PDF İndir - Araştırmacı İlaç Firmaları Derneği

İlaç Sektöründe Dijital İletişim Uygulamaları AİFD Kullanıcı Rehberi
(Bu Rehber, 23. Maddede yer alan kurallar üzerine kurulmuş, ilaç sektörünün dijital medya kullanımında
dikkat etmesi gereken noktaları içeren bir çalışma belgesidir. İçeriği dijital ortamdaki gelişmelere paralel
olarak zaman içinde güncellenebilir. Rehberde yapılacak değişiklikler Yönetim Kurulu’nca kabul edilip Genel
Müdürler toplantısında onaylandıktan sonra tüm üyeleri bağlar. Metin ilk AİFD Genel Kurulu’nda onaya
sunulur.)
Türkiye’de ilaç sektörü, pek çok ülkede olduğu gibi, sıkı kurallara bağlıdır. Araştırmacı İlaç
Firmaları Derneği (AİFD) Tanıtım İlkeleri, reçeteli ilaçların sağlık meslek mensuplarına tanıtımını
ve halka sunulabilecek sağlık bilgilerinin ilaç firmalarınca nasıl düzenleneceğini, sağlık meslek
mensupları ve örgütleri, ayrıca hasta örgütleri ile iletişimi ve etkileşimi kapsayan, detaylı bir öz
denetim ve iletişim belgesidir. Türkiye’de yasa, reçeteli ilaçların halka tanıtımını yasaklar.
Dijital İletişim ise, İnternet sayfaları, sosyal paylaşım siteleri (ör. Facebook, YouTube), mikrobloglar (ör. Twitter), bloglar, kullanıcı forumları, kullanıcıların içerikte değişiklik yapabildiği,
kullanıcıların katkılarıyla da geliştirilen siteler (ör. Wikipedia, Ekşisözlük), cep telefonu üzerinden
iletişim sağlayan SMS, MMS gibi servisler altında toplanan, teknolojik gelişmelere açık, içerik
kontrolü genellikle zor veya mümkün olmayan yeni iletişim kanallarındaki iletişime verilen genel
isimdir.
İlaç firmaları yürürlükteki yasalara ve kendi iç kurallarına bağlı kalarak ve özellikle halka ilaç
tanıtımı olarak algılanabilecek yaklaşımlardan kaçınarak, dijital iletişim olanaklarını
kullanmaktadırlar.
Bu rehber AİFD üyelerinin firma iç kuralları da dikkate alınarak, AİFD Tanıtım İlkeleri’nin İnternet,
Dijital İletişim ve Sosyal Medya’yı konu alan 23. Maddesinin uygulanmasına yönelik bir kılavuz
olarak hazırlanmıştır. AİFD üye firmalarında dijital iletişim uygulamalarından sorumlu çalışanların
ve firmaca görevlendirilen üçüncü şahısların, AİFD Tanıtım İlkelerini ve bu rehberi dikkate
almaları beklenmektedir.
Rehber,
1. Şeffaflık Prensibi ve Genel Kurallar
2. Kurumsal İnternet Sayfaları
3. Hastalara ve Topluma Yönelik Hazırlanan, Tanıtım İçermeyen, Sağlık Konusunda
Bilgilendirme Amaçlı İnternet Sayfaları
4. Sağlık Meslek Mensuplarına Yönelik Hazırlanan, Ürün Tanıtımı da İçeren, Tanıtım
Amaçlı veya Eğitim Amaçlı İnternet Sayfaları
5. Bilgisayar ve Sanal Ağ (Web) Tabanlı Tanıtım Yöntemleri
6. Sosyal Medya Kullanım Uygulamaları
7. Dijital İletişim Araçlarıyla Bilgi Paylaşımı
8. Mobil Aplikasyonlar Aracılığı ile Tanıtım ve Bilgi Paylaşımı
konularına başlıklar halinde değinmektedir. Son bölümde sık sorulan sorular ve yanıtları yer
almaktadır. Konuların alt başlığı, bölüm ile ilgili genel tanımı ve İyi Tanıtım Uygulamalarını (Good
Promotional Practices) kapsamaktadır.
1
Temel Kurallar
Dijital İletişim, ilaç sektörünün genel bağlı olduğu kurallarla, AİFD Tanıtım İlkelerinin içeriği (lafzı)
ve ruhu ile uyumlu olmalıdır.
Firmalar, devlet kurumları tarafından İnternet kullanımına getirilecek kurallara, İnternet
kullanımına ilişkin yargı kararlarına, İnternet içeriği ve kullanımı konusunda uluslararası İyi
Uygulamalara uymalıdır.
Firmalar, üçüncü şahısların etkinlikleri de dâhil olmak üzere kendileri adına dijital ortamda yapılan
etkinliklerden sorumludurlar.
1. Şeffaflık Prensibi ve Genel Kurallar
1.1.
İlaç firmaları mevzuata uygun olarak paydaşları ile iletişime yönelik İnternet ağ (web)
siteleri oluşturabilirler.
1.2.
Ziyaretçilerden toplanan kişisel bilgiler gizli tutulmalıdır. İnternet sitesi kişisel bilgilerin
gizliliği, güvenliği ve mahremiyetin korunması konularındaki ulusal yasa ve mevzuata ve
uluslararası kurallara uygun düzenlenmeli ve yönetilmelidir.
1.3.
Firmalar kendi kurmuş oldukları veya kendi istekleri ile adlarına hazırlanan ağ
sitelerinden ve sosyal medya hesaplarından sorumludurlar. Destekledikleri ağ
sitelerinde veya sosyal medya hesaplarında da halka ilaç tanıtımı olarak algılanabilecek
içeriğin yer almaması için gerekli önlemleri almalıdırlar.
1.4.
İnternet sitelerinin içeriği bilgilendirici, doğru, güncel, dengeli, güvenilir, adil ve nesnel,
açık ve kolay anlaşılabilir olmalıdır.
1.5.
Her İnternet sitesinin bir ana sayfası olmalıdır. İnternet sitesinde aşağıdaki bilgiler
açıkça yer almalıdır:
1.5.1. Site sahibi firmanın adı; site ile ilgili iletişim için posta / e-posta adresleri, telefon
numaraları
1.5.2. İnternet sitesini destekleyen (sponsor) firmanın adı; site ile ilgili iletişim için posta / eposta adresleri, telefon numaraları e
1.5.3. İnternet sitesindeki bilgilerin kaynakları, kaynakların yayın/basım tarihleri ve gerektiği
durumlarda İnternet sitesinde yer alan bilgilerin alındığı (bu bilgileri gönderen) kişi ve
kurumların tanımları
1.5.4. İnternet sayfasının amaçları ve hedef kitlesi / kitleleri (örneğin, hekimler, diş hekimleri,
eczacılar, hastalar, hasta yakınları veya halk)
1.6.
İnternet site isimleri Tanıtım İlkelerine uygun şekilde seçilmelidir; halka tanıtımı
yapılması uygun olmayan ürün isimli İnternet sitesi AİFD tarafından uygun
görülmemektedir.
1.7.
Ana sayfada ve web sitesinin isminde ürün ismi ve ürün tanıtımı olarak
yorumlanabilecek bir ifade bulunamaz.
1.8.
