortaya
koymaktadır. Merkezimizde süngerlerin önce sıvı geçirmez kılıfla kaplanması bunun üzerine kolay sökülebilir
fermuarlı kılıf geçirilmesi uygulamasıdır. Kılıfların kolay çıkartılıp yıkanması bulaşan idrar ve salyaların ise
kılıflardan süngerlere bulaşmasının önlenerek hijyenin sağlanmasına katkıda bulunmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Engelli, Sıvı Geçirmez Kılıf, Akıntı
GİRİŞ
engellilere yönelik “Yatak Odası Kapıları Uygulaması” gerçekleştirilmiştir.
97
Uygulamanın Amacı
üzeri erkek zihinsel engellilerimizin
salya ve dışkı kontrollerinin olmaması nedeniyle günlük yaşam
alanlarında kullandıkları koltukların kolay temizlenmesi ve istenmeyen koku oluşumunu engellemek amacıyla
sıvı geçirmez koltuk kılıfları yapılmasını sağlamak.
Uygulama
zihinsel engellimiz bulunmaktadır. Engellilere ait yaşam alanları için İskandinav koltuklar yaptırılmıştır.
Koltuk minderlerinin sünger ve kılıf kısımları engellilerin rahat kullanımı sağlayacak şekilde olup idrar
kaçırmaları vb. durumlar için muşamba uygulaması yerine süngerle kılıf arasına sıvı geçirmez ikinci bir kılıf
yerleştirilmiştir.
Resim.1 Hijenik kılıf
SONUÇ
Engelli bireylerin salya ve dışkı kontrollerinin olmaması nedeniyle kolay silinebilen, istenmeyen bir
durum oluştuğunda kılıfların çıkarılıp yıkanmasıyla temizlenebilen koltuklarda süngere sıvının geçmemesi
sayesinde koku oluşumu da engellenmiştir.
KAYNAKLAR
98
BİLDİRİ 25: SAĞLIK İÇİN HAREKET
[1]
[2]
ÖZET
Bu çalışmanın amacı, fiziksel+zihinsel engellilerin çalışan kaslarını aktif halde tutmaktır. Fiziksel engel,
teknik olarak vücut yaşam fonksiyonlarını fazla etkilemeyen el ayak gibi uzuv kaybı veya uzuv felçi gibi
durumlarda fiziki hareket özgürlüğünün kısıtlandığı durumların genel olarak adlandırılmış engel kategorisidir.
Engellilerimizin fiziksel engel durumlarında durağanlık ve geriye gitmeyi engellemek için özellikle
stabil halde duranlar için özel bir oda tasarlayarak kendilerine ve başkalarına zarar verecek malzemelerden
arındırıp yumuşak yer minderleri üzerinde (şark köşesi gibi) sürekli oyuncaklarla kaslarını aktif halde tutmayı
ve birbirleri ile etkileşimlerini artırarak kurum bakımını benimsemeleri ve mutlu zaman geçirmelerini
sağlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Fiziksel Engelli, Yumuşak Zeminli Oda,
GİRİŞ
ve bağımsızlığının önemini kabul etmek”(5825 S. Kanunun “n” maddesi) ve “Rehabilitasyon: herhangi bir
nedenle oluşan engelin etkilerini mümkün olan en az düzeye indirmeyi ve engellinin hayatını bağımsız bir
şekilde sürdürülebilmesini sağlamayı amaçlayan fiziksel, zihinsel ve mesleki beceriler geliştirmeye yönelik
hizmetler,
sportif etkinlikler ile bu tür etkinliklere katılımının sağlanması,
e. Engellinin ümitsizlik, yalnızlık, engel durumunu kabullenememe, intihar etme, sevgisizlik gibi
99
olumsuz durumlardan kurtarılmasına, depresyon ve stres gibi durumların yaşanmasının engellenmesine
yönelik kişisel ve grup çalışması yöntemiyle çalışmalar yapılması(Bakıma Muhtaç Engellilere Yönelik
Resmi Kurum ve Kuruluşlar Bakım Merkezleri Yönetmeliği) Kanun ve Yönetmeliklerin yukarda
belirtilen maddelerinde engellilere yönelik yaklaşım ve hizmetlerle ilgili standartların oluşturulmuş
olup bu kapsamda kuruluşumuzdaki engellilere yönelik “Fiziksel Engelliler Günlük Yaşam Ünitesi
Uygulaması” gerçekleştirilmiştir.
Uygulamanın Amacı
üzeri erkek engellilerimizin bir kısmı fiziksel+zihnsel engellidir. Fiziksel engellilerin çalışan kaslarını aktif
halde tutmak amacıyla içerisinde koltuk, sandalye, masa vb. zarar verebilecek eşyaların olmadığı yumuşak
minderlerle döşenmiş bir oda oluşturulmasının sağlanması.
Uygulama
zihinsel engellimiz bulunmaktadır. Bu zihinsel engellilerimizin bir kısmında fiziksel engel de bulunmaktadır.
Fiziksel engellilerin çalışan kaslarını aktif halde tutmak için içerisinde koltuk, sandalye, masa vb. zarar
verebilecek eşyaların olmadığı zemini ve yanları yumuşak minderlerle döşenmiş bir oda oluşturulmuştur.
100
Resim.1Bağımsız hareket alanı
SONUÇ
Bu uygulama ile fiziksel engellilerin emekleme ya da kol kaslarını kullanarak hareket etmelerinde alanı
daha rahat kullandıkları gözlenmiştir.
KAYNAKLAR
(30.7.2006 Tarih 26244 Sayılı Resmi Gazetete)
101
BİLDİRİ 26: TOPLUMDA VAROLMA ÇABASI
[1]
[2]
ÖZET
Bu çalışmanın amacı, zihinsel engellilerimizin ince motor becerilerini geliştirmek, var olan
yeteneklerinin farkındalığını sağlamaktır. İnce motor becerilerin gelişmesi günlük hayattaki etkinliklerinin bir
kısmını bireyin kendi başına yapabilir hale gelmesini sağlar.
Zihinsel engelli çocukların toplu yaşam yerlerinde kalabalık ortamda hareketsiz kalmaları onların ince
motor becerilerinin kaybına ve aşırı kilo alma sonucu sağlık sorunlarının artmasına meydan vermektedir. İşte
bu konuda engellilerin el işi kursları ile ince motor becerilerini aktif tutmak ve spor egzersizleriyle birlikte
günlük hayattaki etkinliklerinin bir kısmını kendi başlarına yapabilmeleri ve yeteneklerinin farkına varmalarını
sağlamakla birlikte aşırı kilo almalarının da önüne geçilmiş olur.
Anahtar Kelimeler: Engelli, İnce Motor Beceriler, El-işi
GİRİŞ
hizmetler”(5378 S. Kanunun “k” maddesi) ;
hizmetler,
sportif etkinlikler ile bu tür etkinliklere katılımının sağlanması,
e. Engellinin ümitsizlik, yalnızlık, engel durumunu kabullenememe, intihar etme, sevgisizlik gibi
102
olumsuz durumlardan kurtarılmasına, depresyon ve stres gibi durumların yaşanmasının engellenmesine
yönelik kişisel ve grup çalışması yöntemiyle çalışmalar yapılması(Bakıma Muhtaç Engellilere Yönelik
Resmi Kurum ve Kuruluşlar
Bakım Merkezleri Yönetmeliği) Kanun ve Yönetmeliklerin yukarda belirtilen maddelerinde engellilere
engellilere yönelik “Spor Salonu ve El İşi Atölyesi Uygulaması” gerçekleştirilmiştir.
Uygulamanın Amacı
üzeri erkek zihinsel engellilerimizin ince motor becerilerini geliştirmek, var olan yeteneklerinin farkındalığını
sağlamak ve sportif faaliyetlere katılarak aktif zaman geçirmelerini sağlamak amacıyla engellilerin el işi ve
spor yapmasını sağlamak.
Uygulama
zihinsel engellimiz bulunmaktadır. Bu engellilerimiz stabil olmaları, çoğunun izinli çıkabileceği yakınlarının
olmaması, ilimizin yılın büyük kısmında yağış alması gibi nedenlerle zamanlarının büyük kısmını kurumda
geçirmektedirler. Engellilik engellilerin kendilerine olan yaklaşımlarını bozmaktadır. engellilerin içe
kapanmasına sosyal gerilik yaşamasına ,iletişim kurmaktan çekinmesine neden olmaktadır. Engellilerimizin
ince motor becerilerini geliştirmek, küçük gruplar halinde çalışmalarını sağlamak, spor yaparak deşarj
olmalarını sağlamak için kurum içerisinde aletli de çalıştırılabilecekleri duvarları sünger üzerine deriyle
kaplanmış spor salonu ve küçük gruplar halinde el işi yapabilecekleri el işi atölyesi (binamız hastaneden
dönüştürüldüğü için laboratuar olarak kullanılan kısımlar lavabolu tezgahları ile birlikte el işi atölyelesi olarak
kullanılmaktadır.) hazırlanmıştır.
103
Resim.1 Atölyeler
Resim2. Toplantı salonları
SONUÇ
El işi atölyelerinde çalışan engellilerimiz ince motor becerilerini geliştirmekle birlikte günlük hayattaki
etkinliklerinin bir kısmını kendi başlarına yapabilir hale gelmişlerdir. El işi atölyelerinde her tezgahta lavabo
olması gözetimli olarak yaptıkları için el yıkama alışkanlıklarını pekiştirmektedir. Gün içerisinde el işi
atölyesinde zaman geçirmeleri ve küçük gruplar halinde çalışmaları sosyalleşmelerini sağlamaktadır. Ayrıca
yıl sonunda yapılan eserleri sergilemeleri onları motive etmektedir. Engellilerin başarabildiklerini fark etmeleri
sosyal alanda motive olmalarını sağlamaktadır.
Yapılan faaliyetler
kaygılarını beden algılarını dışa vurmalarını teşvik etmektedir.
104
engellilerin kendi iç duygularını
Spor salonunda çalışmaları sporla engellilerin kas gelişimlerine katkı sağlanması, kontrolsüz olarak
kullandıkları enerjilerini kontrollü şekilde kullanılması sağlanmaya çalışılmıştır. Engellilerin sporla birlikte
başarabildiklerine olan inançları ve özgüvenlerinde artış gözlemlenmiştir. Duvarların kaplı olması sayesinde
engellilerin daha rahat çalıştırılabilmesini sağlamakta ve istenmeyen bir durum oluştuğunda zarar
görmemelerini sağlamaktadır. Düzenli beslenmeleri nedeniyle aldıkları kalorileri yakmaları sağlanarak kilo
artışları kontrol altına alınmış ve kiloya bağlı oluşabilecek sağlık sorunları için de önleyici tedbir olarak
düşünülmektedir.
KAYNAKLAR
105
BİLDİRİ 28: BAKIM HİZMETLERİ KALİTE STANDARTLARI GELİŞTİRME ÇALIŞMALARI
Reyhan ÖZGÖBEK- Uzm. Fzt. [1], BHKS GGG[2]
[1]
[2]
ASPB-EYHGM-Kalite Geliştirme Dairesi [email protected]
BHKS Gözden Geçirme Grubu adına
ÖZET
Bakım hizmeti veren kuruluşlarca rehber olarak algılanması ve verilen hizmetlerin kalite farklarının
görünür kılması yönüyle öne çıkan Bakım Hizmetleri Kalite Standartları (BHKS) çalışmaları; bakım
hizmetinin kalitesini geliştirmede etkin olacağı düşünülmektedir. Bu kapsamda yapılan çalışmalar BHKS
geliştirilmesi, uygulanması ve değerlendirilmesi aşamalarını içermektedir. Türkiye genelinde bakım veren
kuruluşlarda bakım hizmetini geliştirmek üzere “BHKS Kalite Belgelendirmesi” yapılması hedeflenmektedir.
Anahtar Kelimeler: Bakım, Kalite, Geliştirme
GiRİŞ
Aile ve Sosyal politikalar Bakanlığı 663 Sayılı KHK 2 ve 10Maddelerinde«Engelli bakım ve
rehabilitasyonu ile ilgili ulusal düzeyde uygulanacak standartlar belirlenir. Standartlara uygun hizmet
verilmesini sağlamak üzere uygulayıcılar için yazılı ve görsel bakım rehberi hazırlanır.» konuları ele
alınmıştır. Bakanlığımızın 2012-2017 Stratejik hedefleri kapsamında Bakım, koruma ve rehabilitasyon
hizmeti verilen kuruluşlarda hizmet alanın memnuniyetini artırmak (SA-4/SH-2) ve engellilere ilişkin
minimum bakım ve rehabilitasyon standartlarını belirlenmesi hedefleri ortaya konmuştur.
Bu bağlamda, Bakanlığımızdan alınan izinle açılan kamu ve özel sektöre ait yaşlı ve engellilere bakım
hizmeti veren kuruluşlarda bakım kalitesini artırmak amaçlı kalite geliştirme çalışmaları hız kazanmıştır.
Kalite geliştirme amaçlı olarak Bakım Hizmetleri Kalite Standartları (BHKS) Ocak 2013 tarihinde
başlamıştır. Çalışmaların kapsamı, standartların geliştirilmesi, uygulanması, değerlendirilmesi ve kuruluşların
belgelendirilmesi aşamalarında devam etmektedir.
Standartların geliştirilmesi aşamasında; alanda çalışan hemşire, sosyal çalışmacı, fizyoterapist, çocuk
gelişimci, doktor gibi meslek elemanlarından oluşturulan 15 kişilik “Gözden Geçirme Grubu” ve ilgili
106
alanlarda çalışması bulunan 15 kişilik “Akademisyen Grubu”n görüşleri alınmıştır. Ayrıca 81 ilden kalite
eğitimi almış gönüllü ve ilgili meslek elemanlarında oluşan 110 “Değerlendirlendirici” bu çalışmalara
katılmıştır. Bu güne kadar genel müdürlüğümüz ve ilgili taraflarla 40’a yakın çalışma toplantısı yapılmıştır.
Standartların uygulanması ve değerlendirilmesi çalışmaları kapsamında ise aşağıda adı geçen programlar
yürütülmüştür.
1. “Bakım Hizmetleri Kalite Standartları Çalıştayı I” Ankara’da 3-4 Mayıs 2013 tarihinde, 81 ilden
gelen meslek elamanlarının katılımı ile gerçekleştirilmiş ve çalıştayda 7 gruba ayrılarak bakım kriterleri
ile bakım hizmet modelleri belirlenmiştir.
2. “Bakım Hizmetleri Kalite Standartları –Özel Sektör” toplantısı Ankara’da
16 Haziran 2013
tarihinde, Engelli Bakım Derneği ve Huzurevi Derneğinin organizasyonu ile özel sektör temsilcilerinin
katılımı ile yapılmış ve katkıları alınmıştır.
3. “Bakım Hizmetleri Kalite Standartları Tanıtımı” Bakanlığımızca Ankara’da 27 Mayıs 2013 tarihinde
ilgili tarafların katılımı ile basına tanıtılmıştır.
4. “Bakım Hizmetleri Kalite Standartları Kuruluş Müdürleri İle Değerlendirme” çalıştayı Genel
Müdürlüğümüzün düzenlediği eğitim çalışmaları kapsamında Afyonkarahisar’da 11-13 Eylül 2013
tarihinde kuruluş müdürlerinin katılımı ile yapılmıştır.
5. "Bakım Hizmet Kalite Standartları Değerlendiricisi Hizmet İçi Eğitim Programı” 23-25 Ekim 2013
tarihleri arasında
Antalya ilinde, Eğitim ve Yayın Dairesi Başkanlığı koordinesinde ve Genel
Müdürlüğümüz işbirliğinde gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada, BHKS Değerlendiricileri alanda uygulama
ve değerlendirme çalışmalarına hazırlanmıştır.
6. “Bakım Hizmetleri Kalite Standartları Alanda Uygulama ve Değerlendirme I” Programı 24-28 Şubat
2014 tarihleri arasında,
Genel Müdürlüğümüz tarafından İstanbul’da gerçekleştirilmiştir.
Bakım
merkezlerinin BHKS ölçeğinde değerlendirilmesi için ilk pilot çalışma İstanbul’da bulunan 112 kuruluş
değerlendirilerek başlanmıştır.
BHKS alanda uygulama ve değerlendirme çalışmasının amacı;
standartların uygulanması esnasında karşılaşılabilecek durumların tespiti ve değerlendiricilerin deneyim
kazandırılmasıdır.
7. “Bakım Hizmetleri Kalite Standartları Alanda Uygulama ve Değerlendirme II” Programı 16-18
Haziran 2014 tarihleri Ankara’da Genel Müdürlüğümüz tarafından gerçekleştirilmiştir. Merkez yoğunluğu
esas alınarak hazırlanan programda 48 kuruluş değerlendirilmiştir. Değerlendiriciler, İstanbul’daki
107
çalışmanın benzeri olarak ilk gün etik ve iletişim konusunda eğitim verilmiştir. İkinci ve üçüncü günde
alanda değerlendirmeler “BHKS Değerlendirme yazılımı” kullanılarak tamamlanmıştır. Son gün
İstanbul’da olduğu gibi Kuruluşlardan gelen kalite temsilcileri ile uygulama ve değerlendirme süreci
