03-05 BASYAZI:Layout 1

EHEC’İN KAYNAĞI
NİHAYET BULUNDU / S.10
DOĞASINDA
FAYDA VAR / S.50
BRONZLAŞAYIM
KÜBA / S.68
DERKEN / S.60
ETÜDERGİ
ETÜDER’İN YAYIN ORGANIDIR
YENİ UFUKLAR:
ÇEKİRDEKTEN
GELEN SAĞLIK
ETÜDERDEN:
TATSAM GIDA
NEVZAT YEMEN
MARKA:
KURUYEMİŞİN
LİDERİ TADIM
SAYI : 11 NİSAN - MAYIS - HAZİRAN 2011
EDİTORYAL
Gıda fiyatları
yükseliyor
MELİH ŞAHİNÖZ
ETÜDER Yönetim Kurulu Başkanı
G
ıdafiyatlarındakiyükselişsürüyor.Geçenyılaoranla
yüzde40’ayaklaşanfiyatartışları,uzmanlarabakılırsabir
süredahayüksekseyredecek.Çünküüretimartsabile
henüzstokyapılabilecekdüzeydeüretim
gerçekleştirilemiyor.Bununanlamıisemilyonlarcainsanındaha
açlıktehdidialtınagiriyorolması…Uluslararasıyardımörgütü
Oxfam,geçtiğimizaytemelgıdamaddelerininfiyatlarının20yıl
içindeikikatındanfazlaartabileceğiuyarısındabulunmuştu.
BenzerşekildeEkonomikKalkınmaveİşbirliğiÖrgütü(OECD)
ileBirleşmişMilletlerGıdaveTarımÖrgütü’nün(FAO)açıkladığı
“2011-2020GıdaGörünümRaporu”dagıdafiyatlarındaki
yükselişingelecek20yıldadadevamedeceğineişaretediyor.
Raporagöregıdafiyatlarıveemtiapiyasasındakiçalkantılarartık
hayatımızınbirparçasıolmuşdurumdavegelecekonyıldareel
hububatfiyatları2001-2010ilekıyaslandığındayüzde20,etfiyatları
iseaynıdönemekıyaslayüzde30dahayüksekseyredecek.Gıda
fiyatlarındakibuartış,açlıkgibiinsaniendişelerinyanısıragıda
güvenliğiveekonomikistikraraçısındandaendişeyenedenoluyor.
Karamsarbirgirişyaptığımızınfarkındayızancakbukonuile
yakındanalakalıolduğunainandığımızvebusayımızda,yerimiz
elverdiğinceanlatmayaçalıştığımızbirbaşlıkdahavar.Gıda
depolarınındurumu…Yakındanbildiğimizüzerebirgıdadeposu
kurmak,dörtduvariçindegıdalarıistiflemektençokfarklıbiranlam
taşıyor.Yerseçimindenbaşlayarakdoğrufinansmanıkullanmak,
doğrumimariprojeleriyinedoğrualtyapıprojeleriilebirlikteinşa
etmek,doğruyönetimsistemleriniuygulamak,doğruekipmanve
insangücünüçalıştırmakgibipekçokaltbaşlığıbulunan“gıda
deposunasılkurulmalı”sorusununyanıtı,yüksekbaşlangıçve
işletmemaliyetlerinedeniylehepimizingündemindeüstsıralarda
yeralıyor.
BuanlamdaETÜDERGİ’ninbusayısında,DOSYAKONUSU
olarak,gıdadepolarınınnasılkurulmasıgerektiğineodaklanmaya
çalıştık.ETÜDERDENdisiplinbaşlığımızdaise“Gülümseten
Tatlar”ınyaratıcısı,TatsanGıda’nınsahibiNevzatYemenile
gerçekleştirdiğimizkeyiflisohbetiokuyabilirsiniz.NevzatYemen,
ETÜDER’ebüyükkatkılarıolandeneyimlibirişinsanıveunlu
mamullersektöründeki30yıllıktecrübesi,koşulsuzmüşteri
memnuniyetiilkesiyleevdışıtüketimkanallarınahizmetvermeye
devamediyor.
SÖYLEŞİsayfalarımızdaisebirritimustasıilebirarayageldikve
onunsıradışıyaşamöyküsünüdinledik.Dünyacaünlücazüstadı,
vurmalıçalgılarınsihirbazıOkayTemizileyaptığımızröportaj,Okay
Temiz’inyaşamöyküsükadaryaşamınasılkontrolettiğininizlerini
desürüyor.
BusayımızdatanıttığımızMARKALARiseDİMESveTADIM
oldu.Herikisidegıdasektörününliderisimleriolanbumarkaların
kuruluşöykülerininyanısıratüketicigüvenininasılkazandıklarıve
geleceğenasılbaktıklarınailişkindipnotlarıdasizeaktarmaya
çalıştık.
İçeriğimizizenginleştirenbirbaşkakonumuziseMEKÂNdisiplin
başlığıaltındatanıtmayaçalıştığımız,Türkmutfağınınhamiliğini
üstlenenvetarihiKanunidevrinekadaruzananDârüzziyafeTürk
Mutfağıoldu.Mönüsü,Osmanlıarşivlerindekireçetelerdenyola
çıkılarakoluşturulan,birzamanlardevletşölenlerineevsahipliği
yapan,sultanlar,krallar,elçilerağırlayanDârüzziyafe,günümüzde
halen,Türkmutfağınıngerçekanlamdaeşsizlezzetlerini
misafirlerinesunmayadevamediyor.Buradabahsetmemizgereken
birbaşkakonumuzisemalumyazaylarıileilgili…Biliyorsunuzyaz
dediğimizdehepimizinilkaklınagelendeniz,kum,güneşüçlüsü
oluyor.Ancaktıpinsanlarıdabiryandangüneşinzararlıetkilerine
karşıbizleriuyarmayıihmaletmiyor.Bizdegüneşinzararlı
etkilerindennasılkorunmamızgerektiğineyönelikbirkaçuyarıda
bulunmakistedikvebukonudahazırladığımıziçeriğiSAĞLIK
sayfalarımızdasizlereaktarmayaçalıştık.
HersayıdaolduğugibiHABERLER,YENİUFUKLAR,
TEKNOLOJİveKÜLTÜRSANATsayfalarımızdayineilgive
beğeniyleokuyacağınızıdüşündüğümüzkonuvekonuklarımızı
bulacaksınız.
Sonolarak,geçtiğimizaygerçekleştirdiğimizOlağanGenel
KurulsonucundaoluşanyeniETÜDERYönetimKurulu’nadaiçten
bir“merhaba”demekistiyorum.Önümüzdezoramabizleridaha
güzelgünleretaşıyacakbaşlıklarvar.Buanlamda,ETÜDER’i
bugünleretaşıyan,emeklerivedeneyimleriileETÜDER’i
zenginleştiren,biröncekiYönetimKurulumuzdagörevalan
arkadaşlarımızaiseteşekkürediyorveşükranlarımısunuyorum.
Katkılarınızıhiçbirzamanunutmayacağız.
Birsonrakisayımızdabuluşmaküzere,
Saygılarımla,
ETÜDERGİ
5
SORUMLUYAZIİŞLERİMÜDÜRÜ
EminKemalOKAN
YÖNETİM
ETÜDER
AtatürkMah.GirneCad.TercanİşMerkezi
No:29Kat:1Ataşehir/İstanbul
w w w . e t u d e r . c o m
02164569690
REKLAMVEREZERVASYON
EbruCÖMERT
E-posta:[email protected]
Yayımlananyazıvefotoğraflarınhakkı
ETÜDERGİ’ye,ilanlarınsorumluluğu
iseilansahiplerineaittir.
Üçaydabiryayımlanırücretsizdir.
YAYINAHAZIRLIK
GENELYÖNETMEN
MetinGÜLBAY
GÖRSELYÖNETMEN
YavuzKARAKAŞ
EDİTÖR
TolgaÇATAL
GRAFİKTASARIM
ErdalBAYRAKTAR
DÜZELTMENEDİTÖR
ErselERGÜZ
FOTOĞRAFEDİTÖRÜ
MuratGÜNEY
FOTOĞRAF
DamlaSALOR,NihatMALÇUK
TELEFON
02166811883
BASKI
DünyaYayıncılıkA.Ş.
GlobusDünyaBasınevi
100.YılMahallesi34440BağcılarİSTANBUL
Tel:02126290808
YAYINTÜRÜ
Yaygınsüreli
İÇİNDEKİLER
SAHİBİVEYAYINYÖNETMENİ
ETÜDERadınaMelihŞAHİNÖZ
[email protected]@etuder.com
8 HABER
ETÜDER’inyeniyönetimi
görevebaşladı
EvDışıTüketimTedarikçileriDerneği’nin3.
OlağanGenelKurulu,geçtiğimizhaziranayı
başındayapılırken,ETÜDERYönetimKurulu
BaşkanıMelihŞahinöz,göreveyenidenseçildi.
10 HABER
EHEC’inkaynağınihayetbulundu
13 HABER
Türkiyeyüzde6,1büyüyecek
16 HABER
Dağıtımağları
gıdaatıklarınıazaltıyor
20 HABER
Türkcateringsektöründe
yenidönem
24 HABER
Zincirrestoranlarda
Turquality® kapsamınaalındı
28 KAPAK
İyibirgıdadeposunasılolmalı?
Gıdalarıntaşınmasıveson
kullanıcılaraulaştırılması,
sadecebüyükkentlerin
sorunudeğil.Küçükyada
büyükfarketmeksizin
gıdalarındağıtımısürecinde
enönemliduraklar,gıdaların
depolandığıaktarma
merkezleriolarakbüyük
önemtaşıyor.
38 YENİUFUKLAR
Çekirdektengelensağlık
42 MARKA
Kuruyemişinlideri:TADIM
60 SAĞLIK
Bronzlaşayımderken...
Malumyazgeliyor.Planlaryapıldıyadasondetaylarınıgözden
geçiriyorsunuz.Mümkünsedenizkıyısındabirtatilegidilecek,
sereserpeyatılacak,denizkumgüneşüçgenindeyılın
yorgunluğuatılacak.Amansizsizolun,güneşdenizkum
üçgenini,BermudaŞeytanÜçgeni’neçevirmeyin;güneşi
görüncetatilinizzehirolmasın…
46 ETÜDERDEN
Gülümsetentatlarınyaratıcısı
NevzatYemen
Unlumamuller
sektöründeki30yıllık
tecrübesiileevdışı
tüketimkanallarına
hizmetvermeyedevamedenTatsamTatlıcılık,küçükbir
atölyedebaşlayanüretimserüveninebugünkoşulsuzmüşteri
memnuniyetiyledevamediyor.GelenekselTürkmutfağının
vazgeçilemeztatlılarınıenyüksekkalitestandartlarındantaviz
vermedenüretenNevzatYemeniletatlıkültürümüzü,gıda
sektörününiçindebulunduğusıkıntılarıveETÜDER’inevdışı
tüketimkanallarınakatkısıkonuştuk.
50 MARKA
Doğasındafaydavar:DİMES
54 SÖYLEŞİ
OkayTemiz:Ritimherşeyin
üzerindedir
64 MEKÂN
Türkmutfağınınhamisi:
Dârüzziyafe
Busayımızdatanıtacağımız
restoran,Türkmutfak
kültürünüyaşatannadir
restoranlardanbirisi.Belkide
eneskisi…İstanbul’unfethinin
100.yılışerefineKanuni
SultanSüleymantarafından
MimarSinan’ayaptırılan,
yüzyıllarcaOsmanlı’nınşölen
yemeklerineevsahipliği
yapanDârüzziyafeTürk
Mutfağı,bumisyonunubugündesürdürüyor.
68 GEZİ
Aşk,devrimve
hayallerülkesi:
Küba
Bugünündegeçmişi
yaşatanneredeysetek
ülkedirKüba.İsyankârama
romantiktir,hayaller
ülkesidir.KarayipDenizi’nin
busıcakamacanlı,fakir
amaumutlutoprakları
zıtlıklarınuyumuyla
dünyadakicennetlerden
birisidir…
80 AJANDA
ETÜDERDEN HABERLER
ETÜDER’in yeni
Yönem Kurulu göreve başladı
Ev Dışı Tüketim Tedarikçileri Derneği’nin 3. Olağan Genel Kurulu, geçtiğimiz
haziran ayı başında yapılırken, ETÜDER Yönetim Kurulu Başkanı Melih Şahinöz,
göreve yeniden seçildi.
E
TÜDER’in3.OlağanGenelKurulu,7
HaziranSalıgünüİTOCemileSultan
Korusutesislerindeyapıldı.Genelkurul
açılışkonuşmasınıyapanETÜDERYönetim
KuruluBaşkanıMelihŞahinöz,dünyada
yaşananküreselkrizindeetkisiylegeride
kalanüçyıldasektörünyaşadığısıkıntılara
dikkatçekerken,krizdönemlerindeyasalar
çerçevesindeçalışan,işiniyeniyatırımlarla
geliştirenfirmalarınayaktakaldığını
vurguladı.Aksidurumlardayaşananyaprak
dökümündenkendisektörlerininde
etkilendiğinisöyleyenŞahinöz,“Maalesef
birkaçüyemizbusebeplearamızdan
ayrılmakzorundakaldı”dedi.
Derneğinenönemliprojesiolanve
ETÜDER-Gem(GelişimModülü)olarak
adlandırılandenetimveeğitimfaaliyetlerinin
öneminevurguyapanŞahinöz,projenin,
sektörübiradımönetaşıdığınısöyledi.
Şahinöz,“Asılamacımızinsansağlığını
korumak.Bubağlamdagıdagüvenliği,ürün
vehizmetkalitesiilehijyendestandardıhep
yüksektutmakdurumundayız.Bunu
yaparkende,işimizitoplumadoğru
anlatmalıyız”diyekonuştu.Evdışıtüketim
sektörününbüyüdüğünüçünküevdışında
yemekyemeoranımızınhızlaarttığını
belirtenŞahinöz,hızlabüyüyensektöre
yabancıyatırımcılarındakayıtsızkalmadığını,
uluslararasıfirmalarınsektöregirişyaptığını
kaydetti.
Derneğinfaaliyetraporu,denetleme
kuruluraporu,maliraporveiktisadi
işletmeyeaitbilançovegelirtablosununibra
edildiğigenelkurulda,2011,2012ve2013
yıllarıtahminibütçelerideokunarak,
onaylandı.
ETÜDERGenelKurulu’ndateklisteyle
gidilenseçimlerdeYönetimKuruluBaşkanı
MelihŞahinöz’ünlistesindekiisimler,yeni
yönetimkurulunaseçilirken,ETÜDER’inyeni
yönetimişuisimlerdenoluştu:Melih
Şahinöz,MuratAlıcılar,HakanKılıç,Atila
Ahat,AbdulmutalipÖrs,AdemKılınç,İsmail
CemAkar,EminKemalOkanveSuat
Yiğitoğlu.
GenelkuruldaseçilenyeniETÜDER
YönetimKuruluaynıgüngörevbölümünü
degerçekleştirdivebunagöreETÜDER
YönetimKuruluBaşkanlığı’naMelihŞahinöz
yenidenseçilirken,HakanKılıçBaşkan
Yardımcısı,AtilaAhatdaSaymanÜyeoldu.
Yeni Yönetim Kurulu şu isimlerden oluştu: G2M Dağıtım Paz. ve Tic. AŞ’den Melih Şahinöz, Eksper Gıda Paz. San. ve Tic. AŞ’den Murat Alıcılar, Servis İstanbul
Satış Dağıtım AŞ’den Hakan Kılıç, Işık Gıda İhtiyaç Mad. Üretim. Paz. Ltd. Şti.’den Atilla Ahat, Sma Metrostar Gıda ve İht. Mad. Paz. İnş. San. Tic. Ltd. Şti.’den
Abdulmutalip Örs, Done Gıda Paz. ve Tic. Ltd. Şti.’den Adem Kılınç, Gıdaser AŞ’den İsmail Cem Akar, Seramar Gıda Tük. Mal. Dağ. ve Paz. Tic. Ltd. Şti.’den Emin
Kemal Okan ve Yiğitoğlu Gıda ve Kimyevi Maddeleri San. Tic. Ltd. Şti.’den Suat Yiğitoğlu.
8
ETÜDERGİ
SEKTÖRDEN HABERLER
EHEC’in kaynağı nihayet bulundu
Avrupa’yı etkisi altına alan EHEC salgını can almaya devam ediyor. Sevindirici
gelişme ise salgının kaynağının bulunmuş olması.
En çok kadınları
etkiliyor
S
ebzelerdenbulaşanvehastaların
böbrekleriniişlemezhalegetirerek
ölümcülkomplikasyonlaranedenolan
EHEC(EnterohemorajikEscherichiacoli)
bakterisi,ETÜDERGİ’ninbaskıyahazırlandığı
günlerdeAlmanyaveİsveç’te39kişinin
ölümüneyolaçmıştı.Butehlikelibakterinin
çıkışnoktasıbelirlenmişolsada,hastalığın
yarattığıendişedalgasıAvrupa’yıkasıp
kavurmayadevamediyor.
Hatırlanacağıüzeresalgınınilk
günlerindeİspanyamenşelisalatalıklar
şüphelikonumundaydıancakgeçtiğimiz
haftalardagerçeksuçlubulundu:
Almanya’dakibirçiftlikteyetiştirilenbozuk
soyafilizleri...
AlmanyaAşağıSaksonyaTarımBakanı
GertLindemann,HamburgveHannover
10
ETÜDERGİ
Hastalık neredeyse sadece
yetişkinleri ve özellikle de kadınları
etkiliyor. EHEC bakterisinin yol açtığı
enfeksiyon, her hasta için hayati risk
oluşturmasa da bazı durumlarda
şiddetli kasılmalar, kanlı ishal ve
böbrek yetmezliğine sebep olabiliyor.
EHEC bakterisinin hayvanlardan
insanlara, hayvan dışkısı bulaşmış
gıda maddesi ya da suyla geçtiği
bilinse de bu son salgından sorumlu
bakterinin gıda maddelerine nasıl
bulaştığı henüz anlaşılmış değil.
Uzmanlar sebzelerin yıkanmasının
bakteri ile mücadelede etkili
olmayacağını ve sebzelerin mutlaka
pişirilerek tüketilmesi gerektiği
uyarısında bulunuyor.
kentleriarasındakiUelzanbölgesinde
bulunanbirçiftlikteüretilensoyafilizlerive
diğerfilizçeşitleriüzerindeyapılanön
testlerinsonuçlarınınbeşeyalettegörülen
bakterininsorumlusunuortayaçıkarmış
olabileceğinibelirtiyor.
Salgınınilkgünündenitibaren12ülkede
tespitedilenEHECbakterisinin,ikibinden
fazlainsanınhastalanmasınayolaçtığı
düşünülüyor.DünyaSağlıkÖrgütü(DSÖ)
gıdagüvenliğiuzmanlarındanDr.Hilde
Kruse“EHECsalgınınınkendineözgübir
hastalıkolduğunudüşündüklerini”
söylerken,Almanya’dakiRobertKoch
Enstitüsüuzmanları,E.Coli
enfeksiyonlarındankaynaklananhemolitik
üremiksendrom(HÜS)rahatsızlığının
normaldeE.colienfeksiyonlarınınsadece
SEKTÖRDEN HABERLER
yüzde10’unuoluşturduğunuvehastalığın
bukadarfazlagörülmeyebaşlamasının
şaşkınlıkvericiolduğunuifadeediyor.Çünkü
tümAlmanya’dayıldayaklaşıkbinHÜS
vakasınarastlanırken,sadecemayısayındaki
üçhaftadatoplam1200’üaşkınHÜSvakası
görülmüş.Salgınlailgiliilginçbirbilgiisetüm
dünyadaensıkgörülenserotipEHEC
O157:H7ikenbusalgındaEHECO104:H4
tespitedilmişolması.DSÖ’yegöre,
Almanya’daEHECtaşıdığıtespitedilen
hastalarınyüzde60’ınıkadınlaroluşturuyor.
HÜSvakalarınınneredeyseyüzde90’ıda
yinekadınlardagörülmüş.
E.colibağlantılıhastalıklar,şuanakadar
12ülkedetespitedildi.Sonolarak
Yunanistan’datatilinigeçirmekteolanbir
AlmanturisttegörülenEHEC,dolayısıyla
Türksağlıkyetkililerinidealarmageçirdi.Öte
yandanİsviçre’de15,Danimarka’da7,
Hollanda’da3,İngiltere’de2veİspanya’da1
HÜSvakasıolduğuancakbuhastalıklarla
ilgilibirEHECbağlantısıkurulamadığıda
bildiriliyor.Bununlabirlikteuzmanlar,
EHEC’denetkilenenkişisayısına
bakıldığında,semptomlarınhenüzbelirgin
olmadığıiçinbirçokkişininenfeksiyondan
etkilendiğinianlamamışolabileceğinede
dikkatçekiyor.Dahası,İngiltere’ninEast
AngliaÜniversitesi’ndenPaulHunter,“Şuan
farkındaolduğumuzdançokdahabüyükbir
salgınsözkonusuolabilir…Ayrıca,
karşımızdakiE.colibakterisinidahagüçlü
kılangenetikbirfarklılıkolabilir”diyerek
salgınınboyutlarıylailgiliendişeleriartırıyor.
EHECileilgiliçelişkilivetehditkâr
haberlerinyayılması,ülkelerarasındakitarım
ticaretinideolumsuzolaraketkilemeye
başladı.BununilkörneğiRusya’nınE.coli
bakterisindenkaynaklandığınainanılan
salgınayönelikendişelernedeniyle,tümAB
ülkeleriyleyaptığısebzeticaretinidurdurmuş
olması.Salgınınilkşüphelisiolanİspanyol
salatalıklarınınİspanya’yakaybıisebir
haftada200milyonavroolarakifadeediliyor.
Salgınınilkgünlerindesebzeithalatını
durduranAlmanyaiseyılda1milyar100
milyonavroluksebzealımıyaptığı
Hollanda’yızordurumdabıraktı.Hollanda,
Almanya’nıntarımticaretinikesmişolması
dolayasıylaAB’densebzeüreticileriiçin
yardımisteyeceğiniaçıkladı.
Uzmanlar,EHECsalgınınınbüyükbir
kısmının,iyipişirilmemişsığırkaynaklı
gıdalardayanikıyma,tütsülenmişetvesüt
ürünleriyleyayıldığını,hastalığıninsanlara,
pişmemişveyaazpişmişetler,özellikle
hamburgerleraracılığıylabulaştığını
belirtiyor.
Medyadasıkyapılanyanlışlardanbir
diğeriiseEHEC’in“virüs”olaraktanıtılması.
EHEC'inenönemliözelliğidiğerEscherichia
colibakterilerindenfarklıolarakgüçlübir
toksinmeydanagetiriyorolması.Bakteriler
vücudagiripbağırsaktaçoğalmaya
başladığında,toksinüreterekhembağırsakta
kanlıishalenedenoluyorhemdebağırsak
sistemindendolaşımageçerekorganlara
zararveriyor.Sitotoksinadıverilenbu
toksinler,kandolaşımınageçtiktensonra
damarduvarınıoluşturanendotel
hücrelerine,böbreklerdebulunanbazı
hücrelerevealyuvarlarabağlanarak
hücrelerdehasarmeydanagetiriyorlar.
Bununsonucundadapıhtılaşmayaneden
olanbazıfaktörlersalınıyor.
EHEC’i tanıyalım
Enterohemorajik Escherichia coli, Shiga toksin (verotoksin) üreten E.coli’lere
verilen isim. Şiddetli karın ağrısı, sulu ishal, kanlı ishal, hemorajik kolit,
hemolitik üremik sendrom (HÜS), akut böbrek yetmezliği gibi birçok farklı klinik
tabloya yol açabiliyor. Genellikle karın ağrısı ve sulu ishal şeklinde başlayan
şikayetler birkaç gün içinde kanlı ishal halini alıyor. Hastalık çocuklarda (5 yaş
altı) ve yaşlılarda (65 yaş üstü) daha ağır seyrediyor. Genç erişkinlerde
genellikle kendini sınırlayan ishal görülürken çocukların ve yaşlıların yüzde
10’unda HÜS görülüyor. HÜS ise akut böbrek yetmezliğine ve yoğun
transfüzyon ihtiyacına yol açıyor. Bu nedenle uzmanlar bu süreçte antibiyotik
tedavisi ve bağırsak hareketini durduran ilaçların kesinlikle kullanılmamasını
söylüyor. Bugüne kadar yapılan araştırmalardan anlaşıldığı üzere EHEC,
büyükbaş otçul hayvanların bağırsaklarında bulunuyor
ve dış ortam koşullarına dayanıklı olduğundan sebze
ve meyvelere kolayca bulaşabiliyor. Bununla birlikte
hastalıklara ancak çok az sayıda bakteri yol
açabiliyor. En sık görülen kaynaklar iyi pişmemiş
hamburger köfteleri, salam, iyi pişmemiş biftek, çiğ
süt, iyi yıkanmamış çiğ sebzeler olarak gösterilmekle
birlikte, hastalanan bir kişiden çevresindeki diğer
kişilere bulaştığı da bilinmektedir. Gıda güvenliği
uzmanları, hastalıkla mücadelede en
etkili yöntemin etler dâhil tüm
besinlerin iyi pişirilmesi
ve ondan sonra
tüketilmesi
olduğunu
söylüyor.
ETÜDERGİ
11
SEKTÖRDEN HABERLER
Beyaz ee 2023 hedefi:
3 milyon ton ürem
Beyaz Et Sanayicileri ve Damızlıkçılar Birliği (BESD-BİR) ve Sağlıklı
Tavuk Bilgi Platformu (STBP) tarafından ilk kez düzenlenen Uluslararası
Beyaz Et Kongresi, geçtiğimiz günlerde Antalya’da yapıldı. Kongreye damgasını
vuran ise Türkiye beyaz et sektörünün 2023 hedefi oldu.
B
eyazetsektörününüretimden
tüketimekadartümyönleriyleele
alındığıkongreninaçılışındakonuşan
BESD-BİRveSTBPBaşkanıZuhalDaştan,
Türkiyebeyazetsektörüolarak
Cumhuriyetinkuruluşunun100.yılında3
milyonüretimve2,5milyardolarlıkihracat
hedefledikleriniaçıkladı.Konuşmasında
tavuketiendüstrisininsonyıllardaönemli
gelişmeveilerlemekaydettiğinibelirten
Daştan,“Sektörümüzyenilikleriçok
yakındanvesürekliolaraktakipediyorve
teknolojisinidevamlırevizeediyor.
Entegrelerimizkapsamındaçiftliktençatala
üretiminhemenheraşamasındatutulan
kayıtlar,sağlıklıvekaliteliüretimseviyesini
yükseltiyor.ÜlkemizdeABstandartlarında
kaliteliüretimyapılıyor,tüketimdehızla
artıyor”dedi.
Sektörün2010yılındabaşarılıamabiro
kadardasıkıntılıbiryılgeçirdiğinihatırlatan
Daştan,“Toplamkanatlıetiüretimivekişi
başıtüketimdesonyıllardadüzenliolarak
kaydedilenartış,2010yılındadasürdü.
Sektör,2010yılında2009’aoranlayüzde
20,3büyüdüvetoplamkanatlıetiüretimi1
milyon420bintonseviyesindegerçekleşti.
ZuhalDaştan
12
ETÜDERGİ
2011yılındakiüretimartışınındayüzde11
seviyelerindeolacağıtahminediliyor.2023
hedefimizise3milyontonüretim”diye
konuştu.Türkiye’de1990yılındakişibaşına
dörtkiloolanbeyazettüketiminin19-20kilo
seviyelerineyükseldiğini,böylelikleAB
ülkelerinde2010’dakaydedilenkişibaşı
17,7kiloluktüketimortalamasınıgeçtiklerini
bildirenDaştan,2011’deisekişibaşı
tüketimin22kiloyaçıkacağınıntahmin
edildiğinisöyledi.
ZuhalDaştankonuşmasında,sektörün
başarısınınihracatadayansıdığınıve2009
yılında83bintonolanihracatın2010yılında
151bintonolarakgerçekleştiğiveyüzde
54’lükbirbüyümeyakalandığıbilgisini
aktardı.“EnbüyükihracatpazarımızIrak.
Onuİrantakipediyor.Dünyanınenbüyük
ithalatçılarındanSuudiArabistanda2011
hedeflerimizarasında.Buülkeyeihracata
başlamakiçingirişimlerimizsürüyor”diyen
Daştan,konuşmasını,“Sektörolarak
hedefimiz,Cumhuriyetin100.yılıolan
2023’te2,5milyardolarlıkihracatrakamına
ulaşmak”sözleriylenoktaladı.
KongrebaşkanıProf.Dr.Necmettin
Kaplanisekongreninikisenedebir
düzenleneceğibilgisinikatılımcılarla
paylaşaraktümpaydaşlarateşekküretti.
BESD-BİRtarafındankısabirsürede
organizeedilenkongre;tavukçuluk
sektörününüretim,yem,ilaç,aşıgibifarklı
alanlarındaçalışan,sektöreemekveren
yüzlerceinsanıbirarayagetirmesiaçısından
önemtaşıyordu.Kongreyebiliminsanları,
sektörtemsilcileriveöğrencilerolmaküzere
750kişikatılırken,kongreboyuncakanatlıet
sektörü,yasaldüzenlemeler,beyazet
kalitesi,tüketicialgılarıveBiyogüvenlik
Kanunubaşlıklarıaltında15oturum
düzenlendi.
SEKTÖRDEN HABERLER
AVM ciroları ilk üç ayda yüzde 15 ar
Alışveriş Merkezi Yatırımcıları Derneği (AYD) ile Akademetre Research
tarafından ortaklaşa oluşturulan AVM Endeksi'nin mart ayı sonuçlarına göre,
AVM cirolarında 2010 yılının ilk çeyreğine kıyasla 2011 yılının ilk çeyreğinde
yüzde 15 oranında artış yaşandı.
A
lışverişMerkeziYatırımcıları
Derneği’nin(AMYD)verilerinegörebu
yılınilkçeyreğinde,geçtiğimizyılın
aynıdönemineoranlayüzde15’likbirciro
artışıgörüldü.Buartıştakienönemlipayise
yiyecek-içecekkategorisineait…Geçenyıla
kıyaslabuyılınilkçeyreğindeyiyecek-içecek
alanlarınıncirolarındakiartışyüzde15’e
ulaşmışdurumda.BununlabirlikteAVM
ziyaretlerindedeaynıdönemdegerçekleşen
artışmiktarıyüzde2…
AVMEndeksimartayısonuçlarını
değerlendirenAYDBaşkanıHakanKodal,
“Martayıveilkçeyreksonuçlarıümitverici.
Ziyaretçitarafındabüyükbirartış
olmamasınarağmencirolarartıyor.Halen
istediğimizseviyededeğilizancaközellikle
buyılınikinciyarısıdahaiyiolacak.Genel
cirolarabaktığımızdaİstanbulShopping
Fest'inmartayınaetkisininazolduğunu
söyleyebiliriz.Yenisezonolmasınedeniyle
nisandadahaçokartışolacaktır”diyor.
Türkiye yüzde 6,1 büyüyecek
Avrupa Birliği Komisyonu, Türkiye’nin geçtiğimiz yıl yüzde 8,9’luk güçlü
ekonomik büyümesinin bu yıl hız keseceği ve yüzde 6,1 olarak gerçekleşeceği
öngörüsünde bulundu.
A
vrupaBirliğiKomisyonu’nun
hazırladığıBaharEkonomik
TahminlerRaporu’nda,“Son10yılda
Türkiye’ninmalikonsolidasyonuetkileyicibir
başarıhikâyesidir”denilerekişsizlik
oranındakidüşüş,kredilerdekiartışve
kapasitekullanımoranlarıylatüketiciveiş
dünyasıgüvenendekslerinindegüçlü
büyümenindevamınaişaretettiğivurgulandı.
Bununlabirlikteraporda,Türkiye
ihracatınınyüzde20’sininKuzeyAfrikave
Ortadoğuülkelerineyapıldığınadikkat
çekilerek,bubölgelerdekisiyasiçalkantıların
Türkiyeekonomisinikısmenolumsuz
etkileyebileceğinedeişaretediliyor.Benzer
şekildeenerjifiyatlarınınvecanlıiçtalebin
cariaçığıönemliorandaartırdığıve
ekonomidebazıaşırıısınmaişaretlerinin
görüldüğünündeaktarıldığırapor,
Türkiye’ninyılınikinciyarısındadaha
kısıtlayıcıparailemaliyepolitikasına
yönelebileceğiniifadeediyor.
ABKomisyonu’nagöreTürkiye,2011
yılındayakalayacağıyüzde6,1’likbüyüme
oranıileABveadayülkelerarasındageçen
yılyakaladığıbüyümeşampiyonluğunu
sürdürecek.ABiçindeTürkiye’yeen
yakınbüyümeoranlarınınyüzde5ile
Litvanya,yüzde4,9ileEstonya,
yüzde4,2ileİsveçveyüzde4ile
Polonya’dagerçekleşeceği
öngörülüyor.Yineraporagörebuyıl
AB’ninortalamabüyümeoranıyüzde1,8,
AvroBölgesi’ninortalamabüyümeoranıise
yüzde1,6
olacak.