Sitede yer alan bilgiler firma içi kurallara uygun olarak firma sorumlu ilgili bölümleri
tarafından gözden geçirilmeli ve gerekli onaylar alınmalıdır.
1.9.
İnternet sayfasındaki bilgiler düzenli olarak güncellenmeli, gerekiyorsa her bir bölüm,
sayfa ve/veya madde için en son güncellenme tarihi görünür şekilde belirtilmelidir.
1.10. Sağlık Meslek mensuplarına (hekim, diş hekimi ve eczacılara) ve halka yönelik bilgiler,
iki ayrı bölüm halinde birbirinden ayrılmalı ve hekim, diş hekimi ve eczacılar için
hazırlanan bölümün baş tarafında “Bu bölüm hekimler/eczacılar için hazırlanmıştır”
ibaresi yer almalıdır.
1.11. İnternet sayfalarından diğer sitelere gönderme (link) dikkatle yapılmalıdır. Link verilen
sitede (halka açık, firmanın sponsor olmadığı bir site olsa dahi) firma ürünlerine yönelik
tanıtım olarak algılanabilecek bilgi varsa, bu içerikten yönlendiren firma sorumludur.
1.11.1. Link verilen sitenin içeriğinin tanıtım ilkeleri ile uyumlu olduğundan emin olunmalı ve link
verilen sitenin doğru adrese yönlendirildiği düzenli olarak kontrol edilmelidir.
2
1.11.2. ‘Blog’ veya ‘Forum’ gibi içeriği sürekli değişen, içeriğinin tanıtım ilkelerine uygunluğu
kontrol edilmesi zor dinamik sitelere link verilmemesi, böyle sitelerin firmalarca
desteklenmemesi önerilmektedir. Bu tür linklerin verildiği durumda, Tanıtım İlkelerine
uygunluğun kontrolü firmanın sorumluluğundadır.
1.12. Bir kullanıcı, firmanın herhangi bir sitesinden veya firma tarafından desteklenen bir
siteden çıkarken ya da firmaya ait olmayan bir siteye yönlendirilirken bunun kullanıcıya
açık bir şekilde belirtilmesi gerekir.
1.13. Firmaların kurumsal sayfaları (örneğin firma prensiplerini vurgulayan bölümler, iş
başvurusu bölümleri gibi) dışındaki halka açık sağlık bilgisi içeren her sayfada “Bu
sitedeki bilgiler, bir hekim veya eczacıya danışmanın yerine geçemez. “Daha fazla
bilgi için bir hekime ve / veya bir eczacıya başvurunuz” önerisi mutlaka yer
almalıdır.
1.14. İnternet sayfaları hastalıklar hakkında bilgiler, hastalıklardan korunma, tarama ve tedavi
metotları ve halk sağlığını korumaya yönelik diğer bilgiler içerebilir.
1.15. Tedavilerden söz edildiğinde bilgiler dengeli ve güncel verileri yansıtmalıdır; halka ve
hastalara açık sayfalar ilaç tanıtımı ve/veya belli bir ilaca yönlendirme içermemelidir.
1.16. İlaçla tedavi dışındaki diğer akılcı tedavi metotları, bu arada diyet, davranış değişikliği
tedavileri ve benzeri korunma ve tedavi yöntemleri İnternet sayfasından açıklanabilir.
1.17. Her firma, kendisi tarafından destekleniyor gibi algılanabilecek ve kurallara uygun olarak
yönetilmeyen bir sitenin varlığından haberdar olduğunda, böyle bir sitenin etkinliğini
durdurmak için vakit geçirmeden yasal yollara başvurmalıdır. Bu başvuru ilgililer
tarafından talep edildiğinde AİFD’ye veya ilgili mercilere kanıtlanabilecek düzeyde
belgelendirilerek yapılmalıdır.
2. Kurumsal İnternet Sayfaları
2.1.
Firma İnternet sitesinde yatırımcıları ilgilendirecek mali bilgiler, yatırımlar ve ruhsat
aşaması bilgileri, İnsan Kaynakları iş olanakları ve başvuru bölümleri, firmanın basın
bültenleri ve halka yönelik ürün tanıtımı içermeyen açıklamaları, ürün listeleri ve
fiyatları, uzmanlık alanları ile ilgili sağlık sorunları konulu bilgiler, tıp alanındaki
gelişmeler, iletişim bilgileri ve benzerleri, İyi Tanıtım İlkeleri’ne uygun biçimde yer
alabilir. Bu tür bilgiler, ilaç tanıtımı olarak algılanabilecek içerikte ve biçimde olmadıkları
sürece, Tanıtım İlkeleri’nin ve ilaç tanıtım mevzuatının kapsamına girmez.
3. Hastalara ve Topluma Yönelik Hazırlanan, Tanıtım İçermeyen, Sağlık
Konusunda Bilgilendirme Amaçlı İnternet Sayfaları
3.1.
3.2.
3.3.
3.4.
Reçetesiz satılmak üzere ruhsatlı ve geri ödemesi yapılmayan beşeri tıbbi ürünlerin
halka tanıtımı bu Tanıtım İlkeleri kapsamına girmemektedir. Bu ürünlerin tanıtımı güncel
mevzuata uygun yapılmalıdır.
İlaç firmaları, hastaları ve toplumu hastalıklar ve güncel tıp uygulamaları konularında
bilgilendirmek amacıyla İnternet sayfaları ve sosyal medya platformları geliştirebilir ve
bu sayfaların tanıtımını yapabilir.
Bu sayfaların değerlendirilmesinde kullanılacak genel ölçüt, halka açık sayfalardaki
bilgilerin ilgili ulusal yasalara, tanıtım yönetmeliklerine, Avrupa Birliği ve EFPIA, IFPMA
mevzuatına ve ilaç sektöründe genel kabul gören diğer mevzuata uygun şekilde kısıtlı
olması kuralına uyumdur.
Verilen bilgilerin içeriği ve düzeyi hedef kitleye uygun olmalıdır.
3
3.5.
3.6.
3.7.
3.8.
3.9.
Toplumu ilgilendiren bilgiler ve hastalıklar hakkında açıklamalar için erişilebilir kaynaklar
referans gösterilmelidir.
Bu sayfaların hiçbir bölümünde ürün tanıtımı olarak yorumlanabilecek bilgi bulunmamalı
ya da hastalık bilgileri ile firma ilaçları arasında doğrudan ya da dolaylı bağlantı
kurulmamalıdır.
Hastalara yönelik sayfalarda “Bu sitedeki bilgiler, bir hekim veya eczacıya
danışmanın yerine geçemez.” ibaresi bulunmalıdır ve gerekli her sayfada “Daha fazla
bilgi için bir hekime ve/veya bir eczacıya başvurunuz” önerisi mutlaka yer almalıdır.
Firma İnternet ağ sitelerinden elektronik posta aracılığıyla hastalar ve halktan gelecek
yazışmalarda kişilerin özel sağlık sorunlarının tartışılmasından uzak durulmalı, bu
kişilerin bir hekim veya eczacıya danışmaları önerilmelidir.
Serbest metin girme özelliği bulunan siteler potansiyel advers olay bildirimlerini
saptamak için düzenli olarak izlenmelidir.
