Kitapçığın Tam Metnine ulaşmak için lütfen buraya tıklayınız

Transkript

ÇİFTLİK HAYVANLARININ REFAHINA
İLİŞKİN YÖNETMELİK
HAYVANLARIN NAKİLLERİ SIRASINDA
REFAHI VE KORUNMASI YÖNETMELİĞİ
DENEYSEL VE DİĞER BİLİMSEL
AMAÇLAR İÇİN KULLANILAN
HAYVANLARIN
REFAH VE KORUNMASINA DAİR
YÖNETMELİK
Yayın No: 8
İstanbul
Nisan-2012
İLETİŞİM ADRESİ
Dikilitaş Mah. Emirhan Cad. Bayındır Sok. Uygar Apt. No:1/2
Beşiktaş/İSTANBUL
Tel/Faks: 0212 272 62 37
WEB SİTESİ: www.vhsd.org.tr
e-posta: [email protected]
SUNUŞ ve TEŞEKKÜR
Bilindiği üzere; hayvan sağlığı ile hayvan ıslahı ve refahını, tüketici menfaatleri ile çevrenin korunması da dikkate alınarak korumayı ve sağlamayı hedefleyen 5996 sayılı
“Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu” 13.06.2010 tarih ve 27610
sayılı Resmi Gazete’ de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Söz konusu kanunla hayvan refahı
terimi de mevzuatımızda yerini almıştır.
Kanunun “Hayvan Refahı “başlıklı 9 uncu maddesinde “Hayvan sahipleri veya bakımından sorumlu kişiler, hayvan refahının sağlanması amacıyla, hayvanların barınma, bakım,
beslenme, sağlık ve diğer ihtiyaçlarını karşılamak, sorumluluklarındaki hayvanların insan,
hayvan ve çevre sağlığı üzerinde oluşturabilecekleri olumsuz etkilere karşı gerekli önlemleri
almakla yükümlüdür.” hükmü ile birlikte maddenin son bendinde “Bu maddenin uygulanması ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelik ile belirlenir. “ hükmü yer
almaktadır.
Bu hüküm gereğince; ürün ve hizmetinden yararlanılan çiftlik hayvanlarının, gelişmesi,
uyumu ve evcilleşme durumları ile fizyolojik, etolojik ihtiyaçları ve davranışları dikkate
alınarak bakıldıkları ve yetiştirildikleri koşulların asgari standartlarını belirlemeyi amaçlayan “Çiftlik Hayvanlarının Refahına İlişkin Yönetmelik”, 23 Aralık 2011 tarih ve 28151
sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Canlı omurgalı hayvanların yurt
içindeki nakilleri sırasında korunmalarını ve hayvan refahı kurallarına uyulmasını güvence
altına almak ve bu kapsamda yapılacak olan resmî kontrollerde uygulanacak esas ve usulleri
belirlemeyi amaçlayan “Hayvanların Nakilleri Sırasında Refahı ve Korunması Yönetmeliği” 24 Aralık 2011 tarih ve 28152 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Deneysel ve diğer bilimsel amaçlar için kullanılacak hayvanların yetiştirilmesi, beslenmesi, barındırılması, bakılması; üretici, tedarikçi, kullanıcı ve araştırmaya yetkili kuruluş
iş ve işlemlerini, hayvanların menşei, üremesi, işaretlenmesi, bakım ve barınması ile öldürülmesi iş ve işlemlerini, gerektiğinde hayvanların prosedürlerde kullanılmasıyla ilgili projelerin değerlendirilmesi ve prosedürlerin yetkilendirilmesi, çalışan personelin nitelikleri, tutulacak kayıtlar, prosedürlerde kullanılmak üzere izinli kuruluşlarda üretilmesi zorunlu türler,
hayvan türlerini ve kuruluşların uyacağı esasları belirlemek, prosedürlerde kullanılmak üzere üretilen, tedarik edilen veya prosedürlerde kullanılan hayvanların refah ve güvenliklerini
sağlamayı amaçlayan “Deneysel ve Diğer Bilimsel Amaçlar İçin Kullanılan Hayvanların
Refah ve Korunmasına Dair Yönetmelik” 13 Aralık 2011 tarih ve 28141 sayılı Resmi
Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
Veteriner Halk Sağlığı Derneği olarak; hayvan refahı ile ilgili üç birbiri yönetmeliği tek
bir kitapçık haline getirerek, meslektaşlarımızın kullanımına sunmaktan mutluluk duymaktayız.