ETÜDERGİ
13
SEKTÖRDEN HABERLER
Gıda ve İçecek Sanayi
2010 Envanteri açıklandı
Türkiye Gıda ve İçecek Sanayi Dernekleri Federasyonu (TGDF), bu yıl
dördüncüsünü hazırladığı TGDF Gıda ve İçecek Sanayi Envanteri 2010’u geçtiğimiz
ay açıkladı.
T
ürkiyeGıdaveİçecekSanayi
DernekleriFederasyonu’nun
geçtiğimizayİstanbulSwissOtel’de
gerçekleştirdiğibasıntoplantısıyla
kamuoyunaduyurduğuTGDFGıdave
İçecekSanayiEnvanteri,TGDF’nintüm
faaliyetlerininodağındabulunandörtana
başlıkolangıdagüvenliği,çevre,tüketicive
ticaretilerekabetbaşlıklarınailişkinsektörel
politikalaroluşturulabilmesivegüncelbir
verikaynağıolmasıamacıylahazırlanıyor.
2010yılınaaitenvanterçalışmasınagöre
gıdaveiçeceksektörü2010yılında3,4
milyardolarlıkithalatınakarşın,6,7milyar
dolarlıkihracatlayüzde195gibiyüksekbir
orandadışticaretfazlasıverdi.Yinegeçen
yılTürkiye’ninihracatındakiartışoranı2009
yılınagöreyüzde11,5olarakgerçekleşirken,
gıdaveiçeceksanayininihracatartışoranı
iseyüzde13,1olarakölçülüyor.
TGDFGıdaveİçecekSanayi
Envanteri’ninsunumundabirkonuşma
yapanTGDFBaşkanıŞemsi
Kopuz,ülkeekonomisiiçindedört
büyüküretimsektöründenbirisi
konumundakigıdasektörünün
hemenheryılortalamayüzde200
gibiyüksekorandadışticaret
fazlasıverdiğinedikkatçekti.Gıda
veiçeceksanayisinin,buderece
yüksekbirorandadışticaret
fazlasıveriyorolmasınıveTürkiye
ortalamasınınüzerindebirihracat
artışıyakalamasınıgururkaynağı
olarakgördüklerinibelirtenKopuz,
“Hemenheryılyüksekorandadış
ticaretfazlasıverengıdaveiçecek
sektörümüz,eskisindençokdaha
fazladesteklenmelidir”dedi.
Konuşmasındadünyadaki
gelişmeleridedeğerlendirenTGDF
Başkanı,2011yılınınilginçbiryıl
olmayadevamettiğinideanımsattı.
“Küreselgıdakrizininyaşandığı2008
yılındabilegıda;bugünkükadar
konuşulmamıştı.Sondönemdeyapılan
araştırmalarveaçıklamalar,gıdagüvenliği
vegüvenligıdayaerişimkonusunda
14
ETÜDERGİ
Dünyada bir milyarın
üstünde insan açlık
çekerken, bir milyarı aşkın
insan da obeziteyle
boğuşuyor. Buna rağmen
ürelen gıdaların yüzde
30’u tükeciye ulaşmadan
ya da ulaşktan sonra
ziyan oluyor.
dünyadayaşanansıkıntıyıortayakoyuyor.
Bumadalyonunbiryüzü”diyerek
konuşmasınadevamedenKopuz,
madalyonundiğeryüzündeiseartışeğilimini
devamettirendünyagıdafiyatlarının
olduğunusöyledi.Kopuz’agörebu
sorunlarınortaksonucu,neyazıkkihâlâ
insanlığınenbüyüktehditlerindenbiriolan
açlık…Dünyadabirmilyarınüstündeinsan
açlıkçekerken,birmilyarıaşkıninsanda
obeziteproblemiyleboğuşuyor.Bugerçeğe
rağmenİngiltereHükümeti’ninyayımladığı
birrapor,üretilengıdalarınyüzde30’unun
dahatüketiciyeulaşmadanyadaulaştıktan
sonraziyanolduğunuortayakoyuyor.
Kopuz,konuşmasındaayrıcapetrol
fiyatlarınınyüksekliğinededeğinerek,
yüksekseyredenpetrolfiyatlarınedeniyle
tarım,gıdaveiçeceksektörlerinindefiyat
baskısıaltındaolduğunuaktardı.Yine
konuşmasında2050yılınakadar65ülkenin
dahasukıtlığıçekenülkelersınıfınadâhil
olacağıbilgisiniaktaranKopuz,buveriler
ışığındageleceğimizişekillendireceküçana
konununtarım,gıdaveenerjiolduğunun
çokaçıkolarakgörüldüğünüsözlerine
ekledi.
ŞemsiKopuz,bununlabirlikte,Türkgıda
veiçeceksanayisinibekleyenküresel
zorluklarındafarkındaolduklarınıvebu
nedenledesektörünönümüzdekiyıllarına
yönverecek,rekabetgücünüartıracak
küreselvizyonunuortaya
koymayahazırlandıklarını
söyledi.Buamaçla2123Kasım2011
tarihlerinde“Global
GelecekGlobalİşBirliği”
temasıylaÇeşme-İzmir’de
gerçekleştirecekleriTGDF
GıdaKongresi2011’i,
Türkgıdazincirinin
geleceğiaçısındançok
önemsediklerinibelirten
Kopuz,tümpaydaşların
etkinkatılımını
beklediklerinide
ifadeetti.
SEKTÖRDEN HABERLER
Dağım ağları gıda aklarını azalyor
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’nün İsveç Gıda
ve Biyoteknoloji Enstitüsü’ne yaptırdığı araştırma,
dünyada her yıl bir milyar tondan fazla gıdanın çöpe
atıldığını ortaya koydu.
İ
sveçGıdaveBiyoteknolojiEnstitüsü’nün
sürdürdüğüaraştırmanınsonuç
raporundayeralan“KüreselGıdaKaybı
veGıdaAtığı”başlığında,gelişmekte
olanülkelere,devasamiktaravaran
gıdakaybınıönlemekiçinüretim
vedağıtımağınıgeliştirmeleri
tavsiyesindebulunulurken,
gelişmişülkelerdendeisrafason
vermeleriisteniyor.
Araştırmayagöregıdakayıpları
ençoküretimişlemevedağıtım
aşamasındameydanagelirken,gıda
atıklarıiseperakendecilervetüketicilerin
yenebilirgıdalarıçöpeatmasıolarak
gerçekleşiyor.Azgelişmişülkelerdegıda
kaybınınençokolduğu,dolayısıylateknoloji
vealtyapınıngeliştirilmesigerektiği
belirtilenraporda,atığıngelişmiş
ülkelerindeenbüyükmeselesi
olduğunaişaretediliyor.
Raporda,zenginülkelerin
222milyontonolanatık
miktarınınSahraAltıAfrika
bölgesininyıllıkgıdaüretimiyleaynı
olduğunadikkatçekilirken,meyveve
sebzelerindeençokçöpegidenürünler
olduğuortayakoyuluyor.
Deprem, tsunami ve radyasyon…
Felaken adresi Japonya
Japonya’daki felaket, nükleer santralden radyasyon sızıntısıyla dünya için bir
tehlikeye dönüştü. Birçok ülke Japonya’dan gıda ithalatını durdururken, Türkiye
ise gümrüklerde radyasyon kontrolü başlattı.
İ
nsanoğlununyaşadığıenbüyük
felaketlerdenbirisiileyüzyüzegelen
Japonya,peşpeşefelaketlerinetkisini
hafifletmeyeçalışıyor.ÖnceRichterölçeğine
göre9büyüklüğündekidepremlesarsılan,
depreminardındanmeydanagelen
tsunamiye11bininsanınıkurbanveren
Japonya,sonolaraktsunamininyarattığı
yıkımdahasargörenDaiçinükleer
santralindekiradyasyonsızıntısınedeniyle
zorgünlergeçiriyor.
ÖzellikleDaiçinükleersantralinin
bulunduğuFukuşimabölgesindeiçmesuyu,
sütvebazıtarımsalürünlerderadyasyon
tespitedilmeyebaşlandıbile…Bunedenle
bölgedengerçekleşengıdaürünlerinin
ihracatınasonverilirken,ABD,RusyaveÇin
baştaolmaküzerebirçokülkeJaponya’dan
gıdaithalatınıyayasakladıyadakısıtlama
getirdi.
16
ETÜDERGİ
TürkiyeiseJaponürünlerininülkeye
girişini,radyasyongüvenliğialtyapısı
bulunan12denizvehavasınırkapısıile
sınırlandırmışdurumda.Sınırkapıları,
limanlarveAtatürkileEsenboğa
havalimanınınkargobölümlerineTürkiye
AtomEnerjisiKurumu(TAEK)ürünü
dedektörleryerleştirilirken,felaketintarihi
olan11Martsonrasındaithaledilengıdave
tarımürünleriiçinTAEK’ten“radyasyon
içermediğine”ilişkinbelgeisteniyor.Tüm
dünyabenzerönlemlerialsadaradyasyon
bulutununhavaakımlarıylaAsyave
Avrupa’yayayılmasıveyağmurlabirlikte
hayvanvebesinzincirinietkileyecekolması
tehlikeninbüyüklüğünüortayakoyuyor.
Diğeryandangıdaihtiyacınınzaten
yüzde40’ınıkarşılayabilenJaponya’nıngıda
ithalatınınartmasıisekaçınılmaz.Peki,
Türkiye’ninJaponya’yaihracatıne
durumda?Heryıl60milyardolargıdaürünü
ithaledenJaponya’yaTürkiye’ningıda
ihracatısadece232milyondolar.Bupazarı
dahaiyideğerlendirmekamacıylasektör
temsilcileri,henüzfelaketleröncesinde,1-4
Mart2011tarihleriarasındaFOODEXJapan
2011-36.UluslararasıGıdaveİçecek
Fuarı’nakatılmıştı.
SEKTÖRDEN HABERLER
Gürültü Yönetmeliği’ne hassas ayar
Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’nde yapılan
değişiklikle konut, canlı müzik izni almış oteller hariç diğer oteller, açık arazideki
ve yerleşim alanı içindeki sessiz alanlar, “çok hassas kullanımlar”
kategorisinden çıkarıldı.
R
esmiGazete’deyayımlanarak
yürürlüğegirendeğişiklikle,bazı
hassaskullanımalanlarıyeniden
belirlendi.Bunagöre,yataklıhizmetveren
sağlıkkurumları,eğitimdönemlerindeyatılı
eğitimkurumları,çocukveyaşlıbakımevleri
vebunlarıiçinealan250metrelikalan“çok
hassaskullanımlar”olaraktanımlandı.İdare
veticaretbinaları,çocukbahçeleri,oyun
alanlarıvesportesisleriise“azhassas
kullanımlar”olaraknitelendirildi.
Yönetmelikte,“müzikyayınıyapan
eğlenceyerlerindenkaynaklanançevresel
gürültününönlenmesineilişkinesaslar”da
yenidendüzenlendivebumaddedeyeralan
“rekreasyonalanları”ifadesikaldırıldı.Buna
göre,çokhassaskullanımalanlarındakiaçık
veyarıaçıkeğlenceyerlerindecanlımüzik
yayınıyasaklandı.Bualanlarda,açıkveyarı
açıkeğlenceyerlerininkurulmasınaizin
verilmeyecek.Bualanlardakimevcutaçıkve
yarıaçıkeğlenceyerlerikapalıhale
getirilecek.
Toplamçevreselgürültüseviyesiise
gürültüyemaruzkalınanalandakietkilenen
kişisayısı,gürültükaynağıvegürültüye
hassasmekânlararasındakimesafegibi
faktörlergözönündebulundurularak,İl
MahalliÇevreKuruluKararıilebelirlenecek.
Sınırdeğerin
aşılması
halinde,arka
plangürültü
seviyesine
katkısı
olan
her
18
ETÜDERGİ
bireğlenceyeri,sınırdeğeraşımındaneşit
olaraksorumluolacak.
Yineyenidüzenlemeilehassas
kullanımlarınbulunduğualanlardafaaliyet
gösterenaçıkveyarıaçıkeğlence
yerlerinde,00.00-07.00saatleriarasında
canlımüzikyayınıyasaklandı.Açıkveyarı
açıkeğlenceyerleri,diğersaatlerdebelirtilen
sınırdeğerlerisağlayacakşekilde
faaliyetlerinisürdürebilecek.Belirtilensınır
değerlerinibiryıldaüçdefasağlamadığı
tespitedilenaçıkveyarıaçıkeğlenceyerleri,
fizikiolaraktamamenkapalıhalegetirilecek.
Fizikiolaraktamamenkapalıbirmekânda
faaliyetgöstereneğlenceyerlerinden
çevreyeyayılangürültüseviyesi,belirtilen
sınırdeğerlerisağlayacakşekildeolacak.
Birdenfazlaeğlenceyerininbulunduğu
alanlardaiseçevreselgürültüseviyesinin
kontrolaltınaalınmasıamacıylaperiyodik
olarakveyagerekligörülmesihalinde
gürültüseviyesininsürekliölçülmesine
yöneliksistemkurulabilecekveya
kurdurulabilecek.Birönceki
yönetmelikteyeralan“eğlenceyerlerinin
oluşturduğuçevreselgürültüyemaruz
kalankişilerinveyaşananşikâyetlerin
yoğunluğugözönündebulundurularakİl
MahalliÇevreKurulKararıileçalışmasaati
sınırlamasıgetirilebilirveyacanlımüzikyayını
kaldırılabilir”ifadesideyönetmelikten
çıkarıldı.Yeniyönetmelikte,çokhassas
kullanımlarıetkileyebilecekşekilde
yakınında,bitişiğinde,altındaveyaüstündeki
alanlardakonser,gösteri,miting,tören,
festival,düğünvebenzeriaçıkhava
faaliyetleriningerçekleştirilmesi
yasaklanırken,hassasveazhassas
kullanımlarınbulunduğualanlardabutür
faaliyetlerdençevreyeyayılangürültü
seviyesinin,mevcutarkaplangürültü
seviyesini5desibeldenfazlaaşamayacağı
ifadeediliyor.Bumaddedebelirtilenaçık
havafaaliyetlerine,çevreselgürültüyemaruz
kalankişilerinveyaşananşikâyetlerin
yoğunluğugözönündebulundurularak,İl
MahalliÇevreKurulKararıilealanvesaat
sınırlamasıgetirilebilecek.Yönetmeliğin
geçici3.maddesinegöre,çokhassas
kullanımalanlarındayeralanmevcutaçıkve
yarıaçıkeğlenceyerleri30Haziran2011’e
kadarİlMahalliÇevreKurulukararıile
belirlenecek.Çokhassaskullanım
alanlarındayeralanaçıkveyarıaçıkeğlence
yerleri31Aralık2011’ekadarkapalıhale
getirilecek.
SEKTÖRDEN HABERLER
Tansiyona doğal çözüm
Araştırmalar çocukluktan itibaren düzenli süt içen bireylerde
yüksek tansiyon görülme olasılığının daha düşük olduğunu
ortaya koyarken, hipertansiyon hastaları az yağlı ya da yağsız
süt tüketerek kan basıncını kontrol altına alabiliyor.
B
ilimselçalışmalar;kalsiyum,
magnezyumvefosforunaz
tüketimininbireyselveyatoplumsal
olarakhipertansiyonsıklığıileilişkili
olduğunugösteriyor.Sütünyüksekkalsiyum
vepotasyumiçeriğiilekanbasıncının
dengelenmesindeönemlibirbesinkaynağı
olduğubiliniyor.
ErciyesÜniversitesiSağlıkBilimleri
FakültesiBeslenmeveDiyetetikBölüm
BaşkanıProf.Dr.Nerimanİnanç,azalan
kalsiyumalımınınarteriyelkanbasıncını
artırdığınadikkatçekiyor.Sekizhaftasüren
“HipertansiyonuDurdurmakÜzereBesinsel
Yaklaşımlar”çalışmasında,yağsızveazyağlı
sütürünleriiçeren,meyvevesebzeden
zengin,yağdanvekolesteroldenyoksun
proteinihafifartırılmışbirdiyetle,erişkinlerde
kanbasıncınındüşürüldüğününgörüldüğü
belirtiliyor.
Prof.Dr.İnanç;“Optimalkanbasıncının
sağlanmasındavesağlığındevam
ettirilmesindegünde3-4porsiyonsütve
ürünlerinintüketiminiöneriyoruz”diyor.
Türk catering sektöründe yeni dönem
Dünyanın en büyük toplu yemek ve catering şirketi olan Compass Group, daha
önce yarı yarıya ortağı olduğu ve son yıllarda hızlı bir büyümeye imza atan
Türkiye’deki iştiraki Sofra Grubu’nun tüm hisselerini aldığını açıkladı.
C
ompassGroupCEO’suRichard
Cousins,buönemlisatın
almaoperasyonunu
“Şirketimiz,bumaliyılınilk
yarısında,oldukçagüçlü
performanssergiliyor.
Hindistan’daönemlisatınalmalar
gerçekleştirdik.Bunaekolarak,Türkiye’deki
iştirakimizinyüzde50’sinisatınaldığımızıda
açıklamakistiyoruz”diyerekduyururken,
gelişmekteolanpiyasalarınbüyümeadına
oldukçagüzelfırsatlarsunduğuna
inandıklarınınveyeni
olanakları
değerlendirme
konusundaçok
heyecanlıolduklarınınaltını
çizdi. İstanbulSanayiOdası’nın
“Türkiye’nin500BüyükSanayiKuruluşu
2009Yılı”sıralamasınagöregrup
şirketleriyleberaberTürkiye’ninenbüyük
150’ncikuruluşuolanSofraGrup,“Capital
500”2009yılıaraştırmasındadakendi
sektöründeenbüyükbirincifirmaolmuş,
ardındandaözelsektörde15biniaşkın
çalışanıile15’incienbüyükistihdamyapan
kuruluşunvanınıalmıştı.
Kakao fiyatları zirvede
Geçtiğimiz mart ayında ton fiyatı 3.775 dolara yükselerek son
32 yılın rekorunu kıran kakao fiyatları, haziran ayını ise 3015
dolar olarak kapadı. Fiyatlar düşüş eğiliminde olsa da endişe
yaratmaya devam ediyor.
F
ildişiSahilleri’ndecumhurbaşkanlığı
seçimleriylebaşlayankrizveüretim
düşüşünündevamedeceğiendişesi
nedeniylekakaofiyatlarıyüksekseyretmeye
devamediyor.AncakGana’nıngerçekleştirdiği
ihracatınartmasıfiyatlarınbirmiktar
gerilemesinenedenolurken,GanaKakao
Kurulu,6Ocak2011itibarıylasonbiryılda625
bintonkakaoçekirdeğininsatınalındığını
20
ETÜDERGİ
açıklamış,geçenyılınaynıdönemindebu
rakam411bintonolarakgerçekleşmişti.
Bununlabirlikteuzmanlar,uzundönemde
fiyatlarınartışınadevamedeceğiyönünde
hemfikir.Kakaofiyatlarındayaşanacakradikal
düşüşünancakgeleceksezonailişkinyüzde
8’liküretimartıştahminiveFildişi
Sahilleri’ndekisiyasiproblemlerinbitmesi
halindeyılsonunadoğrugerçekleşebileceğini
söyleyenuzmanlar,ihracatyasağınedeniyle
muhtemelen500bintonkakaonunFildişi
Sahillerilimanlarındabekletildiğinedikkat
çekiyor.ArmajaroTicaretAraştırmaBaşkanı
KeithHeffernan,buyıliçinde,çikolata
tüketimininsadeceyüzde3oranında
artacağınıtahminettiklerininveküreselkakao
tüketimindegüçlübirbüyümegörünmediğinin
altınıçiziyor.
SEKTÖRDEN HABERLER
Mc Donald’s’ın patatesleri Konya’dan
Pankobirlik ve Konya Şeker Yönetim Kurulu Başkanı Recep Konuk, dünyanın en
büyük kurulu hazır yemek zinciri olan Mc Donald’s’ın çevre ülkelerde de Konya
Şeker’e ait dondurulmuş patates ürünlerini kullanacağını bildirdi.
H
alenMcDonald’s’ınTürkiye’deki
restoranlarındaSeydibeyEntegre
ÜretimTesisleri’ndeüretilen
patateslerinkullanıldığınıbelirtenPankobirlik
veKonyaŞekerYönetimKuruluBaşkanı
RecepKonuk,Türkiye’ninenbüyükkurulu
üretimkapasitesinesahipolantesislerin
Türkiye’dekipazarpayınınyüzde25olduğu
bilgisiniaktardı.Konuk,patatesve
soğandanüretilebilecekbütünürünleri
işleyerekpiyasayasunduklarınınaltını
çizerken,dondurulmuşürünlerinyanısıra
patatesvemısırcipsiüretiminede
başlayacaklarınıaçıkladı.
“OrtadoğuveBalkanülkeleriileTürk
Cumhuriyetlerineihracatçalışmalarımız
devamediyor.Dünyanınenbüyükkurulu
yemekzinciriolanMcDonald’siçin
ürettiğimizürünleriyurtdışınada
göndereceğiz.ArtıkçevreülkelerdekiMc
Donald’srestoranlarındadaKonyaŞeker’in
patatesiservisedilecek”diyenKonuk,
sektördekiteknolojivebilgibirikimi
liderliklerinisektöreyönvermekiçin
kullandıklarınıvebüyükbirivmeyle
ilerlediklerinidevurguladı.
2010 tarımsal üremini
mısır ve çelk kurtardı
Türkiye’de tarımsal üretimde geçen yıl genel olarak düşüş yaşanırken,
mısır ve çeltik üretiminde rekor kırıldı. Mısır üretimi 4,3 milyon tonla
2000’li yılların en yüksek düzeyine ulaştı.
T
ürkiyeİstatistikKurumu(TÜİK),2010yılı
bitkiselüretimineilişkinkesinsonuçları
açıkladı.TÜİKverilerinegöre,2009
yılında59milyon875bintonolantoplam
bitkiselüretim,geçtiğimizyılyüzde1,3artışile
60milyon667bintondüzeyindegerçekleşti.
Toplambitkiselüretiminyaklaşıkyüzde
54’ünüoluşturantahılüretimiyüzde2,5
azalarak33,5milyontondan32milyon748,5
bintonageriledi.Verilerayrıntılıolarak
incelendiğindebuğdayüretimininyüzde4,6
azalarak19milyon660bintonadüştüğü,
arpaüretimininiseyüzde0,8azalarak7
milyon240bintonolarakgerçekleştiği
görülüyor.Benzerşekildeyulafüretimindeki
22
ETÜDERGİ
azalmadayüzde6,6’yaulaşmışdurumda:
2009yılında218bin286tonolanyulaf
üretimi,geçtiğimizyıl203bin870tonolarak
gerçekleşti.
Mısır ve çeltik yüz güldürdü
Butabloyuolumlubirgörüntüyeçeviren
isemısırveçeltiküretimindekiartışoldu.
2010yılındamısırveçeltiküretiminderekor
kırılırken,yüzde1,4artışla4milyon310bin
tonolarakgerçekleşenmısırüretiminde,
2000’lıyıllarınenyüksekdüzeyiyakalandı.
Çeltiküretimideöncekiyılagöreyüzde
14,7artarak750bintondan860bintona
çıktı.
Sebze ve meyvedeki durum
TÜİKverilerinegöre,sebzeüretimiyüzde
2,9düşüşle26milyontonolarak
gerçekleşirken,toplamüretimin16,6milyon
tonolduğumeyvelerdeisebinde1’likbir
azalmagörülüyor.Kurusoğanüretimi
artarken,domatesüretimiyüzde6,5azalarak
10milyon52bintonainmiş.Benzerşekilde
havuçtayüzde10,2,tazefasulyedeyüzde2,6,
kavundayüzdedört,karpuzdayüzde3,3,
elmadayüzde6,6,kayısıdayüzde31,9,erikte
yüzdeiki,şeftalideiseyüzde1,4üretim
düşüşüyaşanmış.Bunarağmenveriler,
portakalüretimininyüzde1,2,mandalina
üretimininseyüzde1,5arttığınısöylüyor.
SEKTÖRDEN HABERLER
Banvit’ten yeni lezzetler
Tamamen yerli besi olan ve kendi tesislerinde özenle yetiştirilen danalardan
hazırlanan kırmızı et ürünlerini Banvit Kırmızı markasıyla tüketicilerine sunan
Banvit AŞ, bu kategorideki ürün çeşitlerine yeni lezzetler eklemeye devam ediyor.
S
onolarakgelenekselTürkmutfağının
vazgeçilmezlezzetleriarasındayeralan
kavurmayıkırmızıetürünportföyüne
ekleyenBanvit,yüzde100DanaKavurma’yı
kasaplar,etmarketlervebazızincir
marketlerdeikifarklıambalajda,“dilimli
vakumvebaton”olaraksatışasundu.
Catering,turizm,restorangibitoplutüketim
kanallarınauygungenişürünçeşitliliği
yanındaperakendetüketicileriiçinsucuk,
salam,jambon,sosisgibişarküteriürünleri,
çiftlikköfte,ızgaraköfte,hamburgerve
dönergibipişirilmeyehazırpratikürünlerile
kuşbaşı,kıyma,şiş,biftekgibipaketlietürün
alternatiflerinedesahipolanBanvitKırmızı,
ürünlerinde“ModifiyeAtmosferliPaketleme”
sistemi,yaniMAPkullanıyor.MAPsistemiile
paketlemeöncesindeambalaj
vakumlanmadaniçerisindekitümhava
boşaltılıp,paketlemeaşamasındaiseürün
ambalajıiçerisinegıdayladostolanoksijen
vekarbondioksitpüskürtülüyor.Böylece
ambalajiçerisindeolumsuzsağlık
koşullarınınoluşmasıengelleniyor.
MAPsistemisayesindeBanvitKırmızı
ürünlerimutfaklarailkgünkütazeliğini,
doğalrenginikoruyarakulaştığıgibiraf
ömrüdeensağlıklışekildeuzamışoluyor.
Unilever Food Soluons’dan
profesyonellere özel bir ürün
Unilever Food Solutions marka portföyünün güçlü
temsilcisi Knorr, ön pişirilmesi yapılmış, bir dakikada
kullanıma hazır ve topaklanmayı önlemek için granül
formatta geliştirilen Knorr 1-2-3 Pratik Meyane*
Serisi’ni şeflerin beğenisine sunuyor.
U
nileverFoodSolutions,mutfak
profesyonellerineyemeklerinönhazırlık
aşamasındazamankazandıracakve
herseferindeaynımükemmellezzete
ulaşmalarınısağlayacakKnorr1-2-3Pratik
MeyaneSerisi’nihazırladı.Serinin
oluşturulmasında,şeflerinlezzetliyemekleri
verimlibirşekildehazırlayabilmeve
mutfaklarındakaliteli,uygunfiyatlı
malzemelerleçalışmaistekleridikkatealındı.
UnileverFoodSolutionsTürkiyeekibinin,
Türkmutfağındaönemliyeriolantencere
yemekleri,çorbalarvesoslariçingeliştirdikleri
Knorr1-2-3PratikMeyaneSerisi,Türkiye’nin
yanısıraİspanya,Portekizveİtalya’dada
piyasayasunulacak.
Knorr1-2-3PratikMeyaneSerisi,
endüstriyelmutfaklardaözelliklebüyükölçekli
üretimlerdesıkçakarşılaşılanununve
salçanınyanması,çiğunveçiğsalçatadı
kalması,topaklanmavekıvamıntutmaması
gibisorunlarıortadankaldırıyor.Şeflerin
gelenekselreçetelerinidahakısasürede
uygulamalarınıveherzamanaynılezzete
ulaşmalarınısağlıyor.Gelenekselyöntemile
hazırlananKnorr1-2-3PratikMeyaneSerisi,
granülformatısayesindetopaklanma
yapmadanyemeklerelezzetvekıvamkatarak,
birdakikadakullanımahazırhalegeliyor.
AyrıcabirkiloKnorr1-2-3SalçalıPratik
Meyaneikikilodomatesiçeriyor.Busayede
yemeklerindomatestadınınverenginin
istenilenorandaartırılmasınayardımcıoluyor.
74ülkedeşeflervegıdatedarikçisi
şirketlerleyakınişbirliğiiçindebulunan
UnileverFoodSolutionsekibiyaptığıherişin
merkezinemüşterilerinialarak,sunduğu
profesyonelhizmetlerleonlarınenbüyük
yardımcısıolmakiçinçalışmalarınısürdürüyor.
Dahalezzetli,dahasağlıklı,dahakârlı
menüler,besleyiciyemeklerveetkileyici
mutfaklarıylamisafirlerinintekrartekrar
gelmesinisağlayacakbilgivedeneyimi
şeflerinhizmetinesunarken,mutfaklardaki
verimliliğiartırmayıhedefliyor.
*Meyane:Tereyağı,margarinveayçiçeği
yağındaununkavrulmasıileeldeedilenbir
yemekbağlayıcıdır.Ununçiğtatve
kokusunungiderilmesiiçinkavrulması
önemlidir.
ETÜDERGİ
23
SEKTÖRDEN HABERLER
Zincir restoranlar da
Turquality® kapsamına alındı
Türk Ürünlerinin Yurt Dışında Markalaşması, Türk Malı İmajının Yerleştirilmesi
ve TURQUALITY®’nin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ’de yapılan değişiklik
sonrasında zincir restoranlar da TURQUALITY® kapsamına alındı.
P
ara-KrediveKoordinasyonKurulu’nun
kararınaistinadenhazırlanantebliğ,16
Mayıs2011tarihve27936sayılıResmi
Gazete’deyayımlanarakyürürlüğegirdi.
Değişikliklebirlikte,TürkÜrünlerininYurt
DışındaMarkalaşması,TürkMalıİmajının
YerleştirilmesiveTURQUALITY®’nin
DesteklenmesiHakkındaTebliğ’in“Tanımlar”
başlıklı3’üncümaddesindeki“Şirket”tanımı
değiştirilerek,“ZincirRestoran”tanımıilave
edildi.
işletilmesiiçingerekli,Müsteşarlıktarafından
belirlenentemelkurulumgiderleri%50
oranındaveyıllıkenfazla500.000ABDDoları,
2)Mağaza/lokanta/kafeaçılmasıamacıyla
gerçekleştirecekleriuygunmahalaraştırmasına
yönelikdanışmanlıkveyerelvergi,resim
harçlarileaçtıklarıve/veyaaçacakları
mağaza\lokanta\kafelereilişkinkonsept
mimariçalışmalarıvedekorasyongiderleri%
50oranındaveyıllıkenfazla400.000ABD
Doları,
Tebliğdeyapılandeğişikliklerinbazılarışöyle:
ç)StratejikİşPlanlarındahedefpazarlarolarak
belirtecekleriülkelerdefaaliyetgösterenve
farklımarkalarınkendilerineaitreyonlarda
satıldığıbüyükmağazalardaveyagıdaürünleri
içinmarketlerdesadecedestekkapsamına
alınanmarkalıürünlerininsatılmasıamacıyla
kiraladıklarıve/veyakiralayacaklarıreyon,
“Şirket: TürkTicaretKanunuhükümleri
çerçevesindeticarive/veyasınaifaaliyette
bulunanşirketler,DışTicaretSermaye
Şirketleri(DTSŞ),SektörelDışTicaretŞirketleri
(SDŞ)ilegastronomisektöründefaaliyet
gösterenzincirrestoranlar,
Zincir Restoran: TürkTicaret
Kanunuhükümleriçerçevesinde
faaliyettebulunanveyurtiçindeenaz
5lokanta\kafeileyurtdışındaişletilen
enaz1lokanta\kafedenoluşan
zinciri(otelbünyesindeotel
tarafındankendimarkasıileişletilen
lokantalar\kafelerhariç)”,
MADDE3– SözkonusuTebliğ’in10’uncu
maddesininbirincifıkrasının(a),(c),(ç),(e),(f),
(g)bentleriaşağıdakişekildedeğiştirilmiş,(g)
bendindensonragelmeküzereaşağıdayer
alan(h)ve(ı)bentleriilaveedilmiştir.
