docMüzecilik Faaliyetlerinde Bilgi Teknolojilerinin Kullanılması
download 
Şikayet Transkript
Müzecilik Faaliyetlerinde Bilgi Teknolojilerinin Kullanılması
T.C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI TOPKAPI SARAYI MÜZE MÜDÜRLÜĞÜ MÜZECİLİK FAALİYETLERİNDE BİLGİ TEKNOLOJİLERİNİN KULLANILMASI : TOPKAPI SARAYI MÜZESİ ÖRNEĞİ VE DÜNYA MÜZELERİNDEKİ UYGULAMALAR UZMANLIK TEZİ Alperen YILDIRIM Aralık–2012 İSTANBUL T.C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI TOPKAPI SARAYI MÜZE MÜDÜRLÜĞÜ MÜZECİLİK FAALİYETLERİNDE BİLGİ TEKNOLOJİLERİNİN KULLANILMASI : TOPKAPI SARAYI MÜZESİ ÖRNEĞİ VE DÜNYA MÜZELERİNDEKİ UYGULAMALAR UZMANLIK TEZİ Alperen YILDIRIM Tez Danışmanı Yrd. Doç. Dr. Aziz TEKDEMİR ARALIK-2012 İstanbul Alperen YILDIRIM tarafından hazırlanan MÜZECİLİK FAALİYETLERİNDE BİLGİ TEKNOLOJİLERİNİN KULLANILMASI: TOPKAPI SARAYI MÜZESİ ÖRNEĞİ ve DÜNYADAKİ UYGULAMALAR adlı bu tezin Uzmanlık Tezi olarak uygun olduğunu onaylarım. Yrd. Doç. Dr. Aziz TEKDEMİR (Danışman) Bu çalışma, jürimiz tarafından oy birliği / oy çokluğu ile Kültür ve Turizm Uzmanı Tezi olarak kabul edilmiştir. Adı Soyadı Başkan Üye : Üye : Üye : Üye : Tarih İmzası : :…./…./2012 Bu tez, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür ve Turizm Uzman Yardımcılarının Uzmanlık Tezlerini Hazırlarken Uyacakları Yazım Kuralları Yönergesi ile belirlenen tez yazım kurallarına uygundur. KÜLTÜR ve TURİZM UZMANLIK TEZİNİN ÇOĞALTILMASI ve YAYIMI İÇİN İZİN BELGESİ Tezi Hazırlayanın Adı Soyadı : Alperen YILDIRIM Tez Konusu : Müzecilik Faaliyetlerinde Bilgi Teknolojilerinin Kullanılması: Topkapı Sarayı Müzesi Örneği ve Dünyadaki Uygulamalar Tez Danışmanı : Yrd. Doç. Dr. Aziz Tekdemir Kültür ve Turizm Uzmanlık Tez çalışmamın, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yayımlanarak Milli Kütüphane ve İhtisas Kütüphanesinde her türlü elektronik formatta arşivlenmesini ve kullanıma sunulmasını kabul ediyorum. …/…/2012 SINAV YETERLİLİK KOMİSYONUNA BEYAN Bu belge ile bu uzmanlık tezindeki bütün bilgileri akademik kurallara ve etik davranış ilkelerine uygun olarak toplayıp sunduğumu; ayrıca, bu kural ve ilkelerin gereği olarak, çalışmada bana ait olmayan tüm veri, düşünce ve sonuçları andığımı ve kaynağını gösterdiğimi beyan ederim. …./…./2012 Alperen YILDIRIM Kültür ve Turizm Uzman Yardımcısı ÖNSÖZ Müzeler, tarih sahnesine çıktıklarından bu yana süregelmiş zaman içerisinde birçok değişim geçirmiş olmakla beraber, günümüzde bu değişim süreci, gelişen teknolojinin katkılarıyla büyük ölçüde hız kazanmıştır. Müzeler, artık dört duvar arasına sıkışıp kalmış olan kurumlar olmaktan çıkmış, koleksiyonlarında barındırdıkları objeler bu duvarların arasından taşarak, sanal ortamlarda tüm dünyadan insanların erişimine açılmıştır. Elbette ki tüm bu uygulamalar, gelişen bilgi teknolojilerinin müzecilik faaliyetlerinin yapısını ve uygulanışını değiştirmesi ile mümkün olmuş, müzeler toplumda daha etkin olmak için bu teknolojilerden olabildiğince faydalanmak durumunda kalmışlardır. Türkiye Cumhuriyeti’nin en büyük müzesi olan Topkapı Sarayı Müzesi’nin, yaptığı müzecilik faaliyetlerinde gelişen bilgi teknolojilerinden ne ölçüde faydalandığı ve bu faydalanma düzeyinin arttırılma yollarının dünyanın başlıca müzelerinde konu ile ilgili yapılmakta olan uygulamaların incelenmesi suretiyle araştırılması, bu tezin amacını oluşturmaktadır. Tezin hazırlanmasında büyük katkıları olan başta tez danışmanım Sayın Yrd. Doç. Dr. Aziz Tekdemir olmak üzere; Müze Müdürümüz Sayın Doç. Dr. Ahmet Haluk Dursun’a, Müze Müdür Yardımcılarımız Sayın Ayşe Erdoğdu, Sayın Gülendam Karal ve Sayın Süheyla Murat’a; çalışmalarımda bana ilham veren, Kültür ve Turizm Uzmanı Ramazan Aktemur, Kültür ve Turizm Uzman Yardımcıları Fidan Gürhan, Zafer Aksoy, Ali Karakuş, Hatice Gündü Gençpınar, Pelin Filiz Bozcu, Kağıt ve Cilt Restoratörü Havva Yağcı, Topkapı Sarayı Müzesi Yeni Basmalar Kütüphanesi sorumluları Nurdan Sezgin, Murat Keklik ve Topkapı Sarayı Müzesi’nde bulunan diğer tüm mesai arkadaşlarıma ve her zaman sabırla yanımda bulunarak destek olan sevgili aileme, sonsuz teşekkürler ederim. İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ ......................................................................................................................... i İÇİNDEKİLER .......................................................................................................... ii SİMGELER ve KISALTMALAR DİZİNİ ............................................................ vii TABLOLAR, RESİMLER ve ŞEKİLLER DİZİNİ................................................ x GİRİŞ .......................................................................................................................... 1 BİRİNCİ BÖLÜM MÜZE, MÜZECİLİK VE ÇAĞDAŞ MÜZECİLİK 1.1 Müze Kelimesinin Kökeni ..................................................................................... 4 1.2 Müzenin Tanımı ..................................................................................................... 5 1.3 Müzeciliğin Gelişimi.............................................................................................. 6 1.4 Çağdaş Müzecilik ................................................................................................... 7 İKİNCİ BÖLÜM BİLGİ TEKNOLOJİLERİNİN ÇAĞDAŞ MÜZECİLİKTEKİ ROLÜ VE KULLANIM ALANLARI 2.1 Bilgi Teknolojileri Kavramı ................................................................................. 10 2.2 Bilgi Teknolojilerinin Çağdaş Müzecilikteki Rolü .............................................. 10 2.3 Bilgi Teknolojilerinin Çağdaş Müzecilikteki Kullanım Alanları......................... 11 2.3.1 Koleksiyon Yönetimi .................................................................................... 12 2.3.2 Eğitim ............................................................................................................ 14 2.3.3 Araştırma Hizmetleri..................................................................................... 15 2.3.4 Tanıtma ......................................................................................................... 16 2.3.4.1 Web Sitesi .............................................................................................. 16 2.3.4.2 Sosyal Medya Platformu ........................................................................ 18 2.3.4.3 Mobil Uygulamalar ................................................................................ 19 ii 2.3.5 Sergileme....................................................................................................... 21 2.3.6 Koruma.......................................................................................................... 23 2.4. Kullanım Alanlarının Tez Kapsamında Değerlendirilmesi................................. 24 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM TOPKAPI SARAYI MÜZESİ'NDE BİLGİ TEKNOLOJİLERİNİN KULLANIMININ İNCELENMESİ 3.1 Topkapı Sarayı Müzesi ........................................................................................ 26 3.2 Topkapı Sarayı Müzesi'nde Bilgi Teknolojilerinin Kullanılması ........................ 27 3.2.1 Koleksiyon Yönetimi Alanında Bilgi Teknolojilerinden Faydalanma Durumu ................................................................................................................................ 28 3.2.2 Eğitim Alanında Bilgi Teknolojilerinden Faydalanma Durumu ................... 29 3.2.3 Araştırma Hizmetleri Alanında Bilgi Teknolojilerinden Faydalanma Durumu ................................................................................................................................ 29 3.2.4 Tanıtma Hizmetleri Alanında Bilgi Teknolojilerinden Faydalanma Durumu ................................................................................................................................ 31 3.2.4.1 Web Sitesi .............................................................................................. 31 3.2.4.2 Sosyal Medya Platformu ........................................................................ 33 3.2.4.3 Mobil Uygulamalar ................................................................................ 34 3.2.5 Genel Değerlendirme .................................................................................... 34 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM DÜNYA MÜZELERİNDE BİLGİ TEKNOLOJİLERİNİN KULLANIMININ İNCELENMESİ 4.1 İncelenecek Dünya Müzelerinin Tespiti .............................................................. 36 4.2 Tespit Edilen Dünya Müzelerinin İncelenmesi .................................................... 37 4.2.1 British Museum ............................................................................................. 37 4.2.1.1 Genel Bilgi ............................................................................................. 37 4.2.1.2 Koleksiyon Yönetimi Alanında Bilgi Teknolojilerinden Faydalanma Durumu .............................................................................................................. 38 iii 4.2.1.3 Eğitim Alanında Bilgi Teknolojilerinden Faydalanma Durumu ............ 40 4.2.1.4 Araştırma Hizmetleri Alanında Bilgi Teknolojilerinden Faydalanma Durumu .............................................................................................................. 45 4.2.1.5 Tanıtma Alanında Bilgi Teknolojilerinden Faydalanma Durumu ......... 48 4.2.1.5.1 Web Sitesi ....................................................................................... 48 4.2.1.5.2 Sosyal Medya Platformu ................................................................. 50 4.2.1.5.3 Mobil Uygulamalar ......................................................................... 51 4.2.1.6 Genel Değerlendirme ............................................................................. 52 4.2.2 Louvre Müzesi .............................................................................................. 52 4.2.2.1 Genel Bilgi ............................................................................................. 53 4.2.2.2 Koleksiyon Yönetimi Alanında Bilgi Teknolojilerinden Faydalanma Durumu .............................................................................................................. 53 4.2.2.3 Eğitim Alanında Bilgi Teknolojilerinden Faydalanma Durumu ............ 55 4.2.2.4 Araştırma Hizmetleri Alanında Bilgi Teknolojilerinden Faydalanma Durumu .............................................................................................................. 58 4.2.2.5 Tanıtma Alanında Bilgi Teknolojilerinden Faydalanma Durumu ......... 61 4.2.2.5.1 Web Sitesi ....................................................................................... 61 4.2.2.5.2 Sosyal Medya Platformu ................................................................. 64 4.2.2.5.3 Mobil Uygulamalar ......................................................................... 65 4.2.2.6 Genel Değerlendirme ............................................................................. 66 4.2.3 Metropolitan Müzesi ..................................................................................... 66 4.2.3.1 Genel Bilgi ............................................................................................. 66 4.2.3.2 Koleksiyon Yönetimi Alanında Bilgi Teknolojilerinden Faydalanma Durumu .............................................................................................................. 67 4.2.3.3 Eğitim Alanında Bilgi Teknolojilerinden Faydalanma Durumu ............ 70 4.2.3.4 Araştırma Hizmetleri Alanında Bilgi Teknolojilerinden Faydalanma Durumu .............................................................................................................. 74 4.2.3.5 Tanıtma Alanında Bilgi Teknolojilerinden Faydalanma Durumu ......... 79 4.2.3.5.1 Web Sitesi ....................................................................................... 79 4.2.3.5.2 Sosyal Medya Platformu ................................................................. 82 4.2.3.5.3 Mobil Uygulamalar ......................................................................... 83 4.2.3.6 Genel Değerlendirme ............................................................................. 84 iv 4.2.4 Tate Müze Kompleksi ................................................................................... 84 4.2.4.1 Genel Bilgi ............................................................................................. 85 4.2.4.2 Koleksiyon Yönetimi Alanında Bilgi Teknolojilerinden Faydalanma Durumu .............................................................................................................. 85 4.2.4.3 Eğitim Alanında Bilgi Teknolojilerinden Faydalanma Durumu ............ 88 4.2.4.4 Araştırma Hizmetleri Alanında Bilgi Teknolojilerinden Faydalanma Durumu .............................................................................................................. 92 4.2.4.5 Tanıtma Alanında Bilgi Teknolojilerinden Faydalanma Durumu ......... 95 4.2.4.5.1 Web Sitesi ....................................................................................... 95 4.2.4.5.2 Sosyal Medya Platformu ................................................................. 98 4.2.4.5.3 Mobil Uygulamalar ......................................................................... 99 4.2.4.6 Genel Değerlendirme ........................................................................... 100 BEŞİNCİ BÖLÜM TOPKAPI SARAYI MÜZESİ'NDE BİLGİ TEKNOLOJİLERİ KONUSUNDA YAPILMASI GEREKENLER 5.1 Genel Durum ...................................................................................................... 101 5.2 Topkapı Sarayı Müzesi'nde Koleksiyon Yönetimi Alanında Bilgi Teknolojileri Konusunda Yapılması Gerekenler ........................................................................... 102 5.2.1 Ücretli Olan Koleksiyon Yönetim Sistemleri ............................................. 103 5.2.1.1 Museumindex+..................................................................................... 103 5.2.1.2 Museumplus ......................................................................................... 108 5.2.1.3 The Museum System (TMS) ................................................................ 113 5.2.2 Açık Kaynak Kodlu Ücretsiz Koleksiyon Yönetim Sistemleri................... 118 5.2.3 Genel Değerlendirme .................................................................................. 118 5.3 Topkapı Sarayı Müzesi'nde Eğitim Alanında Bilgi Teknolojileri Konusunda Yapılması Gerekenler............................................................................................... 120 5.3.1 Genel Değerlendirme .................................................................................. 121 5.4 Topkapı Sarayı Müzesi'nde Araştırma Hizmetleri Alanında Bilgi Teknolojileri Konusunda Yapılması Gerekenler ........................................................................... 121 5.4.1 Müze Koleksiyonları ................................................................................... 122 v 5.4.2 Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi .................................................................... 122 5.4.3 Topkapı Sarayı Müzesi Yazma Eserler Kütüphanesi.................................. 124 5.4.4 Fotoğraf Arşivi ............................................................................................ 125 5.4.5 Kurumsal Yayınların Dijitalleştirilmesi ...................................................... 126 5.4.6 Kurumsal Evrak Arşivi ............................................................................... 127 5.4.7 Genel Değerlendirme .................................................................................. 128 5.5 Topkapı Sarayı Müzesi'nde Tanıtma Alanında Bilgi Teknolojileri Konusunda Yapılması Gerekenler............................................................................................... 128 5.5.1 Web Sitesi ................................................................................................... 129 5.5.1.1 Hosting Hizmeti ................................................................................... 129 5.5.1.2 İçerik Yönetim Sistemi ........................................................................ 130 5.5.1.3 Tasarım................................................................................................. 131 5.5.1.4 İçerik .................................................................................................... 132 5.5.2 Sosyal Medya Platformu ............................................................................. 134 5.5.3 Mobil Uygulamalar ..................................................................................... 135 5.5.4 Genel Değerlendirme .................................................................................. 137 DEĞERLENDİRME ve SONUÇ .......................................................................... 140 KAYNAKÇA .......................................................................................................... 144 ÖZET....................................................................................................................... 162 ABSTRACT ............................................................................................................ 165 ÖZGEÇMİŞ ............................................................................................................ 168 vi SİMGELER ve KISALTMALAR DİZİNİ a.g.e. Adı geçen eser a.g.m. Adı geçen makale a.g.t. Adı geçen tez çev. Çeviren ed. Editör haz. Hazırlayan yay.haz. Yayına hazırlayan AAC Advanced Audio Coding AIFF Audio Interchange File Format API Application Programming Interface ASF Advanced Systems Format ASP Active Server Page ATOM Atom Publishing Protocol AVI Audio Video Interleave BMP Bitmap Dosya Uzantısı CCO Cataloging Cultural Objects CD Compact Disk CDWA Categories for the Description of Works of Art CHIN Canadian Heritage Information Network CIDOC CRM Comité International pour la Documentation Conceptual Reference Model COPAC Client URL Request Library Online Public Access Catalogue CSS Cascade Style Sheets CSV Comma-separated values DC Dublin Core DOC Document DRM Digital Rights Management vii DVD Digital Video Disk DXF Drawing Interchange Format EAD Encoded Archival Description GB Giga Byte GIF Graphic Interchange Format HD High Definition HTML Hypertext Markup Language ICOM International Council for Museums (Uluslararası Müzeler Konseyi) IEEE_LOM Institute of Electrical and Electronics Engineers Learning Object Metadata IOS Iphone Operating System ISAD(G) General International Standard Archival Description ISBD International Standard Book Description ISBN International Standard Book Number ISSN International Standard Serial Number JPEG Joint Photographic Experts Group KDV Katma Değer Vergisi LED Light Emitting Diode LIDO Lightweight Information Describing Objects M.Ö. Milattan Önce MacOS Machintosh Operating System MARC Machine Readable Cataloging MJ2 Motion JPEG 2000 MP3 Moving Picture Experts Group Layer-3 Audio MP4 MPEG-4 Part 14 MPEG Moving Picture Experts Group MS Microsoft OAI-PMH Open Archives Initiative Protocol for Metadata Harvesting OCLC Online Computer Library Center OGG Operation Good Guys viii OS Operating System (İşletim Sistemi) PC Personal Computer PCD Photo CD Dosya Formatı PDF Portable Document Format Perl Practical Extraction and Report Language PHP Personal Home Page PNG Portable Network Graphics RA Real Audio RAM Random Access Memory RAW Raw imaj formatı RDF Resource Description Framewor REST Representational State Transfer RIFF Resource Interchange File Format RSS Rich Site Summary SCORM Sharable Content Object Reference Model SOAP Simple Object Access Protocol SOAPix Index+ programının SOAP ile kullanılması SQL Structured Query Language SRU-CQL Search/Retrieval via URL - Contextual Query Language TIFF Tagged Image File Format TMS The Museum System TXT Text UK_LOM_Core IEEE_LOM standardının Birleşik Krallık’ta kullanılan sürümü VRA Visual Resources Association Veri Standartı WAV Waveform Audio File Format WMA Windows Media Audio WMF Windows Metafile WPG WordPerfect Graphics Metafile XML Extensible Markup Language Z39.50 Z39.50 Interchange Protocol ix TABLOLAR, RESİMLER ve ŞEKİLLER DİZİNİ Birinci bölümün tablo, resim ve şekilleri Resim 1.1 M.Ö. 2. yüzyıldan bir Roma Tabutu üzerine işlenmiş dokuz musa ............ 4 İkinci bölümün tablo, resim ve şekilleri Resim 2.1 The Museum System koleksiyon yönetim sistemi programı .................... 13 Resim 2.2 British Museum Samsung Dijital Keşif Merkezi çocuklar için eğitim programı ..................................................................................................................... 14 Resim 2.3 Louvre Müzesi medya kütüphanesi .......................................................... 15 Resim 2.4 Victoria ve Albert Müzesi web sitesi ana sayfası ..................................... 17 Resim 2.5 Hermitaj Müzesi Facebook sayfası ........................................................... 19 Resim 2.6 Amerikan Doğal Tarih Müzesi Dinozorlar Iphone Uygulaması............... 20 Resim 2.7 New Mexico Doğal Tarih ve Bilim Müzesi’nde bir teşhirde Ipad kullanımı .................................................................................................................................... 22 Resim 2.8 Metropolitan Müzesi’nde bir fotoğraf konservasyonu örneği .................. 24 Üçüncü bölümün tablo, resim ve şekilleri Resim 3.1 Topkapı Sarayı Müzesi ............................................................................. 26 Resim 3.2 Topkapı Sarayı Müzesi'nin eski web sitesi ............................................... 31 Resim 3.3 Topkapı Sarayı Müzesi'nin mevcut web sitesi .......................................... 32 Resim 3.4 Topkapı Sarayı Müzesi'nin tasarım aşamasındaki yeni web sitesi ........... 33 Dördüncü bölümün tablo, resim ve şekilleri Resim 4.1 British Museum......................................................................................... 37 Resim 4.2 British Museum Koleksyion tarama bölümü ............................................ 38 Resim 4.3 British Museum Zaman Kaşifi Oyunu ...................................................... 44 Resim 4.4 British Museum kütüphanesi gelişmiş katalog tarama bölümü ................ 47 x Resim 4.5 British Museum web sitesi ana sayfası ..................................................... 49 Resim 4.6 British Museum Facebook sayfası ............................................................ 51 Resim 4.7 British Museum Ölüler Kitabı iPhone Uygulaması .................................. 52 Resim 4.8 Louvre Müzesi genel görünüm ................................................................. 53 Resim 4.9 Louvre Müzesi web sitesinde bulunan koleksiyon tarama bölümü .......... 54 Resim 4.10 Louvre Müzesi web sitesi Louvre Çocuklara Anlatıyor eğitim bölümü. 57 Resim 4.11 Louvre Müzesi mediatheque araştırma paneli ........................................ 59 Resim 4.12 Louvre Müzesi web sitesi ana sayfası..................................................... 62 Resim 4.13 Louvre Müzesi Twitter Sayfası............................................................... 64 Resim 4.14 Louvre Müzesi Iphone uygulaması......................................................... 65 Resim 4.15 Metropolitan Müzesi ............................................................................... 67 Resim 4.16 Metropolitan Müzesi web sitesi koleksiyon araştırma bölümü .............. 68 Resim 4.17 Metropolitan Müzesi aile haritası ........................................................... 72 Resim 4.18 Metropolitan Müzesi web sitesi Metpublications bölümü ...................... 78 Resim 4.19 Metropolitan Müzesi web sitesi ana sayfası ........................................... 80 Resim 4.20 Metropolitan Müzesi Youtube sayfası .................................................... 82 Resim 4.21 Metropolitan Müzesi Google Goggles tanıtım bilgileri ve videosu........ 83 Resim 4.22 Tate Modern Müzesi ............................................................................... 85 Resim 4.23 Tate web sitesi koleksiyon arama bölümü .............................................. 87 Resim 4.24 Tate web sitesi Wondermind eğitim bölümü .......................................... 89 Resim 4.25 Tate web sitesi arşiv kataloğu tarama bölümü ........................................ 93 Resim 4.26 Tate web sitesi ana sayfası ...................................................................... 96 Resim 4.27 Tate Pinterest sayfası .............................................................................. 98 Resim 4.28 Tate Sihirli Top iPhone Uygulaması....................................................... 99 Beşinci bölümün tablo, resim ve şekilleri Tablo 5.1 Museumindex+ detaylı program özellikleri............................................. 104 Tablo 5.1 Devam ...................................................................................................... 105 Tablo 5.1 Devam ...................................................................................................... 106 Tablo 5.1 Devam ...................................................................................................... 107 Tablo 5.1 Devam ...................................................................................................... 108 xi Tablo: 5.2 Museumplus detaylı program özellikleri ................................................ 109 Tablo: 5.2 Devam ..................................................................................................... 110 Tablo: 5.2 Devam ..................................................................................................... 111 Tablo: 5.2 Devam ..................................................................................................... 112 Tablo: 5.2 Devam ..................................................................................................... 113 Tablo: 5.3 TMS (The Museum System) detaylı program özellikleri ....................... 114 Tablo: 5.3 Devam ..................................................................................................... 115 Tablo: 5.3 Devam ..................................................................................................... 116 Tablo: 5.3 Devam ..................................................................................................... 117 xii GİRİŞ Geçmişten bugüne değin geçirdikleri değişim süreci sonucunda, günümüz dünyasında müzeler, sadece eserleri toplayıp bunları sergi salonlarında ziyaretçinin beğenisine sunan, ziyaretçilerin, müzeyi ziyaret ettikleri süreç haricinde müze ile hiçbir bağlantılarının olmadığı dönemi geride bırakmıştır. Müzelerin kurumsal politikalarını sadece kurum odaklı olarak belirlediği, müze eserlerine ulaşmanın tek yolunun onları bir vitrin camının önünden görmek olduğu, soğuk ve ziyaretçiden kopuk kurumlar oldukları dönem de bu şekilde kapanmıştır. Çağdaş müzecilik anlayışı, dünyadaki sosyoekonomik değişimler ve gelişen teknolojinin sunduğu imkânların da etkisiyle müzeler, bu eski kimliklerinden sıyrılmış, kabuk değiştirmişlerdir. Günümüzde müzeler, tüm politikalarını ziyaretçi odaklı olarak belirleyen, teknolojinin sunduğu olanaklar ölçüsünde ziyaretçileriyle her daim etkileşim içerisinde olan, ziyaretçilerden gelen şikayetlerin hızla değerlendirilip çözüme kavuşturulduğu, eserleri müze vitrinlerinden elektronik ortama taşmış, verdiği eğitimlerle toplumun kültürel ve zihinsel gelişim sürecinde büyük rol oynamaya başlamış olan, ziyaretçilerinin onlara geldiği değil, onların ziyaretçilerine gittiği kurumlar olma sürecine girmişlerdir. Dünyada müzecilik konusunda bu tarzda gelişmeler yaşanırken, ülkemiz bünyesinde yapılan müzeciliğin de buna kayıtsız kalmaması gerekmektedir. Nitekim ülkemiz bünyesinde faaliyet gösteren özel müzeler bu gelişmeleri çok önceden görmüş ve bu konular üzerinde çalışmaya çok önceden başlamışlardır. Devlet müzelerinin ise bu yeni müzecilik anlayışıyla daha geç tanıştığını söyleyebiliriz. Hazırlamış olan bu çalışma, ülkemizin en fazla ziyaretçi çeken müzesi olan ve sahip olduğu kültürel miras ile dünyanın sayılı müzeleri arasında yer alan Topkapı Sarayı Müzesi’nin, gelişen bilgi teknolojilerini, müzecilik faaliyetlerinde hangi alanlarda ve nasıl kullandığı, müzede bilgi teknolojilerinden yeterli ölçüde faydalanıp faydalanılmadığı ve dünya müzelerindeki uygulamalar göz önüne alındığında Topkapı Sarayı Müzesi’nde bu konuda neler yapılması gerektiği üzerinedir. Bu nedenle bu çalışma, terim ve kavramların tarihsel gelişim süreçleri ve tanımlarının detaylı bir şekilde anlatıldığı bir çalışma olmaktan ziyade, Topkapı Sarayı Müzesi’nin, gelişen bilgi teknolojilerini müzecilik faaliyetlerinde nasıl daha etkin kullanabileceği konusunda, dünyanın belli başlı müzelerinde bu konuda yapılan uygulamalar incelenmek suretiyle öneriler sunacak olan bir çalışma niteliğindedir. Tezin temel amacı, Topkapı Sarayı Müzesi’ni müzecilik faaliyetlerinde bilgi teknolojilerinden dünya standartlarında yararlanan bir müze haline getirmek için yapılması gereken çalışmaların tespitidir. Yapılması gereken çalışmaların tespiti ve bu tespitlerin uygulamaya geçirilmesinin, Topkapı Sarayı Müzesi’ne her alanda katkı sağlayacağı aşikardır. Öyle ki, bilgi teknolojilerinden yararlanmak suretiyle yapılan müzecilik faaliyetlerinin, müzeye olan getirisi artacaktır. Devlet müzeleri, insanların gözünde teknolojiyi sürekli geriden takip eden, işlerin yavaş yürüdüğü, bilginin paylaşımının az düzeyde olduğu, kurumsallaşma açısından yetersiz, özel müzelerin sunduğu standartlarda olan teknolojik olanakları ziyaretçilerine sunamayan ve ziyaretçisiyle arasında iletişim olmayan yerler olmaktan çıkacaktır. Ayrıca müzelerimizde, bilgi teknolojilerinin etkin kullanılmasının, müzelerimizde ortaya çıkaracağı yeni müzecilik aktiviteleriyle, gelen ziyaretçi sayısı ve müze gelirleri büyük ölçüde artacak ve bu durum devlete büyük oranda katkı sağlamakla beraber, devlet müzeleri ile ziyaretçiyi kaynaştıracaktır. Tez beş bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde müze kelimesinin kökeni, müze tanımları ve ICOM'a göre müze tanımının yıllar içerisinde nasıl şekil aldığı anlatılmıştır. Çağdaş müzecilik kavramı, bu kavramın geleneksel müzecilik anlayışını nasıl değiştirdiği ve teknolojinin gelişip yaygınlaşmasının çağdaş müzeciliğe etkisinin üzerinde durulmuştur. 2 İkinci bölümde ise, bilgi teknolojileri kavramı ve bu kavramın neleri kapsadığı açıklanmıştır. Bilgi teknolojilerinin, çağdaş müzecilik anlayışına yaptığı etkiler ve bunun klasik müze faaliyetlerini ne gibi bir değişime uğrattığı açıklanmıştır. Çağdaş müzecilikte bilgi teknolojilerinin hangi alanlarda ve ne şekillerde kullanıldığı üzerinde durulmuş, bu kullanım alanlarından hangilerinin bu tezin kapsamına alınacak alanlar oldukları ve yapılan bu konu sınırlamasının nedenleri belirtilmiştir. Üçüncü bölümde ise, Topkapı Sarayı Müzesi hakkında genel bilgi verilmiştir. Bunun yanı sıra, Topkapı Sarayı Müzesi'nin, müzede yapılmakta olan koleksiyon yönetimi, eğitim, araştırma hizmetleri ve tanıtma faaliyetlerinde bilgi teknolojilerinden faydalanma durumu araştırılmıştır. Dördüncü bölümde ise dünyanın en fazla ziyaret edilen dört müzesi olan British Museum, Louvre Müzesi, Metropolitan Müzesi ve Tate Müze Kompleksi'nin, müzecilik alanında yaptıkları koleksiyon yönetimi, eğitim, araştırma hizmetleri ve tanıtma faaliyetlerinde bilgi teknolojilerinden yararlanmak suretiyle gerçekleştirdikleri uygulamalar bütün detaylarıyla ele alınmıştır. Beşinci ve son bölümde ise, dördüncü bölümde incelenmiş olan müzelerin bilgi teknolojileri konusunda yaptıkları uygulamalar doğrultusunda, Topkapı Sarayı Müzesi'nde yapılan müzecilik faaliyetlerinde, bilgi teknolojilerinden yararlanma konusunda ne gibi çalışmalar yapılması gerektiği anlatılmıştır. 3 BİRİNCİ BÖLÜM MÜZE, MÜZECİLİK VE ÇAĞDAŞ MÜZECİLİK 1.1 Müze Kelimesinin Kökeni Müzelere dışarıdan bir gözle baktığımızda, müzeleri içerisinde tarihi objelerin muhafaza edildiği ve halkın ziyaretine açıldığı kurumlar olarak tanımlayabiliriz. Fakat daha detaylı ve konuyu tam kavrayabilmemizi sağlayacak bir tanım oluşturabilmemiz için, öncelikle müze kelimesinin kökenine bir göz atmamız yerinde olacaktır. Müze sözcüğü Grekçe Mouseion kelimesinden türetilmiş olup, Yunan mitolojik kahramanlarından olan Musa’ların (ilham perilerinin) evi (ya da tapınağı) anlamına gelmektedir. 1 Resim 1.1 M.Ö. 2. yüzyıldan bir Roma Tabutu üzerine işlenmiş dokuz musa (http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0c/Muses_sarcophagus_Lou vre_MR880.jpg, Erişim Tarihi:14.11.2012) Mouseion, Yunanca'da mousa, Latince'de musa olarak isimlendirilen esin perileridir. Bunlar yalnızca şairleri esinlemezler. İçindeki güzelliklere bakanlara ilham verirler. Yunanca'da akıl, düşünce, yaratma gücü kavramlarını içeren "men" kökünden gelmiştir. Mitolojiye göre, tanrılar insanüstü doğa güçlerinden uzaklaşarak 1 Azra ERHAT: Mitoloji Sözlüğü, (İstanbul, 1987), 227–229 insanlara yaklaşmış, bu arada mousaları benimsemişlerdir. Mitoloji yazarlarının belirttiği gibi mousalar tanrı ve insan arası bir varlık olarak nitelenmişlerdir. Mouseionlar, sadece Antik Çağ’ın sanat temsilcileri olan Musa’lara adanan tapınaklar olmayıp, içinde ders verilen bir okul ve bilimsel araştırmalar ve tartışmaların yapıldığı bir enstitü niteliği de taşımıştır. Bir süre sonra mouseionlar, entelektüel kişilerin toplanma yeri haline gelmiştir. 2 Bu yaklaşımla, bilim adamları ile eğitmen ve öğrencilerin buluşarak ortak sanatsal, kültürel ve bilimsel çalışmalar yaptıkları tapınak kompleksleri Mouseion olarak değerlendirilebilir. 3 1.2 Müzenin Tanımı Müzenin tanımlanması hususunda farklı tanımlamalar bulunduğunu görmekteyiz. 1984 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın yapmış olduğu müze tanımlamasına göre; müze, kültürel değerleri taşıyan unsurlardan oluşan bir bütünü çeşitli biçimlerde korumak, incelemek, değerlendirmek ve bunları özellikle halkın beğenisini yükseltmek ve eğitmek için sergilemek amacı güden, kamu yararına yönetilen sürekli bir kurumdur. 4 Uluslararası anlamda bir müzecilik tanımı için ise ICOM'un yaptığı müzecilik tanımlarına ve bunların tarihi süreçte nasıl şekiller aldığına bakmamız uygun olacaktır. ICOM, 1946 yılından 2007 yılına kadar olan süreçte müzecilik tanımında değişiklikler yapmıştır. 1946 yılında yapılan tanım şu şekildedir; "Müze kelimesi, sanatsal, teknik, bilimsel, tarihi veya arkeolojik materyal bulunduran, içerisine hayvanat ve botanik bahçelerinin dahil olduğu, kütüphanelerin ise içerisinde sergi salonu bulunan kütüphaneler istisna olmak üzere dışında kaldığı halka açık tüm koleksiyonları içinde barındırır." 5 2 Vedat Keleş, "Modern Müzecilik ve Türk Müzeciliği, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Cilt 2, Sayı 1-2, Erzurum, 2003, s.2. 3 Arzu YILMAZ: “ Müzelerde Çocuk Eğitiminin Müze Koleksiyonları Bağlamında Değerlendirilmesi ve Rahmi M. Koç Sanayi Müzesi Örneğinde İrdelenmesi ”, Yıldız Teknik Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi, (İstanbul, 1996), 9 4 Eski Eserler ve Müzeler İç Hizmetler Yönetmeliği, Kültür ve Turizm Bakanlığı, 1984, s.1 5 http://archives.icom.museum/hist_def_eng.html (Erişim Tarihi : 20.09.2012 ) 5 1951 yılında yapılan tanımda ise; "Müze kelimesi burada genel çıkar için yönetilen, koruma, çalışma, amaçlarıyla ve özellikle, sanatsal, tarihî, bilimsel ve teknolojik koleksiyonları, botanik ve hayvanat bahçelerini ve akvaryum gibi kültürel değer unsurlarının ve nesne gruplarının öğretimleri ve haz almaları için halka sergilendiği sürekli bir kuruluş" 6 olarak müzeleri tanımlamaktadır. 1961 yılına gelindiğinde ise tanım; "Müze, kültürel ve bilimsel önem taşıyan eser koleksiyonlarını, eğitim, çalışma ve insanlığın estetik hazzı için toplayan, koruyan, araştıran, ileten ve sergileyen, halka açık, toplumun ve toplumun gelişiminin hizmetinde olan kâr amacı gütmeyen kalıcı bir kuruluştur." 7 şeklinde değişmiştir. 1974 yılında Danimarka'nın Kopenhag şehrinde yapılan genel kurulda, tanım tekrar değiştirilmiş olup; "Müze, insanoğlunun ve çevresinin kesin kanıtlarını, eğitim, çalışma ve insanlığın estetik hazzı için toplayan, koruyan, araştıran, ileten ve sergileyen, halka açık, toplumun ve toplumun gelişiminin hizmetinde olan kâr amacı gütmeyen kalıcı bir kuruluştur." 8 şekline dönüşmüş ve bu tanım günümüze kadar değişmeden kalmıştır. ICOM'un tanımından yola çıkıldığı takdirde, müzelerin öncelikli amacının, insanoğlunun geçmişten günümüze kadar üretmiş olduğu eserler hakkında eğitim, araştırma ve bu eserlerin toplumun estetik beğenisine sunulması olduğu görülmektedir., Bu tanımda müzelerin halka açık, topluma ve toplumun gelişmesine hizmet eden ve kâr amacı gütmeyen kalıcı kuruluşlar olduğu açıklanmaktadır. 1.3 Müzeciliğin Gelişimi Batı dünyasında, zengin ve soylu ailelerin kendi estetik zevklerini tatmin etmeleri ve insanların gözünde prestij kazanma amacıyla tarihi değeri olan sanat http://archives.icom.museum/hist_def_eng.html (Erişim Tarihi : 20.09.2012 ) http://archives.icom.museum/hist_def_eng.html (Erişim Tarihi : 20.09.2012 ) 8 http://archives.icom.museum/hist_def_eng.html (Erişim Tarihi : 20.09.2012 ) 6 7 6 eserlerini ve savaşlardan elde edilen ganimetleri bir araya toplamaları, müzecilik faaliyetlerinin ilk örneklerini oluşturur. Tarihi değere haiz eserleri toplayıp onlardan koleksiyon oluşturma fikri, ilk olarak Romalılarda ortaya çıkmıştır. Bu fikrin temelinde, geçmişe ait önem arz eden eserlerin toplanıp sergilenmesinin soylu aileler için bir üstünlük göstergesi olduğu düşüncesi yatmaktadır. 