tartışmaya açılmıştır.
Ayrıca BHKS’nın bakım hizmeti veren kuruluşlarca tanınması ve uygulanması için yapılan çalışmalar
kapsamında, 561 merkeze BHKS kitabı ve “Bakım Hizmeti Uygulama Rehberi” ulaştırılmıştır. Aynı
zamanda Genel Müdürlüğümüzün
web sayfasında yer alan “e-bakım” linkinde bulunan “e-BHKS”
sayfasına girerek “BHKS Öz Değerlendirme” yapmaları istenmiştir. Türkiye genelinde, 148 kuruluş geri
dönüş yaparak
öz değerlendirme puanlarını tarafımıza göndermiştir. Ayrıca kuruluşlar atadıkları
267
“BHKS Kalite Temsilcisi” ve yedeklerinin isimlerini bildirmişlerdir.
Alanda uygulama ve Değerlendirme çalışmaları kapsamında İstanbul ve Ankara’da 160 merkez
değerlendirilmiştir. BHKS alanda uygulama ve değerlendirme üçüncü çalışması 15-18 Aralık 2014 tarihinde
İzmir’de 51 merkezi kapsayacak şekilde yapılacaktır. Türkiye’nin diğer bölgelerinde bulunan 350 bakım
veren merkezi, 2015 yılı içeresinde değerlendirilmesi hedeflenmektedir. Değerlendirme yapılacak kuruluştan
randevü alarak gidilmekte ve iki Değerlendiricinin katıldığı çalışma ziyaretinde “e-BHKS değerlendirici
linki”nden puanlar girilebilmektedir.
BHKS alanda uygulama ve değerlendirme çalışmaları, Standartların ve Değerlendiricilerin eğitimi
ve gelişimi için önem arz etmektedir. Tüm Türkiye’de 561 bakım hizmeti veren kuruluşların değerlendirme
çalışmaları devam etmektedir. Kuruluş sayısının fazla olduğu illerden başlayarak planlanan, alanda uygulama
ve değerlendirme programları, kuruluş yoğunluğu esas alınarak diğer illerde de devam ettirilmesi
hedeflenmektedir. Bu çalışmalar kapsamında; BHKS güvenirlilik çalışmaları ve değerlendiricilerin objektif
değerlendirme yapabilmelerine yönelik eğitim çalışmaları devam edilmektedir. Ayrıca Kuruluşlardaki kalite
temsilcilerine ve yeni katılan değerlendiricilere eğitim çalışmaları planlanmaktadır. Bu yıl İzmir’de mini bir
denemesini yapmaya hazırlandığımız “Bakımda Kalite Geliştirme ve Performans Kongresi”ni, değerlendirici
ve kalite temsilcilerinin katıldığı, iyi uygulama örneklerinin bildiri olarak sunulduğu bilimsel toplantılarla her
yıl yapmayı planlamaktadır.
108
BHKS değerlendirme esasları; hizmet alanın ve hizmet verenin memnuniyet ölçümleri, kuruluşların
öz değerlendirmeleri, iyileştirmelerde süreç yönetimi, izleme ve değerlendirme, puanlama/belgelendirme ve
ödemeler ile ilişkilendirme üzerine kurgulamıştır. Kuruluşların iki yılda bir değerlendirme sürecine alınması
hedeflenmektedir.
BHKS değerlendirmelerinin nihai puanında; memnuniyet anket sonuç skorları,
BHKS puanı,
işgücü kulanım yönetimi puanı/mesleki yeterlilik belgeleri, kuruluşun mali yönetimi puanı ortalaması esas
alınarak, değerlendirme sonucunda kuruluşun belgelendirilmesi planlanmaktadır. “BHKS Kalite Belgesi”
için;
Genel Müdürlüğümüzün Kalite Geliştirme Dairesinde sekretaryasının yürütüleceği ve Genel
Müdürlüğümüzden bürokratlar, akademisyenler, özel sektör temsilcileri, STK ve ödeme yapacak kurum
temsilcilerden oluşturulacak “Özerk Komisyon”ca ödeme ile ilişkili puanın ortaya konması hedeflenmiştir.
SONUÇ
Bakım hizmetinin kalitesinin geliştirilmesine ilişkin bu yeni açılımda; bakım hizmeti kalite
standartlarının uygulanması ve değerlendirilmesi, bakım kriterlerine uygun bakım seviyelerinin belirlenmesi,
hizmet modellerinin geliştirilmesi ve bakım alanında çalışanların meslek standartları ve yeterlilikleri
çalışmaları da yapılmaktadır. Bu kapsamda, BHKS çalışmalarının sürdürülmesi ve kalite standartlarının
uluslararası akreditasyon sistemlerince kabul edilmesi ve uluslararası bakım hizmetleri ile uyumlandırılması
çalışmaları devam etmektedir.
KAYNAKLAR
1. Bakım Hizmeti Kalite Standartları Kitabı-Ankara; 2014
109
BİLDİRİ 29: HUZUREVİ YAŞLILARININ MEMNUNİYET ORANLARININ ARTTIRILMASI
Rıfat INAN[1]
[1]
Adana YBHRM, Adana
ÖZET
Yaşlılık dönemine uyum ve yaşam doyumu bireylerin boş zamanını değerlendirme biçimine bağlıdır.
Her yaşın kendine özgü özellikleri olduğu unutulmadan, yaşlı bireylerin bağımlı, salt tüketici konuma
girmeleri engellenerek, güçleri, eğilimleri ve potansiyelleri doğrultusunda yaşamlarını sağlıklı ve aktif olarak
sürdürmelerinin desteklenmesi gerekir. Geçmiş yaşantısında yaşam doyumu yüksek bireylerin üretkenliklerini
yaşlılık döneminde sürdürmelerinin sağlanması önemlidir.
Huzurevi yaşlıların %48'inin boş vakitlerini geçirmek için bir uğraş buldukları, %42'sinin oturarak
vakit geçirdiği, %7'sinin kitap okuduğu-televizyon izlediği, %3'ünün de bahçede vakit geçirdiği, huzurevinde
yapmak istedikleri bir uğraşlarının olmadığını söyleyenlerin oranında %62 olduğu,
Yaşlıların
%93'ünün
geleceğe ait planlarının olmadığı ve %85'inin geçmişteki olayları yeniden değerlendirdiği saptanmıştır.
Huzurevlerinde yaşayan yaşlıların bireysel yeteneklerini kullanmalarına olanak sağlayacak sosyal ve
kültürel etkinliklerin düzenlenmesi ve katılımlarının desteklenmesi de bir gereksinimdir. Bu gereksinimi
karşılamak ve devamlılığının takibini yapmak için bu formlar kullanılmaktadır.
GİRİŞ
Yaşlılık döneminde aktivite ve hobilere zaman ayırmak, bir yandan yaşam kalitesini yükseltirken, diğer
yandan geri kalan yaşamlarında daha dinamik olmalarını sağlayacaktır. Yaşlılık döneminde, hiçbir aktiviteye
zaman ayırmadan tüm vakti amaçsız ve işlevsiz olarak geçirmenin, psikolojik olarak risk oluşturduğu gibi,
kişiyi zararlı alkol, kumar gibi alışkanlıklara teşvik ettiği de görülmüştür. Bu bağlamda, boş zaman
aktivitelerinin kişiyi stresten uzak tutarak, psikolojik olarak yenilenmesine de sebep olacağı açıktır.
Bu noktada, yaşlılık döneminde, kişi toplumsal ilişkilerini devam ettirmeli ve zevk alacağı faaliyetlerle
yaşamını renklendirmelidir. Hayatın her döneminin ayrı bir tat, ayrı bir keyif ve heyecan barındırabileceğini
keşfetmeleri ve yaşlıların bu dönemi daha sağlıklı ve aktif olarak geçirmeleri için sosyal etkinlikler
hayatlarında yer almalıdır.
110
Etkinliklere Katılım Takibi
Seyhan Huzurevi Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezi olarak yaklaşık 42 Rehabilitasyon ve 70
Huzurevi yaşlısına hizmet verilmektedir. Yaşlılar kuruluşumuza kabulü yapıldıktan sonra ilgi alanları tespit
edilerek ilgisine göre çeşitli sosyal aktivitelere ( Türk Sanat Müziği, Tiyatro, Sera, Duvar Gazetesi, Şiir, Spor,
Elişi…) yönlendirilmektedir. Aktiviteler için ihtiyaç duyduğu malzemeler temin edilerek yaşlıya her türlü
kolaylık sağlanmakta ve katılım için teşvik edilmektedir. Yaşlıların yaptıkları faaliyetlerin başka insanlarla
paylaşılması yaşlıda yeni şeyler yapma isteği uyandırdığı gibi yaratıcılığını arttırarak yaşam doyumunu
yükseltmek ve geri kalan yaşamında daha mutlu, kendine güvenen, paylaşımcı insanlar olmalarına katkıda
bulunmuştur.
Ayrıca yaşlılara her ay yapılan Doğum Günü Kutlama Etkinlikleriyle kendilerini önemli hissetmeleri
sağlanır. Bu etkinliklere aile bireylerinin de katılımları sağlanarak yaşlının aile bağlarının kuvvetlendirilmesi
sağlanmaktadır.
Halk Eğitim
Merkezi tarafından görevlendirilen Türk Sanat Müziği, Tiyatro ve El Sanatları
eğitmenleri eşliğinde çalışmalar yaparak belirli günlerde bu çalışmalarını gösterim olarak sunmaktadırlar.
Fizyoterapist tarafından sabah sporu yapmak isteyen yaşlılar kendilerine uygun egzersiz programı
doğrultusunda spor yapmaktadırlar. Şiir yazan, Duvar Gazetesine
yazı yazmak isteyen yaşlılarımız
kendilerine ayrılan panoda paylaşımda bulunmakta bu paylaşımlar diğer yaşlılarımız ve ziyaretçiler tarafından
takip edilmektedir.
Kuruluş bahçesinde bulunan cam seramızda toprakla uğraşmak isteyen yaşlılarımız kendilerine
ayrılmış olan bölümlerde istedikleri ürünleri yetiştirmekte ve bu ürünleri huzurevi sakinlerimize ikram ederek
bundan büyük mutluluk duymaktadırlar. Yaşlıların etkinliklere düzenli katılımın sağlanması için etkinlik
katılım formları oluşturulmuştur. Bu form ile katılım takibi yapılmaktadır.
SONUÇ
Yapılan bu uygulamalar sonucunda yaşlılar kendilerine bir hobi edinmiş, işe yaradığını hissetmiş ve
yapabildiklerini diğer insanlarla paylaşmanın mutluluğunu yaşamışlardır. Bu uygulama ile ortak hobileri olan
yaşlılar için grup etkinlikleri düzenlenmiştir. Yaşlıların yapmış olduğu tüm etkinlikler gerekli formlar ile takip
edilmiştir.
Bu uygulamalar ile kuruluşumuzdaki yaşlıların memnuniyetleri ve kuruluş hizmet kalitesi artmıştır. Bu
artışın bir göstergesi de kuruluş yaşlılarına yapılan Kuruluş Memnuniyeti Ölçüm Anketi sonucunda
memnuniyet oranının % 98 çıkması olmuştur.
111
BİLDİRİ 30: BAKIM HİZMETLERİ KALİTE STANDARTLARININ UYGULANMASI
KAPSAMINDA; DİKKATLİ OL GÜVENLİ YAŞAT****
WITHIN THE SCOPE OF THE APPLICATION OF QUALITY STANDARDS OF CARİNG SERVICES:
BE CAREFUL KEEP ALIVE SAFELY
Sercan UZUN - [1], Umut KARAKOYUN [2]
[1]
Sosyal Çalışmacı -Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü, Diyarbakır, [email protected]
[2]
Sorumlu Müdür -Özel Diyarbakır Bakım Merkezi, Diyarbakır, [email protected]
ÖZET
Bu çalışmada; Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın “Bakım Hizmetinde İkinci Kalite Yoktur!”
anlayışı ile yola çıktığı Bakım Hizmetleri Kalite Standartlarının belirlenmesi, geliştirilmesi, uygulanması ve bu
yolda uzun soluklu hizmetlerin başarılması adına atılan önemli adımlardan biri olan iyi uygulama örnekleri
hakkında bilgi verilmiştir. Bakım Hizmetleri Kalite Standartları kapsamında Diyarbakır Aile ve Sosyal
Politikalar İl Müdürlüğü’ne bağlı hizmet vermekte olan Özel Diyarbakır Bakım Merkezi’nde kullanılmaya
başlanılan narkotik dolaplarını temsil eden materyallerin fotoğrafları çekilmiş ve bu fotoğraflar dijital ortama
aktarılmıştır. Gerekli bilgiler internet ortamından yararlanılarak düzenlenmiş olup aynı zamanda görsel olarak
Powerpoint CD’si hazırlanmıştır.
Bu çalışmada kullanılan yöntemle Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından bakım hizmeti verilen
engelli, yaşlı ve hasta vatandaşlarımız için yaşamsal öneme sahip ilaç kullanımı konusunda var olan tüm
çalışmalarını daha ileriye götürmek, uygulamada yaşanan sorunları gidermek ve “önce insan” ilkesi
doğrultusunda “Evrensel İnsan Hakları” yaklaşımı ile “Hak Eksenli” bir bakış açısının ülkemizin her köşesine
yayılmasının sağlanması amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Bakım, Hizmet, Kalite, Narkotik, Uygulama.
ABSTRACT
In this study, information about the identifying, developing, and applying caring services quality
standards that the Ministry of Family and Social Policies has started off with the sense of “There Is No Second
Quality in Caring Service!” and the good samples of practice which is one of the important steps taken on
behalf of succeeding longwinded services on this way has been given. The photographs of materials
112
representing narcotic lockers that are started to be used in Private Diyarbakır Caring Center offering service
affiliated to Diyarbakır Provincial Directorate of Family and Social Policies within the scope of Caring Service
Quality Standards have been taken and these photographs have been transmitted to digital environment.
Required information has been organized by benefitting from internet and also PowerPoint Cd has been
prepared as visual material.
With the method used in this study, taking all the existing studies as to drug use that is vital for our
disabled, old and ill citizens who are given nursing service by the Ministry of Family and Social Policies
further, resolving the problems encountered in application and providing the spread of “Universal Human
Rights” approach and a point of view that is a “Right – Centric” in accordance with “Human First” principle to
the every corner of our country have been aimed.
Key Words: Caring, Service, Quality, Narcotic, Application.
GİRİŞ
Bakım Hizmetleri Kalite Standartlarının Uygulanması Kapsamında; Dikkatli Ol Güvenli Yaşat
Uygulaması:
Başlangıç ve Bitiş Tarihleri: Bakım Hizmetleri Kalite Standartları kapsamında uygulanmakta olan
Dikkatli Ol, Güvenli Yaşat Uygulamasının Başlangıç ve Bitiş Tarihi: 18/11/2014-30/11/2014
Amacı
Bakıma ihtiyacı olan engelli, yaşlı, hasta bireylerin bakımı için yatılı veya gündüzlü hizmet veren,
gerçek kişi ve özel hukuk tüzel kişileri tarafından açılan sosyal hizmet kuruluşu statüsündeki özel bakım
kurumları ve Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın taşradaki kolu olan İl Müdürlükleri bünyesinde hizmet
veren resmi sosyal hizmet kuruluşlarında kalmakta olan bireylerin yaşamsal faaliyetlerinin düzenli bir şekilde
devam etmesi için gerekli olan güvenli ilaç kullanımının önemi tartışılmaz bir gerçeklik taşımaktadır. Bakım
Hizmetleri Kalite Standartlarının 3. Bölüm Bakım Hizmeti Yönetimi alt başlıklarından biri olan Sağlık
Hizmetleri kısmını oluşturan 00 03 02 10 00 G, 00 03 02 11 00 G, 00 03 02 12 00, 00 03 02 13 00, 00 03 02
14 00 G maddelerinde Yeşil ve Kırmızı Reçeteye tabi ilaçların yönetiminin ve yönetimin yapılabilmesi ile ilaç
güvenliğinin sağlanması için gerekli olan koşullar belirtilmiş ve bu maddelerden yola çıkılarak “Tıbbi
Narkotik İlaç Dolabı” uygulamasının gerçekleştirilmesine karar verilmiştir.
113
Bu uygulama ile Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından bakım hizmeti verilen engelli, yaşlı ve
hasta vatandaşlarımız için yaşamsal öneme sahip ilaç kullanımı konusunda var olan tüm çalışmalarını daha