Bu kitapçığın yayınlanmasına katkıda bulunan ……………... Şti.’ne teşekkür ederiz.
Vet. Hek. Azmi YÜKSEL
VHSD Başkanı
HAYVAN REFAHI İLE İLGİLİ YÖNETMELİKLER
İÇİNDEKİLER
Çiftlik Hayvanlarının Refahına İlişkin Yönetmelik
Hayvanların Nakilleri Sırasında Refahı ve Korunması Yönetmeliği
1
14
Deneysel ve Diğer Bilimsel Amaçlar İçin Kullanılan Hayvanların Refah ve Korunma30
sına Dair Yönetmelik
VETERİNER HALK SAĞLIĞI DERNEĞİ
ÇİFTLİK HAYVANLARININ
REFAHINA İLİŞKİN
YÖNETMELİK
Yayınlandığı Resmi Gazetenin
Tarihi: 23 Aralık 2011, Sayısı: 28151
ÇİFTLİK HAYVANLARININ REFAHINA İLİŞKİN YÖNETMELİK
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından:
Yayınlandığı Resmi Gazetenin Tarihi: 23 Aralık 2011, Sayısı: 28151
.BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı; ürün ve hizmetinden yararlanılan çiftlik hayvanlarının,
gelişmesi, uyumu ve evcilleşme durumları ile fizyolojik, etolojik ihtiyaçları ve davranışları dikkate
alınarak bakıldıkları ve yetiştirildikleri koşulların asgari standartlarını belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, çiftlik hayvanlarının refahlarının sağlanması ve hayvanların
gereksiz yere ağrı, acı çekmelerine veya yaralanmalarına yol açacak koşulların önlenmesi için gerekli
hükümleri kapsar.
(2) Bu Yönetmelik, yabani ortamlarda yaşayan hayvanları, yarışmalarda, gösterilerde, kültürel ya
da sportif faaliyetlerde ya da organizasyonlarda kullanılması amaçlanan hayvanları, deney ya da laboratuvar hayvanlarını, herhangi bir omurgasız hayvanı, yumurtacı tavuk sayısı 350 adetten az olan işletmeler ile damızlık yumurtacı tavuk yetiştiriciliği yapan işletmelerde bulunan hayvanları kapsamaz.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, 11/6/2010 tarihli ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununun 9 uncu maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Alternatif sistem: Tüm kafessiz sistemleri,
b) Altlık: Tavukların fizyolojik ve etolojik ihtiyaçlarını gidermelerine imkan veren ufalanabilir
uygun bir materyali,
c) Bakanlık: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığını,
ç) Bireysel bölme: Buzağıların bireysel olarak yetiştirilmesi için ayrılan bölmeyi,
d) Buzağı: Sığır türünde altı aylığa kadar olan hayvanı,
e) Çiftlik hayvanı: Ürününden ve hizmetinden yararlanmak üzere bakılan veya yetiştirilen hayvanı,
f) İl/ilçe müdürlüğü: İl gıda, tarım ve hayvancılık müdürlükleri ile ilçe müdürlüklerini,
g) İşletme: İçinde hayvanların yetiştirildiği veya muhafaza edildiği herhangi bir kuruluşu,
ğ) Folluk: Zemini ağ şeklinde telden yapılmamış, tek veya bir grup tavuğun yumurtlaması için
hazırlanmış ayrı bir alan veya bölmeleri,
h) Hayvan sahibi veya bakıcısı: Hayvanların mülkiyetini haiz veya ücret karşılığında veya ücretsiz,
muhafaza etmekle görevlendirilen, gerçek veya tüzel kişi veya kişileri,
ı) Kullanılabilir alan: En az 30 cm genişliğinde ve baş üstü boşluk alanı en az 45 cm olan ve zemin