9 Bilinen anlamdaki müzeciliğin ilk örnekleri ise, 15. yüzyılda Avrupa'da Rönesans dönemiyle beraber ortaya çıkmıştır. Koleksiyonların tanımlanması, değerlendirilmesi ve sunumu ise 18. yüzyılda ortaya çıkan bir faaliyet olmuştur. 1789 Fransız İhtilali ile kamusal mekânlara dönüşmeye başlayan müzeler, kraliyet koleksiyonlarını kamuya açmışlardır. Fransız Devrimi'yle ortaya çıkan ulusçuluk düşüncesi, ulusal müze kavramını ortaya çıkarmıştır. Paris'teki Louvre Müzesi, Avrupa’nın bu düşünce doğrultusunda kurulmuş olan ilk ulusal müzesidir.10 Müzelerin gerçek anlamda toplumla bütünleşme süreci ise 1960’lı yıllarda başlamıştır. 11 Müzeciliğin gelişmesi ise 19. ve 20. yüzyıllarda mümkün olmuştur. Müzecilik kavramı günümüzde halen gelişmeye ve farklı boyutlar kazanmaya devam etmektedir. 1.4 Çağdaş Müzecilik 60'lı yıllara kadar, müzecilik bir takım temel görevler dışına çıkamamış, eserlerin toplanması, korunması ve ziyaretçiye sunulması ile sınırlı kalmıştır. Fakat 60'lı yıllardan itibaren, dünyada yaşanan ekonomik, sosyal kültürel ve siyasi değişimler, toplumları derinden etkilemiş ve tüm alanlarda olduğu gibi müzecilik alanında da geleneksel bakış açısını değiştirmiştir. Bunun sonucunda, müzelerde, çağdaş müzecilik anlayışının hakim olacağı süreç başlamıştır. Çağdaş müzeciliğin temel amacı, müzenin koleksiyonları ile kitlelerin gereksinmeleri ve ilgileri arasında ilişki kurmak olarak belirlenmiştir. Vurgu, nesnelerin üzerinden insanların üzerine 9 A. Altunbaş ve Ç. Özdemir, Modern Müzecilik Anlayışı ve Ülkemizde Müzeler, Ankara, 2012, s.3-6 A. Karabıyık, "Çağdaş Sanat Müzeciliği Kapsamında Türkiye'deki Müzecilik Hareketlerine Bir Bakış", Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum, 2007, s.37. 11 http://inet-tr.org.tr/inetconf11/bildiri/47.pdf (Erişim Tarihi: 28.02.2012) 10 7 kaymış, insanlara yaşantı olanağı sunmak önem kazanmıştır. 12 Klasik müzecilik eser üzerine temellenmiş bir haldeyken, çağdaş müzecilik ise ziyaretçilerin ihtiyaçları üzerine temellenmiştir. Bu anlayış doğrultusunda müzeler ziyaretçilerini bekleyen kurumlar olmaktan çıkmaya, başlamış, daha çok ziyaretçiyi müzelere çekebilmek amacıyla tanıtım faaliyetlerine hız vermişlerdir. Çağdaş müzecilik anlayışının hakim olmaya başladığı ilk yıllardan itibaren, müzeler, kendilerini, sadece eserlerin ziyaretçilerin beğenisine sunulduğu kültür kurumları olarak değil, toplumsal gelişime katkı sağlayan eğitim kurumları olarak da tanımlamaya başlamışlardır. Bu tanımlama farkı, önceki bölümlerde açıkladığımız, ICOM'un yıllara göre değişmiş olan müze tanımlarında açıkça görülebilmektedir. Çağdaş müzelerin toplumun gelişimi konusunda üstlendikleri rol gün geçtikçe önem kazanmaktadır. Patrick Boylan yeni müzecilik anlayışını benimsemiş bir müzeyi; bir ulusu bir arada tutmanın dört yolundan biri olarak kabul eder. Boylan, Yeni müzecilik fikrinde müzelerin, toplumun bilinç ve iradesinin hâkim olduğu yerler olduklarını savunur. 13 Bilgi teknolojilerinin gelişmesi ve yaygınlaşması, çağdaş müzeciliğin temsil ettiği ziyaretçi odaklı müze anlayışının yeni bir boyut kazanmasını sağlamıştır. Bununla birlikte, bilgi teknolojileri, her alanda olduğu gibi müzecilik faaliyetlerinin de yürütülme esaslarını değiştirmiş ve müzelerde yapılmakta olan çalışmaların kolaylaştıracak yardımcı bir bileşen olarak müzeciliğe entegre olmuşlardır. Çağdaş müzecilik anlayışı ile gelişen bilgi teknolojilerinin birleşmesi sonucunda ortaya çıkan günümüz müzecilik anlayışı müzeleri bir adım daha ileriye taşımış, ziyaretçi ile müze arasındaki bağ kuvvetlenmiştir..Günümüzde, müze ziyaretçilerinin müze ile etkileşimleri sadece müze ziyareti ile sınırlı kalmamaktadır. Ziyaretçiler, müze ziyaretleri dışında, müze ile ilgili gelişmeleri takip edebilen, yorumlayabilen, müzenin yönetim ve gelişim sürecinin içerisinde aktif rol 12 Patrick J. BOYLAN: “ Museum and Cultural Identity”, President The Museums Association, (London, 1990, s.9-11) 13 a.g.e., s.9-11) 8 oynayabilen bireyler haline gelmişlerdir. Müzedeki sergileme anlayışı ve sergi salonlarında kullanılan teknik elementler de bu değişimden nasibini almış ve eski sergi salonları, yerlerini, modern sergileme anlayışına göre düzenlenen ve teknik gelişmelerin ortaya çıkardığı olanaklardan yoğun biçimde faydalanan sergi salonlarına bırakmıştır. 9 İKİNCİ BÖLÜM BİLGİ TEKNOLOJİLERİNİN ÇAĞDAŞ MÜZECİLİKTEKİ ROLÜ VE KULLANIM ALANLARI Bu bölümde bilgi teknolojileri kavramından, bilgi teknolojileri kavramının neleri içerdiğinden ve bilgi teknolojilerinin çağdaş müzecilikteki kullanım alanlarından bahsedilecektir. 2.1 Bilgi Teknolojileri Kavramı İçerisinde bulunduğumuz çağ, bilgi çağı olarak adlandırılmaktadır. Bu tanım her ne kadar genel bir tanım olarak görünse de, bilgi teknolojileri kavramının açıklanmasında, bilgi vazgeçilmez bir olgudur. Bilgi teknolojilerini, bilgiyi üretmekte ve bilgiye ulaşmakta kullanılan tüm araç ve gereçler olarak tanımlayabiliriz. Günümüzde dünyamızın üzerinde sadece rüzgarlar ve bulutlar dolaşmamaktadır. Beş duyu organıyla hissedemediğimiz, fakat teknik cihazlar yardımıyla algılayabildiğimiz bilgi ağları da rüzgarlar ve bulutlar gibi dünyamızın üzerinde dolaşır hale gelmiştir. Yukarıda da denildiği üzere, bilgi teknolojileri, bilgiyi üretmeyi ve üretilen bilgiye erişmemizi sağlayan araç ve gereçleri kapsamaktadır. Ancak tanım böyle yapıldığında, bu kavramın içerisine kalem, kağıt, defter, kitap gibi eski dönemlerden beri varlığını korumuş eşyalar da girmek durumundadır. Fakat bu tezin kapsamı içerisinde ele alacağımız bilgi teknolojileri, elektronik nitelik taşıyan cihaz ve yazılımları kapsamaktadır. 2.2 Bilgi Teknolojilerinin Çağdaş Müzecilikteki Rolü Klasik dönem teknikleri ile gerçekleştirilmekte olan müzecilik faaliyetleri, yakın geçmişte başlayan bilgi çağının getirdiği yeni imkanlar doğrultusunda tekrar ele alınmış ve bir takım yapısal değişimlere uğramıştır. Klasik dönem teknikleri kalemi ve daktiloyu içerirken, bilgi çağında kullanılmaya başlanan cihaz ise bilgisayar olmuştur. Bilgisayarın yapılan işleri kolaylaştıran özellikleri, tüm diğer alanlarda olduğu gibi, müzecilik alanında da bu cihazı vazgeçilmez kılmış, bilgisayarlar, müzecilik faaliyetlerinin içerisinde kendilerine önemli bir yer bulmuşlardır. Bilgisayarların müzecilik alanında kullanılması, teknolojinin baş döndürücü gelişim hızının da etkisiyle sadece kalemin veya daktilonun yerine gelen yeni bir cihaz olması ile kalmamıştır. Bilgi teknolojilerin, hayatın her alanına girmesi ile beraber, bilgisayarlar için de yeni kullanım alanları oluşmaya başlamıştır. Müzecilikte de süreç bu şekilde gelişmiş, müzelerin yaptıkları tüm işlerde bilgisayarlar vazgeçilmez olmuşlardır. Örneğin güvenlik alanında elde ettikleri görüntüleri bağlı bulunduğu bilgisayar sistemine gönderebilen, merkezi bilgisayar sistemleriyle kontrolleri sağlanan güvenlik kameraları ve alarm sistemleri, günümüze müzeciliği için bir olmazsa olmaz haline gelmiştir. Müzelerde bilgisayar ve bilgi teknolojilerinden yararlanmanın olmazsa olmaz hale geldiği durumlar sadece bununla kalmamaktadır. Sergilenen objelerin sağlıklı ortamda sergilenebilmeleri için yapılan nem kontrolleri, günümüzde bilgisayar destekli olarak yapılmakta, sergileme esnasında ziyaretçinin ilgisini çekmek ve algısını doğru yere yönlendirebilmek için, sergi salonlarında bir çok görsel ve işitsel elektronik ekipmanlardan faydalanmaktadır. Bilgi teknolojilerinin kullanılması, günümüzde yapılan müzecilik faaliyetlerinde standart haline gelmiştir. Günümüzde bilgi teknolojileri müzede yapılan tüm işlerde kullanılır olmuştur. 2.3 Bilgi Teknolojilerinin Çağdaş Müzecilikteki Kullanım Alanları Bilgi teknolojilerinin müzelerde kullanım alanlarını belirlemek için, ICOM'un 1974'de yapmış olduğu ve halen geçerli olan müze tanımından faydalanacağız. ICOM, 1974 yılında yaptığı tanımda müzeleri şöyle tanımlamaktadır; "müze, insanoğlunun ve çevresinin kesin kanıtlarını, eğitim, çalışma ve insanlığın estetik 11 hazzı için toplayan, koruyan, araştıran, ileten ve sergileyen, halka açık, toplumun ve toplumun gelişiminin hizmetinde olan kâr amacı gütmeyen kalıcı bir kuruluştur.” 14 Bu tanımlamaya baktığımızda, müzelerin altı temel görevi olduğunu görebiliriz. Bu görevler, eser toplama, eğitim, araştırma hizmetleri, tanıtma, sergileme ve korumadır. Bir sonraki kısımda, müzelerin temel görevlerini içermekte olan bu alanlarla ilgili olarak yapılan müzecilik faaliyetlerinde, bilgi teknolojilerini nasıl kullandıkları ele alınacaktır. Müzelerin temel görevleri arasında yer alan toplama faaliyeti incelememiz esnasında, koleksiyon yönetimi olarak adlandırılmıştır. 2.3.1 Koleksiyon Yönetimi Bir müze kurulabilmesi için koleksiyon oluşturmak şarttır. Koleksiyon, müze içerisinde bulunan tüm eserlerin, belli başlı özelliklerine göre gruplara ayrılmış halidir. Müze, sahip olduğu bu koleksiyonlara göre bir kimlik kazanır ve tanınır. Koleksiyon yönetimi ise, müzenin sahip olduğu eserler ile ilgili yaptığı tüm faaliyetlerin genel adıdır. Bilgi teknolojilerinin gelişimi ve yaygın kullanımından önceki dönemlerde, müzelerin koleksiyon yönetimleri, basılı envanter defterleri, eser fişleri, ödünç verme formları ve bunlar gibi belgeler üzerinden yapılmaktaydı. Müze koleksiyonları ile ilgili bütün işlemler basılı ortamda sürdürülüyordu. Bilgi teknolojilerinin yaygınlaşması ve müzelerde kullanılmaya başlanmasından sonra ise, koleksiyon yönetim faaliyetlerinin yürütülmesi, basılı ortamdan elektronik ortama geçmeye başlamıştır. Eserler ile ilgili bilgiler bilgisayar üzerinden girilmeye ve elektronik ortamlarda depolanmaya başlanmış, takip, terkin, etüde ayırma, ödünç verme ve bunlar gibi işlemler ise, koleksiyon yönetim programları ile yürütülmeye başlanmıştır. Bu gelişmelerin en temel sebebinin, zamandan tasarruf ve verimlilik olduğu söylenebilir. 14 http://archives.icom.museum/hist_def_eng.html (Erişim Tarihi : 20.09.2012 ) 12 Bilgi çağının koleksiyon yönetimi konusunda en büyük etkisi ise, sanal müze olgusunun ortaya çıkması olmuştur. Bu olgu kapsamında, müze koleksiyonları, koleksiyon yönetim sistemlerine kayıt edilmekte ve yine bu sistemler yardımıyla koleksiyonlar internet üzerinden ziyaretçiye ulaştırılmaktadır. Tezin ilerideki bölümlerinde de görüleceği üzere bu uygulama, günümüz dünyasında hemen her müzenin kullandığı bir yöntem haline gelmiştir. Bu sanal müze olgusu ile beraber, kullanıcılar internet ortamında kendi hesaplarını oluşturdukları bölümlerde, müze web sitesi tarafından sunulan olan müze koleksiyonları içerisinden kendi seçkilerini oluşturabilmektedir. Kullanıcılar bunun yanı sıra, müze eserleri hakkında yorumlar yapabilmekte, beğendikleri sosyal medya ortamında paylaşabilmektedir. Bu durum ayrıca kullanıcıların müzenin tanıtımını yapmalarını nedeniyle müzeler için bir avantajdır. Resim 2.1 The Museum System koleksiyon yönetim sistemi programı (http://www.gallerysystems.com/tms-demo-0, Erişim Tarihi:18.11.2012) 13 2.3.2 Eğitim Bir önceki bölümde de değindiğimiz gibi, çağdaş müzecilik anlayışı ile birlikte müzeler, kendilerini birer eğitim kurumu olarak görmeye başlamış ve topluma bu alanda hizmet veren kurumlar durumuna gelmişlerdir. Bunun sonucunda ise, müzeler, toplumun eğitimi hususunda önemli bir yere sahip olmuşlardır. Bugün müzelerde eğitim olgusu, rehberli tur anlamını aşmış, sergileri, atölye çalışmalarını, yayınları ve online eğitim materyallerini de içeren bir bütün halini almıştır. 15 Bunun sonucu ise, artık müzelere “ eğitim amaçlı kurumlar” olarak bakılması ve toplumun müzelerin temel işlevlerinden birinin de eğitim olduğunu kabul etmesi olmuştur. 16 . Resim 2.2 British Museum Samsung Dijital Keşif Merkezi çocuklar için eğitim programı (http://www.flickr.com/photos/britishmuseum_samsungcentre/ 5841659473/sizes/o/in/set-72157626857135635/, Erişim Tarihi: 18.11.2012) 15 T. Atagök, Müzecilikte Yeni Yaklaşımlar, Müze Eğitimi Semineri 1, Akdeniz Bölgesi Müzeleri, Haz. Prof. Dr. Bekir Onur, Suna –İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü, Antalya 2003 16 R. Altun, Müzelerin Eğitimdeki Yeri ve Bu Bağlamda Müzelerin Olanakları (Araç, Gereç, Personel) Açısından Yeterlilik Durumları, Gazi Üniversitesi Master Tezi, Ankara, 2003.s.11 14 Müzelerin sunduğu eğitim faaliyetleri sadece çocuklarla sınırlı kalmamaktadır. Yetişkinlere, üniversite öğrencilerine, lisansüstü eğitim öğrencilerine ve eğitmenlere de müzelerde eğitim olanakları sunulmaktadır. Hatta bazı müzeleri, enstitü olarak kabul edilmekte ve bu doğrultuda lisansüstü düzeyde eğitimler verebilmektedir Müzelerin sunduğu bu eğitim faaliyetlerinde bilgi teknolojilerinin kullanılması çeşitli şekillerde olabilmektedir. Genel yöntem ise, müze internet sitesi içerisinde, kullanıcılara online eğitim materyalleri sağlamaktır. Bu yöntemde kullanıcılar müze internet sitesinde, her yaş düzeyine göre oluşturulmuş olan eğitim uygulamalarına ve müze ile ilgili yayınlara erişebilmektedir. Bunun yanı sıra, bazı müzelerin, dünyanın öncü bilgi teknoloji kuruluşlarıyla işbirliği içerisinde olarak müze içerisinde eğitim amaçlı elektronik keşif merkezler de açmışlardır. 2.3.3 Araştırma Hizmetleri Müzelerin sahip oldukları eserler, akademik dünyanın her daim ilgisini çekmiştir. Öyle ki bazı eserler, tek başına bir akademik araştırma konusu teşkil etmektedir. Akademik dünyanın bu ilgisi müzeleri, araştırma faaliyetlerinin yapıldığı kurumlar haline getirmiştir. Müzelerde verilen araştırma hizmetleri, sahip oldukları eserler hakkında olabildiği gibi, bazı müzeler bünyelerinde oluşturdukları araştırma kütüphaneleri ve arşivleri ile de araştırma hizmeti verebilmektedir. Resim 2.3 Louvre Müzesi medya kütüphanesi (http://www.louvre.fr/sites/default/files/imagecache/940x250/medias/medias_ima ges/images/louvre-mediatheque-image-carrousel.jpg?1320681335 , Erişim Tarihi:20.11.2012) 15 Müzeler, araştırma hizmetleri ile ilgili yaptıkları faaliyetlerde, bilgi teknolojilerinden büyük oranda faydalanmaktadırlar. Bu faydalanma şekilleri arasında, müze koleksiyon bilgilerinin dijital ortamda araştırmacılara sunulması, araştırmacılara müze kütüphaneleri ve arşivlerinin kataloglarına web siteleri vasıtasıyla erişim imkanı sağlanması, katalogların taranabilmesi gibi hizmetler bulunur. Araştırmacıların, aradıkları eserlerden elektronik ortam üzerinde yararlanmalarının sağlanması da müzelerin sunduğu hizmetler arasındadır. Katalog veya koleksiyon bilgileri, koleksiyon sorumluları tarafından, kullanılan koleksiyon yönetim sisteme girilmekte ve bu bilgiler bir veritabanında toplanıp, müzenin web sitesi üzerinden araştırmacıların hizmetine açılmaktadır. Katalogların dijital ortama aktarılması, araştırmacıların aradıkları bilgiye hem hızlı, hem de kolay ulaşmalarını sağlamaktadır. Bu durum, yapılan araştırma faaliyetlerinin hızlı ve verimli bir süreçte ilerlemesine temel teşkil etmektedir. 2.3.4 Tanıtma Müzelerin daha fazla ziyaretçi sayısına ulaşabilmeleri ve daha geniş bir kitleye hitap edebilmeleri için tanıtma faaliyetleri büyük önem taşır. Tanıtma faaliyetleri, müzelerin bilgi teknolojilerinden en fazla yararlandıkları alandır. Bu kısımda, müzelerin tanıtma faaliyetlerinde bilgi teknolojilerinden faydalandıkları alanlar, başlıklar halinde incelenecektir. Bu başlıklar sırasıyla, web sitesi, sosyal medya platformu ve mobil uygulamalardır. 2.3.4.1 Web Sitesi Müzeler için bilgi teknolojilerinin kullanılması ile yapılabilen en yaygın tanıtım yöntemi, bir müze web sitesi oluşturmak ve müze ile ilgili tüm bilgileri bu web sitesi üzerinden kullanıcılara sunmaktır. Müze web sitelerinin kurulmaya başlandığı ilk dönemlerde bu siteler estetik kaygısından yoksun ve sadece müze ile ilgili temel bilgilerin verilmesi amacıyla hazırlanmıştır. İnternet olgusunun hayatın her alanında kullanılmaya başlanması, ziyaretçilerin müze web siteleri ile ilgili talep 16 ve beklentilerini de arttırmıştır. Bunun sonucunda, müze web siteleri hem göze hitap eden hem de ziyaretçinin müze ile ilgili aradığı her içeriğe erişim sağlayan yapılar haline gelmişlerdir. Günümüzde müze web siteleri, müzelerin sanal bir arazi üzerine inşa edilmiş birer kopyaları haline gelmiş olmakla beraber, müzelerin verdiği bir çok hizmete, müze web sitelerinden ulaşılabilmektedir. Resim 2.4 Victoria ve Albert Müzesi web sitesi ana sayfası (http://www.vam.ac.uk, Erişim Tarihi:20.11.2012) Bu web siteleri yardımıyla ziyaretçiler, müzeye gelip bilet gişesi kuyruklarında beklemeden, önceden rezervasyon yaptırabilmekte ve internet üzerinden müzeye bilet alabilmektedirler. Müzelerin açılış ve kapanış saatleri, açık ve kapalı oldukları günler ve müze ile ilgili bir çok bilgiye de bu web siteleri sayesinde kolaylıkla ulaşılmaktadır. Bunun yanı sıra web siteleri üzerinden sağlanan üç boyutlu sanal müze turları sayesinde, ziyaretçiler müzeyi ziyaret etmeden önce, zihinlerinde müze ile ilgili bir imaj oluşturabilmekte ve ziyaretlerini buna göre planlayabilmektedirler. Ziyaretçiler, müze web sitelerinde kendi şahsi hesaplarını açabilme, sitede sunulan koleksiyonlardan seçkiler yapabilme ve beğendikleri 17 eserleri web siteleri üzerinden paylaşabilme imkanına da sahip olmuşlardır. Bu şekilde müze internet siteleri tarafından eser ve müzeler hakkında merak duygusu uyandırılırken, eserlerin internet ortamında detaylı incelemesine de olanak sağlanmıştır. 17 Müze web sitelerini kullanan ziyaretçiler, müze ile ilgili karşılaştıkları sorunları, dilek ve şikayetlerini de bu platform üzerinden müze yetkililerine aktarabilmektedir. 2.3.4.2 Sosyal Medya Platformu Sosyal medya olgusu, ilk olarak RSS bildirimleri ile başlamıştır. Daha sonrasında ise Facebook ve Twitter'ın ortaya çıkışı, soysal medya olgusunu, kişisel, kurumsal ve toplumsal alanlarda yapılan haberleşme faaliyetlerinde kullanılan başlıca platform haline getirmiştir. Yeni medya olarak da adlandırılan sosyal medya platformları sayesinde, kurumlar yaptıkları etkinlikleri, sosyal medya sitelerinde oluşturdukları alanlar üzerinden tüm dünyadaki kullanıcılarla paylaşabilmekte ve bu durum kurum tanıtımına önemli katkılar sağlamaktadır. Günümüzde Twitter ve Facebook sayfası oluşturmamış olan kurumların sayısı gitgide azalmaktadır. Twitter ve Facebook sayfalarının yanı sıra kurumlar, çektikleri tanıtım içerikli videoları Youtube sitesi üzerinde açtıkları sayfalarında tüm dünya ile paylaşabilmektedir. Kurumlar, Instagram, Flickr ve Pinterest adlı platformlarda açtıkları hesaplarda ise yaptıkları etkinliklerde çektikleri fotoğrafları, aynı anda tüm dünya ile paylaşabilmektedirler. Müzeler gibi sürekli etkinlikler düzenleyen kurumların, sosyal medya platformlarında yerlerini almaları günümüz dünyasında artık kaçınılmaz bir gereklilik haline gelmiştir. Dünyanın tüm büyük müzeleri, bu platformları mümkün oldukça etkin bir şekilde kullanmaktadır. Müzeler, sosyal medya platformları üzerinde açtıkları hesapları kendi internet sitelerinde de tanıtmaktadır. Orhan Düzgün, "Sanal Müzecilik ve Müzelerimiz", Geçmişten Geleceğe Türkiye'de Müzecilik I Sempozyum (21-22 Mayıs), Dizayn Ofset Basım Sanayi Matbaacılık, Ankara, 2007, s. 217-220 17 18 Resim 2.5 Hermitaj Müzesi Facebook sayfası (https://www.facebook.com/state.hermitage, Erişim Tarihi:20.11.2012) 2.3.4.3 Mobil Uygulamalar Önceleri sadece telefon olarak kullanılabilen cep telefonlarının, özellikle Apple şirketinin Iphone hamlesiyle başlatmış olduğu akıllı telefon çağına geçmeleri, sonrasında ise yine Apple tarafından üretilmiş olan Ipad ile tablet bilgisayarların ortaya çıkması ile beraber kullanıcılar, bilgisayarlarında yapmakta oldukları neredeyse tüm işlemleri bu cihazlar üzerinden yapabilir hale gelmişlerdir. Geleceğin dünyasında mobil cihazların öneminin günümüze nazaran çok daha artacağı ise şüphe götürmez bir gerçektir. Akıllı telefon ve tablet bilgisayarlar, kullanıcıların, cihazlarında kurulu bulunan işletim sistemlerinin desteklediği uygulama marketlerinden istedikleri uygulamayı aratıp cihazlarına kurmaları mantığı ile çalışmaktadır. Bugün dünyada binlerce programcı, bu tür cihazlara uygulamalar yazmakta ve bu pazar sürekli genişlemektedir. 19 Bu gelişmelerin de etkisiyle, kurumlar, gerek kendi bünyelerinde, gerekse de dışarıdan şirketlere, hazırlattığı kurumsal uygulamalar ile bu platformlarda yerlerini almaya başlamışlardır. Dünyadaki müzeler de bu değişime ayak uydurmuş ve müzelerinin tanıtımlarının yapıldığı, kullanıcıya müze ile ilgili hemen her çeşit bilginin verildiği mobil uygulamalarını piyasaya sürmüşlerdir. Bu pratik ve kullanımı kolay müze uygulamalarının yardımıyla, ziyaretçiler sadece cep telefonu veya tablet bilgisayarlarını kullanarak, müze ile ilgili tüm bilgilere erişebilmektedirler. Resim 2.6 Amerikan Doğal Tarih Müzesi Dinozorlar Iphone Uygulaması (https://itunes.apple.com/tr/app/dinosaurs-american-museum/id351849237 ?l=tr&mt=8, Erişim Tarihi: 20.11.2012) Mobil uygulamaların diğer bir avantajı ise, gelir getiren uygulamalar olmalarıdır. Müzeler istedikleri takdirde, hazırladıkları mobil uygulamaları kullanıcıya belli bir ücret karşılığında sunabilme seçeneğine sahiplerdir. Bu sayede müze, uygulama satışlarından gelir elde edebilmektedir. Ücretli müze uygulamaları konusunda dünyadaki genel eğilime bakıldığında, müzelerin, genel bilgiler içeren uygulamalarını ücretsiz olarak kullanıma sunduğu 20 görülmektedir. Kullanıcının, müzenin sanal ortamda üç boyutlu olarak gezilmesinin sağlandığı ek müze uygulamalarına ulaşmak istemesi halinde ise bu özelliklerden ücret karşılığında yararlandırılmaktadır.. Bu teknik gayet makul ve mantıklı bir pazarlama yöntemi olarak görülebilir. Zira kullanıcı, önce müze ile ilgili genel bilgileri ücretsiz alabilmekte, bunun sonucunda ise kullanıcıda müzeye karşı bir ilgi uyanmaktadır. Bu aşamadan sonra kullanıcının, uygulamanın sunduğu üç boyutlu sanal gezi gibi ücretli ek özellikleri talep edebilir duruma gelmesi daha olağandır. Bu durum ise, hem müzenin tanıtımına hem de bütçesine katkı sağlayacaktır. Bütün bu sebeplerden ötürü yakın bir gelecekte müzelerin, tıpkı ziyaretçi sayılarını arttırmak için yaptıkları girişimler gibi, bu tür müze uygulamalardan faydalanmakta olan kullanıcı sayılarını arttırmak için de girişimlerde bulunacaklarını söyleyebiliriz. Mobil uygulamalar konusunda kurumların verdiği bir diğer hizmet ise, kurumsal web sayfalarının cep telefonları ve tablet bilgisayarların sistemleri ile uyumlu olarak çalışabilen sürümlerini oluşturmaktır. Bu sayede masaüstü sistemlerde, bu sistemlere uygun hazırlanmış sayfalar, mobil cihazlarda ise mobil cihazların sistemlerine ve boyutlarına uygun olarak hazırlanmış sayfaları kurum web sitesinin ziyaretçilerine sunulabilmektedir. Bu yöntem, erişilebilirliği ve kullanım kolaylığını arttırmaktadır. 2.3.5 Sergileme Müzelerin daha fazla ziyaretçi sayısına ulaşabilmeleri ve tanınabilmeleri, için nitelikli bir koleksiyona sahip olmaları gerekmektedir. Ancak bu koleksiyonun kesin bir amaç doğrultusunda ve doğru planlanmış bir sergileme ile sunulması koleksiyonun değerini arttırmasının yanı sıra, halka yararlı olur. 18 Müzeler, koleksiyonlarını sergileme koşullarına uygun mekanlarda ziyaretçiye sunarlar. Sergi salonlarının her biri genelde tematik özellikler gösterir ve sergilenen eserler bu tema çerçevesinin içerisine giren objelerden seçilir. Bilgi teknolojileri, sergileme 18 R. Altun, Müzelerin Eğitimdeki Yeri ve Bu Bağlamda Müzelerin Olanakları (Araç, Gereç, Personel) Açısından Yeterlilik Durumları, Gazi Üniversitesi Master Tezi, Ankara, 2003.s.11 21 konusunda da özellikle son dönemlerde yoğun bir şekilde kullanılmaya başlanmıştır. Sergileme alanında bilgi teknolojilerinden yararlanılması genellikle, serginin daha güçlü bir şekilde algılanmasını sağlayacak teknik cihazlar ve ziyaretçiye daha keyifli bir gezi yaşatma amacıyla kullanılan teknik ekipmanların serginin sunumu içerisinde kullanılması şeklinde olmaktadır. Resim 2.7 New Mexico Doğal Tarih ve Bilim Müzesi’nde bir teşhirde Ipad kullanımı (http://ipadkioskmount.com/wp-content/uploads/2011/07/ipad-museu m-exhibit.jpg, Erişim Tarihi: 20.11.2012) Sergileme salonlarında kullanılan LED ekranlar, slayt gösterileri, elektronik bilgilendirme panoları, çeşitli animasyonlar, üç boyutlu görüntü sağlayan ekipmanlar, sergileme alanında bilgi teknolojilerinden yararlanmada etkin olarak kullanılan örneklerdir. Günümüzün çağdaş müzelerinde, bilgisayar destekli sergi, dokunmatik ve interaktif sistem, simülatörler gibi teknolojinin getirdiği imkanlar kullanılarak etkili bir sunum gerçekleştirilmektedir. 19 19 A. Altunbaş ve Ç. Özdemir, Modern Müzecilik Anlayışı ve Ülkemizde Müzeler, Ankara, 2012, s.3-6 22 2.3.6 Koruma Koruma, hem her türlü doğal afet, Vandalizm, yangın, hırsızlık vb. olaylara karşı hem de sergileme ve depolama koşulları sırasında doğal ve dış etkenlerden olumsuz etkilenmelere karşı alınan önlemlere verilen genel isimdir. 20 Bu tanımdan da anlaşıldığı üzere, bir müzede koruma faaliyetleri iki şekilde ele alınabilir. Bunlardan biri, mekanın ve eserlerin yangın, hırsızlık, Vandalizm ve doğal afet gibi etkenlere karşı güvenliğini sağlama amaçlı tedbirler, diğeri de eserlerin depolama koşulları ve zamanın oluşturduğu yıpranmalara karşı korunması ve bu etkenlerden olumsuz etkilenen eserlerin onarılması anlamındaki restorasyon ve konservasyon çalışmalarıdır. İlk kategoride bahsedilen koruma ile ilgili tedbirlerde, bilgi teknolojilerinden genelde kamera, alarm sistemleri ve müze giriş çıkış kontrolleri bağlamında yararlanılmaktadır. Kameraların kaydettiği görüntüler, kapalı devre merkez bilgisayar sistemi tarafından 24 saat izlenmekte ve gerekli müdahaleler yapılabilmektedir. Aynı zamanda bu görüntüler belli zaman aralıklarını kapsayacak şekilde kaydedilmektedir. Bu sayede müze içerisinde olası bir güvenlik problemi, bu kameraların kaydettiği görüntülerden yararlanılarak sonuca ulaştırılmaktadır. Bu kamera sistemlerinin yanı sıra, müzeye yapılan giriş ve çıkışların kontrolünü sağlayan elektronik turnikeler de, müzeye giren personel veya ziyaretçilerin kayıtlarını tutmakta, olası bir sorunda yine bu kayıtlara başvurulmaktadır. Alarm sistemleri ise, müze salonlarının olası bir hırsızlık veya sızma gibi durumlarda güvenlik görevlilerinin harekete geçmelerini sağlayan, tüm dünyada uygulanmakta olan standart bir tedbirdir. Sistem genellikle, müze salonlarındaki hareket detektörlerinden alınan verilerin, ana bilgisayarda işlenmesi ve değerlendirilmesi üzerine kurulmuştur. R. Altun, Müzelerin Eğitimdeki Yeri ve Bu Bağlamda Müzelerin Olanakları (Araç, Gereç, Personel) Açısından Yeterlilik Durumları, Gazi Üniversitesi Master Tezi, Ankara, 2003.s.11 20 23 Müzelerde bu güvenlik tedbirlerinin yanı sıra, korumanın ikinci bir şekli de restorasyon ve konservasyondur. Restorasyon, bir eserin veya tarihi bir binanın sağlıklı ve aslına uygun bir şekilde yeniden onarılmasıdır. Konservasyon ise, eser ve tarihi binaların yıpranmalarını önlemek amacıyla yapılan faaliyetlere verilen isimdir. Restorasyon ve konservasyon konusunda da bazı alanlarda bilgi teknolojilerinden faydalanılmaktadır. Bu faydalanma alanlarına, örnek olarak, sergi salonlarının nem düzeyinin ölçülmesi esnasında kullanılan bilgisayar sistemleri ile entegre olan nem ölçme cihazları gösterilebilir. Bina veya eser restorasyonunda plan ve model çıkarılması işlemleri yine bilgisayar destekli tasarım programlarıyla yapılmaktadır. Resim 2.8 Metropolitan Müzesi’nde bir fotoğraf konservasyonu örneği (http://www.metmuseum.org/about-the-museum/museumdepartments/conservation-and-scientificresearch/~/media/Images/ Research/photographsconservation .ashx?mw=495, Erişim Tarihi:18.11.2012) 2.4. Kullanım Alanlarının Tez Kapsamında Değerlendirilmesi Topkapı Sarayı Müzesi’nin ve dünya müzelerinden dört örneğin yaptıkları müzecilik faaliyetlerinde bilgi teknolojilerinden 24 nasıl faydalandıklarını inceleyeceğimiz bölümlerde, bu bölümde incelemiş olduğumuz her alandan bahsetmek ve tüm bu alanlara vakıf olmak mümkün olmadığından dolayı bu müzelerdeki bilgi teknolojilerinin kullanımının incelenmesi esnasında, bilgi teknolojilerinin koleksiyon yönetimi, eğitim, araştırma hizmetleri ve tanıtma faaliyetlerindeki nasıl kullanıldığı incelenecek, sergileme ve koruma bu incelemeye dahil olmayacaktır. Sergileme ve koruma alanlarının inceleme kapsamı dışında bırakılmasının başlıca nedeni, sergileme ve koruma alanlarında yapılan işlemlerin genellikle fiziksel ağırlıklı olması ve bu alanların sağlıklı olarak incelenip değerlendirilebilmelerinin ancak yerinde incelenmesiyle mümkün olmasıdır. Bu sebepler nedeniyle bu iki alan, bundan sonraki bölümlerde yapılacak incelemeler kapsamına alınmamıştır. 25 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM TOPKAPI SARAYI MÜZESİ'NDE BİLGİ TEKNOLOJİLERİNİN KULLANIMININ İNCELENMESİ Bu bölümde, Topkapı Sarayı Müzesi hakkında genel bilgi verilecektir. Topkapı Sarayı Müzesi'nde, gerçekleştirilmekte olan, koleksiyon yönetimi, eğitim, araştırma hizmetleri ve tanıtma alanlarını içermekte olan müzecilik faaliyetlerinde, müzenin bilgi teknolojilerinden ne kadar faydalandığı incelenecektir. 3.1 Topkapı Sarayı Müzesi Resim 3.1 Topkapı Sarayı Müzesi (http://www.hotelbazaar.net/siteimages/ topkapi-sarayi-2.jpg, Erişim Tarihi:23.11.2012) Fatih Sultan Mehmed’in İstanbul'u fethetmesinin ardından İstanbul, Osmanlı Devleti’nin yeni başkenti ilan edilmiş ve yeni başkentin imarı için çalışmalara başlanmıştır. Başkentin, padişahın ikamet ettiği ve devletin yönetim merkezinin bulunduğu yer olması nedeniyle, burada bir saray inşa etme ihtiyacı doğmuştur. Bu ihtiyacın karşılanması için, günümüzde İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü'nün bulunduğu konumda, Saray’ı- Atik-i Mamure adıyla bilinen Eski Saray yaptırılmış, fakat bazı sebepler nedeniyle padişahın burada oturmasının uygun olmayacağı görüşü benimsenmiştir. Böylece, Saray-ı Cedid-i Amire olarak adlandırılacak olan Yeni Saray'ın inşasına başlanmıştır. Yeni Saray, Sarayburnu Tepesi'ne kurulmuştur. Fatih Sultan Mehmed, deniz tarafındaki Bizans surlarını, yaptırdığı kara surlarıyla birleştirmek suretiyle bu bölgeyi tamamen saray alanı haline getirmiştir. Saray, sonraki dönemlerde Topkapı Sarayı olarak adlandırılmaya başlanmıştır. Topkapı Sarayı'nın 1465 yılında başlanan inşaat çalışmaları, 1478 yılında tamamlanmıştır. Bununla birlikte, tahta çıkan her padişah döneminde Topkapı Sarayı’na ek binalar yaptırılmıştır, Topkapı Sarayı’na yapılan son ek bina, Sultan Abdülmecid’in yaptırdığı Mecidiye Köşkü olmuştur. Tüm bu eklemeler sonucunda, Topkapı Sarayı genişleyerek bugünkü halini almıştır. Topkapı Sarayı, Osmanlı Devleti'nin yönetim merkezi ve padişahın resmi ikametgahı olma özelliğini 19. yüzyılın ortalarına kadar, yaklaşık 380 yıl boyunca sürdürmüştür. Topkapı Sarayı, Osmanlı Devleti'nin yıkılıp yerine Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasından sonra, 3 Nisan 1924'te Atatürk'ün emriyle müze haline dönüştürülmüştür. Topkapı Sarayı Müzesi, günlük ortalama 12 bin ziyaretçi sayısıyla Türkiye'nin en çok ziyaret edilen müzesi konumundadır. 3.2 Topkapı Sarayı Müzesi'nde Bilgi Teknolojilerinin Kullanılması Topkapı Sarayı Müzesi, Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı bir devlet müzesidir. Bu nedenle Topkapı Sarayı Müzesi, bilgi teknolojilerinden yararlanma hususunda, yakın bir tarihe kadar Türkiye'de bulunan devlet müzelerinin, gelişen bilgi teknolojilerinden yararlanma oranı ile paralel bir eğilim içerisinde olmuştur. Fakat Topkapı Sarayı Müzesi’nin devlet müzeleri içerisindeki kendine has konumu, Türkiye’nin en büyük müzesi olarak örnek konumunda olması ve dünya nezdindeki prestijini koruyabilmesi gibi nedenlerle bilgi çağının zorunlu kıldığı standartları sağlaması ve müzecilik faaliyetlerini bu standartlar doğrultusunda sürdürmesi gerekmektedir. Bu sebeplerden dolayı müze, merkezi yönetimin de bu hususta atmaya başladığı adımlarla, bilgi teknolojilerinin müzecilik kullanılması hususunda yeniden yapılanma sürecine girmiştir. 27 faaliyetlerinde Bu kısımda Topkapı Sarayı Müzesi’nin, tezin ikinci bölümünde belirttiğimiz müzecilik faaliyet alanlarında bilgi teknolojilerinden ne ölçüde yararlandığı incelenecektir. 3.2.1 Koleksiyon Yönetimi Alanında Bilgi Teknolojilerinden Faydalanma Durumu Topkapı Sarayı gerçekleştirdiği Müzesi'nin müzecilik koleksiyon faaliyetlerinde yönetimi bilgi ile teknolojilerinden ilgili olarak ne ölçüde faydalandığını incelediğimizde ortaya şu tablo çıkmaktadır. Topkapı Sarayı Müzesi'nin kullandığı bir koleksiyon yönetim sistemi programı bulunmamaktadır. Eserler ile ilgili olarak yapılan her türlü işlemde öncelikle basılı ortamda bulunan envanter defterlerinden yararlanılmaktadır. Eser fişlerinin hazırlanması Filemaker isimli veritabanı programı ile yapılmaktadır. Filemaker programı, müzelerde koleksiyon yönetimi için tasarlanmış bir program olmadığından, eser fişlerinin hazırlanması konusunda kullanılan standart bir sistemden söz edilememektedir. Envanter oluşturma hususunda ise yukarıda da belirttiğimiz gibi, bir koleksiyon yönetim sistemi programı kullanılmamaktadır. Eserler basılı ortamda bulunan envanter defterlerine el ile kaydedilmektedir. Ödünç formları ve eserler ile ilgili diğer evrakların oluşturulmasında da koleksiyon yönetim sistemi programlarından faydalanılmamaktadır. Bu evrakların büyük bir kısmı Filemaker ve Excel isimli programlar kullanılarak hazırlanmaktadır. Koleksiyonların sanal ortamda ziyaretçilere sunulabilmesi için, öncelikle bir koleksiyon yönetim sistemi programına ihtiyaç vardır. Topkapı Sarayı Müzesi'nde kullanılmakta olan bu türde bir program olmadığından dolayı, Topkapı Sarayı Müzesi koleksiyonları, arşiv belgeleri ve yazma eserleri, sanal ortamda ziyaretçilere açılamamaktadır. 28 3.2.2 Eğitim Alanında Bilgi Teknolojilerinden Faydalanma Durumu Müzeler, sadece eserlerin toplandığı ve sergi salonlarında ziyaretçilere sunulduğu kurumlar oldukları dönemi geride bırakmışlardır. Günümüz müzeleri, eğitim faaliyetleri hususunda önemli aşamalar kat etmiş, toplumun gelişimine yardımcı olan kurumlar arasında kayda değer bir konum kazanmışlardır. Topkapı Sarayı Müzesi’nde ise, emsallerinin aksine eğitim konusunda herhangi bir faaliyet bulunmamaktadır. Topkapı Sarayı Müzesi’nde eğitim alanında yapılan faaliyetlerin, belirli dönemlerde müze bünyesinde verilen konferans ve seminerlerden öteye gidemediği görülmektedir. Topkapı Sarayı Müzesi’nde bunlar dışında bir eğitim faaliyeti bulunmadığından dolayı, eğitim faaliyetlerde bilgi teknolojilerinden faydalanma hususundan bahsetmek olanaklı görünmemektedir. 3.2.3 Araştırma Hizmetleri Alanında Bilgi Teknolojilerinden Faydalanma Durumu Topkapı Sarayı Müzesi, çeşitli disiplinlerden çok sayıda araştırmacının ilgisini çekmektedir. Topkapı Sarayı Müzesi'nin bu ilgiyi besleyen üç ana damarı vardır. Bunlardan ilki, müzenin Osmanlı Devleti'nden günümüze kadar gelmiş olan imparatorluk mirasına ev sahipliği yapmasıdır. İkinci olarak, sahip olduğu yazma eser kütüphanesi, içerisinde bulunan koleksiyon itibariyle, dünya üzerindeki en büyük yazma eser kütüphanelerinden biri olma vasfını taşımaktadır. Üçüncüsü ise, Topkapı Sarayı tüm belgelerinin bulunduğu saray arşividir. Bu üç ana damar, dünyanın her yerinden araştırmacıların, Topkapı Sarayı Müzesi'ne ilgi göstermesini sağlamaktadır. Müze, birçok disiplini ilgilendiren konularda yapılacak araştırmalar gereken kaynakları içerisinde barındırmaktadır. Topkapı Sarayı Müzesi'nde yapılmakta olan araştırma hizmetleri faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi esnasında, bilgi teknolojilerinden ne kadar faydalandığı incelendiğinde ise ortaya şu sonuçlar çıkmaktadır. 29 Topkapı Sarayı’nın içerisinde bulunan yazma eserler ve arşiv belgelerinin zaman içerisinde gelen talepler doğrultusunda mikrofilmleri çıkarılmıştır. Fakat mikrofilm teknolojisi günümüzde geçerliliğini yitirmiş bir teknoloji haline gelmiştir. Bu nedenle bu mikrofilmler, müzenin fotoğrafhanesinde bulunan çekmecelerde atıl olarak saklanmaktadırlar. Topkapı Sarayı Müzesi’nde zaman içerisinde araştırmacıların talepleri doğrultusunda eserler dijital olarak fotoğraflanarak CD ortamına kopyalanmıştır. Bu şekilde, günümüze kadar gelen bu araştırma talepleri sonucunda, Topkapı Sarayı Müzesi’nde bir CD arşivi oluşmuştur. Mevcut olan sistemde, araştırmacılar, Topkapı Sarayı Müzesi bünyesinde hali hazırda CD halinde bulunmakta olan eserleri talep edebilmektedirler. CD halinde bulunmayan eserler ise, araştırmacının talep etmesi halinde fotoğraflanıp CD ye kopyalanarak araştırmacının hizmetine sunulmaktadır. Bunun için araştırmacının öncelikle, kağıt üzerinde yazılmış veya müzenin e-posta adresine elektronik ortamda gönderilmiş olan bir dilekçe ile eserin görüntülerini talep etmesi gerekmektedir. Bu aşamanın ardından talebi uygun görülen araştırmacı, gerekli ücreti ödeyerek eserin görüntülerini CD halinde temin edebilmektedir. Bu sistemde şu eksiklikler göze çarpmaktadır. Öncelikle, yazma eserler kütüphanesi, arşiv veya CD arşivinin içerdiği materyallerin, elektronik ortamda aranabilmesine olanak sağlayacak katalogları bulunmamaktadır. Bunun yanı sıra, araştırma taleplerinin cevaplanması, elektronik ortam üzerinden yapılmadığından ötürü bu taleplerin karşılanması belli bir süre almakta ve bu durum araştırmacıların tepkisini çekmektedir. Bir kütüphane veya arşivin elektronik ortamda bir katalogunun ve yararlandırma hizmetinin bulunması, dünyada yapılan faaliyetlere bakıldığında, araştırmacılara verilen standart hizmetler kapsamına girmektedir. Topkapı Sarayı Müzesi’nde ise, araştırmacılar, eski usuller kapsamında yararlandırılmaktadır. Bütün bunlar değerlendirildiğinde, Topkapı Sarayı Müzesi'nin, müze bünyesinde yapılan araştırma hizmetleri faaliyetlerinde bilgi teknolojilerinden faydalanma hususunda, dünyadaki emsallerine göre geride kaldığı görülmüştür. 