ileriye götürmek, uygulamada yaşanılan sorunları gidermek ve “önce insan” ilkesi doğrultusunda “Evrensel
İnsan Hakları” yaklaşımı ile “Hak Eksenli” bir bakış açısının ülkemizin her köşesine yayılmasının sağlanması
amaçlanmaktadır.
Tanımlamalar
Kalite Nedir? Kalite, bir ürün veya hizmetin belirlenen veya olabilecek ihtiyaçları karşılama kabiliyetine
dayanan özelliklerin toplamıdır (tr.wikipedia.org, 2012).
Bakım İhtiyacı Olan Engelli Birey Ne Demektir?
Engellilik sınıflandırmasına göre ağır engelli olduğu belgelendirilenlerden, günlük hayatın alışılmış, tekrar
eden gereklerini önemli ölçüde yerine getirememesi nedeniyle hayatını başkasının yardımı ve bakımı olmadan
devam ettiremeyecek derecede düşkün olan kişidir (eyh.aile.gov.tr, 2013).
İlaç Ne Demektir?
İlaç, canlı hücre üzerinde meydana getirdiği tesir ile bir hastalığın teşhisini, iyileştirilmesi
veya semptomlarının azaltılması amacıyla tedavisini veya bu hastalıktan korunmayı mümkün kılan, canlılara
değişik uygulama yöntemleri ile verilen doğal, yarı sentetik veya sentetik kimyasal preparatlardır
(tr.wikipedia.org, 2014).
Yeşil Reçete: İçinde narkotik etkiler bulunabilen ve bağımlılık yapabileceği için bir düzene göre alınması
gereken ilaçları elde etmek için kullanılan reçetedir (www.aktifbir.com, 2009).
Kırmızı Reçete: Genelde ameliyatlarda kullanılan ve kişiyi tam anlamıyla uyuşturan ilaçlar için kullanılan
reçetedir (www.uludagsozluk.com, 2006).
Süreç
Bakım Hizmetleri Kalite Standartları kapsamında Diyarbakır Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü’ne
bağlı hizmet vermekte olan Özel Diyarbakır Bakım Merkezi ile birlikte yapılan öz değerlendirme sırasında
Bakım Hizmetleri Kalite Standartlarının 3. Bölüm Bakım Hizmeti Yönetimi alt başlıklarından biri olan Sağlık
Hizmetleri kısmını oluşturan 00 03 02 10 00 G, 00 03 02 11 00 G, 00 03 02 12 00, 00 03 02 13 00, 00 03 02
114
14 00 G maddelerinde Yeşil ve Kırmızı Reçeteye tabi ilaçların yönetiminin ve yönetimin yapılabilmesi ile ilaç
güvenliğinin sağlanması için gerekli olan koşullar belirtilmiş ve bu maddelerden yola çıkılarak “Tıbbi
Narkotik İlaç Dolabı” uygulamasının gerçekleştirilmesine karar verilmiştir.
Yeşil ve Kırmızı Reçeteye tabi ilaçların her ne kadar kilitli dolaplarda bulunsalar da ilaç kullanımının
güvenliği açısından “Tıbbi Narkotik İlaç Dolapları”nda saklanması gerektiği düşünülmüştür.
Uygulamanın gerçekleştirilebilmesi amacıyla Özel Diyarbakır Bakım Merkezi tarafından “Tıbbi Narkotik
İlaç Dolabı” temin edilmiş kuruluşta görevli sağlık personeli tarafından “teknik şartname” kapsamında gerekli
kontrolleri yapıldıktan sonra kullanılmaya başlanılmıştır.
Uygulamanın sonuçlarını değerlendirebilmek ve kullanımına ilişkin gözlem yapabilmek amacıyla Özel
Diyarbakır Bakım Merkezi’ne gidilerek narkotik dolaplarını temsil eden materyallerin fotoğrafları çekilmiş ve
bu fotoğraflar dijital ortama aktarılmıştır.
DİKKATLİ OL GÜVENLİ YAŞAT UYGULAMASI
İlaç Güvenliği Nedir?
İlaç güvenliği bir beşeri tıbbi müstahzarın üretiminden uygulama sonrası gözlem aralığına kadar tüm
süreçleri içeren, ilacın hastaya ve çalışanlara zarar vermesini önlemek amacıyla yapılan önleyici faaliyetler ile
ilaç kullanımından dolayı meydana gelmiş olaylarla ilgili yapılan düzeltici faaliyetlerin tamamını ifade
etmektedir (www.kalite.saglik.gov.tr, 2011).
İlaç Güvenliğinin Önemi?
İlaç akış sürecinin herhangi bir basamağında yaşanan en ufak bir sorun dahi hasta güvenliği ve/veya
çalışan güvenliğini riske atabilir, tedavi hizmetlerinin işleyişini zedeleyebilir veya kurumu maddi zarara
uğratabilir. Örneğin, ilaç satın alma talebi veren doktor ilacın farmasötik formunu yanlış yazdığında, alınacak
yanlış ilaç tüketilemeyebilir. Veya soğuk zincir kapsamında olan bir ilacın yanlış depolanması ve bu ilacın
hastaya uygulanması hastayı tedavi etmek yerine zarar verebilir (www.kalite.saglik.gov.tr, 2011).
İlaç güvenliği ile ilgili hatalar tüm tıbbi hataların %18-20’sini oluşturmaktadır. Yapılmış çalışmaların
raporlarına bakıldığında en çok doktor istemlerinde hata yapıldığı görülürken en büyük zararın ise uygulama
sırasında yapılan hatalardan kaynaklandığı ortaya çıkmıştır. Pratikte alınacak çok basit önlemlerin bu hataları
önleyebileceği bir gerçektir ve çalışan tüm sağlık personeline en başta ilaç güvenliğinin öneminin
115
benimsetilmesi gerekmektedir (www.kalite.saglik.gov.tr, 2011).
İlaç güvenliği; hasta güvenliği, çalışan güvenliği ve kaynak kontrolü faktörlerinin iyileştirilmesinde
mecburi bir husus olduğundan sağlık hizmeti veren tüm birimlerde ilaç güvenliğini sağlayacak çalışmalar
titizlikle planlanmalı ve uygulanmalıdır (www.kalite.saglik.gov.tr, 2011).
Tıbbi Narkotik İlaç Dolabı Neden Kullanılmalıdır?
İlaç güvenliği ile ilgili hataların tüm tıbbi hataların %18-20’sini oluşturduğu düşünüldüğünde bakım
hizmeti verilen kuruluşlar tarafından pratikte alınacak çok basit önlemlerle bu hatalar engellenebileceğinden
narkotik ilaçların etkileri de göz önünde bulundurularak “Tıbbi Narkotik İlaç Dolabı”nın kullanılması bu
ilaçların uygun bir şekilde saklanabilmesi ve kullanılabilmesine imkân sağlayacaktır.
“Tıbbi Narkotik İlaç Dolabı”nın kullanılması ile Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından bakım
hizmeti verilen engelli, yaşlı ve hasta vatandaşlarımız için yaşamsal öneme sahip ilaç kullanımı güvenli bir
şekilde gerçekleştirilebilecektir.
Tıbbi Narkotik İlaç Dolabı
Şekil: 2.4.2: Tıbbi Narkotik İlaç Dolabı
SONUÇ
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Bakım Hizmetleri Kalite Standartlarının uygulanması, iyi uygulama
örnekleriyle geliştirilmesi üzerine yapılan bu çalışma sonucunda; söz konusu uygulamanın toplumun
dezavantajlı gruplarını oluşturan engelli, yaşlı ve hasta bireylerimizin yüksek yararı düşünüldüğünde özellikle
116
diğer ilaçlarla karşılaştırıldığı zaman narkotik etkileri bulunan kırmızı ve yeşil reçeteyle kullanılan ilaçların
güvenli bir şekilde kullanımı, ilaç kullanımı sırasında gelişebilecek olumsuz durum ve sonuçlarının asgari
düzeye indirilmesi yönünde çok faydalı olduğu görülmüştür.
Bakıma ihtiyacı olan engelli, yaşlı, hasta bireylerin bakımı için yatılı veya gündüzlü hizmet veren, gerçek
kişi ve özel hukuk tüzel kişileri tarafından açılan sosyal hizmet kuruluşu statüsündeki özel bakım kurumları ve
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın taşradaki kolu olan İl Müdürlükleri bünyesinde hizmet veren resmi
sosyal hizmet kuruluşlarında kalmakta olan bireylere sağlık hizmeti veren sağlık personellerinin yapılan bu
uygulama ile farkındalıklarının artırılabileceği düşünülmüş Özel Diyarbakır Bakım Merkezi’nde görevli sağlık
personellerinin uygulamayı gerçekleştirmeleri sırasında farkındalık konusunda bir gelişme yaşadıkları
gözlenmiştir.
Sonuç olarak “Tıbbi Narkotik Dolap” kullanımının Dikkatli Ol Güvenli Yaşat uygulamasının amacı
olan bakım hizmetlerinde kalite standartlarının uygulanabilirliğinin değerlendirilmesini, uygulamanın
gerçekleştirilmesi ile hizmet verilen bireylerimize daha kaliteli hizmet sunulacağı ve bu tür gelişmelerle yaşam
kalitelerinin artırılacağı yönünde büyük bir katkı sağlayacağını düşünmekteyiz.
KAYNAKLAR
2. http://tr.wikipedia.org/wiki/Kalite, (Haziran, 2012).
3. http://eyh.aile.gov.tr/mevzuat/ulusal-mevzuat/yonetmelikler/52-bakima-muhtac-ozurlulere-yonelikozel-bakim-merkezleri-yonetmeligi, (16.08.2013).
4. http://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0la%C3%A7, (17.11.2014).
5. http://www.aktifbir.com/f18/yesil-recete-nedir-15758/, (25.09.2009).
6. http://www.uludagsozluk.com/k/k%C4%B1rm%C4%B1z%C4%B1-re%C3%A7ete, (28.03.2006).
7. http://www.kalite.saglik.gov.tr/content/files/duyurular_2011/2011/01_aralik_2011/igrson.pdf, (Aralık,
2011).
8. http://eyh.aile.gov.tr/data/545886b5369dc3281c69af4f/bhks_tümü_büyük%20kİtap_kasim%202014.pd
f, (Kasım, 2014)
117
BİLDİRİ 31:BAKIM HİZMETLERİ KALİTE STANDARTLARININ PUANLANMASI
Serhat AKPINAR[1]
[1]
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, ANKARA, [email protected]
ÖZET
Dünyada devletler, sosyal riskleri azaltmak, sosyal refahı arttırmak, sosyal koruma sağlamak, gelir
dağılımını düzeltmek gibi amaçlarla çeşitli politikalar uygulamaktadır. Söz konusu politikalar için ayrılan
kaynaklar her geçen gün artmaktadır. Sosyal politika araçları, dezavantajlı grupların temel hak ve
özgürlüklerinin geliştirilmesinden bakım ve rehabilitasyon hizmetlerine kadar uzanmaktadır. Devletler bir
taraftan yeni politika ve uygulamaları hayata geçirirken diğer taraftan mevcut uygulamaların etkinliğini
arttırmaya çalışmaktadır. Bu çalışmada, Aile ve Sosyal politikalar Bakanlığı tarafından yürütülen bakım ve
rehabilitasyon hizmetlerine ilişkin kalite standartlarının puanlanması konusu ele alınacaktır.
Anahtar Kelimler: Sosyal Politika, Bakım Hizmetleri Kalite Standartları, Etkinlik, Puanlama
ABSTRACT
The states in the World apply the various policies to reduce social risks, increase the social welfare,
provide social protection, correct the income distribution. The resources to be allocated this policies, increase
day by day. Social policy instruments extend over from development of fundamental right and freedoms of
disadventaged groups to care and rehabilitation services. The states, on the one hand, carry out the new
policies and implementations, on the other hand try to improve the efficiency of available implementations.
In thıs study, grading to the quality standarts of care and rehabilitation which is carried out by Ministery of
Family and Social Policy is discussed.
Key Words: Social Policy, The Quality Standards of Care and Rehabilitation, Efficiency, Grading
1. GİRİŞ
Türkiye nüfusunun yaklaşık olarak %20’si engelli ve yaşlı bireylerden oluşmaktadır. Diğer bireylere
göre toplumsal ve iktisadi hayatta dezaventajlı konumda olan bu bireylerin aktif pozitif ayrımcılık politikaları
ile desteklenmesi sosyal devlet ilkesinin bir gereğidir. Bu nedenle Türkiye dahil bir çok ülkede dezavantajlı
118
grupların sosyal yaşama aktif katılımı ve temel hak ve özgürlüklerden tam olarak yararlanması için sosyal
politika araçları kullanılmaktadır.
Bir sosyal politika aracı olarak bakım ve rehabilitasyon hizmetleri Türkiye’de; merkezi yönetim, yerel
yönetimler, sivil toplum kuruluşları ve özel kuruluşlar tarafından verilmektedir. Bakım rehabilitasyon
hizmetlerindeki bu dağınık yapı, öncelikle kurumlar arası koordinasyonsuzluk ve hizmet standartlarının
farklılaşmaslı gibi sorunlara neden olmaktadır. Benzer durumda bulunan bakıma muhtaç bireyler, farklı bakım
merkezlerinden farklı hizmet alabilmektedir. Hatta aynı ücreti ödese dahi bu farklılık yine de ortaya
çıkabilmektedir. Bu sorunlardan yola çıkarak Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından, bakım ve
rehabilitasyon
hizmetlerinde
standardizasyonun
sağlanması
amacıyla,
Bakım
Hizmetleri
Kalite
Standartları”nın hazırlanması çalışmaları başlatılmıştır. Bu çalışmada Bakım Hizmetleri Kalite Standartlarına
tabi olacak kuruluşların kalite puanlarının hesaplanması üzerinde durulacak ve hesaplamaya ilişkin bir yöntem
önerisinde bulunulacaktır.
Çalışmanın ikinci bölümünde “Bakım Hizmetleri Kalite Standartları”nın sistematiğine kısaca
değinilecek, üçüncü bölümünde kalite puanı hesaplama yöntemi ele alınacak, dördüncü bölümde ise kalite
puanına göre kuruluşlara yapılacak ödeme miktarlarına ilişkin hesaplama yöntemi üzerinde durulacaktır.
2.
3. Bakım Hizmetleri Kalite Standartları
Bakıma ihtiyacı olan bireylere sunulan bakım hizmetlerinin kalitesini arttırmak, hizmet sunan
kuruluşların uygulamalarında birlik sağlamak amacıyla hazırlanan “Bakım Hizmetleri Kalite Standartları”
genel olarak güvenlik, memnuniyet, mahremiyet ve etkinlik ilkeleri çerçevesinde hazırlanmıştır. Hizmet alan
verenlerin güvenliğinin tam olarak sağlanması, mahremiyetlerinin korunması ve memnuniyetlerinin
sağlanmasının yanında uygulama sürecinde, işgücü, mali yönetim ve fiziksel yapı durumuna ilişkin etkinliğin
sağlanması da hedeflenmiştir.
Halihazırda Türkiye’de bakıma ihtiyacı olan bireylere; evde bakım, gündüzlü hizmetler, toplum
temelli yaşam evleri, huzur evi, bakım evi, yaşam destek merkezleri ve süreli ve sürekli bakım ve danışma
merkezleri modelleriyle hizmet verilmektedir. Her bir modelin kendine özgü işleyiş süreci olduğundan, BHKS
ve puanlama metodolojisi buna göre sistematize edilmiştir.
119
4. Bakım Hizmetleri Kalite Standartlarının Puanlanması ve Ödemelerle İlişkilendirilmesi
Bakım Hizmetleri Kalite Standartlarının puanlanması sürecinde; BHKS Puanı, memnuniyet anketleri,
işgücü yönetimi, mali yönetim ve fiziksel yapıya ilişkin unsurlar dikkate alınmıştır. Diğer bir ifade ile
kuruluşların kalitesi puanlanırken sadece hizmet kalitesi değil yönetimsel faktörler de dikkate alınmıştır.
Böylece kalitenin bir bütün olarak değerlendirilmesi sağlanmıştır.
Bu husus şu şekilde formulize edilebilir:
S = xL + yC+ zM + qT
Burada hizmet sunumu (S); işgücü (L), sermaye (C), yönetim sistemi (M) ve teknoloji (T)’nin bir
fonksiyonudur. Sermaye yalnızca mali sermayeyi değil, fiziksel sermayeyi de içermektedir. Yönetim sistemi
ile kastedilen ise BHKS’dir. Bu açıklamalardan yola çıkarak kuruluşları kalite puanı aşağıdaki şekilde
formülize edilmiştir:
KKP = BHKP + MP + İEP + SEP + FYP
Formülde;