4. Sağlık Meslek Mensuplarına Yönelik Hazırlanan, Ürün Tanıtımı da İçeren,
Bilgilendirme veya Tanıtım Amaçlı İnternet Sayfaları
4.1.
4.2.
4.3.
4.4.
4.5.
4.6.
4.7.
4.8.
4.9.
4.10.
4.11.
Sağlık Meslek mensuplarına (hekim, diş hekimi ve eczacılara) ve halka yönelik bilgiler,
iki ayrı bölüm halinde birbirinden ayrılmalı ve hekim, diş hekimi ve eczacılar için
hazırlanan bölümün baş tarafında “Bu bölüm hekimler/eczacılar için hazırlanmıştır”
ibaresi yer almalıdır.
Hekim, diş hekimi ve eczacılara yönelik bölüm ve sayfaların girişine başkalarının
erişimini engelleyecek etkin bir süreç (engelleyici bir uyarı, şifre, onay mekanizması)
konmalıdır. Siteye girişte, kişinin hekim, diş hekimi veya eczacı olduğunu sağlayacak ve
belgeleyecek gerekli kısıtların getirilmesinden ilgili firma sorumludur.
Hekim, diş hekimi ve eczacılara yönelik site ve sayfalarda ürünlerle ilgili bilgi verilmesi,
tanıtım yapılması durumunda, konvansiyonel yollarla yapılan tanıtımda uyulması
gereken tanıtım ilkeleri, yönetmelik ve her türlü düzenlemeye uyulmalıdır.
Firma İnternet ağ sitelerinde yer alan elektronik posta sistemleri potansiyel advers
olaylar açısından da düzenli olarak izlenmelidir.
Sağlık meslek mensuplarının literatür ve mesleki bilgi istekleri firma tarafından kayıt
altına alınarak Tanıtım İlkelerine uygun şekilde yanıtlanmalıdır.
Hekimlerden site içinde iletişim bilgisi veya çalıştığı kurum, mesleki ilgi alanı gibi bilgiler
isteniyorsa bu bilgiler yasalara, yönetmeliklere, kılavuzlara uygun ve firma hukuk
bölümünün onayladığı formatta olmalıdır. Toplanan bilgiler gizliliğine saygı
gösterilmelidir.
Toplanan iletişim bilgileri (e-posta, veya SMS gibi) kullanılarak hekim, diş hekimi ve
eczacıya daha sonra tanıtım amaçlı erişilebilmesi için kendisinden mevzuata uygunıslak imzalı yazılı veya dijital onaylı- izin alınmış olması gereklidir.
İnternet sitelerinde yer alan bilgiler ve hastalıklar hakkında açıklamalar için erişilebilir ve
güvenilir kaynaklar referans gösterilmelidir.
Bakanlığın onayladığı prospektüs ve KÜB ile çelişen bilgiler – diğer ülkelerde
onaylanmış olsa bile – hekim, diş hekimi ve eczacılara ürün tanıtımı amacıyla
kullanılamaz.
Sağlık meslek mensuplarına yönelik sitede yer alan ilaçlarla ilgili bilgiler arasında KÜB’e
(Kısa Ürün Bilgisi) ek olarak hastalar için hazırlanmış Kullanma Talimatları (KT) da yer
almalıdır.
Site içerisinde hekimlerin yorumlarını içeren bir bölüm var ise, burada uygulanacak
yayınlama kuralları sitenin kullanım şartları bölümünde açıkça belirtilmelidir (Yorumların
Yönetmelik ve Tanıtım İlkelerine uygun olduğunun takip edileceği, advers etki
bildirimlerine izlenecek yol, vb.)
4
5. Bilgisayar ve Sanal Ağ (Web) Tabanlı Tanıtım Yöntemleri
5.1.
5.2.
5.3.
5.4.
Bilgisayar kullanılarak yapılan tanıtım faaliyetleri, AİFD’nin İyi Tanıtım İlkeleri
doğrultusunda,
basılı
materyallerde
geçerli
olan
kurallar
çerçevesinde
gerçekleştirilmelidir. Tanıtım malzemesinde, içeriğin tamamı yerine belirli bir bölümünün
paylaşılması söz konusu olabilir, bu durumda değişiklik için iç onay süreci tekrar
işletilmelidir.
Tanıtım faaliyetinde kullanılan kaynaklar (makale, poster vb.) ve ilaçla ilgili bilgiler
(kullanım talimatı, kısa ürün bilgisi ve ürün monografı gibi) tanıtımın yapıldığı cihazda
bulunabilir. Talep edilmesi durumunda bu kaynaklar ilgili referansın telif haklarının ihlal
edilmediğine dikkat edilerek cihaz üzerinden hekim ile paylaşılabilir.
İçerikler, AİFD Tanıtım İlkelerinde belirtilen sürelerde sonradan erişilebilecek şekilde
arşivlenmelidir. Uyum ile ilgili bir itiraz gelmesi durumunda içeriğin ilgili bölümü
paylaşılabilmelidir.
Sanal Kongreler: AİFD Tanıtım İlkelerinin ilgili maddelerindeki (15. ve 16. maddeler)
kısıtlamalara uyularak, sanal kongre düzenlenebilir, desteklenebilir. Destekleme türü ve
kapsamı sanal kongrelerde de açıkça belirtilmelidir. Toplantılarda yapılan konuşmalar,
yazışmalar yayınlanacaksa, yayın Tanıtım İlkelerine uygun olmalı, referanslar bilimsel
teamüle uygun olarak yayında yer almalı ve yazarların telif hakları korunmalıdır.
6. Sosyal Medya Kullanım Uygulamaları
6.1.
6.2.
6.3.
6.4.
6.5.
6.6.
6.7.
6.8.
6.9.
Facebook, Twitter, Linked-in, YouTube ve bloglar gibi “içeriğini kullanıcının yarattığı”
(user-generated content) sosyal ağ uygulamalarının etkin ve yararlı kullanımını sağlamak
günümüz iletişiminde giderek artan bir önem taşımaktadır. İlaç sektörü gibi yasa –
yönetmelik - firma prosedürleri gibi pek çok düzenlemeyle kontrol edilmekte olan bir
sektörde firma çalışanlarına bu alanda pek çok yükümlülük düşmektedir:
Saygılı, dürüst, şeffaf iletişim esastır.
Firma tarafından yetkilendirilmemiş kişiler bilgileri paylaşmamalı, resim, fotoğraf, slayt
gösterisi, video veya link eklememelidir. Her durumda paylaşılacak bilgiler, sermaye
piyasası, rekabet hukuku ve Sağlık Bakanlığı mevzuatlarına uygun olmalıdır.
Tüm firma çalışanları toplum karşısında kendilerine yakıştırdıkları tavrı İnternet'in sanal
ortamında da sürdürmelidir; kimliğin gizli olduğu düşünülerek gerçek yaşamda uygun
görülmeyen davranışlar sanal ağda da sergilenmemelidir.
Tartışmaların özelleşmesine ve kişiselleşmesine yol açacak davranışlardan kaçınılmalı,
kişileri duygusal yönden rahatsız edici iletilerin oluşmasına veya yayılmasına olanak
verilmemesi için gereken önlemler alınmalıdır.