“a)Patent,faydalımodelveendüstriyeltasarım
tescilineilişkinharcamalarıiledestek
kapsamınaalınanmarkalarınıntescilive
korunmasınailişkinolarakgerçekleştirecekleri
giderleri,%50oranındaveyıllıkenfazla
50.000ABDDoları,
c)StratejikİşPlanlarındahedefpazarlarolarak
belirtecekleriülkelerdedestekkapsamına
alınanmarkalarıileilgiliolarak;
1)Açtıklarıve/veyaaçacaklarıyurtdışıbirime
(satışsonrasıservishizmetivermeküzere
açılanbirimlerdahil)ilişkinbrütkirailebuna
ilişkinvergi/resim/harç,komisyon,hizmet,
anılanbirimlerinkiralanmasınayönelikhukuki
danışmanlıkgiderleriilesözkonusubirimlerin
24
ETÜDERGİ
gondol,köşe(corner),dekorasyonluköşe
(shopinshop),kiosk,stant(floordisplay)vb.
tahsisedilmişsatışalanlarınailişkinbrütkiraile
bunailişkinvergi/resim/harç,komisyon,
hizmetharcamaları,%50oranındaveyıllıken
fazla200.000ABDDoları,
e)Çevre,kaliteveinsansağlığınayönelik
teknikmevzuatauyumsağlanabilmesive
mağaza/lokanta/kafeaçılışıveişletilmesini
teminengerçekleştirilen;kalite,hijyen,çevre
belgeleriileinsancan,malemniyeti,ve
güvenliğinigösteririşaretlereilişkin
danışmanlıkdahilhertürlügiderleri,%50
oranındaveyıllıkenfazla50.000ABDDoları,
f)Destekkapsamınaalınanmarkalarıileilgili
olarakfranchisevermelerihalinde,franchising
sistemiileyurtdışındaaçılacakvefaaliyete
geçirilecekyıllıkenfazla10mağazayailişkin;
1)Dekorasyonharcamaları,mağazabaşına%
50oranındaveenfazla50.000ABDDoları,
2)Kiragiderlerimağazabaşına%50oranında,
enfazlaikiyılsüresinceveazami100.000ABD
Doları,
g)Kurumsalkimlikoluşturulması,stratejik
şirketyapılandırılması,kalitekontrolsistemi
oluşturulması,modavetrendler,gastronomi,
ürünveambalajtasarımı,stratejikpazarlama,
perakendeoperasyonlar,şirketkuruluşu,
mağazaaçılmasıveişletilmesi,uluslararası
ihracatvehukuk,riskyönetimi,uluslararası
pazarlardarekabetavantajınıartırıcıdiğerher
türlüişyönetimikapsamındasatınalacakları
danışmanlıkgiderleriileBilgisayarlıTasarım
(CAD),KurumsalKaynakPlanlaması(ERP),
TedarikZinciriYönetimi(SCM),Müşteriİlişkileri
Yönetimi(CRM),KurumsalPerformans
Yönetimi(EPM),PerakendeYönetimivb.bilgi
yönetimikapsamındasatınalacaklarıveya
kiralayacaklarıyazılımürünlerininlisanslarıve
bunlarınyıllıkbakım-güncelleme
bedelleriileyazılımlarındevreye
alınması,iyileştirilmesiveidamesiiçin
yapacaklarıdanışmanlık,eğitimvedış
kaynakkullanımıharcamaları,%50
oranındaveyıllıkenfazla500.000
ABDDoları,
h)Destekkapsamınaalınanmarkalı
ürünleriyleilgili,destekkapsamındaki
şirketveyaharcamayetkisiverilenşirket
tarafındanistihdamedilenmoda/endüstriyel
ürüntasarımcısı,aşçı/şefgiderleri,%50
oranındaveyıllıkenfazla200.000ABDDoları,
ı)Şirketlerinbumaddeninbirincifıkrasının(c),
(ç)ve(d)bentleriçerçevesindeaçtıkları
birimlerininkirasınınciroya(depoiçin
kullanılanpaletmiktarına)bağlıolması
durumunda;Müsteşarlıktarafındanuygun
görülentemelkiratutarı[temelkira
uygulamasınınbulunmadığıbirimlerde,
yalnızcacironunyüzdesindenoluşan(depo
içinkullanılanpaletmiktarınagörehesaplanan)
veMüsteşarlıktarafındanincelenenilkkira
tutarı,temelkirakabuledilir]ilesözkonusu
temelkiratutarının%50’sinekadarolanciro
kirası,ilgilibentlerdebelirtilenlimitlerdâhilinde,
desteklenir.”
MADDE 4 – SözkonusuTebliğ’in11’inci
maddesininbirincifıkrasının(b),(c),(d)ve(e)
bentleriaşağıdakişekildedeğiştirilmiştir.
SEKTÖRDEN HABERLER
“b)Çevre,kaliteveinsansağlığınayönelik
teknikmevzuatauyumsağlanabilmesive
mağaza/lokanta/kafeaçılışıveişletilmesini
teminengerçekleştirilen;kalite,hijyen,çevre
belgeleriileinsancan,malemniyeti,ve
güvenliğinigösteririşaretlereilişkin
danışmanlıkdahilhertürlügiderleri,
c)TURQUALITY®Sertifikasınıhaizmarkalı
ürünleriyleilgili,destekkapsamındakişirket
veyaharcamayetkisiverilenşirkettarafından
istihdamedilenmoda/endüstriyelürün
tasarımcısı,aşçı/şefgiderleri,
d)TURQUALITY®Sertifikasınıhaizmarkalı
ürünleriyleilgiliolarakStratejikİşPlanlarında
hedefpazarlarolarakbelirtilenülkelerde
açtıkları/açacakları;
1)Mağazalara/lokantalara/kafelereilişkin
uygunmahalaraştırmasınayönelik
danışmanlık,konseptmimariçalışmaları,
dekorasyon,brütkirailebunailişkin
vergi/resim/harç,komisyon,hizmet
harcamaları,mağaza/lokanta/kafe
kiralanmasıylailgilihukukidanışmanlıkve
belediyegiderleriilesözkonusubirimlerin
işletilmesiiçingerekli,Müsteşarlık
tarafındanbelirlenentemelkurulum
giderleri,
2)Ofis,depo,showroom,satışsonrası
servisvb.yurtdışıbirimlerineyönelikbrüt
kirailebunailişkinvergi/resim/harç,
dekorasyon(yalnızcashowroomiçin),
komisyongiderleri,sözkonusubirimlerin
işletilmesiiçingerekliMüsteşarlıktarafından
belirlenentemelkurulumgiderleri,farklı
markalarınsatıldığıshowroom/büyük
mağaza(departmentstore),
hipermarketlerdekiraladıklarıreyon,
gondol,köşe(corner),dekorasyonluköşe
(shopinshop),kiosk,stant(floordisplay)
vb.tahsisedilmişsatışalanlarınailişkinkira,
dekorasyon,hizmetve/veyakomisyon
harcamaları,
3)Franchisevermelerihalinde,franchising
sistemiileyurtdışındaaçılacakvefaaliyete
geçirilecekmağazalarailişkindekorasyon
vekiragiderleri,
4)Şirketlerinbumaddeninbirincifıkrasının
(d)bendinin(1)ve(2)’ncialtbentleri
çerçevesindeaçtıklarıbirimlerinkirasının
ciroya(depoiçinkullanılanpaletmiktarına)
bağlıolmasıdurumunda;Müsteşarlık
tarafındanuygungörülentemelkiratutarı
[temelkirauygulamasınınbulunmadığı
birimlerde,yalnızcacironunyüzdesinden
oluşan(depoiçinkullanılanpaletmiktarına
görehesaplanan)veMüsteşarlıktarafından
incelenenilkkiratutarı,temelkirakabul
edilir]ilesözkonusutemelkiratutarının%
50’sinekadarolancirokirasıdesteklenir.”
MADDE 5 – AdıgeçenTebliğ’in21’inci
maddesiaşağıdakişekildedeğiştirilmiştir.
“MADDE21–(1)BuTebliğ’in11’inci
maddesindedüzenlenendesteklerden5(beş)
yılyararlandırılanşirketlerleilgiliolarak
yapılacakperformansdeğerlendirmesi
neticesindebelirlibirdüzeyinüzerinde
performansgösterdiğibelirlenenşirketlerin
desteksüresi,ilave5(beş)yılsüreyle
uzatılabilir.
(2)BuTebliğ’in10’uncumaddesinde
düzenlenendesteklerdenyararlandırılan
şirketler,desteksüresiiçindeveyabitiminde
TURQUALITY®DestekProgramıkapsamına
alınmaküzerebaşvurudabulunabilirler.
Yapılanincelemeneticesinde;
a)TURQUALITY®DestekProgramı
kapsamınaalınmasıuygungörülenşirketler,
yararlandıklarıdesteksüresidüşülmek
suretiyle5(beş)yılvebumaddeninbirinci
fıkrasıçerçevesindeperformanslarınabağlı
olarakilave5(beş)yılsüreyle
desteklenebilir.
b)TURQUALITY®DestekProgramı
kapsamınaalınmasıuygungörülmeyen
şirketler,kalandesteksüreleriboyuncabu
Tebliğ’in10’uncumaddesindedüzenlenen
desteklerdenyararlandırılmayadevamedilir.
DesteksüresisonaerenşirketlerbuTebliğ
kapsamındadesteklenmez.”
MADDE 6 – SözkonusuTebliğ’in22’nci
maddesininikincifıkrasıaşağıdakişekilde
yenidendüzenlenmiştir.“(2)Birmarkaiçin;
destekkapsamınaalınanşirketlebirlikte,yurt
içindeveyayurtdışındayerleşikolup,organik
bağıntevsikedildiğiveMüsteşarlıktarafından
harcamayetkisiverilenşirketler
desteklenebilir.”
MADDE 7 – MezkurTebliğ’in24’üncü
maddesiaşağıdakişekildedeğiştirilmiştir.
“MADDE 24 – (1)BuTebliğin;
a)10’uncumaddesininbirincifıkrasının(h)
bendiçerçevesinde;destekkapsamınaalınan
markaylailgilişirketlerinaynıanda
desteklenecekmoda/endüstriyelürün
tasarımcısı/aşçı/şefsayısı3’ü,11’inci
maddesininbirincifıkrasının(c)bendi
kapsamındaise5’i,
b)11’incimaddesinin1’incifıkrasının(d)
bendininbirincialtbendiçerçevesinde;
1)Destekkapsamınaalınanmarkaylailgili
şirketlerinaynıandadesteklenecekmağaza
sayısı,50(elli)adedi,
2)Mağazabaşınadesteklenecekkonsept
mimariçalışmaları,dekorasyonve
Müsteşarlıktarafındanbelirlenentemel
kurulumgiderleri200.000ABDDoları’nı,
c)11’incimaddesinin1’incifıkrasının(d)
bendinin3’üncüaltbendikapsamında;
1)Destekkapsamınaalınanmarkaylailgili
şirketlerinfranchisingsistemiile
desteklenecekmağazasayısı100adedi,
2)Mağazabaşınadesteklenecek
dekorasyongideri,100.000ABDDoları’nı,
3)Mağazabaşınadesteklenecekkiragideri
yıllık200.000ABDDolarıvemağazabaşına
2yılı,geçemez.”
MADDE 8 – BahsekonuTebliğ’in25’inci
maddesiaşağıdakişekildeyeniden
düzenlenmiştir.
“MADDE 25 – BuTebliğin11’inci
maddesindebelirtilenfaaliyetleriçinbirşirkete
sağlanacakazamidestekmiktarıMüsteşarlık
tarafındansınırlandırılabilir.”
MADDE 9 – SözkonusuTebliğ’in29’uncu
maddesineaşağıdayeralanüçüncüfıkra
ilaveedilmiştir.
“(3)Müsteşarlık/İhracatçıBirlikleriGenel
Sekreterlikleritarafındanyapılaninceleme
neticesindeharcamalarailişkinolaraktespit
edileneksikbilgi/belgelerin;şirkete/kuruluşa
bildirildiğitarihtenitibaren6(altı)ayiçerisinde
Müsteşarlık/İhracatçıBirlikleriGenel
Sekreterliklerineibrazedilmemesihalinde,
sözkonusuharcamalardestekkapsamında
değerlendirilmez.6aylıksüre;Birlikve/veya
Müsteşarlıktarafındanotomasyonsistemi
üzerindenyapılanincelemeneticesinde,eksik
bilgi/belgetamamlamagörevininfirmanın
görevlistesindebulunduğusüretoplamı
üzerindenhesaplanır.”
MADDE 10 – MezkurTebliğ’in33’üncü
maddesinin3’üncüfıkrasıaşağıdakişekilde
yenidendüzenlenmiştir.
“(3)Müsteşarlık,sözkonusuraporlarüzerinde
yapacağıincelemeneticesinde,Stratejikİş
Planlarındabelirtilenfaaliyetlerdenbüyükbir
bölümünügerçekleştirmediği,sağlanan
desteğietkinkullanmadığıve/veya
markalaşmakonusundaherhangibirgelişim
göstermediğinitespitettiğikuruluşileşirketleri,
Marka/TURQUALITY®destekprogramlarına
ilişkindesteksüresininheraşamasındadestek
kapsamındançıkarabilirveyadestek
oranlarındaindirimegidebilir.”
MADDE 11 – BahsekonuTebliğ’in37’nci
maddesiaşağıdakişekildeyeniden
düzenlenmiştir.
“MADDE 37 – (1)BuTebliğhükümleri
çerçevesindedestekkapsamınaalınan
şirketleriledesteksüresidolanşirketler,
18/8/2010tarihlive27676sayılıResmi
Gazete’deyayımlanan2010/6sayılı‘YurtDışı
Birim,MarkaveTanıtımFaaliyetlerinin
DesteklenmesiHakkındaTebliğ’
hükümlerindenyararlandırılmazlar.”
MADDE 12 –BuTebliğyayımıtarihinde
yürürlüğegirer.
MADDE 13 – BuTebliğhükümleriniDış
TicaretMüsteşarlığı’nınbağlıbulunduğu
Bakanyürütür.”
ETÜDERGİ
25
SEKTÖRDEN HABERLER
50 milyon dolarlık pazar hedefliyor
Barilla, içeriğinde yüzde 25 taze sebze püresi bulunan yeni makarna
markası Piccolini ile beş yılda 50 milyon dolarlık pazar hedefliyor.
İ
talya’da1877yılındakurulanve1965
yılındadünyanınenbüyükvemodern
fabrikasınıfaaliyetegeçirenBarilla,1994
yılındanbuyanaTürkiye’dedeüretiliyor.
Türkiye’de2010yılındapazarliderihaline
gelenBarilla’nıngelecekhedeflerini,yeni
ürünleriPiccolini’nintanıtımtoplantısına
katılanBarillaTürkiye,Ortadoğuve
Afrika’dansorumluBölgeDirektörüGüneş
Karababaaktardı.
150milyondolarciroyave420çalışana
sahipBarillaTürkiye’nin,OrtadoğuveAfrika
bölgesininidarimerkeziolarak34ülkeden
sorumluolduğunukaydedenKarababa,bu
ülkeleriçinİtalya’danyapılantedariklerin
yakınzamandaTürkiye’den
gerçekleştirileceğinin,bununTürkiye’nin
ihracatınadaolumlukatkıdabulunacağının
altınıçizdi.Karababa,şirketinkurucusu
PietroBarilla’nın,“Çocuklarımıza
yedirmeyeceğimizhiçbirşeyi
üretmeyeceğiz”sözünütemelalanBarilla’nın
hiçbirürünündekoruyucumadde
kullanmadığını,bunundaürünlerinraf
ömrünüazaltmasıdolayısıylamaliyetleri
artırdığınıvurguladı.Makarnaları,soslarıve
gevrekekmekürünleriyleTürkiye’de
bulunanBarilla’nıntümportföyünü
önümüzdekidönemdetüketicileresunmayı
hedeflediklerinikaydedenKarababa,
Barilla’nınPiccolinimarkasıylayüzde25
sebzepüresiiçerenmakarnayıpiyasaya
sunduğunu,bununsaTürkiye’debirilk
olduğunudilegetirdi.Hedeflerininmakarna
pazarınıyenimarkalarıyladahadabüyütmek
olduğunubelirtenKarababa,Piccoliniilebeş
yıliçinde50milyondolarlıkbirpazar
yaratmayıöngördüklerinibildirdi.
Beslenmeve
diyetuzmanı
Dr.Yasemin
Bradleyise,
toplantıdayaptığı
sunumda,
makarnanın
günlükdengeli
beslenme
ihtiyaçları
düşünüldüğünde
önemlibirgıdamaddesi
olduğununaltınıçizdi.Çocuklarınçoğunun
sebzeyemekkonusundaçokistekli
olmadığını,ancaksağlıklıbüyüyebilmeleri
içinsebzetüketmelerigerektiğinivurgulayan
Bradley,Piccolini’ninmakarnavetaze
sebzeleribirarayagetirerekbusoruna
sağlıklıbirçözümgetirdiğiniifadeetti.
Ekici Peynir’in hedefi “İSO 500”
Geride bıraktığımız yılı yüzde 20 büyüme ile kapatan Ekici
Peynir’de yeni hedef bu yıl yüzde 25 büyüme gerçekleştirmek ve
İSO 500 listesine dâhil olmak.
E
kiciPeynirhedeflerinigiderek
büyütüyor.İstanbulSanayiOdası
tarafındanheryılaçıklananİSO500
BüyükSanayiKuruluşulistesinde,2009
yılındaikinci500’deyeralanEkiciPeynir,bu
yılilk500arasınagirmeyihedefliyor.
Geçtiğimizyılcirovesatıştayüzde20
büyümesağlayanfirmanınbuyılailişkin
hedefiiseyüzde25büyümegerçekleştirmek.
2001yılındaISO9001,2004yılındaHACCP
ve2009yılındaBRCGlobalGıdaStandardı
aldıklarınıanımsatanEkiciPeynirYönetim
KuruluBaşkanıMustafaEkici,uluslararası
standartlardaüretimyaptıklarınıvebüyüme
hedefleridoğrultusundaiçpiyasanınyanısıra
Ortadoğubölgesinedahafazlaağırlıkvererek
ihracatrakamlarınıdayükseltmek
istedikleriniifadeediyor.
Coca-Cola ilk çeyrekte kârını yüzde 18 arrdı
Coca-Cola, net kârını, yılın ilk çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 18
oranında artırarak 1,9 milyar dolara yükseltti.
B
uyılınilkçeyreğindehissebaşına
0,82dolarkâreldeedenşirket,
geçenyılınaynıdöneminde1,61
milyardolar,hissebaşınaise0,69dolarkâr
etmişti.Ekonomistleryaptıklarıtahminlerde,
firmanınyılınilkçeyreğindehissebaşına
0,87dolarkâredeceğiniöngörüyordu.
Coca-Cola’nınaçıklamalarıise
26
ETÜDERGİ
gelirlerininyılınilkçeyreğindebirönceki
yılınaynıdöneminegöreyüzde40artarak
10,52milyardolarayükseldiğinisöylüyor.
Şirketingelirleri,2010yılıilkçeyreğinde
7,53milyardolarseviyesindeydive
uzmanlar,şirketingelirlerininbuyılınilk
çeyreğinde10,57milyardolarolacağını
tahminediyordu.
SEKTÖRDEN HABERLER
Eker Süt’ün büyük yarımı
Eker Süt, Fransız Novandie ile büyümesine devam ediyor.
Firma, 30 milyon avroluk yatırımla yeni bir fabrika kuruyor.
B
ursa’nınMustafakemalpaşailçesinde
120dönümlükaraziiçinde25bin
metrekarekapalıalanasahipyenibir
fabrikakuracaklarınıaçıklayanEkerSüt
ÜrünleriGenelMüdürüAhmetEker,inşaatı
devamedenfabrikayıbuyıliçerisinde
faaliyetegeçirmeyiplanladıklarınıbilgisini
aktardı.Yatırımıntamamlanmasıilegünde
200tonolansütişlemekapasitesinin600
tonaçıkacağınısöyleyenEker,kapasite
artışıylabirlikteyenipazarlaryaratılması
halindeşuan630olançalışansayısınında
üçyıliçindeyüzde30civarındaartacağını
düşündükleriniifadeetti.2006yılında
FransızAndrosGrubu’nunsütürünleri
firmasıNovandieileyüzde50oranında
ortaklığagittiklerinihatırlatanEker,
“OrtağımızınFransa’dasütürünlerialanında
faaliyetgöstermesibizeteknoloji,bilgi
birikimiveknow-howaçısındankatkılarda
bulundu.Sütlütatlılargibiyenialanlardada
üretimebaşlayıncaoluşankapasiteartışıbizi
yeniyatırımayöneltti.Tatlıgrubundasakızlı
muhallebi,supangle,keşkül,kremkaramel,
sütlaç,höşmerim,fındıklıkremşokola,
profiterolvetavukgöğsününyanısıra2011
yılıiçerisindeyeniçeşitlerindeüretimine
başlayacağız”dedi.2011yılınısatışve
pazarlamaağınıgeliştirmeyeayırdıklarınıda
belirtenEker,kurmayabaşladıklarıyenicep
depolarlabuyılınsonunakadarTürkiye
nüfusununyüzde70’ineulaşmayı
hedeflediklerininaltınıçizdi.Hâlihazırda
dokuzilveilçedecepdepolarıbulunan
EkerSüt,yeniaçılacakcepdepolarla,
dağıtımağınıgenişletmeyihedefliyor.
Estuz 2011 yılına ödüllerle başladı
Tüketici Akademisi tarafından 15 Mart Dünya Tüketici Hakları Günü’nde “Tüketici
2011 Kalite Ödülü”ne layık görülen Estuz, ikinci kez bu ödülün sahibi oldu.
H
aliçKongreMerkezi’ndegerçekleştirilenve
Almanya7.BaşbakanıGerhardSchröderile
Türkiye’deniş,sanatvesiyasetdünyasının
önemliisimlerininbirarayageldiği24.Uluslararası
TüketiciZirvesi’ndekatılanEstuzAŞFabrika
MüdürüÖzgürÖzdemir,ödülü,TüketiciAkademisi
YönetimKuruluÜyesiDr.NecipUludağ’ınelinden
aldı.
KonuylailgilibiraçıklamayapanEstuzAŞ
YönetimKuruluBaşkanıVedatÖzdemirise“Almış
olduğumuzödüllersayesinde2011yılınabüyükbir
heyecanlabaşladık,sözkonusuödüllerbüyüyerek
devamedenbaşarımızınenbüyükkanıtıdır.
Perakendesektöründeçokyeniolmamızarağmen
tüketicibeğenisiileödülelayıkgörülmek
sorumluluklarımızıartırıyor”dedi.Açıklamasında,
tüketiciihtiyaçvebeklentilerinitamolarak
karşılayacakşekildegüvenilirgıdaürünlerisunarak
seçkinbirmarkaolmakolarakbelirlediklerikalite
politikalarınasadıkkalaraktüketicilerekaliteli
ürünlersunmayadevam
edeceklerininaltınıçizen
Özdemir,çizdikleriyoldaemin
adımlarlailerlerkenkendileriile
birlikteolantümtüketicilerine
deteşekküretti.
Endüstriyelgıdasektöründe
gösterdiğibaşarısını,hızlıveeminadımlarla
ilerleyerekperakendesektöründedegösteren
Estuz,buyılikincikezdüzenlenenUluslararası
GüvenilirGıdaZirvesi’ndeise“GüvenilirMarka
Ödülü”nükazanmıştı.
Algida’dan Cafe Zero
İlk defa İtalya’da lanse edildikten kısa bir süre sonra İtalyanların
favori lezzeti haline gelen Algida’nın yeni ürünü Cafe Zero, piyasaya
sunduğu üç farklı çeşidiyle artık Türk tüketicilerine de sesleniyor.
Ö
zelbirteknolojiyleüretilenve
içindekiküçükbuzparçaları
sayesindetüketicilerinebenzersizbir
deneyimyaşatanCafeZero,serinlemek
isteyenkahvetutkunlarınaalışıkolmadıkları
birtatsunuyor.Unileverpatentliözelbir
teknolojiyleüretilenveiçindekiküçükbuz
parçacıklarıileeşsizbirkıvamaulaşanCafe
Zero,Mocaccino,CappucinoveEspresso
çeşitleriyletümkahveseverlerindamak
tadınahitapediyor.Kendini“Dondurma
gibideğil…Sıradanbiriçecekdeğil…
Bildiğingibideğil…”sloganıylaayrıştıran
CafeZero,buyazınenpopüleriçeceği
olmayaaday.
ETÜDERGİ
27
KAPAK / GIDA DEPOSU NASIL OLMALI?
“
İyi bir gıda deposu
nasıl olmalı?
Gıdaların taşınması ve son kullanıcılara ulaştırılması, sadece büyük kentlerin
sorunu değil. Küçük ya da büyük fark etmeksizin gıdaların dağıtımı sürecinde en
önemli duraklar, gıdaların depolandığı aktarma merkezleri olarak büyük önem
taşıyor. Giderek daha büyük ölçeklerde yapılan gıdaların depolanması
aksiyonlarının yanı sıra depoların yönetimleri de bu sürecin önemli
başlıklarından birini oluşturuyor. Gıda depoları nasıl kurulur, denetim
mekanizmaları nedir, gıda depoları nasıl yönetilir ve gıda depolarının insan
kaynaklarının önemi nedir sorularının yanıtlarını araştırdık ve itiraf etmeliyiz ki
hoş bir tabloyla karşılaşmadık.
28
ETÜDERGİ
”
KAPAK
D
epokurulumuvelojistikkonularında22yıldırdanışmanlık
hizmetleriverenMetinÇavuşlar,“Depoyönetilir…Depoya
birşeyleratılmaz,depodasıradaninsanlarçalışamaz,
depohergünkapısınıkilitleyipçıktığınızdaişlerinbittiği
yerdeğildir”sözleriyle,aslındatemelsorularımızıntamamınayanıt
veriyor.Dosyakonumuzuoluşturansorularınyanıtlarınıaramaya
başladığımızda,Türkiye’dekuruluonbinlercegıdadeposunedeniyle
ortakkamukaynaklarındanözgürceyararlanabileceğimizi,her
mecradanbirçokinsanaulaşabileceğimizivedepokurmakve
yönetmekkonularındasınırsızbilgiyeulaşabileceğimizidüşünüyorduk.
Fenahaldeyanılmışız…Sorularımızınyanıtlarınıkovalarken
öğrendiğimizenönemlibilgi,daha“depo”kelimesininanlamıylailgili
kocamanbiryanlışiçerisindeolduğumuzgerçeğioldu.
Gerçektendeponedir?Ürünlerinstoklandığı,istiflendiği,ürün
fiyatlarıartıncasatılmaküzereürünlerinbiriktirildiğibiryermi?Üstelik
depoculuğunözelbiraltbaşlığını,gıdadepolarınıelaldığımızda,işimiz
dahadazorlaşıyor.Gıdadepolarınedenkurulur,nasılkurulur,nereye
kurulur,netüraltyapıyatırımlarınagereksinimduyulur,buralarda
kimlerçalışır,nasılyönetilirsorularındanönce,MetinÇavuşlar,“depo”
kelimesinidoğruanlamamızgerektiğindeısrarediyor.
Gıdadepoları,TürkGıdaKodeksi’ndebasitçeanlatıldığıüzereözel
içeriklerevekurallarasahip,gıdalarınsonkullanıcılaraulaşanakadar
hertürlüdışetkendenkorunduklarıalanlarolaraktanımlanıyor.Kimi
gıdalarözeldepolamaşartlarınaihtiyaçduymuyor,kuruolarakuzun
sürelersaklanabiliyor,kimigıdalarsaözelsıcaklıkaralıklarında
korunmayaihtiyaçduyuyor.Buanlamdaaklagelenilkkuralda,tüm
gıdalarınbiraradasaklanamayacaklarıbilgisioluyor.
Bununlabirlikteilerleyensayfalarımızdaokuyacağınızüzereiyibir
gıdadeposundaolmasıgerekenpekçoközeliçeriksayabilir,raf
sistemlerininyapısındandepolarıniçdüzenine,girişçıkışkapılarının
yerleşimindenhaşerelerlemücadeleye,depoyönetimsistemlerinden
insankaynaklarınakadargenişbiryelpazeilekarşıkarşıyaolduğumuzu
söyleyebiliriz.
Aşama aşama depo kurulumu
Birgıdadeposukurulumundanönceyanıtlanmasıgerekenilksoru,
hangiürünlerindepolanacağı…Çünküazöncedevurguladığımızgibi
herürün,yapılarıgereğiyanyanadepolanamıyor.Ardından
kapasitemizedekararvermeliyizçünküözelliksizbirgıdadeposunun
maliyetibilemilyondolarseviyesineulaşabiliyor.Oysapekçoklojistik
uzmanı,işhacimleriyleorantılıolarakinşaedilecekküçük,butik
depolarınçokdahaucuzamaledilebileceğiniveişletmegiderlerininde
dahakolayidareedilebileceğinisöylüyor.
Gelelimyerseçimine…Ziragıdadepoları,depoculuğunözelbir
alanınıiçeriyorveinsansağlığıilebirebirilişkilibirönemtaşıyor.Bu
anlamda,gıdalarınherhangibirdıştehditkarşısındabozulmalarını
önleyecekhertürlüönleminalınmasıgerekli.Dolayısıylaörneğinçok
yoğuntrafikakışınasahipbirbölgeyeinşaedilecekgıdadeposu,
bölgedekiyoğunkirlihavanedeniylegıdagüvenliğiniriskeedecek
sonuçlaroluşturabilir.Benzerşekilde,gıdadeposuolarak
planlanmamış,örneğinherhangibirbinanıngirişkatlarıdagıdadeposu
olaraksıkçakullanılsadaaslındabüyükbirhatayapılıyorçünkübu
depolar,gıdalarınhijyenikşartlardakorunmasıiçingereklialtyapı
yatırımlarınınhiçbirisinesahipolmuyor.
Azöncekısacabahsettik,gıdalarınkimisikuruşartlarda,kimiside
özelısışartlarındakorunmayaihtiyaçduyuyor.Dolayısıylaeğer
dondurulmuşbirürüneyönelikgıdadeposukurmakistiyorsanız,
mutlakasoğukzincirindevamlılığınıgözetenbiraltyapıyatırımına
ihtiyacınızolacak.Üzgünüz,basitbirderindondurucukurmak,bu
altyapıyatırımınınsonlandığıanlamınagelmiyor.Çünküdışmekânile
derindondurucuarasındakinemdengesinisağlayamazsanız,derin
dondurucununkapısınıheraçtığınızda,soğukzinciritehditetmiş,hatta
derindondurucuiçerisinebakteritaşımışolacaksınız.Bununiçin
Basit bir kural, gıda depolarında elektrikli forklift kullanılması
gerekiyor. Ancak hâlâ mazotlu forklift kullanan gıda depoları
olduğunu da duyuyoruz... Siz hangisini tercih edersiniz?
uzmanlar,derindondurucularagirişiçinmutlakaüçaşamalıbirgeçiş
sistemikurulmasıgerektiğinisöylüyor.Benzerbirdurum,dondurulmuş
gıdalarınsevkiyatahazırlanmasıaşamasıiçindegeçerli.Soğukzincirin
devamıvenemdengesininsağlanmasıiçintaşıyıcıaraçların,derin
dondurucubölmesinetamolarakyanaşabilmesigerekiyor.Bununla
birlikte,kurugıdalarındepolanacağırafsistemlerininseçimideçok
önemli.Aslındauzunuzunanlatmakisterdikamakısacasöylememiz
gerekiyorki,bakterioluşumunuönleyecekboyalarharicinde,raf
sistemlerininmümkünsehiçboyanmamışvepaslanmazçelikten
üretilmişmalzemelerdenoluşmasıkesinlikleöneriliyor.
Çokhızlıilerlediğimizinfarkındayızancakyönetimsistemlerive
insankaynaklarındandamutlakasözetmeliyiz.İnsankaynakları,depo
yönetiminde,belkideenönemliunsurçünküsizinmilyondolarla
harcayarakkurduğunuztamteşekküllü,hertürlügıdagüvenliği
standardınauyumsağlamışdeponuz,çalıştırdığınızinsankaynakları
eğitimlideğilse,maalesefhiçbiranlamifadeetmeyecektir.Çünkü
ürünlerindepoyagirişleri,yerleşimleriveçıkışlarısüresinceinsan
kaynağınızherandepoladığınızürünlerleetkileşimiçindeolacak.
Üzülereksöylemeliyizkiellerimiziyıkamayaüşendiğimizbirtoplumda,
gıdalarlahaşırneşirolaninsankaynaklarınınözelliklebilinçlendirilmesi,
gıdagüvenliğikonusundaeğitilmesivebelkidedepoşartlarındanönce
sıklıklapersonelinyeterliliğivekişiselhijyenlerininkontroledilmesi
gerekiyor.Depoyönetimsistemleridebenzerbiranlamasahip.Bu
konudaönerimiz,sahipolmanızgerekenyönetimvekalitesistemlerini
sadecebirerkâğıtparçasıolarakgörmeden,gerçektenokâğıtta
yazanlarıözümsemenizvetümişsüreçlerinizdeyeralaninsan
kaynaklarınızındaözümsemesinisağlamanızdır.Paranınhemenher
kapıyıaçtığıgünümüzde,sadecebusitemleresahipolmakartıkkolay.
Ancakosertifikalar,eğeronlarauyumsağlamayacaksanızhiçbiranlam
ifadeetmeyecektir.Unutmayın,önemliolansistematikbiryönetim
sisteminesahipolunmasıdır,sertifikalar,sadeceosistemesahip
olduğunuzuüçüncükişileregöstermekiçindir. G
ETÜDERGİ
29
KAPAK / GIDA DEPOSU NASIL OLMALI?