30 3.2.4 Tanıtma Hizmetleri Alanında Bilgi Teknolojilerinden Faydalanma Durumu Müzecilikte bilgi teknolojilerinden faydalanılan alanların en başında, tanıtma faaliyetleri gelmekte, bu faaliyetlerle ilgili yapılan birçok çalışmada bilgi teknolojilerinden yoğun bir şekilde faydalanılmaktadır. Tanıtma faaliyetlerinde bilgi teknolojilerinden yoğun olarak faydalanılan alanlar bir önceki bölümde üç ana başlık halinde belirlenmiştir. Bu doğrultuda, Topkapı Sarayı Müzesi'nin bu üç ana başlık hususunda bilgi teknolojilerinden ne ölçüde faydalandığı incelenmiş ve şu sonuçlara varılmıştır. 3.2.4.1 Web Sitesi Topkapı Sarayı Müzesi'nin, 2010 yılında tekrar yenilenene kadar kullanmış olduğu web sitesinde, güncellemelerin yapılabilmesi merkez yardımı ile oluyordu. Müze, yapılmasını istediği güncellemeyi resmi yazı ile Bilgi İşlem Daire Başkanlığı'na gönderiyor ve yazının Ankara'ya ulaşmasından sonra, güncellemeler yapılıp, sonuç tekrar resmi yazı ile müzeye bildiriliyordu. Resim 3.2 Topkapı Sarayı Müzesi'nin eski web sitesi (http://www.topkapisarayi.gov.tr/tsmeski/indexalt.html, Erişim Tarihi: 26.11.2012) 31 2010 yılında ise sitenin güncellenmesi ve yeniden tasarımının yapılması amacıyla Bilgi İşlem Daire Başkanlığı'ndan yetki, kullanıcı adı ve şifrelerin müzeye verilmesi hususundaki talebimiz olumlu karşılanmış ve sitenin idaresi tarafıma verilmiştir. Resim 3.3 Topkapı Sarayı Müzesi'nin mevcut web sitesi (http://www.topkapisarayi.gov.tr, Erişim Tarihi: 26.11.2012) Hali hazırda yayında olan eski site, yeni site yayına girinceye kadar tüm açılardan güncel tutulmuş ve 2010 yılı ortalarında ise site günümüzdeki mevcut halini almıştır. Mevcut olan siteyi değerlendirdiğimizde, sitenin tasarımı Flash ile yapılmış olup tek bir ekrandan site ile ilgili bütün içeriğe ulaşılabilmekte olunduğunu görmekteyiz. Fakat sitenin tek bir ekrandan oluşması ve tasarımının Flash ile yapılmış olması siteye ekleme yapmayı zorlaştırmaktadır. Site tasarımının yapıldığı dönemde Flash yöntemi yaygın ve güncel bir tasarım tekniği olarak kabul ediliyordu. Fakat Flash, günümüzde web sitelerinin tasarlanması hususunda etkinliğini yitirmiş ve yerini HTML, CSS ve Javascript dillerinin birlikte kullanılması ile tasarlanmış sitelere bırakmıştır. Topkapı Sarayı Müzesi'nin web sitesi, bu yeni tasarım tekniklerine göre tarafımca yenilenmekte ve bu yeni tasarımın kısa bir süre sonra faal hale gelmesi beklenmektedir. 32 Resim 3.4 Topkapı Sarayı Müzesi'nin tasarım aşamasındaki yeni web sitesi (http://www.topkapisarayi.gov.tr/tsmpsi/index.html, Erişim Tarihi: 26.11.2012) 3.2.4.2 Sosyal Medya Platformu Günümüzde müzeler, ziyaretçilerine ve potansiyel ziyaretçi olabilecek kitlelere ulaşmak ve kendilerini tanıtmak amacıyla, sosyal medya adı verilen yeni nesil internet sitelerinde alanlar açmakta ve tanıtım faaliyetlerini buradan sürdürmektedirler. Topkapı Sarayı Müzesi'nin henüz sosyal medyada bu bağlamda bir etkinliği bulunmamakta olup, bu alanda çalışmaların acilen başlatılması gerekmektedir. Sosyal medyanın geniş kitlelere ulaşabilme imkanlarından yararlanmak, çağımızda bir kurum için olmazsa olmaz niteliktedir. Topkapı Sarayı Müzesi’nin de bu imkanlardan yararlanması ve kendisini bu platformda temsil etmesi gerekmektedir. 33 3.2.4.3 Mobil Uygulamalar Gelişen akıllı telefon ve tablet bilgisayarlarla beraber, tüm kurumlar tanıtımlarını bu cihazların desteklemekte olduğu uygulamalar yardımıyla yapmaya başlamışlardır. Bunun yanı sıra, bu cihazlar için hazırladıkları uygulamaların, kurum ile ilgili işlemlerin yapılmasında kullanılmasını da sağlamışlardır. Müzeler de hızla bu teknolojiye ayak uydurmakta ve kendi uygulamalarını hazırlama yoluna gitmektedirler. Bugün dünyanın büyük müzelerinin her birinin kurumsal mobil uygulamaları vardır. Bunun yanı sıra web sitelerinin cep telefonlarıyla etkin bir şekilde çalışabilmeleri için, kurumsal müze sitelerinin mobil sürümleri de hazırlanmaktadır. Topkapı Sarayı Müzesi'nin hali hazırda mobil uygulaması bulunmamaktadır. Bu hususta çalışmaların başlatılması ve Topkapı Sarayı Müzesi’nin tanıtım hususunda bu uygulamaların sunduğu imkanlardan faydalanması gerekmektedir. 3.2.5 Genel Değerlendirme Topkapı Sarayı Müzesi’nin yapmakta olduğu müzecilik faaliyetlerinde bilgi teknolojilerinden faydalanması ile ilgili ortaya çıkan bu sonuçlar, tezin beşinci bölümünde örnekle detaylı olarak değerlendirilecek ve bu hususlarda öneriler sunulacaktır. Fakat burada yapılan incelemenin hemen ardından kısa bir değerlendirme yapmak yerinde olacaktır. Yapılan incelemeler sonucunda, Topkapı Sarayı Müzesi'nin müze bünyesinde yapılmakta olan müzecilik faaliyetlerinde, bilgi teknolojilerinden yararlanma hususunda, dünya standartlarının oldukça altında bir tablo ortaya koyduğunu belirtmek gerekmektedir. Dünyanın büyük müzeleri, tanıtım faaliyetlerinde web sitesi olgusunu tamamlamış, sosyal medya platformları ve mobil platformlarda faal hale gelmişlerdir. Topkapı Sarayı Müzesi ise müzecilik faaliyetlerinde bilgi teknolojilerinden faydalanmanın standart haline gelmiş yöntemlerinden biri olan, bir koleksiyon yönetim sistemi kullanılmasına dahi henüz sahip değildir. Bunun yanı sıra, Topkapı Sarayı Müzesi'nin eğitim konusunda yaptığı bir faaliyet bulunmadığı 34 için, bu hususta bilgi teknolojilerinden faydalanmasından söz etmek de mümkün değildir. Araştırma hizmetleri alanında da araştırmacının elektronik ortamda erişebileceği kataloglar bulunmamakta, bu nedenle elektronik ortamda faydalandırma yapılamamaktadır. Mobil uygulamalar konusunda, Topkapı Sarayı Müzesi herhangi bir varlık gösterememekte, sosyal medya alanında da temsil edilmemektedir. Bütün bu hususlar ile ilgili çalışmaların vakit kaybetmeden başlatılması bir zorunluluktur. Bu kısımda, Topkapı Sarayı Müzesi'nin gerçekleştirmekte olduğu müzecilik faaliyetlerinde bilgi teknolojilerinden yararlanması ile ilgili kısa bir değerlendirme yapılmıştır. Bu konu tezin beşinci bölümünde, öneriler ile birlikte ayrıntılı olarak tekrar ele alınacaktır. 35 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM DÜNYA MÜZELERİNDE BİLGİ TEKNOLOJİLERİNİN KULLANIMININ İNCELENMESİ Bu bölümde, dünyanın en fazla ziyaret edilen ilk dört müzesinde yürütülmekte olunan müzecilik faaliyetlerinde bilgi teknolojilerinden nasıl faydalandıkları konusunda detaylı araştırmalar ve bunların değerlendirmeleri yer alacaktır. 4.1 İncelenecek Dünya Müzelerinin Tespiti Dünya müzelerinin bilgi teknolojilerinden nasıl faydalandıklarının belirlenmesi hususunun araştırılmasından önce, hangi müzelerin bu araştırma kapsamında değerlendirmeye alınacağının tespit edilmesi gerekmektedir. Seçilen örneklerin, dünya çapında müzecilik adına üst düzey bir anlayışı temsil etmesi, sahip oldukları ziyaretçi sayısı, söz konusu örnek müzelerin internet sitelerinde, aranılan tüm bilgileri bize sağlaması gerekmektedir. Yapılan değerlendirmeler sonucunda, aşağıda listelenmiş olan ve dünyanın en büyük müzeleri kabul edilen dünya müzelerinin bu araştırma kapsamında incelenmesi gerektiği anlaşılmıştır. İncelenmek üzere tespit edilen müzeler aşağıda listelenmiştir. • British Museum • Louvre Müzesi • Metropolitan Müzesi • Tate Müze Kompleksi 4.2 Tespit Edilen Dünya Müzelerinin İncelenmesi Bu bölümde inceleme kapsamına alınan dünya müzelerinde yapılmakta olan koleksiyon yönetimi, eğitim, araştırma hizmetleri ve tanıtma faaliyetlerinde, bilgi teknolojilerinden nasıl faydalandıkları alfabetik sıra ile incelenecektir. 4.2.1 British Museum Bu bölümde British Museum'da yapılmakta olan koleksiyon yönetimi, eğitim, araştırma hizmetleri ve tanıtma faaliyetlerinde, müzenin bilgi teknolojilerinden faydalanma durumu incelenecektir. 4.2.1.1 Genel Bilgi British Museum, hekim ve doğa bilimci Sir Hans Sloane'un (1660-1753) biriktirdiği ünlü bir kitap, elyazması ve doğa tarihi nesneleri koleksiyonunun hükümet tarafından satın alınmasıyla 1753'te kurulmuştur. 21 Dünyanın en çok ziyaret edilen müzelerinden biri olan British Museum, 2011 yılında 5,848,534 ziyaretçiyi ağırlamıştır. 22 Resim 4.1 British Museum, (http://muzetasarim.com/wpcontent/uploads/2012/10/British-Museum.jpeg, Erişim Tarihi: 17.11.2012) 21 22 http://tr.wikipedia.org/wiki/British_Museum (Erişim Tarihi: 17.11.2012) http://www.theartnewspaper.com/attfig/attfig11.pdf (Erişim Tarihi: 14.11.2012) 37 4.2.1.2 Koleksiyon Yönetimi Alanında Bilgi Teknolojilerinden Faydalanma Durumu British Museum, koleksiyon yönetim sistemi konusunda, dünyada gerçekleştirilmiş olan en geniş kapsamlı projenin ve uygulamanın sahibi konumundadır. Merlin Projesi adı verilmiş olan bu sisteme, müze bünyesinde bulunan 2.040.455 eserin bilgisi girilmiş olup bu eserlerin 708.530 adedinin bir veya daha fazla resmi bulunmaktadır. Bu bilgilere internet sitesi üzerinden tam ulaşım sağlanılabilmektedir. 23 Merlin Projesi adı verilen bu proje, System Simulation adlı şirketin ürettiği Museumindex+ adlı koleksiyon yönetim programı tabanında çalışmaktadır. 24 British Museum’un kullandığı bu sistem, uluslar arası standartlara uyumlu olup, açık sistem teknolojisi üzerinde kurulmuştur. 25 British Museum’un resmi web sitesinde katalogları taramak istediğimizde, çok çeşitli tarama seçenekleri sunulmaktadır. Bunlar sırasıyla, basit arama, gelişmiş arama, müze numarası ve provenans sistemde arama ve atıflar ile arama olarak adlandırılabilir. 26 Resim 4.2 British Museum Koleksyion tarama bölümü, (http://www.britishmuseum.org/research/search_the_collection_database.aspx Erişim Tarihi: 17.11.2012) http://www.britishmuseum.org/research/search_the_collection_database.aspx (Erişim Tarihi: 17.11.2012) 24 http://www.ssl.co.uk/museums_libraries_archives/projects (Erişim Tarihi: 17.11.2012) 25 http://www.ssl.co.uk/ixbin/indexplus?record=PRO100 (Erişim Tarihi: 17.11.2012) 26 http://www.britishmuseum.org/research/search_the_collection_database.aspx (Erişim Tarihi: 17.11.2012) 23 38 Basit arama bölümü, müze koleksiyonlarını taramak istediğimizde karşımıza çıkan ilk sayfadır. Bu bölümde müze eserleri anahtar kelime yoluyla aranmakta ve girilen bu anahtar kelimenin, içerisinde bulunduğu alt alana göre de arama şekillendirilebilmektedir. Bu bölümde ayrıca eserin ait olduğu tarihe göre de arama yapılabilmektedir. Bölümde ayrıca sadece katalog sisteminde resmi bulunan eserlere erişebilmek için de bir arama seçeneği bulunmaktadır. 27 İkinci arama seçeneği olan gelişmiş arama bölümünde ise sistem bize detaylı olarak koleksiyonları tarama imkanı vermektedir. Bu bölümde, eser, içerisinde bulunduğu kategoriye göre aranabilmektedir. 28 Aranılan eserin hangi kategoride olduğunun seçilmesi ve eserle ilgili anahtar kelimenin yazılması sonrasında, yapılan arama, ek anahtar kelimeler ve eserin ait olduğu tarih girilerek de daraltılabilmektedir. Bu bölümde ayrıca, sadece resmi bulunan eserlerin aranması, arama sonuçlarında her bir sayfada kaç adet sonucun bulunabileceği ve çıkan eser sonuçlarında sıralamanın neye göre yapılacağı da kullanıcıya sunulmuş arama seçenekleri arasındadır. Üçüncü seçenek olan müze numarası veya provenans kayıtlarına göre arama seçeneğinde ise, aranılan eser, müzenin verdiği eser numarasına göre aranabildiği gibi, provenans kayıtlarına, yani eserin müzeye geliş şekline göre de aranılabilmektedir. 29 Bu arama şeklinin, eserin envanter numarasını, veya eserin tarihçesini bilen araştırmacılar tarafından tercih edilebilir bir seçenek olduğu gözlemlenmiştir. Bilindiği üzere, internet sistemi kuruluşundan günümüze değin, nesil değişiklikleri olarak da adlandırabileceğimiz köklü değişimler geçirmiştir. Dünyada internetin geçirdiği bu evreler Web 1.0, Web 2.0 ve web 3.0 olarak adlandırılmaktadır. Web 1.0, internetin ilk hali olmakla beraber bu olguda http://www.britishmuseum.org/research/search_the_collection_database.aspx (Erişim Tarihi: 17.11.2012) 28 http://www.britishmuseum.org/research/search_the_collection_database/advanced_search.aspx (Erişim Tarihi: 17.11.2012) 29 http://www.britishmuseum.org/research/search_the_collection_database/museum_number_search.as px (Erişim Tarihi: 17.11.2012) 27 39 kullanıcıyla etkileşimin çok az veya sınırlı olduğu internet uygulamaları kastedilmektedir. Günümüzde kullandığımız internet uygulamaları ise web 2.0 olarak adlandırılmaktadır. Bu modelde, kullanıcıyla etkileşim ve kullanıcının içeriğe katkısı ön planda tutulmakla beraber, günümüz dünyasında karşımıza çıkan sosyal medya siteleri bu model içerisindeki örneklerdir. Web 3.0 ise, kullanıcı ve internet arasında semantik iletişimin kurulduğu yeni bir dönem olacaktır. Bunun ilk örneklerini Google arama motorunda görebilmekteyiz. Google arama motorunda, kullanıcı ulaşmayı istediği bilginin ilk harflerini girerken sistem, kullanıcıya sürekli yazılan harflerden anlayabildiği sonuçları sunmaktadır. Bilgisayarın istenileni anladığı bu tür internet modellerinin kullanıldığı ve yakın gelecekte geliştiricilerin üzerinde yoğunlaşacakları internet evresine Web 3.0 denmektedir. British Museum, teknolojideki bu gelişmeleri önceden görmüş, ve buna göre geleceğe yönelik planlar yapmıştır. British Museum resmi web sitesinden edindiğimiz bilgiye göre, müze internet sitesinde yakında semantik katalog tarama sistemine geçilecektir. 30 Bu şekilde, kullanıcının aranılan eser bilgisine çabuk ve etkin bir şekilde ulaşımı sağlanacaktır. Yapılan tüm bu araştırmalar ve elde edilen sonuçlar ışığında British Museum’un koleksiyon yönetimi alanında bilgi teknolojilerinden faydalanma konusunda başarılı çalışmalara imza attığını söyleyebiliriz. 4.2.1.3 Eğitim Alanında Bilgi Teknolojilerinden Faydalanma Durumu British Museum, eğitim alanında da bilgi teknolojilerinden etkin bir şekilde faydalanmaktadır. British Museum’da müze eğitimleri, yaş seviyesine göre belirlenmiştir. Bunlar, 3-6 yaş arası, 7-11 yaş arası, 12-16 yaş arası, 16 yaş üstü, aile eğitimi ve yüksek eğitim programlarıdır. 31 Verilen bu eğitim faaliyetlerinde bilgi teknolojilerinden yararlanma hususlarını incelediğimizde ilk önce British Museum ve Samsung firmasının ortak geliştirdikleri, Samsung Dijital Keşif Merkezi’nden 30 31 http://collection.britishmuseum.org/Sparql (Erişim Tarihi: 17.11.2012) http://www.britishmuseum.org/learning.aspx?ref=header (Erişim Tarihi: 17.11.2012) 40 bahsetmemiz gerekmektedir. Bu merkezde, ailelere ve okullara, en son teknoloji ürünü Samsung dijital cihazlarıyla dünya tarihini ve kültürlerini tanıma imkanı sağlanmaktadır. 32 Bu merkezdeki etkinlikleri incelediğimizde, bunları şu şekilde açıklayabiliriz. Öncelikle ailelere yönelik olan yeşil ekran zaman makinesi olarak adlandırabileceğimiz bir uygulama geliştirilmiştir. Bu uygulamada müze içerisindeki herhangi bir obje ile ziyaretçi ailenin dijital birlikteliği sağlanmaktadır. 33 Uygulama esnasında yeşil ekran adı verilen dijital görüntü bindirme teknolojisi ve Photoshop kullanılmaktadır. Örneğin ziyaretçi aile, müzede sergilenen bir ata sanal olarak binebilmekte ve bu an ölümsüzleştirilip resim olarak ziyaretçi aileye sunulabilmektedir. Diğer bir uygulama ise, sonraki yaşama geçiş bileti olarak adlandırabileceğimiz uygulamadır. Bu uygulamada, akıllı telefon uygulamaları vasıtasıyla ziyaretçilerin, Eski Mısır Ölüler Kitabı’nda tanımlanan sonraki yaşamın temsili bir haline, sanal yolculuk yapmaları ve çeşitli mısır koleksiyonlarını tanımaları suretiyle Ölüler Kitabı’nın gizemlerini keşfetmeleri sağlanmaktadır. 34 Eski yunan yaşıyor adlı başka bir uygulamada ise, ziyaretçiler, yavaş çekim yazılımları ve dijital kameralar kullanarak eski yunan dönemine ait heykellerin hikayelerini ve heykellerin duruşlarının anlamını çözümleyebilmektedirler. 35 Aileler için yapılmış bir diğer etkinlikte ise, ailelerin, Aztek tanrılarının masklarını dijital ortamda yeniden tasarlamaları ve yine dijital tekniklerle, oluşturulan bu maskları sanal ortamda yüzlerine takabilmeleri sağlanmaktadır. 36 Bunun yanı sıra, retro oyun tasarlama adlı etkinlikte, ziyaretçiler müze objeleri ve tarihi dönemler ile ilgili bir http://www.britishmuseum.org/learning/samsung_centre.aspx (Erişim Tarihi: 17.11.2012) http://www.britishmuseum.org/whats_on/events_calendar/event_detail.aspx?eventId=2012_12_01_g reen_screen_time_machine (Erişim Tarihi: 17.11.2012) 34 http://www.britishmuseum.org/whats_on/events_calendar/event_detail.aspx?eventId=2012_12_08_p assport_to_the_afterlife (Erişim Tarihi: 17.11.2012) 35 http://www.britishmuseum.org/whats_on/events_calendar/event_detail.aspx?eventId=2012_12_02_g reeks_alive (Erişim Tarihi: 17.11.2012) 36 http://www.britishmuseum.org/whats_on/events_calendar/event_detail.aspx?eventId=2012_12_15_ magical_mosaic_masks (Erişim Tarihi: 17.11.2012) 32 33 41 platform oyunu tasarlamaktadırlar. 37 Çocuklar için sunulan bir diğer hizmette ise çocuklar, en son dijital teknolojiyi kullanmak suretiyle, kendi kriptogramlarını tasarlayabilmekte ve bunlara güzel kaligrafik desenler verebilmektedirler. 38 Samsung Dijital Keşif Merkezi’nde okul grupları için de bir çok etkinlik düzenlenmektedir. Bu etkinliklere gelen okul grupları, dijital teknolojileri kullanarak tarihi eğlenceli bir şekilde tanımaktadırlar. 39 Gelen öğrenciler, beş farklı kültüre ait eserleri yorumlayarak bu yorumlarını podcast halinde ses ve görüntü ortamına aktarabilmektedir. 40 Bunun yanı sıra, Afrika hayvanlarından yapılmış kostümleri ve dünyanın çeşitli yörelerinde kullanılmakta olan kostümleri dijital ortamda tanıyabilmekte ve bu deneyimlerini eğitici oyunlarla pekiştirebilmektedir. 41 Öğrencilere ayrıca dijital ortam ve video sunumlar aracılığıyla kendi sınıflarından British Museum’a bağlanmaları ve British Museum uzmanlarının bu bağlantı üzerinden arkeoloji hakkında öğrencileri bilgilendirmeleri gibi imkanlar sağlanmaktadır. 42 Bu yöntem ile öğrencilerin arkeoloji bilimine ilgilerinin artması, hedeflenmiştir. Bir diğer etkinlikte ise öğrenciler, Yunan mimari tarzını etkileşimli bir şekilde öğrenmekte ve üç boyutlu ortamda kendi dijital yunan tapınaklarını tasarlayabilmektedirler. 43 Öğrenciler, ayrıca ünlü Anglosakson gömü alanı olan Sutton Hoo hakkında mobil teknolojiler yoluyla bilgilendirilmekte ve bu arkeolojik alan hakkında kendi keşif haberlerini hazırlayabilmektedirler. 44 37 http://www.britishmuseum.org/whats_on/events_calendar/event_detail.aspx?eventId=2012_12_09_r etro_game_design (Erişim Tarihi: 17.11.2012) 38 http://www.britishmuseum.org/whats_on/events_calendar/event_detail.aspx?eventId=2012_12_30_ make_your_own_secret_code (Erişim Tarihi: 17.11.2012) 39 http://www.britishmuseum.org/learning/samsung_centre/schools.aspx (Erişim Tarihi: 17.11.2012) 40 http://www.britishmuseum.org/learning/schools_and_teachers/sessions/sddc_around_the_world.aspx (Erişim Tarihi: 17.11.2012) 41 http://www.britishmuseum.org/learning/schools_and_teachers/sessions/2012/ks1_sddc_ict_for_ey.as px (Erişim Tarihi: 17.11.2012) 42 http://www.britishmuseum.org/learning/schools_and_teachers/sessions/sddc_treasure_challenge.asp x (Erişim Tarihi: 17.11.2012) 43 http://www.britishmuseum.org/learning/schools_and_teachers/sessions/2012/sddc_greek_temples.as px (Erişim Tarihi: 17.11.2012) 44 http://www.britishmuseum.org/learning/schools_and_teachers/sessions/sddc_sutton_hoo_headline1.aspx (Erişim Tarihi: 17.11.2012) 42 Bu tür eğitim uygulamalarıyla, öğrenciler dünya üzerinde bulunan kültürler hakkında bilgilendirilmektedir. Örneğin batı dünyası tarafından genellikle göz ardı edilen İslam sanatı hakkında British Museum tarafından eğitim verilmektedir. İslam sanatının öğrencilere aktarıldığı bu uygulamada, öğrencilerin cep telefonları yardımıyla, İslami sanat eserleri koleksiyonunu sanal olarak gezmeleri ve İslamiyet’in bazı temel kavramlarını öğrenmeleri sağlanmaktadır. 45 Bunların yanı sıra öğrencilere multimedya ortamını kullanarak eserler hakkında kendi sunumlarını yapmaları imkanı sağlanmakta, hazırlanan bu sunumlar ise okullarına gönderilmektedir. 46 British Museum, resmi web sitesi yoluyla da çocuklara eğitim vermektedir. Sitelerindeki Genç Kaşifler adı verilen ayrı bir bölümde, çocukların online uygulamalarla dünya kültürlerini tanımaları ve bu kültürler hakkında bilgi sahibi olmaları sağlanmaktadır. Bu bölümde, zaman kaşifi adı verilen bir oyun ile çocuklara geçmiş dönemler ile ilgili bilgiler, eğlenceli şekillerde aktarılmaktadır. 47 Dört bölümden bu oyun çocukların Antik Mısır, Eski Roma, Aztekler zamanı Meksika’sı ve İmparatorluk dönemi Çin’ine sanal geziler düzenlemeleri ve buralardaki bulmacaları, sağlanan ipuçları ile çözmeleri vasıtasıyla puan toplamaları üzerine kuruludur. Küçük mü büyük mü adlı oyunda ise ziyaretçilerden önce, kendi boylarını belirlemeleri, daha sonra da müze bünyesinde bulunan üç adet eserin boyunu tahmin etmeleri istenmektedir. 48 Büyük kazı adlı oyunda ise, ziyaretçilerden kazı alanı içerisine saklanmış eşyaları, kazı yapma hakları bitmeden bulmaları istenmektedir. 49 Parça parça oyunu ise, müze bünyesinden bir eserin parçalara ayrılmış şeklinden doğru şeklin çıkarılmasının istendiği bir puzzle oyunu şeklinde hazırlanmıştır. 50 Son 45 http://www.britishmuseum.org/learning/schools_and_teachers/sessions/2012/sddc_secondary_islam. aspx (Erişim Tarihi: 17.11.2012) 46 http://www.britishmuseum.org/learning/schools_and_teachers/sessions/sddc_multimedia_magic.asp x (Erişim Tarihi: 17.11.2012) 47 http://www.britishmuseum.org/explore/young_explorers/play/time_explorer.aspx (Erişim Tarihi: 17.11.2012) 48 http://www.britishmuseum.org/explore/young_explorers/play/little_or_large.aspx (Erişim Tarihi: 17.11.2012) 49 http://www.britishmuseum.org/explore/young_explorers/play/great_dig.aspx (Erişim Tarihi: 18.11.2012) 50 http://www.britishmuseum.org/explore/young_explorers/play/piece_by_piece.aspx (Erişim Tarihi: 18.11.2012) 43 olarak müze koşusu adlı oyunda ise ziyaretçiler yönettikleri karakterin bekçilere yakalanmamasını sağlayarak müzede bulunan eserleri ziyaret etmek durumundadırlar. 51 Bütün bu oyunlarda unutulmaması gereken bir diğer özellik ise, yerine getirilen her görevden sonra, görevle alakalı olan müze eseriyle ilgili detaylı bilgi verilmesi, böylece eğlencenin yanı sıra eğitici bilgilerin de ziyaretçiye sağlanmasıdır. Resim 4.3 British Museum Zaman Kaşifi Oyunu, (http://www.britishmuseum.org/explore/young_explorers/play/time_explorer.as px, Erişim Tarihi: 18.11.2012) British Museum resmi web sitesi ile sunulan bir diğer hizmet ise, kendi tarihi eserini yarat adlı bölümdür. Bu bölümde ziyaretçiler, sanal ortamda kendilerine verilen tavsiyeler yardımıyla eserlerin benzerlerini evlerinde yapabilmektedir.. 52 Web sitesinde eğitim ile ilgili bir diğer kategori ise, keşfet aldı bölümdür. Bu bölümde genç ziyaretçiler, British Museum’da bulunan en önemli eserler hakkında http://www.britishmuseum.org/explore/young_explorers/play/museum_run.aspx (Erişim Tarihi: 18.11.2012) 52 http://www.britishmuseum.org/explore/young_explorers/create.aspx (Erişim Tarihi: 18.11.2012) 51 44 detaylı bilgiler alabilmek ve bu eserlerin resimlerini yakından görebilmekle beraber, eserler ile ilgili sorularını British Museum bünyesinde çalışan uzmanlara e-mail yoluyla gönderebilmekte ve site üzerinden sorularına yanıt alabilmektedirler, Bu bölümde ayrıca tarihi konular ile ilgili olarak hazırlanmış eğlenceli ve öğretici videolar seyredilebilmektedir. 53 Yapılan bu araştırma sonucunda, elde edilen verilen doğrultusunda, British Museum’un eğitim faaliyetleri alanında bilgi teknolojilerininden etkin bir şekilde faydalandığı görülmektedir. 4.2.1.4 Araştırma Hizmetleri Alanında Bilgi Teknolojilerinden Faydalanma Durumu British Museum vermekte olduğu araştırma hizmetleri faaliyetlerinde, bilgi teknolojilerinden bir çok açıdan faydalanmaktadır. Bunlara değinmeden önce, British Museum bünyesinde, araştırmacılara hizmet verilen alanları açıklamak gerekir. British Museum’da bir araştırmacı, müze koleksiyonlarını araştırmak, British Museum’un sunduğu online araştırma kataloglarından faydalanmak, British Museum’un kendi bünyesinde çıkan yayınları incelemek ve British Museum kütüphanesinden yararlanmak suretiyle dört ana alanda yararlanabilmektedir. Müze koleksiyonlarını araştırmak isteyen bir araştırmacı, bunu müzenin internet sitesinden kolaylıkla yapabilmektedir. Daha önce de dediğimiz gibi, Merlin Projesi kapsamında, British Museum, iki milyonu aşkın eserini dijital ortama aktarmış ve araştırmacıların kullanımına açmıştır. Bu sayede British Museum koleksiyonlarını araştırmak isteyen bir kullanıcı, müze koleksiyonlarının büyük bir kısmına internetten erişebilir duruma gelmiştir. Kullanıcı, British Museum koleksiyonlarında aradığı herhangi bir objeye, anahtar kelime, tarih, eserin müze numarası, fiziksel bilgisi veya eserin geçmişiyle ilgili bilgileri kullanarak rahatlıkla ulaşabilmektedir. 53 http://www.britishmuseum.org/explore/young_explorers/discover.aspx (Erişim Tarihi: 18.11.2012) 45 British Museum’un web sitesinde araştırmacılara sunulan bir diğer seçenek ise, online araştırma kataloglarından faydalanmaktır. İlgili bölümdeki araştırma katalogları, yedi farklı kategoride hazırlanmış ve araştırmacıların hizmetine sunulmuştur. Bu kategoriler sırasıyla, British Museum Koleksiyonlarında bulunan Asante Bölgesindeki Altın Eserler katalogu, Ramses Papirüs katalogu, British Museum ve Eski Kıbrıs kataloğu, İngiltere ve Galler Bölgesi Banknotları katalogu, Roma Cumhuriyeti Paraları katalogu, Rembrandt ve Ekolü katalogu ve British Museum’da bulunan Rus ikonaları kataloglarıdır. Sözü edilen bu kataloglar, British Museum uzmanları tarafından hazırlanmıştır. Bu kataloglara tıkladığımızda, bunların bilimsel bir yayın titizliğiyle hazırlanmış ve içerisinde dizin ve bibliyografyaları da barındıran başlı başına eserler olduğunu görmekteyiz. Kataloglarda öncelikle konunun tarihçesi ile ilgili bilgi verilmekte, daha sonra konu irdelenmekte ve British Museum bünyesinde bulunan, ve katalogun konusu ile alakalı eserler tanıtılmaktadır. Bu bölümlerden sonra, katalogun nasıl kullanılması gerektiği ile ilgili bir bölüm karşımıza çıkar. Daha sonra ise teşekkür kısmı ile birlikte indeks ve bibliyografya ile kataloglar son bulmaktadır. British Museum web sitesinin araştırmacılara sunduğu bir diğer hizmet ise, British Museum yayınlarına erişebilme hakkıdır. Sitedeki yayınlar bölümüne girildiğinde, üç farklı bölüm karşımıza çıkar. Bunlar araştırma yayınları serileri, online yayınlar ve British Museum Yayınları’nın tanıtım bölümleridir. British Museum Yayınları’nın tanıtım bölümlerinde, British Museum’un bugüne kadar basılı ortamda ürettiği yayınların tanıtımı ve internet üzerinden satış işlemleri gerçekleştirilmektedir. Araştırma yayınları serileri bölümünde ise, British Museum’un ürettiği ve online erişime kısıtlı olarak açılmış araştırma yayınlarına erişim PDF ortamında sağlanmaktadır. Online yayınlar bölümünde ise, British Museum’un çıkardığı üç online yayın olan Eski Mısır ve Sudan’daki British Museum Çalışmaları, British Museum Teknik Araştırma Bülteni ve Bronz Çağı adlı yayınlara erişim hakkı araştırmacılara tanınmaktadır. 46 British Museum’un araştırmacılara sunduğu hizmetler arasında son olarak inceleyeceğimiz bölüm ise, kütüphane ve arşiv bölümüdür. British Museum ile ilgili kayıtlar British Library’e, British Museum ile ilgili merkezi hükümet kayıtları ise İngiltere Ulusal Arşivleri’ne devredildiği için, British Museum web sitesinde, bu arşivlerin web sitelerine link verilmektedir. Resim 4.4 British Museum kütüphanesi gelişmiş katalog tarama bölümü, (http://bmus.sirsidynix.net.uk/uhtbin/cgisirsi/x/ELIBRARY/x/38/501/X/BLAST OFF, Erişim Tarihi: 18.11.2012) British Museum bünyesinde bulunan kütüphaneden yararlanmak isteyen okuyucular, British Museum kütüphanesinde bulunan materyalleri, müzenin web sitesinden kolayca tarayabilmektedirler. Kütüphaneler bölümüne girildiğinde, online katalog tarama linki tıklanarak, çıkan yeni sayfada, hem basit hem de gelişmiş tarama yapılabilmektedir. Basit tarama bölümü, sadece bir anahtar kelime girme ve aranılan eserin içerisinde bulunduğu kütüphanenin seçilmesi esasına dayanmıştır. Gelişmiş tarama bölümünde ise, araştırmacı aradığı yayınla ilgili anahtar kelime, yazar adı, eser adı, eser konusu, dizi kaydı, süreli yayın eser adı, eserin bulunduğu kütüphane, eserin dili ve eserin basım yeri gibi kriterleri kullanarak tarama yapabilmektedir. Bunun yanı sıra, sistemin çıkaracağı sonuçların sıralama şeklinin nasıl olacağı da bu gelişmiş tarama bölümünden seçilebilmektedir. Kütüphane sayfasında, bütün bunların yanı sıra, British Museum bünyesindeki kütüphanelerin 47 internet adresleri ve iletişim bilgilerine de yer verilmektedir. Ayrıca bir diğer bölümde, kütüphaneye yeni gelen materyaller, kullanıcıya bildirilmektedir. British Museum’un bünyesinde verdiği araştırma hizmetleri faaliyetlerinde bilgi teknolojilerinden yararlanma durumu incelendiğinde, bu konuda öncü müzelerden biri olduğu sonucuna varılmaktadır. 4.2.1.5 Tanıtma Alanında Bilgi Teknolojilerinden Faydalanma Durumu Tanıtma alanında British Museum’un bilgi teknolojilerinden nasıl faydalandığını incelerken daha önce de belirttiğimiz gibi bunu üç ana başlık altında ele alacağız. Bunlardan ilk başlık olan web sitesi başlığında müze web sitesi ve site altyapısı hakkında detaylı bilgiler verilecektir. Sosyal Medya Platformu başlığında ise, British Museum’un sosyal medyada tanıtımı konusunda ne gibi faaliyetler yaptığı araştırılacak ve son olarak da Mobil Uygulamalar başlığı altında, British Museum’un mobil uygulama dünyasında ne kadar yol kat ettiği incelenecektir. 4.2.1.5.1 Web Sitesi British Museum web sitesinin hazırlanmasında, HTML, CSS ve bir Javascript kütüphanesi olan Jquery kullanılmıştır. Sitenin altyapısı, ASP tabanlı olarak kurulmuştur. Sitede istatistiklerin takibi için Google Analytics ve Reinvigorate programları kullanılmıştır. British Museum’un hangi içerik yönetim sistemini kullandığını gizlemesinden dolayı, bununla ilgili bilgiye erişilememiştir. British Museum web sitesinin tasarımına bakıldığında, oldukça basit ve görsellikten ziyade, içerik ağırlıklı bir tasarım yoluna gidildiği görülmektedir. Sitenin ana sayfasında, en üst satırda sol üst köşede yer alan British Museum logosu bulunmaktadır. Bunun hemen yanında ise, site içerisinde gezinmeyi sağlayacak olan navigasyon bağlantıları yer almakta, onların hemen yanında ise, British Museum web sitesinin içinde anahtar kelime yoluyla arama yapabilmeye yarayan bir arama kutusu bulunmaktadır. 48 Resim 4.5 British Museum web sitesi ana sayfası, (http://www.britishmuseum.org, Erişim Tarihi: 18.11.2012) Bu ilk satırın altında, Site içerisinde bulunan bölümlerin ve müze ile ilgili etkinlik duyurularının tanıtımlarının yapıldığı, üç kolon ve dört sıra olarak tasarlanmış konu başlıkları, resim ve içerikle ilgili bilgilerin yer aldığı paneller bulunmaktadır. Bunların hemen altında sitenin en son bölümü olarak adlandırabileceğimiz footer bölümü vardır. Bu bölümde, British Museum ebilgilendirme bültenine üye olmak için kullanıcı e-maili adresinin istendiği bir bölüm ve British Museum’un üyesi olduğu sosyal medya sitelerindeki resmi sayfalarına ulaşımın sağlandığı bağlantılar bulunmaktadır. Bu bağlantıların altında ise, kullanıcıların British Museum web sitesini sosyal medya ortamında arkadaşlarıyla paylaşabilmeleri için yerleştirilmiş bağlantılar vardır. Bütün bunların yanında sağ tarafta ise, site ile ilgili iletişim bilgilerine ulaşmak için gerekli linkler, site haritası, kullanım şartları, sıkça sorulan sorular, sitenin Çince ve Arapçasına erişim için linkler bulunmakta ve en alt kısımda ise, telif kısmı bulunmaktadır. Web Sitesi’nde ziyaret bilgilerinin bulunduğu kısımda, ziyaretçiler müzeye gelmeden, müze ziyareti ile ilgili tüm gerekli bilgilere, ulaşım bilgilerine, müze açılış ve kapanış saatlerine, 49 kat planlarına, müze bünyesinde bulunan mağazalar, kafeteryalar ve restoranlarla ilgi tüm bilgilere erişebilmektedir. Sitede ayrıca British Museum’a üyelik adlı bir bölüm bulunmaktadır. Bu bölümde ziyaretçiler British Museum’a 44 pound veya 26 yaşının altında iseler 30 pound ödeyerek üye olabilmekte ve sergilere sınırsız ücretsiz giriş hakkı, özel etkinliklere davet edilme, ve üyelere özel bölümlere giriş gibi ayrıcalıklara sahip olabilmektedirler. Sitede bununla ilgi bir üye giriş alanı da mevcuttur. Üyeler sitede kendi alanlarını oluşturabilmekte, böylece müze ile bağlantılarını sürekli hale getirebilmektedirler. Sitede, British Museum’un düzenlediği sergi ve etkinliklerle ilgili bilgileri içeren güncel etkinlik takvimi ve ziyaretçilerin müzeye gelmeden müzeyi gezebilmelerini sağlayan sanal turlar da bulunmaktadır. 4.2.1.5.2 Sosyal Medya Platformu British Museum, sosyal medya platformlarında da ziyaretçileri ve potansiyel ziyaretçileri ile etkileşim içindedir. Sosyal medya siteleri, kurumların tanıtım faaliyetlerini çok daha basit ve masrafsız bir şekilde yapabilmelerini sağlamaktadır Sosyal medya platformlarının sahip olduğı kullanıcı sayılarının yüz milyonlarla ifade edilmesi nedeniyle, bu platformlar bir kurumun tanıtımının yapılabileceği en uygun mecralar olarak kabul edilmektedir.. British Museum da bu fırsattan yararlanmaktadır. Müze, Facebook, Twitter, Youtube, Flickr platformları kendi bünyesindeki blog siteleri yardımıyla, yaptığı bütün etkinlikleri ziyaretçileri ve diğer insanlarla paylaşmaktadır. British Museum, Flickr adlı resim paylaşım sitesindeki alanından, müze bünyesinde yapılan etkinliklerde çekilmiş olan tüm resimleri ilgililer ile paylaşmaktadır. Müze bünyesinde çekilen tanıtım ve etkinlik videoları ise, British Museum’un Youtube hesabı üzerinden dünyaya sunulmaktadır. 50 Resim 4.6 British Museum Facebook sayfası, (https://www.facebook.com/britishmuseum, Erişim Tarihi:18.11.2012) 4.2.1.5.3 Mobil Uygulamalar British Museum’un Apple App Store bünyesinde bulunan ve IOS işletim sistemine sahip cihazlar için hazırlanmış olan Eski Mısır Ölüler Kitabı adlı bir uygulaması bulunmaktadır. British Museum’un mobil alanda bir diğer faaliyeti ise, resmi internet sitelerinin mobil cihazlar için tasarlanmış olan basitleştirilmiş sürümünü üretmiş olmalarıdır. Bu sayede mobil cihaz kullanıcıları, hiçbir bilgi kaybı olmadan, mobil cihazlarıyla uyumlu bir şekilde British Museum resmi web sitesinden faydalanabilmektedirler. Yapılan değerlendirmede, British Museum’un tanıtma alanında yaptığı faaliyetler kapsamında bilgi teknolojilerinden faydalanma hususunda teknolojiden yeterli ölçüde yararlandığı gözlemlenmiştir. Mobil uygulamalar konusunda ise, British Museum tarafından resmi olarak hazırlanmış tek bir uygulamaya rastlanması ve bu uygulamanın da sadece özel bir eser hakkında olması ise müzenin yetersiz kaldığı tek nokta olmuştur. 51 Resim 4.7 British Museum Ölüler Kitabı iPhone Uygulaması, (https://itunes.apple.com/gb/app/book-of-the-dead/id403229794?mt=8, Erişim Tarihi:18.11.2012) 4.2.1.6 Genel Değerlendirme Yapılan incelemeler sonucunda, British Museum’un, gerçekleştirmekte olduğu müzecilik faaliyetlerinde bilgi teknolojilerinden oldukça etkin bir şekilde yararlandığı görülmektedir. British Museum, bilgi teknolojilerini müze bünyesinde yapılan faaliyetler içerisinde önemli bir yardımcı olarak kullanmaktadır. British Museum, koleksiyonlara online erişim hususunda yeni bir çağ açacak olan semantik koleksiyon taraması konusunda geleceğe yönelik yaptığı planlama ve web sitesinden kapsamlı içerik sağlaması ile, bilgi teknolojilerine verdiği önemi açıkça göstermektedir. 4.2.2 Louvre Müzesi Bu bölümde Louvre Müzesi'nde yapılmakta olan koleksiyon yönetimi, eğitim, araştırma hizmetleri ve tanıtma faaliyetlerinde, müzenin bilgi teknolojilerinden faydalanma durumu incelenecektir. 52 4.2.2.1 Genel Bilgi Louvre Müzesi, Fransız İhtilali'nden sonra, 1793 senesinde, Louvre Sarayı'nın müzeye çevrilmesiyle oluşturulmuş olup, Fransa'da açılan ilk devlet müzesidir ve Fransa'nın başkenti olan Paris'te bulunmaktadır. 54 Dünyanın en çok ziyaret edilen müzesi olan Louvre Müzesi, 2011 yılında 8,880,000 ziyaretçiyi ağırlamıştır. 55 Resim 4.8 Louvre Müzesi genel görünüm, (http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/66/Louvre_Museum_Wikim edia_Commons.jpg, Erişim Tarihi:14.11.2012) 4.2.2.2 Koleksiyon Yönetimi Alanında Bilgi Teknolojilerinden Faydalanma Durumu Louvre Müzesi, koleksiyon yönetim alanında Zetcom firmasının ürettiği Museumplus ve EMuseumplus programlarını kullanmaktadır. 56 Bu tür koleksiyon yönetim programlarının çalışma prensibi, öncelikle koleksiyon bilgilerinin programdaki ilgili alanlara girilmesi ve daha sonra bu şekilde oluşturulmuş olan koleksiyon veritabanlarının, içerik yönetim sistemi programları aracılığı ile internet üzerinden yayımlanması şeklindedir. http://tr.wikipedia.org/wiki/Louvre_M%C3%BCzesi (Erişim Tarihi: 14.11.2012) http://www.theartnewspaper.com/attfig/attfig11.pdf (Erişim Tarihi: 14.11.2012) 56 http://www.zetcom.com/en/customers/?no_cache=1&sword_list[0]=museum (Erişim Tarihi: 14.11.2012) 54 55 53 Louvre Müzesi'nin koleksiyonlarına, müzenin web sitesinden erişim imkanı bulunmaktadır. Müze web sitesindeki, Koleksiyonları Araştır adlı bölüme girildiğinde, karşımıza, basit arama ve veritabanları isimli iki seçenek çıkmaktadır. Bunlardan basit arama seçeneği altında, aranan eser erişim numarası veya anahtar kelime kullanılarak aranabilmekte, veritabanları seçeneğini seçtiğimizde ise Louvre Müzesi koleksiyonlarına erişim sağlanabilecek veritabanlarına ulaşılabilmektedir. 57 Resim 4.9 Louvre Müzesi web sitesinde bulunan koleksiyon tarama bölümü, (http://www.louvre.fr/en/moteur-de-recherche-oeuvres, Erişim Tarihi:14.11.2012) Basit arama alanından sorgu yapıldığında, girdiğimiz anahtar kelime ile ilgili tüm sonuçlar karşımıza çıkmakta, bu sonuçlar ve aranan kelimeyle ilgili eser resimleri ise, sonuçların bulunduğu panelin hemen üstündeki tanıtım panelinde görüntülenmektedir. Aranılan eserin üzerine tıklandığında, sitenin sağ kısmında eserin teknik özellikleri, orta kısımdaki yazı bölümünde ise, eserin tarihçesi ve açıklamaları karşımıza çıkmaktadır. Sol bölümde ise, eserin türü ve eser sahibinin adı karşımıza çıkar. Bunların hemen üzerinde de eser ile ilgili tüm resimler tanıtım panelinde görüntülenmektedir. Teknik bilgi kısmının en altında ise, eserle ilgili ek bilgilere ulaşılabilmektedir. Louvre Müzesi web sitesinde koleksiyonlarla ilgili 57 http://www.louvre.fr/en/moteur-de-recherche-oeuvres?tab=1#tabs (Erişim Tarihi: 14.11.2012) 54 olarak bu bölümden başka dört ek bölüm bulunmaktadır. 