KKP: Kuruluş kalite puanını,

MP: Memnuniyet anketi puanını,

İEP: İşgücü etkinlik puanını,

SEP: Sermaye etkinlik puanını,

FYP: Fiziksel yapı puanını
ifade etmektedir.
Aşağıda söz konusu değişkenlerin hesaplanmasına ilişkin açıklamalar yer almaktadır:
120
Bakım Hizmetleri Kalite Puanı (BHKP).
m
∑ KP i, t-1
i=1
BHKP=
X1000
m
∑ SP j, t-1
j=1
Formülde;

KP i, t-1 : Kuruluşun, değerlendirilen standartlardan aldığı toplam puanı,

SP j, t-1 : Değerlendirilen standartların toplam puanını,

m : Değerlendirilen standart sayısını
ifade etmektedir. BHKP 1000 üzerinden puanlanmakta olup her bir kuruluşun dahil olduğu hizmet modeline
göre değerlendirilmesi sağlanmaktadır.
Memnuniyet Puanı:
n
m
∑Li
∑Sj
i =1
n
MS=
+
j=1
m
2
Formülde;

Li : Çalışan memnuniyeti anket puanlarının toplamını,

Sj : Hizmet alan memnuniyeti anket puanlarının toplamını,

n : Çalışan sayısını,

m : Hizmet alan sayısını
121
ifade etmektedir. Formül; tüm çalışanların memnuniyet puanları toplamının çalışan sayısına bölümü ile tüm
hizmet alanların memnuniyet puanlarının toplamının hizmet alan sayısına bölümünün toplamını
göstermektedir. Formülde çalışan ve hizmet alan memnuniyetine eşit ağırlık verilmiştir.
İşgücü Etkinlik Puanı (İEP):
İEP=
∂
a, t-1
/
q
n
∑
∑M
r=1
i, j=1
i, j, t-1
2
m
X
BHKP
Lt-1
X
1-
∑
i=1
160
Pi, t-1
Lt-1
X
2-
BE
6
Formülde;

∂a, t-1 : t-1 döneminde a kuruluşundan hizmet alan kişi sayısını,

q : Aydaki gün sayısını,

Mi, j, t-1 : t-1 döneminde i’inci meslek grubunda bulunan j’inci personelin günlük çalışma süresini,