Kişilerin istekleri dışında iletiler alarak rahatsız edilmelerini engelleyecek mekanizmalar
kullanılmalıdır.
Sosyal medya iletişimlerinde olabildiğince şeffaf olmaya özen gösterilmeli, yazan kişi kim
olduğunu ve hangi firma için çalıştığını açıkça belirtmelidir. Zor bir durumda, firma uyum
yetkilisi durumdan haberdar edilmelidir.
Geçerli bir gerekçe olmadıkça gerçek kimlik gizlenmemelidir, her iletide açık kimlik
belirtilmelidir. Takma ad kullanılsa bile gereğinde gerçek kimliğin açıklanabileceği akıldan
çıkartılmamalıdır.
Bir firma çalışanı firma ve ürünleriyle ilgili bir negatif bir yorum gördüğünde konuyla ilgili
olarak kişisel bir yorum yapmadan firmada bu alanda görevli kişileri (sosyal medya
sorumlusu, kurumsal iletişim, uyum sorumlusu, vs.), eğer ileti bir yan etkiyle ilgiliyse, ilaç
güvenliliği sorumlusunu, zaman geçirmeden mutlaka bilgilendirmelidir.
5
6.10. İlaç sektörü çalışanlarının sosyal medyada firma, ilaçları ve rakip ilaçlar ile ilgili mesaj ve
yazıları, diğer ortamlardaki kurallara uyumlu olmalıdır. Sağlık meslek mensubuna yüz
yüze görüşmede söylenmemesi gereken söz ve ifade, sosyal medyada da yer
almamalıdır.
6.11. Tüm firma çalışanları firmalarının etik davranış kurallarını her zaman uygulamalıdır.
Sosyal ağlarda yazılan her türlü “status”, “tweet” ve “comment” in halka açık ortamda yer
aldığı hatırlanmalıdır.
6.12. Yetki verilmemiş kişiler asla kendini firmanın resmi sözcüsü olarak tanıtmamalıdır.
6.13. Firma ve ürünlerle ilgili gizli ve “firma içi kullanım” olarak sınıflandırılmış bilgiler hiçbir
zaman açık ortamda tartışılmamalı; sadece yayınlanmış / halka açık bilgiler
paylaşılmalıdır.
6.14. Herhangi bir dijital ortamda firmanın bir ürünü ile ilgili bir advers olay bildirimine
rastlandığında firma süreçlerine uygun bir biçimde İlaç Güvenliliği Departmanı derhal
bilgilendirilmelidir.
6.15. Sosyal Medya ve/veya Kurumsal İletişim bölümünün bilgisi dışında Twitter ve Facebook
ve benzeri yerlerde içinde firma veya ürün adı geçen bir grup oluşturulmamalı ve hesap
açılmamalıdır.
6.16. Firma çalışanları sosyal medyadaki hesaplarında reçeteli ürün tanıtımı olarak
algılanabilecek bilgiler paylaşmamalıdır.
6.17. Bir firmanın global veya yerel resmi Facebook ve Twitter hesapları açarak güncel
gelişmeleri paylaşması ve takip etmesi sık görülen bir uygulamadır; paylaşılan bilgilerin
Türkiye'deki yasa ve yönetmeliklere uygunluğunu takipten hesabı açan firma sorumludur.
6.18. Blog: Blog (weblog= web seyir defteri’nin kısaltılmış şekli), sürekli eklemeler yapılabilen
bir İnternet ağ sitesidir. Blog’lar aynı konuya ilgi duyan kişilerin İnternette görüşlerini ifade
etmelerine, haberleşmelerine, ilişki kurmalarına yardım eden sitelerdir. İlaç firmalarının
blog kullanmaları, desteklemeleri, sağlık meslek mensupları veya hastalarla bloglar
üzerinden ilişki kurmaları konusunun İyi Tanıtım İlkeleri’ne uygun olup olmadığı
konusundaki ABPI (Birleşik Krallık İlaç Firmaları Derneği) görüşü aşağıda adapte edilerek
sunulmuştur
“Tanıtım İlkeleri’nin [8.8.] maddesi desteklenen tüm etkinliklerin ve malzemelerin firma
desteğini açıkça belirtmesini öngörür. Bu kural İnternet için de geçerlidir. Eğer bir firma bir
ilaç veya tedavi sitesini desteklerse, bu sitedeki bilginin mevzuatla ve Tanıtım İlkeleriyle
uyumlu olduğuna emin olmalıdır. Firma tarafından desteklenen bir bloga firmanın bir
ilacının ruhsatlanmamış bir endikasyonu ile ilgili bağlar veya bilgiler, materyal eklenirse,
bu kabul edilemez ve firmanın ürününü endikasyon dışı tanıtmakta olduğu veya bu
bilginin paylaşılmasına aracılık ettiği çıkarımı yapılabilir. Tanımı gereği, bloglara ( ve
sosyal medya “duvarlarına”) herkes içinden geldiği gibi katkı yapabilir, düşünce ve
önerilerini özgürce dile getirebilir. Bir blog ilaçların tartışılmasını amaçlıyor veya blogda
ilaçla tedavi görüşlerinin dile getirilmesi bekleniyorsa, ilaç firmalarının, içeriğinin Tanıtım
İlkeleri’ne uygunluğunu garanti edemeyecekleri böyle siteleri desteklememeleri
önerilmektedir.”
6.19.
Benzer şekilde, Twitter’de kurumsal tanıtım yapılabilirse de halka tanıtımı yapılmayan
bir ilaç tanıtımı söz konusu ise, mesajın takipçilerin hepsinin SMM olmayacakları
dikkate alındığında veya mesajın çoğaltılarak hekim, diş hekimi, eczacı dışındaki
kişilere de ulaşma potansiyeli olduğundan bu ortamın ilaç tanıtımına uygun olmadığı
görülecektir.
6
7. Dijital İletişim Araçlarıyla Bilgi Paylaşımı
7.1.
Teknolojik gelişim ve sağlık sektöründeki hızlı değişim, ilaç firmalarını sağlık meslek
mensuplarına, diğer sağlık çalışanlarına, sağlık kurumlarına ve hastalarla hasta
yakınlarına modern gereç ve olanakları kullanarak ulaşmaya olanak vermektedir.
Elektronik iletişim yöntemleri (e-Bülten, e-Dergi, sanal kongre, vb.) giderek
yaygınlaşmaktadır. Bu yöntemler ilaç sektörü tarafından aşağıda belirtilen genel kurallar
çerçevesinde dikkat ve özenle kullanılmalıdır.
7.2.
Firmalar, ilaç tanıtımında veya sağlık meslek mensupları ile her türlü iletişimleri sırasında,
diğer medya kanallarında olduğu gibi dijital ortamı kullanırlarken de, AİFD Tanıtım
İlkelerinin lafzına ve ruhuna bağlı olduklarının bilinciyle hareket ederler.
7.3.
Sanal kongreler dâhil, elektronik ortamda yapılan tanıtım etkinliklerinin hangi firma
tarafından desteklendiği açıkça belirtilir.
7.4.
İçerik paylaşımı, paydaşın sınıflandırıldığı gruba uygun yapılmalıdır. Örneğin, hastalar ve
hasta yakınlarına, hekimler veya eczacılar için hazırlanmış ürün tanıtımı içeren bir eBülten gönderilmemelidir.