“
Depolarda,
en önemli kaynak
insan kaynağıdır
”
Metin Çavuşlar, ömrünün büyük bir kısmını depo kurulumu ve lojistik faaliyetleri
üzerine düşünerek, çözüm üreterek, insanları eğiterek geçirmiş bir fikir insanı.
Biz, derin deneyimlerinden faydalanabilmek ve basitçe “Gıda deposu nasıl
kurulur” sorusuna yanıt aramak için Metin Çavuşları’ı ziyaret ettik ve “bin ah
işittik.” Burada ancak sınırlı bir kısmına yer verebildiğimiz söyleşi sonunda
öğrendik ki, gıda deposu nasıl kurulur sorusundan önce gıda deposu nedir
sorusuna yanıt aramamız gerekliymiş…
T
ürkiye’deki gıda depolarının genel durumu
nedir?
Türkiye’deşuandaiyibirdepoyokdesekyeridir.
Dörtduvariçlerivar,boşalanlarvar,içerimalların
atıldığıyerlervaramadepoyok.Olmamasınınsebebi,
Türkiyeinsanınındepokavramınıanlamamış
olmasıdır.2001yılındakibüyükkrizdenöncebiz,
depolarıspekülasyonamaçlıkullanıyorduk.Yani
ürünlerbirsonrakigünzamlandığıiçinürünleri
stokluyorvedahaiyifiyatasatıyorduk.Stok
yaptığımızyerlerdedepolardı.Fakat2001
sonrasındadövizdengesininsağlanması
depoculuğumasraflıhalegetirdi.
Dolayısıylainsanlardepolarıne
yapacaklarınışuandabilemiyor.Ben22
senedirdepoeğitimiveriyorum,depolar
tasarlıyorumamainsanlaraderdimi
anlatamıyorum.Depoyönetilir…Depoyabir
şeyleratılmaz,depodasıradaninsanlar
çalışamaz,depohergünkapısınıkilitleyip
çıktığınızdaişlerinbittiğiyerdeğildir…Biz
önceliklediyoruzki,depodaürünler
sınıflandırılmakzorunda.Özelliklegıdaya
baktığımızzamankuruürünler,yaşsebzeve
meyveler,tüketimleyönelikolmakkaydıyla
özelşartlardabulundurulansoğutulmuşveya
30
ETÜDERGİ
dondurulmuşürünlerkibunlarıniçindeetvesütmamülleri
yeralıyor,sonolarakdaderindonduruculardakorunması
gerekensoğukzincirürünlerideponuniçeriğini
oluşturuyor.İyibirgıdadeposunasılolmalısorusuna
dahailkandanyanlışyanıtıiştebubilgidensonra
veriyoruz:Herkessanıyorkibuürünleryanyana
durabilir…Duramaz.Danışmanlıkyaparkenbizim
depokurmakisteyenbirgirişimciyesorduğumuz
ilksoru,depodahangiürünleribulundurmak
istediğidir.Çünküdeposıcaklıkları,
bulundurulanürünebağlıolarak,+14,+5,0,-5,10ve-18olmaküzereuluslararasıstandartlara
tabidir.Ürünlerbusıcaklıkderecelerinde
korunacakşekildeüretilirler.Anlayacağınız
dondurmailedondurulmuşpatatesbirarada
duramayacağıgibi,soğanilemakarnayadaet
ileçayyanyanaduramaz…Yanyana
duramayacaklarıgibibuürünlerindepoyagiriş
çıkışalanlarınındafarklıdüzenlenmişolması
gerekir.Türkiye’degenellikleşuyapılır,doğrudan
doğruyadışmahaldensoğutucuüniteye
girebilirsiniz.İştebiryanlışdaha…Çünküsiz,dış
mahalinnemini,havayıveısısını,soğutucuünitenin
kapısınıaçtığınızandaorayanakledersiniz,buısı
venemsoğutucuiçindeyoğuşurveyağmurgibi
ürünlerinüzerineyağar.Oyağmurdadasizin
KAPAK / GIDA DEPOSU NASIL OLMALI?
dışarıdansoğutucuyasoktuğunuzbakterilervardır.Bakteriler,ürünün
ambalajındaniçerielbettesızamazamasizürününkapağınıaçtığınız
anda,artıkbakterileridurduracakbirengeldekalmamışolur.
Dolayısıylaoanakadarkorunansoğukzincirartıkperişanolmuştur…
Oysasoğutucuüniteleregirişüçaşamalıolsa,yurtdışındakidepolarda
olduğugibi,bubakterigirişienazseviyeyeindirilebilir.Benzerbir
yanlışarafsistemlerindedesıklıklarastlıyoruz.Depoyagirdiğinizdeher
yerpırılpırılgözüküyoramabirbakıyorsunuzrafsistemleriboyanmış…
Evet,baktığınızdaçoktemizolabiliramabizimiçinoboyalıraflarbirer
zehirleyicietkendir.Oysarafsistemleriyaantibakteriyeliçeriğesahip
boyalarlaboyanmışolmalıyadaeniyisihiçboyanmamalıve
paslanmazçelikmalzemelerdenüretilmişolmalı.Tabiibualtyapıları
anlatsakikigünsürer,kabacaancakböylebahsedebiliriz.
satışınıyapıyorlar.Dahadeponunhijyenik
şartlarısağlanmadanbirdeürünün
ambalajlanıyorolmasıçokciddisağlık
problemlerineaçıkdavetiyedir.Dahadakötüsü
yasalzeminbunaönlemalamamıştır.Düşünün,
depocununeliniyıkadığındanbileşüpheedilen
birdurumda,hijyenikbirambalajlamadannasıl
sözedebilirizki.Üstelikdahahaşere
mücadelesindensözetmedikbile…Benokadar
çokgıdadeposubiliyorumkiiçerisindekuşlar
uçuşuyor.Tamam,çoknarin,güzelhayvanlarve
deponunısışartlarıonlariçinbulunmaznimet
amaAllahaşkınabirgıdadeposundakuş
olmasısizcenormalmidir?Kuşsorunununasıl
çözebileceğimizibendebilemiyorum?Yerigeldi
onudasöylemeliyim,haşerekontrolüdedikya,
ben,haşerekontrolüiçingıdadeposundakedi
besleyenleredeşahitoldum(gülüyor).Nehalde
olduğumuzuartıksizhayaledersiniz…Bunların
hepsi,abartısızolaraksöylüyorum,bilgieksikliği
ileilgilikonulardır.Bununiçinbirgıda
deposunda,aslındagenelolaraktümdepolarda,enönemlikaynak
insankaynağıdırvemaalesefbizimdepoculukanlamındainsan
kaynağımızdaberbatdurumdadır.İnsankaynağımızıdüzeltmeden
bensizepaletteknolojisinden,rafsistemlerinden,depogiriş
çıkışlarınınönemindensözetsemdebencepekbirfaydası
olmayacaktır.
Biraz da maliyetlerden söz eder misiniz? Bir gıda
deposunun kuruluş maliyeti, ortalama olarak nedir?
Birgıdadeposuinşaetmek,özetleyerekanlattığımbubaşlıklar
altındaçokmaliyetlibirgirişimdir.Böyleoluncagirişimcilerin
yanıtlamakzorundaolacaklarıbirbaşkasorukarşımızaçıkıyor:
Kapasite…Çünküözellikliolmayanküçükdepolar,ortalamabir
yaklaşımla1milyondolaramalolacakken,iriveözelliklibirdeponun
Gıda depolarının yer seçimi için ne söyleyebilirsiniz?
maliyetiçokçokdahabüyüktür.Evet,1milyondolardaçokbüyükbir
Bizözelliklidepolardayapmıyoruz.Neresiboşsaorayı
meblağ,doğru,amabirarayagelecekbirkaçgirişimcipekâlâbirlikte
değerlendirmekgibibireğilimimizvar.Örneğinbirbinanıngirişkatını
hareketedebilir.YadaSTK’leryadakamu,yepyenibirişdalı
depoolarakkullanıyoruzvebununbinlerceörneğivarTürkiye’de.
oluşturacakvekontrollülojistikhizmetfirmalarıkuracak.Yalnız
Amabubinalardepoşartlarınauygunyapılmadıklarıiçin,örneğinpis
lojistikteürününalınıpteslimedilmesindensözetmiyorum.Ürünün
sutesisatlarıkimseninumurunda
alınıpteslimedilmesihizmetiancak
olmuyor.Amaoumurumuzda
taşımacılıkolabilir.Benimanlattığım
olmayanpissutesisatlarıbaşımıza
sistem,tümkurallarauyulmak
birişaçtığındauğradığımızkayıp,
koşulu,tümfizibiliteleriyapılıp
karşılayamayacağımızboyutlara
uygulanmakşartıylasürdürülecek
Her fırsatta söylüyoruz, eğer derin dondurucu
ulaşabiliyor.Ben,bırakıngıda
birsistemdir.Gerekirseçok
yapıyorsanız dondurucu mahale girişi üç kademeli
deposunu,birhastanedeposunda
kullanıcılıaraçlar,çokkullanıcılı
yapmak zorundasınız ki kişi üzerindeki nemi bırakarak
buanlattığımsenaryonun
depolarveçokkullanıcılıelemanlar
dondurucu mahale girebilsin. Eğer dondurucu mahalden
yaşandığınıgözlerimlegördüm.
olsabile…Parayıpaylaşmaknasıl
yükleme yapılacaksa mutlaka frigo aracınız dondurucu
Özetlebu,depokurmakve
diyesoracaksınızamainanınparayı
mahale tam olarak yanaşabilmelidir. Çünkü pek çok
işletmekheledegıdadeposu
paylaşmakçokkolaydır,önemli
dondurulmuş ürün ancak bir kez çözülebilir, örneğin et
kurmakveişletmek,üzerindeuzun
olandepoyuiyiişletebilmek,
gibi… Bir kez çözülen ürün yeniden dondurulsa dahi
mesailerinharcanmasıveancak
kuruluşsermayeniziçarçur
vasfından çok şey kaybeder. Bu nedenle soğuk zincir,
ondansonraadımatılması
etmemektir.Fakattekrar
gıda lojistiğinde çok önemli bir başlıktır. Ben,
gerekenbirmeseledir.
hatırlatmalıyımki,maalesefbizim
etrafımdakilere şunu söylüyorum: Şekli bozuk dondurmayı
insanımızellerinibileyıkamaya
yemeyin. Dondurma şeklini nasıl kaybeder, ancak
Eğitim ya da bilinçlenme,
tenezzületmez,kaldıkieldiven
ısındığında değil mi? Demek ki şekli bozuk bir dondurma,
her yerde olduğu gibi burada da
kullansın…Buanlamdadasiz,
mutlaka soğuk zincirin kırıldığına bir işarettir ve bence
çok önemli galiba?
büyükparalarharcayaraktüm
tüketilmemelidir. Ha, burada üreticinin mi kabahati vardır
Çokdoğru…Bakın,bazı
şartlarauygunbirdepokursanız
yoksa depocunun mu orasını ben bilemem, benim
depolarvarki,dökmeürünleri
bileinsankaynağınızsizin
bildiğim soğuk zincirin kırılmış olduğu gerçeğidir.
kendidepolarındaambalajlayarak
yetkinliğiniziyerlebiredebilir. G
Soğuk zincirin önemi
32
ETÜDERGİ
KAPAK / GIDA DEPOSU NASIL OLMALI?
“
Gıda depoları ve gıda lojistiği
hak ettiği öneme
kavuşuyor
”
Kalite Sistem Grubu’nun danışmanlarından biri olan ve deneyimleri ile gıda
sektörüne ışık tutan Eyüp Uçar’a, gıda depolarının kurulması ve işletilmesi
konularında önemli sorular sorduk.
G
ıda deposu kurmak için ilk
aşamada neler yapılması
gerekir?
Öncelikledepolanacak
ürüngruplarınıbelirlememizgerekiyor.
Ardındandabuürünlereaitvarsaözel
depolamavesevkiyatkoşullarını
belirlemeliyiz.Bununyanısıraaltyapının
sistemkurulumuveişletimineuygun
olmasıgerekiyor.Depolamayapılacak
binanınkonumlandırılması,binaçevresi
düzenlemesivedizaynı,malkabulve
sevkiyatdoklarınınyerleşimivedizaynıda
projeninönemliayaklarındandır.Bununla
birliktebinaiçalanzemininintemizlikişlemlerineuygunmalzemeden
seçilmişolması,drenajıngiderleredoğruyapılması,birikimeimkân
tanımamasınadadikkatedilmeli.Zeminkaplamasınındarbelere,
titreşimevesürtünmevekimyasalaşındırıcılarınetkilerinedayanıklı
olmasıgerekiyor.Duvarvetavanlarisedüzvepürüzsüzyüzeyliolmalı,
haşereyerleşimineimkânvermemelivetemizliğeuygunolmalıdır.
Raflarınyerleşimivestatiğideönemliorandadikkatealınmalıdır.
Genelolarakaçıklamayaçalıştığımbuönkoşullaryerinegetirildikten
sonraancaksistematikbiryaklaşımladepokurulumunageçilebilir.
Lokasyon, gıda depoları için ne kadar önemlidir?
Lokasyon,genelolarakgıdadepolarıiçinikifarklıyöndeönemarz
eder.Bunlardanbirtanesi,gıdadeposununçevresindekidepolamave
üretimtesisleriileatıktesisleri,çöptoplamagibiolasıriskfaktörleridir.
Diğeridelojistikaçıdankaynaklarileaktifvepotansiyelmüşterilere
yakınlıkolarakdeğerlendirilebilir.
Mimari olarak gıda depolarına yönelik bir yaklaşım var mı?
Mimariolarakbelirlenmişbirdizaynbulunmamaklabirlikte,depo
inşaplanındamalkabulvesevkiyatdoklarınınyerleşimivelineerbir
akışınoluşturulması,etkinbirhavalandırmaveaydınlatmasisteminin
oluşturulması,depoyüksekliğiveiçalandayeterlihareketyollarının
34
ETÜDERGİ
bırakılmasıgözönündetutulması
gerekenenönemlietkenlerdendir.
Gıda depolarında kullanılacak
sistem yönetimi nasıl olmalı?
Gıdadepolarındakullanımınave
kurulumunakararverilecekyönetim
sistemiikifarklıaçıdan
değerlendirilmelidir.Bunlardabir
tanesiürünyönetimiveoperasyonel
faaliyetlerinyürütülebileceği,ERP,
MRPIveMRPII,SAPgibimodüller
bilgisayartemellisistemlerdir.Diğerbir
tanesidegıdagüvenliğininsağlanması
vesürdürülebilmesiaçısındauygulanmasıvekurulumugerekliISO
22000,IFSLogistic,BRCTransportandDistributiongibigıda
güvenliğininsağlanabileceğiyönetimsistemleridir.Buyönetim
sistemleribirbirindenayrıdeğerlendirilsedebirbirinidesteklerveiçiçe
geçmişsistemlerinkurulmasıvekullanımınınoldukçaönemliolduğu
unutulmamalıdır.
Türkiye'deki gıda depolarının durumu için neler
söyleyebilirsiniz?
Sondönemlerdegıdaveilaçdepolamavelojistiğikonusunda
ülkemizdeönemliyatırımlaryapılıyor.Dünyastandartlarında
gerçekleştirilenbuoperasyonlarülkemizadınagururvericidir.Ancak
bunlarınyanında,küçükveortaölçekligıdadepolamavelojisitik
faaliyetlerikonusundayapısaldizaynhatalarıveoperasyonelsorunlar
daoldukçaönemarzediyor.BuaşamadaETÜDERgibigıda
depolamavelojistiksektörüneöncülükedenderneklerinvarlığıve
ETÜDER’insektördegösterdiğiöncüveyapıcıçalışmalarısayesinde
gıdadepolamavelojistiğininhakettiğiönemvedeğereulaşmaya
başladığınıgörmekayrıbirövünçkaynağıolarakzihnimdekiyerini
almıştır.Sizinaracılığınızladabunlarıkelimeleredökmekvedile
getirmeimkânıbulmuşolmak,benimiçinayrıbirgururvesevinç
kaynağıoldu. G
KAPAK / GIDA DEPOSU NASIL OLMALI?
“
Deponuza yapacağınız
yatırım,
”
harcama değildir
Gıda depolarının, aslında sadece gıda depoları da değil tüm depoların olmazsa
olmaz parçaları, elbette raf sistemleridir. Gıda depolarında kullanılabilecek raf
sistemlerini, sektörünün lider firması ÜÇGE’den, Depo Raf Sistemleri Başkan
Vekili Okan Aras’a sorduk.
G
ıda deposunda kullanılması gereken raf sistemleri
nasıl olmalı?
Gıdadepolarındakullanılacakdeporafsistemlerinde
hangisisteminkullanılacağınaaslındaartıkürünkarar
veriyor.Ürününyapısı,niteliği,akışhızı,hangiderecede
saklanmasıgerektiği,öncelikliolarakdikkatealınmasıgerekenunsurlar.
Rafsistemininteknolojiseçimiisemüşteriyekalmış.ÜÇGEolarakbu
anlamdabilgibirikimiveteknolojimizleiddialıyız.Örneğin,geçtiğimiz
mayısayındadünyadakiengüçlülojistikçilerinkatıldığıCeMATFuarı’na
kendiüretimimizolantamotomatikdeporafsistemiilekatıldık.Bu,
bizimiçinbirhayalingerçekolmasıydı;buhayal,Türkiye’ninkendi
uçağını,kendiarabasınıyapmasıkadarolmasabilebubaşarıyayakın
büyükbirgelişmedir.Bilindiğigibiartıklojistiğigüçlüfirmalarınvarlığını
güçlendirereksürdürebileceğiortada.Bunuenderindenhissedenler
kuşkusuzgıdalojistiğindekifirmalar.Yurtdışında,eksi22derecedetam
kapasiteçalışan,giydirmecepheli,altıbinpaletliyarıotomatikmekik
sistemkurmuşbirfirmaolarakşunuvurgulamakgerek;deponuza
yapacağınızyatırımbirharcamadeğil,kazancınızıartıran,sermayenize
değerkatanbirbirikimsahibiolmaktır.Bununiçinfirmalarınşuan
çalıştığıkapasiteyegöredeğil,
gelecekteolmayıplanladığıyere
uygundeporafsistemiseçmesi
gerekli.Tecrübeşunugösteriyor;
gelecekartıkdahahızlıgeliyor.
Çalışmayaşamınınbizedirettiğiise
“Yapacağınherneiseşimdiyap”
prensibidirçünküyakıngelecekte
yapacağınızişleregeçkalmışyada
ertelenmişişlerolarakbakabilirsiniz.
ÜÇGE olarak sizin
geliştirdiğiniz çözümlerin
avantajları nelerdir?
Müşterilerimizinihtiyacına
yönelikçözümlerüretiyoruz.
Dünyadatekörneğiolandepo
36
ETÜDERGİ
uygulamalarıyaptığımızoluyor.“Minimumalan,maksimumdepolama”
yaklaşımıileihtiyaçlarıyönlendirip,anahtarteslimçalışmalaryapıyoruz.
Bilgibirikimimiziileriteknolojiilebirleştirip,sanayi,lojistikve
perakendeyehizmetveriyoruz.
Türkiye'deki gıda depolarının mevcut durumuna ilişkin
görüşünüz nedir?
Türkiye’deözellikle“cashandcarry”mağazaları,hemteşhirhem
dedepoamaçlıözelteşhirürünlerinitercihediyor.Gıdasektöründeen
çokkullanılansistemisesırtsırtarafsistemidir.Busistem,enbilinen,
ençoktercihedilen,ekonomik,bununyanısıradaklasikbirsistemdir.
Paletliyadapaketliyüklemeolanağıtanır.Gıdaiçintercihedilebilecek
birdiğersistemisePaletDinamikDepoRafSistemiolabilir.Burada
enerjisarfetmedenpaletleriruloüzerindekaydırarakilkgirenürünün
ilkçıkmasınısağlıyoruzkibusistem,gıdagibizamanınçokönemli
olduğuişalanlarınaavantajsağlıyor.Yüzdedörteğimileoluşturulan
rulolar,önedoğruhareketettiğiiçinilkgirenürünilkçıkıyor,hızlıve
doğrusonuçlarveriyor.Bununlabirliktesonyıllardalojistiğinöne
çıkmasıileişletmelerdepolarınadahafazlaözengöstermeye,depoları
içindahafazlaharcamayapmayada
başladı.Genelbirdeğerlendirme
yapmakgerekirse,gıdasektöründe
bilinçyükselmesiyaşandığıdoğru
ancaksatınalmairadesine
yansımasıaçısındanözlenen
noktadadeğiliz.Yabancıortaklı
firmalarilehızlıtüketimürünüsatan
firmalar,lojistiklerinigüçlendirerek
geliştirenyazılımlara,otomatik
depolamasistemlerineyöneliyor.Bu
anlamdadiğerönemlibirkonunun,
depoyönetimiolduğunuve
işletmeleringeleceğinikurgulamak
içinbakılacakenönemli
bölümlerdenbiriolarakönemarz
ettiğinidesöylemeliyim.G
YENİ UFUKLAR / TABİA
Çekirdekten
gelen sağlık
Bitkisel yağlar, insan vücudunda sentezlenemeyen ve sadece yağlardan alınabilen oleik,
linoleik, linolenik omega yağ asitlerini içermelerinin yanında önemli enerji kaynağı
olmaları, yağda eriyen mutlak gerekli A, D, E ve K vitaminlerinin kullanılmasını sağlamaları
yönünden de büyük önem taşır. Oysa Türkiye’de bitkisel yağ tükemi, Dünya Sağlık
Örgütü’nün öngördüğü gibi 30 kilo değil, kişi başına yaklaşık 17 kilo dolayında
gerçekleşiyor. Bunun üç kilosunun temizlik maddeleri üreminde kullanıldığını da eklersek,
kişi başına gıda amaçlı ortalama yağ tükemimiz 14 kilo olarak karşımıza çıkıyor.
E
skiMaliyebakanlarındanZekeriyaTemizel,birsüredirtarım
sanayisiileilgileniyor.Üstelikuğraşalanı,Türkiyetarımını
zenginleştirecekikiprojedenoluşuyor:İlkiTABİAmarkası
altındameyveçekirdeklerivetohumlardanbitkiselyağelde
etmek,ikincisiiseatmosferkontrollüdepolarkurmak.
Türkiye,tarımsalolarakçokzenginbirülkeolmasınakarşınbu
zenginliğinibirtürlüidareedemiyor,ZekeriyaTemizel’indeyimiyle
“Altınmadeniniişletemiyor.”Örneğinportakalcennetiolmamıza
rağmen,portakalyağıithaletmekiçinmilyonlarcadolarharcıyoruzya
dahâlâürünlerimizitarlalarımızdaçürütüyoruz…Çekirdektenelde
edilenyağlarınsağlığımıziçinnekadarönemliolduğunuvegeleceğin
tarımteknolojileriniöğrenmekamacıylasorularımızıZekeriya
Temizel’eyönelttik…
Uzunyıllarbürokratlıkyaptıktansonra
emekliliğinizinardındantarımsanayisiile
ilgilenmeyebaşladınız.Busüreçnasıl
gelişti,birazanlatabilirmisiniz?
Sanayiciderken,zorakisanayicidemek
dahauygunolacak.Çünkübizimsanayiciliğimiz
gerçektenkoşullarınzorlamasıylaoldu.Eğer
şimdisürdürdüğümüzçalışmalarsorumluluk
sahibikamukurumlarıtarafındanüstlenilseydi,
saydığınıztümogörevlerdensonrabüyükbir
ihtimallebizdeşuanbaşkakonularlailgileniyor,
emekliliğimizinkeyfinisürüyorolacaktık.Amaister
maliyeci,istersosyalalandaçalışıyoroluninsanlargörevlerini
bitirdiktensonrasosyalsorumluluklarındanemekliolamıyor.Busosyal
sorumluluklarıdeğişikörgütlenmelerleyerinegetiriyor.Bizdebirgrup
sanayici,sanatçı,biliminsanıvesiyasetçibirarayagelerekülkenin
sorunlarıylailgilenmeküzere,ülkeninsorunlarınaçözümlerbulmak
üzereÜlkePolitikalarıVakfıisimlibirvakıfkurduk.BuvakıfTürkiye'nin
üretimpotansiyeliniortayaçıkartacakprojeleriaraştırıyor,mevcut
sorunlaraçözümlerbuluyor.Kurumçalışmayabaşladıktanbirsüre
sonraTürkiye'nindörtbiryanındanpekçoksorunileyüzyüzegeldik.
Özellikletarımkesimindeninanılmazsorunlargelmeyebaşladıki
sorunlarınboyutlarıbirsüresonrabizideaçıksöylemekgerekirse
38
ETÜDERGİ
oldukçaürküttü.Bununüzerinebusorunlarıaşabilecekaraştırmalar
yapmayabaşladıkvebuaraştırmalarınsonucundaortayaçıkanprojeler
bizibunoktayagetirmişoldu.
TABİAmarkasınınkuruluşöyküsüdebunoktadan
hareketlemibaşlıyor?
Yağın,özelliklededoymamışyağasitleriaçısındanzenginolan
yağlarıninsansağlığıaçısındannekadarönemliolduğu,gerekliyağ
alınmadığıtakdirdedesağlıkaçısındanönemliproblemlerlekarşı
karşıyakalınabileceğiartıkherkesçebiliniyor.İnsanhayatıiçinbukadar
önemlivegerekliolanyağların,günlükmiktarlarınıhesaplayabilmek
içingeliştirilenteorilerdenbirisinde,
“Kutuplardakibirinsanıngünlüknormalenerji
ihtiyacınınyüzde80’i,Ekvator’daiseyüzde10’u
yağlardankarşılanmalıdır”deniliyor.Buoran
ülkemiziçin,coğrafikonumundandolayı,ortalama
yüzde35olarakkabuledilirvebunagörede
ülkemizdebirkişiningünde86gram,yıldaise28-30
kiloyağaihtiyacıolduğuifadeedilir.Türkiye’nin
bugün71milyonnüfusuvar.EğerDünyaSağlık
Örgütü’nünöngördüğüşekildebeslenecekolsak,
yıllık2,1milyontonyağaihtiyacımızolacak…Oysa
ülkemizdekibitkiselyağtüketimikişibaşınayaklaşık
17kilodolayındadır.Bunun3kilosununtemizlik
maddeleriüretimindekullanıldığınıdaeklersek,kişi
başınagıdaamaçlıortalamayağtüketimimiz14kiloolarak
karşımızaçıkıyor.Yeterikadarbitkiselyağüretemediğimiziçinde
Türkinsanındasağlıkaçısındançokönemlisorunlargörülmeye
başlanıyor.Bitkiselyağlar,insanvücudundasentezlenemeyenve
sadeceyağlardanalınabilenoleik,linoleik,linolenikomegayağ
asitleriniiçermelerininyanındaönemlienerjikaynağıolmaları,yağda
eriyenmutlakgerekliA,D,EveKvitaminlerininkullanılmalarını
sağlamalarıyönündendebüyükönemtaşır.Azönceifadeettiğimiz
yıllıkyağihtiyacımızımevcutyağbitkileriilegideremeyeceğimizçok
açık.Dolayısıylayenialternatiflereyönelmekgerektiğirahatlıkla
söylenebilir.Yağlıtohumbitkisiolaraktanımlanmamasınakarşın,yağını,
ilaç,kozmetikvegıdasanayindekullanılabileceğimizfonksiyonel
YENİ UFUKLAR
meyvelerinçekirdekleri,alternatifsabityağhammaddesiolarak
kullanılabilir.İşteTABİA,budüşüncedendoğmuştur.Dünyanınbeşinci
büyükmeyveüreticisiolanülkemizdegıda,kozmetikveilaçamacıyla
kullanılacakyağların,meyveçekirdeklerindeneldeedileceği,bu
yağlarınheminsanlarınbüyümevegelişmesindehemdesağlıklı
üremeişlevlerinekatkıdabulunacağıdüşüncesiTABİA’yıdoğurmuştur.
Ürünlerinizveüretimteknolojinizhakkındabizi
bilgilendirebilirmisiniz?
Tohumçekirdeklerdenyağeldeedilmesindegenellikleikiyöntem
kullanılır.İlkisoğukpres,ikincisiiseçözücülerleekstraksiyondur.
Soğukprestekniğindeçekirdekvetohumlardeğişikaraçlarlasıkılır.Bu
yöntemsağlıklıolarakgörülsedeçekirdeğiniçindekitümbileşenler
alınamazveyağınniteliğidüşer.Klasikçözücülüekstraksiyon
tekniğindeiseeldeedilenyağlarakullanılanekstraktlarınrenkleri
koyudanaçığakadargeçer.Yinebuyöntemde,kullanılanekstraktların
içerdiğiwakslar,pigmentler,ısılbozunmaürünlerigibiistenmeyen
bileşenlerdeyağakarışabilirvebunedenledeileriderecede
saflaştırmatekniklerininkullanılmasıgerekir.Kaldıkiçözücüler
arasındailksıralardagelenHexzan,üründenhiçuzaklaştırılamazvebu
durumdaçokciddisağlıksorunlarınayolaçabilir.Biz,bu
sakıncalardankurtulmakiçingünümüzde“SüperkritikAkışkanlar”
olarakadlandırılanakışkanlarlayüksekbasınçaltındayağçıkartma
tekniğinikullanıyoruz.Karbondioksit(CO2)buakışkanlardanbirisidir.
CO2 yüksekbasınçaltındaçözücühalinegelirvemeyve/tohum
çekirdeğindekitümbileşenlerialır.SüperkritikCO2 ekstraksiyonu(SCCO2)bugünDünyanınenileriekstraksiyontekniklerindenbiridir.SCCO2 ekstraksiyonu,ekstraktüzerindeçözücükalıntısıbırakmazve
istenmeyendiğeryanürünlerinoluşumunuengeller.Bunedenlede,
SC-CO2 ekstraksiyonuylaeldeedilenekstraktlarınkalite,görüntü,renk
vekıvamaçısındangerekHekzanekstraksiyonundaneldeedilen
ekstraktlarla,gereksesoğukpresleeldeedilenyağlarlakarşılaştırma
kabuletmeyecekkadarkaliteliolduğunusöyleyebiliriz.TABİAçekirdek
vetohumlardaneldeettiğiyağlarıSC-CO2 ekstraksiyonuileHexzanya
daalkolgibisolventlerkullanılmadan,tamsaflıkta,katkısızolarakelde
ediyor.BildiğimizkadarıyladaTürkiye’ninbuniteliktekitektesisiyiz.
Ürünlerimizhemgıdahemdekozmetikamaçlıolarakkullanılıyor.Yani
yüzesürülenürünlerimizaynızamandaiçilebilirsaflıktaüretiliyor.
ÜrünlerimizingıdaanalizleriHacettepeÜniversitesiGıdaMühendisliği
BölümüAraştırmaMerkezi’nde,dermatolojikanalizleriiseAnadolu
ÜniversitesiEczacılıkFakültesi’ndeyapılıyor.Gelelimürünlerimize…
TABİAmarkasıaltındakiürünlerimiziikigruptatoplayabiliriz.Birinci
gruptıbbivearomatikbitkilerdeneldeedilenuçucuyağlardırkikültüre
alarakyetiştirdiğimiztıbbivearomatikbitkilerdensubuharıdistilasyonu
ileeldeedilenuçucuyağlarımızşunlardır:Kekikyağı,adaçayıyağı,
melisayağı,biberiyeyağı,fesleğenyağıvenaneyağı…İkincigrupise
“
fonksiyonelmeyvelerinçekirdekleriiletohumlardanSC-CO2
ekstraksiyonuileeldeettiğimizsabityağlardır.Bugruptakiyağlarise
ruşeymyağı,vişneçekirdeğiyağı,şeftaliçekirdeğiyağı,çörekotuyağı,
kayısıçekirdeğiyağı,susamyağı,bademyağı,ketentohumuyağı,nar
çekirdeğiyağı,biberçekirdeğiyağı,kuşburnuçekirdeğiyağı,fındıkzarı
yağı,havuçtohumuyağı,maydonoztohumuyağı,dereotutohumu
yağı,kereviztohumuyağı,kimyontohumuyağı,rezenetohumuyağı,
Karamankimyonutohumuyağıvekişniştohumuyağıolarakyeralıyor.
ÇekirdekvetohumyağlarınıeldeederkenFransızların“beurre”,
Almanların“butter”dedikleriamabizimtereyağıdiyemediğimiz,onun
yerineyağkaymağıolarakandığımızbiraraüründeeldeedilir.