Pi, t-1 : t-1 döneminde i’inci meslek grubunda bulunan personel sayısını,

Lt-1 : t-1 döneminde kuruluşta istihdam edilen toplam personel sayısını,

BE : İlgili kuruluşta bakım elemanı başına düşen kişi sayısını
ifade etmektedir. Formülde işgücü etkinliği; hizmet sunan personelin çalıştığı süre, yeterli personelin bulunup
bulunmadığı, personel çeşitliliği ve verimliliği parametreleri kullanılarak ölçülmektedir. Buna göre; tam
zaman eşdeğeri bakım hizmeti veren personel başına düşen hizmet alan kişi sayısında azalma, her bir
personelin ürettiği kalitedeki artış, kuruluşta bulunması gereken meslek elemanlarının çeşitliliğinde artış ve
ilgili mevzuat ile belirlenen bakım elemanı başına düşen kişi sayısında azalma işgücü etkinlik puanını
arttıracaktır.
Sermaye Etkinlik Puanı (SEP):
Sermaye Etkinlik Puanı üç bileşenden oluşmaktadır:
-
Gelirlerin giderleri karşılama oranı
-
Kişi başına maliyet
-
Kalite başına maliyet
122
Tablo 1: Gelirlerin Giderleri Karşılama Oranı
Standart
Kuruluş
Değer
Değeri
[SD]
(KD)
F
Gösterge
(faktör)
Puan [G]
Koşul
Puan [P]
Evde bakım
Gündüzlü Bakım
Yaşamevi-Umutevi
F>1
G+Gx(F-1)
Huzurevi
F=1
G
F<1
G+Gx(F-1)
Bakımevi
1
KD=I/E
KD/SD
100
Yaşam Destek Evleri/Üniteleri
Süreli Ve Sürekli Bakım
Merkezler
Tabloda kuruluş gelirlerinin giderleri karşılama oranına ilişkin hesaplama yöntemi gösterilmektedir.
Standart değerin 1 kabul edildiği yöntemde kuruluş değerinin standart değere oranını ifade eden faktör
değerine ilişkin üç ihtimal söz konusu olup F>1 ise kuruluş ek puan alacaktır. F<1 ise kuruluş puan
kaybedecektir.
Tablo 2: Kişi Başına Maliyet
Standart
Kuruluş
Değer [SD]
Değeri (KD)
F (faktör)
Gösterge
Puan [G]
Koşul
Puan [P]
Evde bakım
Gündüzlü Bakım
Yaşamevi-Umutevi
F>1
G-Gx(F-1)
Huzurevi
F=1
G
F<1
G-Gx(F-1)
Bakımevi
KBMORT
KD
KD/SD
100
Merkezler
Tabloda kişi başına maliyete ilişkin hesaplama yöntemi gösterilmektedir. Standart değerin ilgili hizmet
modelindeki tüm kuruluşların kişi başına maliyetlerinin ortalamasının (KBMORT) kabul edildiği yöntemde
123
kuruluş değerinin standart değere oranını ifade eden faktör değerine ilişkin üç ihtimal söz konusu olup F>1 ise
kuruluş ek puan alacaktır. F<1 ise kuruluş puan kaybedecektir.
Tablo 3: Kalite Başına Maliyet
Standart
Kuruluş
Değer [SD]
Değeri (KD)
F (faktör)
Gösterge
Puan [G]
Koşul
Puan [P]
Evde bakım
Gündüzlü Bakım
Yaşamevi-Umutevi
F>1
G-Gx(F-1)
Huzurevi
F=1
G
F<1
G-Gx(F-1)
Bakımevi
QBMORT
KD
KD/SD
100
Merkezler
Tabloda kalite başına maliyete ilişkin hesaplama yöntemi gösterilmektedir. Kalite başına maliyet;
kuruluşun ürettiği kalitenin maliyetini göstermektedir. Diğer bir ifadeyle bir birim kalite üretmek için
katlandığı maliyeti ifade etmektedir. Standart değerin ilgili hizmet modelindeki tüm kuruluşların kalite başına
maliyetlerinin ortalamasının (QBMORT) kabul edildiği yöntemde kuruluş değerinin standart değere oranını
ifade eden faktör değerine ilişkin üç ihtimal söz konusu olup F>1 ise kuruluş ek puan alacaktır. F<1 ise
kuruluş puan kaybedecektir.
Fiziksel Yapı Puanı (FYP):
Fiziksel yapı puanına ilişkin 7 bileşen bulunmaktadır. Bunlar:
-
Yeşil alan
-
Oda
-
Yatak odası
-
Banyo
-
Mutfak
-
Çamaşırhane
-
Çok amaçlı salon
124
Tablo 4: Yeşil Alan Standartları
Standart Değer
Bakım Modelleri
[SD], [Kişi Başına
Yeşil Alan]
Kuruluş
Faktör
Gösterge
Değeri (KD)
[F]
Puan [G]
Koşul
Puan [P]
Evde bakım
0
Gündüzlü Bakım
2
Yaşamevi-Umutevi
2
1<F
G+Gx(F-1)
Huzurevi
2
F=1
G
Bakımevi
2
F<1
G+Gx(F-1)
Yaşam Destek
Evleri/Üniteleri
Merkezler
KD
F=KD/SD 100
2
2
Tabloda bakım modelleri itibariyle yeşil alan standartları imar mevzuatına uygun şekilde belirlenmiştir.
Standart değerin, hizmet alan kişi başına yeşil alan olarak belirlendiği hesaplamada, faktör değerine ilişkin üç
ihtimal bulunmaktadır. Faktör değeri 1’den ne kadar büyükse kuruluş o kadar ek puan alacaktır. Aynı şekilde
faktör değeri 1’den ne kadar küçükse o oranda puan kaybedecektir.
125
Tablo 5: Oda Standartları
Bakım Modelleri
Standart
Standart
Değer [SD1]
Değer [SD2],
[Oda Başına
[İkincil
Kişi Sayısı]
Düzenleme]
Kuruluş
Değeri
(KD)
Faktör
[F, E]
Gösterge
Puanı
Puan
Koşul
[P]
[G]
Evde bakım
Gündüzlü Bakım
Yaşamevi-Umutevi
Huzurevi
1 -
1
Eşler için
düzenleme
F<1
G
F=1
G
1<F
0
F<1
E=1
G
F=1
E=1
G
F<1
E≠1
G/2
F=1
E≠1
G/2
DİĞER
Bakımevi
1 veya 3
KD
Yaşam Destek
Evleri/Üniteleri
1
Yakınları için
bölüm
F=KD1/SD1
E=KD2/SD2
200
F=1
F=3 G
F<1
G
2≤F≠3
0
F<1 E=1
G
F=1 E=1
G
F<1 E≠1
G/2
F=1 E≠1
G/2
DİĞER
0
1≤F≤3
E=1
Süreli Ve Sürekli
Bakım Merkezler
1
2
3
F<1
Refakatçi için
1≤F≤3
bölüm
E≠1
F<1
DİĞER
126
0
G
E=1 G
G/2
E≠1 G/2
0
Evde bakım ve gündüzlü bakım modellerinde oda standardı bulunmamaktadır. Diğer modellerde ise bir
veya iki standart bulunmaktadır. Birinci standart oda başına kişi sayısı, ikinci standart ise odalarda ikincil
düzenleme olarak tanımlanmıştır. Birinci standart F faktör değeri ile ikinci standart ise E faktör değeri ile
ilişkilendirilmiştir. E ve F faktörlerinin farklı hizmet modellerine göre alacağı farklı değerlere ilişkin ihtimaller
tabloda gösterilmektedir.
Tablo 6: Yatak Odası Standartları
SD2
Bakım
Modelleri
SD1
(İkinci Kuruluş
(Yatak Odası
Kişi
Değeri
Alanı (m2))
Alanı
(KD)
Gösterge
Faktör [F]
Puanı
Koşul
Puan [P]
[G]
(m2))
Evde bakım
Gündüzlü
Bakım
YaşameviUmutevi
Huzurevi
Bakımevi
Yaşam Destek
Evleri/Üniteleri
1<F
20 m2
8 m2
8 m2
8 m2
- KD
- KD
6 m2
6 m2
8 m2
6 m2
2
2
Süreli Ve
Sürekli Bakım
Merkezler
8m
6m
F=KD/SD
F=KD/SD
KD
F=KD1/SD1
ED
E=KD2/SD2
KD
F=KD1/SD1
ED
E=KD2/SD2
KD
F=KD1/SD1
ED
E=KD2/SD2
KD
F=KD1/SD1
ED
E=KD2/SD2
G+G*(F-1)
200 1=F
G
F<1
0
1<F
G+G*(F/2)
200 1=F
G
F<1
0
200
200
F=1 E=1 G
1<F 1<E G+G/2*(F/2)+G/2*(E/2)
1<F E<1
G+G/2*(F/2)+
G/2*(E/2)
1<F E=1 G+G/2*(F/2)
200
1=F E>1 G+G/2*(E/2)
1=F E<1 G+G/2*(E/2)
DİĞER
0
200
Tabloda hizmet modelleri itibariyle yatak odası standartları verilmektedir. Yatak odası alanı ve ikinci
kişi alanı standart değerler olarak belirlenmiştir. Kuruluş değerlerinin standart değerlere oranını ifade eden
127
faktör değerlerinin alabileceği muhtemel değerler tabloda gösterilmiştir. Standartların üzerinde performans
gösteren kuruluşların ek puan alması amaçlanmıştır. Diğer taraftan F değerinin 1’den küçük olduğu tüm
ihtimaller için sıfır puan öngörülmüştür.
Tablo 7: Banyo Standartları
SD2
Bakım
Modelleri
SD1
(Bany
(Banyo
o
SD3
(Banyo
Durumu başına
)
Alanı)
kişi
Kurulu
ş
Değeri
Gösterg
Faktör [F]
e Puanı
Koşul
Puan [P]
[G]
(KD)
sayısı)
Evde bakım
Gündüzlü
Bakım
YaşameviUmutevi
-
-
Tekerlek
Ortak
4 li
G
sandalye
Ortak
F=KD1/SD
3 3 m2
Tekerlek
Huzurevi
Odaiçi
1 li
sandalye
Bakımevi
Ortak
3 Sedye
G-G/3*(E-1)
1
E=KD2/SD
KD1
KD2
KD3
G+G/3*(E-1)
2
H=KD3/SD 300
2G/3
3
Yaşam Destek
Evleri/Ünitele Odaiçi
2G/3-G/3*(E-
1 Sedye
1)
ri
Süreli Ve
1)
1--4 Sedye
Sürekli Bakım
Merkezler
2G/3-G/3*(E-
Odaiçi/
F≠1 için Aynı
Ortak
Komb.
DİĞER
128
0
Banyo standartları için banyo durumu, banyo başına kişi sayısı, banyo alanı standartları belirlenmiştir.
Söz konusu standartlara ilişkin faktör değerlerinin alabileceği muhtemel değerlere ilişkin dağılım tabloda
gösterilmiştir. Ü. Standardı da sağlayan kuruluşlar gösterge puan alacaktır. Diğer durumlarda ise tabloda
gösterildiği gibi farklı puanlar alacaktır.
Tablo 8: Mutfak Standartları
SD2
SD1
Bakım Modelleri
Kuruluş
(Mutfak
(Mutfak
Değeri
Alanı
Durumu)
(KD)
(m2))
Ortak
20 m2
Yaşamevi-Umutevi
Ortak
10 m2
Huzurevi
Odaiçi
3m2
Ortak
-
Odaiçi
-
Ortak/
3 m2/
Merkezler
Odaiçi
10m2/
Evleri/Üniteleri
Puanı
Koşul
Puan [P]
[G]
G
Gündüzlü Bakım
Yaşam Destek
Faktör [F]
-
Evde bakım
Bakımevi
Gösterge
G+G/2*(E1)
G/2
KD
F=KD1/SD1
E=KD2/SD2
G/2+G/2(E200
1)
DİĞER
0
Standart değerler; mutfak durumu ve mutfak alanı olarak belirlenmiştir. Standartlara ilişkin faktör değerlerinin
alabileceği muhtemel değerler tabloda gösterilmiştir.
129
Tablo 9: Çamaşırhane Standartları
Bakım Modelleri
SD (Çamaşırhane
Durumu)
Kuruluş
Değeri
Faktör [F]
(KD)
Gösterge
[G]
Koşul
Puan [P]
F=1
G
F≠1
0
Evde bakım
Gündüzlü Bakım
ortak
Yaşamevi-Umutevi
ortak/
Huzurevi
ortak/Katta/ odaiçi
Bakımevi
ortak/Katta
Yaşam Destek
Evleri/Üniteleri
Merkezler
KD
F=KD/SD
100
Çamaşırhane durumu, standart değer olarak belirlenmiştir. Standarda ilişkin iki ihtimal söz konusu olup
ihtimallere göre alınabilecek değerler tabloda gösterilmiştir.
130
Tablo 10: Çok Amaçlı Salon Standartları
SD1
(ÇAS
Başına
Kişi
SD2 (ÇAS
Alanı)
Kuruluş
Değeri
F (faktör)
(KD)
G
Gösterge
Koşul
P (Puan)
Sayısı)
Evde bakım
Gündüzlü Bakım
30
Yaşamevi-Umutevi -
12 m2 +kişi
12 m2
30
Bakımevi
-
-
-
-
Evleri/Üniteleri
Süreli Ve Sürekli
Bakım Merkezleri
30
G+G/2*(E/2)
12 m2 +kişi
Huzurevi
Yaşam Destek
G
başı 3 m2
başı 3 m2
KD
F=KD1/SD1
E=KD2/SD2
G+G/2*(E/2)
200
G+G/2*(F/2)+G/2*(E/2)
G+G/2*(F/2)
12 m2 +kişi
G+G/2*(F/2)+G/2*(E/2
başı 3 m2
DİĞER
0
Çok amaçlı salona ilişkin iki standart değer belirlenmiştir. Çok amaçlı salon başına kişi sayısı ve çok
amaçlı salon alanına göre hesaplanan faktör değerlerine ilişkin koşullar tabloda gösterilmiştir. Standartların
üzerinde performans sergileyen kuruluşların ek puan alması öngörülmüştür.
5. Ödemeler ile İlişkilendirme
Kuruluşların kalite puanları hesaplandıktan sonra kuruluşun yer alacağı kalite aralıkları Tablo 10’da
gösterilmiştir. BHKP rablosunda 0-120 aralığı, diğer bir ifadeyle güvenlik standartşarına ilişkin puan
aralığında kuruluşun değerlendirme dışı tutulması öngnrülmektedir.
131
Tablo 11: Sınıflandırma
BHKP
SEP
0-120
İEP
MP
FYP
G
121-200
A--
0-200
A--
0-100
A'--
0-200
A'--
0-300
A'--
201-400
A-
201-400
A-
101-200
A-
201-400
A-
301-600
A-
401-600
A0
401-600
A0
201-300
A0
401-600
A0
601-900
A0
601-800
A+
601-800
A+
301-400
A+
601-800
A+
901-1200
A+
801-1000
A++
801-1000
A++
401-500
A++
801-1000
A++
1201-1500
A++
Tablo 10’da yer alan sınıflandırma esas alınarak aşağıda yer alan katsayılar tablosu (ß tablosu) düzenlenmiştir.
Tabloda kalite sınıfları itibariyle ödeme katsayıları gösterilmektedir.
Tablo 12: Katsayılar Tablosu
ß tablosu
A++
A+
A0
A-
A--
BHKP
2 1,5
1
0,5
0,2
SEP
2 1,5
1
0,5
0,2
İEP
2 1,5
1
0,5
0,2
MP
2 1,5
1
0,5
0,2
FYP
2 1,5
1
0,5
0,2
2828 sayılı Sosyal Hizmet Kanunu’nda bakım hizmeti alan bireylere yapılacak ödemeler, 20000 gösterge
rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak tutar şeklinde düzenlenmiştir. ß tablosu
katsayıları ve 20000 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak tutar (P) dikkate
alınarak kuruluşlara yapılacak ödemeler aşağıdaki şekilde hesaplanmaktadır:
132
Bakım Hizmeti Kalite Puanına göre yapılacak ödeme;
BHKP=ßx0,5xP
Sermaye Etkinlik Puanına göre yapılacak ödeme;
SEP=ßx0,1xP
İşgücü Etkinlik Puanına göre yapılacak ödeme;