7.5.
İnternet ortamında paylaşılacak içerik, basılı malzemelerde izlenene benzer firma içi bir
onay sürecinden geçmeden yayınlanmamalıdır.
7.6.
Tanıtım içeren bir içeriğin paylaşılmasından önce, içeriğin yollanacağı kişilerden ya da
gruplardan gönderim onayının alınmış olmalıdır. Gönderim yapılan dijital içeriğin altında
"üyelikten ayrıl" ve/veya "izinsiz gönderim bildir" gibi uyarıcı fonksiyonların bulunması
gereklidir.
7.7.
Yalnızca kendilerine ilaç tanıtımı yapılabilecek sağlık meslek mensuplarına (hekim, diş
hekimi, eczacı) yönelik e-bülten, e-dergi gibi yayınlarda, bu bilgilerin sadece diğer hekim,
diş hekimi ve eczacılarla paylaşılabileceği; Facebook, YouTube, Twitter veya benzeri
halka açık ortamlarda bu içeriğin görülmesinin mevzuatımızda yasaklanmış “halka
tanıtım” olarak kabul edileceği, paylaşanların da sorumlu olabileceği açıkça belirtilmelidir.
8. Mobil Aplikasyonlar Aracılığı ile Tanıtım ve Bilgi Paylaşımı
8.1.
Akıllı telefon ve tablet bilgisayarlarda kullanılmak üzere geliştirilmiş uygulamalara mobil
aplikasyonlar/uygulamalar diyoruz. Bu aplikasyonlar, cihazların desteklediği yazılıma
bağlı olarak farklı uygulama mağazalarından yüklenebilmektedir. Kullanıcılar, yüklenecek
uygulamaları arayabilir, listeleyebilir ve örnek ekranlarını herhangi bir kısıtlama
olmaksızın görüntüleyebilirler. Mobil mecranın, belirtilen özelliklerinden dolayı, geliştirilmiş
uygulamaların isminde, giriş sayfasında, sınırlandırılmış kullanıcı girişi yapılmıyor ise tüm
içeriğinde ve kullanılacak örnek sayfalarda ürün ismi ya da ürünü anlatan halka tanıtıma
girecek hiçbir bilgi kullanılamaz.
8.2.
SMM’lere özel hazırlanacak uygulamalara giriş kullanıcı adı ve şifre ile olmalı ve kayıt
işlemi, validasyon ve veri yönetimi rehberde web siteleri için belirtilmiş kurallar ile uyumlu
olmalıdır.
8.3.
Uygulamaların geliştiricisi ve sahibi net bir şekilde uygulama tanıtım sayfasında
belirtilmelidir.
8.4.
Uygulama, Türkiye’ye ait mağazada Türk kullanıcılara ulaşıyorsa, yurtdışında geliştirilmiş
olsa bile, şirketin Türkiye ofisi bu uygulamadan sorumludur ve takip etmelidir.
8.5.
Uygulamalar, ilaç şirketleri tarafından geliştirilmiş olmasa dahi, halka tanıtım olarak
algılanabilecek her türlü tanıtım malzemesinin kullanılmasından ürünün ait olduğu şirket
sorumludur.
7
8
AİFD Tanıtım İlkeleri 23. Madde ve Dijital İletişim Kullanıcı Rehberi
Sorular ve Yanıtlar
Soru 1- Firmalar hekimlerle sosyal medyada iletişim kurabilirler mi?
Yanıt 1- Firmalar, herhangi bir ortamı tanıtımda kullanırlarken, AİFD Tanıtım İlkelerinin
kurallarıyla bağlı olduklarının bilinciyle hareket etmelidirler. Firmalar, sosyal medyada kurumsal
tanıtım yapabilir. Halka tanıtımı yapılamayan ilaç tanıtımı konusunda, ancak yalnızca hekim, diş
hekimi ve eczacıların erişebileceği, tanıtımı yapılan ürünle ilgili bilimsel referansları açıkça
belirtebilecekleri dijital mecralarda da tanıtım yapabilirler.
Soru 2- Firmalar sosyal medyayı kullanarak hastalarla doğrudan veya dolaylı yoldan iletişim
kurabilirler mi?
Yanıt 2- Firmaların hasta ve hasta yakınları ile doğrudan veya dolaylı kişisel bilgilerine ulaşarak
iletişime geçmesi mevzuata aykırıdır. Fakat firmalar, sosyal medyada (Facebook, Twitter,
LinkedIn, Youtube, Google+ vb.) hasta ve hasta yakınlarına hastalık hakkında bilinçlendirme
amaçlı bilgi platformları açabilir ve bu platformların tanıtımını yapabilirler. Bu platformlarda,
hiçbir ilaç ve benzeri tanıtım yapılamaz. Bu kural sosyal medya da dâhil tüm dijital ortamlarda
geçerlidir.
Soru 3- Firma çalışanları hastalık ve ilaç kullanımı konularındaki sosyal forumlarda etkin
olabilirler mi? Sorumlulukları nerede başlar, nerede biter?
Yanıt 3- Firma çalışanlarının bu tür etkinliklerinin de AİFD ve ilaç sektörü ilkelerine uygun olması
gerekmektedir. Firmalar çalışanlarına bu tür forumlarda iletişimlerinin sağduyu ölçülerinde
olmasını hatırlatmalıdırlar. Bir radyo programına telefonla katılan veya bir hastalık forumunda
firmasının ilacının tanıtımını yapan firma çalışanının bu davranışı firma hakkında soruşturma
açılmasına yol açabilir. Sosyal forumlarda ilaç tanıtımı yapılmaması esastır; fakat sağlık bilgileri,
tedaviye uyum gereklilikleri, tedaviye uyumda karşılaşılan zorluklar ve çözüm önerileri
paylaşılabilir. Şeffaflık ve sağduyu temel alınmalıdır.
Soru 4- YouTube gibi video paylaşım sitelerinde ilaç firması çalışanı olarak gerçek ismimi
kullanarak ürünümle veya firmamla ilgili yorum yapabilir miyim veya yine video paylaşım
sitelerinde kendi ismimle ürün videosu paylaşabilir miyim?
Yanıt 4- YouTube halka açık bir site olduğundan, halka ilaç tanıtımı olarak algılanacak bir video
veya sunumu burada paylaşmanız AİFD Tanıtım İlkelerine aykırı olacaktır. Firmanızla ilgili
yapacağınız yorum ilaç tanıtımı olarak yorumlanacak ifadeler içermemelidir. Firmanın sosyal
sorumluluk projelerinden, personel politikasından söz edebilirsiniz. Bu konularda da firmanızın
iç kurallarını göz önünde bulundurmalısınız.
Soru 5- Bir ilaç firması ürün/ürünler ve molekül isimleri içermeyen sadece hastalık ile ilgili
bilinçlendirme amaçlı halka açık Facebook hesabı açabilir mi?