58 Bu bölümlerden biri olan Seçme Eserler başlığında, Louvre Müzesi'nde bulunan önemli eserler, 11 ana konu başlığı altında yer almaktadır. 59 Bu bölüm de tıpkı katalog tarama gibi sonuçlar vermektedir. Tek fark, burada anahtar kelime veya erişim numarası yazmak gibi bir durum yoktur, bunun yerine kullanıcı, Louvre Müzesi'nin önemli eserlerini tasnif ettiği kategorilerden birini seçerek bunlara ulaşmak durumundadır. Fakat müze bu eserleri tasnif ettiği konu başlıklarına da anahtar kelimeler atamış, ve bu kelimeler yardımıyla, aranılan eserin hangi kategoride bulunduğunu gösteren bir sorgulama seçeneğini kullanıcılara sunmuştur. Koleksiyonlar kısmındaki bir diğer bölüm ise, ziyaretçin müze koleksiyonlarını sanal olarak gezebileceği, Sanal Turlar bölümüdür. Bu bölüme girildiğinde site, karşımıza sanal turlar ve salon açıklamaları adlı iki bölüm sunmaktadır. Bunlardan sanal turlar bölümünde, müzedeki sergi salonlarında bulunan koleksiyonlar internet üzerinden gezilebilmekte, ikinci kısım olan salon açıklamaları bölümde ise, müze sergi salonları ile ilgili detaylı açıklamalara ulaşılabilmektedir. 60 Koleksiyonlar ile ilgili diğer iki bölüm ise, müze tarihçesinin bulunduğu Louvre'un Tarihçesi ve müzedeki bölümlerle ilgili bilgilere ulaşılabilecek Küratoryal Departmanlar adlı bölümlerdir. Bütün bu inceleme sonuçları ışığında, Louvre Müzesi'nin koleksiyon yönetimi alanında bilgi teknolojilerini verimli kullandığını söyleyebiliriz. 4.2.2.3 Eğitim Alanında Bilgi Teknolojilerinden Faydalanma Durumu Louvre Müzesi web sitesindeki eğitim alanı ile ilgili tüm bölümler Fransızca olarak hazırlandığından dolayı, bu bölümde Google Translate programından yardım alınmıştır. Eğitim konusunda Louvre Müzesi'nin bilgi teknolojilerinden yararlanma şekillerine baktığımızda, müze web sitesinde karşımıza ilk olarak Yakından Bakalım http://www.louvre.fr/en (Erişim Tarihi: 14.11.2012) http://www.louvre.fr/en/selections (Erişim Tarihi: 14.11.2012) 60 http://www.louvre.fr/en/visites-en-ligne?nrppage=5 (Erişim Tarihi: 14.11.2012) 58 59 55 adlı bölüm çıkmaktadır. Bu bölümde müzede bulunan başyapıt niteliğindeki eserlerin her biri hakkında Flash kullanılarak tasarlanmış detaylı sunumlar bulunmaktadır.61 Bu sunumlar çeşitli özellikler yardımıyla akademik içerikli bilgi veren sunumlardır. Burada sunulan herhangi bir eserin üzerine tıkladığımızda, karşımıza yeni bir pencere çıkmakta ve bu pencerede eserle ilgili hazırlanmış bölüm açılmaktadır. Bu bölümde, eserin üzerine büyüteçle yaklaşabilinmekte ve eser dört katına kadar olan bir ölçekte yakınlaştırılabilmektedir. Eserin geçirdiği restorasyonlar ile ilgili bilgiler veya eserin restorasyon sonrasında nasıl bir şekil alabileceği hakkında görsel ve sesli anlatımlar da bu bölümde yer almaktadır. Bütün bunların yanı sıra, eserin anlatımında kullanılan özel terimlerin açıklandığı bir bölüme ve eserle ilgili anlatımda kullanılan bibliyografik bilgilerin verildiği bibliyografya bölümüne de yine bu alandan ulaşılabilmektedir. Bu ilk bölümün değerlendirmesini yapacak olursak. Louvre Müzesi'nin kapsamlı ve detaylı bir şekilde kullanıcıyı bilgilendirdiğini söyleyebiliriz. Eğitim alanında karşımıza çıkan ikinci bölüm ise Çocukların Soruları isimli bölümdür. Bu bölümde Louvre Müzesi'nin sıra dışı bir hizmet verdiğini görmekteyiz. Bölüm içerisine girildiğinde karşımıza paneller halinde, Louvre Müzesi içerisinde bulunan eserler ile ilgili çocukların sorduğu sorular çıkmaktadır. 62 Bu sorular sitede bulunan sıralama seçeneği yardımıyla, soruyu soranın ismine ve sorunun sorulduğu konuya göre sıralanabilmektedir. Bu bölümde herhangi bir soruya tıkladığımızda, Karşımıza, sorulan soru ile ilgili cevabın görüntülü ve sesli bir anlatımla verildiği bir video çıkmaktadır. Bu videolarda Louvre Müzesi uzmanları soruyu soran çocuklara, video formatında detaylı bilgi sunmaktadır. Çocuklar için böyle bir hizmetin verilmesi, Louvre Müzesi'nin eğitim alanına büyük önem verdiği izlenimini oluşturmaktadır. Üçüncü bölümde ise karşımıza Mini Tematik Siteler başlığı çıkmaktadır. Bu başlıkta, Louvre Müzesi bünyesinde yapılan sergilerin bazıları hakkında yapılan mini 61 62 http://www.louvre.fr/oal (Erişim Tarihi: 14.11.2012) http://www.louvre.fr/questions-enfants (Erişim Tarihi: 14.11.2012) 56 sitelere ulaşılabilmektedir. Tasarlanan bu sitelerde pedagojik bir anlatım yolu izlenmiştir. 63 Resim 4.10 Louvre Müzesi web sitesi Louvre Çocuklara Anlatıyor eğitim bölümü, (http://www.louvre.fr/le-louvre-raconte-aux-enfants#tabs, Erişim Tarihi:14.11.2012) Dördüncü başlık ise bizi, Louvre Çocuklara Anlatıyor adlı bölüme yönlendirmektedir. Bu bölüme girildiğinde bizi Flash tabanında oluşturulmuş bir çizgi animasyon karşılamaktadır. Bu animasyonda 19. yüzyılda yaşamış olan bir Fransız sanatçısı olan Dominique Vivant'ın çalışma odası ve kendisinin karikatürize edilmiş halleri bulunmaktadır. 64 Bu çalışma odasında Louvre Müzesi'nde bulunan eserlerin karikatür halindeki sembolleri bulunmakta ve bu sembollere tıklanarak, sembolün belirttiği eser hakkında çocuklar için çizgi film şeklinde hazırlanmış videolara ulaşılmaktadır. Bu bölümün çocuklar için tasarlanmış olup bölüm içerisinde eğitici bilgilerin, eğlenceli bir şekilde sunulduğu gözlemlenmiştir. Beşinci başlık olan ve Anahtar Kavram Analizi başlığında ise, farklı dönemlerden tarihi eserlerin karşılaştırması ve bu karşılaştırma sonrası her dönemin 63 64 http://www.louvre.fr/minisite (Erişim Tarihi: 14.11.2012) http://www.louvre.fr/le-louvre-raconte-aux-enfants (Erişim Tarihi: 14.11.2012) 57 kendine özgü estetik ve sanat eseri anlayışını tanımlamak amacıyla bir video sunum bulunmaktadır. 65 Müzenin eğitimle ilgili geleceğe yönelik planlamaları da sitede yer almaktadır. Bunlardan biri, Karakterler Ve Sahneler adlı bölümdür. Bu bölümde ikonografi bilim dalı site ziyaretçilerine, bir eser seçtirilmek suretiyle, eserde bulunan karakterleri tanımlama ve sahneyi anlama şeklinde öğretilecektir. 66 Geleceğe dönük yapılan bir diğer planlama ise, Sanat Sözlüğü olarak tanımlanmaktadır. Bu bölümde sanat ile ilgili kavramların yer alması ve kullanıcıların bu kavramlara alfabetik veya sistematik bir şekilde erişebilmeleri hedeflenmekte, her kavramın anlatımının, resim, yorum, PDF belgeleri, çeşitli sitelere yönlendiren bağlantılar ve bibliyografya ile birlikte ziyaretçiye sunulması hedeflenmektedir. 67 Bütün bu bilgiler ışığında, Louvre Müzesi'nin eğitim alanında bilgi teknolojilerinden faydalanma hususunda, benzeri diğer dünya müzelerinden kolaylıkla sıyrılabildiği ve bu konuda yeni ufuklar açan öncü bir çizgide olduğu gözlemlenmiştir. 4.2.2.4 Araştırma Hizmetleri Alanında Bilgi Teknolojilerinden Faydalanma Durumu Louvre Müzesi'nde araştırmacılara verilen araştırma hizmetlerini üç ana başlıkla açıklayabiliriz. Bunlar, koleksiyonlar, arşiv ve kütüphane hizmetleridir. Bu hizmetlerin Louvre Müzesi için taşıdığı anlamlar ise geleneksel arşiv ve kütüphane anlayışı ile karşılaştırıldığında, büyük farklılıklar içermektedir. Örnek olarak, sitede kütüphane bölümünün sayfasına tıkladığımızda, önümüze çıkan sayfada, kütüphanenin Fransızcası olan biblioteque kelimesi yerine bu kelimeden türettikleri http://www.louvre.fr/clefs-danalyse (Erişim Tarihi: 14.11.2012) http://www.louvre.fr/personnages-scenes (Erişim Tarihi: 14.11.2012) 67 http://www.louvre.fr/dictionnaire-des-arts (Erişim Tarihi: 14.11.2012) 65 66 58 Mediatheque yani medya kütüphanesi olarak tanımlayabileceğimiz bir kelime kullanılığı görülmektedir. 68 Bunun nedeni, Louvre Müzesi'nin, sahip olduğu tüm materyalleri, elektronik formata çevirmiş olması ve kullanıcıya bu bu şekilde hizmet vermekte olmasıdır. Louvre Müzesi web sitesinde bulunan Mediatheque bağlantısına tıklandığında, karşımıza çıkan sayfanın sağ üst köşesinde arama bölümü bulunmaktadır. Burada aranan materyal, anahtar kelimeler yardımıyla bulunabilmektedir. Resim 4.11 Louvre Müzesi mediatheque araştırma paneli , (http://www.louvre.fr/m%C3%A9diath%C3%A8que-du-louvre, Erişim Tarihi:14.11.2012) Bunun yanı sıra, aranılan materyalin içerisine dahil olduğu kategoriye göre aranabilmesi amacıyla kullanılmakta olan bir seçim kutusu da bu panelde bulunmaktadır. Bu arama alanının hemen solunda ise, dört bölümlü bir menü bulunmaktadır. Sayfaya ilk tıklandığında bu dört bölümden ilki olan Güncel adlı menü, karşımıza otomatik olarak çıkmaktadır. Bu ilk sayfada, medya kavramı hakkında bilgi verilmekte ve medya kütüphanesinde araştırma yapabilmek için gerekli olan randevu belgesi hakkında bilgi alınabilmektedir. 69 İkinci bölüm olan Video Ve Kaynak Siteler bölümünde ise medya kütüphanesinde hizmete sunulan http://www.louvre.fr/m%C3%A9diath%C3%A8que-du-louvre (Erişim Tarihi: 14.11.2012) http://www.louvre.fr/m%C3%A9diath%C3%A8que-du-louvre/actualite#tabs (Erişim Tarihi: 14.11.2012) 68 69 59 kaynakların tanıtımının yapıldığı bir video ve kullanıcıyı, konu ile ilgili kaynak sitelere yönlendiren bağlantılar bulunmaktadır. 70 Üçüncü bölüm olan Seçme Eserler bölümünde ise en fazla ilgi çekmekte olan eserlerin kısa bilgileri ve bu eserlere ulaşabilmek için bağlantılar bulunmaktadır. 71 Dördüncü bölüm olan kaynaklar bölümünde de çeşitli konular hakkında Louvre Müzesi'nin oluşturduğu video sunumlar yer almaktadır. 72 Müze medya kütüphanesi, içerisinde bulunan bilgi ve belgeleri ziyaretçilerine, basılı kitap, ses CD'si, DVD, ses kaseti ve internet ortamlarında sunmaktadır. 73 Louvre Müzesi, arşiv anlamında verdiği hizmeti de, geleneksel arşiv hizmeti kavramından farklı olarak, bir dijital arşiv halinde sunmaktadır. Sitede bulunan Arşiv bağlantısına tıklandığında, karşımıza tıpkı medya kütüphanesinde olduğu gibi bir ekran çıkmaktadır. Ekranın sağ üst köşesinde anahtar kelime ile aramaların yapılabildiği bir panel bulunmakta, bu panelde yapılan aramalar yıllara göre daraltılabilmektedir. Bu panelin sol tarafındaki panelde ise, arşiv bölümünün altı ayrı başlığa ayrıldığı görülmektedir. Bu başlıklardan ilki olan Etkinlikler başlığı, arşiv bölümüne girildiğinde otomatik olarak açılan bir başlık olup, burada Louvre Müzesi'nde yapılmış olan etkinliklerle ilgili arşiv kayıtlarına ulaşılabilmektedir. İkinci başlık olan Sergiler kısmında ise, Louvre Müzesi'nde geçmişten günümüze kadar düzenlenmiş olan sergiler ile ilgili arşivlere ulaşılmaktadır. Üçüncü başlık olan Dersler ve Sempozyumlar bölümünde, müze bünyesinde verilmiş olan eğitimler ve sempozyumlar ile ilgili kayıtlar bulunabilmektedir. Dördüncü başlık olan Filmler bölümünde ise, Louvre Müzesi arşivlerindeki videolara erişim sağlanmaktadır. Beşinci başlık Müzik bölümü olup, bu bölümden müze bünyesinde kullanılmış olan müziklere erişim sağlabilmektedir. Altıncı ve son başlık olan Canlı Performans ve Edebiyat başlığından ise, Louvre Müzesi'nde gerçekleştirilmiş olan konser, tiyatro ve 70 http://www.louvre.fr/m%C3%A9diath%C3%A8que-du-louvre/video-et-lieux-de-ressources#tabs (Erişim Tarihi: 14.11.2012) 71 http://www.louvre.fr/node/1243/tab/3?criteria-keywords=&criteria-thema=#tabs (Erişim Tarihi: 14.11.2012) 72 http://www.louvre.fr/m%C3%A9diath%C3%A8que-du-louvre/ressources?criteriakeywords=&criteria-thema=#tabs (Erişim Tarihi: 14.11.2012) 73 http://www.louvre.fr/sites/default/files/medias/medias_fichiers/fichiers/pdf/louvre-dansemouvement-bibliographie.pdf (Erişim Tarihi: 14.11.2012) 60 diğer performanslar ile ilgili arşivler, ve edebiyat eserlerine ulaşım sağlanmaktadır. Louvre Müzesi arşivinde tüm dosyalara, JPEG,PNG, PDF ve video formatlarında ulaşılabilmektedir. Louvre Müzesi'nde verilen araştırma hizmetlerinden sonuncusu ise, araştırmacıların, müze eserleri hakkında bilgi almalarını sağlayacak olan elektronik katalog sistemidir. Louvre Müzesi'nin koleksiyon yönetimini incelerken verdiğimiz bilgilerde olduğu gibi, bu hizmetler, kullanıcıya internet sitesi üzerinden verilmektedir. Kullanıcı, bu sistem sayesinde Louvre Müzesi koleksiyonlarını istediği her açıdan inceleyebilmekte ve eserler hakkında ayrıntılı bilgilere ulaşabilmektedir. Sonuç olarak Louvre Müzesi'nin, bundan önce incelenen alanlarda olduğu gibi, araştırma alanında bilgi teknolojilerinden faydalanma hususunda da emsallerinden olumlu anlamda farkının bulunduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. 4.2.2.5 Tanıtma Alanında Bilgi Teknolojilerinden Faydalanma Durumu Tanıtma alanında Louvre Müzesi'nin bilgi teknolojilerinden nasıl faydalandığını incelerken daha önce de belirttiğimiz gibi bunu üç ana başlık altında ele alacağız. Bunlardan ilk başlık olan web sitesi başlığında, müze web sitesi ve site altyapısı hakkında detaylı bilgiler verilecektir. Sosyal Medya Platformu başlığında ise, Louvre Müzesi'nin sosyal medyada tanıtımı konusundaki etkinliği araştırılacak ve son olarak Mobil Uygulamalar başlığı altında ise, Louvre Müzesi'nin yeni iletişim platformu olan mobil uygulama dünyasında ne türde uygulamalar yaptığı incelenecektir. 4.2.2.5.1 Web Sitesi Louvre Müzesi'nin web sitesinin altyapısında, sitenin tasarlanması ve içeriğin yönetilmesi, açık kaynak kodlu bir içerik yönetim sistemi olan Drupal ile sağlanmıştır. Drupal, bugün birçok büyük kuruluşun ve özellikle de çoğu hükümet 61 sitesinin güvenliği ve işlevselliğinden ötürü tercih ettiği PHP tabanlı bir içerik yönetim sistemidir. Bunun yanı sıra sitede bir Javascript kütüphanesi olan Jquery kullanılmış, site PHP diliyle hazırlanmıştır. Sitedenin bazı bölümlerinde, Flash animasyonlarından da faydalanılmaktadır. Sitenin trafiğinin izlenmesi ve arama motorlarına tanıtımı için ise Google Analytics kullanılmıştır. Sitede, ziyaretçilerin sitede görüp beğendikleri sayfa ve bilgileri kolaylıkla paylaşabilmeleri için Addthis adlı uygulama kullanılmaktadır. Sitenin tasarımına baktığımızda, siteye ilk girildiğinde karşımıza çıkan ekranda, en üstte sol tarafta Louvre Müzesi logosu, ve hemen yanında site içerisinde dolaşmayı sağlayan navigasyon linkleri bulunmaktadır. Resim 4.12 Louvre Müzesi web sitesi ana sayfası, (http://www.louvre.fr, Erişim Tarihi:14.11.2012) Bu linklerin hemen sağ üstünde de, engelli ziyaretçilerin siteyi daha iyi algılayabilmesi için erişilebilirlik seçenekleri, profesyoneller ve kurumların siteye giriş yapabilecekleri bir link, siteye üye olan ziyaretçilerin giriş yapabilecekleri bir link ve hemen sonda da siteyi görüntülemekte kullanmak istediğimiz dilleri seçebildiğimiz dil menüsü bulunmaktadır. Sitede navigasyon çok farklı bir yöntemle sağlanmaktadır. Sitede ilgili konu başlığını içeren bir navigasyon düğmesine 62 tıkladığımızda, bölümün hemen altında her bölüm için farklı renkte hazırlanmış bir panel açılmakta ve sitede gitmek istediğimiz kısmı buradan seçebilmekteyiz. Tasarım açısından bu tarz bir navigasyonun oldukça pratik ve göze hoş gelen bir yöntem olduğunu söyleyebiliriz. Bunların hemen altında ise, siteye giren ziyaretçilerin ilk bakışta dikkatini çekecek, Louvre Müzesi’ndeki etkinlikler ve haberlerin hem yazılı başlıklar hem de resimlerle birlikte verildiği, oldukça estetik olarak tasarlanmış bir slayt paneli bulunmaktadır. Bu panelde yer alan haberler belli süre aralıklarıyla ve yumuşak geçiş animasyonları ile değişmektedir. Bunun hemen altında, üç sütun ve iki sıra halinde tasarlanmış, olan site ile ilgili altı farklı bölümün tanıtımlarının yapıldığı bir panel bulunmaktadır. Bu bölümlerin her biri için tek resim, tek sıra başlık ve tek sıra açıklama bulunmakta, her birinin üzerine geldiğimizde ise, o bölümle ilgili açıklamalar resimlerin üstünde belirmektedir. Bunun hemen altında, üç sütun ve tek sıra halinde bir başka panelde, müze ile ilgili en son haberler, Louvre Global uygulamaları ve Louvre Müzesi’ne bağış ve kullanıcı girişinin yapılabilmesi için bölümler bulunmaktadır. Bu kısımdan sonra tek satırlık bir alanda, Çevrimiçi Medya ve Yayınlar gibi başlıklara yönlendiren kısa linklerin bulunduğu bir alan ve bu alanın hemen altında da üç sütun halinde, müze ile ilgili kısa ziyaret bilgileri, faydalı linkler, ve müzeye ulaşım yollarının anlatıldığı sayfaya açılan bir görüntü bulunmaktadır. En son kısım olan footer kısmında ise, sitenin içerisinde yer alan tüm bağlantılar ve sitenin sponsorlarının logoları ve site ile ilgili genel bilgilere ulaşımı sağlayan bağlantılar yer almaktadır. Louvre Müzesi web sitesi, hem tasarım açısından oldukça estetik, hem de içerik açısından fazlasıyla doyurucu bir yapıda hazırlanmıştır. Ziyaretçiler site yardımıyla, kuyruklarda beklemeden bilet alabilmekte, ziyaretleri esnasında karşılaşabilecekleri her durum hakkında detaylı olarak bilgilendirilmektedir. Ayrıca, müzenin açık ve kapalı olduğu gün ve saatler hakkında doyurucu bilgiye ulaşabilmektedir. Site yardımıyla müze içerisinde bulunan eserlerin katalog bilgilerine erişim etkin bir biçimde sağlanabilmektedir. Bunun yanı sıra, ziyaretçiler site vasıtasıyla, Louvre Müzesi’nde yapılacak olan etkinliklerin tamamına ilişkin detaylı bilgiler alabilmekte olup site, her yaştan ziyaretçi kitlesine hitap etmektedir. Site, ziyaretçilere kendi alanlarını açabilme, ve müze koleksiyonları içerisinden 63 seçkiler yapabilme imkanı vermektedir. Louvre Müzesi, yine web sitesi üzerinden sanal olarak gezilebilmekte, ziyaretçi müzeye gelmeden zihninde bir Louvre Müzesi imajı oluşturabilmektedir. Ziyaretçilerin aynı zamanda müze ile ilgili hediyelik eşya ve yayınları online olarak temin etmeleri de yine sitenin ziyaretçilere sağladığı imkanlar arasındadır. Ziyaretçiler, site üzerinden ayrıca tüm müze uzmanları ile de iletişim kurabilmektedir. 4.2.2.5.2 Sosyal Medya Platformu Yapılan araştırmalarda, Louvre Müzesi’nin sosyal medya platformlarını çok etkin ve çok çeşitli şekilde kullandığı gözlemlenmiştir. Resim 4.13 Louvre Müzesi Twitter Sayfası, (https://twitter.com/museelouvre, Erişim Tarihi:14.11.2012) Louvre Müzesi, sosyal medya alanında faaliyet gösteren sitelerde, müzeye ait resmi hesaplar açma ve tanıtımını bu hesaplar üzerinden yapma yoluna gitmiştir. Louvre Müzesi’nin resmi hesaplarının bulunduğu siteler arasında, Facebook, Twitter, Youtube, Pinterest, LinkedIn ve Google+, bulunmaktadır. Louvre Müzesi bugün neredeye tüm internet kullanıcılarının en az bir hesabının bulunduğu bu ağlar yardımıyla, ziyaretçileri ile sürekli temasta kalabilmekte ve potansiyel ziyaretçilerine ulaşabilmektedir. 64 4.2.2.5.3 Mobil Uygulamalar Louvre Müzesi müzecilik faaliyetlerinde bilgi teknolojilerini kullandığı her alanda olduğu gibi, mobil uygulamalar alanında da bu teknolojileri etkin bir biçimde kullanmaktadır. Louvre Müzesi, Apple firmasının ürettiği IOS işletim sistemli mobil cihazlar için dört, Google firmasının ürettiği işletim sistemi olan Android işletim sistemli mobil cihazlar için ise üç adet uygulama geliştirmiştir. Resim 4.14 Louvre Müzesi Iphone uygulaması, (https://itunes.apple.com/fr/app/musee-du-louvre/id337339103?mt=8, Erişim Tarihi:14.11.2012) Bu uygulamalara göz atmak gerekirse, bunlar sırasıyla, Louvre Müzesi Sesli Rehber Uygulaması, St Anne Sergisi Uygulaması, Raphael Sergisi Uygulaması ve Louvre Müzesi’nin detaylı olarak tanıtıldığı, sadece IOS cihazlar için üretilmiş olan Louvre HD adlı uygulamalardır. Bu uygulamalar, işleyiş açısınsan gayet basit, görsel ve estetik açılardan ise oldukça doyurucu şekilde tasarlanmıştır. Ziyaretçi bu uygulamalar yardımıyla Louvre Müzesi ile sürekli bir bağlantı halinde kalmakta, ve Louvre Müzesi’ne gitmeden müzedeki eserleri yakından inceleyebilmekte ve müzenin anlatımını dinleyebilmektedir. 65 Tanıtım alanında Louvre Müzesi’nin bilgi teknolojilerinden faydalanma hususunu incelememiz sonucunda, Louvre Müzesi’nin tanıtım alanında bilgi teknolojilerini etkin bir şekilde kullandığını görmekteyiz. 4.2.2.6 Genel Değerlendirme Yapılan incelemeler sonucunda Louvre Müzesi’nin müzecilik faaliyetlerinde bilgi teknolojilerinden oldukça etkin bir şekilde yararlandığı görülmektedir. Louvre Müzesi koleksiyon yönetimi, araştırma, eğitim ve tanıtım faaliyetlerinde, bilgi teknolojilerini sadece bilinen şekillerde kullanmakla kalmamış, müze çalışanlarının ve yönetiminin vizyonu ile, bu teknolojilerden çeşitli ve zengin bir şekilde yararlanmıştır. Louvre Müzesi, teknoloji ve insan faktörlerini birleştirerek ortaya güzel çalışmalar koymuş olmakla beraber bilgi teknolojilerinin kullanılması hususunda gelişmeye ve yeni çalışmalar ortaya koymaya devam etmektedir. 4.2.3 Metropolitan Müzesi Bu bölümde Metropolitan Müzesi'nde yapılmakta olan koleksiyon yönetimi, eğitim, araştırma hizmetleri ve tanıtma faaliyetlerinde, müzenin bilgi teknolojilerinden faydalanma durumu incelenecektir. 4.2.3.1 Genel Bilgi Metropolitan Sanat Müzesi 1870 yılında kurulmuştur. Müze, dünyanın en büyük ve en önemli müzelerinden bir tanesidir. Müze, Manhattan, New York City'deki Central Park'ın yanında yer alır. 74 Metropolitan Müzesi, 2011 yılında 6,004,254 ziyaretçiyi ağırlamıştır. 75 74 75 http://tr.wikipedia.org/wiki/Metropolitan_Museum_of_Art (Erişim Tarihi: 21.11.2012) http://www.theartnewspaper.com/attfig/attfig11.pdf (Erişim Tarihi: 14.11.2012) 66 Resim 4.15 Metropolitan Müzesi, (http://mediacdn.tripadvisor.com/media/photo-s/01/7c/c6/d7/metropolitan-museum-of.jpg, Erişim Tarihi:21.11.2012) 4.2.3.2 Koleksiyon Yönetimi Alanında Bilgi Teknolojilerinden Faydalanma Durumu Metropolitan Müzesi, koleksiyon yönetimi alanında, Gallery Systems firmasının ürettiği, The Museum System adlı programı kullanmaktadır. 76 Müzede koleksiyonlar ile ilgili tüm işlemler bu program üzerinden yürütülmekte, ve bu program aracılığıyla bilgisi girilen koleksiyonlar, internet üzerinden ulaşılabilir duruma gelmektedir. Metropolitan Müzesi'nin web sitesinde bulunan koleksiyonlar bölümüne girildiğinde, karşımıza ayrı bir site kadar detaylı hazırlanmış bir koleksiyonlar sayfası çıkar. Bu sayfada karşımıza ilk olarak, günün eseri adlı bölüm çıkmaktadır. Bu bölümde, her gün farklı bir eserin fotoğrafı ve eser ile ilgili envanter 76 http://www.gallerysystems.com/metropolitan-museum-art/3383 (Erişim Tarihi: 22.11.2012) 67 bilgileri bulunmaktadır. 77 Günün eseri bölümünün hemen yanında ise, en çok ilgi çeken eserlerin hem resimli, hem de açıklamalı hallerinin birbiri ardı sıra geçtiği bir slayt halinde gösterildiği, önemli eserleri tarayın bölümü bulunur. Bu panelin hemen altında, aranılan eserin anahtar kelime yardımıyla aranabildiği, koleksiyonları araştırın bölümü vardır. Resim 4.16 Metropolitan Müzesi web sitesi koleksiyon araştırma bölümü, (http://metmuseum.org/collections, Erişim Tarihi: 22.11.2012) Bu bölüme, aradığımız eser ile ilgili herhangi bir kelime yazdığımızda, sistem bize o kelime ile ilgili olan eserlerin, iki sütun halinde hazırlanmış olan bir listesini çıkarmaktadır. 78 Bu sayfada ziyaretçiye sunulan başka bir seçenek ise, arama sonuçlarının kapsamını daraltma seçenekleridir. Ziyaretçi, bu seçenekler yardımıyla, sadece sergilenmekte olan eserleri görebilmeyi veya koleksiyon bilgileri içerisinde resimleri bulunan eserleri görebilmeyi seçebilmektedir. 79 Bu bölümde ziyaretçi ayrıca, arama sonuçlarının hemen sağ üstünde bulunan görüntüleme seçenekleri yardımıyla, arama sonuçlarını ister resim ve bilgi, ister sadece eser resmi, isterse de slayt halinde görebilmektedir. http://www.metmuseum.org/collections (Erişim Tarihi: 22.11.2012) http://www.metmuseum.org/collections/search-the-collections?ft= (Erişim Tarihi: 22.11.2012) 79 http://www.metmuseum.org/collections/search-the-collections?ft= (Erişim Tarihi: 22.11.2012) 77 78 68 Koleksiyon arama sayfasında bir diğer özellik de, eserlerin gazetecilikte bulunan 5n 1k kuralına göre aranabilmesi seçeneğidir. Sade ve temiz bir arayüzle hizmet veren bu arama sisteminde eserler, kim, ne, nerede, ne zaman ve ek bir seçenek olan, müzede nerede bulunmakta gibi seçeneklerden biri kapsamında aranabilmekte, seçilen seçeneğe bağlı olarak arama sonuçları ekranda görünmektedir. Örneğin, nerede seçeneğiyle arama yapılması istendiğinde, sistem, koleksiyon yönetim programında eserin menşei kısmına girilmiş olan tüm yer isimlerini kullanıcıya sunmakta, kullanıcı da buna göre seçimini yaparak, o yerde üretilmiş tüm sanat eserlerinin bilgilerine ulaşabilmektedir. Bu arama yöntemi, belli bir bölgede üretilen, belli bir kişinin ürettiği, belli bir maddeden yapılmış, belli bir tarihte üretilmiş veya müzenin belli bir salonunda bulunan eserleri bir arada görmek isteyen bir kullanıcının oldukça işine yarayacaktır. Herhangi bir eserin, koleksiyon araştırma sisteminden bulunması ve eser ile ilgili bağlantıya tıklanılmasının ardından eser ile ilgili envanter sayfası ziyaretçinin karşısına çıkmaktadır. Bu sayfada, sol tarafta eserin büyük bir resmi ve hemen yanında sağ tarafta ise, eserin ismi, üreticisi, üretildiği tarih, ait olduğu kültür, fiziksel boyutları, özellikleri ve eserin müze bünyesinde sahip olduğu erişim numarası gibi bilgilerin bulunduğu bir panel bulunmaktadır. Eserin resminin bulunduğu bölüme tıkladığımızda ise, eserin yüksek çözünürlükte çekilmiş tüm fotoğraflarına ulaşım sağlanabilmektedir. Kullanıcı bu fotoğraflar üzerinde yakınlaştırma veya uzaklaştırma yapabilmektedir. Bunun yanı sıra kullanıcı dilerse, kendi üyesi olduğu sosyal ağların tümünde, eser ile ilgili sayfayı arkadaşlarıyla paylaşabilmektedir. Kullanıcının Metropolitan Müzesi web sitesi sayfasında hesap açması halinde ise, ilgili eseri kendi özel seçkisine de ekleyebilme imkanı, kullanıcıya sunulmaktadır. Eserle ilgili bilgilerin bulunduğu bu bölümde ayrıca, eser ile ilgisi olan, veya eserle benzer özellikler gösteren eserlerin de tanıtıldığı bir slayt bulunmaktadır. Koleksiyonlar bölümünde yapılabilecek bir diğer arama yöntemi de, gelişmiş arama yöntemidir. Kullanıcı gelişmiş arama sayfasında, müze koleksiyonları içerisinde, anahtar kelime, sanatçı adı, eser adı, eserin menşei, eserin ait olduğu 69 kültür, eserin yapılmış olduğu madde, eserin yapıldığı tarih, eserin yapıldığı dönem, eserin müze bünyesinde sahip olduğu erişim numarası, eserin geliş şekli ve eserin müzede bulunduğu yere göre arama yapabilmektedir. 80 Metropolitan Müzesi, bünyesinde bulunan çalışanlara da çok hoş bir jest yapmış olup, web sitesinde ayrı bir bölümde, çalışanlarının her birinin sahip olduğu sanat görüşleri, favori eserleri ve sanata bakış açılarının resimli ve etkileşimli bir şekilde anlatıldığı, bağlantılar bölümü açmıştır. 81 Bu bölümde müze personelinin tümünün fotoğrafları bulunmakta, ve hangi müze personelinin bakış açısının öğrenilmesi istenirse personelin resmine tıklanarak bu bilgilere ulaşılabilmektedir. Metropolitan Müzesi'nin bünyesinde çalışan personeline yaptığı bu jest gerçekten hoş ve önemlidir. Metropolitan Müzesi web sitesinin koleksiyonlar bölümünde, bunlardan başka, müze sergi salonlarının detaylı bilgileri, müzeye yeni alınan eserler ile ilgili bilgiler ve yeni açılan sergi salonlarının bilgileri de bulunmaktadır. Sonuç olarak, Metropolitan Müzesi'nin koleksiyon yönetimi alanında, bilgi teknolojilerinden büyük ölçüde yararlanmakta olduğunu, bunun yanı sıra müze bünyesinde görev yapmakta olan personeline de saygı ile yaklaşığını kolaylıkla söyleyebiliriz. 4.2.3.3 Eğitim Alanında Bilgi Teknolojilerinden Faydalanma Durumu Metropolitan Müzesi'nde eğitim alanında yapılan faaliyetlerin tümüne web sitesinden erişim sağlanmaktadır. Eğitim faaliyetleri beş ana başlık altında yapılmaktadır. Bu başlıklar, çocuklar için eğitim, ergenlik çağındakiler için eğitim, üniversite öğrencileri için eğitim, yetişkinler için eğitim ve eğitmenler için eğitim www.metmuseum.org/Collections/search-the-collections/advanced-collections-search/ (Erişim Tarihi: 22.11.2012) 81 http://www.metmuseum.org/connections/ (Erişim Tarihi: 22.11.2012) 80 70 olarak adlandırılmaktadır. 82 Metropolitan Müzesi'nde eğitim faaliyetlerinde bilgi teknolojilerinin kullanılması konusunu bu saydığımız beş ana başlık kapsamında inceleyeceğiz. Bu bağlamda, ilk önce Metropolitan Müzesi'nin çocukların eğitimi konusunda bilgi teknolojilerinden nasıl faydalandığına dair incelemelerde bulunulacaktır. Metropolitan Müzesi'nde çocukların eğitimi hususunda sitede ilk olarak gözlemlenebilen olgu, Metropolitan Müzesi'nin çocuklara yönelik olarak tasarladığı Aile Haritası adlı uygulamasıdır. Bu uygulama sayesinde çocuklar, Metropolitan Müzesi'nin kendi yaş gruplarına göre hazırlanmış PDF formatındaki haritasına erişebilmektedirler. 83 Bu haritayı incelediğimizde, haritanın Metropolitan Müzesi'nde hangi salonun nerede olduğunu ve önemli noktaları göstermesi dışında, çocuklara sanatı tanımayı, sanat eserine değer vermeyi ve müze gezme usul ve kurallarını çizgi karakterlerden de faydalanarak eğlenceli bir şekilde öğreten bir tarzda hazırlanmış olduğunu görmekteyiz. 84 Metropolitan Müzesi, bunun dışında çocuklar ve aileleri için yine çocukları merkez alarak, müzede bulunan çeşitli sanat eserleri ile ilgili konular ve çocukların genel kültür seviyelerini arttıracak konularda çeşitli kılavuzlar da hazırlamış ve bunlar, internet sitesinde PDF ortamında kullanıma sunmuştur. 85 Metropolitan Müzesi web sitesindeki internet mağazasında da çocukların el becerilerini, onlara sanatı tanıtarak geliştirebilecekleri şekilde hazırlanmış dünya kültürü için önemli eserlerin Legoları satışa sunulmuştur. 86 http://www.metmuseum.org/learn (Erişim Tarihi: 22.11.2012) http://www.metmuseum.org/learn/for-kids/family-map (Erişim Tarihi: 22.11.2012) 84 http://www.metmuseum.org/learn/forkids/~/media/Files/Learn/Family%20Map%20and%20Guides/11_FamilyMap.pdf (Erişim Tarihi: 22.11.2012) 82 83 http://www.metmuseum.org/learn/for-kids/family-guides (Erişim Tarihi: 22.11.2012) http://store.metmuseum.org/metkids/icat/metkids/?utm_source=mainmuseum&utm_medium=metm useum.org&utm_content=tabletop+easel&utm_campaign=for+kids+page+ad (Erişim Tarihi: 22.11.2012) 85 86 71 Metropolitan Müzesi’ndeki Metmedia adlı bölümde ise, çocuklara sanatı ve müzeyi sevdirecek eğlenceli ve öğretici nitelikte oyunlar ve çocuklara yönelik anlatımlar içeren ses dosyaları bulunmaktadır. 87 Bu ses dosyaları arasında Ezop Masalları ve çeşitli eserlerin çocuklara yönelik sesli anlatımları bulunmaktadır. 88 İnteraktif uygulamalar bölümünde ise, çocuklara renkleri, müze bünyesinde bulunan eserleri internet ortamında boyatarak öğretmek gibi çeşitli eğitim teknikleriyle hazırlanmış interaktif oyunlar bulunmaktadır. 89 Resim 4.17 Metropolitan Müzesi aile haritası, (http://metmuseum.org/en/learn/for-kids/family-map, Erişim Tarihi:22.11.2012) Metropolitan Müzesi, 11-18 yaş arasındaki çocuklara da çeşitli eğitim olanakları sunmaktadır. Sunmakta olduğu bu eğitimlerde bilgi teknolojilerinden yararlanarak hazırladığı bir çok aktivite ve uygulama bulunmaktadır. Bunlardan ilki, 11-18 yaş arası çocuklar için Facebook bünyesinde açtıkları, Ergenlik çağındaki çocuklar için Metropolitan Müzesi adlı sayfadır. Metropolitan Müzesi, bu sayfa http://www.metmuseum.org/metmedia/kids-zone (Erişim Tarihi: 22.11.2012) http://www.metmuseum.org/metmedia/audio?chanID=0d836ad3-c473-493f-9638-1924381dbdbf (Erişim Tarihi: 22.11.2012) 89 http://www.metmuseum.org/metmedia/interactives?chanID=7f869635-731d-471f-9a44915dc34f7fa1 (Erişim Tarihi: 22.11.2012) 87 88 72 yardımıyla, bu yaş aralığındaki çocuklar için hazırladığı eğitim ve müze faaliyetlerini çocuklarla paylaşmakta ve onların görüşlerini alabilmektedir. 90 Bunun dışında, müze web sayfası içerisinde, 11-18 yaş arası çocuklara yönelik bir blog sayfası oluşturulmuştur. Bu sayfa yardımıyla çocuklar, müze ve sanat ile ilgili bilgi, izlenim ve hikayelerini blog haline getirerek bunları birbirleriyle ve müze ile paylaşmaktadır. 91 Metmedia adlı bölümde, 11-18 yaş arasındaki çocuklara hitap edecek içerikler de hazırlanmıştır. Bu içerikler arasında, Amerikan kültürünü tanıtan interaktif bölümler, müze eserleri ile ilgili detaylı bilgi veren bölümler ve dünya kültür tarihi ile ilgili bölümler bulunmaktadır. 92 11-18 yaş arası çocuklar için müze web sitesinden başvuru yaparak sahip olabilecekleri Teen Pass adlı ücretsiz bilet ve kendilerine özel sesli rehber cihazları da, Metropolitan Müzesi’nin bu yaş grubundaki çocuklara verdiği hizmetler arasındadır. 93 Bütün bu eğitim hizmetlerinin dışında, Metropolitan Müzesi, yetişkinler, üniversite öğrencileri, ve eğitmenler için de eğitimler vermektedir. Bu kategorilerde verilen eğitimler daha çok akademik ağırlıklı olup, bilgi teknolojileri bu eğitimlerin sadece ekipman ve cihaz gibi temel alanlarında kullanılmaktadır. Metmedia bölümünde ise, bu kategoride bulunan ziyaretçiler için sunumlar, videolar, ses kayıtları ve interaktif uygulamalar yer almaktadır. Eğitim alanında, Metropolitan Müzesi’nin web sitesinde hem bilgi teknolojilerinden faydalanılarak, hem de gerçek anlamda akademik bilgiler verilerek hazırlanmış, Heilbrunn Sanat Tarihi Zaman Tüneli adında bir uygulama bulunmaktadır. 94 Bu bölüm kapsamlı bir eğitim hizmetini, Metropolitan Müzesi web sitesini ziyaret eden kullanıcılara sunmaktadır. Bu bölümde, M.Ö. 8000 yılından 90 http://www.facebook.com/pages/The-Metropolitan-Museum-of-Art-Teens/110959018939031 (Erişim Tarihi: 22.11.2012) 91 http://www.metmuseum.org/en/learn/for-teens/teen-blog (Erişim Tarihi: 22.11.2012) 92 http://www.metmuseum.org/metmedia/interactives?chanID=f7928ec7-55e6-4bd7-91f1cf2c0ba43a8f (Erişim Tarihi: 22.11.2012) 93 http://www.metmuseum.org/learn/for-teens (Erişim Tarihi: 22.11.2012) 94 http://www.metmuseum.org/toah/ (Erişim Tarihi: 22.11.2012) 73 günümüze kadar, dünyanın her köşesinde, sanatla ilgili gelişmeler dünya tarih akışı çerçevesinde anlatılmakta, hem dünya sanat tarihi hem de dünya tarihi konusunda detaylı ve akademik nitelikte bilgiler sunulmaktadır. 95 Heilbrunn sistemi, kullanıcının bir zaman dilimi ve bir coğrafya seçmesi esasına dayanmaktadır. Sistem, kullanıcının seçtiği zaman diliminde ve seçilen coğrafya da sanatın gelişimini, dönemin önemli olaylarını, o dönemde bölgede üretilmiş olan sanat eserlerini ve bunlarla ilgili içeriği kullanıcıya sunmaktadır. Bu sistemden, belirlenen dönem içerisinde seçilmiş olan coğrafyaya ait olan ve Metropolitan Müzesi koleksiyonlarında bulunan eserlerin ayrıca katalog bilgileri ve yüksek çözünürlüklü resimlerine de ulaşılabilmektedir. Bütün bunlara bakarak, Metropolitan Müzesi web sitesinde bulunan Heilbrunn Dünya Sanat Tarihi Zaman Tüneli uygulamasının detaylı ve üzerinde uğraşılarak titizlikle oluşturulmuş bir uygulama olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Yapılan bütün bu incelemeler sonucunda, Metropolitan Müzesi’nin, eğitim alanındaki faaliyetlerini sürdürürken, bilgi teknolojilerinden azami ölçüde yararlandığı gözlemlenmiştir. 4.2.3.4 Araştırma Hizmetleri Alanında Bilgi Teknolojilerinden Faydalanma Durumu Metropolitan Müzesi bünyesinde verilmekte olan araştırma hizmetleri alanında bilgi teknolojilerinin kullanılması, müze internet sitesi merkezli olarak yapılmaktadır. Müze web sitesinde araştırma hizmetleri ile ilgili işlemlerin yapılabileceği Metropolitan bölümler Müzesi arasında, yayınlarının müze online kütüphanelerinde ortamda katalog ziyaretçilere tarama, sunulduğu Metpublications bölümü, Metropolitan Müzesi'nde staj yapabilmek için gerekli bilgilerin verildiği bölümler, Müzenin dijital görüntü arşivi ve müze arşivi bölümleri bulunmaktadır. 96 95 96 http://www.metmuseum.org/toah/intro/atr/06sm.htm (Erişim Tarihi: 22.11.2012) http://www.metmuseum.org/research (Erişim Tarihi: 23.11.2012) 74 Bunlardan ilk olarak inceleyeceğimiz bölüm, müze içerisinde bulunan kütüphanelerle ilgili işlemlerin yapıldığı kütüphaneler ve çalışma merkezleri adlı bölümdür. Metropolitan Müzesi'nde 12 adet araştırma kütüphanesi bulunmaktadır. Bunlar, Thomas J. Watson Kütüphanesi, Ruth ve Harold D. Uris Merkezi’nde bulunan Nolen Eğitim Kütüphanesi, Henry R. Luce Amerikan Sanatı Çalışmaları Merkezi, Robert Goldwater Kütüphanesi, Revaklar Kütüphanesi ve Arşivi, Irene Lewisohn Kostüm ve Referans Kütüphanesi, Çizim ve Baskılar Çalışma Odası, Robert Lehman Koleksiyonu Kütüphanesi, Joyce F. Menschel Fotoğraf Kütüphanesi, Fotoğraflar Çalışma Odası, Helen ve Roma Sanatları Onassis Kütüphanesi ve Antonio Ratti Tekstil Merkezi ve Referans Kütüphanesi'dir. 97 Bu kütüphanelerin Thomas J. Watson Kütüphanesi hariç, her birinin ortak noktası ise, Metropolitan Müzesi web sitesi bünyesinde bulunan ve tüm bu kütüphaneler ile ilgili tarama ve eser talep etme gibi işlemlerin yapıldığı Watsonline sisteminden faydalanmalarıdır. Watsonline bölümü ile ilgili sayfaya girdiğimizde karşımıza çıkan ilk ekranda, anahtar kelime, eser adı, yazar adı, konu, ISBN/ISSN numarası, eser tarihi, satış kodu, materyal türü, eser barkodu, eser kodu ve eserin OCLC numarasına göre tarama yapılabilecek bir alan çıkmaktadır. Kullanıcı öncelikle aradığı eseri, bu başlıklardan hangisi kapsamında tarayacağını seçmekte daha sonra ise, aradığı eserin tüm kütüphanelerde mi yoksa belirli bir kütüphanede mi taranacağını seçerek, aradığı eserin bilgilerine ulaşabilmektedir. 98 Watsonline sisteminde bir kullanıcının eser taraması yapabilmesi için üyelik gereksinimi bulunmamaktadır. Kullanıcı bir eser talep etmek istediğinde ise, sisteme üyelik kaydı oluşturması gerekmektedir. Sisteme üyelik kaydı için kullanıcının sağlanan elektronik forma, adını, soyadını, adresini, şehrini, posta kodunu, ülkesini, bulunduğu ülke eğer Amerika Birleşik Devletleri ise eyalet ismini, e-posta adresini, enstitü bilgilerini ve mesleğini girmesi gerekmektedir. 99 Watsonline sisteminde verilen bu hizmetlerin dışında kullanıcı, elektronik dergileri, süreli yayınları, müzayede kataloglarını ve dijital koleksiyonları da bu sistem üzerinden http://www.metmuseum.org/research/libraries-and-study-centers (Erişim Tarihi: 23.11.2012) http://library.metmuseum.org/screens/opacmenu.html (Erişim Tarihi: 23.11.2012) 99 http://library.metmuseum.org/selfreg (Erişim Tarihi: 23.11.2012) 97 98 75 araştırabilmektedir. Watsonline sisteminde tarama yapıldığında, sistem bize, eser adı, eserin basım yeri, basım tarihi ve yazar adını içeren arama sonuçlarını sunmaktadır. 