eğimi % 14’ü geçmeyen alanı (Folluk alanları kullanılabilir alanlar olarak değerlendirilemezler.),
i) Resmi veteriner hekim: Bakanlık adına görev yapan Bakanlık personeli veteriner hekimi,
j) Yetkilendirilmiş veteriner hekim: Bakanlıkta görevli veteriner hekimler dışında, verilecek resmî
görevleri yürütmek üzere Bakanlık tarafından yetki verilen veteriner hekimi,
k) Yetkili otorite: İl/ilçe müdürlüğünü,
l) Yumurtacı tavuk: Kuluçka amacıyla olmayan; yumurtaların ticari üretimi için yetiştirilen ve
yumurtlama olgunluğuna ulaşmış Gallus gallus türündeki kanatlıları,
1
m) Zenginleştirilmiş kafes sistemi: Zenginleştirilmiş kafes sistemleri ile ilgili uygulanacak hükümlerde geçen ve bir altlık alanı, follukları ve tünekleri tarif eden bir kafes sistemini,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler
Uygulama esasları
MADDE 5 – (1) Bakanlık, hayvanların refahının sağlanması ve gereksiz yere acı ve ızdırap çekmelerine ya da yaralanmalarına neden olacak koşulların önlenmesi için gerekli hükümleri belirler.
(2) Çiftlik hayvanlarının, gelişme evresi ile fizyolojik, etolojik ihtiyaçları ve davranışları dikkate
alınarak yetiştirildikleri veya bakıldıkları koşullar, bu Yönetmelikte belirlenen hükümlere uygun olarak sağlanır.
(3) Yetkili otorite, bu Yönetmelik hükümlerine uyulmasını sağlamak için denetim yapmaya ve
yaptırmaya yetkilidir. Söz konusu denetimler, farklı amaçlar için yapılan kontroller sırasında da yürütülebilir. Her yıl yetkili otorite tarafından toplanan EK – 1’de yer alan bilgiler yıllık rapor haline getirilerek Bakanlığa gönderilir.
Personel
MADDE 6 – (1) Çiftlik hayvanlarının bakımı, uygun kabiliyet, bilgi ve mesleki yeterliliğe sahip
yeterli sayıda personel tarafından gerçekleştirilir.
(2) Bakanlık, hayvanların bakımından sorumlu olan bakıcı ile işletme sorumlularına hayvan refahı
konularında eğitim kursları verilmesini temin eder.
Kontrol
MADDE 7 – (1) Hayvan sahibi veya bakıcısı tarafından sıklıkla dikkat edilmesinin gerekli olduğu
yetiştirme sistemlerinde barındırılan çiftlik hayvanları, refahlarının sağlanması için, günde en az bir
kere kontrol edilir. Bunun dışındaki sistemlerde bakılan ve yetiştirilen çiftlik hayvanları ise herhangi
bir mental veya fiziksel acıdan kaynaklanan olumsuzluğun önlenmesi için yeterli olacak aralıklarla
kontrol edilir.
(2) Çiftlik hayvanları için, herhangi bir zamanda kontrol edilebilmelerine imkan tanıyan sabit ya
da taşınabilir yeterli düzeyde aydınlatma sağlanır.
(3) Hasta ya da yaralı olabilecek herhangi bir çiftlik hayvanının gecikmeksizin uygun bir şekilde
bakımı yapılır ve söz konusu bakıma cevap vermeyen herhangi bir hayvan ile ilgili olarak, bir an evvel, veteriner hekime başvurulur. Gerekli olması durumunda, hasta ya da yaralı hayvanlar kuru, rahat
altlığı olan uygun bir ayrı bölmede izole edilir.