Yanıt 5- Sayfanın amacı net bir şekilde belirtilen, ürün ve molekül isimleri yer almayan, ürün
tanıtımı yapılmayan veya ürün tanıtımı ile ilişkilendirilebilecek bir mesaj, haber ve görüntü yer
almayan hastalık bilinçlendirme sayfaları ilaç firmasınca düzenlenebilir. Firma bu sayfaya
sponsor olduğunu açıkça belirtmelidir. Serbest metin kutucukları (yorum alanları) sponsor olan
şirketin farmakovijilans yetkilisince güncel olarak takip edilmelidir. Facebook sayfasında ilaç
tartışılması durumunda bu durum AİFD Tanıtım İlkelerine aykırıdır ve “halka tanıtım” olarak
kabul edilir. Sayfada advers etki bildirimi var ise mevzuat ve şirket kuralları gereği uygun süre
içinde bilgi derlenmeli ve ilgili mercilere bildirimi yapılmalıdır.
9
Soru 6- Firma kendisinin açtığı veya desteklediği bir hastalık bilinçlendirme İnternet
platformunun tanıtımını veya tıklayan sayının arttırılmasına yönelik olarak viral pazarlama
unsurlarını kullanarak ürün veya tedavi tanıtımı yapmayan bir video hazırlayabilir ve yayabilir
mi?
Yanıt 6- Hazırlanan video, hastalık hakkında endişe, korku yaratmadığı veya bir tedaviye
yönelten yapıda olmadığı ve AİFD İyi Tanıtım İlkelerine uyumlu olduğu sürece bu etkinlik
yapılabilir. Aynı şekilde, ilgili İnternet sitesi de, bir tedaviye yöneltmemeli, hastanın veya hasta
yakınının semptomlar hakkında bilgi sahibi olmasını amaçlamalı, belli sayıda belirti varsa,
hastayı aile hekimine yönlendirme amaçlı olmalıdır. Ayrıca ilgili İnternet sitesi veya videonun
gizli reklam unsurları içermediğinden emin olunmalıdır. Gereksiz umut yaratan, hekim görüşü
alınmadan bir tedavi yöntemi öneren siteler etik prensiplere aykırıdır.
Soru 7- İlaç markası kullanılarak web sayfası açılabilir mi?
Yanıt 7- Yasal olarak bir kısıtlama olmamasına rağmen, AİFD, firmaların ticari markalar altında
web siteleri açmamalarını önermektedir. Öte yandan, başkalarının bu web sitelerinin haklarını
almamaları için marka isimli web sitelerinin haklarının marka sahiplerince alınması
önerilmektedir.
Soru 8- Hastalara yönelik bir web sitesi hazırlandığında ürün markası belirtilmeden ürünün
birebir renklerinin kullanılması herhangi bir sorun yaratır mı?
Yanıt 8- Kural halka ilaç tanıtımı yapmamaktır. Bu kurala uygun davranıldığı sürece renk ve
kompozisyon kullanımları sorun yaratmayabilir. İlaç markası ile renkler (veya bir logo veya
resim) hastalar tarafından ilaçla eşleştiriliyorsa, böyle bir uygulama halka ilaç tanıtımı yasağına
aykırı bulunabilir.
Soru 9- Hekimlerin yayınlanması için firmaya ilettiği video, sunum, vb. dokümanların firma
tarafından düzenlenen veya firma destekli sitelerde yer almasındaki kurallar nelerdir? Firma bu
mesajların içeriğinden sorumlu mudur?
Yanıt 9- Site sorumlusu ve bazı durumlarda site destekleyicisi firma (sahibinin ilaç firması
görünmediği ancak firma doğrudan veya dolaylı sponsorluğunda 3.kişilerin sahip olduğu),
içeriğin yasalara, tanıtım ilkelerine uyumundan sorumludur.
Soru 10- Bir konuşmacının sunumu canlı olarak sesi, görüntüsü ve sunum içeriği ile birlikte
İnternet aracılığı ile aynı ortamda olmayan uzak klinik ve şehirlerdeki meslektaşları ile aynı anda
ilaç firması sponsorluğunda paylaşılabilir mi? (Webinar, Live Broadcasting, webcasting)
Yanıt 10- Bir ilaç firması hekimin sunumunu eş zamanlı veya daha sonra izlenmek üzere kayıt
edilerek İnternet ortamından meslektaşları ile paylaşması için sponsor olabilir. Bu toplantının
tanıtımını ilgili hekimlere basılı malzemeler ile yapabilir. Paylaşım tanıtım ilkelerine uygun
yapılmalıdır.
Soru 11- Facebook’ta bir sayfa açılarak ve bazı hekimler davet edilerek, örneğin "Kontrast
Madde Güvenliliği" konulu, düşüncelerin paylaşıldığı ve tartışıldığı bir platform yaratılabilir mi?
Yanıt 11- Bu platform sadece hekimlere açık olduğu sürece, davet edilen hekimlerden
başkalarının, özellikle tanıtım yapılmasına izin verilmeyen kesimlerin sayfaya erişimi
engellenebildiği takdirde, bir salonda tanıtım toplantısı yapıldığında uyulması gereken kurallara
bağlı kalınarak böyle bir sanal toplantı yapılabilir. Bu platformdaki tartışmalar başkalarıyla
paylaşıldığında, bu bir tanıtım etkinliği olacaktır ve tanıtımın kurallarına bağlı olacaktır.(referans
verme, kanıt sunma, vb.)
10
Soru 12- Firmalar sanal toplantılar düzenleyebilir mi, sanal toplantı ve kongreleri destekleyebilir
mi?
Yanıt 12- AİFD Tanıtım İlkelerinin ilgili maddesindeki (15. Madde) kısıtlamalara uyularak, sanal
kongre düzenlenebilir, desteklenebilir. Böyle toplantılarda destekleme türü ve kapsamı açıkça
belirtilmelidir. Toplantılarda yapılan konuşmalar, yazışmalar ve -varsa- canlı hekim görüşmeleri
destekleyen firma tarafından toplanıp yayınlandığında, yayının Tanıtım İlkelerine uygun
olmasına, referansların bulunmasına, vb. dikkat edilmelidir.
Soru 13- Ürün tanıtım temsilcisi yüz yüze ziyaret yerine bir hekim, diş hekimi veya eczacıya
randevulu olarak İnternet üzerinden ürün tanıtımı yapabilir mi? (Uzaktan tanıtım)
Yanıt 13- Tanıtım yapan kişi ürün tanıtım temsilcisi niteliklerine sahipse ve yüz yüze tanıtımda
uyulması gereken koşullara uygun davranılıyorsa, uzaktan tanıtım yapılabilir.
Soru 14- Kapalı Facebook grupları sayesinde sadece davet edilen kişilerin gruba dâhil olması,
üyelerin başka bir üye davet edememesi, üyelerin ana sayfalarında bu grup ile ilgili yazışmaların
yer almaması ve böylece kendi ağından kimsenin bu kapalı gruba yaptığı serbest yorumlarını
görememesi gibi bilginin korunması, paylaşılamamasına olanak sağlar. Hem şirket içinde olsun,
hem de kapalı hekim Facebook grubu ile olsun, belirli bir hedef kitle için bu kapalı grupları
yaratabilir miyiz?