100 Watsonline sisteminde yapılabilecek arama yöntemlerinin bir diğeri de, gelişmiş arama yöntemidir. Sistemin ana sayfasında bulunan gelişmiş arama bölümüne girildiğinde, kullanıcı bu bölüm yardımıyla, eserin hangi kütüphanede bulunduğuna, eserin bulunduğu kütüphane içerisinde hangi bölümde bulunduğuna, eserin yazılmış olduğu dile, eserin yazıldığı yıl aralıklarına, eserin yayıncısına, materyal türüne, ve dört adetten fazla olmamak üzere not bölümüne, yazar adına, eser adına ve anahtar kelimeye göre tarama yapabilmektedir. Bu bölümde kullanıcı ayrıca, çıkacak olan arama sonuçlarının benzerlik, tarih ve alfabetik olarak sıralanmasını da tercih edebilmektedir. Thomas J. Watson Kütüphanesi ile ilgili yapılacak işlemler için, Metropolitan Müzesi web sitesi bünyesinde ayrı bir bölüm bulunmaktadır. Bu bölümden, kütüphaneler arası ödünç verme ve alma işlemleri yapılabilmekte, Watsonline bölümüne kayıt olmak şartıyla Thomas J. Watson Kütüphanesi’nden eser talebi yapılabilmektedir. Ayrıca Metropolitan Müzesi'nde yapılmış olan önceki sergiler ile ilgili yayın ve bilgilere ulaşılabilmekte, müze bünyesi dışında bulunan eserler taranabilmekte ve müze kütüphanesi bünyesinde bulunan eser bilgilerine ulaşılabilmektedir. 101 Bu bölümde, Metropolitan Müzesi kütüphaneleri bünyesinde bulunmakta olan dijital yayın koleksiyonlarının bilgilerine erişimin sağlanabileceği Metropolitan Sanat Kütüphaneleri Müzesi Dijital Koleksiyonları adlı bölüme de ulaşılabilmektedir. Metropolitan Müzesi web sitesi bünyesinde verilen bu hizmete ayrıca değinmek gereklidir. Bu hizmette, Metropolitan Müzesi'nde bulunan kütüphaneler bünyesindeki eserlerin dijital hallerine internet sitesi üzerinden erişebilme ve bu eserleri okuyabilme imkanları kullanıcılara sunulmuştur. Bu bölüme girildiğinde karşımıza bölüm içerisindeki dijitalleştirilmiş eserlerin aramasının yapılabileceği bir 100 http://library.metmuseum.org/search/?searchtype=X&searcharg=*&searchscope=1&SORT=D&SU BMIT=Search (Erişim Tarihi: 23.11.2012) 101 http://libmma.org/portal/ (Erişim Tarihi: 23.11.2012) 76 bölüm çıkmaktadır. Bu arama bölümünde, kullanıcının aradığı eser ile ilgili anahtar kelimeyi yazması suretiyle, yazdığı kelime ile ilgili arama sonuçlarına ulaşması sağlanmaktadır. 102 Bu bölümde ayrıca gelişmiş arama seçeneği bulunmaktadır. Kullanıcı bu gelişmiş arama seçeneğini kullanarak, aradığı eseri, eser adı, konusu, tanımı, eserin yazarı, eserin yayıncısı, eserde katkısı bulunanlar, eser tarihi, eser tipi, eserin oluşturulduğu format, eserin dili, eserin kaynağı, eser ilişkilendirmesi, eser kapsamı, eser kullanım hakları, içindekiler bölümü, özet bölümü, eserin hedef kitlesi, eserin alternatif tarayabilmektedir. 103 adı gibi, detaylandırılmış arama kriterlerine göre Bu bölümde yapılan tarama sonucunda, sistem kullanıcıya tarama sonucunda çıkan her bir eserin kapak fotoğrafı, adı, konusu, tanımı ve tarihini içeren sonuç sayfaları çıkarmaktadır. Kullanıcı, istediği takdirde tarama sonuçlarının hemen üstünde bulunan görüntüleme seçenekleri bölümünden, bu sonuçların nasıl gösterileceğini seçebilmektedir. 104 Aranılan eser bulunduğunda ve seçildiğinde, kullanıcının karşısına eserin tümünün dijital ortamdaki kopyası PDF ve metin formatında çıkmaktadır. Kullanıcı ulaştığı eseri ister bu sistem üzerinden okuyabilmekte, isterse de eseri bilgisayarına kaydedip istediği zaman okuyabilmektedir. Kullanıcı istediği takdirde, eser ile ilgili yorumlarını da siteye yazabilmektedir. Bir kütüphanenin bu şekilde hizmet vermesi, zaman tasarrufu ve araştırmacı memnuniyeti açısından olağanüstü bir hizmet olup, hali hazırda Metropolitan Müzesi dijital kütüphane bölümünde 15298 eser bu formatta kullanıcıya sunulmaktadır. Metropolitan Müzesi web sitesi yardımıyla yapılabilen diğer hizmetler arasında, lise ve üniversite öğrencilerinin müze bünyesinde ücretsiz çalışmak kaydıyla staj yapabilmeleri için oluşturulan başvuru bölümleri bulunmaktadır. 105 http://libmma.contentdm.oclc.org/cdm/ (Erişim Tarihi: 23.11.2012) http://libmma.contentdm.oclc.org/cdm/ (Erişim Tarihi: 23.11.2012) 104 http://libmma.contentdm.oclc.org/cdm/search/searchterm/*/order/nosort (Erişim Tarihi: 23.11.2012) 105 https://metmuseum.wufoo.com/forms/high-school-internship-application-form/ (Erişim Tarihi: 23.11.2012) 102 103 77 Resim 4.18 Metropolitan Müzesi web sitesi Metpublications bölümü, (http://metmuseum.org/research/metpublications, Erişim Tarihi:23.11.2012) Metropolitan Müzesi web sitesinde araştırmacılara sunulan bir diğer hizmet ise, Metpublications bölümüdür. Bu bölümde kullanıcılar, Metropolitan Müzesi Yayınları bünyesinde çıkmış olan yayınlara basılı veya elektronik ortamda ulaşabilmektedir. 106 Metpublications bünyesinde, basılı ortamda satın alınabilecek 196, PDF formatında indirilebilen 397 eser bulunmaktadır. 298 esere elektronik ortamda direk erişim sağlanmakta, 137 eser ise istenildiğinde basılı olarak talep edilebilmektedir. Metpublications bölümünde kullanıcı aradığı esere, eser adı, yazarı, eser ile ilgili anahtar kelime kullanarak ulaşabilmekte, istediği takdirde de aradığı eserin türü, kategorisi, eseri yayınlayan müze bölümü ve eser formatı seçenekleri kullanarak da yamış olduğu aramanın kapsamını daraltabilmektedir. gibi 107 Metropolitan Müzesi görsel arşiv hizmeti de sunmaktadır. Bu arşivden yararlanabilme yolu ise, web sitesi üzerinden online başvuru yapmaktır. Araştırmacı, kendisine sunulan başvuru formunda, istediği görsel sayısını, görsellerin kullanım amacını, adını, cinsiyetini, mesleğini, çalıştığı kurum adını, e-posta adresini, telefon 106 107 http://www.metmuseum.org/research/metpublications (Erişim Tarihi: 23.11.2012) http://www.metmuseum.org/research/metpublications (Erişim Tarihi: 23.11.2012) 78 numarasını, yaşadığı ülkeyi ve posta kodunu girerek internet üzerinden, 5 adetten fazla olmamak kaydıyla görsel talep edebilmektedir. 108 Metropolitan Müzesi kullanıcılarına verdiği araştırma hizmetleri faaliyetlerinde bilgi teknolojilerinin kullanımını, araştırma hizmeti verdiği neredeyse her alana yaymış olmakla beraber, bunu da dünya standartlarının üzerinde bir nitelikte gerçekleştirmektedir. 4.2.3.5 Tanıtma Alanında Bilgi Teknolojilerinden Faydalanma Durumu Tanıtma alanında Metropolitan Müzesi'nin bilgi teknolojilerinden nasıl faydalandığını incelerken daha önce de belirttiğimiz gibi bunu üç ana başlık altında ele alacağız. Bunlardan ilk başlık olan web sitesi başlığında, müze web sitesi ve site altyapısı hakkında detaylı bilgiler verilecektir. Sosyal Medya Platformu başlığında ise, Metropolitan Müzesi'nin müzenin sosyal medyada tanıtımı konusunda neler yapmış olduğu araştırılacak ve son olarak Mobil Uygulamalar başlığı altında ise, Metropolitan Müzesi'nin yeni iletişim platformu olan mobil uygulama dünyasında yapmakta olduğu uygulamalar incelenecektir. 4.2.3.5.1 Web Sitesi Metropolitan Müzesi'nin web sitesinin altyapısında Internet Information System adlı web sunucusu kullanılmış ve bu sunucunun işletim sistemi olarak da Windows Server seçilmiştir. Site ASP tabanlı hazırlanmış olup, sitenin hazırlanmasında HTML, CSS ve bir Javascript kütüphanesi olan Jquery kullanılmıştır. Sitede bulunan içeriğin sosyal medya ortamında paylaşılmasını sağlamak amacıyla Sharethis adlı program kullanılmıştır. Site ile ilgili istatistik bilgilerinin takibi ve sitenin arama motorlarında erişilebilir olması için ise, Google firmasının ürettiği bir hizmet olan Google Analytics kullanılmıştır. http://www.metmuseum.org/research/image-resources/image-request-form (Erişim Tarihi: 23.11.2012) 108 79 Resim 4.19 Metropolitan Müzesi web sitesi ana sayfası, (http://metmuseum.org, Erişim Tarihi: 23.11.2012) Metropolitan Müzesi web sitesinin ana sayfa tasarımı son derece şık ve göze hitap eden bir biçimde hazırlanmakla beraber, tasarımda kullanılan fontlar ve tasarım elementleri de Metropolitan Müzesi'nin sahip olduğu kurumsal imaj ve kimliği yansıtır niteliktedir. Sitenin ana sayfasında en üstte, kullanıcıların Metropolitan Müzesi ile ilgili haberlerin duyurulduğu e-bültenlere üye olmaları için e-mail adreslerinin girilmesinin istendiği e-bülten üyeliği kısmı, bunun hemen yanında da, Metropolitan Müzesi'ne üyeliğin sağlandığı üye olun bağlantısı bulunmaktadır. Bu bağlantının yanında ise, siteye giren ziyaretçilerin istedikleri takdirde Metropolitan Müzesi'ne bağış yapmak için kullanabilecekleri, bağış linki vardır. Metropolitan Müzesi web sitesi bünyesinde kullanıcıların kendi alanlarını oluşturmaları ve müzeye üye olabilmeleri için, Mymet adında bir bölüm bulunmaktadır. Bu bölüm yardımıyla kullanıcılar, müze web sitesine ve müzeye üye olabilmekte, üyeliğin sağladığı avantajlardan faydalanabilmekte ve site yapabilmektedirler. 80 içerisinde kendi paylaşımlarını Ana sayfa tasarımında bu bölümün hemen altında en sol tarafta, Metropolitan Müzesi logosu ve ismi, bunun yanında en sağ tarafta ise, kullanıcıların sitede arama yapmak için kullanabilecekleri bir arama kutusu vardır. Bu bölümün hemen altında tüm sırayı kaplayacak bir şekilde yerleştirilmiş ve ortalanmış, sitenin bölümlerinin rahatça gezilebilmesini sağlayan navigasyon bölümü bulunmaktadır. Bu bölümün altında ise, Metropolitan Müzesi ile ilgili sergi, etkinlik ve duyuruların paylaşılması ve bunun da site tasarımında görsel açıdan estetik sağlayacak biçimde yapılması için tasarlanmış olan slayt paneli bulunmaktadır. Bu panelde, yapılan duyurularla ilgili olarak resimler ve yazılar akmaktadır. Bu panelin bir diğer özelliği ise, web sitesinin tamamını kaplaması ve panellerdeki slayt değiştikçe, web sitesinin yan bölümlerinin, o an aktif olan slaytın rengini almasıdır. Bu bölümün altında, ziyaret bilgileri, etkinlikler ve Metropolitan Müzesi'nde siteye girildiği anda nelerin yapılmakta olduğunu ve günlük müze programını içeren üç sütun halinde hazırlanmış bir bilgilendirme paneli, bu panelin altında ise müze web sitesi içerisinde bulunan üç bölümün tanıtımlarının yapıldığı küçük paneller bulunmaktadır. Sitenin ana sayfa tasarımındaki son bölüm ise sayfanın en altında bulunan ve erişilebilirlik, site haritası, kullanım şartları, gizlilik politikası, teşekkür bölümü ve basın ile ilgili linklerin yanı sıra müzenin her hakkı saklıdır ibaresinin de bulunduğu footer bölümüdür. Metropolitan Müzesi web sitesi ziyaret bölümünde, ziyaretçiler, müzeyi ziyarete gelmeden önce müze ile ilgili açılış kapanış bilgilerine, ziyaret kurallarına, çeşitli ziyaretçi gruplarının müzeyi ziyaret edebilmeleri ile ilgili koşullara bakabilmekte ve bu sayede ziyaretlerinin planlamasını yapabilmektedir. 109 Aynı zamanda ziyaretçiler müzenin detaylı haritasına ulaşabilmekte, bu durum da yapılacak müze ziyaretlerinin kolaylaşmasını sağlamaktadır. 110 Müze web sitesi ziyaretçiler bölümünde, engelli ziyaretçiler için de sunulan imkanlarla ilgili ayrıca bilgiler bulunmaktadır. 111 Web sitesinde bu gibi bilgilerin yanı sıra, müzede yapılan sergiler ile ilgili bilgiler, müze etkinlik takvimi ve müzede yapılacak olan http://www.metmuseum.org/visit (Erişim Tarihi: 23.11.2012) http://www.metmuseum.org/visit/museum-map (Erişim Tarihi: 23.11.2012) 111 http://www.metmuseum.org/visit/accessibility (Erişim Tarihi: 23.11.2012) 109 110 81 etkinliklerle ilgili bilgiler de bulunmaktadır. Müze web sitesinden online bilet alınabilmekte, ayrıca müze mağazasından da online alışveriş yapılabilmektedir. 4.2.3.5.2 Sosyal Medya Platformu Metropolitan Müzesi, sosyal medya alanında açtığı bir çok sayfayla, bu alanda da tanıtım faaliyetlerini sürdürmektedir. Metropolitan Müzesi bünyesinde açılmış olan bir çok sosyal medya sayfası bulunmaktadır. Resim 4.20 Metropolitan Müzesi Youtube sayfası, (http://www.youtube.com/user/metmuseum, Erişim Tarihi: 23.11.2012) Bunlardan ilki Metropolitan Müzesi Facebook sayfasıdır. 112 Metropolitan Müzesi'nin açmış olduğu bu Facebook sayfasının 749.091 adet takipçisi bulunmaktadır. 113 Bu bir anlamda da Metropolitan Müzesi'nin 749.091 ziyaretçi ve potansiyel ziyaretçi ile sürekli iletişim halinde bulunabildiğini ifade etmektedir. Bu sayfanın yanı sıra Metropolitan Müzesi'nin 508.050 kişi tarafından takip edilmekte 112 113 http://www.facebook.com/metmuseum (Erişim Tarihi: 23.11.2012) http://www.facebook.com/metmuseum/likes (Erişim Tarihi: 23.11.2012) 82 olduğu bir Twitter sayfası da bulunmaktadır. 114 Metropolitan Müzesi, yaptığı faaliyetler ile ilgili resimlerini Flickr platformunda da paylaşmaktadır. 115 Metropolitan Müzesi ayrıca, kendi bünyesinde çekmiş olduğu, Metropolitan Müzesi'nde yapılan yenilikler, etkinlikler ve sergiler ile ilgili tanıtım videolarını da müzenin Youtube sayfası aracılığıyla tüm dünya ile paylaşmakta ve tüm bu hususlar müzenin tanıtımına katkıda bulunmaktadır. 116 4.2.3.5.3 Mobil Uygulamalar Resim 4.21 Metropolitan Müzesi Google Goggles tanıtım bilgileri ve videosu (http://www.metmuseum.org/about-the-museum/now-at-the-met/from-thedirector/2011/google-goggles, Erişim Tarihi:23.11.2012) Metropolitan Müzesi kendi bünyesinde bulunan tüm koleksiyonlarını, Google firmasının ürettiği Google Goggles adlı mobil uygulamaya uyumlu hale getirmiştir. Google Goggles uygulaması, herhangi bir resmin, program tarafından tanınarak resim ile ilgili tüm bilgilerin kullanıcıya aktarılması şeklinde olmaktadır. Metropolitan Müzesi de bu uygulamayı kullanmak suretiyle, kendi koleksiyonlarında https://twitter.com/metmuseum (Erişim Tarihi: 23.11.2012) http://www.flickr.com/groups/metmuseum/ (Erişim Tarihi: 23.11.2012) 116 http://www.youtube.com/user/metmuseum (Erişim Tarihi: 23.11.2012) 114 115 83 bulunan eserleri bu sisteme entegre etmiş, ve koleksiyonlarına cep telefonları ve tablet bilgisayarlardan erişim imkanı sağlamıştır. Uygulamanın çalışma şekli konusundaki eğlenceli bir video, Metropolitan Müzesi internet sitesinde bulunan Metmedia bölümünde görülebilmektedir. 117 Metropolitan Müzesi ayrıca Apple App Store bünyesinde kullanıma sunduğu bazı uygulamalar hazırlamıştır. Bunların ilki Metropolitan Müzesi bünyesinde yapılan Guitar Hero sergisi için yapmış olduğu uygulamadır. Beyond Battles, Met Buncheon ve Faking It de Metropolitan Müzesi'nde yapılan etkinliklerle ilgili olarak Iphone ve Ipad cihazlarında kullanılabilecek diğer uygulamalar arasındadır. Tanıtma faaliyetleri çalışmaları sırasında bilgi teknolojilerinden faydalanma konusunda Metropolitan Müzesi'nin yaptığı çalışmalar ve ürettiği uygulamaların incelenmesi sonucunda, Metropolitan Müzesi'nin çağın gereklerini yakalamış bir tanıtma stratejisi yürüttüğü sonucuna varılmıştır. 4.2.3.6 Genel Değerlendirme Metropolitan Müzesi'nde yapılan koleksiyon yönetimi, eğitim, araştırma ve tanıtma faaliyetlerinde bilgi teknolojilerinden ne derece yararlandığı, yapılan araştırmalarımız sonucunda vardığımız neticeler ışığında değerlendirilmiştir. Vardığımız sonuç doğrultusunda, Metropolitan Müzesi'nin gerek araştırma, gerek koleksiyon yönetimi, gerek eğitim gerekse de tanıtma faaliyetlerinde, bilgi teknolojilerini gayet etkin bir şekilde kullanmakta olduğunu ve çağın gereklerini yerine getirdiğini rahatlıkla söyleyebiliriz. 4.2.4 Tate Müze Kompleksi Bu bölümde Tate Müze Kompleksi'nde yapılmakta olan koleksiyon yönetimi, eğitim, araştırma hizmetleri ve tanıtma faaliyetlerinde, müzenin bilgi teknolojilerinden faydalanma durumu incelenecektir. http://www.metmuseum.org/metmedia/video/directors-message/google-goggles (Erişim Tarihi: 23.11.2012) 117 84 4.2.4.1 Genel Bilgi Tate Müze Kompleksi, Tate Britain, Tate Modern, Tate Liverpool, Tate St. Ives ve sadece internet üzerinden faaliyette bulunan Tate Online adlı müzelerden oluşmaktadır. 118 Müze kompleksinin ilk müzesi 1897 yılında Londra'da kurulan Tate Britain olmakla beraber, 2000 yılında kurulan Tate Modern, Tate Müze kompleksinin yeni amiral gemisi halini almıştır. 119 2011 yılında Tate Modern 4,802,287 ziyaretçi, Tate Britain 1,476,505 ziyaretçi Tate Liverpool ise 583,412 ziyaretçi ağırlamıştır. 120 Resim 4.22 Tate Modern Müzesi (http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/12/Tate-modern-london.jpg, Erişim Tarihi:23.11.2012) 4.2.4.2 Koleksiyon Yönetimi Alanında Bilgi Teknolojilerinden Faydalanma Durumu http://tr.wikipedia.org/wiki/Tate_Britain (Erişim Tarihi: 23.11.2012) http://www.tate.org.uk/about/who-we-are/history-of-tate#modern (Erişim Tarihi: 23.11.2012) 120 http://www.theartnewspaper.com/attfig/attfig11.pdf (Erişim Tarihi: 14.11.2012) 118 119 85 Tate’in verdiği bir iş ilanında gördüğümüz üzere, Tate bünyesinde, koleksiyon yönetim işlemlerinde Gallery Systems firmasının ürettiği The Museum System adlı koleksiyon yönetim sistemi programı kullanılmaktadır. 121 Bu program sayesinde Tate bünyesinde bulunan tüm koleksiyonlar, internet üzerinden kullanıcıların erişim ve beğenisine açılmıştır. Tate internet sitesinde, koleksiyonlara ulaşabilmek için, site içerisindeki sanat ve sanatçılar adlı başlık kullanılmaktadır. 122 Koleksiyonlara erişim için kullanılan bu bölüme girildiğinde ilk olarak, Tate’in bünyesinde barındırdığı koleksiyonların niteliği hakkında bilgi verilmektedir. Verilen bu bilgiye göre, Tate bünyesinde 1500 yılından günümüze kadar 3000 sanatçının ürettiği yaklaşık 70000 eser bulunmaktadır. 123 Tate internet sitesinde koleksiyonları taramak ve aranılan esere ulaşmak için, kullanıcıya çeşitli yollar sunulmaktadır. Kullanıcı, koleksiyonlara erişimin sağlandığı bu sayfada bulunan arama panelleri vasıtasıyla, aradığı eseri, eser adına veya sanatçı adına göre arayabilmektedir. Bunun yanı sıra, aranılan sanat eserinin kategorisi, sanat akımı, konusu, bulunduğu galeri ve kapsamı bağlamında aranabilmesi de yine bu sayfadan yapılmaktadır. 124 Kullanıcı, aramak istediği eser ile ilgili bilgileri girdiğinde, karşısına aradığı terimlerle ilgili olan eserlerin bulunduğu sonuç sayfaları çıkmaktadır. Bu sonuç sayfasında kullanıcı sonuçları, aradığı eserleri, eseri üreten sanatçıya veya eser adına göre sıralayabilmektedir. 125 Arama sonuçlarının gösterildiği bu sayfada kullanıcı, sistemin sağladığı arama sonuçlarını, liste, tablo ve slayt halinde de görmeyi seçebilmektedir. Kullanıcının yaptığı arama sonucunda, çok fazla eserin çıkması durumunda kullanıcının aradığı esere daha net bir şekilde ulaşabilmesi için, arama sonuçları sayfasında çıkan http://workingat.tate.org.uk/pages/job_search_view.aspx?jobId=742 (Erişim Tarihi: 24.11.2012) http://www.tate.org.uk/ (Erişim Tarihi: 24.11.2012) 123 http://www.tate.org.uk/art (Erişim Tarihi: 24.11.2012) 124 http://www.tate.org.uk/art (Erişim Tarihi: 24.11.2012) 125 http://www.tate.org.uk/art/artworks?q= (Erişim Tarihi: 24.11.2012) 121 122 86 sonuçlar, sanatçı adı, kategori, sanat akımı, konu, eserin bulunduğu galeri ve kapsam gibi seçenekler kullanılarak da daraltılabilmektedir. 126 Resim 4.23 Tate web sitesi koleksiyon arama bölümü, (http://www.tate.org.uk/art, Erişim Tarihi: 24.11.2012) Örnek olarak Pablo Picasso’nun Ağlayan Kadın eserine ulaşıldığında, eser ile ilgili bilgi vermekte olan sayfada, öncelikle eseri üreten sanatçı bilgisi, eser adı ve eserin üretildiği tarih çıkmaktadır. 127 Bunun hemen altında ise, eserin fotoğraflarının bulunduğu bölüm yer almaktadır. Eser fotoğrafına tıklandığında kullanıcı, eser fotoğrafını yüksek çözünürlükte görebilmektedir. 128 Bu panelin hemen sağ tarafında ise, kullanıcının eser ile ilgili bu sayfayı sosyal medya ortamında paylaşmak istediği takdirde, bunu sağlamak amacıyla konulmuş olan ve eser ile ilgili sayfanın Twitter, Facebook ve Google+ sitelerinde paylaşılmasını sağlayan düğmeler bulunmaktadır. Bu paylaşım düğmelerinin hemen altında ise, söz konusu sanat eseri ile ilgili envanter bilgileri bulunmaktadır. Bu bilgiler arasında, sanatçı adı, eser adı, eser tarihi, eserin yapılış tarzı, eserin fiziksel boyutları, eserin hangi koleksiyon bünyesinde bulunduğu, eserin müzeye geliş şekli, eser referans numarası, ve eserin müze depolarında mı yoksa sergi galerilerinde mi bulunduğunun bilgisi yer almaktadır. Eser ile ilgili resim panelinin hemen altında ise, eser ile ilgili açıklayıcı http://www.tate.org.uk/art/artworks?q= (Erişim Tarihi: 24.11.2012) http://www.tate.org.uk/art/artworks/picasso-weeping-woman-t05010 (Erişim Tarihi: 24.11.2012) 128 http://www.tate.org.uk/art/artworks/picasso-weeping-woman-t05010 (Erişim Tarihi: 24.11.2012) 126 127 87 bilgiler bulunan bir panel, bu panelin altında ise, Seçilen esere benzer niteliklerdeki eserlerin resimleri ve bağlantıları bulunmaktadır. Bu sayfadaki bir diğer özellik ise, seçilen eser ile benzer özellik taşıyan diğer tüm eserleri görebilme imkanını sağlayan bölümdür. Bu bölümde, seçilen eserin envanter bilgileri, seçilen eser eğer bir tablo ise tabloda görünen nesneler ve şahıslar, eserin anlattığı dönem ve konu ilgili benzer özellikler bulunan diğer eserleri görebilme imkanı kullanıcıya sağlanmaktadır. Tate bünyesinde yapılan koleksiyon yönetimi faaliyetlerinde bilgi teknolojilerinden faydalanma yöntemleri bu bölümde incelenmiş, hizmetin şekli ve özellikleri anlatılmıştır. Tate’in tüm koleksiyonları ile ilgili envanter bilgileri, açıklama ve resimlerin, Tate uzmanları tarafından, The Museum System programına girişlerinin yapıldığı ve yine bu program vasıtasıyla, Tate’in tüm koleksiyonlarının internet üzerinden erişime açıldığı görülmüştür. Bu nedenle Tate’in koleksiyon yönetimi konusunda bilgi teknolojilerinden etkin bir şekilde yararlandığı sonucuna varılmıştır. 4.2.4.3 Eğitim Alanında Bilgi Teknolojilerinden Faydalanma Durumu Tate bünyesinde yapılan eğitim faaliyetlerinde, dört ana grup temel alınmıştır. Bunlar, öğretmenler, aileler, gençler ve yetişkinlerdir. Tate’de yapılan eğitim faaliyetlerinde bilgi teknolojilerinden çeşitli alanlarda faydalanılmaktadır. Bunlardan ilk inceleyeceğimiz başlık ise, online eğitim kaynakları olacaktır. Tate’in web sitesinde bulunan online eğitim kaynakları, eğlenceli, beyni ve beceriyi geliştirici online sunum ve oyunları içermektedir. Bu bölümde bulunan online eğitim kaynakları hakkında Damien Hirst adlı bir sanatçının oluşturduğu bir enstellasyon olan eczane adlı eseri, ziyaretçiler tarafından 360 derece panorama tekniği ile detaylı bir şekilde gözlemlenebilmekte, ve yapılan eser ile ilgili bilgi alınabilmektedir. 129 Wondermind adlı bir oyun, video ve blog sisteminde ise, insan 129 http://www2.tate.org.uk/pharmacy/ (Erişim Tarihi: 24.11.2012) 88 beyninin çalışma sistemi, beynin sanat ve bilim ile olan ilişkisi, online oyunlar, videolar ve bloglarla açıklanmaktadır. 130 Resim 4.24 Tate web sitesi Wondermind eğitim bölümü, (http://wondermind.tate.org.uk/, Erişim Tarihi: 24.11.2012) Spin art game adlı flash uygulamasında ise çocuklar, dönen bir tuvale çeşitli boya kalemlerini ve tüm renkleri kullanarak çizimler yapabilmekte, bu sayede renkleri tanımaları ve ürettikleri eserleri internet üzerinden, ziyaretçilerle paylaşabilmeleri sağlanmaktadır. 131 Web Quests adlı uygulamada ise, İngiltere bünyesinde bulunan dokuz ulusal müzenin koleksiyonları, interaktif öğrenme kaynakları vasıtasıyla ziyaretçilere sunulmakta, uygulama bünyesinde ayrıca İngiliz dili, coğrafya, tarih, vatandaşlık, sanat ve tasarım, bilim, müzik ve matematik gibi konularda söz konusu müzelerin koleksiyonlarındaki eserler ve sunumlar kullanılarak bilgi verilmektedir. 132 Bütün bu uygulamaların dışında, Tate’in eğitim alanında sağladığı online hizmetlerin sayısı 240 civarındadır ve bunların hepsini burada anlatmak mümkün değildir. Burada sadece bazı örneklere değinmek gerekecektir. Tate’in çocuklar için http://wondermind.tate.org.uk/ (Erişim Tarihi: 24.11.2012) http://kids.tate.org.uk/games/spin/ (Erişim Tarihi: 24.11.2012) 132 http://nmolp.tate.org.uk/webquests/ (Erişim Tarihi: 24.11.2012) 130 131 89 özel olarak oluşturduğu bir bölüm olan Tate Kids bölümü, çocukların eğitimi, sanatı ve bilimi tanımaları amacıyla tasarlanmış bir bölümdür. Müze web sitesinin bu bölümünde çocuklar, kendi sanat eserlerini tasarlayabilmekte, kendi şehir modellemelerini, yapabilmekte, kendilerine yönelik olarak hazırlanmış olan videoları izleyerek bazı temel bilgileri çizgi film halinde öğrenebilmekte ve bütün yaptıkları çalışmaları, yine sitenin bu bölümünden paylaşabilmektedirler. 133 Online kaynaklar bölümünde, gençler, yetişkinler ve özellikle de öğretmenler için hazırlanmış olan çok fazla sayıda online uygulama bulunmaktadır. Bu uygulamaların bazılarını anlatmak gerekirse, örnek olarak Kayıp Sanat Eserleri Galerisi adlı bir uygulamada, herhangi bir nedenden ötürü kaybolmuş sanat eserleri ve bu kayıpların bulunması için yapılan çalışmalar hakkında kullanıcıları bilgilendirmek amaçlı ayrı bir site yapılmıştır. 134 Tate Tools adlı uygulamada ise, kullanıcılara müzecilik kapsamında olan çeşitli konular hakkında eğitim veren kurs modülleri bulunmakta, kullanıcılar bunları istedikleri takdirde bilgisayarlarına indirip, sürekli olarak faydalanabilmektedir. 135 Tate’in düzenlediği dönemsel sergiler ile ilgili olarak, ziyaretçilerin sergi deneyimini ve sergi hakkındaki bilgilerini arttırmaları amacıyla, yapılan sergilerin konusuna göre hazırlanmış olan online kaynakları da bulunmaktadır. Örneğin Tate, William Blake adında bir İngiliz ressam ile ilgili düzenlediği sergi ile bağlantılı olarak, bu ressamın hayatı, eserleri, görüşleri hakkında detaylı bilgiler veren, ayrıca bünyesinde bu ressamın eserleri tema alınmak suretiyle oluşturulmuş çeşitli oyun ve uygulamaları da barındıran, ayrı bir online eğitim kaynağı sunmaktadır. 136 Bu bağlamda hazırlanan uygulamalardan bir diğeri de, Francis Bacon hakkında Tate Britain’in 2008 yılında düzenlediği dönemsel sergi hakkında yapılmış olup, siteyi ziyaret eden insanların, yapılan sergiyi ziyaretlerinden önce veya sonra, Francis Bacon hakkındaki algılarının artmasını sağlamaya yönelik bilgilere ulaşması da yine bu uygulamadan sağlanmaktadır. 137 http://kids.tate.org.uk/ (Erişim Tarihi: 24.11.2012) http://galleryoflostart.com/ (Erişim Tarihi: 24.11.2012) 135 http://www2.tate.org.uk/tatetools/ (Erişim Tarihi: 24.11.2012) 136 http://www2.tate.org.uk/williamblake/ (Erişim Tarihi: 24.11.2012) 137 http://www2.tate.org.uk/francisbacon/ (Erişim Tarihi: 24.11.2012) 133 134 90 Tate bünyesinde eğitim ile ilgili verilen hizmetlerde, bilgi teknolojileri kullanılarak oluşturulmuş bir diğer çalışma ise, Unilever firmasının sponsorluğunda hazırlamış oldukları Turbinegeneration adlı çalışmadır. Bu çalışma, tüm dünyadan okul ve üniversitelerin, kendi kültürlerine ait sanat eserlerini tanıtmaları ve ayrıca diğer kültürleri de anlamaları amacıyla kurulmuş olan ve Tate web sitesi bünyesinde erişime açılmış olan bir uygulamadır. 138 Tate bünyesinde eğitim ile ilgili olarak web sitelerinde yer alan bir diğer online eğitim platformu da Tate Collectives bölümüdür. Tate Collectives, gençlerin sanat ile ilgili araştırmalarını paylaşabilecekleri, bunların üzerine tartışmalar yürütebilecekleri bir sanat forumu işlevi görmektedir. 139 Tate Collectives, online topluluklardan oluşan bir iletişim ağı şeklinde tasarlanmıştır. Tate Collectives bünyesinde bulunan her kullanıcı topluluğu, beğendikleri sanat eserleri ile ilgili fotoğraf ve videoları, sanat ile ilgili görüşlerini ve yapmış oldukları araştırmalarını buradan paylaşmakta ve birbirleriyle bu platform üzerinden iletişime geçmektedir. Tate bünyesinde yapılan online eğitim faaliyetlerinde inceleyeceğimiz son konu olarak da, online kurs ve atölyeler konusudur. Müzenin internet sitesinden erişilebilecek iki adet online kurs bulunmaktadır. Bunlardan ilki Sanatçı Teknikleri ve Metotları hakkındadır. Bu online eğitim kursunda kullanıcılar 20 pound karşılığında kurs ile ilgili bölümlere erişebilmekte, ünlü sanatçıların çalışma metotlarını ve tekniklerini öğrenme imkanı bulmaktadırlar. 140 Bir diğer eğitim kursu ise, Çizim Tekniklerine Giriş adlı dersin verildiği bir kurstur. Bu online bölüme, kullanıcılar yine 20 pound karşılığı üye olabilmekte, ve bu kurs aracılığıyla, çizime giriş, çizgi, ton, doku, yüzey, desen, çizim konuları ve kendi özgün çiziminizi bulun adlı ders konularına erişebilmektedirler. 141 http://www.tate.org.uk/about/projects/unilever-series-turbinegeneration (Erişim Tarihi: 24.11.2012) 139 http://collectives.tate.org.uk/ (Erişim Tarihi: 24.11.2012) 140 http://www.tate.org.uk/whats-on/courses-and-workshops/artists-techniques-and-methods (Erişim Tarihi: 24.11.2012) 141 http://www.tate.org.uk/whats-on/courses-and-workshops/introduction-drawing-techniques (Erişim Tarihi: 24.11.2012) 138 91 Tate bünyesinde yapılan eğitim ile ilgili faaliyetlerde, müzenin bilgi teknolojilerinden nasıl faydalanıldığına dair yaptığımız bu araştırmada, Tate’in internet sitesi üzerinden sağladığı eğitim metotlarının incelenmesi sonucunda müzenin, eğitim alanında bilgi teknolojilerinden faydalanma hususunda nitelikli örnekler ürettiği görülmüştür. 4.2.4.4 Araştırma Hizmetleri Alanında Bilgi Teknolojilerinden Faydalanma Durumu Tate bünyesinde verilmekte olan araştırma hizmetleri ile ilgili faaliyetlerde bilgi teknolojilerinden faydalanılan konular beş farklı başlıkta incelenebilir. Bunlardan ilki, müze koleksiyonlarının online ortamda erişime açılması sonucunda mümkün hale gelen online koleksiyon taramadır. Tate’in kullanmış olduğu koleksiyon yönetim programına girilen verilerin yine koleksiyon yönetim programı aracılığıyla internet ortamında erişilebilinir kılınması, araştırmacıların, müze internet sitesi yardımıyla online ortamda tarama yapmalarına olanak sağlamaktadır. Müze bünyesindeki koleksiyon yönetimi ile ilgili yapılan çalışmaları anlattığımız bölümde de değindiğimiz üzere, araştırmacılar Tate bünyesinde bulunan koleksiyonlar içerisinde, aradıkları eser ile ilgili tüm bilgi ve görsellere bu sistem üzerinden rahatlıkla ulaşabilmektedirler. 142 Tate bünyesinde araştırmacılara bilgi teknolojileri yoluyla sunulan ikinci hizmet türü ise, Tate’in resmi yayın organı olan Tate Papers adlı dergiye online ortamdan ulaşabilme imkanıdır. Müze internet sitesinin araştırmalar ile ilgili bölümünde Tate Papers bölümüne girildiğinde, karşımıza Tate Papers dergisinin tüm sayılarının taranabileceği bir sayfa çıkmaktadır. Bu sayfa yardımıyla aranılan sayının yılına ve konusuna göre araştırma yapılabilmektedir. 143 Tate Papers dergisi, okuyucu tarafından online olarak okunabilmektedir. 142 143 http://www.tate.org.uk/art (Erişim Tarihi: 24.11.2012) http://www.tate.org.uk/research/publications (Erişim Tarihi: 24.11.2012) 92 Resim 4.25 Tate web sitesi arşiv kataloğu tarama bölümü, (http://archive.tate.org.uk/DServe/dserve.exe?dsqServer=tbcalm&dsqApp=Archive&dsqDb=Catalog&dsqCmd=Search.tcl, Erişim Tarihi: 24.11.2012) Tate’in sunduğu bir diğer hizmet ise, kullanıcıların, Tate’in kamusal kayıtlarına erişebilmelerini sağlamasıdır. Bu kayıtlar bir nevi kurumsal arşiv niteliğinde olmakla beraber, Tate bünyesinde yapılan sergi, satın alma, geliştirme ve genişleme çalışmaları ile ilgili belgeleri içermektedir. 144 Kullanıcıların Tate’in internet sitesini kullanarak bu kayıtlara erişebilmeleri de Tate bünyesinde verilen hizmetler arasındadır. Arşiv katalogu ile ilgiyi sayfada kamu kayıtları bağlantısı tıklandığında sistem bize tüm kamu kayıtlarını sunmaktadır. 145 Tate’in araştırmacıların faydalanabileceği bir diğer bölümü ise, Tate arşivleridir. Tate arşivlerinde, 1900 yılından günümüze kadar olan bir süre içerisinde üretilmiş olan, sanatçılar, sanat dünyası figürleri ve sanat kuruluşları ile ilgili olan 1 milyondan fazla arşiv malzemesi bulunmaktadır. 146 Tate arşivlerinde kullanıcılar http://www.tate.org.uk/research/archive/public-records (Erişim Tarihi: 24.11.2012) http://archive.tate.org.uk/DServe/dserve.exe?dsqServer=tdccalm&dsqApp=Archive&dsqDb=Catalog&dsqCmd=Browse.tcl&dsqSearch=(Level='Subfonds')and%20(RefNo='TG')&dsqKey=RefNo (Erişim Tarihi: 24.11.2012) 146 http://www.tate.org.uk/research/archive (Erişim Tarihi: 24.11.2012) 144 145 93 arşiv katalogunu online olarak tarayabilmekte ve aradıkları arşiv malzemesinin detaylı kayıtlarına ulaşabilmektedir. Bu taramamanın yapılabilmesi için, arşivler bölümünde arşiv katalogunun seçilmesi gerekmektedir. Arşiv kataloguna tıklandığında kullanıcı, karşısına çıkan sayfadan, tüm arşiv malzemelerine ulaşabilmekte, katalog taraması yapabilmekte, ses arşivine veya fotoğraf arşivine ulaşabilmekte, mikrofilm arşivi koleksiyonlarına erişebilmekte, poster kataloglarını tarayabilmekte ve Tate kamu kayıtlarına ulaşabilmektedir. 147 Kullanıcılar Tate arşivini tararken, aradıkları materyali, anahtar kelime, koleksiyon adı, tarihi ve referans numarasını girerek bulabilmekte, ayrıca istedikleri takdirde, fonlar, alt fonlar, seriler, alt seriler, dosya, eşya, tek eşya ve parça seçeneklerinden birini seçerek aramalarını daraltabilmektedirler. 148 Tate bünyesinde verilmekte olan araştırma hizmetlerinde, bilgi teknolojilerinden yararlanılmak suretiyle verilen hizmetleri incelediğimiz bu bölümde değineceğimiz en son başlık ise Tate kütüphanesidir. Tate kütüphanesi de, tıpkı Tate arşivinde olduğu gibi, kullanıcılarını online ortamda yararlandırmaktadır. Kullanıcılar tıpkı Tate arşivinde verilen hizmette olduğu gibi, Tate kütüphanesinin katalog tarama sayfasından, Tate yayınlarına, dergilere, sanatçıların kitaplarına, ve katalog tarama sayfasına ulaşabilmektedir. 149 Kullanıcılar bu bölümde bulunan katalog tarama sayfasından anahtar kelime, başlık, konu, dizi kaydı, dergi adı kavramlarından birini veya bir kaçını kullanarak Tate kütüphanesini tarayabilmekte ve aradığı eserin kaydına ulaşabilmektedir. 150 Kullanıcı ayrıca taramasını, eserin yayın yılı ve diline göre de yine buradan sınırlandırabilmektedir. Tate bünyesinde verilen araştırma hizmetlerinde bilgi teknolojilerinin kullanıldığı alanları incelediğimiz bu bölümde araştırmacıların, Tate’in vermekte 147 http://archive.tate.org.uk/DServe/dserve.exe?dsqServer=tbcalm&dsqApp=Archive&dsqDb=Catalog&dsqCmd=Search.tcl (Erişim Tarihi: 24.11.2012) 148 http://archive.tate.org.uk/DServe/dserve.exe?dsqServer=tbcalm&dsqApp=Archive&dsqDb=Catalog&dsqCmd=Search.tcl (Erişim Tarihi: 24.11.2012) 149 http://library.tate.org.uk/uhtbin/cgisirsi/wqIeb2Qm9b/LIBRARY/322250016/60/495/X (Erişim Tarihi: 24.11.2012) 150 http://library.tate.org.uk/uhtbin/cgisirsi/wqIeb2Qm9b/LIBRARY/322250016/60/495/X (Erişim Tarihi: 24.11.2012) 94 olduğu araştırma hizmetlerinden, müzeye gelmeden, bilgisayarları yardımıyla faydalanabildiği görülmüş, bu durum Tate’in, müze bünyesinde verilen araştırma hizmetlerinde bilgi teknolojilerinden faydalanmakta olan bir müze olduğunu bize göstermiştir. 4.2.4.5 Tanıtma Alanında Bilgi Teknolojilerinden Faydalanma Durumu Tanıtma alanında Tate’in bilgi teknolojilerinden nasıl faydalandığını incelerken daha önce de belirttiğimiz gibi bunu üç ana başlık altında ele alacağız. Bunlardan ilk başlık olan web sitesi başlığında, müze web sitesi ve site altyapısı hakkında detaylı bilgiler verilecektir. Sosyal Medya Platformu başlığında ise, Tate’in sosyal medyada tanıtımı hususunda hangi faaliyetlerde bulunduğu araştırılacak ve son olarak Mobil Uygulamalar başlığı altında ise, Tate’in yeni iletişim platformu olan mobil uygulama dünyasında yapmakta olduğu faaliyetler incelenecektir. 4.2.4.5.1 Web Sitesi Tate web sayfasının altyapısında kullanılan server ve işletim sistemi bilgilerine ulaşılamamaktadır. Bu nedenle bu konuda bilgi verememek durumundayız. Sitenin altyapısının PHP tabanında olduğu tespit edilmiştir. Tate’in web sayfasının hazırlanmasında ise, tıpkı Louvre Müzesi’nin web sayfasında olduğu gibi, Drupal adlı içerik yönetim sistemi kullanılmıştır. Bunun yanı sıra, site HTML, CSS ile tasarlanmış olup, sitedeki akıcılığı ve çeşitli animasyonları sağlamak amacı ile bir Javascript kütüphanesi olan Jquery kullanılmıştır. Sitenin arama motorlarında, kolay erişilebilir olması ve site istatistiklerinin takip edilmesi amacıyla sitede, Google firmasının ürettiği bir yazılım yararlanılmaktadır. 95 olan Google Analytics’ten de Resim 4.26 Tate web sitesi ana sayfası, (http://www.tate.org.uk, Erişim Tarihi: 24.11.2012) Tate web sayfasının ana sayfa tasarımı, son derece klasik ve sade bir şekilde yapılmıştır. Sol üst köşede bir Tate logosu, onun en sağında ise, yukarıdan aşağıya doğru olmak üzere, Tate bünyesinde bulunan müzelerin sitedeki alanlarına erişebilmek için yapılmış olan Tate Britain, Tate Modern, Tate Liverpool ve Tate St. Ives bağlantıları, kullanıcıların, Tate web sayfasında kendi alanlarını oluşturabilmeleri, Tate üyesi olabilmeleri ve sitedeki içeriğe yorum yapabilmeleri amacıyla oluşturulmuş kayıt ve giriş bağlantıları ve site içeriğinin anahtar kelime girilerek taranabilmesi amaçlı bir arama çubuğu bulunmaktadır. Bu bölümün hemen altında oldukça sade bir şekilde tasarlanmış olan ve site içerisinde gezinmeyi sağlayan navigasyon bölümü, bunun da altında, site içeriğinden seçilen güncel bir bölümün tanıtımının yapıldığı resim ve yazı içeren ve yatay olarak tüm sayfayı kaplayan bir banner bulunmaktadır. Bu bölümün altında ise, Tate Modern, Tate Britain, Tate Liverpool ve Tate St. Ives müzelerinde gösterimde olan en güncel sergiler tanıtılmaktadır. Bu tanıtım panelinin hemen altında, Tate’e bağlı olan müzelerde yapılan etkinliklerle ilgili bilgilerin verildiği bir panel, bu panelin de altında ise, Tate’in internet sitesinde bulunan ve site ziyaretçilerinin ziyaret 96 etmelerinin önerildiği bölümler ile ilgili tanıtım paneli bulunur. Site ana sayfasının tasarımındaki en son öğe ise, sayfanın en altında bulunan, site içerisindeki bölümlerin kısa yol bağlantılarını, Tate’in üye olduğu sosyal medya platformlarını ziyaret edebilmek için gerekli bağlantıları, ziyaretçilerin Tate’e bağış ve sponsorluk gibi yollarla destek olabilmesini sağlayan bağlantıları ve Tate bünyesinde yapılan etkinliklerden e-posta yoluyla haberdar olabilmek için e-bülten kayıt panelini içeren footer bölümdür. Tate’in internet sitesinde kullanıcılar, Tate bünyesinde bulunan sanat eserlerinin görüntülerine ve envanter bilgilerine ulaşabilmekte, Tate kütüphanesi ve arşivinin online kataloglarında aradıkları materyali tarayabilmekte, Tate’in ziyaret saatlerini ve ziyaretçilerin uyması gereken müze ziyaret kurallarını öğrenebilmekte, müze haritaları ve kat planlarına erişip, ziyaretlerini buna göre planlayabilmektedir. Bunun yanı sıra ziyaretçiler, Tate’in kurumsal yapısı ve tarihçesi hakkında bilgi alabilmekte, Tate online mağazasından alışveriş yapabilmekte ve müzede kuyrukta beklemeden internet üzerinden online bilet satın alıp, bunu yazıcıda bastırabilmektedir. Müze bünyesinde yapılacak olan etkinlikler ile ilgili bilgi alabilmek ve müze etkinlik takvimlerine ulaşmak da, müze web sitesinin sağladığı hizmetler arasındadır. Ziyaretçiler ayrıca Tate müzesi web sitesinde kendilerine ait bölüm oluşturabilmekte, web sitesinde yayınlanan içerikler ilgili düşüncelerine paylaşabilmekte ve diğer üyelerle web sitesi üzerinden iletişime geçebilmektedir. Bu durum, kullanıcının sadece hizmet alan statüsünden çıkmasını sağlamakta, kullanıcıyı da müze iş ve işleyişinin içerisine katmaktadır. Bunun yararı, kullanıcının, müze ile sürekli bir iletişim halinde bulunduğunu görmesi, ve kendisini de müzenin bir parçası olarak görmesi sonucunda müzeye olan ilgisinin artması şeklinde olacaktır. Tate web sitesinde erişim sağlanabilen bir diğer içerik ise, Tate, sanat ve bilim ile ilgili eğitimlerin verildiği online kaynaklarıdır. Kullanıcılar bu online kaynaklardan yararlanarak müzeyi, sanatı ve bilimi daha iyi kavrayabilmektedir. 