ßx0,2xP
Memnuniyet Puanına göre yapılacak ödeme;
MP=ßx0,1xP
Fiziksel Yapı Performansına göre yapılacak ödeme;
FYP=ßx0,1xP
Yukarıda yer alan tüm ödeme kalemleri toplanarak kuruluşa yapılacak toplam ödeme tutarı bulunmaktadır.
Ancak bu tutar Türkiye’nin tüm bölgeleri için aynıdır. Bu nedenle yapılacak ödeme bölgesel fiyat
farklılıklarını ve maliyetleri içermemektedir. Bu sorunu gidermek için ise TÜİK tarafından yayımlanan
bölgesel fiyat düzeyleri kullanılarak ödemelerin bölgelere göre farklılaştırılması sağlanmalıdır. Bunun için
aşağıda yer alan tablodaki katsayılar kullanılarak kuruluşlara yapılacak nihai ödemeye ulaşılmaktadır.
133
Tablo 13: Bölgesel Satın Alma Gücü Paritesi Endeksi
ÖDEME KATSAYISI
TÜRKİYE
TR10 (İstanbul)
1,00000
TR21 (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli)
0,91272
TR22 (Balıkesir, Çanakkale)
0,90270
TR31 (İzmir)
0,93255
TR32 (Aydın, Denizli, Muğla)
0,88970
TR33 (Manisa, Afyon, Kütahya, Uşak)
0,86266
TR41 (Bursa, Eskişehir, Bilecik)
0,89161
TR42 (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova)
0,91663
TR51 (Ankara)
0,93382
TR52 (Konya, Karaman)
0,85384
TR61 (Antalya, Isparta, Burdur)
0,90037
TR62 (Adana, Mersin)
0,89026
TR63 (Hatay, K.Maraş, Osmaniye)
0,84664
TR71 (Kırıkkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Kırşehir)
0,85238
TR72 (Kayseri, Sivas, Yozgat)
0,85979
TR81 (Zonguldak, Karabük, Bartın)
0,87610
TR82 (Kastamonu, Çankırı, Sinop)
0,85921
TR83 (Samsun, Tokat, Çorum, Amasya)
0,86266
TR90 (Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüşhane)
0,90960
TRA1 (Erzurum, Erzincan, Bayburt)
0,87510
TRA2 (Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan)
0,84823
TRB1 (Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli)
0,87134
TRB2 (Van, Muş, Bitlis, Hakkari)
0,86403
TRC1 (Gaziantep, Adıyaman, Kilis)
0,86110
TRC2 (Şanlıurfa, Diyarbakır)
0,85150
TRC3 (Mardin, Batman, Şırnak, Siirt)
0,82885
134
6. SONUÇ
Bu çalışmada bakım ve rehabilitasyon hizmeti sunan kuruluşların kalite puanlamasına ilişkin bir
yöntem önerilmiştir. Kalite puanlarının hesaplanmasında eşit taraflar arasında ayrım gözetilmemesi sağlanarak
subjektif değerlendirme alanı mümkün olduğunca daraltılmaya çalışılmıştır. Kuruluşlara yapılacak ödemeler,
kuruluş kalite puanı ile ilişkilendirilerek kaynakların daha rasyonel kullanılması amaçlanmıştır. Diğer taraftan
ödemeler bölgesel fiyat ve maliyet farklılıkları dikkate alınarak farklılaştırılmıştır. Veri eksikliği nedeniyle
uygulama yapılamamıştır.
135
BİLİRİ 32: BHKS DEĞERLENDİRME YAZILIM UYGULAMALARI
Şüheda AKSOY-Fzt.[1]
[1]
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Kalite Geliştirme Dairesi,ANKARA,[email protected]
ÖZET
Bakım Hizmetleri Kalite Standartları değerlendirmelerinden elde edilen verilerin kayıt altına alınıp
güvenli şekilde depolanması ve raporlanması amacıyla Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Bilgi İşlem Dairesi
Başkanlığı tarafından BHKS Yazılımı yapılmıştır. Hazırlanan yazılım Ankara Alanda Uygulama ve
Değerlendirme II çalışmasında etkin şekilde kullanılmıştır. İşgücü, zaman, verilen güvenli depolanması ve
raporlanması için iyi bir uygulama örneği olmuştur. Yazılımın daha da geliştirilerek uygulanmasında yarar
vardır.
ASPB Department of Information has been established new software program to record and report of
output of BHKS assesment. This software program has been used in Ankara for pilot program to test
efficiency of manpower and time. While output of this program satisfactorily it is still needed to improvement.
AnahtarKelimeler: BHKS, yazılım, işgücü, zaman, verilerin güvenli depolanması ve raporlanması
GİRİŞ
Bakım Hizmetleri Kalite Standartları
Bakım Hizmetleri Kalite Standartları (BHKS) Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının bakım ihtiyacı
olan bireylere sunulan süreli ve sürekli bakım hizmetlerinin kaliteli, sürdürülebilir, izlenebilir ve ölçülebilir
olmak esaslarına dayanarak hizmet alan ve hizmet verenin güvenliği ve koşulsuz memnuniyeti ile hizmet
alanın mahremiyetini, saygınlığını ve onurunu korumayı ön plana çıkarmak amacıyla uygulamaya koyduğu
bakım hizmetine ilişkin standartlardan oluşmaktadır. BHKS Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Engelli ve
Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğüne bağlı bulunan resmi huzurevleri, gerçek kişilere ait huzurevleri, resmi
bakımevleri, özel bakım merkezleri, resmi huzurevleri ve yaşlı bakım merkezleri, vakıf ve derneklere bağlı
huzurevleri, azınlıklara bağlı huzurevleri, yerel yönetimlere ait huzurevleri, kamu kurum ve kuruluşlarına ait
huzurevlerinde bakım alanında yol gösterici bir rehber olması amacıyla hazırlanarak geliştirilmiştir. 81 ilde
bulunan ASP İl Müdürlükleri ve bağlı resmi merkezlerde görev yapan BHKS Değerlendiricileri tarafından
ziyaret edilen merkezler Bakım Hizmetleri Kalite Standartlarınca değerlendirilmekte ve değerlendirilen
merkeze ait veriler toplanmaktadır.
136
BHKS çalışması geliştirilirken Değerlendiricilerin elde ettiği verilerin on-line olarak kayıt altına
alınarak güvenli bir şekilde depolanması ve raporlanması amaçlanmış ve bu düşünce ile Bakanlığımız Bilgi
İşlem Dairesi Başkanlığınca hazırlanıp geliştirilerek BHKS Yazılımı oluşturulmuştur. 26 Haziran 2013
tarihinde yazılım çalışmalarına başlanmış olup ilk denemesi 24-28 Şubat 2014 tarihinde İstanbul' da yapılan ve
112 merkezin ziyaret edildiği BHKS Alanda Uygulama ve Değerlendirme I çalışmasında
ilk defa
kullanılmıştır. ISS application pool birden fazla kişinin on-line veri kaydı yapmasını desteklemediği için 105
değerlendiriciden sadece 3 değerlendirici merkezden geldikten sonra konaklama yapılan yerde verilerini
sisteme kayıt edebilmiştir. 103 değerlendirici ise BHKS kitapçığı üzerine verileri kaydederek gözden geçirme
grubuna teslim etmiştir. Gözden geçirme grubunda toplanan veriler tekrar gözden geçirilerek rapor haline
getirilmiştir. Kayıt yapılan kitapçıklar Bakanlığımıza getirilerek arşivlenmiştir.
Değerlendirici Veri Elde Veri
Sayısı
Değerlendirmenin 105
Etmede
Verilerin
Verilerin
Kaydetmede Raporlamasını Rapor
Kullanılan Kullanılan
Yapan
Kişi Haline
Zaman
Zaman
Sayısı
Getirilmesi
10 Saat
3 Saat
3
3 Saat
10 Saat
3 Saat
3
3 Saat
5 Saat
3 Saat
3
3 Saat
1. Günü
2. Günü
3. Günü
Tablo 1- İstanbul BHKS Alanda Uygulama ve Değerlendirme I Çalışmasının Zaman Ve İş Gücü
Tablosu
İstanbul'da yapılan çalışma sonrası yazılım kullanımında karşılaşılan sorunlara çözüm bulunmuştur.
On-line bütün değerlendiricilerin veri girişi yapması desteklenerek 14-16 Haziran 2014 tarihinde Ankara' da
48 merkezin değerlendirilmesinde yazılım sorunsuz şekilde kullanılmıştır. Her değerlendiriciye verilen online
kullanıcı adı ve şifre ile veriler kayıt altına alınmış ve verilerin raporlama işlemi yapılmıştır.
137
BHKS YAZILIMI
İşgücü, Zaman, Verilerin Depolanması ve Raporlanması
"BHKS Alanda Uygulama Ve Değerlendirme I" çalışmasında Tablo-1' de görüldüğü üzere verilerin
kayıt altına alınması için değerlendiricilerden daha fazla iş gücü ve zaman harcaması istenmiştir. Ayrıca elde
edilen verilerin raporlanması için de işgücüne ihtiyaç duyulmuştur. "BHKS Alanda Uygulama ve
Değerlendirme II" çalışmasında veri girişinin değerlendirme esnasında on-line yapılması iş gücü ve zaman
kaybını önlemiştir. Bunun yanında elde edilen veriler güvenli bir şekilde sisteme kayıt edilmiş ve raporlanır
hale gelmiştir.
SONUÇ
Alanda yapılan iki uygulama örneği karşılaştırıldığında , BHKS yazılımı iş gücü, zaman, verilerin
güvenli olarak depolanması ve raporlanması parametreleri değerlendirildiğinde olumlu sonuçlar elde
edilmiştir.
KAYNAKLAR
1. Ankara,
Aile
ve
Sosyal
Politikalar
appext.aile.gov.tr/Bhks/Login
138
Bakanlığı
Bilgi
İşlem
Dairesi
Başkanlığı,
BİLDİRİ 33: KİMLİK TANIMLAMA SAATİ****
Yadigar EKERBİÇER
[1],
Hatice GÜMÜŞ
[2],
Ebru ÇINAR [3]
[1]
Kur. Müd -Kadın Konukevi, Sakarya, [email protected]
[2]
Hemşire- İl Müdürlüğü, Sakarya, [email protected]
[3]
Psikolog -Arifiye Rehabilitasyon Merkezi, Sakarya,[email protected]
ÖZET
Ülkemiz genelinde engelli profili incelediğinde birçok engel çeşidinin bulunduğu görülmektedir.
Fiziksel, zihinsel, ruhsal engellilik bunlardan birkaçıdır. Bu engel gruplarından %29.2 ile en çok görülen
engel grubu zihinsel engelliliktir. (TÜİK,2010) Zihinsel engelli bireyler diğer engelli bireyler gibi günlük
yaşamın her aşamasında birçok sorunla karşılaşmaktadır. Bu sorunların en önemlilerinden biri sosyal yaşama
katılmalarının zor olmasıdır.
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı' na bağlı bakım ve rehabilitasyon merkezlerinde, hafif zihinsel
engelli bireylerin sosyal yaşama aktif olarak katılabilmeleri ; özgüvenlerinin arttırılması ve kaliteli zaman
geçirmelerini sağlanması amacıyla refakatli/ refakatsiz kuruluştan dışarı çıkmaları desteklenmektedir. Ancak
hafif düzeyde zihinsel engelli bireylerin, kuruluştan refakatsiz olarak dışarı çıktıklarında karşılaşabilecekleri
çeşitli riskler bulunmaktadır. Başlarına gelebilecek her türlü kötü olay ya da durumlar (trafik kazası,
kaybolma, kriz, doğal afetler vb.) karşısında engellilerin kollarına takacakları bir kimlik tanıtıcı saat ile
kendilerini dışarıdaki insanlara tanıtabilmeleri, böylece başlarına gelebilecek tehlikeleri minimize etmek, bu
tarz olaylarla karşılaştıklarında ise kuruluşla daha hızlı iletişime geçilerek gerekli müdahalelerin ivedilikle
yapılması amaçlanmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Engelli, zihinsel, kimlik, saat
ABSTRACT
When examining the disabled profile is seen throughout our country where many obstacles kind .
Physical, mental, mental disability are some of them . This group, with 29.2 % of the most common barriers to
mental disability groups. (TSI , 2010)People with intellectual disabilities are faced with many questions at
every stage of daily life , like other disabled people . One of the most important problems of participation in
social life is difficult.
139
Ministry of Family and Social Policies ' s due care and rehabilitation centers, social, mild intellectual
disabilities to participate actively ; to increase their self-esteem and quality time to spend in order to ensure
Accompanied / unaccompanied organizations have come out are supported. However, mild intellectual
disabilities , the organization may face when they go out unaccompanied There are various risks. Bad events
or circumstances whatever is in their heads ( traffic accident, loss, crisis , natural disasters , etc . ) And across