Yanıt 14- AİFD Tanıtım İlkelerine uygun olmak koşulu ile kapalı gruplar, tartışma grupları
açılabilir, desteklenebilir. Ürün tanıtımı içeren sunumların veya tartışmaların yer alacağı
gruplarda sadece hekim, diş hekimi ve eczacılar yer alabilir. Grup içinde yapılan meslektaş
yorumlarının tanıtım ilkeleri ve Yönetmelik sınırları içinde yürütülmesinden sponsor firma
sorumlu olacaktır. Facebook gibi ortamlarda, başkalarının yazdığı mesajları silme olanağı
olmayabilir, bunun sonuçlarından siteyi açan veya destekleyen firma sorumludur. Kapalı grup
içinde farmakovijilans açısından takip edilmesi gereken bir advers etkiden söz edilmişse,
farmakovijilans Yönetmeliği kurallarına göre belirtilen sürede ilgili mercilere raporlar
ulaştırılmasından sponsor veya kurucu ilaç firması sorumludur.
Soru 15- Hasta grupları veya hekimler tarafından kurulan bir paylaşım sitesine firma karşılıksız
destek verirse, forum/site içeriği tamamen hasta/hekim grubu tarafından belirlenirse, firmanın
sorumluluğu ne olur?
Yanıt 15- Öncelikle bu tür siteleri kuracak dernek veya gruplarla, yazılı, detayları içeren bir
sözleşme yapılması önerilmektedir. Site kurma fikri firma çalışanları tarafından önerildiğinde,
ücretleri firma tarafından ödenenlerin yazıları sitede yer aldığında, sitede daha çok destekleyici
firma ilaçları hakkında tartışmaların yer alması ve bu tartışmaların, ister istemez firma lehindeki
mesajlara dönüşmesi olasılıkları dikkate alındığında, bu tür desteklerin titizlikle ile yapılması
gerektiği anlaşılacaktır. Sitenin kullanım şartlarında da, destekleyicinin katkısı ve
sorumluluklarının açıkça belirtilmesi önerilmektedir.
Soru 16- Hastalara yönelik hazırlanmış web sitesinde AİFD kuralları gereği sponsor firmanın
belirtilmesi gerekmektedir. Web sitesinin sahibi olmamasına karşılık sponsoru olan firma bu web
sitesinde yer alan bilgilerden ve uyumsuzluklardan sorumlu tutulabilir mi?
Yanıt 16- Sponsorluk anlaşmaları yapılırken bu konular sözleşmede yer almalıdır. Hastalara
yönelik sitelerde bir ilacın veya tedavi biçiminin ticari rekabet anlamında kullanıldığı fark
edildiğinde, site sorumlusu/sahibi uyarılmalıdır. Sponsor firmaların sorumlulukları konusunda
diğer sorulara verilen yanıtlara da bakınız.
11
Soru 17- Başka web sitelerine link verilebilir mi?
Yanıt 17- Bu konuya metinde de değinilmiştir. Link verilen sitelerin güvenirliği ve içeriği dikkate
alınmalıdır. Hasta tartışma siteleri, forumlar gibi sitelere link verildiğinde dikkatli olunmalı, firma
ilacı ile ilgili olumlu görüşlerin tartışıldığı, firmadan bağımsız bir sayfaya verilecek bağlantının,
sorular oluşturacağı hatırdan çıkartılmamalıdır.
Soru 18- Firmalar Wikipedia, Ekşisözlük gibi sitelerdeki, Facebook duvarlarındaki yazılı hatalı
bilgileri düzeltebilirler mi?
Yanıt 18- Bu konuda firmadan firmaya değişen tartışmalı politikalar uygulanmaktadır. Adı geçen
ve benzeri paylaşım sitelerinde verilerdeki hataları düzelterek katkıda bulunmak, veri kaynağı
da eklenmesi koşuluyla, kabul edilebilir; öte yandan bu eylem, tanıtım amaçlı olarak da
yorumlanıp şikâyet konusu yapılabilir. İlaç Kullanma Kılavuzunun eklenmesi, bu bilgi halka açık
olduğundan kabul edilir bir katkı olacaktır. Avrupa Birliği’nde son yaklaşım, ilaçlarla ilgili
bilgilerinin etkin dağıtımındansa, edilgen olarak firma web sitelerinde bulundurulması
yönündedir.
Dikkat edilmesi gereken bir konu da şudur: eğer bir firma bir ortak paylaşım sitesindeki “bazı
bilgileri” düzeltiyor, fakat aynı sitedeki, örneğin rakipler hakkındaki, hatalı bilgileri düzeltmiyorsa,
bu davranışı tanıtım amaçlı algılanabilir; bu durumda firma verilen bilgilerin tümünün
sorumluluğunu taşımaya başlayacaktır. (Benzer şekilde, firma tarafından dağıtılan bir tanıtım
broşürü veya yayın, rakipler hakkında hatalı bilgiler içeriyorsa ve bu bilgi ve verilerin ulaşılabilir
kaynaklara bakılarak hatalı olduğu bulunabiliyorsa, AİFD Tanıtım Denetleme Kurulu (CPP) bu
bilginin hakemli bir dergiden dahi alınsa, dağıtan firmanın sorumluluğunda olduğu görüşünü
kabul etmektedir.)
Soru 19- Bloglar ve sosyal paylaşım platformları firmalarca desteklenebilir mi?
Yanıt 19- Tanıtım İlkeleri’nin 8.8. maddesi desteklenen tüm etkinliklerin ve malzemelerin firma
desteğini açıkça belirtmesini öngörür. Bu kural İnternet için de geçerlidir.
Eğer bir firma bir ilaç veya tedavi sitesini desteklerse, bu sitedeki her türlü bilginin mevzuatla ve
Tanıtım İlkeleriyle uyumlu olmasını sağladığı kullanıcılar tarafından düşünülebilir. Firma
tarafından desteklenen bir bloğa firmanın bir ilacının ruhsatlanmamış bir endikasyonu ile ilgili
bağlar veya bilgiler, materyal eklenirse, bu durum kurallara aykırı olacaktır ve firmanın ürününü
endikasyon dışı tanıtmakta olduğu veya bu bilginin paylaşılmasını desteklediği çıkarımı
yapılabilecektir.
Blog tanımı gereği, bloglara herkes içinden geldiği gibi katkı yapabilir, düşünce ve önerilerini
özgürce dile getirebilir. Bir blog ilaçların tartışılmasını amaçlıyor veya blogda ilaçla tedavi
görüşlerinin dile getirilmesi bekleniyorsa, içeriğinin Tanıtım İlkeleri’ne uygunluğunu garanti
edemeyecekleri böyle siteleri, ilaç firmalarının desteklememeleri önerilmektedir.
Soru 20- Twitter’de ilaç firması veya firma çalışanı olarak, yurtdışında bir gazetenin Türkiye’de
tanıtımını yaptığımız veya ruhsatını beklediğimiz bir ilaçla ilgili yayınladığı tweeti, iş amaçlı ya
da kişisel hesaplarımızdan retweet edebilir miyiz?
Yanıt 20- İş amaçlı ya da kişisel hesapların takipçilerinin içinde hekim, diş hekimi ve eczacılar
dışında kişiler de olabileceği için kaynağı ne veya kim olursa olsun, içinde ilaç markası ya da
molekül adı geçen bir tweet’in retweet edilmesi, Türkiye’de halka tanıtım sayılacağından uygun
değildir.