97 4.2.4.5.2 Sosyal Medya Platformu Tate, çağın yeni iletişim platformu olan sosyal medya alanında hizmet göstermekte olan tüm platformlarda kendi kurumsal sayfalarını açmış bir kuruluştur. Tate’in kurumsal olarak temsil edildiği bu sosyal platform sayfaları, Tate’in yaptığı etkinlikleri, duyuruları ve müze ile ilgili gelişmeleri tüm dünya ile paylaşması anlamını taşımaktadır. Tate, Facebook, Twitter, Youtube, Pinterest, Tumblr, Google+, Flickr ve Instagram sitelerinde kendisine ait kurumsal sayfalara sahiptir. 151 Resim 4.27 Tate Pinterest sayfası, (http://pinterest.com/tategallery/, Erişim Tarihi: 25.11.2012) Pinterest, Tumblr, Google+, Flickr ve Instagram bünyesinde birer sayfaya sahip olan Tate’in, Twitter, Facebook ve Youtube da birden çok sayfası bulunmaktadır. Facebook bünyesinde bulunan Tate sayfaları arasında, Tate, Tate Liverpool, Tate, St. Ives, Tate Üyelik, Büyük Britanya Sanatı, Tate Film, Tate Mağaza, Tate Etc ve Tate Collectives gibi birçok alt sayfası vardır. 152 Tate, sosyal medyada kurumsal olarak temsile büyük önem vermektedir. Öyle ki, sadece 151 152 http://www.tate.org.uk/about/our-work/digital/social-media-directory (Erişim Tarihi: 25.11.2012) http://www.tate.org.uk/about/our-work/digital/social-media-directory (Erişim Tarihi: 25.11.2012) 98 Twitter’da paylaşımları yönetmek ve duyuruları yapmak üzere, üç küratörünü bu konu ile ilgili olarak görevlendirmiştir. 153 Kurum,, aynı zamanda müze bünyesinde çektiği videoları da Youtube ile, tüm takipçileriyle paylaşmaktadır. 4.2.4.5.3 Mobil Uygulamalar Tate, mobil uygulamalar konusunda da müze bünyesinde bir çok uygulama üretmiş, ve kullanıcıların bu uygulamalardan Android ve IOS işletim sistemli cihazları yardımıyla faydalanmalarını sağlamıştır. Bu uygulamalar arasında, Cep Galerisi Uygulaması, Tate Modern Sanatlar Terimleri Rehberi, Zamana Karşı Yarış uygulaması, Tate Trumps uygulaması, Muybridgizer uygulaması, Tate Sihirli Top uygulaması, Tate Quiz, Tate Modern Unilever ve Damien Hirst uygulamaları bulunmaktadır. Bu uygulamalar yardımıyla ziyaretçiler, Tate ile ilgili en güncel bilgilere, cep telefonları ve tablet bilgisayarlarını kullanarak ulaşabilmektedir. Resim 4.28 Tate Sihirli Top Iphone Uygulaması, (http://www.tate.org.uk/contextcomment/apps/magic-tate-ball, Erişim Tarihi: 25.11.2012) 153 http://www.tate.org.uk/about/our-work/digital/social-media-directory (Erişim Tarihi: 25.11.2012) 99 Tate Sihirli Top uygulamasında, kullanıcılar mobil cihazlarını sallamak suretiyle, her seferinde farklı bir Tate eseri konusunda bilgi almaktadır. Sonuç olarak döndürülen eserin seçiminde uygulama, coğrafi konum, tarih, hava durumu ve ortam ses seviyesi gibi etkenleri otomatik olarak algılamakta ve bu parametrelere göre bir eser tanıtmaktadır. 154 Tate bünyesinde yapılan tanıtma faaliyetlerinde bilgi teknolojilerinden yararlanmasının incelenmesi sonucunda, Tate’in, bu hususa büyük önem verdiği ve bunu hemen her platformda uygulamaya geçirdiği gözlemlenmiş, bu tanıtma faaliyetlerini uygulamaya geçirirken ise bilgi teknolojilerinin tüm imkanlarından faydalandığı sonucuna varılmıştır. 4.2.4.6 Genel Değerlendirme Tate Müze Kompleksi’nde yapılan koleksiyon yönetimi, eğitim, araştırma ve tanıtma faaliyetlerinde, müzenin bilgi teknolojilerinden ne derece faydalandığını incelediğimiz bu bölüm sonucunda yaptığımız değerlendirmede, müzenin tüm bu faaliyetlerde, bilgi teknolojilerinden olabildiğince fazla yararlandığı, ve bu teknolojileri, faydalı, işlevsel ve çağın gerektirdiği standartlarda kullandığı görülmüştür. 154 http://www.tate.org.uk/context-comment/apps/magic-tate-ball (Erişim Tarihi: 25.11.2012) 100 BEŞİNCİ BÖLÜM TOPKAPI SARAYI MÜZESİ'NDE BİLGİ TEKNOLOJİLERİ KONUSUNDA YAPILMASI GEREKENLER 5.1 Genel Durum Topkapı Sarayı Müzesi'nde müzecilik faaliyetlerinde bilgi teknolojilerinin kullanılma seviyesi ve bunun dünya müzeleri ile karşılaştırılması sırasında elde ettiğimiz sonuçlar doğrulusunda şunu söyleyebiliriz. Topkapı Sarayı Müzesi’nin yapmakta olduğu müzecilik faaliyetlerinde bilgi teknolojilerini gereği gibi kullanamamakta, bu durum sadece iş ve işlemlerin verimliliğini etkilememekte, bunun yanı sıra kurumun imajını da oldukça kötü bir şekilde etkilemektedir. Yapılan çalışmalar sonucunda çıkan sonuç açıkça göstermektedir ki Topkapı Sarayı Müzesi'nde müzecilik faaliyetlerinde bilgi teknolojilerinden yararlanma durumu, dünya müzelerindeki durumla kıyaslandığında, oldukça alt seviyelerde kalmaktadır. Bu tablo, neredeyse 2013 yılına geldiğimiz bu dönemde bir müze için son derece düşündürücü bir tablodur. Bu tablonun Türkiye'nin en büyük ve en çok ziyaretçi çeken müzesi olan Topkapı Sarayı Müzesi'ne ait oluşu, daha da düşündürücüdür. Varılan bu netice doğrultusunda, Topkapı Sarayı Müzesi'nde bilgi teknolojileri konusunda birçok çalışmanın yapılmasının gerektiği ortaya çıkmaktadır. Yapılması gereken bu çalışmalar çok boyutlu ve müzede bilgi teknolojilerinin nitelikli olarak kullanılmasını sağlarken, bu çalışmaları yürütecek ve düzenleyecek olan personelin de konuya hakim olması gerekmektedir. Bu doğrultuda, Topkapı Sarayı Müzesi’nin koleksiyon yönetimi, eğitim, araştırma ve tanıtma faaliyetleri konularında bilgi teknolojilerinden nasıl faydalanması gerektiğini inceleyeceğimiz ilerleyen kısımlarda, bütün bu konular ve hususlar dikkate alınarak oluşturulmuş öneriler sunulacaktır. 5.2 Topkapı Sarayı Müzesi'nde Koleksiyon Yönetimi Alanında Bilgi Teknolojileri Konusunda Yapılması Gerekenler Topkapı Sarayı Müzesi’nin hali hazırda kullandığı bir koleksiyon yönetim sistemi bulunmamaktadır. Müze bünyesinde, benzeri bir sistem için çeşitli girişimler, geçen zaman içerisinde yapılmış olsa da, sonuçsuz kalmışlar, veya sistemin en temel bileşenlerinin nasıl olmasının gerektiği ile ilgili tartışmalarla vakit kaybedilmesi suretiyle başarısız olmuşlardır. Öncelikle şunu anlamamız gerekir ki, koleksiyon yönetim sistemi bazında kullanılan alan adları, dünyada belli standartlara tabiidir. Müzelerde koleksiyon yönetiminde kullanılacak olan alan adları, tüm dünyada standarttır. Bu nedenle Topkapı Sarayı Müzesi'nde işlevli bir şekilde çalışacak bir koleksiyon programı için, sıfırdan bir program yazılması gereği yoktur. Bir koleksiyon programının dünyanın herhangi bir müzesinde kullanılması için, öncelikle SPECTRUM standardını desteklemesi yeterlidir. Program ek olarak CIDOC CRM Core, CDWA, LIDO, CCO, VRA Core, CHIN Veri Sözlükleri ve OBJECT ID gibi standartlarından birini veya birkaçını da destekleyebilir. Topkapı Sarayı Müzesi'nde sıfırdan bir program yazılması amacıyla bugüne kadar çok zaman kaybedilmiş, müze, arşiv ve kütüphane koleksiyonları ile ilgili işlemler Filemaker ve Excel programlarına mahkum kalmıştır. Bunun için gerekli adımların atılması ve Topkapı Sarayı Müzesi'nin bir koleksiyon yönetim sistemi programı kullanmak suretiyle müzecilik çalışmalarına devam etmesi, günümüz dünya müzecilik standartlarına uyum açısından hayati önem taşımaktadır. Topkapı Sarayı Müzesi’nin kullanabileceği niteliklerde koleksiyon yönetim programlarını inceleyebilmemiz için, koleksiyon yönetim sistemleri ile ilgili bazı bilgilere sahip olmamız gereklidir. Koleksiyon yönetim sistemlerinin en önemli özelliği, verileri girilmiş olan koleksiyon bilgilerinin, internet üzerinden, kullanıcıların erişimine açılabilmesi olanağını sunmalarıdır. Bu durum, koleksiyon yönetim sistemlerini, günümüz müzeleri için vazgeçilmez kılmıştır. 102 Günümüzde mevcut olan koleksiyon yönetim programlarını iki grupta inceleyebiliriz. Bunlar, ücretli olan koleksiyon yönetim sistemleri ve açık kaynak kodlu ücretsiz koleksiyon yönetim sistemleridir. 5.2.1 Ücretli Olan Koleksiyon Yönetim Sistemleri Bu kapsama giren koleksiyon yönetim programları, müzecilik konusunda yazılımlar üreten şirketler tarafından hazırlanmakta, ve yıllık lisans bedeli karşılığında kullanıma sunulmaktadır. Günümüzde dünyanın hemen her büyük müzesinde bu türde koleksiyon yönetim programları kullanılmaktadır. Araştırmamızda konu alından dünyanın en büyük müze kuruluşları olan British Museum, Louvre Müzesi, Metropolitan Müzesi ve Tate Müze Kompleksi’nin kullanmakta olduğu koleksiyon yönetim programlarına bakıldığında, bu beş müzenin, her birinin üç farklı üretici tarafından üretilmiş olan koleksiyon yönetim sistemlerinden birini kullandıkları görülmektedir. Bunlar, Museumindex+, Museumplus, ve The Museum System programlarıdır. British Museum, koleksiyon yönetiminde Museumindex+’yı tercih etmektedir. Louvre Müzesi ise Museumplus kullanmaktadır. Araştırmamızda incelenmiş olan diğer iki müze kuruluşu olan Metropolitan Müzesi ve Tate Müze kompleksi ise, koleksiyon yönetiminde The Museum System adlı programı kullanmaktadır. Ücretli koleksiyon yönetim sistemleri alanında yapacağımız değerlendirmede, bu nedenden ötürü, adı geçen üç koleksiyon yönetim sistemi tüm teknik özellikleriyle incelenmiştir. 5.2.1.1 Museumindex+ Museumindex+ adlı program, System Simulation şirketi tarafından üretilmiş olup, koleksiyon yönetiminde British Museum tarafından tercih edilen sistemdir. Program sayesinde, müzelerin günlük iş akış işlemleri de gerçekleştirilebilmektedir. Bu nedenle program, sadece koleksiyon yönetimini değil, müze yönetiminin de sağlanmasında çeşitli işlevler gören bir sistemdir. Sistemin ayrıca kütüphane ve arşiv 103 katalog bilgileri girilmesi amacıyla hazırlanmış olan bölümleri de bulunmaktadır. Sistem, öncenden Excel ve benzeri formatlarda hazırlanmış olan koleksiyon bilgilerini de programa almaya olanak sağlamakta olup, koleksiyon yönetim sistemine geçilmeden önce Excel ve benzeri programlarda girilmiş olan verilerin, boşa gitmemesini sağlamaktadır. Verileri girilen eser ile ilgili tüm görseller ve videolar da eser kayıtlarının içerisine yerleştirilebilmektedir. Program SPECTRUM standartlarıyla tamamen uyumlu olup, ön kayıt, eser girişi, ödünç alım, eser temini, envanter, yer bilgisi ve taşıma, nakliyat, kataloglama, eser kondisyonu kontrolü, konservasyon, risk yönetimi, sigorta, değer takdir, inceleme, telif hakları yönetimi, koleksiyonların kullanımı, eser çıkışı, ödünç verme, kayıp veya hasar durumu, erişime kapatma, geçmişe dönük kayıtlara erişim gibi işlemlerin hepsi programın standart özellikleri arasındadır. Collections Link adındaki, sadece koleksiyon yönetim sistemleri alanında araştırmalar yapmakta olan bir web sitesinde, tüm bu koleksiyon yönetim sistemlerinin sahip olduğu teknik özellikler, çok detaylı bir şekilde yer almaktadır. Bu siteden elde ettiğimiz ve Museumindex+ ile ilgili detaylı özellikler aşağıdaki tabloda yer almaktadır. 155 Sistem Adı Museumindex+ Yazılım Sağlayıcı Minimum Donanım Gereksinimi Desteklenen İşletim Sistemleri System Simulation Museumindex+ 1GB RAM e sahip ortalama bir masaüstü veya dizüstü bilgisayarda çalışabilir Museumindex+ masaüstü arayüzü XP den itibaren tüm Microsoft Windows sürümlerini desteklemektedir. Daha geniş yüklemelerde kullanılan merkezi sunucu bileşenleri Windows, Linux, veya Solaris platformlarında çalışabilmektedir. İnternet kullanıcı arayüzü, tarayıcılar arası çalışabilmekte ve Internet Explorer, Firefox, Chrome ve Safari tarayıcılarını desteklemektedir Tablo 5.1 Museumindex+ detaylı program özellikleri (http://www.collectionslink.org.uk/softwaresurvey, Erişim Tarihi: 20.11.2012) 155 http://www.collectionslink.org.uk/softwaresurvey (Erişim Tarihi: 20.11.2012) 104 İmaj Desteği Museumindex+ kaydın farklı yerlerine farklı imajları yerleştirebilme, tercih edilen imajı seçebilme, imajların sırasını değiştirebilme gibi imaj yönetim özelliklerine sahiptir. Ek olarak, Museumindex+, ImageIndex+ ve AssetIndex+ programlarıyla entegre olabilir. Museumindex+, müze koleksiyonlarının web arayüzü Umumi Erişim Desteği vasıtasıyla, ziyaretçiler tarafından erişilebilik olmasını sağlayan Collections On-line adlı modülü içerir. CD Halinde Bulunabilme Evet Museumindex+ koleksiyonların internette yayınlanması İnternet Desteği amacıyla Collections Online adlı modüle sahiptir. Ayrıca program SOAP, web servisleri, Z39.50, RSS, OAI-PMH, ve bağlı veri gibi internet protokol standartlarını destekleyen geniş bir internet protokol standardı desteğine sahiptir. Museumindex+ Index+ adlı bilgi yönetim sistemini Veritabanı Mimarisi kullanmaktadır .Index+ Information Retrieval prensiplerine göre çalışmaktadır. Tekli kullanıcı sistemlerinin fiyatı 5742 TL artı KDV Fiyat ( Tek Kullanıcı ) den başlamaktadır Tipik 5 kullanıcılı sistem in fiyatı 14,356 TL artı Fiyat ( 5 Kullanıcı ) (Katma Değer Vergisi) dir Museumindex+ ürünleri kalıcılık esasına dayalı bir Ek Ücret Gerektiren lisans ile sunulmakta, böylece kullanıcının ek bir Durumlar harcama yapmaması sağlanmaktadır. Eğitim Tanıtım içerikli bir eğitim, program fiyatının içerisindedir. Ek eğitimler ise, şirketin Londra Covent Garden ofisinde, günlük 2,153 TL artı seyahat masrafları artı KDV karşılığında verilmektedir. Destek Yazılım ücretinin %15’i kadar bir fiyat karşılığında ürün desteği verilmektedir. Programı Kullanan En Önemli Müzeler Tablo 5.1 Devam British Museum. 105 Diğer Özellikler Program, tam spectrum desteği, iş akışı ve prosedür yönetimi, kapsamlı terimler sözlüğü desteği ve kontrollü kelime bilgileri, tekil iş akışlarını desteklemek amaçlı ayarlanabilir kataloglama görünümleri, organizatör özelliği, gelişmiş imaj yönetim özellikleri, çoklu-dilde kataloglama, entegre tam metin arama motoru, koleksiyonların online platform ile internette yayınlanması, sergi salonu ile etkileşim modülleri sunmakla beraber, opsiyonel olarak kitap ve arşiv malzemelerinin kataloglama sistemi, entegre imaj kütüphanesi sistemi,ve entegre dijital varlık yönetimi sistemi sunmaktadır Ek Özellikler Denetim Kayıtları (Standart) , Şifre (Standart) olarak Seçim listesi (Standart) ,Veri girişi için Terimler Sözlüğü (Standart), Geri getirme için Terimler Sözlüğü (Standart), Ekran Tasarımcısı (Ücret karşılığında), Raportör (Standart), Modifiye edilebilir veri yapısı (Ücret karşılığında) Form Alanı Başına Maksimum Karakter Dosya Başına Maksimum Limit Yazılım Entegre Dijital Kaynak Yönetim Sistemi Desteği İçeriyor mu? Yazılım Entegre İş Akış Sistemi İçeriyor mu? Yazılım Dijital Telif Hakları Yönetimini Destekliyor mu? Yazılım Mobil Platform Desteği İçeriyor mu? Yazılım Web Servisleri Aracılığıyla Uzaktan Terimler Sözlükleri İle Entegre Olabiliyor mu? Yazılım Online Yoldan Temin Edilebiliyor mu? Tablo 5.1 Devam Limitsiz Limitsiz Evet Evet Evet Evet Opsiyonel Evet 106 Desteklenen İmaj Formatları Desteklenen Medya Formatları Kullanıcı Tarafından Oluşturulmuş İçerik Desteği Var mı? İçeriye Veri Aktarma Olanakları Dışarıya Veri Aktarma Olanakları Desteklenen Arayüz ve Protokoller BMP, TIFF, Targa, JPEG, PCD, PNG, GIF. Ayrıca İmaj Kütüphanesi sistemi, X-ray dosyaları ve RAW dosyalarını da içeren birçok formatı desteklemektedir. Dijital Varlık Yönetimi Sistemi tüm dosya türlerini içe aktarabilmektedir. Dijital Varlık Yönetimi Sistemi tüm dosya türlerini içe aktarabilmektedir. Museumindex+ Collections Online içerisinde, web sitelerinde kullanıcı tarafından oluşturulmuş içerik desteği bir seçenek olarak sunulmaktadır. Index+ Story Teller ise, kullanıcılardan resimli yorumlarını almak için uygundur. Evet – CSV, XML, ve diğerleri Evet – CSV, XML, ve diğerleri OAI-PMH (Ücret karşılığında), REST (Ücret karşılığında), SOAP (Ücret karşılığında), RSS (Ücret karşılığında). Ayrıca Perl, PHP, C, C++, and Java gibi çeşitli dillerde yazılmış olan API ler satın alınabilmektedir. DC, RDF, IEEE_LOM, UK_LOM_Core, SCORM, Desteklenen Metadata LIDO Türleri SPECTRUM, CDWA, VRA Core. Her çeşit müze Desteklenen Müze belgeleme standardı, XML formatındaki verileri Standartları içerisine almayı destekleyebilir. Index+ araçları kullanılarak tüm standartlar için veri alma ve verme eşleştirmeleri oluşturulabilmektedir. Sisteminizin SPECTRUM Ön Kayıt, Eser Girişi (Başlıca Özellik), Ödünç Alım Desteklemesi Durumunda (Başlıca Özellik) Eser Temini (Başlıca Özellik), Envanter, Yer bilgisi ve Taşıma (Başlıca Özellik) 21 SPECTRUM ,Nakliyat, Kataloglama (Başlıca Özellik) Eser İşleminden Hangileri Kondisyonu Kontrolü, Konservasyon, Risk Yönetimi, Desteklenmektedir? Sigorta, Değer Takdir, İnceleme, Telif Hakları Yönetimi, Koleksiyonların Kullanımı, Eser Çıkışı (Başlıca Özellik), Ödünç Verme (Başlıca Özellik), Kayıp veya Hasar Durumu, Erişime Kapatma,Geçmişe Dönük Kayıtlar (Başlıca Özellik) Evet, Museumindex+ in BooksIndex+ ile entegre Yazılım Bibliyografik edilmesi opsiyoneldir. Kayıtlar İçin Entegre Destek İçeriyor mu? Tablo 5.1 Devam 107 Yazılım Hangi Bibliyografik Kütüphane Standartlarını Destekliyor? Yazılım Arşiv Kayıtları İçin Entegre Destek İçeriyor mu? Yazılım Hangi Arşiv Standartlarını Destekliyor? Yazılım Diğer Arşiv ve Kütüphane Sistemleri ile Entegre Olmak İçin Ne Tür Destekler Sağlamakta? MARC21 ve diğer MARC çeşitleri; Z39.50; OAIPHM; DC Evet, Museumindex+ in ArhchiveIndex+ ile entegre edilmesi opsiyoneldir. ISAD(G), EAD, OAI-PMH Index+ araç seti, kütüphane, arşiv ve diğer sistemler ile Entegrasyon için, çok geniş kapsamlı araçlar içermektedir.Bir çoklu protokol veri aracısı olan Index+ Bridge uygulaması, uzaktaki veri depolarını Museumindex+ ile eşleştirir Bu araç, Kongre Kütüphanesi ve COPAC gibi kütüphaneler ve arşivlere yerel ve uzaktan erişim amaçlı kullanılır.SOAPix, diğer sistemler, veri depoları ve raporlama araçları için erişim ve API sağlayan genel amaçlı ve tamamen ayarlanabilir bir, SOAP sunucusudur.OAI-PHM, REST ve diğer API ler için destek de sağlanmaktadır.Museumindex+ imajların ve diğer dijital varlıkların uzaktan erişimi ve depolanması amacıyla 3. Parti imaj veya dijital varlık yönetimi sistemleri için ayrıca bir seçenek sunmaktadır. Tablo 5.1 Devam 5.2.1.2 Museumplus Museumindex+ adlı program, Zetcom şirketi tarafından üretilmiş olup, koleksiyon yönetiminde Louvre Müzesi tarafından tercih edilen sistemdir. Program modüler bir yapıdadır. Program sadece bir koleksiyon yönetim programı olarak kullanılabildiği gibi, bir müze yönetim programı olarak da hizmet verebilmektedir. Müzeler içerisinde barındırdıkları arşiv veya kütüphane sistemlerine erişim sağlanabilmesi ve kullanıcıların bu sistemlerde istedikleri materyali arayabilmeleri için, Museumplus programı, arşiv ve kütüphane modülleri ile beraber gelmektedir. Museumplus, dışarıya veri çıkarma veya dışarıdan veri alma konularında çeşitli veri aktarım formatlarını desteklemektedir. XML, HTML, XLS, DOC, CSV, TXT, PDF formatları bu formatlar arasındadır. Program SPECTRUM standartlarıyla tamamen 108 uyumlu olup, ön kayıt, eser girişi, ödünç alım eser temini, envanter, yer bilgisi ve taşıma, nakliyat, kataloglama, eser kondisyonu kontrolü, konservasyon, risk yönetimi, sigorta, değer takdir, inceleme, telif hakları yönetimi, koleksiyonların kullanımı, eser çıkışı, ödünç verme, kayıp veya hasar durumu, erişime kapatma, geçmişe dönük kayıtlara erişim gibi işlemlerin tüm hepsi programın standart özellikleri arasındadır. Programın ek ücret alınarak kullanılabilen özellikleri ise, sergi yönetim modülleri, sergiler, ödünç sözleşmeleri, fotoğraf talep etme modülleri, yazarlar, taşımacılık, binalar, etkinlik yönetim modülleri, etkinlik modülleri, etkinlik listeleri, takvim ve salon yönetimi gibi modüllerdir. Collections Link adındaki, sadece koleksiyon yönetim sistemleri alanında araştırmalar yapmakta olan bir web sitesinde, tüm bu koleksiyon yönetim sistemlerinin sahip olduğu teknik özellikler, çok detaylı bir şekilde yer almaktadır. Bu siteden elde ettiğimiz ve Museumplus ile ilgili detaylı özellikler aşağıdaki tabloda yer almaktadır. 156 Sistem Adı Museumplus Yazılım Sağlayıcı Zetcom Ltd. Minimum Donanım Gereksinimi İşlemci: 500 MHz ve üstü; Bellek: minimum 512MB RAM; Disk Boyutu: 250 MB ve daha fazlası; Çözünürlük: 1024 x 768 veya daha yüksek Desteklenen İşletim Sistemleri İstemci işletim sistemi olarak, Microsoft Windows XP veya daha yüksek bir sürüm veya MacOS / Linux ve Citrix Metaframe sahibi diğer işletim sistemleri Terminal Sunucusu veya Microsoft Terminal Sunucusu desteklenmektedir. Sunucu işletim sistemi olarak, Microsoft Windows 2003 veya daha yüksek sürümleri desteklenmektedir. Tablo: 5.2 Museumplus detaylı program özellikleri (http://www.collectionslink.org.uk/softwaresurvey, Erişim Tarihi: 20.11.2012) 156 http://www.collectionslink.org.uk/softwaresurvey (Erişim Tarihi: 20.11.2012) 109 Tüm standart imaj formatları desteklenmektedir. (Uygulamada 100 den fazla imaj formatı desteklenebilir). İnternet ve İntranet yoluyla umumi erişim, ek olarak platformdan bağımsız bir web uygulaması olan Umumi Erişim Desteği eMuseumplus tarafından sağlanmaktadır CD Halinde Bulunabilme Evet İnternet ve İntranet yoluyla umumi erişim, ek olarak platformdan bağımsız bir web uygulaması olan İnternet Desteği eMuseumplus tarafından sağlanmaktadır Program, MS Access, Microsoft SQL Server ve Oracle veritabanlarını desteklemektedir. eMuseumplus, PostgreSQL 8 ve daha yüksek sürümlerini, Max DB, Veritabanı Mimarisi MySQL gibi açık kaynak veritabanlarının kullanılmasını Desteklemektedir. İmaj Desteği Fiyat ( Tek Kullanıcı ) Museumplus Standart: 3,100 TL Fiyat ( 5 Kullanıcı ) Museumplus Standart: 14,000 TL Sergi yönetim modülleri, sergiler, ödünç sözleşmeleri, fotoğraf talep etme modülleri, yazarlar, taşımacılık, binalar, etkinlik yönetim modülleri, etkinlik modülleri, Ek Ücret Kapsamındaki etkinlik listeleri, takvim ve salon yönetimi gibi Durumlar Museumplus eklentileri ve sergiler, etkinlikler, multimedya ve salon yönetimi gibi eMuseumplus eklentileri ek ücret kapsamındadır. Museumplus ın tanıtım safhası esnasında, yönetici ve kullanıcı eğitimleri verilmektedir.Talep üzerine 8 Eğitim katılımcıya kadar, eğitim günü başına 1,952 TL karşılığında opsiyonel eğitim kursları verilmektedir. Yıllık toplam lisans ücretinin %15 i kadar bir ücret karşılığında telefon, e-mail, faks veya online destek sistemi vasıtasıyla ücretsiz sınırsız destek bulunmaktadır. Destek Bakım ücreti, yazılım güncellemeleri ve yeni sürümleri ve tıpkı bunlar gibi kabul edilen kullanıcı grupları toplantıları ve haber bültenlerini de kapsamaktadır Programı Kullanan En Louvre Müzesi Önemli Müzeler Diğer Özellikler Her bir modül, görev, kullanıcı, veya veri alanı için ayrı erişim hakkı tanımlanabilmektedir. Museumplus is 11 dilde mevcut olmakla beraber, istenildiği takdirde diğer dillere de çevrilebilmektedir. Tablo: 5.2 Devam 110 Ek Özellikler Denetim Kayıtları (Standart) , Şifre (Standart) olarak Seçim listesi (Standart) ,Veri girişi için Terimler Sözlüğü (Standart), Geri getirme için Terimler Sözlüğü (Standart), Ekran Tasarımcısı (Standart), Raportör (Standart), Modifiye edilebilir veri yapısı (Standart) Form Alanı Başına Limitsiz Maksimum Karakter Dosya Başına Maksimum Limitsiz Limit Evet. Dijital Varlık Yönetimi Sistemi, Museumplus ın Yazılım Entegre Dijital bir parçası olarak gelmektedir. Program ayrıca telif Kaynak Yönetim Sistemi hakları ve reprodüksüyon için tüm iş akışını kontrol Desteği İçeriyor mu? etmeyi sağlamaktadır. Evet. Tarihler, son teslim tarihleri, görevler gibi işlevler Yazılım Entegre İş Akış Museumplus ta bulunmakta ve program, kurum Sistemi İçeriyor mu? içerisindeki iş ve iş akışlarını desteklemektedir. Programın telif hakları ve reprodüksüyon için tüm iş Yazılım Dijital Telif akışını kontrol etmeyi sağladığı modülünün yanı sıra Hakları Yönetimini DRM koruma sistemi de opsiyonel olarak Destekliyor mu? sağlanabilmektedir. İsteğe bağlı eklenebilmektedir. eMuseumplus mobil Yazılım Mobil Platform tarayıcılarda da masaüstü tarayıcılarda da Desteği İçeriyor mu? çalışabilmektedir. Yazılım Web Servisleri Evet. Museumplus Vocnet ve talep edildiği takdirde Aracılığıyla Uzaktan diğer internet servis standartlarını desteklemektedir. Terimler Sözlükleri İle Entegre Olabiliyor mu? Yazılım Online Yoldan Evet Temin Edilebiliyor mu? BMP, PCX, TIFF, DXF, EPSF, FlashPix, WMF, Targa, Desteklenen İmaj IMG, JPEG, WPG, PCD, PNG, GIF Formatları ASF, AVI, WMF, MJ2, MP4, OGG, MPEG, RealMedia, Desteklenen Medya RIFF, WAV, AAC, AIFF, MP3, Ogg Vorbis, RA, WMA Formatları Kullanıcı Tarafından Opsiyonel Oluşturulmmuş İçerik Desteği Var mı? Evet.Museumplus Importer adlı eklenti, kurumun İçeriye Veri Aktarma önceden başka programlarda hazırladığı verileri alabilme Olanakları özelliğine sahiptir. Dışarıya Veri Aktarma Olanakları Tablo: 5.2 Devam Evet. çeşitli veri aktarım formatları kullanılabilmektedir. XML, HTML, XLS, DOC, CSV, TXT, PDF 111 Desteklenen Arayüz ve Protokoller OAI-PMH – Ücretli Desteklenen Metadata Türleri DC, LIDO Desteklenen Müze Standartları SPECTRUM, CIDOC, CRM Core CDWA, LIDO, CCO Ön Kayıt, Eser Girişi (Başlıca Özellik), Ödünç Alım (Başlıca Özellik) Eser Temini (Başlıca Özellik), Envanter, Yer bilgisi ve Taşıma (Başlıca Özellik) ,Nakliyat, Kataloglama Sistemin SPECTRUM Desteklemesi Durumunda (Başlıca Özellik) Eser Kondisyonu Kontrolü, Konservasyon, Risk 21 SPECTRUM Yönetimi, Sigorta, Değer Takdir, İnceleme, Telif Hakları İşleminden Hangileri Yönetimi, Koleksiyonların Kullanımı, Eser Çıkışı Desteklenmektedir? (Başlıca Özellik), Ödünç Verme (Başlıca Özellik), Kayıp veya Hasar Durumu, Erişime Kapatma,Geçmişe Dönük Kayıtlar (Başlıca Özellik) Yazılım Bibliyografik Kayıtlar İçin Entegre Destek İçeriyor mu? Evet. Museumplus bibliyografik kayıtlar için bir kütüphane modülü ile birlikte gelir Yazılım Hangi Bibliyografik Kütüphane MARC sisteminin çekirdek alanları, diğerleri opsiyonel Standartlarını Destekliyor? Tablo: 5.2 Devam 112 Yazılım Arşiv Kayıtları İçin Entegre Destek İçeriyor mu? Evet. Museumplus arşiv kayıtları için bir arşiv modülü ile birlikte geliyor. Yazılım Diğer Arşiv ve Kütüphane Sistemleri ile Entegre Olmak İçin Ne Talep halinde isteğe bağlı arayüz desteği sağlanmaktadır. Tür Destekler Sağlamakta? Tablo: 5.2 Devam 5.2.1.3 The Museum System The Museum System programı, Gallery Systems şirketi tarafından üretilmiş olup, koleksiyon yönetiminde Metropolitan Müzesi ve Tate Müze Kompleksi tarafından tercih edilen sistemdir. Program modüler ve entegre bir yapı üzerine kurulmuştur. Program, müzeler içerisinde yapılan koleksiyon yönetimi, personel yönetimi, ve idari yönetim anlamındaki tüm işlerin yapılabildiği kapsamlı bir sistem halindedir. TMS, ayrıca arşiv ve kütüphaneler için elektronik kataloglar oluşturabilmektedir. TMS programı, içerisinde barındırdığı Importer modülü ile XML veya XLS formatlarındaki verilerin, TMS içerisine aktarılmasını sağlamaktadır. Ayrıca TMS içerisindeki kayıtların CSV, XML ve Excel formatlarında dışarıya aktarılmasını da sağlar. Program SPECTRUM standartlarıyla tamamen uyumlu olup, ön kayıt, eser girişi, ödünç alım, eser temini, envanter, yer bilgisi ve taşıma, nakliyat, kataloglama, eser kondisyonu kontrolü, konservasyon, risk yönetimi, sigorta, değer takdir, inceleme, telif hakları yönetimi, koleksiyonların kullanımı, eser çıkışı, ödünç verme, kayıp veya hasar durumu, erişime kapatma, geçmişe dönük kayıtlara erişim gibi işlemlerin tüm hepsi programın standart özellikleri arasındadır. Collections Link adındaki, sadece koleksiyon yönetim sistemleri alanında araştırmalar yapmakta olan bir web sitesinde, tüm bu koleksiyon yönetim sistemlerinin sahip olduğu teknik 113 özellikler, çok detaylı bir şekilde yer almaktadır. Bu siteden elde ettiğimiz ve TMS ile ilgili detaylı özellikler aşağıdaki tabloda yer almaktadır. 157 Sistem Adı The Museum System (TMS) Yazılım Sağlayıcı Minimum Donanım Gereksinimi Gallery Systems Programın çalışması için gereken minimum iş istasyonu özellikleri: Pentium 4 veya dengi işlemci 512 MB RAM (Windows 7 için 1500 MB) Program sürücünsün ve sistem sürücüsünün %10 u kadar bir boşlukla birlikte 500 MB boş hard disk alanı. 1024 x 768 çözünürlük sağlayacak 128 MB RAM i olan bir ekran kartı Windows XP Professional, Vista Business, Windows 7 Professional Desteklenen veritabanı sunucusu için ODBC sürücüleri Minimum Sunucu Konfigürasyonu: Pentium 4 veya dengi işlemci 1 GB RAM Programı destekleyen bir veritabanı sunucusu (Microsoft SQL Server 2005 veya SQL Server 2008; Intermedia servislerinin yüklü olduğu bir Oracle 10G R2 ) Veritabanının yüklenmesi için 1 GB hard-disk alanı Gerekirse, yüksek çözünürlüktü görseller için daha fazla hafıza (Sunucu aynı zamanda görsel sunucusu olarak da kullanılacaksa) Tablo: 5.3 TMS (The Museum System) detaylı program özellikleri (http://www.collectionslink.org.uk/softwaresurvey, Erişim Tarihi: 20.11.2012) 157 http://www.collectionslink.org.uk/softwaresurvey (Erişim Tarihi: 20.11.2012) 114 Desteklenen İşletim Sistemleri İmaj Desteği Windows XP Professional, Windows Vista Business, veya Windows 7 Professional TMS, uygulamaya entegre olmuş olan tam Dijital Varlık Yönetim fonksiyonu sağlamak üzere tasarlanmıştır. TMS 120 den fazla dosya formatını desteklemekte ve entegre imaj görüntüleyici de programa dahil edilmektedir. Ayrıca, her tür dosyanın harici bir görüntüleyiciyle açılıp düzenlenebilmesi de programın sunduğu özellikler arasındadır. TMS, ağ tabanlı ve bulut imaj depolarının her ikisini de desteklemektedir. Gallery Systems, umumi erişim amacı ile veriyi web Umumi Erişim Desteği üzerinden yayınlamayı sağlayan, eMuseum adlı, bir araca sahiptir. EMuseum, verilerin İntranet veya web sitesi üzerinden yayınlanması için TMS ile sorunsuz şekilde entegre olabilmektedir.EMuseum, diğer veritabanları ile de çalışabilmektedir.Eser bilgileri, eMuseum dan indirilip TMS ye aktarılabilmektedir. CD Halinde Bulunabilme Hayır EMuseum, TMS web yayın kit olan eMuseum, bir TMS İnternet Desteği kaydının tüm alanlarına internet ve intranetten erişmek amacıyla, tamamen ayarlanabilir görüntü erişimi sağlar. TMS, kullanıcıların girdiği verileri CDWA-lite, LIDO, ve OAI/PMH ı da içeren uluslararası veri toplama ve paylaşma standartlarına aktarmayı desteklemektedir. TMS, SQL Server (2005, 2008 ve 2012) , ve Oracle Veritabanı Mimarisi üzerine açık ve tam olarak dökümante edilmiş bir veritabanı şeması sağlar. eMuseum, SQL Server, Oracle ve MySQL üzerinde çalışır. 5,743 TL (eş zamanlı lisans) Fiyat ( Tek Kullanıcı ) 28716 TL (5 eş zamanlı kullanıcı lisansı) Fiyat ( 5 Kullanıcı ) Teknik servis, veri transferi ve eğitim hizmetlerinin Ek Ücret Gerektiren günlüğü standart olarak 1,650 TL dir. Durumlar Normalde 2-3 gün süren uygulama eğitimi Eğitim verilmektedir. Genel kullanıcı eğitimin yanında, müşteriye özel kullanıcı eğitimi de verilmektedir. Yıllık bakım anlaşmasının gereğince müşteriler, desteğe Destek sınırsız erişim, yazılım güncellemeleri, internet üzerinden aylık seminerlere katılım, bölgesel kullanıcı buluşmalarına katılım ve haber bültenlerinden yararlanma imkanına sahiptirler. Tablo: 5.3 Devam 115 Programı Kullanan En Önemli Müzeler Diğer Özellikler Metropolitan Müzesi, Tate Müze Kompleksi, Ek Özellikler Denetim Kayıtları (Standart) , Şifre (Standart) olarak Seçim listesi (Standart) ,Veri girişi için Terimler Sözlüğü (Standart), Geri getirme için Terimler Sözlüğü (Standart), Ekran Tasarımcısı (Standart), Raportör (Standart), Modifiye edilebilir veri yapısı (Standart) Değişmekte; bir çok alan limitsizdir Form Alanı Başına Maksimum Karakter Dosya Başına Maksimum Limit Yazılım Entegre Dijital Kaynak Yönetim Sistemi Desteği İçeriyor mu? Yazılım Entegre İş Akış Sistemi İçeriyor mu? Yazılım Dijital Telif Hakları Yönetimini Destekliyor mu? Yazılım Mobil Platform Desteği İçeriyor mu? Yazılım Web Servisleri Aracılığıyla Uzaktan Terimler Sözlükleri İle Entegre Olabiliyor mu? Yazılım Online Yoldan Temin Edilebiliyor mu? Desteklenen İmaj Formatları Desteklenen Medya Formatları Sigortalama, ödünç verme ve kargo işlemleri ile ilgili modülleri de içerecek şekilde, kapsamlı bir sergi yönetimi desteği. Görüntü ve koleksiyon ile alakalı tüm bilginin tamamen ayarlanabilir şekilde görüntülenebilmesi ve dışa aktarımı. Kullanıcı tarafından belirlenen veri giriş formları Limitsiz Evet, TMS, güvenlik, teslim ve erişim de dahil olmak üzere tüm dijital varlık türlerinin yönetilmesi için tam teşekküllü ve entegre bir Dijital Varlık Yönetim Sistemi içermektedir Evet Evet Evet Evet. eMuseum Programı yardımıyla Evet BMP, PCX, TIFF, DXF, EPSF, FlashPix, WMF, Targa, IMG, JPEG, WPG, PCD, PNG, GIF. Harici görüntüleyici yüklü olduğu sürece tüm formatlar ASF, AVI, WMF, MJ2, MP4, OGG, MPEG, RealMedia, RIFF, WAV, AAC, AIFF, MP3, Ogg Vorbis, WMA. Harici bir görüntüleyicide açılabildiği sürece tüm formatlar Tablo: 5.3 Devam 116 Kullanıcı Tarafından Oluşturulmmuş İçerik Desteği Var mı? İçeriye Veri Aktarma Olanakları Dışarıya Veri Aktarma Olanakları Desteklenen Arayüz ve Protokoller Evet, My Collection adlı fonksiyon, eMuseum programı ile standart olarak gelmektedir.. Sosyal etiketleme de ayrıca standart olarak desteklenmektedir. TMS Importer modülü, XML veya XLS formatlarındaki verilerin, TMS içerisine aktarılmasını sağlamaktadır. Veriler TMS üzerinden bir CSV, XML ve Excel formatlarında dışarıya aktarılabilmektedir. OAI-PMH - Ücretsiz indirme, SRU-CQL – Standart, REST – Standart, SOAP – Ücretli, RSS – Standart, ATOM - Standart DC, LIDO Desteklenen Metadata Türleri SPECTRUM, CIDOC CRM Core, CDWA, LIDO, Desteklenen Müze CCO, VRA Core, CHIN Veri Sözlükleri, OBJECT ID Standartları Sisteminizin SPECTRUM Ön Kayıt, Eser Girişi (Başlıca Özellik), Ödünç Alım Desteklemesi Durumunda (Başlıca Özellik) Eser Temini (Başlıca Özellik), Envanter, Yer bilgisi ve Taşıma (Başlıca Özellik) 21 SPECTRUM ,Nakliyat, Kataloglama (Başlıca Özellik) Eser İşleminden Hangileri Kondisyonu Kontrolü, Konservasyon, Risk Yönetimi, Desteklenmektedir? Sigorta, Değer Takdir, İnceleme, Telif Hakları Yönetimi, Koleksiyonların Kullanımı, Eser Çıkışı (Başlıca Özellik), Ödünç Verme (Başlıca Özellik), Kayıp veya Hasar Durumu, Erişime Kapatma,Geçmişe Dönük Kayıtlar (Başlıca Özellik) Evet; TMS tam entegre bir bibliyografik modüle Yazılım Bibliyografik sahiptir Kayıtlar İçin Entegre Destek İçeriyor mu? Modül ISBD gibi bir çok uluslararası standartları Yazılım Hangi Bibliyografik Kütüphane desteklemektedir. Kullanıcıların isteğine uygun standartlar da eklenebilmektedir. Standartlarını Destekliyor? Yazılım Arşiv Kayıtları Evet İçin Entegre Destek İçeriyor mu? TMS, bibliyografik veri ile benzer olarak, ISAD(G) , Yazılım Hangi Arşiv EAD, vs. gibi birtakım arşiv standartlarını Standartlarını destekleyecek şekilde ayarlanabilmektedir. Destekliyor? Yazılım Diğer Arşiv ve TMS, açık mimari yapısındadır, SQL Sunucu veya Kütüphane Sistemleri ile Oracle ile çalışabilmektedir. Bu nedenle diğer Entegre Olmak İçin Ne sistemlerle rutin, çift taraflı güncellemeler, veritabanı izlemeleri, sistemler arası sorgu ve bunlar gibi bir çok Tür Destekler şekilde doğrudan entegre olabilme opsiyonları vardır. Sağlamakta? Tablo: 5.3 Devam 117 5.2.2 Açık Kaynak Kodlu Ücretsiz Koleksiyon Yönetim Sistemleri Bilgi teknolojileri dünyasında açık kaynak kodlu yazılımlar, gün geçtikçe yaygınlaşmakta olup, ücretli yazılımlarla rekabet edebilecek konuma gelmiştir. Bu konudaki gelişmeler açık kaynak kodlu koleksiyon yönetim sistemlerinde de görülebilmektedir. Fakat diğer açık kaynak kodlu yazılımlarda görülmekte olan durumun aksine, koleksiyon yönetim sistemleri konusunda, bu tür yazılımların henüz ücretli örnekleri ile rekabet etmeleri mümkün görünmemektedir. Günümüzde bu tür yazılımlar, koleksiyonlarındaki eser sayıları 5 ila 10 bin olan müzelerin bazılarında kullanılmaya başlamıştır. Fakat bu tür yazılımların Topkapı Sarayı Müzesi gibi çok sayıda eseri bulunan müzelerde kullanıldığı henüz görülmemiştir. Tüm bu nedenlerden dolayı, açık kaynaklı koleksiyon yönetim sistemleri programları, günümüzde geldikleri aşama itibariyle, Topkapı Sarayı Müzesi için önerilebilir bir çözüm olmamaktadır. 