time an identifier will attach to the arms of people with disabilities can introduce themselves out to the people ,
so as to minimize the dangers that can happen to them , but when they encounter this kind of event
organization more passing urgently required intervention is aimed to speed communication.
Key Words: disabled, mental, identity, time
ZİHİNSEL ENGELLİLİK
Hafif Derecede Zihinsel Engellilik
Zihinsel engellilik;" genel zihinsel işlevlerde önemli ölçüde ortalamanın gerisinde ve buna bağlı olarak
uyumsal işlevlerde önemli engelleri bulunma durumu" olarak tanımlanmaktadır. ( APA,1994) Zeka geriliği,
DSM-IV' te hafif, orta, ağır ve çok ağır olmak üzere dört gruba ayrılmıştır. Zeka geriliğinin %90' ını "hafif
derecede zeka geriliği" oluşturmaktadır.
Hafif derecede zihinsel engelliler öz bakım becerilerini öğrenebilir, kendi bakımlarını yapabilirler
ancak zaman zaman bazı sağlık kurallarının hatırlatılmasına gereksinim duyabilirler.Yaşadıkları kentte
kolaylıkla bir yerden diğer bir yere gidebilirler. Kendi hayatlarını kazanabilecek karmaşık beceri
gerektirmeyen işlerde çalışabilirler, yetişkinlikte kısmen ya da tamamıyla yaşamlarını sürdürebilecek iş
becerisi edinebilirler. (zihinselengellilervakfi.org, 2011)
KİMLİK TANIMLAMA SAATİ
Kimlik Tanımlama Saati Nedir?
Refakatsiz olarak (tek başlarına) dışarı çıkan hafif düzeydeki zihinsel engelli bireylerin zaman zaman
kaybolmaları, kendilerini ifade edememeleri, iletişim bilgilerini verememeleri kuruluşa geri dönüş sürecini
uzatmaktadır. Bu süre zarfında engellilerin fiziksel ihtiyaçlarının yanı sıra barınma ihtiyaçlarını
karşılayamamaları başkaları tarafından zarar görme riskini artırmaktadır. Bu amaçla Engelli ve Yaşlı
Hizmetleri Genel Müdürlüğünce hazırlanmış olan BHKS Kitabının Bakımevi bölümünde yer alan 01572
140
maddesinde yer alan "Hizmet alanın kendini ifade etmesine yardımcı olacak tekniklerden yararlandırılmalıdır."
ifadesinden yola çıkılmıştır. Engellilerin her zaman yanında bulunduracağı, kendisinin kimlik ve iletişim
bilgilerini içerecek bir nesneye ihtiyaç duymaları sebebiyle içinde adı-soyadı ve iletişim bilgilerinin geçtiği bir
saat zihnimizde tasarlanmıştır. "Kimlik Tanımlama Saati" adını verdiğimiz bu saati bulabilmek için internet
üzerinden bir araştırma yapılmış ve içinden lazer yazılarıyla istenilen bilgilerin geçtiği bir saat bulunmuştur.
Saat firmasının yetkilileri ile iletişime geçilerek, istenilen saatler ve içine yazı yazabilen kalem temin edilerek
engellilerin iletişim bilgileri saate yazılmıştır.
Kimlik Tanımlama Saati ile engelli birey kendisini ifade edemese bile dikkat çekici olan bu saatle
kimlik ve iletişim bilgilerine ulaşılarak engelli hakkında bilgi edinilmesi sağlanacaktır. Kimlik Tanımlama
Saati adını verdiğimiz bu saatin kullanılmaya başlanması ile bahsedilen risklerin en aza indirgenmesi ve
engellilerin mağdur edilmemesi hedeflenmektedir.
2.1 Niçin Kimlik Tanımlama Saati?
Çalışmamızda örneklem grubu olarak
Arifiye Zihinsel Engelliler Bakım ve Rehabilitasyon
Merkezi'nde hafif zihinsel engelli bireyler seçilmiştir. Arifiye Yetişkin Zihinsel Engelliler Bakım ve
Rehabilitasyon Merkezi, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı' na bağlı, on sekiz yaş üstü zihinsel engelli erkek
bireylere hizmet veren yatılı bir kuruluştur. Bu kuruluşta kalan hafif ve orta düzeyde zeka geriliği bulunan 25
141
erkek zihinsel engelli ile “En çok ne takmaktan hoşlanırsınız?” gibi açık uçlu bir soruyu içeren bir anket
çalışması yapılmıştır. Engellilerin %44’ ü en çok saat takmaktan hoşlanacaklarını belirtirken % 28 bu soruya
cevap vermek istememiş, %28’ i ise gözlük, yüzük, bileklik vb. cevaplar vermiştir.Aşağıda bu oranlar tablo
şeklinde verilmiştir:
Engellilerin anket çalışması sonucunda takmaktan en çok hoşlanacakları nesnenin “saat” olması tercih
sebebinde birinci önceliği oluşturmuştur.
Saat dışında genelde hastanelerde kullanılan hasta tanıtım
bileklerinin kullanılması engelliler açısından stigma( etiketleme) riski taşıdığından onların damgalanmasına,
toplumdan tecrit edilmelerine ve bunların da engelliler üzerinde sosyal ve ruhsal anlamda olumsuz sonuçlara
yol açacağı düşünülmüştür. (termbank.net,2012)
Anket çalışması sonucunda saat sonucunun çıkmasıyla, kuruluşta kalan hafif derecede zeka geriliği
olan 5 birey seçilmiştir. Engellilerin ad-soyad ve kuruluşun telefon bilgileri saate yazılarak engellilerin
kollarına takılmış, nasıl kullanacakları anlatılmış, model olma yöntemi kullanılarak ve kısa süreli bu çalışma
sonunda refakatsiz olarak dışarıya çıkmalarına izin verilmiştir. Uzaktan gözetim yoluyla engellilerin saati nasıl
kullandıkları gözlemlenmiştir. Engellilerden birinin dışarıda yönünü karıştırdığı, kaybolduğu ve saati
göstererek başkalarından yardım istediği ve bu sayede kuruluşun telefonuna ulaşılarak kuruluşa getirilmesinin
sağlandığı görülmüştür. Diğerlerinde ise sorun yaşanmadığı tespit edilmiştir.
142
SONUÇ
Bu çalışma sonucunda Kimlik Tanımlama Saati ile zihinsel engellilerin dışarıda kendilerini rahatça
tanıtabildikleri, benlik saygılarının ve kendine güvenlerinin yükseldiği, risk durumlarında kuruluşumuzla
iletişime geçilerek geri dönüşlerin daha çabuk gerçekleştiği gözlenmiştir. Bu çalışmanın ileriki zamanlarda
ruhsal engelliler, işitme
engelliler ve ileri düzeyde olmayan demans, alzeimer hastalığı olan yaşlılarda
kullanılabileceği ve ülke geneline yaygınlaştırılabileceği düşünülmektedir.
KAYNAKLAR
1. http://www.tuik.gov.tr/
2. http://www.zihinselengellilervakfi.org/
3. Morris, Charles (2002) Psikolojiyi Anlamak, (Çev. Belgin Ayvaşık, Melike Sayıl) Türk Psikologlar
Derneği Yayınları, Ankara, sayfa: 324
4. BHKS El Kitabı, Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara, sayfa:40
5. American Psychological Association (APA), (1994),Diagnostic and statistical manual of mental
disorders (4th ed.), Washington, DC: American Psychiatric Press
143
BİLDİRİ 34: BAKIM HİZMETLERİ KALİTE STANDARDI(BHKS) DEĞERLENDİRME VE
DEĞERLENDİRİCİ REHBERİ
Yaşar KOCAOĞLU[1]
[1]
Araştırmacı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü
ÖZET
Bakıma ihtiyaç duyan kişi; engellilik sınıflandırmasına göre ağır engelli olduğu belgelendirilenlerden;
günlük hayatın alışılmış, tekrar eden gereklerini önemli ölçüde yerine getirememesi nedeniyle hayatını
başkasının yardımı ve bakımı olmadan devam ettiremeyecek durumda olan kişidir. Bakım hizmetleri; bakıma
muhtaç kişiye evde veya kuruluşta sunulan profesyonel destek hizmetleridir. Bakım hizmetlerinde öncelikli
hedef, bakıma muhtaç bireyin ailesinin yanında sosyal çevresinden koparılmadan bakılması ve ailenin bu
bakım hizmetleri konusunda maddi ve manevi olarak desteklenmesidir.
Bakım hizmetlerinden yararlananların ihtiyaçlarının tespiti, hizmet verenler ve hizmet alanlarla birlikte
katılımcı bir yaklaşımla hazırlanan“Bakım Hizmet Kalite Standartları” (BHKS); bakıma ihtiyaç duyan kişilere
verilen hizmetlerin uluslararası norm ve standartlara uygun olarak geliştirilmesi, kayıt altına alınması,
tanımlanabilmesi ve bakım hizmetlerinden yararlananların ihtiyaçlarının tespiti esasına dayanmaktadır.
Hazırlanan BHKS ’nin herhangi bir aksamaya yol açmadan verimli ve eksiksiz olarak uygulanabilmesi
için “Bakım Hizmetleri Kalite Standardı (BHKS) Değerlendirme ve Değerlendirici Rehberi” hazırlanmıştır.
Bu rehber değerlendiricilere ve değerlendirilmesi yapılacak kuruluş yöneticisi ve diğer görevlilere yol gösterici
olacaktır.
Anahtar Kelime; Bakım hizmeti standardı, rehberlik, kalite, etik
ABSTRACT
People in need of care; those certified to be severely disabled by the disability classification; The usual
daily life, because of the repeated inability to significantly instead should not continue life without someone
else's help and care situation is the person.
Care services; person in need of care at home or professional support services are offered in institutions.
Primary goal of care is to look around without breaking the social side of the family members in need of care
and family support services that care about the material and the spiritual.
144
Care identify the needs of those who use the services, service providers and service areas together with
the participants prepared an approach "Maintain Quality Standards" (BHKS); international standards of
services provided to people in need of maintenance and improvement of standards, to record, to identify the
needs of the beneficiaries of care and is based on the determination.
Prepared BHKS's efficient without causing any disruption to implement and complete "Maintenance
Service Quality Standard (BHKS) Evaluation and Assessor Guide" was prepared. These guidelines will be
evaluators and evaluation organizations and road manager will be a pointer to other officials.
KeyWords: Standards of long term care, guidance, quality, ethics
1. Bakım Hizmetlerinin Amacı
 Sosyal bakım hizmetlerine ihtiyacı olan bireylerin; kaliteli yaşam imkânlarına ulaşmayı desteklemek
veya sağlamak, kendine yetebilecek düzeye gelmelerine yardımcı olmak, problem çözme kapasitelerini
geliştirmelerine yardımcı olmak, kişisel ve öz bakım ihtiyaçlarının karşılanmasına destek olmak veya
bu ihtiyaçları sağlamak, sosyal ihtiyaçlarının giderilmesine katkıda bulunmak, onları desteklemek veya
bu ihtiyaçları gidermek ve hizmet sunanların gelişimini desteklemektir.
2. Bakım Hizmeti Kalite Standardı (BHKS) Değerlendirme Ekibinin Oluşturulması
 Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ve İl Müdürlüklerinde görev yapan ve belirli bir etkinlik ve hizmet
içi eğitime katılan meslek elamanları BHKS değerlendirici konumuna geçebilirler. BHKS
değerlendiricileri kendi il sınırlarında yapılacak değerlendirmelerde görev alamazlar. Ancak, BHKS
değerlendirici adayları kendi il sınırlarında yapılacak değerlendirmelere ve etkinliklerde görev
alabilirler.
 BHKS değerlendirme ekiplerinde farklı meslek grubundan oluşan değerlendirici ekibinin sayısı
değerlendirme yapılacak kurum/kuruluşun büyüklüğüne göre bir kişisi ekip sorumlusu olacak biçimde
3-5 arasında değişir.
 BHKS değerlendirme gün sayısı kurum/kuruluşun büyüklüğü ve değerlendirilecek bölüm/standart sayısına göre 2- 5 gün arasında değişebilir.
 BHKS değerlendirme ekiplerinde en fazla 2 değerlendirici adayı da yer alabilir.
145
3. BHKS Değerlendiricilerinin Uyması Gereken Başlıca Temel Kurallar
 BHKS değerlendirme sürecinde, yeni bilgi ve belgelerin aktarımı söz konusu olabileceğinden