12
Soru 21- Bir hekim, yurtdışı bir yayında, bir kongrede gördüğü, duyduğu, okuduğu Türkiye’de
ruhsatsız bir ürün veya Türkiye’de ruhsatlı bir ürünün Türkiye’de henüz ruhsatlanmamış bir
endikasyonu hakkında bilgi isterse, bu bilgi kendisiyle paylaşılabilir mi?
Yanıt 21- Hekim, isteğini elektronik ortamda veya yazılı olarak belirtirse, firma Bilim Servisi
kendisine istediği bilgileri basılı olarak veya elektronik ortamda sağlayabilir. Her iki durumda da,
bilginin kişiye özel gönderildiği ve başkalarıyla paylaşılmasının hem mevzuata hem de telif
haklarına aykırı olacağı mutlaka belirgin şekilde belirtilmelidir.
Soru 22- Firmalar kendilerine ait ve sponsor oldukları sayfalarda belirtilen advers etkileri
toplamakla sorumlu mudurlar?
Yanıt 22- Evet, firmaların sorumlulukları bilgileri hem toplamayı hem de ilgili kurum ve mercilere
raporlamayı kapsar.
Soru 23- Halktan ya da sağlık profesyonellerinden gelen sorulara yanıt vermede nasıl bir yol
izlenmelidir? İnternet ya da mobil platformlar üzerinden hekimler literatür isteği yapabilir mi?
Yanıt 23- Sağlık profesyonellerinden diğer mecralar kullanılarak gelen sorulara verilen yanıtlar,
aynı kurallara uyularak elektronik ortamda da verilebilir. Yanıtın soruyu soran kişiye
iletilmesinden gönderen sorumlu olacaktır. Hastalardan gelen sorulara verilecek yanıtlar da
AİFD Tanıtım İlkelerinin 19.8. ve 19.9. maddelerinde belirtildiği şekilde yürütülmelidir.
Soru 24- Ürünlerimin rekabet içinde olduğu diğer ürünlerle ilgili olarak takma isimle de olsa
yorum yaptığımda firmamı bağlayan kurallar nelerdir?
Yanıt 24- Rakip ürünler hakkında nasıl yorum yapılabileceği AİFD Tanıtım İlkelerinde ve Tanıtım
Yönetmeliğinde açıkça belirtilmiştir. Etik tanıtım ilkelerine bağlılık sorumluluğu, kullanılan
mecralara bağlı değildir. Hangi ortamda olursa olsun firmanın sorumluluğu sürmektedir.
Soru 25- Web ortamında yanıltıcı bilgileri, Tanıtım İlkelerine aykırı davranışları nereye nasıl
şikâyet edebilirim?
Yanıt 25- Diğer şikâyetlerin bildirildiği AİFD Genel Sekreterliği’ne, yazılı olarak ve e-posta ile
başvurabilirsiniz. Tüm şikâyetlerde sunulması gereken doküman ve bilgiler, Tanıtım İlkeleri’nde
belirtilmektedir.
Soru 26- SMMlere özel olan bir site kuran/kurduran bir ilaç firması Twitter gibi içinde sadece
hekimlerin olmadığı bir ortamda bu sitenin içeriklerinin tanıtımını yaptığında AİFD Tanıtım
İlkelerine (ve onunla bir bütün oluşturan Dijital Rehbere) aykırı olur mu?
Yanıt 26- SMMlere özel açılmış olan sitelerin Twitter üzerinden bilgi vermesinde sakınca yoktur,
ancak paylaşılan tweet"lerin metni kurallara uygun olmalıdır. Bu hesaptan, sadece siteye yeni
eklenmiş servis ve bilgilerin ana başlığı paylaşılabilir. Tweet'lerin yönlendirileceği sayfa kullanıcı
adı ve şifre ekranının olduğu ilk sayfa olmalıdır ve siteye sadece SMMlerin girebildiği kontrol
edilmelidir. Paylaşılan tüm "tweet"lerin tüm halka açık olduğu unutulmamalı veya bu "tweet"i
alan SMMlerin ayni mesajı Re-Tweet (RT) ettiğinde SMM olmayan takipçilerin de bu "tweet"i
göreceği unutulmamalıdır. Tweet mesajlarında ilaç adı (aktif madde adı) geçmesi, ABPI
tarafından "halka tanıtım yapılması" olarak değerlendirilmektedir, zira yukarıda belirtildiği gibi bir
SMM, böyle bir mesajı RT ettiğinde SMM olmayan tüm takipçilerine (ve bu mesajı RT edenlerin
SMM olmayan takipçilerine) ulaşılmış olmaktadır. Böyle bir davranış, AİFD İIkelerine uygun
değildir. İlaç sektöründe Tweet ve blog kullanımının zorlukları ile ilgili Dijital Rehber bölümlerine
bakınız.
13
Soru 27- Web sitelerinden sağlanan hizmetler “hediye” kapsamına girer mi?
Yanıt 27- Web sitelerinde sağlanan medikal hizmet/servis (imaj atlasları, hesaplama araçları
gibi), içerik (online dergi, kitap erişimleri gibi ) ya da haberler (kongre bildirileri, sunumları, gibi)
genel hizmet olduğu takdirde, hediye kapsamında değildir. Dergi ve kitaplar eğer sunan firma
tarafından toplu bir ücret ödenerek siteye erişen tüm SMM’na açıksa, bu “hediye” kapsamında
değerlendirilmez. Öte yandan Online dergiler, kitap erişimleri için firma her bir istekte bulunan
hekim için ödeme yapıyorsa, bu kişisel ödeme olarak tanımlanır ve AİFD İlkelerine uygun
değildir
Soru 28- Firmaların web sitelerine girişi özendirmek için giriş yapan SMM’lere hediye vermesi
mümkün müdür?
Yanıt 28- AİFD üyeleri, EFPIA kurallarıyla uyumlu olarak 2014 yılından itibaren SMM’lere her
türlü hediye vermeyi, hatta hatırlatıcı tanıtım malzemeleri dağıtımını durduracaklardır. Firmalar
AİFD İlkelerine göre SMM’na “hediye” veremezler.
Soru 29- Kongreler için geliştirilmiş mobil aplikasyonlara firmalar sponsor olabilir mi?
Yanıt 29- Firmalar, kongreler için geliştirilmiş mobil aplikasyonlara sponsor olabilir, ancak
sponsorluğu kapsamında ürün ismi ve ürün tanıtımı içeren bilgileri halka açık alanlarda
paylaşamaz. Sponsorluk kapsamında, alınan hizmetin kontrolünün yapılması ve uygun olup
olmadığı, aykırı bir durumda uyarılması ve gerekirse iptal edilmesi firmanın sorumluluğundadır.
Soru 30- Bir firma ürünü ile ilgili yurtdışında geliştirilmiş ve kullanılan uygulamalar var ise, bu
uygulamaları Türkiye’de SMM veya halk indirip kullanırsa, adı geçen firmanın Türkiye’deki
temsilcisi sorumlu mudur?
Yanıt 30- Geliştirilen uygulama, lokal uygulama mağazasında bulunuyor ve Türk kullanıcılara
ulaşıyorsa, firmanın sorumluluğundadır. Firma, Türkiye’de geçerli kuralları yurtdışına bildirmek
ve gerekli önlemleri almakla yükümlüdür.
14