Ruşeymde,fındıkzarındavenarçekirdeğindeciddimiktardabulunan
buürünleridemasajyağlarıolarakkullanımasunuyoruz.Ürünlerimizin
hepsihakkındabilgivermekbusöyleşininsınırlarınızorlar.Ayrıntılıbilgi
almakisteyenlerwww.dogaldestek.com.trİnternetadresindenilgilitüm
bilgilereulaşabilir.Ancakfındıkzarıyağıhakkındabilgivermeden
geçmekistemiyorum.Ürünlerimizarasındayeralanfındıkzarıyağı,
bizimpatentlibirürünümüzdür.İçfındıklarınzarındanSC-CO2
ekstraksiyonuileeldeedilenfındıkzarıyağı,bileşimindebaskınolarak
mevcutbulunandoymamışyağasitleri(yüzde77oleikasitveyüzde15
linoleikasit)kompozisyonunedeniyleçokniteliklibiryağdır.Fındıkzarı
yağı,yağasidibileşimininyanısıraiçerdiğitokoferoller,polifenollerve
yüksekantioksidankapasitesiiledeönemlidir.Bununlabirliktebirkilo
fındıkzarıyağında3-3,5gramdolayındatokoferolyanidoğalEvitamini
vardır.Bumiktartokoferol,yinetokoferolcezenginbiryağolarak
bilinensızmazeytinyağındakimiktardanyaklaşık25katfazladır.Daha
bitmedi,fındıkzarıyağında2,2g/kgTroloxeşdeğeritoplam
antioksidanbulunur.Butoplamantioksidankapasitesiisesızma
zeytinyağındanyaklaşık7-10katdahafazladır.Fındıkzarıyağı,
polifenolleraçısındanzenginbiryağdemiştik,bileşimindekigallikasit
eşdeğericinsindenyaklaşık50mg/kgseviyesindetoplampolifenol
barındırır.Fındıkzarıyağınıniçerdiğipolifenollerarasında,lignan
yapısınasahippinoresinoldevardırvesonyıllardayapılanbazı
çalışmalar,sızmazeytinyağınaesasdeğeriverenbileşenin,antikanser
etkiyesahippinoresinoldenkaynaklandığınıgösteriyor.
Doğalürünlerintüketimiyleilgiliolarakkamuoyunda
giderekyükselenbireğilimvar.Bununasıl
değerlendiriyorsunuz?
İnsanlaryüzyıllardanberigıda,kozmetikveilaçalanındabitkisel
kaynaklarıvebukaynaklardaneldeedilendoğalkimyasalları
kullanırken,SanayiDevrimi’ndensonrayapaykimyasalüretimindeki
artışdoğalkimyasallarıpiyasadansilmiştir.Bununlabirliktegünümüzde
yapaykimyasallarınegemenliğidoğalkimyasallartarafındankırılmış,
kozmetik,gıdaveilaçlarınküçümsenmeyecekbirmiktarıdoğal
kaynaklardaneldeedilmeyebaşlamıştır.Günümüzdekullanılanilaçların
Yeteri kadar bitkisel yağ
üretemediğimiz için de Türk
insanında sağlık açısından çok
önemli sorunlar görülmeye
başlanıyor. Bitkisel yağlar, insan
vücudunda sentezlenemeyen ve
sadece yağlardan alınabilen yağ
asitlerini içermelerinin yanında
önemli enerji kaynağı olmaları
yönünden de büyük önem taşır.
ETÜDERGİ
39
YENİ UFUKLAR / TABİA
yüzde25’ibitkiselkökenlidir.Aynısöğütkabuğundanüretilenasetil
işlenmesisırasındasanayiendişelerle,ununrafömrünükısalttığıiçinve
tüketicinintalebininbeyazekmeğeyönelmesinedeniyleayrılıyor.Besin
salisilikasit,yüksükotundaneldeedilendigoksin,kınakınabitkisinden
değeriyüksekmaddeleruzaklaştırılarakunbeyazlaştırılıyor.Oysaundan
çıkarılankininvehaşhaştaneldeedilenmorfingibi.Yapılanbirçok
uzaklaştırılanruşeymdeneldeedilenruşeymyağının100gramında380
araştırma,bitkiiletedaviuygulamalarınınbazenkonvansiyoneltıp
IUVitaminE,410IUalfatokoferol,29IUBetaveGamaTokoferol,
metotlarınadenk,hattaonlardandahaüstünolabileceğinidegösteriyor.
yüzde31-33oranındaoleikasit,yüzde12-13oranındapalmitikasit,
ÖrneğinbotanikbilimindekiadıHypericumperforatumolankantaronya
yüzde56oranındalinoleikasitbulunur.Gerçektebumaddeleryoğun
dabinbirdelikotu,ortaderecelidepresyonüzerineamitriptilinilebenzer
olarakekmekvebulgurlabeslenenhalkımızınvücutdirencinin
düzeydeetkiyesahiptir.Almanya,Fransa,İsviçregibiülkelerdebitkisel
oluşmasında,hattaüremesinisürdürmesindetemelfaktörlerdir.Ruşeym
ilaçlarımoderntıplabirleştirmekiçingüçlübireğilimvar:Günümüzde,
buğdaydanayrılıyorveununveekmeğinrafömrüuzuyor.İnsanlar
doktorlarınyüzde80’ibitkiselilaçlarıdüzenliolarakreçetelerineyazıyor.
beyazunaalışıyorlar.Peki,ruşeymialınanbuğdaydanekalıyor?Şeker
YineAlmanya’dabitkiselilaçlarınyüzde80’ieczanelertarafından
venişasta...Ağırlıklıolarakşekervenişastailebeslenenlerdeneoluyor?
hazırlanıyorveyüzde42’sireçeteliilaçsınıfınagiriyor.Ancakdoğal
Nedersiniz?Obeziteninönlenemezyükselişinedenolabilir?
kaynaklıürünlerinkullanımıgelişmişülkelerdeartarken,gelişmekteolan
İnsanlarımıznedennezleolurgibikanseroluyorlar?Hepatittenrengi
ülkelerdebudurumgözlemlenemiyor.Neyazıkkiülkemizdedebu
ruhsarısolanlarnedenbukadarçoğaldı?Çocukgelişimindekisorunlar
zenginliğinfarkındadeğiliz.Türkiye’nintıbbivearomatikbitkivarlığı,
nedenbukadarbüyüdü?Şekerhastalarınedençığgibibüyüyor?
doğadankontrolsüztoplanıp“drog”yaniilaçhammaddesiolarakihraç
Sorularıçoğaltmakyerine,doğanınsunduğuancaksanayitoplumunun
edilmeksuretiyledeğerlendiriliyor.Budatıbbivearomatikbitkivarlığının
tüketimalışkanlıklarıileinsanlarınelindenalınanolanaklarıntekrar
hızlayokolmasınanedenoluyor.Bununyanınailaçhammaddesi
kazanılmasıiçinsavaşmakgerekmezmi?
olarakihraçettiğimizürünlerdeneldeedilenürünleriyadabuürünler
kullanılaraküretilendiğerürünleriyse
Sizintekuğraşalanınız
milyonlarcadolarödeyerekithal
TABİAdeğil,aynızamanda
ediyoruz.Tıbbıvearomatikbitkilerve
buürünlerdeneldeedilenyan
atmosferkontrollüdepolarda
ürünlerkonusundaTürkiye’de
kuruyorsunuz.Birparçada
gelişmişbirpazardanbahsetmek
buuğraşınızdansözeder
olanaksız.Kaldıkivarolanpazardaki
misiniz?
ürünlerinsaflığındanve
Tarımdaçokgenelbirteori
güvenilirliliğindende
var:CobwebTeoremiyada
bahsedemiyoruz.Ürünlerin
bizdekiismiyleÖrümcekAğı.
neredeysetamamınayakınıyakatkılı,
Biliyorsunuzçiftçilerimizhangi
seyreltilmişyadasahte…Piyasayı
ürünparaediyorsaonuekiyor.
yapayaromakatılmışyağlarkaplamış
Dolayısıyladaherkesaynıürünü
bulunuyor.Doğrudürüstüretim
ektiğiiçinoürününmiktarıda
yapankuruluşlardabusahte
müthişbirşekildeartıyorve
ürünlerinrekabetinedayanamıyor.
haliyledeürününfiyatıaşağı
Günümüzde, doktorların yüzde 80’i
Ancakherşeyekarşınilaç,gıdave
çekiliyor.Sonradatümçiftçiler
bitkisel ilaçları düzenli olarak
kozmetikalanındayapay
batıyor.Cobweb,iştebuilişkileri,
kimyasallarıninsanüzerindeyattığı
yanifiyatvearzarasındakiilişkileri
reçetelerine yazıyor. Yine
tahribatınartıksaklanamayacak
inceleyenbirteorem.Bütün
Almanya’da bitkisel ilaçların yüzde
boyutlaraulaşması,bualanda
dünyatarımındabuteoreminin
egemenliğiyenidendoğalürünlere
yaratmışolduğusonuçları
80’i eczaneler tarafından
çeviriyor.İnsanlar,modernyaşamın
ortadankaldıracakbirçokönlem
hazırlanıyor ve yüzde 42’si reçeteli
zorunluluklarıyüzündenellerinden
almış.Dünyada.Bizim
alınandoğanınsunduğuolanaklara
haricimizde“Şunuürettimve
ilaç sınıfına giriyor.
yenidenkavuşmakiçinciddi
elimdekaldı,çürüttüm”diyen
mücadeleyürütüyor.Bumücadele
çiftçikalmamıştırherhalde.
ülkemizaçısındanbüyükbirfırsattır.
Örneğinşekerpancarıüretilen
alanlarda,soğanparaedecekdiyesoğanekmişleramasoğanakota
Eskidendoğalürünlerkullanırdık,sonrafabrikasyon
gelinceellerindekalmış,tarlalardaçürümüş.Bizbunuaraştırdık,dünya
ürünlereyönlendirildikveşimdiyenidendoğalürünlerteşvik
milletlerinasılçözümüretmişinceledikvegördükkihasatsonrası
ediliyor.Örneğinruşeym...Ekmekvebulgurdavarolan
üretiminkorunmasıiçin“Atmosferkontrollüdepoculuk”diyebir
ruşeym,beyazekmeküretimiilebesinzincirimizden
teknolojigeliştirilmiş,yıllardanberideuygulanıyor.Butekniğinbize
çıkarılmıştı,şimdiyenidenkullanımıteşvikediliyor.Benzer
ulaşmamışolmasınınnedeniiseTürkiye'deyetiştirilenmeyveve
şekildeAnadolu'nunbirçokbölgesindenesildennesile
sebzelerinhangikoşullardasaklanacağınailişkinelmadışındahiçbir
aktarılandoğalyöntemler,örneğinmeyveçekirdeklerinin
araştırmanınyapılmamışolması…Bununüzerine,ODTÜ'dekurulanbir
kullanımıgibi,bizmodernleştikçeunutuldu.Amagünümüzde
araştırmamerkezindeçalışmalarbaşladık.Şuandakadardaonlarca
yenidenkullanımıözendiriliyor.Günümüzde,geçmişte
ürününhangikoşullardasaklanacağınınaraştırmasınıbitirdik.Yaniartık
modernleşmeadıaltındauzaklaştığımızdoğayageridönüş
soğanıtarladaçürütmüyorsunuz,11aytarladanyenisökülmüş
üzerinebiryönelimvar.Buyönelimin,dahadoğrusubu
tazeliğindekoruyabiliyorsunuz.Avokadobile15günlükbirmeyvedir
döngününnedenineolabilir?
bilirsiniz,biz58günsaklayabiliyoruz.Türkiye’debindenfazlasoğuk
Bununtemelnedeniinsanlarındoğaldanuzaklaşarak,sanayi
havadeposuvaramaatmosferkontrollüdeposayısısadeceyirmi
toplumunundayatmalarıilenelerkaybettiklerininfarkınavarmalarıdır.
kadar.Bununsekizinibizkurduk.Budepolarınkârlılığıyüzde400-500
Ruşeymekmektennedenayrıldıdersiniz?İnsanlığınentemel
gibiseyrediyor.Türkiyebuşekilde,hasatsonrasıüründeğerlendirme
besinlerindenolanbuğdayabesindeğerinikazandıranbileşenlerin
teknolojileriniuyguladığıandanitibaren,bizimhesaplamalarımızagöre
büyükkısmıbuğdayınruşeymindebulunur.Budeğerlibölümbuğdayın
tarımgelirleriniyüzde42artırabilecek. G
“
40
ETÜDERGİ
”
MARKA / TADIM
Kuruyemişin lideri
Türkiye’nin ilk ambalajlı kuruyemiş üretimini gerçekleştiren,
40 yıldır yenilikçi anlayışıyla sektörüne ve Türkiye
ekonomisine değer katan TADIM, doğal lezzetleri
sofralarımıza taşımaya devam ediyor.
42
ETÜDERGİ
MARKA
T
ürkiye’ninliderpaketlikuruyemişmarkasıTADIM,
MehmetTekinalptarafından1971yılındaGaziantep’te
kurulanve40yıldırüretimserüveninearavermeden
devamedenköklübirmarka.
TADIM’ınkurumsalhikâyesiiseaslında1940’lıyıllara
kadaruzanıyor.OyıllardaAntepfıstığıticaretiileuğraşanGaziantepli
TekinalpAilesi,bugünüçüncükuşaktemsilcileriilebirlikteAntepfıstığı
tanıtımınabüyükkatkıdabulunmayısürdürüyor.MehmetBey’in
“FıstıkçıArap”lakabıylaanılanbabası,Antepfıstığınıİstanbullulara
tanıtankişiolurken1950’liyıllardaiseAntepfıstığıihracatını
genişletmişveAmerikapazarınaaçılmıştı.
MehmetTekinalp’in,babasıylabirlikte1960’lardaTahtakale’deki
küçükbirofistebaşlayanhikâyesi,bugünsektörünliderfirmasıTADIM
ismiyledevamediyor.Oilkyıllardakuruyemişticaretinigenişletme
kararıalanMehmetTekinalp,Antepfıstığınınyanısıraayçekirdeği
baştaolmaküzerediğerkuruyemişçeşitlerinideürünyelpazesine
katmışveTADIM’ınkuruluşyılıolan1971yılınakadaraçıkkuruyemiş
geleneğinidevamettirmiş.MehmetTekinalp,dahasonrabukadar
değerlibirürününbuşekildeaçıktasatılmasınınuygunolmadığını
görmüşvemutlakbirkatmadeğereklemegerekliliğineolaninancıyla
kuruyemişipaketleyereksatmayakararvermiş.Böylece,lezzeti
çağrıştıranTADIMismiylekurduğuşirketilepaketlikuruyemiş
sektörüneadımatanMehmetTekinalp,buismintüketiciye
etkilibirşekildeulaşmasıiçindegrafiksanatçısıMengüErtel
ileçalışmışveTADIM’ınmeşhurkırmızılogosuortaya
çıkarılmış.
Dahakuruluşyılında“Kuruyemişipaketleyerek,enkaliteli
Ürem tesisleri
TADIM, dört üretim tesisinde üretim
gerçekleştiriyor. 200 kişinin istihdam edildiği Tuzla
tesisinde üretim faaliyetleri, salamura, kavurma ve
paketleme süreçleri gerçekleştiriliyor. 15 bin
metrekare kapalı alandan oluşan bu tesisin yanı sıra
TADIM’ın yeni ürünü TADIMca için İstanbul Kartal’da
yeni ve modern bir tesis daha kuruldu. Kırıkkale tesisi
ise 20 bin metrekare açık, üç bin metrekare kapalı
alandan oluşuyor. Bu tesisteki çelik silolarda başta ay
çekirdeği olmak üzere kabak çekirdeği ve beyaz
leblebi üretimi ve stoklanması yapılıyor. Bu ürünler
modern makinelerle eleme ve kalibrasyon
işlemlerinden geçtikten sonra Tuzla’daki tesise
gönderiliyor. TADIM’ın diğer bir tesisi ise Gaziantep’te,
3.650 metrekare açık alan üzerinde 1200 metre
oturumlu 3.600 metrekarelik kapalı alandan oluşuyor.
Bu tesiste kırmızı kabuklu Antep fıstığı önce
temizleniyor ve kabuğundan ayrılıp çatlaması
sağlanıyor. Sonrasında ise pişirilme işlemi yapılarak
TADIM kalitesine uygun hale getiriliyor. Ayrıca
Elbistan ve Kayseri’de de TADIM’ın depo ve satın
alma merkezleri bulunuyor.
ETÜDERGİ
43
MARKA / TADIM
Bunları biliyor muydunuz?
G Antep fıstığının içerdiği B1 vitamini kan oluşumuna
yardım eder, kandaki kolesterolü azaltır ve kavrama
yeteneği ile öğrenme gibi beyin fonksiyonlarımızı optimize
eder. B1 vitamininin ayrıca enerji, büyüme ve iştah
üzerinde olumlu etkileri vardır. Mide, bağırsak, kalp ve
kalp kasları için gereklidir. Yine Antep fıstığı lifli bir besin
olduğu için kan şekerinin daha dengeli yükselmesini
sağlar, kabızlık ve bazı kanser türlerinin önlenmesinde
yararlıdır, yaşlanmaya karşı korur, sigara ve alkolün
zararlı etkilerini azaltır.
G Fındık içi, Omega 3 kaynağıdır ve bu nedenle kalp
ve damar dostu olarak bilinir. Çünkü Omega 3 kan
pıhtılaşmasını ve damar sertliğini önler, tansiyonu düşürür.
Ayrıca Omega 3’ün şeker hastalarında kalp hastalığı
riskini azalttığı da bilinmektedir. Benzer şekilde fındık E
vitamini bakımından da zengindir ve bu nedenle de
antioksidan ve yaşlılık engelleyici bir gıdadır. Fındığın
içerdiği E vitamini, şeker hastalığının gelişimini engeller;
kalp, damar, beyin ve sinir fonksiyonlarını düzenler,
yaraların iyileşmesine faydalı olur, prostat kanserinden
korur. Fındıkta bulunan B5 vitamininin ise stres giderici
özelliği vardır. Son olarak fındık bor bakımından zengindir
ve kemikleri güçlendirir.
G Yer fıstığının sahip olduğu B1 vitamini kan şekerinin
yakılması, kalp sağlığının korunması ve öğrenme gibi
beyin fonksiyonları için gereklidir. Yaşlanmaya karşı
koruduğu gibi alkol ve sigaranın etkilerini de azaltır. B3
vitamini ise kolesterolü düşürür, kan dolaşımını artırır ve
zihni açar. Bununla birlikte yer fıstığı kas gücü ve sinir
iletimi için gerekli olan kalsiyum içerir. Posalı bir besin
olduğu içinse kanser yapıcı zararlı besinlerin bağırsakta
kalma süresini kısaltır ve bağırsak duvarı ile temasını
azalttığı için kanserden korumada faydalıdır.
G Kabak çekirdeği içindeki fosfor, kemik ve dişlerin
oluşumu, kalp kasının kasılması ve böbrek fonksiyonlarının
düzenlenmesi için gereklidir. Yine kabak çekirdeğinde
bulunan B15 vitamininin kolesterolü azalttığı ve protein
yapımına yardımcı olduğu bilinmektedir. Son olarak
kabak çekirdeği, doygunluk hissi yaratıp besin alımını
azalttığı için kandaki kolestrol yağlarında azalma yapar.
Kanser yapıcı zararlı maddelerin bağırsakta kalma süresini
kısalttığı ve bağırsak duvarı ile temasını azalttığı için
kanserden korumada faydalıdır.
G Leblebi ise neredeyse yok denecek kadar az yağ
içerir ve içinde bulunan yağlar vücudumuz için yararlıdır.
Ayrıca leblebi tokluk hissi yarattığı için de diyet yapanlar
için kilo kaybına yardımcıdır. Asit fazlasını alır, mideyi
rahatlatır ve kolesterol düzeyini azaltmak için yararlıdır.
G Badem içi de tıpkı Antep fıstığı gibi Omega 3
kaynağıdır ve kalp damar dostu bir besindir. Yine içinde
bulunan kalsiyum kandaki kolesterol düzeyini düşürür,
kemik erimesini önler. İçerdiği magnezyum ise adet
dönemi gerginlikleri ile adet öncesi karında gaz, ruhsal
durum değişiklikleri, baş ağrısı, şekerli ve tatlı besinlere
istek, uykusuzluk, yorgunluk, baş dönmesi gibi belirtilerin
azalmasına yardımcı olur. Haftada en az 5 adet badem
yiyenlerde koroner kalp rahatsızlığının daha az ortaya
çıktığı bildirilmektedir.
44
ETÜDERGİ
ürünüentazehaliyleveenuygunfiyattantüketiciyesunmak”
amacıylayolaçıkanTADIM,bugünsahipolduğumüşteri
memnuniyetinidetazelik,güvenvekaliteyegösterdiğiözeneborçlu.
Heminsansağlığıiçingereklihijyenkoşullarınınsağlanması,hemde
bayatlamayaçokyatkınolankuruyemişürünlerininticarihayatının
uzatılaraktüketiciyedeaynıandafaydasağlayabilmesiniamaçlayan
MehmetTekinalp,bubakışaçısıylaçıktığıüretimyolculuğundakısa
süredesektörününliderliğinideelegeçirdi.
HalenİstanbulTuzla’dakuruyemiş,kurumeyveveTADIMca
üretimtesislerindefaaliyetlerinedevamedenTADIM,üreticidenaldığı
birincikalitehammaddeyisonteknolojiyesahipmakinelerdenoluşan
üretimhattındaeldeğmedenişliyor,paketliyorveentazehaliyle
tüketicilerineulaştırıyor.Kuruluşundanbuyana,hammadde
seçimindenpaketlemeişlemine,ürünündağıtımındansontüketiciye
ulaştırılmasınakadartümaşamalardagösterilentitizlikse,TADIM’ınen
önemliüretimkoşullarındanbiriolaraköneçıkıyor.
40yıldanbuyana,kuruyemişsektörünekazandırdığıkalite
anlayışıçerçevesindeürünyelpazesinidesürekligenişletenTADIM,
bugünkuruyemişgrubunda23,TADIMcagrubundaiseüççeşit
olmaküzeretoplam26farklıürünütüketicilerininbeğenisinesunuyor.
Buürünçeşitliliğineulaşılmasında,elbetteteknolojikyeterliliklerinde
önemiçokbüyük.TADIM,kendisektörüyleilgiliteknolojikgelişmeleri
süreklivedüzenliolarakyakındantakipediyorveüretimsüreçlerini
gününgereklerinegöregüncelliyor. G
“
ETÜDERDEN / NEVZAT YEMEN
Gülümseten
tatların
yaratıcısı
”
Unlu mamuller sektöründeki 30 yıllık tecrübesi ile ev dışı tüketim kanallarına
hizmet vermeye devam eden Tatsam Tatlıcılık, küçük bir atölyede başlayan
üretim serüvenine bugün koşulsuz müşteri memnuniyetiyle devam ediyor.
46
ETÜDERGİ
ETÜDERDEN
G
elenekselTürkmutfağınınvazgeçilemeztatlılarınıen
yüksekkalitestandartlarındantavizvermedenüreten
NevzatYemeniletatlıkültürümüzü,gıdasektörünün
içindebulunduğusıkıntılarıveETÜDER’inevdışıtüketim
kanallarınakatkısınıkonuştuk.
Birparçasizitanıyarakbaşlayabilirmiyiz?
1978yılındanbuyanaunlumamulleralanındafaaliyet
gösteriyoruz.İstanbul’a1971’degeldimvetamamenbirtesadüfeseri
1974’tebusektörletanıştım.İstanbul’agelişamacımiseherkeste
olduğugibiydi,bunaister“İstanbul’untaşıtoprağıaltın”deyin,
isterseniz“İstanbulrüyası”deyinsonuçtamemleketimizdençıktıkve
İstanbul’agelerekburadayerleştik.1974yılındapastanecilik
sektöründeçalışmayabaşladım.Odönemlerdeçalışmaşartlarıdaha
zordu,gecegündüzdemedenişyapıyorduk.Birsüresonraçalıştığım
şirketinpatronubanaortaklıkteklifettivebeşyılkadarortakolarak
işlerimizidevamettirdik.Sonraortağımartıkçokyorulduğunu
söyleyerekayrıldı.Dahadoğrusuküçükbirpaylaperakendeciliğe
devametti,bizise1978’tebirşahısşirketiolarakkendişirketimizi
kurdukveüretimyolculuğumuzadevamettik.
“Çıraklığını yapmadığın
işin patronu olma”
1974 yılında Giresun’un Şebinkarahisar ilçesinden
ayrılarak İstanbul’a gelen Nevzat Yemen, Anadolu
insanının girişimci ruhunu, “Çıraklığını yapmadığın
işin patronu olma” prensiyle birleştirmiş ve 1978
yılında temelini attığı Tatsam Tatlıcılığı bugünlere
taşımayı başarmış bir iş insanı… Nevzat Yemen’in
çıraklıkla başlayan tatlı serüveni, bugün NEVZAT ve
TATSELİ markalarıyla devam ediyor. 50 metrekarelik
bir atölyeden, toplamda yedi bin metrekarelik bir
üretim tesisine ulaşan Tatsam Tatlıcılık’ın başarı
grafiği, yıllar içerisinde sürekli artış göstermiş.
Peki,işinizdenmemnunmusunuz?
Yani,insanlaratatlışeyleryediriyoruz(gülüyor).Amaher10yılda
birkrizleboğuşmaktandayoruldukbiraz…
Sonkrizsizibeklediğinizdenfazlaetkiledigaliba?
Tatlı,bizimkültürümüzünvazgeçilmezlerindenbiri.Yanikrizlerde
biletatlıyısoframızdaneksiketmiyoruz.Belkievlerimizdehazırtatlı
yapmıyoruzamarestoranlarda,cateringfirmalarınınyemek
servislerindetatlıherzamanyerinikoruyor.Geçmiştemarket
satışlarımızdahafazlaydıamaartıkağırlıklıolarakcateringfirmalarıyla
çalıştığımıziçinaslındakrizdeişimizpekaksamadı.Biziasılzorlayan
konularmaliyetlerinyükselmesi,kârpayınındüşüyoroluşuvekayıtdışı
üretimdir.
Gıdasektöründeçalışıyorsunuzvebuanlamdasahip
olduğunuzuluslararasıkalitestandartlarıçokbüyükönem
taşıyor.Birazkalitestandartlarınızdansözedermisiniz?
BizaslındaETÜDERolarak“tarladançatala”denetimbilincine,
benzerşekildeBaklavaveTatlıÜreticileriDerneğiolarakdagıda
güvenliğinebüyükönemveriyoruz.Bizimişimizdekalitevehijyenher
zamaniçinenöndegeliyorçünkübirebirinsansağlığınıilgilendiren
ürünlerüretiyoruz.
Peki,tekrarilkyıllarınızadönelimmi?Ustanızdanel
aldıktansonra1978’dekendişirketinizkurdunuz…
Evet,tekbaşımaİstanbul’ageldimvedahasonrakardeşlerimide
yanımaalarak,kendişirketimizdeçalışmayabaşladık.
Oilkyıllarnasıldı?Zormuydu?
50metrekarelikbiratölyemizvardı.Yerimizküçüktüama
mutluyduk.1980’liyıllarTürkiye’ninhemenherşeyeaçolduğuyıllardı.
Geceimalat,gündüzsevkiyatyapıyorduk.Ürünolarakdabirtek
şekerparemizvardı.Sonrakiyıllardaürünlerimizdeçeşitlendi.
Evimizdeyapılanşekerparenedensizinkigibilezzetli
olmuyor?Sizindegizlibirreçetenizvarmı?
Olmazolurmu,odabizimsırrımızolsun(gülüyor).Herundan
ekmekolurmu?Yoğurmaşekilleribiletatfarklılığıyaratır.Ürünün
kalitesihammaddeninkalitesikadarustalığınkalitesiiledeilgilidir.
Herfırınınekmeğiaynılezzetivermediğigibi,herşekerparede
bizimkisikadarlezzetliolamaz(gülüyor).
Saklamayagerekyok,reçetebizeustamızdankaldı.Ustamda
Selanikgöçmeniydiveunlumamullerkonusundaenginbirbilgisi
vardı.
Şekerparedensonraürünportföyünüzekatılanürünler
hangilerioldu?
Yufka,baklava,tulumba,mantıderkenbugün50’yeyakın
ürünümüzvar.Yadaşöylesöyleyelim,unlumamullerdedonukve
kuruürünlerdeaklınızagelebilecekhemenherürünüüretebiliyoruz.
Gıdateknolojisiilearanıznasıl?Üretimsüreçlerinizde
makinedesteğindensizdefaydalanıyorsunuzdeğilmi?
Elbettefaydalanıyoruzamaburadabizimşöylebirsıkıntımız
vardı.Bizimihtiyaçduyduğumuzmakinelerbizimkültürümüze,bizim
mutfağımızaözgüürünlerinimalatındakullanılacağıiçingelişmiş
ülkelerdebumakineleribulmaşansımızyoktu.Yanifırınıheryerden
bulabilirsinizamatulumbahamurunusıkacakmakineyinereden
bulacaksınız?Yadayufkayıısıtacakocağı?Bunedenlebiz,bir
yandandaihtiyacımızolanmakinelerikendikendimize
geliştiriyorduk.YineaynınedenleARGEfaaliyetleriburadahiç
durmaz.Şuançalıştırdığımızmakinelerinasılgeliştirebiliriz
sorusundan,nasılyenibirürünüretebiliriz,ürünlerimizin
dayanılırlığınınasılartırabilirizsorularınakadarpekçokalandaARGE
çalışmalarımızdevamediyor.
Kuruluşunuzun14.yılındailkfabrikanızıntemelini
atmışsınız.Bukadarhızlıbüyümenizisağlayanetkenneydi?
Biz1992’dekurumsallaşmamızıtamamladıkvekardeşlerimle
birliktelimitetşirketolarakyenidenyapılandık.Busüreçlebirliktedeilk
atölyemizdetalebikarşılayamadığımıziçinbufabrikanıntemeliniattık.
Hattabaşlangıçtabirkatdüşünüyordukancakkapasitemizidahada
artırmagereğihissedinceveyeniürünlerdeportföyümüzekatılıncaüç
katdahailaveedildivebufabrikahizmeteaçıldı.
Şimdiyenibirbüyümehamlenizolacakgalibadeğilmi?
Peki,sizinşekerparenintadıustanızdansizekalanmiras
mıdıryoksakendireçetenizikendinizmigeliştirdiniz?
DahaerkenamabununiçinSilivri’debirarsaaldığımızdoğru.
HâlihazırdaartıkburayadasığamıyoruzvebunedenleMarmara
ETÜDERGİ
47
ETÜDERDEN / NEVZAT YEMEN
Sanayi’debiryerdahakiraladık.Çünkümakineleşmeyebaşladıkça
makineboylarınedeniyleeskiyerlerimizesığamazolduk.Biryandan
datalebikarşılamamızlazım…Amayinedeyenibüyümehamlesiiçin
henüzbiradımatmıyoruz,malumbuişleriyibirmalifizibilite
yapılmasınıgerektiriyor.Şuansanıyorum,üretimiçinyedibin
metrekarelikkapalıalanımızvar.
Makineleşereküretimsüreçlerinizirahatlatmanız,üretim
kapasiteniziartırmanızsizinaçınızdançokiyi.Peki,busırada
ürünlerinizitadındanferagatediyormusunuz?Eldeyapılan
tatlıilemakinedençıkantatlıarasındabirlezzetfarkıvar
mıdır?
ARGEişteburadadevreyegiriyor(gülüyor):Tattantavizvermeden
nasılmakineleşebiliriz…
Dağıtımağınızdandasözedermisiniz?Ürünlerinizi
marketleremiyoksatoplutüketimfirmalarınamıdahaçok
pazarlıyorsunuz?
Marketler,toptancılarveyoğunolaraktoplutüketimfirmalarına
üretimyapıyoruz.Tümürünleridüşünürsek,buradangünde15tona
yakınürünçıktığınızsöyleyebilirim.
Birazdasektörünüzdenkonuşalımmı?Nedurumdadır
unlumamullersektörü?
Hammaddefiyatlarıyüksekseyrediyorçünkügeçenyılhasat
edilenhammaddemiktarıdaazdı.Öngördüğümüzfiyat
politikalarındançokuzağız.MaalesefTürkiye’deağıryüklerherzaman
imalatçılarınsırtındadır.Kârlılığımızzatenyıllariçerisindeazalış
eğiliminde…Yaniözsermayesiyüksekolanlarsıkıntılaradayanabiliyor
amanereyekadar?Üsteliktekderdimizbudadeğil,asılderdimizkayıt
dışıekonomininbizigiderekdahafazlafiyatbaskısınaalıyorolması…
Kayıtdışıekonomininbulaşmadığısektöryokherhalde?