5.2.3 Genel Değerlendirme Topkapı Sarayı Müzesi'nin bir koleksiyon yönetim sistemi programı kullanması, ve bu koleksiyon yönetim sistemi yardımıyla, eser bilgilerinin veritabanlarına kaydı gerekmektedir. Bilgileri girilen saray koleksiyonlarının ise, Topkapı Sarayı Müzesi web sitesinden tüm ziyaretçilerle paylaşılması elzemdir. Kullanıcı, müzenin web sitesinden, müze koleksiyonlarındaki tüm eserler ile ilgili detaylı envanter ve bibliyografya bilgilerinin yanında, eser görsellerine ve eser ile ilgili videolara erişim sağlayabilmelidir. Burada temel sorun ise, Topkapı Sarayı Müzesi'nde hangi koleksiyon yönetim programının kullanılması gerektiği sorunudur. Burada incelediğimiz programlar, dünyanın koleksiyon yönetimi konusunda hazırlanmış en bilinen ve en çok kullanılan programlarıdır. Bu programlardan her biri, en büyük müze kuruluşları tarafından kullanılıyor olsa dahi, incelenen programlardan olan TMS, gerek program arayüzü, gerek destek hizmetleri, gerekse de kullanım kolaylığı ve desteklediği bir çok farklı 118 özellik sebebiyle, diğer iki koleksiyon yönetim sistemine oranla daha fazla ön plana çıkmaktadır. Topkapı Sarayı Müzesi’nin TMS koleksiyon yönetim sistemini, Türkçe dil desteği ile kullanması önerilebilir. Koleksiyon yönetim programlarının çalışabilmesi için, öncelikle bir sunucu gerekmektedir. Bu sunucu iki yolla temin edilebilir. Birinci yöntem, kurumun kendi bünyesinde bir sunucu oluşturmak ve tüm programı buradan çalıştırıp, verileri bu sunucunun bünyesinde saklamaktır. İkinci yöntem ise, bir hosting şirketiyle anlaşıp, programı oraya kurup, verileri de o sunucuda saklamaktır. Koleksiyon yönetim sisteminin kurulabilmesi için bu yöntemlerden herhangi birisi, kurumun olanakları göz önünde bulundurularak seçilmelidir. Burada ikinci yöntem olarak bahsettiğimiz, bir hosting şirketinin sunucusunu kullanmak suretiyle koleksiyon yönetim programının kullanılması, ilk yöntem olan kurum bünyesinde bir server kurulumuna göre çok daha masrafsız olmaktadır. Zira kurum kendi bünyesinde bir sunucu kurmak istediğinde, bu sunucunun tüm kuruma hızlı ve etkin hizmet verebilmesi amacıyla, kurum çapında bir fiber kablo ağı kurmak, ve bu ağın hizmet verebilmesi için gerekli cihazları temin etmek gerekmektedir. Bu yöntem teferruatlı olmakla beraber, kurum içerisinde bulunan bir sunucu ağı, dışarıdan müdahalelere daha açık olabilmektedir. Ayrıca bu yöntemin seçilmesi durumunda, kurum içerisindeki sunucunun belli aralıklarla bakımının yapılması ve güvenlik önlemlerinin denetlenmesi gerekmektedir. Bu da zahmetli bir iş yükünü kuruma getirmektedir. Bu durumda kurumun güvenilir ve nitelikli bir hosting şirketiyle anlaşma yapması çok daha tercih edilebilir ve kolay bir yol olacaktır. Hosting konusunda, ne tür bir hosting alımı yapılması gerektiği, tanıtma alanında bilgi teknolojileri konusunda yapılması gerekenler ile ilgili bölümde web sitesinden bahsederken açıklanacaktır. Sonuç olarak, Topkapı Sarayı Müzesi’nin bir koleksiyon yönetim sistemine geçmesi için sürecin başlatılması, dünya çapında güvenilirliği ve verimliliği tescil edilmiş bir koleksiyon yönetim sistemini kullanması gerekmektedir. 119 5.3 Topkapı Sarayı Müzesi'nde Eğitim Alanında Bilgi Teknolojileri Konusunda Yapılması Gerekenler Topkapı Sarayı Müzesi'nde günümüz itibariyle, herhangi bir eğitim faaliyeti veya programı bulunmaması sebebiyle, öncelikle bu programların oluşturulması gerekmektedir. Bunun için yapılması gereken en temel çalışma, eğitim faaliyetleri ile ilgilenecek bir birim oluşturulmasıdır. Bu birim, Topkapı Sarayı Müzesi'nde eğitim faaliyetlerini planlayacak ve eğitim kurumları ile koordineli bir halde çalışarak bu konuda öneriler sunacaktır. Bütün bunların yanı sıra, Topkapı Sarayı Müzesi'nde bilgi teknolojilerinden faydalanarak, kullanıcılara web sitesi üzerinden eğitim materyalleri sunmak mümkündür. Burada dikkat edilmesi gereken husus, sunulacak olan online eğitim materyallerinin, eğitimciler tarafından gözden geçirilmesinden sonra kullanıma açılması gerektiğidir. Bu eğitim faaliyetleri ile ilgili yapılabilecek olan ilk husus, Topkapı Sarayı Müzesi'nin bir haritasını, aileler ve çocuklara yönelik olacak eğlenceli bir şekilde hazırlamak ve bunu PDF ortamında müze web sitesi yardımıyla kullanıcılara sunmak olacaktır. Bunun yanı sıra, müze uzmanları ve eğitimcilerin işbirliği ile hazırlanabilecek olan, Osmanlı Devleti, Osmanlı kültürü, Topkapı Sarayı Müzesi ve Topkapı Sarayı Müzesi koleksiyonları ile ilgili, çocuklara yönelik eğitici ve eğlenceli bilgilendirme yayınları da, PDF ortamında internet üzerinden sunulabilir. İnternet sitesi üzerinden sağlanabilecek diğer bir eğitim hizmeti ise, çocuklara yönelik eğlenceli ve eğitici oyunlar hazırlamaktır. Bu oyunlar, Topkapı Sarayı Müzesi ile ilgili herhangi bir temada olup, müze eserlerini, Topkapı Sarayı'nın tarihini, Osmanlı Devleti'ni çocuklara eğlenceli bir üslupla öğretecek nitelikte olmalıdır. Bunun yanı sıra, müze uzmanlarının da yardımıyla, insanların müze ile ilgili soruları internet üzerinden alınabilir ve müze uzmanlarının bu sorulara verecekleri cevaplar, yine internet sitesi üzerinden yayınlanabilir. 120 Topkapı Sarayı Müzesi'nde stajyerlik yapmak isteyen bir çok genç insan bulunmaktadır. Bu insanların, müzeye başvuru yapmalarını kolaylaştırmak için, Topkapı Sarayı Müzesi web sitesinde oluşturulacak bir bölümden, online başvuru yapmaları da sağlanabilir. Müze bünyesinde yapılacak olan konferans duyuruları da yine bu sistem üzerinden yapılabilir. 5.3.1 Genel Değerlendirme B aşlangıçta da değindiğimiz gibi, Topkapı Sarayı Müzesi'nde bugüne kadar eğitim programları oluşturulmamış olduğundan ve müze genelinde eğitim faaliyetlerinin bulunmamasından dolayı, eğitim alanında, sadece bilgi teknolojilerinin kullanılması ile neler yapılabileceği bu bölümde ele alınmıştır. Bunun dışında, Topkapı Sarayı Müzesi'nin bu konuda yapması gereken en önemli çalışma, müze bünyesinde yetkin ve nitelikli personelden oluşturulacak bir eğitim birimi kurulması olacaktır. 5.4 Topkapı Sarayı Müzesi'nde Araştırma Hizmetleri Alanında Bilgi Teknolojileri Konusunda Yapılması Gerekenler Topkapı Sarayı Müzesi’nde verilmekte olan araştırma hizmetlerinde, bilgi teknolojilerinden yararlanmanın klasik düzeyde kaldığını ve dünyada uygulanan standartlar düzeyinde bir araştırmacı hizmeti verilmediğini söyleyebiliriz. Bu durumun en önemli sebebi ise, Topkapı Sarayı Müzesi’nde verilmekte olan araştırma hizmetlerinde, araştırmacının işini kolaylaştıracak, bu faaliyetlerin hızlı ve verimli bir şekilde yürütülmesini sağlayacak veritabanlarının ve bu veritabanlarını araştırmacılara sunacak sistemlerin bulunmayışıdır. Topkapı Sarayı Müzesi’nde verilen araştırma hizmetlerini dört ana başlıkta toplayabiliriz. Bu başlıklar, müze koleksiyonları ile ilgili yapılan araştırmalar, arşiv bölümü, yazma eserler kütüphanesi bölümü ve fotoğraf bölümüdür. Önümüze sunulan bu tabloda, bu dört ana başlık altında sürdürülen araştırma hizmetleri faaliyetlerinde, müzenin dünya standartlarını yakalayabilmesini sağlayacak en 121 önemli etkenin, tüm bu bölümlerdeki koleksiyon ve materyallerin kayıtlarının girilebileceği, ve girilen bu bilgilerin, kurumun internet sitesi üzerinden paylaşılabilmesinin sağlanacağı bir koleksiyon yönetim sistemi programının kullanılması olduğu görülmektedir. Araştırmamızda, bu tablo ışığında, Topkapı Sarayı Müzesi’nin araştırma hizmetleri ile ilgili faaliyetlerinde, bilgi teknolojileri konusunda neler yapması gerektiği, her başlık için ayrı şekilde incelenecek olmakla birlikte, Topkapı Sarayı Müzesi'nde henüz bulunmayan, ancak sağlanması gerekli olan araştırma hizmeti alanları ile ilgili planlama ve öneriler de sunulacaktır. 5.4.1 Müze Koleksiyonları Topkapı Sarayı Müzesi’nde bulunan müze koleksiyonlarının tüm özellikleri, detaylı bir şekilde koleksiyon yönetim sistemine girilmeli, ve girilen bu koleksiyon bilgileri, kurumun internet sitesi üzerinden araştırmacıların hizmetine açılmalıdır. Kurumun internet sitesinde, istenilen esere, anahtar kelime, eser adı, sanatçı adı, eserin dönemi, eserin menşei ve bunlar gibi birçok çeşitli veri kullanılarak erişim sağlanabilmelidir. Araştırmacının görüntüleyeceği eser ile ilgili bilgilerin verildiği ekranda, söz konusu eserin bir veya birden fazla resminin mutlaka bulunması gereklidir. Eserin tarihçesi, eserin açıklaması gibi bilgiler, araştırmacının erişeceği ekranda bulunmak durumundadır. Bu sebeple, koleksiyon bilgilerinin girilmesi esnasında mutlaka bir veya birden fazla eser fotoğrafı, her bir eser için sisteme girilmek durumundadır. Klasik envanter bilgileri, araştırmacının gereksinimlerini karşılamaktan uzak olmakla beraber, yeterli bilgi vermemektedir. Bu nedenle eser ile ilgili tüm bilgiler sağlanmalı ve bu şekilde sisteme giriş yapılmalıdır. 5.4.2 Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi’nde yapılması gereken en önemli husus, arşiv kataloglarının dijital ortama aktarılması olacaktır. Bunu sağlamanın yolu ise, arşiv kataloglama modülüne sahip olan bir koleksiyon yönetim sistemine sahip olmaktan 122 geçmektedir. Arşiv ve yazma eserler kütüphanelerinden faydalanma, tüm dünyada olduğu gibi Topkapı Sarayı Müzesi’nde de ücret karşılığında verilen bir hizmettir. Bu durumun olduğu gibi devam etmesi normal olmakla beraber, ücret karşılığı verilen hizmetin kalitesinin arttırılması, Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi ve Yazma Eserler Kütüphanesi’nin başlıca görevi olmalıdır. Bunun sağlanma yolu ise arşiv bölümü için, belgelerin dijitalleştirilmesinden geçmektedir. Hali hazırda, Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Devlet Arşivleri Osmanlı Arşivleri Daire Başkanlığı ile Topkapı Sarayı Müzesi’nin birlikte yürüttüğü, Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi’ndeki materyalin tasnifi ve dijital ortama aktarılmaları süreci devam etmektedir. Fakat Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi’nde dijitalleştirilen materyaller, Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Devlet Arşivleri Osmanlı Arşivleri Daire Başkanlığı tarafından kendi sitelerinde kullanıcılara açılmış olmasına rağmen, Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi, henüz böyle bir hizmet vermemektedir. Bu durum, Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi’nden yararlanmak isteyen araştırmacıların çalışmalarını yavaşlatmakta ve aradıkları materyale ulaşmalarını zorlaştırmaktadır. Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Devlet Arşivleri Osmanlı Arşivleri Daire Başkanlığı ile Topkapı Sarayı Müzesi’nin birlikte yürüttüğü, Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi’ndeki materyalin tasnifi ve dijital ortama aktarılmaları sürecinde, tüm arşiv materyali, Filemaker isimli programda kayıtlı bulunmaktadır. Dolayısıyla elde kayıt edilmiş hazır veri bulunması bir avantajdır. Filemaker isimli programda kayıtlı olan tüm veri, Excel formatı olan XLS veya diğer bir dosya formatı olan CSV türünde dışarı aktarılabilmektedir. Koleksiyon yönetim sistemlerini incelediğimiz bölümde gördüğümüz üzere, başlıca koleksiyon yönetim sistemlerinin tümü, XLS ve CSV dosyalarında bulunan verilerin, kendi sistemleri içerisine aktarılabilmelerine olanak tanımaktadır. Dolayısıyla burada yapılması gereken çalışma, Topkapı Sarayı Müzesi’nin, arşiv kataloglama modüllerini ve arşivcilik standartlarını destekleyen bir koleksiyon yönetim sistemi kullanması, daha önceden Filemaker programında hazırlanan verilerin, programdan XLS veya CSV formatında alınması, ve alınan bu formattaki verilerin, koleksiyon yönetim sistemi programında bulunan arşiv kataloglama modülüne aktarılmasıdır. Bu aşamanın ardından, sağlanmış olan arşiv 123 verileri yine koleksiyon yönetim sistemi yardımıyla, kurumun internet sitesinde kullanıcıların hizmetine sunulmalıdır. Bu durumun sağlanması durumunda, kullanıcılar öncelikle kurumun internet sitesinde kendilerinden istenilen bilgileri girerek kullanıcı adı ve şifrelerini alabilecek, daha sonra Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi’nin elektronik ortamda sunulmuş olacak olan katalogundan talep edeceği arşiv materyalini bulabilecektir. Böylece kullanıcılar, talep ettikleri arşiv materyalinin bedelini, internet sitesinden sağlanacak olan ödeme sistemi vasıtası ile ödedikten sonra, söz konusu materyalin yüksek çözünürlükteki görsellerine erişim hakkı kazanabilecektir. Fakat bütün bunların olanaklı olabilmesi için ilk şart bir koleksiyon yönetim sistemi programı temin edilmesi ve bu programın çalışabileceği temeli sağlayacak özelliklerde hizmet sağlayacak bir hosting şirketinden sunucu alanının alınmasıdır. 5.4.3 Topkapı Sarayı Müzesi Yazma Eserler Kütüphanesi Topkapı Sarayı Müzesi Yazma Eserler Kütüphanesi ile ilgili yapılması gereken ilk husus, tüm kütüphane materyalinin tasnifi ve katalog bilgilerinin çıkarılması olacaktır. Bu, öncelikle fiziksel ortamda yapılacak bir iştir. Kütüphane bünyesinde bulunan Türkçe, Arapça ve Farsça eserlerin katalogları, Karatay tarafından yazılmış olmasına rağmen, bu kataloglarda eksik ve hatalı bilgilerin olması ve gayri İslami eserler ile yabancı dillerdeki yazma eserlerin hala kataloglarının olmayışı, bu çalışmayı zorunlu kılmaktadır. Yapılması gereken bu çalışma bittikten sonra, elde olan katalog bilgileri, kütüphane modülüne sahip ve kütüphanecilik standartlarını destekleyen bir koleksiyon yönetim sistemine girilmelidir. Burada önemli olan nokta, katalog bilgileri girişinin yapıldığı her yazma eserin, tüm sayfalarının dijital ortama aktarılmasıdır. Yani katalog bilgilerinin girilmesi esnasında, tüm yazma eserler aynı zamanda dijitalleştirilmeli ve eserlerin görüntüleri, sayfa sıralarına göre PDF formatına çevrilmelidir. 124 Bu aşamadan sonra yapılacak husus ise, koleksiyon yönetim sistemine girilmiş olan tüm eserlerin katalog bilgilerinin ve eserlerin PDF formatına çevrilmiş olan görüntülerinin, kurumun internet sitesi üzerinden araştırmacılara açılması olacaktır. Araştırmacılar ise, kurulacak olan bu sistemle tıpkı arşiv bölümünde anlattığımız gibi yararlanacaktır. Kullanıcılar öncelikle, kurumun internet sitesinde kendilerinden istenilen bilgileri girerek kullanıcı adı ve şifrelerini alabilecek, daha sonra Topkapı Sarayı Müzesi Yazma Eserler Kütüphanesi’nin elektronik ortamda sunulmuş olacak olan katalogundan talep edeceği yazma eserin bilgilerine ulaşabilecektir. Talep ettikleri yazma eserin bedelini, internet sitesinden sağlanacak olan ödeme sistemi vasıtası ile ödeyecek olan kullanıcılar, söz konusu yazma eserin PDF formatındaki haline erişim hakkı kazanabilecektir. 5.4.4 Fotoğraf Arşivi Topkapı Sarayı Müzesi bünyesinde, müze ve müze koleksiyonları ile ilgili mevcut görsellerin bulunduğu bir fotoğraf arşivi bulunmaktadır. Bu fotoğraf arşivi, mikrofilmler, cam filmler, Topkapı Sarayı Müzesi ile ilgili hazırlanmış olan belgeseller ve videolar, slaytlar halinde bulunan görseller ve harici disklerde bulunan koleksiyon ve mimari fotoğraflarını içermektedir. Ayrıca, Topkapı Sarayı Müzesi’ne gelen araştırmacı talepleri bu birim tarafından alınmakta, bu taleplerin sonuçlandırılması da yine bu birim tarafından takip edilmektedir. Sistemin mevcut işleyişi, araştırmacının e-posta yoluyla veya elden göndermiş olduğu talep dilekçelerinin değerlendirilmesi, isteğin kabul edilmesi halinde ise, istenen görselin bedelinin araştırmacı tarafından ödenmesinin ardından, görsellerin CD formatında araştırmacıya gönderilmesi şeklindedir. Bu yöntem, araştırmacı taleplerinin yerine getirilmesi işlemini yavaşlatmakta ve dünyada bu konu bağlamındaki uygulama standartlarına uymamaktadır. Bu durumun düzeltilmesi hususuna geldiğimizde, öncelikle tüm görsel materyalin dijitalleştirilerek bilgisayar ortamına aktarılması gerekmektedir. Daha sonra ise, dijitalleştirilmiş olan bu görsel materyal, kullanılacak olan koleksiyon 125 yönetim sistemine aktarılmalıdır. Burada önemli olan husus, aktarılacak olan materyalin türü görsel olduğundan, bu tür materyalin, koleksiyon yönetim sistemine girişlerinde, materyali fotoğraf olarak değerlendirmek, ve fotoğraflara özgü form giriş alanlarını kullanmaktır. Tüm bu materyalin katalog girişlerinin koleksiyon yönetim sistemi üzerinden yapılmasından sonra, girişleri yapılan tüm bu materyal, müzenin internet sitesi üzerinden kullanıcılara sunulacak ve yine arşiv ve yazma eser kütüphanesi ile ilgili bölümlerde anlatıldığı gibi bir yöntem izlenecektir. Araştırmacılar, kurulacak olan bu sistemle öncelikle kurumun internet sitesinde kendilerinden istenilen bilgileri girerek kullanıcı adı ve şifrelerini alabilecek, daha sonra Topkapı Sarayı Müzesi Fotoğraf Arşivi’nin elektronik ortamda sunulmuş olacak olan katalogundan talep edeceği görselleri bulabilecektir. Araştırmacılar, görsellerin bedelini, internet sitesinden sağlanacak olan ödeme sistemi vasıtası ile ödedikten sonra, söz konusu görsellerin BMP, TIFF, JPEG ve PNG formatlarındaki yüksek çözünürlüklü hallerine erişim hakkı kazanabilecektir. 5.4.5 Kurumsal Yayınların Dijitalleştirilmesi Topkapı Sarayı Müzesi'nin kendi bünyesinde çıkardığı bir çok yayın bulunmaktadır. Bunların arasında, Topkapı Sarayı Müzesi'nde yapılan sergiler ile ilgili kataloglar, Topkapı Sarayı Müzesi yıllıkları, tanıtım broşürleri gibi materyalleri sayabiliriz. Metropolitan Müzesi'ni incelediğimiz bölümde gördüğümüz üzere, Metropolitan Müzesi, web sitesinde Metpublications adında bir bölüm oluşturmuş ve bu bölümde, Metropolitan Müzesi bünyesinden çıkmış olan yayınları dijitalleştirerek, PDF formatında kullanıcılarına sunmuştur. Tıpkı Metropolitan Müzesi'nin yaptığı gibi Topkapı Sarayı Müzesi de, kullanıcılara bu tür bir hizmet sunabilir. Bunun için öncelikle, Topkapı Sarayı Müzesi'nin bugüne kadar çıkarmış olduğu yayınların dijitalleştirilmesi ve sayfa sırasına göre PDF dosyası haline getirilmesi gerekmektedir. Daha sonra ise, bu PDF dosyaları ve dosyaların oluşturulduğu yayınlar ile ilgili katalog bilgilerinin, kullanılacak olan koleksiyon 126 yönetim programına girilmesi, ve bu bilgilerin kurumun web sitesi üzerinden araştırmacıların hizmetine açılması gerekmektedir. Bu sayede araştırmacılar, öncelikle kurumun internet sitesinde kendilerinden istenilen bilgileri girerek kullanıcı adı ve şifrelerini alabilecektir. Bu aşamadan sonra ise, Topkapı Sarayı Müzesi'nin kurumsal yayınlarının elektronik ortamda sunulmuş olacak olan katalogundan talep edeceği yayınları bulabilecek ve bu yayının bedelini, internet sitesinden sağlanacak olan ödeme sistemi vasıtası ile ödedikten sonra, söz konusu yayınların PDF formatındaki haline erişim hakkı kazanabilecektir. 5.4.6 Kurumsal Evrak Arşivi Topkapı Sarayı Müzesi'nde oluşturulması gereken bir başka araştırma hizmeti ise, sadece yetkili müze personelinin erişimine açılacak olan ve Topkapı Sarayı'nın müze haline getirildiği tarihten günümüze kadar üretilmiş tüm evrakları, mimari projeleri, restorasyon ve konservasyon ile ilgili belgeleri, kısacası kurumsal nitelikteki tüm resmi belgeleri, dijital halleriyle içerisinde barındıracak olan, kurumsal evrak arşividir. Topkapı Sarayı Müzesi'nde bulunan kurumsal evrakın yakın tarih ile ilgili olanları, tasnif edilmiş halde dolaplarda bulunmakla birlikte, müzenin kurulduğu yıllardan 90’lı yıllara kadar gelmiş olan evrak ise, tasnif edilmemiş bir halde, çeşitli depolarda düzensiz bir şekilde saklanmaktadır. Bu sebeple, Topkapı Sarayı Müzesi'nde bulunan tüm kurumsal evrakın tekrar tasnifi ve fiziksel olarak modern standartlarda depolanması, daha sonra ise, tüm bu evrak ile ilgili katalog bilgileri, koleksiyon yönetim sisteminin ilgili arşiv modülüne girilirken, bilgileri girilen evrakların aynı zamanda dijital ortama aktarılması gerekmektedir. Bundan sonraki süreçte ise, sisteme girilmiş olan tüm bu evrakların görselleri ve katalog bilgileri, kurumun internet sitesi üzerinden, yetkili personelin kendi kullanıcı adı ve şifrelerini kullanmaları suretiyle erişimlerine açılacaktır. Bu sayede evraklar ile ilgili görevli personel, aradığı evrakı, birçok başlıkta arayabilecek ve evraklara ulaşabilecektir. 127 5.4.7 Genel Değerlendirme Topkapı Sarayı Müzesi'nde yürütülmekte olan araştırma faaliyetlerinde bilgi teknolojilerinden nasıl yararlanılması gerektiği ve müzenin araştırma hizmeti verdiği alanlar ile ilgili önerilerde bulunduğumuz bu bölüm sonucunda edindiğimiz kanı şu şekildedir. Öncelikle müze bünyesinde bir koleksiyon yönetim sistemi ve bu sisteme bağlı kütüphane ve arşiv modüllerinin kullanılması önemli bir zorunluluktur. Topkapı Sarayı Müzesi'nde verilecek olan tüm araştırma hizmetleri, bu koleksiyon yönetim sistemi ve ona entegre edilecek olan arşiv ve kütüphane modüllerinin yardımıyla, Topkapı Sarayı Müzesi'nin internet sitesinden verilmelidir. Bununla birlikte, sisteme aktarılacak verilerin sağlanması amacıyla, Topkapı Sarayı Müzesi bünyesinde bulunan tüm evrak, yazma eser, arşiv materyalleri ve koleksiyonlar ile ilgili bilgiler, dijital ortama aktarılmalıdır. Tüm bu altyapının kurulması ve hizmetlerin bu şekilde verilmeye başlanmasının ardından Topkapı Sarayı Müzesi'nde verilecek olan araştırma hizmetlerinde, zamandan tasarruf sağlanmakla birlikte, araştırmacıların memnuniyetinin büyük ölçüde arttığı ve gelen şikayetlerin azaldığı görülecektir. 5.5 Topkapı Sarayı Müzesi'nde Tanıtma Alanında Bilgi Teknolojileri Konusunda Yapılması Gerekenler Tanıtma alanı, bilgi teknolojilerinin en yoğun kullanıldığı müze faaliyet alanlarından biridir. Günümüzde müzeler, yapmakta oldukları tanıtma faaliyetlerinde, bilgi teknolojilerinden, kurumsal web sitesi oluşturmak, sosyal medya platformlarını kullanmak ve mobil uygulamalar üretmek gibi çalışmalar vasıtası ile faydalanmaktadır. Topkapı Sarayı Müzesi ise bu faaliyetlerden, sadece bir web sitesinin bulunması ile yararlanmaktadır. Bu durum, günümüzde iletişimin ve teknolojinin geldiği bu noktada oldukça üzücüdür. Topkapı Sarayı Müzesi’nde yapılan tanıtma faaliyetlerinde bilgi teknolojilerinden nasıl yararlanılabileceği konusunu inceleyeceğimiz bu kısımda verilecek öneriler, üç ana başlık altında toplanacaktır. Bunlar, web sitesi, sosyal medya platformları ve mobil uygulamalardır. 128 5.5.1 Web Sitesi Günümüz dünyasında web siteleri, artık kurumların vazgeçilmezi haline gelmişlerdir. Web siteleri, kurumların dışarıya açılan pencereleri olmuş, kurumlar ile ilgili tüm işlemler web siteleri üzerinden yürür hale gelmiştir. Bu çalışma kapsamında Topkapı Sarayı Müzesi'nde yapılması önerilen, koleksiyon yönetimi, eğitim, araştırma hizmetleri ve tanıtım faaliyetlerinde bilgi teknolojilerinin kullanılması konusunda yapılacak olan tüm işlemler, web sitesi yardımıyla yapılacağından dolayı, müzenin web sitesi büyük önem taşımaktadır. Topkapı Sarayı Müzesi'nin mevcut web sitesi, yeni tasarım teknikleri ve içerik anlayışına göre tarafımca yeniden oluşturulmakta ve güncellenmektedir. Bununla birlikte kurulacak olan bu yeni web sitesi, içerik yönetim sistemi tabanlı olacak, bu durum, web sitesinde yapılacak olan içerik güncellemelerini çok daha kolay ve hızlı yapılabilir bir hale getirecek ve yeni türde içeriklerin eklenmesini kolaylaştıracaktır. Bu bölümde, yenilenmekte olan Topkapı Sarayı Müzesi web sitesinin, dünya standartlarına yükseltilmesinin yolları, hosting hizmeti, içerik yönetim sistemi, tasarım ve içerik konu başlıkları olmak üzere dört ana konu başlığı altında incelenecektir. 5.5.1.1 Hosting Hizmeti Önceki kısımlarda verilen tüm tavsiyelerde anlatılan birçok özelliğin Topkapı Sarayı Müzesi web sitesinde olabilmesi için, öncelikle site altyapısının sağlanması gerekir. Burada site altyapısından kastettiğimiz husus, web sitesinin içerisinde barınacağı sunucudur. Bu sunucular, hosting şirketleri üzerinden sağlanmakta olup, her hosting şirketinin sağladığı imkanlar farklılıklar göstermektedir. Burada gerçekten yararlı olacak bir hosting hizmetinin gerektirdiği temel özellikleri şöyle sıralayabiliriz. Alınacak olan hosting hizmeti, PHP programlama dili sürümlerinden minimum 5.3.5 sürümünü desteklemesi gerekmektedir. Bunun yanı sıra, alınacak 129 olan hosting hizmeti MySQL veritabanının 5.0.15 veya daha yüksek sürümlerini desteklemekle beraber sınırsız MySQL alanı sağlamalıdır. Alınacak olan hosting hizmetinin vereceği bant genişliği olarak da adlandırabileceğimiz site trafiği ve sağladığı alan da yine sınırsız olmak zorundadır. Hosting hizmeti ayrıca, Topkapı Sarayı Müzesi web sitesinde ileride açılması muhtemel alt alan adlarını da destekler nitelikte olmalıdır. Hosting hizmetlerinin, kurum uzantılı e-posta adresleri de sunması gerekmekte ve sağlanacak olan bu e-posta adreslerinin boyutu en az 1 GB olmak durumundadır. 5.5.1.2 İçerik Yönetim Sistemi Koleksiyon yönetim programlarında görülen durumun aksine, günümüzde açık kaynak kodlu ücretsiz içerik yönetim sistemi programları, ücretli olan benzerlerine kıyasla daha fazla tercih edilmektedir. Topkapı Sarayı Müzesi’nin web sitesinde kullanılması uygun olan açık kaynak kodlu bir içerik yönetim sistemi olarak Drupal ön plana çıkmaktadır. Drupal adlı içerik yönetim sistemi, günümüzde her türden kurumun, sitelerini hazırlarken kullanmayı tercih ettikleri bir içerik yönetim programıdır. Drupal, sağladığı güvenlik olanakları açısından dünyada özellikle kamu kurumları arasında gittikçe yaygınlaşmaktadır. Bunun en önemli örnek olarak, Beyaz Saray'ın sitesinin Drupal ile hazırlanmış olmasını gösterebiliriz. 158 Müzecilik alanında dünyanın en büyük müzesi olan Louvre Müzesi de web sitelerinin yeni tasarımında Drupal kullanmıştır. Dünya müzelerini incelediğimiz başlıkta da görülebileceği üzere, incelediğimiz dört müzenin ikisini oluşturan Louvre Müzesi ve Tate, Drupal içerik yönetim sistemini kullanmaktadır. 159 Drupal içerik yönetim sistemi PHP ve MySQL tabanlı olarak çalışmaktadır. Dünya üzerinde bugün 22.204 geliştirici, Drupal sistemi ile ilgili modüller üretmekte, Drupal üzerinde olabilecek olası güvenlik açıklarını tespit etmekte ve bunları 158 159 http://buytaert.net/whitehouse-gov-using-drupal (Erişim Tarihi: 15.11.2012) http://buytaert.net/louvre-using-drupal (Erişim Tarihi: 15.11.2012) 130 düzeltmektedir. Drupal programı ile birlikte kullanılabilecek ve bu geliştiriciler tarafından yazılmış olan 19,334 modül bulunmaktadır. Teknik destek ve programın modüler yapısının sürekli gelişmekte olması da Drupal'ı tercih etmek için bir başka sebeptir. Ülkemizde, yakın zamanda açılmış, Kamu Kurumları İnternet Siteleri olarak kurulmuş olan ve kamu kurumlarının web sitelerinin nasıl olması gerektiği konusunda standartlar sunan kakis.gov.tr de, web sitesinin hazırlanmasında Drupal kullanmıştır. 160 5.5.1.3 Tasarım Günümüz şartlarında ideal bir web sitesinde kullanılacak olan tasarım elementlerinin oluşturulması, sitenin programlanması ve şekillendirilmesinde kullanılacak olan yöntemler arasında en yaygını, HTML, CSS ve bir Javascript kütüphanesi olan Jquery adlı kütüphaneyi kullanmaktır. Dünya üzerindeki hemen her site, günümüzde Jquery den faydalanmaktadır. Jquery, Javascript ile yapılabilecek tüm işlevleri, tek bir kütüphanede toplayan bir Javascript dosyası olmakla beraber, sitelerde kullanılan hareketli görüntüler ve animasyonlu içerik konusunda Flash uygulamalarının yerini almıştır. İdeal bir site tasarımı, temiz ve kullanıcı dostu olmalıdır. Kullanıcılar sitede aradıkları bilgiye erişmekte zorlanmamalı, aradıkları bilgilere kolaylıkla erişebilmelidir. Tasarımda kullanılan elementler ise, göze hoş görünmelerinin yanı sıra sade ve elegant olarak tabir edebileceğimiz niteliklerde olmalıdır. Özellikle birer kültür kuruluşları olan müzeler için, bu tarzda bir tasarım kurum kimliğini de yansıtacak niteliktedir. Sitede kullanılacak olan tipografi elementleri, sitenin genel görünümünde çok büyük bir etkiye sahiptir. Bu sebeple sitede kullanılacak fontlar özenle seçilmeli, kolay okunabilir olmalarının yanı sıra, hem modern, hem de kurum kimliğine yakışır şekillerde olmalıdırlar. Site içerisinde herhangi bir resme tıklandığında ortaya çıkacak sonuçta veya bir açılır menü elementinde yumuşak geçişler kullanmak, kullanıcıların hoşuna giden özellikler arasındadır. Site içerisinde 160 http://www.kakis.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 15.11.2012) 131 kullanılacak olan renkler de birbirleri ile uyumlu olmalı, kurum kimliği ile zıt özellikler göstermemelidir. İyi bir site tasarımında, olması gereken diğer bir özellik ise, engelli ziyaretçiler için çeşitli erişilebilirlik olanaklarının, kullanılmış olmasıdır. Bu tür olanakların içerisinde, site içerisinde herhangi bir kelimenin üzerine gelindiğine, kelimeyi sesli olarak okuyan programlar, çeşitli renk uygulamaları ve engelli ziyaretçilerin siteyi rahat kullanmalarını sağlayacak uygulamalar bulunmaktadır. 5.5.1.4 İçerik Topkapı Sarayı Müzesi'nin bu yeni web sitesinde sağlayacağı en önemli faydalardan biri, ziyaretçinin müze ile ilgili anında güncellenen bilgilere ulaşabilmesi, müze ziyaretini detaylı olarak planlayabilmesi, müzeye gelmeden müze ile ilgili aklında bir fikir oluşmasının sağlanması olacaktır. Buna göre ziyaretçiler, müzenin açılış ve kapanış saatlerini, ve bu saatlerin yaz veya kış sezonuna göre değişimlerini, müzenin kapalı olduğu günleri, dini ve resmi bayramlarda müzenin açık veya kapalı olduğu günleri öğrenebileceklerdir. Bunun yanı sıra, oluşturulacak olan etkinlik takvimi çerçevesinde, müzede yapılacak olan her tür etkinlikten ziyaretçi anında haberdar edilecektir. Ziyaretçiler müze ile ilgili ulaşım bilgilerine, müze planlarına ulaşabilecek, ve site için özel olarak hazırlanan ziyaretçi broşürlerini elde edebileceklerdir. Yenilenen web sitesinde, yapılması planlanan bir diğer uygulama ise, araştırmacılar için ayrı bir bölüm açılmasıdır. Bu bölüm sayesinde, araştırmacılar buradan, arşiv kataloglarını, yazma eser kütüphane katalogunu, kurumsal yayınlar katalogunu ve fotoğraf arşivi katalogunu kolaylıkla tarayabileceklerdir. Araştırmacılar, öncelikle site üzerinden kullanıcı hesabı ve şifrelerini alacak, daha sonra istedikleri materyali talep edebilecek ve belirlenen ücret karşılığında talep ettikleri materyale erişebileceklerdir. 132 Topkapı Sarayı Müzesi'nin web sitesinde olması planlanan bir diğer özellik ise, ziyaretçilerin sitede kendilerine özel kullanıcı hesapları oluşturabilmeleridir. Bu özellik sayesinde, ziyaretçiler, Topkapı Sarayı Müzesi koleksiyonlarında bulunan eserler ile ilgili yorun ve görüşlerini paylaşabilecekler ve birbirleriyle yine buradan iletişim kurabileceklerdir. Bu özelliğin yararı, ziyaretçilerin Topkapı Sarayı Müzesi ile sürekli temas halinde olmalarının sağlanması ve karşılıklı etkileşime dayalı bir fikir paylaşım ortamının kurulması olacaktır. Topkapı Sarayı Müzesi'nin web sitesinde eğitim bölümünün de olması planlanmaktadır. Bu bölüm ile ziyaretçiler, Topkapı Sarayı Müzesi bünyesinde yapılacak olan eğitim faaliyetleri ve bunlara katılım şartları ile ilgili detaylı bilgiler alabilecek, çocuklar ise, kendilerine özel olarak hazırlanan eğlenceli uygulamalarla müzeyi ve Topkapı Sarayı'nı tanıyabileceklerdir. Müze web sitesinde, müzenin sosyal medya platformlarında oluşturacağı kurumsal sayfalara erişmek için kullanılan bağlantı linklerinin de bulunması gerekmektedir. Bunun yanı sıra, müze ile ilgili tüm içerik, yardımcı bağlantılarla, sosyal medya sitelerinde paylaşılabilir kılınmalıdır. İdeal bir web sitesinde, tanıtım filmleri, fotoğraf galerileri, sanal gezintiler, bilgilendirici haritalar, animasyonlar, ekitap, e-dergi, e-bülten, e-broşür, haberler, duyurular, promosyonlar, istatistikler, ulaşım, istek-öneri-şikâyet formu, anketler, sıkça sorulan sorular, ziyaretçi defteri, forum, tavsiye etme, bilgi edinme, site içi arama, site haritası, online rezervasyon, müşteri hizmetleri, insan kaynakları, yabancı dilde görüntüleme seçenekleri ve linkler, ziyaretçinin kullanımına sunulabilecek unsurları oluşturmaktadır. Tanıtım açısından işlevsel bir web sitesi bu unsurlara sahip olmalıdır. 161 Müze web sitesi bünyesinde mutlaka olması gereken bir diğer alan ise, kullanıcıların müze koleksiyonlarındaki eserlerin detaylı bilgilerine ve eser görsellerine ulaşabilmelerinin sağlanacağı koleksiyon arama bölümüdür. Bu bölüm üzerinden anahtar kelime, tarih, eser adı, sanatçı adı ve bunlar gibi alan ile arama yapılabilinecek ve kullanıcılar bu sayede aradıkları eser bilgilerine ulaşabilecektir. Hatice Demirbaş Karabulut, Türkiye’nin Tanıtımı ve İnternet ( Türkiye Açısından Fırsat ve Tehditler), Ankara, 2006, bkz. sf. 80–88 161 133 5.5.2 Sosyal Medya Platformu Topkapı Sarayı Müzesi, günümüzdeki mevcut durum itibariyle, sosyal medya platformlarını kullanmak suretiyle tanıtımını yapmamaktadır. Günümüz dünyasında, Küçük veya büyük çapta tüm kurumlar sosyal medya platformlarından etkin bir şekilde faydalanmaktadır. Buna rağmen, Türkiye Cumhuriyeti’nin en büyük ve en fazla ziyaretçi çeken müzesi olma özelliğinin yanı sıra, tarihten gelen köklü bir geçmiş ve kurumsal kimliğe sahip olan Topkapı Sarayı Müzesi’nin sosyal medya platformlarından faydalanmaması kabul edilemez bir durumdur. Topkapı Sarayı Müzesi’nin sosyal medya platformlarında etkin olabilmesi için atılacak ilk adım, müzenin öncelikle temel platformlar olarak kabul edilen Facebook ve Twitter platformlarında kendisine ait kurumsal sayfalar açmasıdır. Fakat sürekli gelişen bu yeni medya ortamında, bu girişimler yeterli olmayacaktır. Topkapı Sarayı Müzesi, kurumun kendi personeli tarafından çekilecek olan tanıtım videolarını, Topkapı Sarayı Müzesi’ne ait kurumsal bir Youtube sayfası açarak dünya ile paylaşmalıdır. Müzedeki etkinlikler, sergi açılışları, tanıtım faaliyetleri, konferanslar ve müzeye gelen önemli ziyaretçiler gibi birçok konu ile ilgili fotoğrafların da, Topkapı Sarayı Müzesi’nin kurumsal olarak açacağı bir Flickr, Pinterest veya Instagram sayfasında, tüm dünya ile etkin bir şekilde paylaşılması, Topkapı Sarayı Müzesi’nin dünya çapında tanıtımı konusunda çok etkili olacaktır. Tüm bu saydığımız sayfaların idare edilmesi, ve güncellenmesi, standart bir internet kullanıcısının yapabildiklerini yapabilen tüm Topkapı Sarayı Müzesi personeli tarafından yapılabilecek olup, sürekli olarak güncelleme ve aktif iletişim sağlamak amacıyla birden fazla personel de konu ile ilgili görevlendirilebilir. Yukarıda açıkladığımız tüm bu açılması gereken alanlar, sosyal medya platformları için olmazsa olmaz alanlar olmakla beraber, bunların yanında, Google+, Tumblr, Linkedin, My Space, Digg, Stumbleupon gibi sitelerde de kurumsal alanlar 134 açılabilir. Topkapı Sarayı Müzesi, sosyal medya platformlarını kullanmak suretiyle, ziyaretçileri ve potansiyel ziyaretçi olabilecek geniş bir topluluk ile sürekli bir iletişim haline girecek, müzede yapılan etkinlikleri, sergi duyurularını, müze ile ilgili haberleri, takipçileriyle anında paylaşabilecektir. Bu sayede, Topkapı Sarayı Müzesi’nin dünya çapında tanınması ve müzeye olan ilginin artması hususunda önemli gelişmeler görülecektir. 5.5.3 Mobil Uygulamalar Topkapı Sarayı Müzesi'nin ürettiği ve kullanıma açtığı herhangi bir mobil uygulama bulunmamaktadır. Topkapı Sarayı Müzesi’nin, müzenin tanıtımı hususunda mobil uygulamalardan faydalanması önemli bir zorunluluktur. Mobil uygulamalar, kullanıcılara belirli bir ücret karşılığında veya ücretsiz olarak sunulmaktadır. Bu sistem şöyle işlemektedir. Günümüzde mobil uygulama piyasasındaki tüm uygulamalar, Android, IOS veya Windows Phone 8 işletim sistemleri üzerinde kullanılmaktadır. Bütün bu uygulamaların kullanıcılara sunumunda ise, Android cihaz sahiplerinin kullandığı Google Play, IOS işletim sistemli cihaz sahiplerinin kullandığı App Store ve Windows Phone 8 işletim sistemli cihaz sahiplerinin kullandığı, Windows Phone Market adlı platformlar kullanılmaktadır. Uygulamayı yazmış olan kurum, yazdığı uygulamaları ancak bu platformlar üzerinden kullanıcıya eriştirebileceği için, kurumun yazdığı uygulamaya bir fiyat biçmesi durumunda, bu platformlarda yapacağı her satış başına, uygulama fiyatı üzerinden belli bir miktar, platform sahipleri olan Google, Apple ve Microsoft şirketlerine aktarılmakta, kalan miktarı da kurum almaktadır. Bu nedenle, müzelerin belirli bir ücret karşılığında sattığı her uygulama, müzenin satmış olduğu ekstra bir bilet gibi değerlendirilebilir. Bu da bize müzecilik konusunda yeni bir ufuk açmaktadır. Müzeler yazdıkları uygulamalara erişmek 135 isteyen kullanıcıları, bu uygulamalardan belirli bir ücret karşılığında yararlandırabilmekte ve kendilerine yeni bir gelir kaynağı oluşturabilmektedir. Bu konuda yapılacak en sağlıklı uygulama metodu ise, şu şekilde olmaktadır. Öncelikle müze, kendi bünyesindeki tüm bilginin kullanıcıya sunulacağı ücretsiz bir uygulama yazıp Google Play, App Store veya Windows Phone Market'te bunu kullanıcıya ücretsiz olarak sunabilir. Kullanıcı bu uygulama ile birlikte, müzeyi tanır ve müze ile bilgileri edinir. Fakat daha sonra müzenin hazırlamış olduğu, üç boyutlu sanal gezi, ek bilgiler, sergi uygulamaları gibi ek özelliklerden de yararlanmak isteyen kullanıcılar, belirli bir ücret ödeyerek bunlardan yararlanabilir. Bu durumun faydası, kullanıcının öncelikle kurumu tanıması ve kurum ile ilgili temel bilgilere, ziyaret bilgileri, koleksiyon bilgileri ve etkinlik bilgilerine ulaşabilmesidir. Dolayısıyla ziyaretçide müzeye karşı bir ilgi oluşacaktır. Kullanıcı oluşacak olan bu ilgi sayesinde, müze uygulamasının kendisine sağlayacak olduğu ek özelliklerden ücret karşılığında faydalanmayı daha çok tercih eder hale gelebilir. Bu durum hem müzenin tanıtımını arttıracak, hem de müze için ek bir gelir oluşturacaktır. Söz konusu olan bu uygulamaların hazırlanmasına gelindiğinde ise, karşımıza iki seçenek çıkmaktadır. Bunlardan ilki, uygulamayı dışarıdan bir yazılım şirketine yaptırmak, ikincisi ise, müze personeli içerisinde programlama dillerini kullanabilen ve bu uygulamayı tasarlayabilecek olan personeli görevlendirmek. İlk seçenek daha kolay bir çözüm gibi dursa da, dışarıdan hizmet sağlayacak olana bir şirket müzenin temel yapısını ve kurumsal kimliğini tam olarak algılayamayacağından dolayı, uygulamanın istenen etkiyi yaratamaması söz konusu olabilir. Bunun önlenmesi ise, müzede görevlendirilecek olan personelin, uygulamanın tüm tasarım aşamalarında, bilgi verme ve kurumsal istekleri, şirkete doğru anlatabilmek amacıyla, şirketle koordinasyon sağlaması olacaktır. İkinci seçenekte ise, müze tüm uygulamayı kendi bünyesinde yazacağından ötürü, zaten ücretli uygulamalar için sattığı uygulama başına satış gelirinin belli bir miktarını Google, Apple veya Microsoft'a verecek olan kurumun, bir de ek olarak yazılımı tasarlayan şirkete ücret ödemesine gerek kalmayacaktır. Kurum personeli, 136 kurumun işleyişini ve kurumsal kimliğini çok daha iyi algılayabileceğinden, yapılacak olan uygulamanın içeriğinin kalitesi de buna bağlı olarak artacaktır. Fakat bu seçenekte, uygulamayı tasarlayacak olan kurum personeline bazı ekipmanların sağlanması gerekmektedir. Yazılan herhangi bir kurumsal uygulamanın etkin olabilmesi için, Android, IOS ve Windows Phone 8 sistemlerinin her biri için ayrı olarak tasarlanması gerekmektedir. Android ve Windows Phone 8 için tasarlanacak uygulamalarda, yeterli özelliklere sahip herhangi bir PC kullanılabilirken, en çok kullanılan uygulama platformu olan App Store'un üzerinde çalıştığı işletim sistemi olan IOS için yapılacak olan uygulamalar, sadece Apple marka ve MacOS işletim sistemli bilgisayarlarda tasarlanabilmektedir. Bu nedenle kurumun, mobil uygulamaları kendisinin tasarlaması durumunda, bu imkanın uygulamayı tasarlayacak olan personele sağlanması gerekmektedir. Android için uygulama tasarımında, Eclipse programı, Windows Phone 8 için Microsoft Geliştirici Uygulamaları, IOS için ise Xcode uygulaması kullanılmaktadır. Mobil uygulamalar konusunda yapılabilecek bir diğer husus ise, Topkapı Sarayı Müzesi web sitesinin, mobil cihazlarda çalışabilecek bir sürümünü oluşturmaktır. Bu sayede kullanıcılar, cep telefonları ve tablet bilgisayarlarının desteklediği özelliklere göre Topkapı Sarayı Müzesi web sitesinden faydalanabileceklerdir. 