değerlendiriciler değerlendirme dönemi süresince her gün sürekli olarak güncellenmiş olan epostalarını kontrol etmeli ve değerlendirme süreci ile ilgili talep, soru, sorun, görüş ve önerileri
Bakanlık yetkilileri ile iletişime geçerek değerlendirmelidirler.
 Değerlendiricilere Bakanlıkça verilecek olan "Değerlendirici Kimlik Kartı" değerlendirme süresince
takılı olmalıdır.
 BHKS ekip sorumlusu değerlendirme planını ve iş bölümünü değerlendirme öncesinde ekip üyeleri ile
iletişime geçilerek oluşturulmalı ve BHKS ekip sorumlusu değerlendirmede kullanılacak olan
dokümanlar Bakanlık Web sayfasından indirilerek ve kuruma özgü değişiklikleri yapılarak kullanıma
hazır hale getirilmelidir.
 BHKS ekip üyeleri değerlendirme öncesinde ilgili kuruluşun web sitesini inceleyerek kurum/ kuruluş
hakkında ön bilgi edinmelidir.
 Değerlendirmeler; soru sorma, gözlem ve kayıt inceleme yöntemi ile yapılmalıdır.
 BHKS ekip üyeleri, ilgili mevzuatta belirtilen görevine uygun bir kıyafet giymelidir.
 BHKS değerlendirme çalışmalarının 08.00 - 17.00 saatleri arasında tamamlanmasına özen
gösterilmelidir.
 Açılış toplantısı, Bakanlıkça hazırlanan sunum üzerinden ve sunuma ilişkin verilen doküman dikkate
alınarak gerçekleştirilmeli ve yeterli bilgi aktarımı yapılmalıdır.
 BHKS ekip üyeleri arasında iletişimin sağlıklı kurulmasına özen gösterilmeli, ekip içinde
yaşanabilecek olası iletişim sorunları kuruluşa hissettirilmemelidir.
 BHKS ekip üyeleri birbirlerine ve kuruluş çalışanlarına; saygı kuralları çerçevesinde uygun bir dille
hitap etmelidir.
 Değerlendirme sürecinde herhangi bir hizmete ilişkin ticari firma veya marka adı telaffuz
edilmemelidir.
 Değerlendirmeler, BHKS kitapçığı kapsamında gerçekleştirilmeli, BHKS 'nin ilgili bölüm/standartları
dışında çalışanlara ve görevlilere soru sorulmamalı ve bilgi talep edilmemelidir.
 Değerlendirme esnasında BHKS ekip üyeleri bir arada olmalı ve farklı yerlerde ayrı ayrı bireysel
değerlendirme yapmamalıdır.
 Değerlendirme esnasında kuruluşta kalan sakinlerin ve çalışanların güvenliğini riske atacak ve işlerin
146
akışını aksatacak durum ve uygulamalardan kaçınılmalıdır.
 Değerlendiriciler, değerlendirdikleri kuruluşla başka kuruluşlar ile (kendi kurumları dahil) kıyaslayıcı
ifadeler kullanmamalıdır.
 Değerlendirme sürecinde çalışanlara, kurumun başarı düzeyine ilişkin yorumlar yapılmamalıdır.
 Değerlendiriciler (ekip sorumlusu), değerlendirme sonuçlarını sisteme girerken belirlenen standartlar
için açık ve anlaşılabilir bir dille açıklama yazmalıdır.
 Değerlendirme tamamlandığında kuruluş yönetimi ile "Kapanış Toplantısı" yapılmalıdır.
4. Bakım Hizmeti Veren Kuruluşun Değerlendirme Öncesi Bilgilendirilmesi
 Kuruluş değerlendirme günleri önceden bildirilerek, değerlendiricilerin kullanacağı bir mekân
(çalışma odası) oluşturmaları ve bilgi alınmak amacıyla her birimden yetkili personelin bulunması
istenecektir.
 Değerlendirmeler sırasında değerlendiricilere kuruluş BHKS sorumlusunun eşlik etmesi ve
değerlendirme ekibinin istediği doküman, bilgi, belge ve kayıtların ibraz edilmesi gerekmektedir.
 Değerlendirme ekibi, kuruluşun çalışma alanlarının tümüne girişleri sağlanacak ve gerekli ise uygun
ekipman sağlanması ve BHKS kapsamındaki sorularına cevap vermeleri ve gözlem yapmalarına
imkân tanımaları istenecektir.
 Değerlendirme sırasında verilen molaların değerlendiricilerin kararı doğrultusunda olması, istedikleri
taktirde öğlen yemeğinin kuruluş yemekhanesinde ikram edilebileceği ve değerlendirme ekibine
kuruluş tarafından hediye teklif edilmemesi gerekmektedir.
5. Bakım Hizmeti Veren Kuruluş Yönetiminin Uyması Gereken Kurallar
 Değerlendirmenin yapılacağı günün 08.00 - 17.00 saatleri arasında değerlendirme ekibinin kullanımı
amacı ile internet erişimi olan bir bilgisayar ve yazıcı bulunan bir oda tahsis edilmelidir.
 Açılış ve kapanış toplantılarının etkili ve verimli bir biçimde yapılması için gerekli olan bütün
imkânlar oluşturulmalıdır.
 Değerlendirme sürecinde, özel kıyafet giyilen, koruyucu ekipman kullanılan uygulama alanlarına
girişte değerlendirme ekibi için özel kıyafet ve koruyucu ekipman temin edilmesi de dahil olmak üzere
ekibinin istedikleri uygulama alanlarına uygun temsilci / ler ile birlikte girişleri sağlanmalıdır.
 Kuruluş çalışanları, değerlendirme ekibinin standartlar ve değerlendirme süreci ile ilgili sorularına tam
147
ve eksiksiz olarak cevap vermeli ve istenilen bilgi, belge, doküman ve kayıtları ibraz edilmelidir.
 Değerlendirme sırasında verilen molalar ekip sorumlusunun kararı doğrultusunda verilmeli,
değerlendirme ekibine istekleri halinde öğle yemeği kuruluş yemek hanesinde ikram edilmeli ve
hediye teklif edilmemelidir.
 Değerlendirme sonucu hakkında bilgilendirme İl Müdürlüğü ve Bakanlık tarafından yapılacağından,
sonuçlar hakkında ayrıca detaylı bilgi talep edilmemelidir.
 Kuruluşlar, değerlendirme sonrası 3 gün içerisinde BHKS yazılım sistemi http://www.eyh.gov.tr
üzerinden daha önce kendilerine verilen şifre ve kullanıcı adı ile giriş yapmak suretiyle değerlendirme
sürecine ilişkin değerlendirme anketini doldurmalıdırlar.
6. BHKS Değerlendiricilerinin Uyması Gereken Başlıca Temel Etik Kurallar
 Her zaman temel insani davranışlar ve yüksek etik standartları izlemeli, kamu yararı doğrultusunda
halkın devlete ve kamu görevlilerine olan güvenini artırmaya dönük olmalı ve kamu kaynaklarını elde
ederken ve kullanırken, dışarıdan mal ve hizmet satın alırken genel hukuk kurallarına ilgili mevzuata,
etik ilke ve değerlere uygun davranılmalıdır.
 Meslektaşlarına ve hizmetten yararlananlara içten saygı göstermeli, tarafsız, adil ve hukuki standartlar
çerçevesinde davranmalı, meslektaşlarının ve hizmetten yararlananların görüşleri dikkate alınmalı ve
karar alma sürecine onların da katılması sağlanmalıdır.
 Meslektaşlarının yaptıkları başarılı çalışmalar ve örnek uygulamalar takdir edilmeli ve duyurulmalı,
kamu görevi ve kaynakları kişisel çıkar için kullanılmamalı, akraba, eş-dost ve yakınlarına kamu
hizmetlerinden ayrıcalıklı olarak yararlandırılmamalıdır.
 Davranış ve kararlarından doğacak olumlu veya olumsuz sonuçların sorumluluğu üstlenilmelidir.
 Mal bildirimine ilişkin temel yasal ve etik ilke ve kurallara titizlikle uyulmalıdır.
 Kamu görevinin dışında mevzuatça uygun bulunmayan ikinci bir işte çalışmamalı ve görev yapılan
kurumla bağlantısı olan özel veya tüzel kişilerle özel iş ilişkisi içine girilmemelidir.
 Görev yapılan kurumla iş, hizmet veya çıkar ilişkisi içinde bulunanlardan hediye alınmamalı, sunulan,
burs, seyahat, ücretsiz konaklama ve özel öneme haiz imkânlardan uzak durulmalıdır.
 Özel işlerin mesai saatleri içerisinde yapılmasından kaçınılmalıdır.
 Etik değerlere uygun örnek davranışlar gösterilmesine çaba sarf edilmeli ve davranışları etik ilkelere
uymayan diğer kamu çalışanları uyarılmalı, sonuç alınamaz ise durum yetkili mercilere bildirilmelidir.
148
7. Bakım Hizmetleri Temel Etik İlkeleri
 Bakım hizmeti alan bireylerin değer ve onuruna saygı gösterilmesi sağlamalıdır.
 Bakım hizmet verenler, insanın temel ihtiyaçlarının karşılanması ve sorunların çözümlenmesi ile
ilgilenir. Anılan ihtiyaçların giderilmesi ve sorunların giderilmesinin insanlar açısından temel bir insan
hakkı olduğu ilkesi ile hareket etmelidir.
 Bakım hizmeti veren kişiler, bakım hizmeti alan hiçbir kişiye bedensel ve ruhsal olarak yapamayacağı
bir görev vermemelidir.
 Bakım hizmeti alan bireylerin, kendi bedensel ve ruhsal yapılarına uyumlu bir mekânda yaşama
haklarının olduğu unutulmamalıdır.
 Bakım hizmeti alan her birey, bulunduğu ortamda özel ve aile yaşamına, konutuna ve haberleşmesine
saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir.
 Bakım hizmeti alan her birey, kendisi hakkında toplanmış olan bilgilere erişme ve bu bilgilerde
düzeltme yaptırma hakkına sahiptir.
 Bakım hizmeti alan her bireylerin bakım merkezlerinde uymaları gereken ve haklarının korunması ile
ilgili olan kurallara uyulması, bağımsız bir makam tarafından denetlenmelidir.
 Bakım merkezlerinde ya da kendi konutunda yaşayan bakım ihtiyacı olan bireyler sürekli olarak yasal
hakları konusunda bilgilendirilme hakkına sahiptir.
 Bakım hizmeti alan her birey imkânlar ölçüsünde; çalışma ve serbestçe seçilmiş veya kabul edilmiş bir
işyerinde ya da uygun bir mekânda mesleğini ifa etme hakkına sahiptir.
 Bakım hizmeti personeli, bakım hizmeti alan bireylerin bakım merkezleri ve konutlarında,
bağımsızlıklarını, toplumsal ve mesleki hayatla bütünleştirilmelerini ve toplum hayatına tam
katılmalarını sağlamaya yönelik tedbirlerden yararlanma hakkını tanımalıdır.
 Bakım hizmeti alan bütün bireyler, kendileri ile ilgili bilgilere ulaşabilme hakkına sahiptir.
 Bakım hizmeti alan bütün bireyler, ulusal yasalar ve uygulamalara göre haksız işlemlere karşı
korunma hakkına sahiptir.
 Bakım hizmeti alan bütün bireyler, günlük hayatı ile ilgili olarak ulusal yasalar ve usulüne göre
imzalanarak yürürlüğe giren uluslararası sözleşmelerde belirtilen şartlar çerçevesinde kendilerinin özel
olarak ihtiyaç duyduğu sağlık, eğitim, adalet ve güvenlik hizmetlerinden yararlanma hakkına sahiptir.
 Bakım hizmeti alan bütün bireyler, işlerinin ülke kurumları ve organları tarafından tarafsız ve adil bir
149
şekilde ve makul bir süre içinde görülmesini isteme hakkına sahiptir.
 Bakım hizmeti alan bütün bireyler imkânları ölçüsünde serbestçe hareket etmek ve ikamet yerine ve
bakım merkezine rahatlıkla ulaşma hakkına sahiptir.
 Ulusal mevzuatımız tarafından teminat altına alınmış olan hak ve özgürlükler ihlal edildiğinde bakım
hizmeti alan bireyler, yaşadıkları sürece belirtilen şartlara uygun olarak bir mahkemede etkili bir
hukuki yola başvurma hakkına sahiptir.
 Bakım hizmeti alan bütün bireyler bakımlarına ilişkin olarak oluşturulan hakların ve özgürlüklerin
kullanılmasına getirilecek her türlü sınırlandırma, mevzuatlarda açıkça öngörülmeli ve bu hak ve
özgürlüklerin özüne saygı göstermelidir. Sınırlandırmalar sadece gerekli olmaları ve ulusal mevzuatta
kabul edilen kamu yararı amaçlarına veya başkalarının hak ve özgürlüklerini koruma ihtiyaçlarına
gerçekten hizmet etmeleri şartı ile uygulanabilmelidir.
150
151

Bakım Hizmetleri ve Kalite Standartları Alanda Uygulama ve

Transkript

Benzer belgeler

Flyer auf türkisch

15 Dakikalığına bir Engelliyi Anlamak

Söz hakkı - Crabbehoff

Sağlık ve sosyal bakım profesyonellerini kim düzenlemektedir?

1.1 Kalitenin Öncüleri - Endüstri Mühendisliği Bölümü

TAPU VE KADASTRO GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SÖZLEŞMELİ