Hersektördevarlarmaalesef,buekonomiksıkıntılarvarolduğu
süreceonlardavarolacaklar.Çünkükayıtdışıüretiminvarolma
sebebizatenekonomidekisıkıntılardır.Birdekayıtdışıüretimin
engellenmesindeyasalarıuygulayacakkurumlarabüyükgörevler
düşüyor.Yoksayasalargayetaçıkveyeterliamauygulamazayıf.Bir
öncekisayınızdaGaziBey’indesöylediğigibi,zatenvergisiniveren
imalatçılarvarken,ilgilikurumlardagidipvergiyivermeyenikontrol
etmiyor,yinegelipvergisinikuruşukuruşunaödeyenbizlerikontrol
ediyor.Bunlar,ABüyelikgörüşmesürecindegıdafaslıaçısından
başımızıağrıtabilecekgelişmelerdir.Fakatbudurumbizimaçımızdan
aynızamandabiravantajdırçünküfirmalar,busüreçteyaaltyapı
eksikliklerinitamamlayarakbizimleaynıkulvarageçecekleryadaartık
üretimsistemindentamamençıkartılacaklar.Busüreçteüreticiyi
bilinçlendirmeçalışmalarınınçokönemliolduğunudüşünüyorum.
Süreçsonlandığındaisehemrekabetaçısındanhemdegıdagüvenliği
vehijyenaçısındanaldığımızyolunönemidahaiyianlaşılacak.
Peki,sizpaydaşlarınızıyönlendiriyormusunuz?
Elbetteyönlendiriyoruz.Zatenüçaşağıbeşyukarıhepimizin
maliyetleribiliniyoramakayıtdışıüretimyapanlarörneğingıda
mühendisiyadakurumdoktoruçalıştırmadıklarıiçinmaliyetleribize
göredahadüşükoluyorvefiyatavantajıyakalıyorlar.Bendemaliyet
tarafındandeğilkalitevehijyentarafındanönegeçmeyeçalışıyorum.
Benimtümdağıtımaraçlarımfrigofrikaraçlardır,banamaliyetiyüksek
amaürünümünkalitesibozulmadanmüşterimeürünü
gönderebiliyorum…Büyükpaydaşlarımızlazatensorunumuzolmuyor
hattaonlarkendilerikalitesorgulamasıyapıyor.Ancakkimi
müşterilerimizdemaliyetkonusundahassasdavranıyor.İşteozaman
dabizlerbumaliyetinnelerdenkaynaklandığınıayrıntılıolarakiş
ortaklarımızaanlatıyoruz.
Şuanburadakaçkişiçalışıyor?
125kişiçalışıyoruz.
48
ETÜDERGİ
ETÜDERDEN
İstanbul’agelirkenkurduğunuzhayali
gerçekleştirebildinizmi?
Sanayicininhayalibitmezki,biribiterötekibaşlar(gülüyor).
Sanayicidediğinzatenkendisineçalışamazki,ailesinedeçalışamaz,
birnoktadansonraartıkkendinizitamamenişinizeadar,işiniziçin
çalışırsınız.Çünküözellikleilkkuşaksanayicilerişleriniçocuklarıolarak
görmeeğilimindedir.
GelelimETÜDER’e…ETÜDERilenasıltanıştınız?
ETÜDERüyelerininbirçoğuilezatençalışıyorduk,hattaahbaptık.
BirgünETÜDER’densözettilervedestekveripveremeyeceğimi
sordular.Bizdeseverekdestekolabileceğimizi
söyledik.Türkiye’demaalesefsektörelderneklerin
önemihenüzanlaşılamadıamabuyapılanmalar
Avrupa’davedünyadayıllaröncebaşlamıştı.Bizde
iseçokgeçkalındığınıdüşünüyorum.ETÜDER,
henüzçokgençbiryapılanmaolmasınarağmen
çokseçkinbirtoplulukkonumunaulaştı.Özellikle
İstanbul’dagıdakonusundaönemliişleryaptık,
dahagüzelişlerdeyapacağımızainancımıztam.
SizcepaydaşlarınızETÜDER’iyeteri
kadartanıyoryadaETÜDER’inmisyonunu
biliyormu?
ETÜDER’ingiderekdahafazlatanındığınaşahit
oluyoruz.ArtıkpaydaşlarımızdaETÜDER’itanıyor
veneleryaptığımızıgayetiyibiliyorlar.Dernekler
sizincebinizeparakoymaz,derneklersizin
ufkunuzuaçar,siziaynıişiyaptığınızinsanlarlabir
arayagetirir,bütünleştirir.Buanlamda
derneklerdenmanevianlamdabeslenirvedahada
güçlenirsiniz.Sizgüçlenirsenizpaydaşlarınızda
güçlenir…
Sonbirsoruilebitirebiliriz.Geleceğinizi
nasılgörüyorsunuz?
Samimiolaraksöyleyeyim,eskidenönümüzü
daharahatgörebiliyorduk.Amayakamızı
kurtaramadığımızbukrizlerönümüzü
görmememizideetkiliyor,hayalkuramıyoruzartık…
Benheryerdesöylüyorum,Türksanayicisininufku
çokgeniştir;akşamdüşünür,sabahında
uygulamayageçeriz
amabusonkrizler
bizimufkumuzu
dasınırlıyor.
Dolayısıylada
uzundönemli
planyaptığımızı
söyleyemem,kısa
dönemli
planlaryapmaya
gayret
ediyoruz.G
Piyasadaki fiyat
dengesizliği
Söyleşi yapmak için Nevzat Yemen’i ziyaret
ettiğimizde, Nevzat Bey’in elinde, kendisinin kaleme
aldığı ve unlu mamuller sektörüne ait güncel
bilgilerin yer aldığı iki makale vardı. Söyleşi sırasında
bu makalelerden yararlanmadık ancak makalelerin
içeriklerindeki çarpıcı bilgileri,
Nevzat Yemen’in kaleminden,
yayımlamak istiyoruz.
“Birleşmiş Milletler Gıda ve
Tarım Örgütü’nün (FAO), buğday,
pirinç ve mısır fiyatlarını içeren
hububat fiyatları endeksi, Nisan
2011’de 265 puan olarak
gerçekleşti. Bu rakam, bir önceki
yıl ile kıyaslandığında yüzde 71
artış göstermiş… Benzer şekilde
geçtiğimiz yıl ile kıyaslandığında
ette yüzde 14,5, sütte yüzde 12,
yağda yüzde 49, şekerde ise
yüzde 50 oranında artış
görülüyor.
Bu ham madde artışlarına
rağmen üreticiler olarak bu
durumu son ürünlerimize
yansıtamıyoruz. Bu durum her
bakımdan firmaları çok zor bir
duruma sokuyor. Bu nedenlerden
ötürü ülkemizde üreticiyi
destekleyebilecek bazı
çalışmaların gerçekleşmesi
gerektiğini düşünüyoruz.
Ülke kaynaklarının geliştirilip
etkin bir şekilde kullanılmasıyla
gıda üretimi artırılmalı,
destekleme politikalarının
üretimden kopuk yöntemlerle
değil üretimi destekleyen
yöntemlerle uygulanmalı,
üreticiler gıda yardımına muhtaç
değil gıda üreten hale getirilmeli
ve artan gıda fiyatlarına karşı
Türkiye’yi dışa bağımlı olmaktan
kurtaracak bir sistem
oluşturulmalı. Tarımsal iş
gücünün korunduğu, üretimin artırıldığı ve doğru
araçlarla desteklendiği, ithalata bağımlı olmayan bir
tarımsal üretim yapısı esas alınmalı. Ülkemizin
tarımsal üretim için iklim ve bitki örtüsünün diğer
birçok ülkeye göre daha uygun olması çok büyük
bir şanstır. Bunlara rağmen, bu zenginliği verimli
şekilde kullanarak üretimi artırmak ve doğru
yönlendirmek, üreticinin rekabet edebilirliğinin
sağlamak artık bir gerekliliktir. Bu şekilde bazı
önlemlerin alınması, üreticinin üzerindeki yükün
azalması ve üreticinin ileriye dönük gelişmeler
kaydedebilmesi için bir adım atmasına yardımcı
olacaktır.”
ETÜDERGİ
49
MARKA / DİMES
Doğasında
fayda var
Dimes, yarım yüzyıldan fazla süredir Türk
ekonomisine katkı yapan, Türk tarımının gelişmesi için
çalışan ve sağlıklı nesillerin yetiştirilmesinde rol
oynayan köklü bir firma. 1958 yılında kurulan ve 1964
yılında Türkiye’nin ilk meyve suyunu üreterek sektöre
kalıcı olarak damgasını vuran Dimes, “Soframıza
koymayacağımız meyveyi işlemeyiz” prensibiyle,
günümüzde sadece Türkiye’nin değil dünyanın sayılı
üreticilerinden biri olarak üretim yolculuğuna
devam ediyor.
50
ETÜDERGİ
MARKA
D
imes’inkuruluşhikâyesi,kurucusuMustafaVasfiDiren’in
kişiselyaşammücadelesiiletemeldenbağlantılı.Dünyayı
kasıpkavuran2.DünyaSavaşı’nın,kalkınmaçabası
içerisindekiTürkiye’yideoldukçakötüetkilediğiyıllarda,
MustafaVasfiDiren,belkideonubekleyenparlak
kariyerinibirkenarabırakıp,memleketiTokat’tabirişletmekurar.Yıl
1958’dir…Türkiye’ninilkmeyvesuyuişletmesiolanbutesis,Tokatve
çevresininkalkınmasındabirmihenktaşıdır.1958’detemeliatılan
Dimes,çokdeğil,altıyılsonra
üretimserüvenindekiilkmeyvesini
verecekveTürkiye’ninilkmeyve
suyuüretilecektir…
Tarımvehayvancılığadayalı
gıdavehizmetsektöründedaima
liderolmahedefiyleensağlıklı,en
kaliteliürünleri,doğayaveinsana
saygıilkesiyle,enverimlişekilde
toplumasunanDimes,bugün
TürkiyeveAzerbaycan’dakurulu
tesislerindeyılda300binton
meyvesuyu,120bintonsütvesüt
ürünüüretiyor.80bintondanfazla
meyveişlemekapasitesinesahip
olanDimes,özelliklesononyılda
geliştirdiğiihracathamleleriileyurt
dışıpazarlarındakipayınıdasürekli
olarakartırıyor.Türkiye’ninmarkalı
meyvesuyuihracatınınyaklaşık
yüzde60’ınıtekbaşına
gerçekleştirenDimes’inihracat
yaptığıülkesayısıise2009yılında
73ülkeyeulaştı.
Türkiyeflorasındayetiştirilenlezzetlivekalitelimeyveleribüyükbir
disiplinvetitizlikleişleyerekuluslararasıstandartlarauygun,katkısızve
doğalmeyvesuyuüretimiyapanDimes,sektörüiçindeherzaman
ilklerinbaşarıldığıbirmarkaolaraköneçıkıyor.1964yılındagıda
sektöründebiryeniliğeimzaatarakTürkiye’ninilkmeyvesuyunu
üretenDimes,1977yılındaiseTokat’takifabrikasındameyveişlemeve
dolumdaotomasyonageçerekbüyükbirbaşarıyaimzaattı.1985
yılında,dünyadakigelişmelereparalelolarakTokattesisinitamamen
yenileyenvekapasitesiniartırarak
geleceğeyatırımyapanDimes,1990
yılındaisemeyvesuyundakarton
ambalajkullanmayabaşladı.
Hedeflerini,bölgeüreticisininve
ülkeekonomisinindaimaileri
gitmesiyönündegeliştirenDimes,
bunedenle1995yılındaOrta
KaradenizBölgesi’ndekaybolmaya
yüztutmuşsüthayvancılığının
yenidenkalkındırılmasıveköyden
kentegöçünönlenmesiamacıylasüt
işlemevedolumtesisleriniyatırım
programınaaldı.AynıyılUHTsütve
sütürünleriüretiminebaşlayan
Dimes,satışvepazarlama
süreçlerinindahaetkinbirşekilde
yönetilmesinisağlamakamacıylada
1997yılındaNobelPazarlamaLtd.
Şti.’nikurdu.
Dünya,yenimilenyumile
değişimihızlandırırken,Dimesde
gününşartlarınaayakuydurmakve
sektöründedeğişiminöncüsü
Dimes’in sahip olduğu
Kalite Yönem
Sistemleri
ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi
ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi
OHSAS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi
ISO 22000 Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi
BRC (İngiliz Perakende Satıcıları Birliği) Gıda Yönetim
Sistemi
ETÜDERGİ
51
MARKA / DİMES
olabilmekamacıyla,2000yılında,onaygibiçokkısabirsürede
fonksiyoneliçeceklerkategorisindekonumlandırılmasıveTürkiye’de
tamamladığıİzmirKemalpaşaOrganizeSanayiBölgesi’ndeki
ilkkezşekerhastalarınındakullanımınauygunbirmeyvesuyuolarak
fabrikasınıdevreyesoktu.Butesis,halendünyadameyvesuyuüreten
pazarasunulmasıydı.
fabrikalararasında,teknikdonanımaçısındanilkontesisiçinde
Hergeçenyılsektörünüyönlendirenyeniliklereveürünçeşitliliğine
gösteriliyor.Benzerbirşekilde,2003yılında,kamu,özelsektöriş
imzaatanDimes,buverimliçalışmasınınödüllerinitoplamayave
birliğininilkhamlesiolarakDimes,mülkiyetiTarımBakanlığı’naait
müşterimemnuniyetiniyükseltmeyededevamediyor.Meyveyibir
olan,Tokat’ınTurhalilçesindeki5415dekarlıkaraziüzerinekurulu
hammaddeolduğukadar,doğalhayatınvazgeçilmezbirunsuru
KazovaTarımİşletmesi’ni,hakimortakkonumunda,yüzde25TİGEM
olarakgörenDimes,buanlayışiçerisindeyaptığıçalışmalarlaçevre
iştirakiyle“KazovaVasfiDirenTarımİşletmesi”adıaltında30yıllığına
sorunlarınadaeğiliyor.Yetiştirdiğibakanlıksertifikalımeyve
kiraladı.
fidanlarıyla,sektördekihammaddekalitesininyükseltilmesinekatkıda
Dimes,üretimyolculuğunda,2000’liyıllardakideğişimrüzgârınıiyi
bulunanDimes,toprakerozyonununönlenmesivedoğalhayatın
yakalayaraküretimsüreçlerindedepekçokyeniliğigerçekleştirdi.
korunmasıadınagerçekleştirilenönemliprojelerededesteksağlıyor.
Örneğin2004yılında,Türkiye’ninilkvidalıkapaklıkartonambalajını
Buçabalariçerisinde,henüz1995yılında,Tokat’ta50dekarlıkbir
pazarasunanve“SitrikAsit
meyvefidanlığıoluşturanDimes,
(E330)katkısız”ilkmeyve
heryılortalama400binadet
suyunuüretenDimes,aynıyıl
TarımBakanlığısertifikalımeyve
Türkiye’ninilkfonksiyonel
fidanıyetiştirerekveçokdüşükbir
2006 yılında 15 çeşit olan ürün
meyvesuyuileilklightmeyve
bedelkarşılığındaçiftçilere
sayısını 2007’de 23’e çıkaran,
suyunudaüretmebaşarısını
dağıtarakTürktarımınadadeğeri
gösterdi.
ölçülemeyecekbirhizmet
alkolsüz içecekler kategorisinde
2005yılındagelindiğinde,
sunuyor.Benzerşekilde,üretimde
Türkiye’nin en değerli markası olarak dahakalitelimeyvelerin
birTürkmarkasıolarak
ihracatta53ülkeyeulaşanilk
kullanılması,toprakerozyonuve
gösterilen Dimes, yine 2007 yılında
meyvesuyuüreticisiolan
göçünönlenmesiaçısındanda
Türkiye’de ilk ayva nektarı üretimini
Dimes,Türkiye’dekarton
büyükönemtaşıyor.Toprak
ambalajdakiilkyüzde100nar
erozyonununönlenmesivedoğal
de gerçekleştirdi.
suyuveyüzde100üzümsuyu
hayatınkorunmasıkonularında
üretiminigerçekleştirirken,
çalışmalarınaaravermeden
aynıyılağustosayında,
devamedenDimes,1997yılında,
İstanbulSanayiOdası(İSO)verilerinegöre500sanayidevi
Tokat’ınÇamlıbelbeldesindeki1200dönümlükaraziyiağaçlandırarak,
sıralamasında288.sıradayeralarakbüyükbirbaşarıyaimzaattı.
çorakaraziyi,vişneağaçlarıylakaplı,bakımlıbirmeyvebahçesine
Dimes,ertesiyıliseyeniyatırımlarınedeniylegıdasektöründeHızlı
dönüştürdü.Aynışekilde,İstanbulÜniversitesiKampüsü’neve
BalıkÖdülü’nelayıkgörüldü.
İstanbulÜniversitesiEnezKampAlanı’na2700adetsertifikalıvişne
2006yılında15çeşitolanürünsayısını2007’de23’eçıkaran,
fidanıbağışlayanveMEYED’inmeyvedikimkampanyasına50bin
alkolsüziçeceklerkategorisindeTürkiye’ninendeğerlimarkasıolarak
adetmeyvefidanıilekatılanDimes,sosyalsorumluluğugereğince
gösterilenDimes,yine2007yılındaTürkiye’deilkayvanektarıüretimini
OkulSütüProjesi,AğaçlandırmaKampanyalarıgibiönemlitoplumsal
degerçekleştirdi.Buürününbirbaşkaönemliözelliğiiseürünün
projeleredeimzaatıyor. G
52
ETÜDERGİ
“”
SÖYLEŞİ / OKAY TEMİZ
54
ETÜDERGİ
SÖYLEŞİ
“ ”
Rim her şeyin üzerindedir,
yani sonsuzluktur
Ritim yaşamla birliktedir, kâinatın her noktasındadır. Dolayısıyla “şudur”
diyemezsiniz, her şeyin üzerindedir. Bu nedenle de çok ciddi bir mevzudur ama
“eller havaya” diyene, dans edene kadar gelen, hatta savaşlarda, futbolda, kürek
yarışlarında kullanılan, seksten tutun da parlamentoda konuşmaya kadar uzanan
hayatın her anında bizimledir. Ritim her şeyin üzerindedir, yani sonsuzluktur.
Sonsuzlukta olan bir olgunun sadece sınırlı insan tarafından hissediliyor olması
ise saçmalıktır. Herkeste ritim duygusu vardır. Sadece o duyguyu ortaya
çıkarmak önemlidir
D
ünyanınsayılıcazmüzisyenlerindenbiriolanOkayTemiz,
buyıl18’incisidüzenlenecekİstanbulCazFestivali’nin
YaşamBoyuBaşarıÖdülü’nündesahibiolacak.Bu
önemliödülöncesinde,elliyılıaşanmüzikkariyeri
boyuncaAnadolu’nunseslerivemüziğinicazvegüncel
müziklerlebirleştiren,yenilikçiçalışmavealbümleriyleisminiduyuran,
dünyanınçeşitliyerlerindekiönemlifestivalvemekânlarındakonserler
verenveTürkiye’dendepekçokmüzisyenikeşfedipuluslararası
sahneyetaşıyanOkayTemizilecazmüziğini,yaşamınheranında
hissettiğiritimi,geçmişini,bugününüvegeleceğinikonuştuk.
18.İstanbulCazFestivali’ndeYaşamBoyuBaşarıÖdülü’nü
buyılsizalacaksınız?Nelerhissediyorsunuz?
Aslındaödülişinekarşıyımben,“şuödülüaldı,buradanbuödülü
kazandı”sözleribenimiçinhiçbiranlamiçermiyor.Amaverenlerede
saygımvar.Benasılolaraködülkazananınnasılenstrümançaldığına,
nasılresimyaptığına,nasıldansettiğinebakarım.Sanatınasıl
yaşadığına,onunasılgördüğünebakarım,sanatonuniçinyaşamaracı
mı,geçimaracımıonabakarım…Bunlar,budeğerlerbenimiçin
önemli.Onedenledeödülündeğil,ödülelayıkgörülmenin,oonuru
haketmeninkıymetivarbenimiçin.Tabiişunudasöylemeklazım,her
ödülalandaoonuruhaketmiyorolabilir…Bakşöylebirşeyolsadaha
güzelolurbenimiçin;benöldüktensonrabir“OkayTemizÖdülü”
düzenlenseveismimyaşasa…BenörneğinAvniDilligilÖdülü’nelayık
görülmüştüm,buödüldesevindiriciolanbenimödülüalmışolmam
değil,AvniDilligilisminindevamediyorolmasıdır.Neyse,buödülişi
böyleişte,ödülalacağızvebirkonservereceğiz.Tabiiçokdeğerlibir
kurumİstanbulKültürveSanatVakfıvedüzenlediklerietkinliklerde
sadeceİstanbulyadaTürkiyeiçindeğildünyaiçinönemlietkinlikler.
ŞimdiİstanbulCazFestivali’nin18’incisinidüzenliyorlar.Bendeaynı
familyadanım(gülüyor).Yıllarcaİsveç’tecazailesiiçindeyaşadımve
sonderecedekabulgörmüştüm.Türkiye’yedöndüktensonrada
buradakicazcamiasıilesürekliolarakçalışmalaryaptım.Buradada
bircazailesivarveoaileiçerisindeolmakbenimiçinsonderece
önemli.
Türkiye’decazyükselenbirkültürolabilirmi?Örneğin
Afyonkarahisar’dadüzenlenencazfestivalininbuyıl11’incisi
düzenlendi.Büyükkentlerimizdeisesayısızcazkulübü
açılıyor,dünyacaünlücazmüzisyenleriTürkiye’yegeliyor…
BenAfyon’dakifestivalehiçgitmedim.AmababamAfyonludur,bir
deeskicumhurbaşkanımızAhmetNecdetSezeriletanışmıştım.
BiliyorsunuzodaAfyonludur.Caz,müziğinenkalitelihalidir.Klasik
müziktedeçokkalitelieserlervemüzisyenlervaramacaz
bambaşkadır.Cazınkalitesibaşkadır;cazçalmakiçinhemçokbilgili
olmanızgerekir,hemdoğaçlamanız,reflekslerinizaçıkolmalıdır,
kendinlebarışıkolmalısın,kendiniçalıyorsun,başkasınınnotasını
çalmıyorsun…Onuniçincaz,çoközelbirmüziktir.Benmüziğindiğer
alanlarınıaslaküçümsemiyorumamacazyüksekkalitelibirmüziktir.
Buanlamdadaherşehirdecazfestivaliyapamazsınız.Kimisinde
taşlanırsın,yuhalanırsın…BirseferindeFransa’da,cazınhamiliğini
yapanbirşehirdebilecazmüzisyenlerinedomates,patatesatıldığına
daşahitoldumben.Oradainsanlarkonseregiderkenhazırlıklı
gidiyorlar(gülüyor).Agresifamaçokiyidinleyicidirler,yanimüzisyenin
yaptığımüziğibeğenmezlersehemenreaksiyonverirler.Meselabu
anlattığımolaydaseyircilerbirdavulsoloistemişlerdiamamüzisyen
hastaolduğuiçinçalamadıvedomatesiyedikafasına...
Muhtemelenbusorusizebinlercekezsorulmuşturamabir
kezdebizsoralım:Ritimnedir?Çünkümüziğiniçerisindeen
önemliolgulardanbirisiritimvesizdehayatıritimile
bütünleştiriyorsunuz?
Ritim,yaşadığımızmüddetçehissettiğimizherşeydir.
Herkesteritimduygusuvarmıdır?
Ritimyaşamlabirliktedir,kâinatınhernoktasındadır.Dolayısıyla
ETÜDERGİ
55
SÖYLEŞİ / OKAY TEMİZ
Okay Temiz kimdir?
Perküsyon ve davul ustası Okay Temiz, uzun yıllardır caz
müziğinin ve vurmalı çalgıların Avrupa’daki en etkili
seslerinden birisi olarak anılıyor. Don Cherry, Maffy Falay
ve Sevda, The Karnataka College of Percussion, Dexter
Gordon, George Russell, Clark Terry, Nicky Skopelitis, Bernt
Rosengren, Salih Baysal, Björn Jayson Lindh, Monica
Törnell, Janet ve Jak Esim, Yıldız İbrahimova, Group
Zourna, Audio Fact ve daha birçoğunun da yer aldığı,
dünya cazının önde gelen isimleriyle birlikte kayıtlara imza
atan ve onlarla birlikte çeşitli gösterilerde sahne alan Okay
Temiz, Oriental Wind ve Magnetic Band gibi kendi
oluşturduğu topluluklarla Türk, Balkan ve Roman ezgilerini
caza özgü bir estetikle harmanladı ve altmıştan fazla
albüm yayınladı. Çalışmalarıyla sadece Avrupa’da değil
dünya çapında yeni bir müziğin öncülüğünü yapan Okay
Temiz, günümüzde, kökleri 1970’li yıllara uzanan Ritim
Atölyesi’nde dev bir vurmalılar topluluğuna önderlik
ediyor. 1998 yılında Kültür Bakanlığı'nca verilen Devlet
Sanatçısı unvanını alan sanatçı, Tophane Sanat Okulu
yıllarında kazandığı el becerilerini, kendi el yapımı
enstrümanlarını yaparken de sıkça kullanıyor. Okay
Temiz’in icat ettiği ve dünya müziğine kazandırdığı
enstrümanlar arasında “Elektrikli Sihirli Piramit”, deve ve
koyun çanlarından yaptığı “Artemiz” ve dünyanın ilk
elektronik berimbausu da yer alıyor.
“şudur”diyemezsiniz,herşeyinüzerindedir.Bunedenledeçokciddi
müziğeyatkınlığımdaanneminetkisibüyüktür.Amaşansfaktörünüde
birmevzudurama“ellerhavaya”diyene,dansedenekadargelen,
gözardıedemem.Benimsahipolduğumolanaklarasahipolamayan
hattasavaşlarda,futbolda,kürekyarışlarındakullanılan,sekstentutun
amabendenyetenekliinsanlarınolmaihtimalideçokyüksektirdiye
daparlamentodakonuşmayakadaruzananhayatınheranında
düşünüyorum.
bizimledir.Sanatınherdalındaritimvardır,özellikleresimde…Dansta,
Çokdoğrusöyledinizçünküsizinçocukluğunuz
tiyatroda,edebiyattaveelbettemüziktederitimvardırveönemlidir.
Çatalca’da,büyükbirçiftliktegeçmiş.Oradakalıpçiftçide
Ritimherşeyinüzerindedir,yanisonsuzluktur.Sonsuzluktaolanbir
olabiliryadabambaşkabirmesleğiicraedebilirdiniz?
olgununsadecesınırlıinsantarafındanhissediliyorolmasıise
Oyıllardatabiigeleceğinizişekillendirecekkararlar
saçmalıktır.Herkesteritimduygusuvardır.Sadeceoduyguyuortaya
veremiyorsunuzamayaptığınızişiçokseviyorsunuz.Ben,kullandığım
çıkarmakönemlidir.Biz,okulumuzdabunuyapıyoruz.Kimsindeçok
traktörühiçunutamıyorum.Yada
güçlübirritimalgısı
çobanlıkyapıyordumveçokkeyif
görüyoruz,kimisindeise
alıyordum.Şehirhayatını
gelişmeyeihtiyaçgörüyorveo
Bir seferinde Fransa’da, cazın
tanımıyordumbile.Tamam,
zayıfalgıyıgüçlendirmeye
Bakırköy’dedeevimizvardı,orayada
çalışıyoruz.Okulda“kulaksız”
hamiliğini yapan bir şehirde bile caz
gidipgeliyordukamabetonbinalar
derleramatabiiöylebirşey
müzisyenlerine domates, patates
arasındayaşamıyorduk.Bence
yokaslındaçünküherkulak
çocukluğumçoknormalgeçtibenim,
duyar,yeterkibeyindoğru
atıldığına da şahit oldum ben. Orada
köyhayatınıreddedemezsiniz.
çalışıyorolsun.Kaldıkiben
insanlar agresifler ama çok iyi
Çocukluğumadairhatırladığımbir
spastikçocuklarladaçalıştım
başkaşeydearkadaşlarımızın
veçokbaşarılısonuçlarda
dinleyicidirler, yani müzisyenin
hepsininbendenbüyükolmasıydı.
aldık.
yaptığı müziği beğenmez ise hemen
Benimyaşıtlarım,tarlalardabenimle
Siz,kendinizdekiritim
oynamaz,traktörsürmezdi.Ben
reaksiyonunu verir.
algısınınezaman
galibahayatladahailgiliydimama
keşfettiniz?Vurmalı
oradadaşanslıydımçünkübizim
çalgılarlaçalışmayabaşladığınızdamıyoksadahaöncemi?
traktörümüz,harmanmakinemiz,ineklerimizvardı…Tabiibunları
Benimannemutçalardı.Onunutçalışınıdahadoğmadan,annem
yaşarkenfarkedemiyorsunuz,ancakkaybettiğinizdeanlayabiliyor,
banahamileykendinlemeyebaşlamışım.Ben,çocuklarınanne
özlüyorsunuz.Ben1938doğumluyum,1950’dekiteknolojiyiiyi
karnındaykendünyayıdinlemeyebaşladıklarınainanıyorum.Bir
hatırlıyorumvebirdebugününteknolojisinebakıyor,korkuyorum.
şekilde,annesiaracılığıylasürekliiletişimhalinde…Kendiçocuğuma
Çünküburadakaosvar,teknolojiyihazmedemeyenbirtoplumvar.
dadoğumundanöncesüreklimüzikdinlettimben…Dolayısıyla
Hermodelaraba,sonsüratİnternet,Avrupa’daolmayanteknolojivar
56
ETÜDERGİ
“”
SÖYLEŞİ
amakafamızbukadargelişmişdeğilki…Bunlarınhepsibirdenbire
bizesunuldu,bukadarhızlıdeğişimeayakuyduramadık.Bundan
sonrasınıhelehiçdüşünemiyorum…
Amasizbukarmaşadanbeslenmiyormusunuz?
kentleridir.Dolayısıyladabukentlerdünyanıneniyicazmüzisyenlerini
sürekliağırlar.BendebunedenleStockholm’deçokbaşarılı
müzisyenlerleçalışmaşansıbulum.ABD’limüzisyenlerinİsveç’te
aileleridevardır,biliyorsunuzİsveçlikızlarırksalolarakçokgüzel
olurlar.Dolayısıylasıksıkİsveç’egelirgiderler.
Elektronikmüzikyaptığımdabesleniyordumevetamakonucaz
Peki,nedenkendienstrümanınızıyaratmaihtiyacı
olduğundadahadinginbirruhhaliarzuluyorsunuz.Birdönemroman
hissettiniz?Biliyoruzkisizindünyayatanıttığınız,kendi
sanatçılaraİstanbul’unkaosunuçaldırmıştım.Fakatişindoğrusu
icadınızolanpekçokenstrüman
kaosusevmiyorumkiben,
davar…
nasılbukarmaşadan
Benkonservatuvardan
beslenipeserüreteyim?Ha,
kovulduktansonrasanatokulundada
cazındoğasındakaosyok
Herkeste ritim duygusu vardır.
okudum.Zatençocukluğumuntraktör
muderseniz,elbettevarama
Sadece o duyguyu ortaya çıkarmak
üzerinde,yağiçindegeçtiğini
cazdakikaosileİstanbul’daki
söylemiştim.Eliminbuişlereyatkın
kaosdafarklıkonular
önemlidir. Biz, okulumuzda bunu
olmasıbabamdangelenbirolaydır.
(gülüyor).Benenverimli
yapıyoruz. Kimsinde çok güçlü bir
Benimbabamsubaydı,sonra
besteyaptığımdönemde
İsveç’teydim,doğanın
ritim algısı görüyoruz, kimisinde ise askerliğibıraktıveçiftçilikyapmaya
başladı.Tabiiozamançokcazip
ortasındaydım…
gelişmeye ihtiyaç görüyor ve o zayıf gelmiştikırhayatıhembabama,hem
Hazırismigeçmişken
deanneme.Hatırlıyorum,koyun
algıyı güçlendirmeye çalışıyoruz.
hemensorayım,İsveç’e
sağmaktanparmaklarımakramp
nedengitmiştiniz?
girerdibenim…Herşeyidenediko
Cazçalmakiçin…
dönem,sabahlarıhayvanlarmeraya
giderkenannemelimebirpoşettutuştururdubendetezektoplardım.
CazınkalbiABDdeğilmidir?Nedenİsveç’egittiniz?
Sonraotezeklerisuvesamanlakarıştırır,kerpiçtuğlayapardık.Şimdi
DoğrusuAvrupamıdır?
nerdeböylehayat,belkihiçbirmüzisyenenasipolmamıştırbenim
Yok,haklısınamaodönemdebenimseçeneğimbirtekİsveç’ti
yaşadıklarım.BelkiHindistan’dakimüzisyenlerbenzerhayatlar
(gülüyor).ABDyakındeğildibirkere,bensecebime400dolar
yaşamışolabilirçünküoradadayaşamzorbiliyorsunuz.Helebugün
koydumvehopStockholm’egittim,dünyanıneniyicaz
buişlerebulaşmakistesenizdesiziuzaktutuyorebeveynleriniz…
müzisyenleriyleçaldım.Avrupa’daParis,StockholmveKopenhagcaz
Neyse,sualneydi(gülüyor)?