5.5.4 Genel Değerlendirme Tanıtma alanında Topkapı Sarayı Müzesi'nde bilgi teknolojilerinden etkin biçimde yararlanabilmesi için yapılması gereken çalışmaları incelediğimiz bu bölümde, önümüze iki zorunluluk çıkmaktadır. Birinci zorunluluk, tıpkı diğer alanlarda olduğu gibi, müzenin bir koleksiyon yönetim sistemine entegre olmasıdır. İkinci zorunluluk ise, bu sistemin çalışabilmesi, ve istenilen standartlarda hizmetleri 137 saylayacak bir web sitesinin içerisine kurulabilmesi için, bir hosting hizmeti satın alınmasıdır. Bütün bunlar sağlandıktan sonra kurulacak olan sistemin üzerinden işleyeceği kurum web sitesinin temiz bir arayüz ve zengin içerik ile kullanıcılara hizmet vermesi gerekmektedir. Topkapı Sarayı Müzesi web sitesinin tasarımının, açık kaynak kodlu bir içerik yönetim sistemi olan Drupal programı ile yapılması tarafımızca öngörülmekte olup, bu içerik yönetim sistemi, hem koleksiyon yönetim sistemiyle gerekli bağlantıyı kurabilecek, hem de ziyaretçilerin ve müze personelinin site içerisinde kendi alanlarını oluşturmalarını, ve yetkilendirildikleri ölçüde site üzerinden birbirleriyle iletişim kurup paylaşımlar yapabilmelerini sağlayacaktır. Bununla birlikte Drupal, site içerisinde yapılacak olan güncellemelerin çok hızlı bir şekilde yapılmasını ve sitenin sürekli güncel kalmasını sağlayacaktır. Bunların yanı sıra, Topkapı Sarayı Müzesi'nin öncelikle Facebook ve Twitter üzerinde olmak üzere, sosyal medya platformlarında kurumsal sayfalarını oluşturması gerekmektedir. Bu sayfalar sayesinde Topkapı Sarayı Müzesi, yaptığı bütün etkinlikleri, sergileri, müze ile ilgili haberleri ve güncellemeleri hızlı bir şekilde, geniş bir kitleyle paylaşabilecektir. Bunun yanı sıra Topkapı Sarayı Müzesi'nin Youtube, Flickr, Instagram ve Pinterest sayfalarında da kurumsal bir alan oluşturması, bu sayede Topkapı Sarayı Müzesi'nin tanıtımında kullanılması öngörülen görsel ve videoların, bu sayfalar üzerinden tüm dünyaya tanıtılabilmesi gerekmektedir. Mobil uygulamalar konusunda ise, yapılması gereken çalışma, tıpkı internet sitesinde olması gerektiği gibi, Topkapı Sarayı Müzesi'nin koleksiyonlarına, müze harita ve planlarına, ulaşım ve ziyaret bilgilerine ve etkinlik duyurularına, kullanıcıların cep telefonları ve tablet bilgisayarları aracılığıyla ulaşabilmelerini sağlayacak bir Topkapı Sarayı Müzesi uygulamasının geliştirilmesidir. Bu uygulama, Google Play, App Store ve Windows Phone Market üzerinden kullanıcılara ücretsiz olarak sunulmalı, sonrasında ise, müzeyi üç boyutlu gezebilme, geçici sergiler ve bunlar gibi birçok ek özellik içeren yan uygulamalar bu ana uygulama üzerinden 138 kullanıcıya ücret karşılığında sunulmalıdır. Bu durum hem müzenin tanıtımına hem de elde edilecek gelirlerin artmasına büyük katkı sağlayacaktır. 139 DEĞERLENDİRME ve SONUÇ Devlet bünyesinde bulunan müzelerin ve devlet bünyesinde bulunan bir müze olarak Topkapı Sarayı Müzesi’nin, gerek özel sektör bünyesinde bulunan müzeler, gerek dünya üzerindeki emsalleri ile yarışabilir duruma gelmesi için köklü bir anlayış değişikliğine gitmeleri gerekmektedir. Klasik dönemin eser odaklı müzecilik anlayışı içerisinde kalındığı sürece, devlet müzelerinin bu rekabetin içinde bulunmasından söz dahi edilemeyeceği aşikardır. Eser odaklı müzecilik anlayışı, müzecilerin bilgi teknolojilerinin günümüz müzeciliğinde kullanılmasının elzem olduğu gerçeğini algılamalarında, önlerinde büyük bir engel teşkil etmekte, ve bilgi teknolojilerinin sunduğu imkanları anlamlandırmalarını güçleştirmektedir. Çağımızda müzelerin amacı, sadece eserleri muhafaza etmek olarak kabul edilmemektedir. Bunun yerine, eserlerin toplumun gelişimine hizmet etmeleri için var oldukları ve toplumun bu eserlerden faydalanabilmesinin esas önemli husus olduğu görüşü kabul görmektedir. Bu yeni anlayışa göre, müze bünyesinde bulunan eserler, toplumun onlardan yararlanabildiği ölçüde değerli ve anlamlıdır. Devlet müzelerinin, bu yeni müzecilik anlayışı çerçevesinde yeniden yapılanmaları, ve yaptıkları müzecilik faaliyetlerini bu anlayış temeli üzerine inşa etmeleri gerekmektedir. Bu yeniden yapılanma sürecinde ise, en önemli olgulardan biri, bilgi teknolojileri olacaktır. Bilgi teknolojileri, her türlü verinin, hedeflenen kesime aktarılmasını sağlayan yegane unsur olarak, çağın vazgeçilmezleri arasındadır. Bu teknolojik olanakların müzelerde kullanılması, eserlerin topluma daha iyi tanıtılmasını sağlayacak, ve toplumda müze ile ilgili mevcut algıyı, olumlu yönde değiştirmeyi olanaklı kılacaktır. Topkapı Sarayı Müzesi, içerisinde eşsiz eserler barındırmaktadır. Fakat, bu eserlerin tanıtımı yeterince yapılamamaktadır. Bilinmek, her ne kadar insanca bir arzu olsa da, insanların oluşturduğu kurumların da bilinmeye gereksinimi vardır. İnsanların gereksinimlerinin karşılanması, onları ne kadar verimli hale getiriyorsa, kurumların gereksinimlerinin karşılanması da onları o kadar verimli hale getirecektir. Bu aşamada öncelikli husus, Topkapı Sarayı Müzesi bünyesinde çalışmakta olan personelin, kurumlarını, sahip olduğu her yönüyle bilinir kılmaları olacaktır. Bunun için toplumun, kurumun vermekte olduğu hizmetleri ve kurumun içerisinde barındırdığı köklü mirası tanıması gerekmektedir. Bu aşamada bilgi teknolojilerinin kullanılması suretiyle, kurumun vermekte olduğu hizmetlerin kalitesinin arttırılması, ve kurumun artan bu hizmet kalitesiyle bilinir kılınması gerekmektedir. Buradan da anlaşılabileceği üzere, verilen hizmetlerin kalitesinde artış sağlanmadan, kurumların bilinmesi, bir anlam ifade etmemektedir. Bu durum, tıpkı bir insanın yaptığı iyi işleriyle tanınmadığı sürece, tanınmasının bir anlam ifade etmeyeceğine benzer. Bu nedenle, Topkapı Sarayı Müzesi’nin, vermekte olduğu hizmetlerdeki kalitenin arttırılması, temel gereklilik teşkil etmektedir. Müzecilik faaliyetlerinde, toplumun direkt olarak yararlanabileceği hizmetlerin sunulabileceği alanlar içerisinde, koleksiyon yönetimi, sergileme, eğitim, araştırma hizmetleri ve tanıtma faaliyetleri bulunmaktadır. Çağımızda ortaya çıkan teknik gelişmeler ve değişen kullanıcı alışkanlıkları ise, bu hizmet alanlarında bilgi teknolojilerinin kullanılmaması halinde, verilen hizmetlerin kalitesinde hiçbir artış olmayacağını bize göstermektedir. Bütün bu sebeplerden ötürü, yapılan bu çalışmanın amacı, dünya müzelerinde bu alanlarda yapılan çalışmaları tanıtmak ve bu suretle, Topkapı Sarayı Müzesi’nde yapılabileceklere dair bir fikir oluşturmak olmuştur. Topkapı Sarayı Müzesi’nin müze bünyesinde sürdürmekte olduğu müzecilik faaliyetlerinde, bilgi teknolojilerinden yararlanma hususunda bugüne kadar yapmış olduğu çalışmalar, dünya müzelerinde yapılan çalışmalar ile karşılaştırıldığında maalesef fazlasıyla yetersiz kalmaktadır. Bu durumun düzeltilmesi için en temel ihtiyaç ise, köklü bir anlayış ve algı değişikliği, bu değişikliğin sonucunda ise, bilgi teknolojilerinin müzecilik faaliyetlerinde kullanılmasının ne denli önemli ve çağımız şartlarında hayati bir husus olduğunun algılanmasının sağlanması olacaktır. Çağdaş müzecililiğin gelmiş olduğu ziyaretçi odaklı anlayış çerçevesinde, müzelerin ziyaretçilere, müze eserleri ile ilgili bilgiye ulaşabilmeleri, bunu da müzenin ziyaret edilmesi yolundan çok daha farklı yöntemlerle sağlamaları gerekmektedir. Bu aşamada, bilgi teknolojilerinin müzelerde kullanılmasının önemi çok daha iyi anlaşılacaktır. 141 Bilgi teknolojilerinin, müzecilik faaliyetlerinde etkin bir şekilde kullanılması, müze ziyaretçilerinin ve toplumun, müzede bulunan tüm eserler hakkında detaylı bilgilere, müzeye gelmeden de erişebilmelerini sağlamasının yanı sıra, insanlarda tanıtımı yapılan bu eserleri görme ve tanıma konusunda merak oluşacaktır. Topkapı Sarayı Müzesi’nde bulunan eşsiz eserlerin yeterince tanıtılması halinde, toplumun Osmanlı Devleti’ne ve bıraktığı kültürel mirasa bakış açısı yeni boyutlar kazanacak, tarihimizin ve kültürümüzün, toplumumuz tarafından tam anlamda algılanmasını sağlayacaktır. Bunun yanı sıra, Topkapı Sarayı Müzesi bünyesinde bulunan eserler ile ilgili verilmekte olan araştırma hizmetlerinde, bilgi teknolojilerinden yararlanıldığı ölçüde verimlilik artacak, aradığı bilgiye kolaylıkla ulaşabilen araştırmacılar, elde ettikleri bu bilgiler ile hazırlayacak oldukları çalışmaları ile, toplumun gelişmesine ve aydınlanmasına daha fazla katkıda bulunacaktır. Bununla birlikte, Topkapı Sarayı Müzesi’nin verdiği hizmet kalitesinin artması, araştırmacıların ilgisini her zaman olduğundan daha fazla çekecek, Topkapı Sarayı Müzesi’nde yapılmak istenen araştırma faaliyetlerinde büyük artış gözlemlenecektir. Bu sayede hem kurumun araştırma faaliyetlerinden elde etmekte olduğu gelir artacak, hem eserlerin tanıtılması ve araştırılması sağlanacak hem de yapılan bu araştırmalar, toplumun gelişimine hizmet edecektir. Topkapı Sarayı Müzesi’nin tanıtma faaliyetlerinde, bilgi teknolojilerinin sunduğu imkanlardan faydalanması, müzeyi dünya çapında layıkıyla bilinir kılacak hususların başında gelmektedir. Bunun için müzenin, mümkün olan her platformda, tanıtım faaliyetlerini gerçekleştirmesi ve daha fazla kullanıcı ile iletişim haline girmesi gerekmektedir. Bunun için de, Topkapı Sarayı Müzesi’nin sosyal medya platformlarında bir an önce yerini alması gerekmektedir. Bu sayede dünyanın her yerinden kullanıcılar, Topkapı Sarayı Müzesi’nde yapılan faaliyetler ve sahip olduğu eşsiz miras ile ilgili bilgi sahibi olacak ve müzeye olan ilginin artması sağlanacaktır. Topkapı Sarayı Müzesi’nin, tanıtım faaliyetlerini, mobil uygulamalar alanında da yapması gerekmektedir. Bu sayede müze, günümüzün teknolojik imkanlarından yararlanmaya alışkın olan insanlarının, istedikleri her an erişebilecekleri ve iç içe olabilecekleri bir kurum haline gelecektir. 142 Bu tezde, müzecilik faaliyetlerinde bilgi teknolojilerinden yararlanma, hususunun önemli vurgulanmıştır. Dünya üzerindeki en büyük müzelerin, bu hususta yaptıkları uygulamalar gözlemlenmiş, Topkapı Sarayı Müzesi’nin bu hususta içerisinde bulunduğu durum değerlendirilmiş ve bu konuda öneriler sunulmuştur. Sunulan önerilerde, yapılması gereken çalışmalar, bu çalışmaların yapılması sırasında hangi tekniklerin kullanılması gerektiği, adım adım neler yapılması gerektiği, ve müzenin bu çalışmalardan ne gibi faydalar sağlayabileceği hususları, konunun tüm detayları ve teknik özellikleri ile birlikte anlatılmıştır. Topkapı Sarayı Müzesi, ülkemizin ihmal edemeyeceği kurumlarından biri ve gözbebeğidir. Topkapı Sarayı Müzesi’ndeki hizmet alanları ile ilgili gelişmeler, sadece kurumu değil, kurumdan başlamak suretiyle birçok olguyu etkileyecektir. Bugün Topkapı Sarayı Müzesi’nde araştırmacı hizmetlerinin kalitesinin artması demek, aynı zamanda tarihin, edebiyatın, sanat tarihinin ve daha birçok disiplinin de gelişmesi demektir. Bu aynı zamanda, Türkiye’nin gelişmesi anlamına gelmektedir. Sonuç olarak Topkapı Sarayı Müzesi’nde yapılmakta olan müzecilik faaliyetlerinde kalitenin artması amacıyla, bilgi teknolojilerinden azami düzeyde yararlanmak bir zorunluluktur. Bu tez kapsamında ele alınan bu husus konusunda gereken çalışmalara vakit kaybedilmeden başlanması, Topkapı Sarayı Müzesi’nin geleceği açısından büyük önem taşımaktadır. 143 KAYNAKÇA ALTUN, R. ( 2003). Müzelerin Eğitimdeki Yeri ve Bu Bağlamda Müzelerin Olanakları (Araç, Gereç, Personel) Açısından Yeterlilik Durumları, Gazi Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, s. 11. ALTUNBAŞ, A. ve ÖZDEMİR, Ç. (2012). “Modern Müzecilik Anlayışı ve Ülkemizde Müzeler” Ankara, 2012, s.3-6 ATAGÖK, T. (2004). “Hizmet İçi Eğitim”, TÜBA Çağdaş Müzecilik Raporu – Durum Saptaması ve Öneriler (16). İstanbul: Yayımlanmamış Çalıştay Raporu, Yıldız Teknik Üniversitesi. BOYLAN, P. J. (1990). “Museum and Cultural Identity, President The Museums Association”, London, s.9–11. DÜZGÜN O. (2007) "Sanal Müzecilik ve Müzelerimiz", Geçmişten Geleceğe Türkiye'de Müzecilik I Sempozyum (21-22 Mayıs), Dizayn Ofset Basım Sanayi Matbaacılık, Ankara, s. 217-220 ERHAT, A. (1987). Mitoloji Sözlüğü, İstanbul: Remzi Kitabevi, s.227-229. Eski Eserler ve Müzeler İç Hizmetler Yönetmeliği. (1990) , Kültür ve Turizm Bakanlığı, sayı 1578 , tarih 30.04.1990. KARABIYIK. A. (2007). "Çağdaş Sanat Müzeciliği Kapsamında Türkiye'deki Müzecilik Hareketlerine Bir Bakış", Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum, 2007, s.37. KARABULUT H.D. (2006) "Türkiye’nin Tanıtımı ve İnternet" Türkiye Açısından Fırsat ve Tehditler, Ankara, s. 80–88 144 KELEŞ V. (2003). "Modern Müzecilik ve Türk Müzeciliği, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Cilt 2, Sayı 1-2, Erzurum, s.2. YILMAZ, A. (1996). Müzelerde Çocuk Eğitiminin Müze Koleksiyonları Bağlamında Değerlendirilmesi ve Rahmi M. Koç Sanayi Müzesi Örneğinde İrdelenmesi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, s.9. http://archive.tate.org.uk/DServe/dserve.exe?dsqServer=tbcalm&dsqApp=Archive&dsqDb=Catalog&dsqCmd=Search.tcl (Erişim Tarihi: 24.11.2012) http://archive.tate.org.uk/DServe/dserve.exe?dsqServer=tdccalm&dsqApp=Archive&dsqDb=Catalog&dsqCmd=Browse.tcl&dsqSearch=(Level='Sub -fonds')and%20(RefNo='TG')&dsqKey=RefNo (Erişim Tarihi: 24.11.2012) http://archives.icom.museum/hist_def_eng.html (Erişim Tarihi : 20.09.2012 ) http://collection.britishmuseum.org/Sparql (Erişim Tarihi: 17.11.2012) http://collectives.tate.org.uk/ (Erişim Tarihi: 24.11.2012) http://galleryoflostart.com/ (Erişim Tarihi: 24.11.2012) http://inet-tr.org.tr/inetconf11/bildiri/47.pdf (Erişim Tarihi: 28.02.2012) 145 http://ipadkioskmount.com/wp-content/uploads/2011/07/ipad-museum-exhibit.jpg (Erişim Tarihi:20.11.2012) http://kids.tate.org.uk/ (Erişim Tarihi: 24.11.2012) http://kids.tate.org.uk/games/spin/ (Erişim Tarihi: 24.11.2012) http://libmma.contentdm.oclc.org/cdm/ (Erişim Tarihi: 23.11.2012) http://libmma.contentdm.oclc.org/cdm/search/searchterm/*/order/nosort (Erişim Tarihi: 23.11.2012) http://libmma.org/portal/ (Erişim Tarihi: 23.11.2012) http://library.metmuseum.org/screens/opacmenu.html (Erişim Tarihi: 23.11.2012) http://library.metmuseum.org/search/?searchtype=X&searcharg=*&searchscope=1& SORT=D&SUBMIT=Search (Erişim Tarihi: 23.11.2012) http://library.metmuseum.org/selfreg (Erişim Tarihi: 23.11.2012) http://library.tate.org.uk/uhtbin/cgisirsi/wqIeb2Qm9b/LIBRARY/322250016/60/495/ X (Erişim Tarihi: 24.11.2012) 146 http://media-cdn.tripadvisor.com/media/photo-s/01/7c/c6/d7/metropolitan-museumof.jpg (Erişim Tarihi:21.11.2012) http://metmuseum.org (Erişim Tarihi:23.11.2012) http://metmuseum.org/collections (Erişim Tarihi:22.11.2012) http://metmuseum.org/en/learn/for-kids/family-map (Erişim Tarihi:22.11.2012) http://metmuseum.org/research/metpublications (Erişim Tarihi:23.11.2012) http://muzetasarim.com/wp-content/uploads/2012/10/British-Museum.jpeg (Erişim Tarihi:17.11.2012) http://nmolp.tate.org.uk/webquests/ (Erişim Tarihi: 24.11.2012) http://pinterest.com/tategallery/ (Erişim Tarihi:25.11.2012) http://store.metmuseum.org/metkids/icat/metkids/?utm_source=mainmuseum&utm_ medium=metmuseum.org&utm_content=tabletop+easel&utm_campaign=for+kids+p age+ad (Erişim Tarihi: 22.11.2012) 147 http://tr.wikipedia.org/wiki/British_Museum (Erişim Tarihi: 17.11.2012) http://tr.wikipedia.org/wiki/Louvre_M%C3%BCzesi (Erişim Tarihi: 14.11.2012) http://tr.wikipedia.org/wiki/Metropolitan_Museum_of_Art (Erişim Tarihi: 21.11.2012) http://tr.wikipedia.org/wiki/Tate_Britain (Erişim Tarihi: 23.11.2012) http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0c/Muses_sarcophagus_Louvre_ MR880.jpg (Erişim Tarihi:14.11.2012) http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/12/Tate-modern-london.jpg (Erişim Tarihi:23.11.2012) http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/66/Louvre_Museum_Wikimedia_ Commons.jpg (Erişim Tarihi:14.11.2012) http://wondermind.tate.org.uk/ (Erişim Tarihi: 24.11.2012) http://workingat.tate.org.uk/pages/job_search_view.aspx?jobId=742 (Erişim Tarihi: 24.11.2012) http://www.britishmuseum.org (Erişim Tarihi:18.11.2012) 148 http://www.britishmuseum.org/explore/young_explorers/create.aspx (Erişim Tarihi: 18.11.2012) http://www.britishmuseum.org/explore/young_explorers/discover.aspx (Erişim Tarihi: 18.11.2012) http://www.britishmuseum.org/explore/young_explorers/play/great_dig.aspx (Erişim Tarihi: 18.11.2012) http://www.britishmuseum.org/explore/young_explorers/play/little_or_large.aspx (Erişim Tarihi: 17.11.2012) http://www.britishmuseum.org/explore/young_explorers/play/museum_run.aspx (Erişim Tarihi: 18.11.2012) http://www.britishmuseum.org/explore/young_explorers/play/piece_by_piece.aspx (Erişim Tarihi: 18.11.2012) http://www.britishmuseum.org/explore/young_explorers/play/time_explorer.aspx (Erişim Tarihi: 17.11.2012) http://www.britishmuseum.org/learning.aspx?ref=header (Erişim Tarihi: 17.11.2012) http://www.britishmuseum.org/learning/samsung_centre.aspx (Erişim Tarihi: 17.11.2012) http://www.britishmuseum.org/learning/samsung_centre/schools.aspx (Erişim Tarihi: 17.11.2012) 149 http://www.britishmuseum.org/learning/schools_and_teachers/sessions/2012/ks1_sd dc_ict_for_ey.aspx (Erişim Tarihi: 17.11.2012) http://www.britishmuseum.org/learning/schools_and_teachers/sessions/2012/sddc_gr eek_temples.aspx (Erişim Tarihi: 17.11.2012) http://www.britishmuseum.org/learning/schools_and_teachers/sessions/2012/sddc_se condary_islam.aspx (Erişim Tarihi: 17.11.2012) http://www.britishmuseum.org/learning/schools_and_teachers/sessions/sddc_around _the_world.aspx (Erişim Tarihi: 17.11.2012) http://www.britishmuseum.org/learning/schools_and_teachers/sessions/sddc_multim edia_magic.aspx (Erişim Tarihi: 17.11.2012) http://www.britishmuseum.org/learning/schools_and_teachers/sessions/sddc_sutton_ hoo_headline-1.aspx (Erişim Tarihi: 17.11.2012) http://www.britishmuseum.org/learning/schools_and_teachers/sessions/sddc_treasure _challenge.aspx (Erişim Tarihi: 17.11.2012) http://www.britishmuseum.org/research/search_the_collection_database.aspx (Erişim Tarihi: 17.11.2012) http://www.britishmuseum.org/research/search_the_collection_database/advanced_s earch.aspx 150 (Erişim Tarihi: 17.11.2012) http://www.britishmuseum.org/research/search_the_collection_database/museum_nu mber_search.aspx (Erişim Tarihi: 17.11.2012) http://www.britishmuseum.org/whats_on/events_calendar/event_detail.aspx?eventId =2012_12_01_green_screen_time_machine (Erişim Tarihi: 17.11.2012) http://www.britishmuseum.org/whats_on/events_calendar/event_detail.aspx?eventId =2012_12_02_greeks_alive (Erişim Tarihi: 17.11.2012) http://www.britishmuseum.org/whats_on/events_calendar/event_detail.aspx?eventId =2012_12_08_passport_to_the_afterlife (Erişim Tarihi: 17.11.2012) http://www.britishmuseum.org/whats_on/events_calendar/event_detail.aspx?eventId =2012_12_09_retro_game_design (Erişim Tarihi: 17.11.2012) http://www.britishmuseum.org/whats_on/events_calendar/event_detail.aspx?eventId =2012_12_15_magical_mosaic_masks (Erişim Tarihi: 17.11.2012) http://www.britishmuseum.org/whats_on/events_calendar/event_detail.aspx?eventId =2012_12_30_make_your_own_secret_code (Erişim Tarihi: 17.11.2012) http://bmus.sirsidynix.net.uk/uhtbin/cgisirsi/x/ELIBRARY/x/38/501/X/BLASTOFF (Erişim Tarihi:18.11.2012) 151 http://buytaert.net/louvre-using-drupal (Erişim Tarihi: 15.11.2012) http://buytaert.net/whitehouse-gov-using-drupal (Erişim Tarihi: 15.11.2012) http://www.collectionslink.org.uk/softwaresurvey (Erişim Tarihi: 20.11.2012) http://www.facebook.com/metmuseum (Erişim Tarihi: 23.11.2012) http://www.facebook.com/metmuseum/likes (Erişim Tarihi: 23.11.2012) http://www.facebook.com/pages/The-Metropolitan-Museum-of-ArtTeens/110959018939031 (Erişim Tarihi: 22.11.2012) http://www.flickr.com/groups/metmuseum/ (Erişim Tarihi: 23.11.2012) http://www.flickr.com/photos/britishmuseum_samsungcentre/5841659473/sizes/o/in/ set-72157626857135635/ (Erişim Tarihi:18.11.2012) http://www.gallerysystems.com/metropolitan-museum-art/3383 (Erişim Tarihi: 22.11.2012) http://www.gallerysystems.com/tms-demo-0 (Erişim Tarihi:18.11.2012) 152 http://www.hotelbazaar.net/siteimages/topkapi-sarayi-2.jpg (Erişim Tarihi:23.11.2012) http://www.kakis.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 15.11.2012) http://www.louvre.fr (Erişim Tarihi:14.11.2012) http://www.louvre.fr/clefs-danalyse (Erişim Tarihi: 14.11.2012) http://www.louvre.fr/dictionnaire-des-arts (Erişim Tarihi: 14.11.2012) http://www.louvre.fr/en (Erişim Tarihi: 14.11.2012) http://www.louvre.fr/en/moteur-de-recherche-oeuvres (Erişim Tarihi:14.11.2012) http://www.louvre.fr/en/moteur-de-recherche-oeuvres?tab=1#tabs (Erişim Tarihi: 14.11.2012) http://www.louvre.fr/en/selections (Erişim Tarihi: 14.11.2012) http://www.louvre.fr/en/visites-en-ligne?nrppage=5 153 (Erişim Tarihi: 14.11.2012) http://www.louvre.fr/le-louvre-raconte-aux-enfants (Erişim Tarihi: 14.11.2012) http://www.louvre.fr/m%C3%A9diath%C3%A8que-du-louvre (Erişim Tarihi: 14.11.2012) http://www.louvre.fr/m%C3%A9diath%C3%A8que-du-louvre/actualite#tabs (Erişim Tarihi: 14.11.2012) http://www.louvre.fr/m%C3%A9diath%C3%A8que-du-louvre/ressources?criteriakeywords=&criteria-thema=#tabs (Erişim Tarihi: 14.11.2012) http://www.louvre.fr/m%C3%A9diath%C3%A8que-du-louvre/video-et-lieux-deressources#tabs (Erişim Tarihi: 14.11.2012) http://www.louvre.fr/minisite (Erişim Tarihi: 14.11.2012) http://www.louvre.fr/node/1243/tab/3?criteria-keywords=&criteria-thema=#tabs (Erişim Tarihi: 14.11.2012) http://www.louvre.fr/oal (Erişim Tarihi: 14.11.2012) http://www.louvre.fr/personnages-scenes (Erişim Tarihi: 14.11.2012) http://www.louvre.fr/questions-enfants 154 (Erişim Tarihi: 14.11.2012) http://www.louvre.fr/sites/default/files/imagecache/940x250/medias/medias_images/ images/louvre-mediatheque-image-carrousel.jpg?1320681335 (Erişim Tarihi:20.11.2012) http://www.louvre.fr/sites/default/files/medias/medias_fichiers/fichiers/pdf/louvredanse-mouvement-bibliographie.pdf (Erişim Tarihi: 14.11.2012) http://www.metmuseum.org/about-the-museum/museum-departments/conservationandscientificresearch/~/media/Images/Research/photographsconservation.ashx?mw=495 (Erişim Tarihi:18.11.2012) http://www.metmuseum.org/about-the-museum/now-at-the-met/from-thedirector/2011/google-goggles (Erişim Tarihi:23.11.2012) http://www.metmuseum.org/collections (Erişim Tarihi: 22.11.2012) http://www.metmuseum.org/Collections/search-the-collections/advanced-collectionssearch/ (Erişim Tarihi: 22.11.2012) http://www.metmuseum.org/collections/search-the-collections?ft= (Erişim Tarihi: 22.11.2012) http://www.metmuseum.org/connections/ 155 (Erişim Tarihi: 22.11.2012) http://www.metmuseum.org/en/learn/for-teens/teen-blog (Erişim Tarihi: 22.11.2012) http://www.metmuseum.org/learn (Erişim Tarihi: 22.11.2012) http://www.metmuseum.org/learn/forkids/~/media/Files/Learn/Family%20Map%20and%20Guides/11_FamilyMap.pdf (Erişim Tarihi: 22.11.2012) http://www.metmuseum.org/learn/for-kids/family-guides (Erişim Tarihi: 22.11.2012) http://www.metmuseum.org/learn/for-kids/family-map (Erişim Tarihi: 22.11.2012) http://www.metmuseum.org/learn/for-teens (Erişim Tarihi: 22.11.2012) http://www.metmuseum.org/metmedia/audio?chanID=0d836ad3-c473-493f-96381924381dbdbf (Erişim Tarihi: 22.11.2012) http://www.metmuseum.org/metmedia/interactives?chanID=7f869635-731d-471f9a44-915dc34f7fa1 (Erişim Tarihi: 22.11.2012) http://www.metmuseum.org/metmedia/interactives?chanID=f7928ec7-55e6-4bd791f1-cf2c0ba43a8f 156 (Erişim Tarihi: 22.11.2012) http://www.metmuseum.org/metmedia/kids-zone (Erişim Tarihi: 22.11.2012) http://www.metmuseum.org/metmedia/video/directors-message/google-goggles (Erişim Tarihi: 23.11.2012) http://www.metmuseum.org/research (Erişim Tarihi: 23.11.2012) http://www.metmuseum.org/research/image-resources/image-request-form (Erişim Tarihi: 23.11.2012) http://www.metmuseum.org/research/libraries-and-study-centers (Erişim Tarihi: 23.11.2012) http://www.metmuseum.org/research/metpublications (Erişim Tarihi: 23.11.2012) http://www.metmuseum.org/toah/ (Erişim Tarihi: 22.11.2012) http://www.metmuseum.org/toah/intro/atr/06sm.htm (Erişim Tarihi: 22.11.2012) http://www.metmuseum.org/visit (Erişim Tarihi: 23.11.2012) http://www.metmuseum.org/visit/accessibility 157 (Erişim Tarihi: 23.11.2012) http://www.metmuseum.org/visit/museum-map (Erişim Tarihi: 23.11.2012) http://www.si.edu/About (Erişim Tarihi: 25.11.2012) http://www.ssl.co.uk/ixbin/indexplus?record=PRO100 (Erişim Tarihi: 17.11.2012) http://www.ssl.co.uk/museums_libraries_archives/projects (Erişim Tarihi: 17.11.2012) http://www.tate.org.uk/ (Erişim Tarihi: 24.11.2012) http://www.tate.org.uk/about/our-work/digital/social-media-directory (Erişim Tarihi: 25.11.2012) http://www.tate.org.uk/about/projects/unilever-series-turbinegeneration (Erişim Tarihi: 24.11.2012) http://www.tate.org.uk/about/who-we-are/history-of-tate#modern (Erişim Tarihi: 23.11.2012) http://www.tate.org.uk/art (Erişim Tarihi: 24.11.2012) http://www.tate.org.uk/art/artworks/picasso-weeping-woman-t05010 158 (Erişim Tarihi: 24.11.2012) http://www.tate.org.uk/art/artworks?q= (Erişim Tarihi: 24.11.2012) http://www.tate.org.uk/context-comment/apps/magic-tate-ball (Erişim Tarihi: 25.11.2012) http://www.tate.org.uk/research/archive (Erişim Tarihi: 24.11.2012) http://www.tate.org.uk/research/archive/public-records (Erişim Tarihi: 24.11.2012) http://www.tate.org.uk/research/publications (Erişim Tarihi: 24.11.2012) http://www.tate.org.uk/whats-on/courses-and-workshops/artists-techniques-andmethods (Erişim Tarihi: 24.11.2012) http://www.tate.org.uk/whats-on/courses-and-workshops/introduction-drawingtechniques (Erişim Tarihi: 24.11.2012) http://www.theartnewspaper.com/attfig/attfig11.pdf (Erişim Tarihi: 14.11.2012) http://www.topkapisarayi.gov.tr (Erişim Tarihi:26.11.2012) http://www.topkapisarayi.gov.tr/tsmeski/indexalt.html 159 (Erişim Tarihi:26.11.2012) http://www.topkapisarayi.gov.tr/tsmpsi/index.html (Erişim Tarihi:26.11.2012) http://www.vam.ac.uk (Erişim Tarihi:20.11.2012) http://www.youtube.com/user/metmuseum (Erişim Tarihi: 23.11.2012) http://www.zetcom.com/en/customers/?no_cache=1&sword_list[0]=museum (Erişim Tarihi: 14.11.2012) http://www2.tate.org.uk/francisbacon/ (Erişim Tarihi: 24.11.2012) http://www2.tate.org.uk/pharmacy/ (Erişim Tarihi: 24.11.2012) http://www2.tate.org.uk/tatetools/ (Erişim Tarihi: 24.11.2012) http://www2.tate.org.uk/williamblake/ (Erişim Tarihi: 24.11.2012) https://itunes.apple.com/fr/app/musee-du-louvre/id337339103?mt=8 (Erişim Tarihi:14.11.2012) https://itunes.apple.com/gb/app/book-of-the-dead/id403229794?mt=8 (Erişim Tarihi:18.11.2012) 160 https://itunes.apple.com/tr/app/dinosaurs-americanmuseum/id351849237?l=tr&mt=8 (Erişim Tarihi:20.11.2012) https://metmuseum.wufoo.com/forms/high-school-internship-application-form/ (Erişim Tarihi: 23.11.2012) https://twitter.com/metmuseum (Erişim Tarihi: 23.11.2012) https://twitter.com/museelouvre (Erişim Tarihi:14.11.2012) https://www.facebook.com/britishmuseum (Erişim Tarihi:18.11.2012) https://www.facebook.com/state.hermitage (Erişim Tarihi:20.11.2012) 161 ÖZET Müzeler, kuruldukları tarihlerden bu yana birçok değişim geçirmiş olmakla beraber, gelişen bilgi teknolojileri, günümüzde bu değişim sürecini daha hızlandırmıştır. Böylece, müzeler hem teknik hem de müze politikaları anlamında büyük bir değişim sürecine girmiştir. Dünyanın en büyük müzeleri başta olmak üzere, hemen tüm müzeleri, bu yeni sürece ayak uydurmak durumunda kalmış ve yaptıkları faaliyetlerde bilgi teknolojilerinden daha fazla yararlanmaya başlamışlardır. Topkapı Sarayı Müzesi, Türkiye Cumhuriyeti’nin en büyük ve en fazla ziyaretçi sayısına sahip olan müzesidir. Topkapı Sarayı, dünya tarihinde önemli bir yere sahip olan Osmanlı İmparatorluğu’nun yaklaşık dört yüz yıl boyunca yönetim merkezi, ve padişahın ikametgahı olmuştur. Müze, ziyarete açıldığı günden bu yana yerli ve yabancı ziyaretçi ve akademisyenlerin ilgisini çekmiş, ülkemize gelen hemen her turistin ve resmi konuğun mutlaka uğradığı bir mekan olmuştur. Tüm bunlar göz önünde tutulduğunda, Topkapı Sarayı Müzesi’nin, kendisini her alanda bu kimliğine yakışacak bir şekilde tanıtması ve temsil etmesi gerekmektedir. Müzecilik faaliyetlerinde bilgi teknolojilerinden yararlanma hususu da bu alanlardan biri olmasının yanı sıra müzenin verimliliğinin artması konusunda, diğer müzecilik alanlarını da ilgilendiren bir konudur. Topkapı Sarayı Müzesi’nin gelişen bilgi teknolojilerini, müzede yapılmakta olan müzecilik faaliyetlerinde azami düzeyde kullanması ve çağa ayak uydurması, hem kurumsal açıdan hem de ülkemizin prestiji açısından önemlidir. Bu tezde başlıca amaçlanan, Topkapı Sarayı Müzesi’nin, hali hazırda bilgi teknolojilerinden ne derece faydalandığının tespiti ve dünya müzelerinde bu konuda yapılan uygulamalar göz önüne alınarak, Topkapı Sarayı Müzesi’nin bilgi teknolojilerinden azami düzeyde faydalanan bir müze olmasını sağlayacak uygulamaların belirlenip, bunların öneriler halinde sunulmasıdır. 162 Tez beş bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde müze kelimesinin kökeni, müze tanımları ve ICOM'a göre müze tanımının yıllar içerisinde nasıl şekil aldığı anlatılmıştır. Çağdaş müzecilik kavramı, bu kavramın geleneksel müzecilik anlayışını nasıl değiştirdiği ve teknolojinin gelişip yaygınlaşmasının çağdaş müzeciliğe etkisinin üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde ise, bilgi teknolojileri kavramı ve bu kavramın neleri kapsadığı açıklanmıştır. Bilgi teknolojilerinin, çağdaş müzecilik anlayışına yaptığı etkiler ve bunun klasik müze faaliyetlerini ne gibi bir değişime uğrattığı açıklanmıştır. Çağdaş müzecilikte bilgi teknolojilerinin hangi alanlarda ve ne şekillerde kullanıldığı üzerinde durulmuş, bu kullanım alanlarından hangilerinin bu tezin kapsamına alınacak alanlar oldukları ve yapılan bu konu sınırlamasının nedenleri belirtilmiştir. Üçüncü bölümde ise, Topkapı Sarayı Müzesi hakkında genel bilgi verilmiştir. Bunun yanı sıra, Topkapı Sarayı Müzesi'nin, müzede yapılmakta olan koleksiyon yönetimi, eğitim, araştırma hizmetleri ve tanıtma faaliyetlerinde bilgi teknolojilerinden faydalanma durumu araştırılmıştır. Dördüncü bölümde ise dünyanın en fazla ziyaret edilen dört müzesi olan British Museum, Louvre Müzesi, Metropolitan Müzesi ve Tate Müze Kompleksi'nin, müzecilik alanında yaptıkları koleksiyon yönetimi, eğitim, araştırma hizmetleri ve tanıtma faaliyetlerinde bilgi teknolojilerinden yararlanmak suretiyle gerçekleştirdikleri uygulamalar bütün detaylarıyla ele alınmıştır. Beşinci ve son bölümde ise, dördüncü bölümde incelenmiş olan müzelerin bilgi teknolojileri konusunda yaptıkları uygulamalar doğrultusunda, Topkapı Sarayı Müzesi'nde yapılan müzecilik faaliyetlerinde, bilgi teknolojilerinden yararlanma konusunda ne gibi çalışmalar yapılması gerektiği anlatılmıştır. 163 Anahtar Kelimeler: Müze, Müzecilik, Bilgi Teknolojileri, Louvre Müzesi, Tate, Metropolitan Müzesi, British Museum, Topkapı Sarayı Müzesi, İnternet, Web Sitesi, Eğitim, Koleksiyon Yönetimi, Araştırma Hizmetleri, Tanıtma 164 ABSTRACT Museums have been changed for lots of times since they have established. But at present time, this change has been accelarated by advancing information technologies. All museums have been entered into a large scaled change process in both museum policies and technical meanings. Nearly all of the museums especially the most large ones, have been obligated to enter this new process and started to make more benefits from information technologies. Topkapı Palace Museum, is the largest and the most visited museum of the Republic of Turkey. Topkapı Palace Museum was also the governing center of the Ottoman Empire which has an important place at the world history for more than 400 years. It was also the residence of the Ottoman Sultan. The museum was always attracted visitors and scholars nearly from every corner of the world since it was opened to visit. And have been a primary route for every tourist, and official guests. Topkapı Palace Museum is also a primary resource for the researches of scholars who are from many disciplines. With all these reasons, Topkapı Palace Museum needs to introduce itself in every area with a form that suits to its institutional identity. Making benefits from the information technologies in museology studies is one of these areas and also covers all other areas by the subject of increasing effiency of the museum. It is a must for Topkapı Palace Museum that to use advancing information technologies with maximum level in its museology studies due to prestige of the Topkapı Palace Museum and also our country. Main objective of this thesis, is indicating the usage level of the information technologies by the Topkapı Palace Museum and indicating and presenting the application advices to increase this usage to maximum level for The museum by being inspired from the applications throughout the world. 165 Thesis includes five main sections. The first section is about the origin of the word museum, and different descriptions of the museum with changes year by year by ICOM. This section includes the modern museum term which started also in technical meaning with the advance and expansion of the technology with its effects like changing the traditional museum understanding. Second section is about the term information technologies, and what this term represents. It has also been told about the increasing effects of the term information technologies to the modern museology and the changes that is caused by the information technologies at the classic museology studies. At the end of this section it has been told about what are the museology areas that the information technologies are being used inside. The last part of this section is about which usage areas of the information technologies in the museology studies will be researched in this thesis and the reasons of that area limitation. The third section is about the Topkapı Palace Museum and the usage of the information technologies at collection management, education, research services and introduction areas at Topkapı Palace Museum. This section also includes a description of the Topkapı Palace Museum. In the fourth section, it has been told that the usage of the information technologies in the museology studies which are held at the British Museum, Louvre Museum, Metropolitan Museum and Tate Museum Complex which are the most advanced and the most visited examples of the world museology. And it has been made a detailed research for their applications about the usage of the information technologies at the areas of collection management, education, research services and introduction. In the fifth and last section of this thesis, it has been told that what kind of applications should be made for effective usage of information technologies at the museology studies of the Topkapı Palace Museum by the inspiration of our detailed 166 research about the usage of the information technologies at the museums which chosen at the basis of the world museums. Keywords: Museum, Museology, Information Technologies, Louvre Museum, Tate, Metropolitan Museum, British Museum, Topkapı Palace Museum, Internet, Web Site, Education, Collection Management, Research Services, Introduction 167 ÖZGEÇMİŞ Alperen YILDIRIM, 08.09.1985 tarihinde İstanbul’da doğdu. Ortaöğrenimini Edirne’de tamamladı. Edirne Anadolu Lisesi’ni bitirdikten sonra 2003 yılında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü’nü kazandı ve 2008 yılında aynı fakülteden mezun oldu. 2009 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Topkapı Sarayı Müzesi’nde Kültür ve Turizm Uzman Yardımcısı olarak göreve başladı. Aynı yıl İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Osmanlı Müesseseleri ve Medeniyeti Tarihi Anabilim Dalı’nda yüksek lisans eğitimine başlayan Alperen YILDIRIM, 2009 yılından bu yana Kültür ve Turizm Bakanlığı Topkapı Sarayı Müzesi Müdürlüğü’nde Kültür ve Turizm Uzman Yardımcısı olarak görevine devam etmektedir. Alperen YILDIRIM, iyi derecede İngilizce bilmektedir. Mesleki ilgi alanları, bilgi teknolojileri, içerik yönetim sistemleri, web geliştirme ve bilgisayar programlarıdır. 168
Benzer belgeler
tar 101 uygarlıklar tarihi anadolu medeniyetleri müzesi yazı
MS Word ve benzeri bir kelime işleme programında, abartılı olmayan bir font (Times New Roman,
Calibri, Arial vb), 11-12 punto büyüklük ve satır arası 1.5 veya 2 satır boşluk olacak şekilde hazırlay...
tar 101 uygarlıklar tarihi anadolu medeniyetleri müzesi yazı ödevi
MS Word ve benzeri bir kelime işleme programında, abartılı olmayan bir font (Times New Roman,
Calibri, Arial vb), 11-12 punto büyüklük ve satır arası 1.5 veya 2 satır boşluk olacak şekilde hazırlay...