“”
ETÜDERGİ
57
SÖYLEŞİ / OKAY TEMİZ
askerliğiniyedeksubayyapsın”diyerekTophaneSanatOkulu’nun
tesviyebölümüneyazdırdıbeni.Tabiibendavulçalmayadevam
ediyorum,oayrı(gülüyor).Orasıbitince,anneminbabasıvesilesiyle
tanışıkolduğumuzCemalGürselPaşa,odönemdeKaraKuvvetleri
Komutanıidi,birgünbananeyaptığımısordu.Bende“Askere
gideceğim,beniorduevinealdırırsındeğilmi”dedim.Çünkü
orduevindedavulçalmakistiyorumben.GürselPaşabana,“Oğlum
sensanatokuluokumadınmı,yedeksubaylaradavulçaldırmazlarki.
Amaaskerolmakistersenozamanseniorduevinealdırırım”dedi.
TabiibabamköpürdühemenamaGürselPaşababamısakinleştirdi,
“Bırakoğlanneistiyorsaonuyapsın”dedivebenerolarakorduevine
gittim,askerliğimboyuncadadavulçaldım.Öğleyemeğinde,akşam
çayındaveorduevindekidüğünlerdeçaldığımyetmiyormuşgibi,gece
12.00’densonradaAnkaraPalas’agidiyor,piyanistYaşarGüvenirile
birliktesabahakadarmüzikyapıyordum.
Siziniçinaskerlikdönemibirhayliverimligeçtiozaman?
“”
Bir festivalin ilk yılı her zaman
önemlidir, nasıl başladığınız çok
önemlidir. Eğer anlaşılması zor,
gürültü denilebilecek cazcıları ilk yıl
halkın karşısına çıkarırsanız
zorlanırsınız.
Enstrümanlarınızısormuştukefendim?
Evet…Benkonservatuvardadavuldeğiltrompetgibiüflemeli
çalgılarçalmakistedimamabenidavulayönlendirdiler.Baktımgüzel,
sonracazlatanışıncaokuldadacazçalmayabaşladım.Fakato
dönemkonservatuvardaklasikeğitimveriliyorvecazçalmakdayasak.
Ehcazçalarkenyakalanıncabeniokuldanattılar.Babamdatuttubeni
TophaneSanatOkulu’naverdi…Oradanelyatkınlığımvarbuişlere.
Nedensanatokulunagittimpeki,çünküodönembirgazetecilerebir
desanatokulumezunlarınayedeksubaylıkhakkıtanınıyordu.
Ortaokulubilezorbitirdimbenbiliyormusunuz,pencereden
traktörümebakar,dersdinlemezdim.“FergusoncuOkay”derlerdi
bana(gülüyor).Üçsenelikokulbeşyıldabitip,birdeüstüne
konservatuvardanatılıncababam“Barisanatokulunaverelimde
58
ETÜDERGİ
Tabii,hemdenasıl…Biryandaçaymüziği,biryandaTürkmüziği,
biryandadadansmüziği…19senedansmüziğiçaldımbenyahu,
zamanıboşageçirmişizbiryerde(gülüyor).Amaşunusöyleyeyim,o
dönemdanskulüplerindeçalınanmüzikler,bugünekıyaslabileçok
dahagüzelvekaliteliydi.ÇokgüzelLatinmüzikleriçalıyorduk,sonra
İtalyanveFransızmüziklerçalardık.MeşhurSanremoMüzik
Festivali’ndebirincigelenparçayıradyodandinler,hemennotasını
çıkarır,ertesigünüdeçalmayabaşlardık.KulüpReşat’taikiyılçaldım
kiodönemTürkiye’ninenlüksmekânıydıorası.SonraKanatGür
Orkestrası’ndaçaldım,odabombagibibirgruptu.Hilton’da,Ankara
Palas’taçaldım,yineAnkara’daKulüp47’deçaldımbirara,rahmetli
Menderesgelirdihaftanınüçgünü,bizdeklasikmüzikçalardık…Yani
ozamankimüzikgüzeldi,sonrasonrabozulduobüyü…Bizdekioaşk
olmadığıgibibizimdönemimizinmüşterilerideyokartık…Tabiiinsan
hayıflanıyorbiryandanda,19senedansmüziğiçalınırmıyahu
(gülüyor)…
BennedenAvrupa’yagittiğinizianladımgaliba?
Hahişte(gülüşmeler)…19senebirmüziğiöğrenmekiçinçalışınca
artıkcazöğrenmeyedeAvrupa’ya,cazmüziğininkalbinegittim.
Stockholm’decazöğrenmekisterkenbirdebaktımkioradaki
Amerikalıüstatlarbizimezgilerimizinpeşindeler.Onlardatabiibizim
öğrenmeyeçalıştığımızeskicazdansıkılmışlar,bıkmışlar…Herkes
arayışiçerisindeydi.Bizeskicazıaramayagitmiştik,oradaonlarla
birlikteyenicazıbulduk…Cazmüziğinigeliştirdik,cazıniçineTürk
müziği,Hintmüziği,Afrikamüziğigirdi,Balkanmüziğigirdi…1967’den
bahsediyorumtabii…BenannemdennotalarıaldımvebendenTürk
ezgilerini,cazımsıetkileridinleyinceetkilendilertabii.Amahercazcıda
bunukabuletmez,içimizdehâlâbuparçaları,bizimezgilerimizle
biçimlenmişyenicazıçalmakistemeyenlerdevar.İştebuezgileri
sevenler“worldmüziği”ortayakoyanlardır.Elbettebunu,bumüziğin
adıbuolsundiyedeyapmadık,hattabanakalsabenhiççalmazdım
çünkü19senedansözlereçalmışımbenbunları(gülüyor).Tabii
bunlarıcazolarakçaldığındatümformdeğişiyor,davulçalışşeklinde
değişiyor.Köçekçe,oyunhavasınıcazformundaçaldığımızıbir
düşünün…
Zordeğilmi?
Zordeğil,zevkli…Tabiibuikiayrıformubirarayagetirirken
buluşlardayapıyorduk.Zillerde,davulyerleşimindefalan…Enönemlisi
deyürekliolmaktı,oolmazsabunlarıkaldıramazsınki…Âcizaneilk
başlatanbenimvelhasıl…BizimarkamızdanBulgarlar,Yugoslavlar,
Hintlilerduydularbuyenimüziğiveherkeskenditarzındauygulamaya
başladı.Bakseninsorunanihayetyanıtvereceğiz(gülüyor):
Enstrümanlariştebusüreçteortayaçıktı.Amaonlarıyaratırkenel
SÖYLEŞİ
becerisikadarmeraktandayararlandım.İlkyaptığımenstrüman,sanat
okulundaykenyaptığımdavuldur(gülüyor).
Peki,gelelimRitimAtölyesi’ne…Sizinritimileilgili
söylediğinizbirşeyvar:“DeridenDeriye”Bunubirazanlatır
mısınız?
Ben,dahaİsveç’teykenböylegrupçalışmalarınabaşlamıştım.
Deridenderiyemevzusudaaslındaşu:Biliyorsunuzdarbukalarartık
hepplastiktenyapılıyor.Sonzamanlardaderiyeyakınplastiktende
yapıldığınıgörüyorum.Niye,çünküohissialmanlazım.Deridenderiye
iştebudur.Doğallık…Plastiğevurduğundaohissialamazsın.Davulda
daöyleçünküaradaaracıvar.Neysekidavuldayinedoğalbir
malzeme,ahşaptanbirbagetilevuruyorsunveohissiağaçtaneline
aktarıyorsun.Deriyeelindeğdiğindebaşkabirenerjiaktarımıoluyor.
Biryakınlıkvar,tabiatıniçindesin…Tabiiçocuklarbununfarkına
varmıyoramabizanlatıyoruz,buderinedir,nasılsesverir…Metal
sıcak,ahşapsıcaktır…Zatenbunedenleahşaptrompetyaptılarve
çalıyorlar…Benimkendimeyaptığımdavuldaöyledir.Kimseçalamıyor
çünküokadardoğalbirdavulkihatanıkapatmıyor,neçalarsanosesi
veriyor.
Sadeceçocuklaradeğil,şirketleredegrupeğitimi
veriyorsunuzdeğilmi?
Evet,şirketlerledeçalışıyoruz.İnsanlarsenelercebirlikteçalışıyor
amabirbirlerininisimlerinibilmiyor,nekadarkötü.Birasansöre
bininceinsanlarınherbiribaşkaköşeyebakıyor.Amabizimritim
eğitimlerimizdeenüstkademedekiyöneticiileenaltkademedeki
çalışanyanyanaoturuyorvemüzikyapıyor.İnsanlarkaynaşıyor,
duvarlarkalkıyor.Bundaniyineolabilir?
Peki,sonbirsoruilebitirebiliriz.Önümüzdekidönemde
neleryapacaksınız,birazbahsedermisiniz?
Önümüzdekidönemdeçalacağımızönemlibiretkinlik,25
Haziran’dakiAntalyaCazFestivaliolacak.Çünküfestivalilkkez
düzenleniyor.Bugünekadarfilmfestivallerindeheparabeskçalındı,
olurmuhiç?Avrupa’ya,dünyayaaçılacağızdiyorsunuzama
festivallerdekonuksanatçıolarakarabeskçileriçıkarıyorsunuz?Yani
cazbuaçıdanönemli…BiliyorsunuzAfyon’dayıllardırdevameden
bircazfestivalivarveAfyonlulartarafındandaartıkdestekleniyorbu
festival.Birfestivalinilkyılıherzamanönemlidir,nasılbaşladığınız
çokönemlidir.Eğeranlaşılmasızor,gürültüdenilebilecekcazcılarıilk
yılhalkınkarşısınaçıkarırsanızzorlanırsınız.Şöylebaşlanabilir
mesela:BülentOrtaçgilyadaErkanOğur’ugötürürsün,onlardacaz
çalmıyoramacazayakınmüzikyapıyorlar.HatırlarsınızGürerAykal
Diyarbakır’daMozartçaldıveyuhalandı.Böylebirandabölgeyeuzak
müziğiicraedersenizomüziğikabulettiremezsiniz.Benmesela
İzmirSenfoniOrkestrasıilebirkonserdizisidüzenlemiştim,
Aspendos,Efes,BodrumveRumeliHisarı’ndaçaldıkveçokdaiyi
birkitleyeulaştık.OysaokonserlerdebizsenfoniorkestrasınaAfrika
müziğideeklemiştik,füzyondahattasufimüziğideeklemiştik.Bizim
budeneyimizinardındanBilkentSenfoni,CumhurbaşkanlığıSenfoni
veHacettepeSenfoniOrkestralarıdabenzerkonserlerverdilerve
benimparçalarımıçaldılar.Yaniklasiğimsiamacazağırlıklıparçalar…
ÜstelikbenoparçalarıdahaİsveçveFinlandiya’dayken
düzenlemiştim.Çünküböyleeserleryapmakiçinpastelrenkler,
huzur,stressizvesessizbiryer,kuşseslerilazım,buralardaoyüzden
olmuyorbuişler…Dolayısıylamüziğiniziyenibirkitleyesunmak
istiyorsanızböyle,onlarayakın,garipsemeyecekleribirtatile
gitmenizlazım…G
ETÜDERGİ
59
SAĞLIK / GÜNEŞ YANIĞI
60
ETÜDERGİ
SAĞLIK
Malum yaz geliyor. Planlar yapıldı ya da son detaylarını
gözden geçiriyorsunuz. Mümkünse deniz kıyısında bir tatile
gidilecek, sere serpe yatılacak, deniz kum güneş üçgeninde
yılın yorgunluğu atılacak. Aman siz siz olun, güneş deniz kum
üçgenini, Bermuda Şeytan Üçgeni’ne çevirmeyin; güneşi
görünce tatiliniz zehir olmasın…
ETÜDERGİ
61
SAĞLIK / GÜNEŞ YANIĞI
üneş,gezegenimizdekihayatınanakaynaklarındanbir
Ancakbureaksiyon,kimimizde,özellikleaçıktenliinsanlarüzerinde
tanesi.Uzak,çokuzakgelecektekienbüyükfelaket
acıvericibirsürecedenedenolabiliyor.Çünküsarışınlarınvekızıl
senaryosudabuyüzdengüneşimizinölümüüzerine
saçlıların,genelliklegüneşışınlarınakarşıdahaduyarlıbirderiyapıları
kuruluyor.Güneşolmazsabizdeolmayızçünkü…
vardır.
Öteyandangüneş,tarihboyuncainsanoğlununen
Sizgüneştedinlenirvetatilintadınıçıkarırken,enbasitsöylemle,
büyüktapınmaobjelerindenbirisideoldu.Atalarımızgüneşihemçok
“kızarıyorsunuz.”Elbettebukelimesizeiticigelebilirancakolan
sevdi,hemdeondançokkorktu.Bizimçağımızdakigüneşöğretisiise
gerçektendebu…Güneşışınlarıderimizdeönceeritemdenenbir
sonyıllardakiküreselısınma
kızarıklıkmeydanagetiriyorve
etkilerinedeniyledeğişime
bukızarıklık,aslındabirinci
uğramayabaşladı.Evet,hâlâ
dereceyanıkkategorisine
güneşiçokseviyoruz,bulutluve
giriyor.Eğeryanmadan
Sabah 10.00'dan önce, akşamüstü
kapalıhavalarınardındangüneş
bronzlaşmakistiyorsanız
16.00’dan sonra güneşlenmeye
yüzünügösterdiğindehangimizin
yapmanızgerekençokbasit,
yüzünebirgülümseme,rahatlık
tatilinizinilkgünü15dakikadan
gayret edin. Havanın bulutlu olması
ifadesiyerleşmiyorki?Buna
fazlaşiddetligüneşaltında
sizi yanıltmasın, bulutlar UV ışınlarını
rağmengüneşinzararlıetkilerinin
kalmayacaksınız.Güneşte
öğrenilmesi,ozontabakasındaki
kalmasüreniziyavaşyavaş
süzemiyor. Aynı şekilde denizde
insanelindençıkanbüyükdelik
artırırsanız,birazdan
kalmanız da sizi güneşten korumaz,
vegezegenimizingiderekdaha
anlatacaklarımızınbaşınıza
fazlaısınıyoroluşudagüneşe
gelmesinideengelleyebilirsiniz.
hatta aksine deniz yüzeyinden
bakışımızıdeğiştiriyor.Güneş,
İlkgündenkızardığınızı
yansıyan ışınlarla daha kötü
artıkalenenbizitehditediyor.
varsayıyoruzamasizgüneşte
kalmayadevamederseniz
tecrübeler yaşayabilirsiniz!
Gölge etme başka ihsan
başınızagelecekolanşu;beyaz
istemem
veyahenüzkızarmışbirderi
Güneşteuzunsürekalma
üzerineışınlarınetkisi
sonucuderiüzerindemeydanagelenbozulmaya,tıpinsanlarıgüneş
yeterindenfazladevamedersederinizdesukabarcıklarıoluşacakve
yanığıdiyor.Birazöncegüneşinzararlıetkileridiyereksözünüettiğimiz
sonundaderinizsoyulacak.İştebuana,tıpta,ikincidereceyanık
ultraviyoleışınları(morötesiışınlar),temelolarakderiüzerindeki
deniliyor.Bukategoriyegirmekistemiyorsanız,ultraviyoleışınlarını
ergosterolünDvitaminineçevrilmesineyardımcıolduğuiçinşüphesiz
kısmenemerekgüneşinzararlıetkisiniazaltankremlerveyağlar
faydalı.Bizler,derimizüzerindekibureaksiyona“bronzlaşma”diyoruz.
kullanılabilir.
G
62
ETÜDERGİ
“
”
SAĞLIK
Yandım, şimdi ne olacak
Güneşyanığımeydanageldiğindesoğuksukompresleriacıyı
hafifletebilir.Amasakıneskiusülyoğurtsürmeyadadişmacunu
sürmegafletinedüşmeyin,dertsizbaşınızadertaçabilirsiniz.Eğer
ağrınızvarsauzmanlarağrıkesicialmanızıönerecektir.Kimiuzmanlar
güneşyanığınınilkgünündealınacakbiraspirinindeyanığınetkisini
hafifletebileceğinisöylüyor.Bununlabirlikte,ılıkduşlar,ağrılıbölgeye
nemlendiricivehidrokortizonlukremuygulamalarıdasizirahatlatabilir.
Eğercildinizdekaşıntıhissidebaşlamışsa,eşdostunuzunhemen
tavsiyeedeceğiantihistaminikleri,lütfendoktorunuzadanışmadan
kullanmayın.
enbüyükhasar,üzülereksöylüyoruzkiciltkanseririskidir.Ayrıcaciltte
renkbozulmalarıveactinickeratosis(tamTürkçesiyokamagüneş
lekeleriderseksanırımanlatabiliriz),katarakt,ciltteyaşlanmave
kırışıklıkdatekrarlanangüneşyanıklarınınolasısonuçları
arasındadır.Amacımızsizikorkutmakdeğilancak
istatistikiverilerdiyorki:Ciltkanserlerinin
yüzdedoksanı,benzerişekilde
gerçekleşenvedüzeltilemeyen
hasarlarnedeniyle
oluşur. G
Nasıl bronzlaşıyoruz?
Dalgaboyu300nanometrecivarındaolanultraviyoleışınlarıbuna
sebepoluyor.Işığamaruzkalanderimizendıştabakasından
başlayarakkalınlaşıyorvedoğalbirtepkiyleaşırıışıktankendisini
korumayaçalışıyor.Ardındanderiyerenginiverenbirpigmentolan
melaninyapımınıartırıyorçünkümelaninaynızamandaUVışınlarının
emiliminidesağlıyor.Biryandandaderimizinrengi,artanmelaninile
birliktekoyulaşıyor.Kızarmamızınnedenidebununlabağlantılı;hasar
görenderihücrelerinitamiretmekveölühücreleriyoketmekiçinkan
damarlarımızgenişliyorvehasarlıbölgelerekanakışıartıyor.Fazla
kanisecildikırmızıvesıcakyapıyor.
Teşhis
Kırmızıhassas,şişmişcilt,sudolukabarcıklar,ateş,titreme,
bulantı,hayalgörme…Güneşyanığınınbelirtilerigüneşemaruz
kalındığındanbirkaçsaatgeçmedenortayaçıkmaz.Fakatgüneş
yanığıcildinacısı,kırmızılığıveyeryersutoplamasıyanılmapayı
bırakmayanbelirtilerdir.Eğerdöküntüveyakaşıntıgibi
komplikasyonlarıvarsagüneşalerjisideyaşıyorolabilirsiniz.
“
Olası ağır sonuçları
Tekrarlanangüneşyanıklarınıncildinizdeyaratacağı
Pamuklu giysiler, şapka ve UV filtreli
güneş gözlükleri kullanın. Islak
giysilerinizle güneşte kalmayın. Bir
de ilginç not aktaralım; en iyi
korumayı kot kumaşlar sağlıyor.
Uzmanlara göre kot kumaşların
koruma yüzdesi, yüzde 100!
ETÜDERGİ
63
MEKÂN / DÂRÜZZİYAFE
Türk muağının hamisi
Bu sayımızda tanıtacağımız restoran, Türk mutfak kültürünü yaşatan nadir
restoranlardan birisi. Belki de en eskisi… İstanbul’un fethinin 100. yılı
şerefine Kanuni Sultan Süleyman tarafından Mimar Sinan’a yaptırılan,
yüzyıllarca Osmanlı’nın şölen yemeklerine ev sahipliği yapan Dârüzziyafe
Türk Mutfağı, bu misyonunu bugün de sürdürüyor.
64
ETÜDERGİ
MEKÂN
ETÜDERGİ
65
MEKÂN / DÂRÜZZİYAFE
D
ünyamilletlerinin“MuhteşemSüleyman”olaraktanıdığı
KanuniSultanSüleyman,iktidarınınotuzuncuyılında,
büyükdedesiFatihSultanMehmet’inİstanbul’u
fethedişinin100.yılışerefinebiryapıinşaetmekister.
MimarSinan’adabudileğiniiletirve1550’devurulanilk
kazmanınardından1552yılında,bugüntümihtişamıilehâlâayakta
duranSüleymaniyeCamisiveKülliyesiaçılır.Külliyeninimaretolarak
kullanılanbirbölümü,kısabirsüresonra“Darüzziyafe”adınıalacakve
Osmanlıİmparatorluğu’nunşölenlerineevsahipliğiyapacaktır…
DârüzziyafeTürkMutfağı,SüleymaniyeKülliyesi’ndekiyapılar
topluluğununsadecebirtanesi.1552yılındayapımıtamamlananyapı,
oilkyıllardaimaretolarakhizmetveriyormuş.Ancakilerleyenyıllarda
yabancıelçilerinağırlandığı,büyükdavetveşölenyemeklerinin
düzenlendiğibiryerolarakkullanılmayabaşlananDârüzziyafe,bir
dönem,1913yılındaTürkİslamEserleriMüzesi
olarakdakullanılmış.1987yılındaTürkİslam
EserleriMüzesi’ninyenibinasınataşınmasının
ardından,birsüreboşkalanvekaderineterk
edilenyapı,1990yılındaTürkDünyasıAraştırma
Vakfı’nadevredilmişveDârüzziyafe,nihayet
1992yılında,geçmiştekigörkemligünlerine
dönüşyapmış…
Osmanlı’nınhaşmetligünlerinde,ohaşmeti
vebereketiyansıtan,dünyanındörtbiryanından
gelenelçileriTürkmutfağınıneşsizlezzetleriile
büyüleyenmekân,bugündeaynımisyonunu
devamettiriyor.Çoğunluklaturistgruplarıve
Türkmutfağıâşıklarıncaziyaretedilen
Dârüzziyafe’ninmenüsündeyüzlercefarklı
lezzetbulmakmümkün.ÖylekiDârüzziyafe’nin
menüsü,geçtiğimizyıllardakaybettiğimiz
araştırmacı-şair,aynızamandadaTürkMutfak
Vakfı’nınkurucularındanolanDilaverCebeci’nin
Osmanlıarşivlerindençıkardığıbelge,yazma,
vesikavereçetelerdenoluşturulmuş.
Dârüzziyafe’ninasılkaygısı,Türkmutfak
kültürünüyaşatmakolduğuiçinticaribir
endişeleridebulunmuyor.Buanlamda
Dârüzziyafe’nindekorasyonundasadece
geçmişinmuhteşemhatıralarınıbulacaksınız.
Ancakmekânınaslınauygunrestorasyonuonun
tarihkokanhavasınadaderinbirkatkıyapıyor
vebunedenledeDârüzziyafe,krallarve
kraliçeleri,cumhurbaşkanlarını,başbakanlarve
bakanları,diplomat,akademisyenvesanatçıları
sürekliolarakağırlamayadevamediyor.Bu
konudabirİspanyolakademisyeninmekâna
ilişkinyorumunudasizlerlepaylaşmalıyız:
“DârüzziyafeTürkgibiolmuş,yemeklerdekitat
vesunumTürkünsadesanatzevkini,
dinlediğimizmüzikdesizdekiruhzenginliğini
anımsatıyor.”BukonudabirparçadaTürkMutfakVakfıve
DârüzziyafeYönetimKuruluBaşkanıHayrettinNuhoğlu’nasöz
vermemizgerek:“Kültürler,toplumlarıvaredervebirbirindenayırır.
Kültürünenönemliunsurlarındanbiridemutfaktır.Türkmutfakkültürü
dezenginbirkültürdür.Türklersağlığavebeslenmeyeönem
vermişler,sahipolduklarıdamakzevkinidesanatlabirleştirmişlerdir.
Çokköklügeçmişleriolanmüesseseleribulmakkolaydeğil.Burada
Türkkültürüyaşatılmaktadır.”
GelelimDârüzziyafe’ninbaşkayerdebulamayacağınız,otantikve
neredeysereçetesiunutulmaküzereykenhayatadöndürülen
lezzetlerine.350kişilikKanuni,250kişilikSinanve150kişilikTürk
66
ETÜDERGİ
MEKÂN
Dünyasıisimlikapalısalonlarıileyazaylarındaaçılan350kişilik
avlusuylabiröğündetoplam1.100kişiyeservisyapabilecek
kapasiteyesahipolanDârüzziyafe’nineşsizlezzetlerindenilki,
reçetesiniİnternetüzerindebulabileceğinizancakevinizdeyapmak
yerinemutlakaDârüzziyafe’detatmanızıtavsiyeedeceğimiz“Yufkalı
DarüzziyafeKöftesi.”İsimhakkıDârüzziyafe’debulunanbutarihi
reçete,birsarayköftesineaitvegeçtiğimizyıllardaİstanbul’da
düzenlenenNATOZirvesi’ndeyabancıdevleterkânışerefineverilen
yemekteikramedilmişvebüyükilgigörmüştü.
DârüzziyafeTürkMutfağı’nınmenüsündensiziniçinismini
anacağımızikincilezzetise“FukâraKeşkülü.”Adaletevehalkın
huzurunaçokönemverenOsmanlıkadılarıvedervişleri,geçmişte,
belirlizamanlardahalkıniçinekarışırvedilencilikyaparmış.
Topladıklarıparalarıkeşkülisimlikaplardabiriktirenkadılarböylece
halkındurumunugörür,sıkıntılarınıanlarmış.Keşkülkaplarında
toplananparalariseimaretlereverilir,fakirhalkaaşolarakdağıtılırmış.
YapılantatlınınbukaplardadağıtılmasınedeniyletatlınınadıFukâra
Keşkülüolarakanılmayabaşlanmış.
Sözünözü,DârüzziyafeTürkMutfağı’nda,Osmanlısaray
mutfağınıngelenekselyemekreçeteleri,özünesadıkkalınarakçağdaş
biranlayışlasunuluyor.Üstelikmekânınaslınauygungerçekleştirilen
restorasyonu,Dârüzziyafe’nintarihihavasınaderinbiranlameklerken,
yemeğinizeeşlikedenTürkmûsikîsiveavludakiasırlıkağaçların
serinliğikeyfinizekeyifkatıyor.Onlarcaçeşitşerbetdecabası…G
Sinan eseri
Bir Sinan eseri olan Dârüzziyafe, 70 m x 48 m
taban oturumuyla bir hayli geniş bir alana sahip.
Yapının cümle kapısından 21,70 m x 21,70 m
ebadındaki kare iç avluya ulaşılır. Avluyu dört yönde
kuşatan hafif sivri kemerli revak, 24 birimden oluşan
kubbelerle örtülüdür. Asırlık çınarların gölgesindeki
avlunun ortasında ise bir şadırvan bulunmaktadır.
Avlunun batı kanadını teşkil eden ve Kanuni isimli
büyük salon 7,5 metre çaplı ve kare planlı beş
kubbeden oluşuyor. Yapının ilk yıllarında yemekhane
olarak kullanılan bu salon, günümüzde 350 kişiyi
ağırlayabiliyor.
ETÜDERGİ
67
GEZİ / KÜBA
68
ETÜDERGİ
GEZİ
Bugününde geçmişi yaşatan neredeyse tek
ülkedir Küba. İsyankâr ama romankr,
hayaller ülkesidir. Karayip Denizi’nin bu
sıcak ama canlı, fakir ama umutlu
toprakları zıtlıkların uyumuyla dünyadaki
cennetlerden birisidir…
ETÜDERGİ
69
GEZİ / KÜBA
K
üba…Aşklarınvedevriminülkesi,zenginliğinvefakirliğin
aynıandayaşandığı,geçmişinhüznünüveihtişamınıbir
aradagörebileceğinizeşsizzamantüneli…Küba:Fakirliği
eşitpaylaşaninsanlarınülkesi…
KübaCumhuriyeti,MeksikaKörfezi’ningirişinde,
AtlantikileKarayipDenizi’ninbirleşmenoktasındayeralıyorveüç
bindenfazlaadadanoluşanAntillerinenönemliparçasınıoluşturuyor.
CoğrafikonumunedeniylesıcakbiriklimesahipolanKüba,yıllardır
seyyahlarıngezilecekyerlerlistesindeenüstsıralardayeralıyor.Kimi
Küba’nınifadeettiğiideolojiye,kimiKüba’nıntarihizenginliğine,kimi
desırfdünyayaduyduğumeraknedeniyleKüba’yagidiyorvetuhaftır,
kimsekötübiranıilegeridönmüyor.
Küba,artıkhepimizinbildiğigibi,politikgeçmişinedeniyleuzun
yıllarekonomikablukayamaruzkalmışbirülke.Bunedenle,hâlâbazı
ülkelerpasaportundaKübavizesigördüklerituristlerevize
vermeyebiliyor.Amaendişelenmenizegerekyok,çünküKüba
hükümetibuendişeninfarkındavesizevizeverirken,pasaportunuza
ekbirbelgeüzerindenvizenizigerçekleştiriyor.Yanipasaportunuzda
Kübadamgasıolmuyor…Elbettesonyıllardadeğişenkonjonktür
gereğinceKübadadünyayadahafazlaaçılmayabaşladı.Bunedenle
Küba’yaulaşımkonusundaçeşitliseçeneklerideğerlendirebilirsiniz
ancakdirektuçuşdüşünüyorsanızbuhâlâmümkündeğil,mutlaka
Avrupaüzerindenaktarmalıbiruçuşgerçekleştirmenizgerekiyor.
Küba’yıziyaretetmenedeninizherneolursaolsun,Küba’nın
ziyaretçileriüzerindeuyandırdığıilketki,zamanınetkilerininbukadar
azhissedilmişbaşkabiryerolmaması…Küba,gerçektendesanki
zamanındurduğu,hiçakmadığıbirülkegörünümünde.17ve18.
yüzyıllardakikolonidönemininhalencanlıolarakyaşatıldığıbinaları,
1950’liyıllarınotomobilleriveyaşamtarzıylaKüba,zaman
makinesindengeçerekgeçmişegitmişsinizhissiuyandırıyor.Küba’da
muhtemelengöreceğinizilkyerHavana’dakiJoseMartiHavaalanı
olacak.BirotobüsterminalinianımsatanJoseMartiHavaalanı’nda
ağzındasigarasıyadapurosuylapasaportkontrolünüzüyapan
görevlilervealandançıktığınızdasizibekleyentaksiyigördüğünüzde
nedemekistediğimizidahaiyianlayacaksınız…Gerçektende1950’li
yıllarınAmerikanotomobillerinegözügibibakanKübalılar,
otomobilleriyledeherzamangururlanıyorlar.Bugururu,Küba’nın
başkentiHavanasokaklarındakibirbirindenrenklivesüslü
otomobillerinçokluğundandaanlayabilirsiniz.Birdönemİstanbul
caddelerindedebenzerotomobillerdolaşırvedolmuşçulukyaparlardı.
İnsanKüba’dakorunanbugeçmişigörünce,“biznedenkoruyamadık”
diyehayıflanıyor.
Küba’nınbaşkentiolanHavana,pekçokşehirdeolduğugibi
“Eski”ve“Yeni”olarakikiyeayrılmışdurumda.1982’deUNESCO
DünyaKültürMirası’nadâhiledilenEskiHavana’nınihtişamı,kırık
dökük,birçivibileçakılmamışeskievlerindenveelbettegöreceğiniz
oncasefaleterağmenneşelerinden,yaşamenerjilerindenbirşey
kaybetmemişinsanlarındangeliyor.BüyüleyicibirhavasıolanEski
Havana,birzamanlarınenünlülimanlarındanolanHavana
Limanı'ndanbaşlıyorveParqueCentralyaniMerkezParkcivarında
sonaeriyor.Havana'nınbirbaşkameşhurbölgesiise“Malecon”olarak
bilinenuzunsahilşeridi.Yazımızınbaşlığındaki“Aşk”,işteburada,
Malecon’daanlamkazanıyorçünküKüba,aynızamandayenievli
70
ETÜDERGİ
GEZİ
çiftlerinbalayıadasıolarakdaünlenmişbiryerveMalecon’da,
ellerinderumşişesidenizinveromantizmintadınıçıkarançiftler
görmenizçokolası.
YeniHavana’yagelince,EskiHavananekadareskiveköhneise
YeniHavanayaniVedadodaoderecemodernvetemiz.Baştanberi
köhnevefakirdediğimizebakmayın,eğer“yatacakyer,yemek
yiyecekrestoran”derdinedüştüysenizboşunaendişeleniyorsunuz
çünküVedadocivarındasonderecemodernbirçokotelverestoran
bulabilirsiniz.Ancakhemenuyaralım,Havana,geçmiştekiliman
kültüründenizleridehâlâbarındırıyor.YaniHavana’nınmodernyada
köhnefarketmiyor,pekçokköşesindeturistavcısı“Jineteros”larla
karşılaşmanızolası.Jineteros’lardahemenherşeyibulmakmümkün;
kaçakpuro,yatacakucuzyer,kadın…
Enbaştasöylemeyiunuttuk,Küba’nıntarihindekibüyükİspanyol
etkisinedeniyle,Küba’daİspanyolcaharicindebaşkabirdil
konuşulmuyor.BunedenleKüba’yayabirturşirketiileseyahat
etmeniziyadaİspanyolcabilenbirarkadaşınızıdayanınızda
götürmenizitavsiyeediyoruz.
Her yerde ve
her an eğlence
Küba’nın eski ve köhne sokaklarında da zengin ve
gösterişli gece kulüplerinde de ortak olan tek şey
salsa. Latin Amerika ülkelerinde çok önemli bir dans
olan salsa, elbette Küba’da da önemli bir eğlence
aracı, çünkü doğum yeri olarak Küba gösteriliyor.
Sadece salsa da değil, Küba’dan dünyaya yayılan
diğer dansları da sayalım; rumba, bolero, ça ça ça…
Küba’da insanlar sokaklarda, gece kulüplerinde her
yerde eğleniyor. Küba’daki en önemli dans ve şov
kulübü ise ünlü Tropicana. Yer
bulabilirseniz mutlaka
gitmenizi ve muhteşem
şovu kaçırmamanızı
öneriyoruz. İkinci
adresiniz ise her
şehirde
bulunabilecek olan
ve “Casa de la
Musica” diye
anılan mekânlar…
Profesyonel
müzisyenlerin
müzikleri ile
hareketlenen bu
mekânlarda her gece
başka gruplar sahne
alıyor.
ETÜDERGİ
71
GEZİ / KÜBA
Mutlaka yap,
sakın unutma…
G
Yanınızda dolar değil avro götürün,
G Küba’da iki ayrı para birimi kullanılıyor. Birisi
yerli halkın kullandığı peso, diğeri ise turistlerin
kullandığı “konvertibl peso” yani CUC. CUC
ile avro hemen hemen kur olarak eşit
durumdalar,
G Küba’da ABD menşeli kredi
kartları kullanılamıyor. Ancak VISA
kartlarınızı rahatlıkla kullanabilirsiniz,
G Bir yemek molanız için mutlaka
aile işletmeleri olan paladarları
deneyin,
G Rum içmeden, puro almadan
dönmeyin,
G Şehir içi ulaşımda, bir kez olsun
mutlaka “coco taxi” kullanın,
G Yanınızda lolipop şeker, sakız, kalem,
not defteri, sabun gibi küçük hediyelik
eşyalardan bulundurun. Yerli halk bu eşyalara
bayılıyor,
G Aman dikkat, kasırga mevsiminde gitme
gafletine düşmeyin.
72
İsyanın kalbi: “Placa de la Revolucion”
Havana’dagöreceğiniztekşeyeskisokaklarvetarihiotomobiller
değilelbette.ÖrneğinBakanlıklarBölgesiolarakbilinen“Placadela
Revolucion”meydanındaki,duvarındadevbirCheGuevarasiluetinin
bulunduğuMaliyeBakanlığıbinası;ABDTemsilcilerMeclisi’ninbire
birkopyasıolanCapitol,yaniBaşkanlıkbinasıileKübabağımsızlık
mücadelesininöncüsü,şairveyazarJoséJuliánMartíPérezanısına
yapılan109metreyüksekliğindekianıtdamutlakagörülmesi
gerekenyerlerarasındabulunuyor.AyrıcaPuertaCaddesi
üzerindeki,MustafaKemalAtatürk’ünbüstünüdeziyaret
etmeyiunutmayınziratümKüba’da,başkabiryabancı
devletadamınınbüstübulunmuyor.
PektabiikiünlüyazarErnestHemingway’in
müdavimiolduğuveKüba’nıneniyimojitosunu
yapanLaBodeguitadelMedioveEski
Havana’dakiküçükbirbutikotelolanHotel
Nacionaldeeğervakitbulursanızmutlaka
görmenizitavsiyeettiğimizyerlerarasında.
Buaradamojitoyudatanıtalım;mojito,
Küba’dagününhersaatitüketilenbiriçecek.
Rum,soda,tazenaneyaprağı,limon,şekerve
Angosturadenilenşuruptaneldeedilen
mojitonunsertliğini,rumunderecesinegöre
kendiniziayarlayabiliyorsunuz.Nemlivesıcakbir
iklimdemüthişbirserinleticietkisiolduğunu
söylememizegerekyokherhalde.Yerigelmişkenbir
uyarıdadahabulunalım,Küba’yagiderkenyanınızda
yabancıparaolarakavrogötürmeniz,paranızındeğerini
kaybetmemesiaçısındanönemli.ÇünküKüba’dakidövizbüroları
dolarbozarkenyüksekbirkomisyonkesiyorlar.Birdeşunu
hatırlatmalıyız,Küba’dainsanlarçokazparakazanıpyaşamlarını
sürdürürken,aynıKübaturistleriçinbirhaylipahalı.Bizden
söylemesi…
GEZİ / KÜBA
Küba’nın saklı hazineleri
Küba’yıanlatmayaSantiagodeCubailedevamedelim.Santiago
deCuba,Küba'nınikincibüyükşehrivegeçmiştekibaşkenti.Amabu
şehrinasılönemi,Kübadevrimininbaşladığıyerolması:Santiago’daki
herbina,hermeydan,hersokakdevriminizinitaşıyor.Santiago’nun
birdiğerdikkatçekiciyanıdatümKüba’dafarkedeceğinizmüzik…
Hersokaktamüzisyenlervedansedeninsanlargörebilirsiniz.
PinardelRioiseHavana’nınbatısındabulunanvedünyanıneniyi
tütünlerininyetiştirildiğiyeşildüzlükleriylegörülmeyedeğerbirşehir.
OldukçahareketlibirşehirolanPinardelRio’nunarkasokaklarında
küçükpurofabrikalarıbulabilirve“cigarshop”larınoldukçaaltında
fiyatlaraalışverişyapabilirsiniz.Birdeküçüknotekleyelim,bizdeki
TemelfıkralarıPinardelRio’daJosefıkralarınadönüşmüş.“Josebir
gün…”diyebaşlayançokçahikâyeduyabilirsiniz.
GelelimVaradero’ya…Küba’nınzenginliğinitemsiledenVaradero,
Antalyagibiotelleriyleünlenmişbirbölge.Haniyazımızınbaşında
demiştikyazenginlikvefakirlikbiraradadiye,buradafakirlikteneser
yok.SonderecemodernbirbölgeolanVaradero,gerçekKüba’yı
yansıtmaktançokuzak.Yinedeupuzunbeyazkumsallarıveberrak
deniziileVaredero’nunbambaşkabirçekiciliğivar.Varedero’danyola
devamedersenizdeKüba’nınsimgeşehirlerindenSantaClara’ya
ulaşıyorsunuz.SantaClaraKüba’nıneğitimüssüolarakgörülmesinin
yanısıraCheGuevaraiçinyapılmışanıtmezarilededikkatçekiyor.
Anıtmezarınyanındaki“MuseoHistoricadelaRevolucion”daiseChe
Guevara’nınhayatıvedevrimleriyleilgilibelgeler,eşyalar,görsel
malzemelersergileniyor.SantaClara’dangüneyedevamedildiğinde
ulaşacağınızTrinidadisesömürgedönemindenkalmaşehirleriçinde
eniyikorunmuşolanı.Arnavutkaldırımlısokakları,müzeleri,müzegibi
evleri,evlerdekiantikaeşyaları,güleryüzlügüzelinsanlarıylaTrinidad,
mutlakagörülmesigerekenyerlerdenbirdiğeri.
Ne yiyelim?
AslındaKüba’damutlakadenemenizitavsiyeedeceğimizyöresel
birlezzetyok.Kübamutfağınaaitilginçşöylebirayrıntıdansöz
edebiliriz:Heryemektesiyahfasulye,haşlanmışpatates
veyakızarmışmuzservisediliyor.Yineavokado
daKüba’dasıktüketilenyiyeceklerdenbirisi.
Elbettebiradaülkesiolarakdeniz
ürünlerinedeçokyerveriliyoramasakın
çokfarklıbirlezzetlekarşılaşacağınız
74
ETÜDERGİ
Sosyal devlet…
Küba, bilindiği gibi sosyalist bir rejim ile
yönetiliyor. Yani ülkedeki her şey devletin... Örneğin,
Küba’daki tüm taşıtlar devletin ve özel izin olmadan
yolcu taşımacılığı yasak. Eğer şehirlerarası yolculuk
yapacaksanız, önceden kayıt yaptırarak ücretsiz
yolculuk yapabilirsiniz. Sadece araçlar değil, evler,
dükkânlar, ekilen veya ekilmeyen tarlalar, her şey…
Yiyebileceğiniz kadar balık tutabilir ama kesinlikle
satamazsınız. Ayrıca Küba’da sağlık hizmetleri
tamamen ücretsiz. Bu nedenle yurt dışından da sağlık
turizmi amacıyla yoğun bir turist akışı var. Resmi
rakamlara göre halen 61 bin doktorun, 200
hastanede hizmet verdiği ülkede 21 tane de tıp
fakültesi bulunuyor. Hekimlerin yüzde ellisinin aile
hekimi olarak çalıştığı Küba’da kişi başına düşen
doktor sayısı ise 176’da 1. Küba bu rakam ile kişi
başına düşen doktor sayısında dünya lideri
konumunda. Küba’nın, özellikle kanser ve ilaç
araştırmalarında bir hayli ileri düzeyde olduğunu da
eklemeliyiz.
ümidinekapılmayın.Sadecekaridesibusöylediğimizdenayrıtutabiliriz
çünküçoklezzetliolduklarısöyleniyor.Kübaveyeme-içmekültüründen
sözederkenmutlakaanmamızgerekenbirbaşkaaktörisekahveve
rum…Küba’datadınabakacağınızkahvelerbaştaağırgelebilirama
alıştıktansonravazgeçemeyebilirsiniz.Peki,çayderseniz,üzülerek
söylemeliyizkiKüba’daçaybulunmuyor.Onedenleçayiçmeden
duramayanlardansanız,yanınızapoşetçayalmanızıtavsiyeediyoruz.
Puronun iyisi…
İyipuronunkülübeyazaçalangriolur.Kutudakiyada
demettekitümpurolaraynırenkteolmalı.Birde
puroalırkenküçükbirtestyapabilirsiniz;
puroyubaşveişaretparmağınızınarasında
hafifçeyuvarlayın,sesgelirseiyideğilona
göre… G
TEKNOLOJİ / VoIP
İnternet telefonu
“Bedava mı,
değil mi?”
“
İnternet üzerinden telefon görüşmesine olanak
veren VoIP giderek yaygınlaşıyor.
Araştırmalara göre, 2013 yılında tüm dünyada
VoIP kullananların sayısı 300 milyona ulaşacak.
Türkiye’deki 24 milyon İnternet kullanıcısı ise bir
hayli eski bir teknoloji olmasına rağmen VoIP
hakkında yeterli bilgiye sahip değil.
76
ETÜDERGİ
”
TEKNOLOJİ
ETÜDERGİ
77
TEKNOLOJİ / VoIP
V
oIP,tamaçılımıylaVoiceOverInternetProtocol,yani
İnternetüzerindensesverileriningönderimineolanak
sağlayanteknoloji,dünyadauzunyıllardırbiliniyorve
giderekartansayıdakullanıcıtarafındandüzenli
olarakkullanılıyor.Türkiye’deisebirparçayanlış
şekilde“İnternettenücretsizkonuşmaya”olanaksağlayanteknoloji
olarakbilinenVoIPhakkındabilinmesigerekenlerisizleriçinderledik.
BiröncekiparagraftandaanlayacağınızüzereVoIP,İnternet
bağlantınızıkullanarakbilgisayarınızyadakablosuzağabağlıcep
telefonunuzlasesligörüşmeyapabilmenizisağlayanbirİnternet
protokolününkısaltması.VoIPhizmetinikullanmakiçinyapmanız
gerekenşeyisebasitbiryazılımıbilgisayarınızyadaceptelefonunuza
yüklemek.Üstelikaramayapacağınızarkadaşınızınbuyazılımı
kullanmasınahattabilgisayarınınolmasınabilegerekyok.
Türkiye’de“bedavakonuşmak”olarakyanlışbilindiğini
söylemiştikancakhemenbelirtmeliyizkibirçokservissağlayıcının
vermişolduğubuhizmet,normaltelefongörüşmelerinekıyaslao
kadarucuzkineredeysebedavasayılabilir.Hattaçoğuservis
sağlayıcı,VoIPhizmetinindenemesürelerindebileyüzlercedakikalık
ücretsizkonuşmaizniverebiliyor.
Yıllardır kullanılıyor
VoIPdeneredençıktı?Bizzatenbilgisayarlarımızdansesli
görüşmeyapıyordukdiyebilirsiniz.Amaokullandığınızyazılımlarla
kurulaniletişimintemelkuralı,karşınızdakiyakınınızyada
müşterinizinaynıyazılımıkullanıyorolmasıdır.OysaVoIP,İnternet
bağlantısıharicindebildiğiniztelefongörüşmesiiçinnegerekiyorsa
onaihtiyaçduyuyor.Anlayacağınız,İnternetaltyapısınıkullanarak
gerçekleştireceğinizseslikonuşmalar,normaltelefonhattınızakıyasla
çokdahauygunfiyatlarlagerçekleşir.Üstelikkarşıtaraftasadecebir
telefonolmasıyeterlidir.Dünyadayıllardıruygulananbusistem,
birkaçyıldırTürkiye’dedebirçokşirketaracılığıilekullanılabiliyor.
Bununlabirliktesıkkullanılanamaisimleriniburadaanamayacağımız
–basitbirVoIParamasıylabuprogramlararahatlıklaulaşabilirsinizkimiyazılımlar,bazıkısıtlamalarolsadaücretsizolarakbenzer
hizmetlersunuyor.
Peki,VoIPnasıloluyordanormaltelefongörüşmelerindendaha
ucuzayapılabiliyor?ÇünküVoIPsistemleritelefongörüşmelerinizdeki
sesimümkünolduğuncaİnternetüzerindentaşıyor.Böylelikle
ülkelerintelekomşebekelerinimeşguletmiyorveşebekefirmalarına
ödenenmaliyetleridüşürüyor.Örneğinİstanbul'danAlmanya’yıVoIP
ilearadığınızdasesAlmanya’dakiverimerkezinekadarİnternet
üzerindentaşınıyor.OverimerkezindendeAlmantelekomünikasyon
firmasınıntarifesiüzerindenaradığınızkişiyeulaşıyor.Sizedebu
yüzdenülkelerarasıdeğilülkeiçindearamayapıyormuşsunuzgibi
fiyatyansıtılıyor.
Nasıl gerçekleşiyor?
İhtiyacınızolanenönemliunsur,genişbantİnternetbağlantısı.
ArdındandaVoIPhizmetialacağınızşirketinabonelikücretlerigeliyor.
Çoğuyeninesilmodemler,hâlihazırdaVoIP’yidestekledikleriiçinek
birmaliyetedegerekduymayabilirsiniz.EğerVoIP’yibilgisayarınızdan
bağımsız,hattabilgisayarınızkapalıykenkullanmakistiyorsanız,VoIP
içinüretilenözeltelefonlaradasahipolmanızgerekiyor.Sonrasında
iseyapacağınıziş,modeminizüzerindentelefonunuzusisteme
tanıtmakveardındanotelefonu,sankinormaltelefonunuzmuşgibi
kullanmak…
VoIPileilgilimerakedilenbirdiğersoruiseyapılacakaramalarda
karşıtarafabirücretyansıyıpyansımayacağı.Busorununcevabı,
hayır,VoIPileistersabithatistermobil,aradığınızkişiyehiçbirşekilde
ücretyansıtılmaz.Çünküçağrınızmevcuttelekomşirketiyerine
İnternetüzerindenaktarılırvedolayısıylaGSMoperatörünüzyada
sabithatoperatörünüzünsisteminikullanmadığınıziçinfatura
edilemez.VoIPgörüşmelerindeoluşacaktekücretlendirme,size
yansıyacakveVoIPservissağlayıcısındanalmışolduğunuz
kredilerdir.Kredinizbiterseyeniaramayapamazsınız.G
VoIP’in avantajları
G
Düşük destek maliyeti: Sadece standart temelli bir network maliyeti,
G
Potansiyel telefon görüşmelerinden tasarruf: Herkese açık telefon şebekesi, maliyeti yok,
G
Daha büyük esneklik: İnsanlar, aldıkları servisler kesilmeksizin ofisler arasında gezinebilir,
G
Birleşik mesajlaşma ve ilişki merkezleri gibi yeni üretken servislere erişim,
G
Daha yüksek seviyelerde ölçeklenebilirlik: Yeni kullanıcılar hızla ve kolaylıkla eklenebilir.
VoIP’in riskleri
G Hırsızlık: Bir VoIP sunucusuna erişebilen saldırganlar, saklanan ses verilerine ve telefon hizmetinin kendisine de
erişim sağlayarak görüşmelerinize kulak misafiri olabilir veya hesabınızı kullanarak ücretsiz görüşmeler yapabilir.
G Virüs saldırıları: VoIP sunucu bilgisayarına bir virüs bulaşırsa, telefon hizmetinin kesilmesine neden olabilir. Bu virüs,
en kötü senaryoya göre ilgili sisteme bağlı olan diğer bilgisayarları da etkileyebilir.
G Denetlenmeyen teknoloji: VoIP sistemleri, yaygın bir iletişim altyapısı olmasına ve kamu birimleri tarafından
denetleme/kontrol çalışmaları yapılmasına rağmen kullanıcılar günümüzde belirli güvenlik açıklarına ve
dolandırıcılıklara karşı savunmasızdır. Örneğin, telefonla pazarlama yapanlar VoIP hizmetini kullanarak tüketicilere çok
sayıda mekanik sesli mesaj bırakmak yoluyla sistemin kapanmasına neden olabilir. Bazı kötü amaçlı kişilerse “arayan
kimliği sahtekârlığı” adı verilen ve karşı tarafı ararken sahte bir arayan kimliği kullanarak, güvenilen bir yetkili bir
davranıp önemli hesap bilgilerinizi sizden çalabilir. VoIP ile ilgili riskleri ortadan kaldırmanın en basit yolu, VoIP servis
sağlayıcısından alacağınız şifrenizi kimseyle paylaşmamanız. Ayrıca sesli posta veya diğer saklanan ses verilerinizi
barındıran bilgisayarlara ve İnternet sitelerine erişimi de kısıtlamanız, VoIP hizmetine özgü güvenlik denetimleri yapabilen
bir güvenlik duvarı ile virüsten koruma yazılımı kullanmanız yararınıza olacaktır.
78
ETÜDERGİ
AJANDA
HAZIRLAYAN: NERMİN SAYIN
Etkinlik gündemi...
Caz kalpli İstanbul
İ
stanbulKültürSanatVakfıtarafındanbuyıl14.kezGarantiBankasısponsorluğundadüzenlenen18.İstanbulCazFestivali,1–19Temmuz
tarihleriarasındagerçekleştirilecek.CazFestivali,40’ınüzerindekonser,300’üaşkınyerliveyabancısanatçıylayineİstanbul’unkalbinicazla
dolduracak.BiletleriBiletixkanallarındasatışaçıkacakolanCazFestivali’ninkonserleriCemilTopuzluAçıkHavaSahnesi,ArkeolojiMüzesi,Aya
İriniMüzesi,İstanbulModern,İstinyePark,SalonveTheMarmaraEsmaSultangibiklasikleşmişmekânlarınyanısırailkdefabirkonsermekânı
olarakkullanılacakolanTersaneSahnesivesantralistanbulKıyıAmfi’de
Festivalin bu
yılki konuklarından
gerçekleşecek.TünelŞenliği’ndekimekânlardadâhilolmaküzeretoplam25
biri de Dianne
farklıetkinlikmekânıilefestivalşehrinfarklınoktalarınayayılacak.CazFestivali,
Reeves...
CemilTopuzluAçıkHavaSahnesi’ndedünyacatanınanisimleriağırlayacak.
FestivaldemüzikdehasıMilesDavis’inölümünün20.yılında,sanatçıyasaygı
duruşuniteliğindebirprojedehayatbuluyor.Davis’ledahaönceçalışmışüç
efsaneisim,MarcusMiller,WayneShorterveHerbieHancock,7Temmuz’da
gerçekleştirilecekkonserdebirarayagelecek.2007yılında,NinaSimoneanısına
başlatılanveNinaSimonerepertuvarınınünlüsanatçılarcaseslendirildiği“Sing
TheTruth”projesi,farklımüzikalgelenekleriyaşatmaküzeredevamediyor.
İstanbulCazFestivalikapsamında12TemmuzSalıakşamısaat21.00’deCemil
TopuzluAçıkHavaSahnesi’ndegerçekleştirilecek“SingtheTruth”gecesinde
caz,folk,R&B,gospelvebluesdünyasındanbüyükkadınşarkıcılarıngüçlüşarkılarıyenidenhayatbulacak.GecedeDianneReeves,Angelique
KidjoveLizzWrightsahnealacak.Gelmişgeçmişenbüyükmüzikefsanelerindenbiriolarakkabuledilen,kültikiliSimonandGarfunkel’initici
gücü,ozanşarkıcıgeleneğininöncülerindenPaulSimon,İstanbulCazFestivali’ninkonuğuolarakilkdefaİstanbul’agelerekhayranlarınınuzun
sürenbekleyişinesonverecek.PaulSimon,19Temmuz’daİstanbul’daolacak.
Heykelden bir “Günce”
Y
unusTonkuş’un“Günce”başlıklısergisi,ÇırağanPalaceKempinskiHeykelGalerisi’nde
açıldı.Sanatseverlerle15Haziran2010’dabuluşanÇırağanPalaceKempinskiHeykel
GalerisiikincidöneminiYunusTonkuş’unkişiselsergisiylekarşılıyor.Bugünedekkırkın
üzerindekişiselvekarmasergiaçan,StuttgartGüzelSanatlarAkademisi,BraunschweigŞehir
Müzesi,İstanbulDevletResimveHeykelMüzesiileAmerika,Fransa,Japonya,Almanya,Hollanda
veTürkiye'deözelkoleksiyonlardaeserleribulunanYunusTonkuş'un"Günce"siyaklaşık12bronz,
taşveçelikheykeldenoluşuyor.SarayınDoğuBahçesi’ndeyeralanHeykelGalerisi'ndekisergi20
Temmuz’akadarhaftanınyedigünü24saatgezilebiliyor.
ÇırağanPalaceKempinskiHeykelGalerisi’ninHaziran2010’dakiilksergisiYunusTonkuş,Erginİnan,HüsamettinKoçan,TuğrulSelçukveErcan
Yılmaz’ınbirliktegerçekleştirdiğiortakbirçalışmaydı.HeykelGalerisi,haziran-ekimaylarıarasıaçık.
Açıkhavada yatro keyfi
E
ENKA’da
açık havada
izlenebilecek
oyunlardan biri de
“Şems!.. Unutma!..”
80
ETÜDERGİ
NKAKültürSanat,23.YılYazEtkinlikleriilesanatıaçıkhavayataşımaya
hazırlanıyor.EnkaEşrefDenizhanAçıkHavaTiyatrosu,18Haziran-20Temmuz
günleriarasında3konser,5tiyatrooyunuve2özelperformansaevsahipliği
yapıyor.Programkapsamında;CefTiyatro’nun“Şems!..Unutma!..”,TiyatroAdam’ın
“Generaller,SavaşveBarbekü”,Tiyatroİstanbul’un“ÖzelHayatlar”,AysaProdüksiyon
Tiyatrosu’nun“Düğün”veVeDiğerŞeylerTopluluğu’nun“YüzyılınAşkı”adlı
oyunlarınınENKAAçıkHava’dasahnelenmesiplanlanıyor.
Başlamasaati21.15olantümetkinliklere,isteyenkatılımcılar,heretkinliköncesisaat
20.00’deTaksim-AKMönündenkalkacakücretsizservisileulaşabiliyor.Etkinlik
bitimindeise,ENKAEşrefDenizhanAçıkHavaTiyatrosu’ndankalkacakservis,
konuklarınTaksim-AtatürkKültürMerkezi’neulaşımınısağlıyor.Servisten
yararlanabilmekiçinetkinliklerdenenazikigünönceENKAilebağlantıyageçerek
rezervasyonyaptırılmasıyeterli.
AJANDA
Beyaz perdeden...
“Transformers” serisi sona eriyor
“
T
ransformers”tutkunlarınagüzelhaber:Serininyenifilmi“AyınKaranlıkYüzü”(DarkoftheMoon),29
Haziran’danitibarensinemalarda...Birdekötühaberverelim,bufilmebirliktemaceraartıksonaeriyor.
FilminsorumluyapımcılığınıHollywood’undahiçocuğuStevenSpielberg’lebirlikteüstlenendeneyimli
yönetmenMichaelBay’ınkameraarkasınageçtiği“Transformers:AyınKaranlıkYüzü”ndeShiaLaBeouf,yeniden
SamWitwickyolarakbeyazperdede…Filmdedünyanıngeçmişineaitgizemlibirolayın,günümüzeyansımasıo
kadarbüyükbirsavaşayolaçıyorkiTransformer’larbizitekbaşlarınakurtaramayacakdurumageliyor.
LaBeouf’unfilmdekirolarkadaşlarıysaJohnTurturro,JoshDuhamel,TyreseGibson,RosieHuntington-Whiteley,
PatrickDempsey,KevinDunn,ayrıcaJohnMalkovichveFrancesMcDormand...
Hembilimkurguhemdemacera-aksiyonögelerinibiraradabarındıran“Transformers:AyınKaranlıkYüzü”,yaz
boyusinemalaragelecekenhareketliyapımlardanbiri.“AyınKaranlıkYüzü”nünyineMichaelBayyönetimiyle
beyazperdeyegelenilkikifilmi;2009yapımı“Transformers:Yenilenlerinİntikamı”(Transformers:Revengeofthe
Fallen)ve2007tarihli“Transformers”ıngişebaşarısınıyakalayacağıtahminediliyor.
Bir düğün komedisi: “Nedimeler”
Y
azmevsimisinemalaraikişekildegelir:Komedilerlevegerilimfilmleriyle...İşteilkönermemizi
doğrulayacakbiryapıt:“Nedimeler”(Bridesmaids).PaulFeig’ınyönettiğiveülkemizdeeylül
başındavizyonagirmesiplanlananfilmtamkomeditutkunlarınagöre.
KristenWiig,MayaRudolph,RoseByrne,ChrisO’Dowd,EllieKemper,WendiMcLendon-Covey,
MelissaMcCarthy,MattLucas,JillClayburgh,RebelWilsonveMichaelHitchcock’unoynadığı
“Nedimeler”;“KazaKurşunu”(KnockedUp)ve“KırkYıllıkBekar”ın(The40-Year-OldVirgin)ekibininyeni
kahkahafırtınası.FilminbaşrolündeenyakınarkadaşıLillian’ı(MayaRudolph)vebirgruprenkli
nedimesini(RoseByrne,MelissaMcCarthy,WendiMcLendon-CoveyveEllieKemper)evliliğegiden
yoldaçılgınbiryolculuğaçıkaranbaşnedimeAnnierolündeKristenWiigvar.“Nedimeler”dehikâyeşöyle
ilerliyor:Annie’ninhayatıkarmakarışıktır.EniyiarkadaşıLilliannişanlanırveAnnie’ninbaşnedimesi
olmasınıister.KarşılıksızaşkacısıçekenveçoküzülenAnnie,pahalıvetuhafolannekadaradetvarsa
hepsiniuygular.Annie,Lillianvenedimelere,insanınsevdiğibiriiçinnekadarilerigidebileceğini
gösterecektir.
Harry Poer’a veda zamanı
Y
ıllarönceJ.K.Rowling’eişsizgüçsüzbiryazarkençocuklarınaanlattığı
fantastikhikâyelerinbirgünonudünyanınenönemlikalemlerindenbiri
yapacağısöylenseydi,neyanıtverirdiacaba?Birromantikkomedifilmigibi
görünsede,fenahaldegerçek.HarryPotterfırtınasıbelkikitapçıraflarındaduruldu
amabudefadabeyazperdedebütünşiddetiyleesmeyedevamediyor.
“HarryPotter”serisininsonfilmi“ÖlümYadigarları”nın(TheDeathlyHallows)
ikincibölümü,15Temmuz’datümdünyaylabirlikteülkemizdedevizyonagiriyor.
YineDavidYates’inyönettiği“HarryPotter:ÖlümYadigarlarıBölüm2”de;artıkbirer
yetişkinolanHarryPotter(DanielRadcliffe),HermioneGranger(EmmaWatson)veRonWeasley(RupertGrint),gittikçegüçlenendüşmanlarıLord
Voldemort’a(RalphFiennes)karşıölümcülbirsavaşveriyor.Kazanankimmi?Bekleyelimvegörelim...Filmindiğerönemlirollerindeise;Helena
BonhamCarter,GaryOldman,JohnHurtveEmmaThompsonvar.
ETÜDERGİ
81
AJANDA
Kitapçı rafı...
Kanuni Sultan Süleyman, Rodos Kuşatması’nda
M
uhteşemYüzyıldizisi,Osmanlıtarihine,elbetteözellikleKanuniSultanSüleymandönemineolanilgiyi
artırdı.Budönemikonualanyerli-yabancıkitaplarınsayısındagözlegörülürbirartışvarşugünlerde.
BunlarınendikkatçekicilerindenbirideAnthonyA.Goodmanimzalı“KanuniSultanSüleyman-Tanrı’nın
Gölgesi”.ArkadaşKitabevi’ninbastığıyapıt,okurlarıRodosKuşatmasıgünlerinegötürüyorvekuşatmayıBatılıların
gözündenanlatıyor.
1522’de25yaşındakiKanuniSultanSüleymanve100binkişilikordusuRodosAdası’nıkuşatır.Belgradzaferinin
ardındansıraOsmanlılar’ın“Şeytan’ınOğulları”olarakadlandırdıklarışövalyeleriRodos’tantemizlemelerinegelmiştir.
MuhteşemSüleyman,Akdeniz’iOsmanlıgölühalinegetirmeyekararlıdır.58yaşındakiÜstad-ıAzamPhilippeVilliers
deL’IsleAdamveşövalyeleriRodosKalesi’neçekilir.200yıldırRodos’uyönetenşövalyeler,adayıkanlarınınson
damlasınakadarsavunmayavekenditarikatlarıuğrunaherşeyifedaetmeyehazırdır.Budurumunfarkındaolan
KanuniSultanSüleymandakapsamlıhazırlıklaragirişir,ancakkarşısındahiçhesaptaolmayan,zorlubirengel
bulacaktır:RodosKalesi.
Kara yağmur gelmek üzere...
K
arlOlsberg,geçenaylardayayımlanan“Sistem”romanıylaülkemizdedegenişbirhayrankitlesiedindi.
Olsberg’inyeniyapıtı“KaraYağmur”undailkromankadarilgiçekeceğidüşünülüyor,helederomanın
tümdünyanıngündemindendüşmeyennükleerfelakettemasınıişlediğihatırlanırsa.KarlOlsberg,“Kara
Yağmur”labukezcehennemindibineinerekinsanoğlunubekleyenenbüyükfelaketi,nefeskesicibir
macerayadönüştürüyor.
Kitabınöyküsükısacaşöyle:TürkişçilerileNeoNazilerarasındakavgabüyümekte,ülkedekiyabancı
düşmanlığıtırmanmaktadır.Yetkililer,Nostradamus’unkehanetiüzerinearaştırmayapançatlakmatematikçiyi
de,ülkegenelindekihuzursuzluğudadikkatedeğerbulmaz.Nevarkikimseninbeklemediğibiranda,
kulaklarısağıredenbirgürültüylebirlikteçığlıklarvesirensesleriyükselir;hertarafıdazifiribirkaranlıkkaplar.
Tozhalinegelmişcamparçacıklarıyağmurununardındanyoğunbirsıcakçöker.Vegökyüzündebeliren
dumanbulutununiçinden,gözleriköredenbirışıkyükselipbüyüyerekbirateştopuhalinegelir.Karayağmur
gelmeküzeredir.
Aydın Boysan’dan yaşama sevinci dolu sarlar
T
ürkiyeİşBankasıKültürYayınları’ndançıkan“HaydiDostlar”,AydınBoysan’ın39.kitabı.Ustayazar,herbiri
birömürözetiolananılar,anekdotlarvegezinotlarıylamizahınkapılarınıfelsefeninbahçesineaçıyor.İnsana
veyaşama,çevreyevezamana,sanatavebilimeduyulansaygıkitabınhersatırındamizahibirbakışaçısıyla
renkleniyor.Özlenentadıylageçmişgünlerveiyidileklerlesözedilengelecekzamansohbetifıkralarla,şiirlerle
süsleniyor.AydınBoysan“HaydiDostlar”dayaşamınnedenliciddiyealınmasıgerektiğinikahkahalararasında
anlatıyor.
Alınsizekitaptantaşanyaşamasevincinebirörnek:“Heeyhey!Benimyaşadığımİstanbul’uneskikenar
mahalleleri!..Bahçeleriçindekibirikikatlıahşap,harapçaevleriyleYedikuletramvayyolununcennetdekoru!
Nasılsınız?..İyimisiniz?”
82
ETÜDERGİ