Kayıtların tutulması
MADDE 8 – (1) Çiftlik hayvanlarının sahipleri ya da bakıcıları, çiftlik hayvanlarının bulunduğu
işletmelerde hayvanlara uygulanan tüm tedavi ile her kontrolde tespit edilen ölüm sayılarına ilişkin
kayıtlar tutar.
(2) Söz konusu kayıtlar en az beş yıl saklanır, denetim sırasında veya yetkili kurumlarca talep
edilmesi durumunda kullanıma açık tutulur.
Hareket özgürlüğü
MADDE 9 – (1) Çiftlik hayvanlarının hareket özgürlüğü, hayvanın türünü dikkate alarak ve edinilen tecrübeye ve bilimsel bilgilere uygun olarak, hayvanda gereksiz yere acı veya yaralanmaya neden
olacak şekilde kısıtlanmaz.
(2) Çiftlik hayvanlarının devamlı veya düzenli aralıklarla bağlanması ya da hareketinin kısıtlanmasının söz konusu olduğu durumlarda, hayvanın fizyolojik ve etolojik ihtiyaçlarına uygun yeterli bir
2
alan sağlanır.
İşletmeler ve işletme içi düzenlemeler
MADDE 10 – (1) İşletmelerin inşası için kullanılan malzeme ve özellikle hayvanların temasta
bulunabileceği donanımı içeren bölmeler hayvanlara zarar vermeyecek şekilde ve tam olarak temizlenmeye ve dezenfekte edilmeye elverişli olur.
(2) Çiftlik hayvanlarının yaşadığı bölümler herhangi bir zorluk olmadan yatabileceği, dinlenebileceği, ayağa kalkabileceği, dışkı ve idrar yapabileceği bir şekilde inşa edilir.
(3) Çiftlik hayvanlarının bulunduğu işletmeler, alet ve donanım çapraz bulaşmayı ve hastalık taşıyıcı organizmaların oluşmasını engellemek amacıyla, düzgün bir şekilde temizlenip dezenfekte edilir.
Dışkı, idrar ve yem artıkları ile saçılmış yemler kokuyu asgariye indirgemek, sinek veya kemirgenler
için cazip olmasını engellemek amacıyla gerekli sıklıklarda temizlenir.
(4) Çiftlik hayvanlarının emniyeti için yapılan işletme içi düzenlemeler ve tesisatlar, hayvanlarda
yaralanmaya veya acı çekmelerine sebep olabilecek herhangi bir keskin kenar ya da çıkıntılar olmayacak şekilde inşa edilir. Zemin sert, düz ve dayanıklı yüzeyden yapılmış ve yaralanmaları engellemek
üzere, kaygan olmayacak şekilde, hayvanların boyutu ve ağırlığına uygun olmak zorundadır. Yatma
alanının rahat ve temiz olması gerekir. Hayvanların tür ve yaşlarına uygun altlıklar temin edilir.
(5) İşletme binaların yalıtım, ısıtma ve havalandırması; hava dolaşımı, toz seviyeleri, sıcaklık,
göreceli hava rutubeti ve gaz konsantrasyonları hayvanlar için zararlı olmayan sınırlar içerisinde tutulur.
(6) İşletme binalarında barındırılan hayvanlar, sürekli karanlık ya da yapay aydınlatmada, yeterli
dinlenme süresi verilmeden bulundurulamaz. Davranış ve fizyolojik ihtiyaçlarını karşılamak üzere,
farklı iklim şartları için uygun doğal ya da suni aydınlatmaya imkan tanıyan tertibat düzenlenir. Mevcut doğal ışığın hayvanın fizyolojik ve etolojik ihtiyaçlarının karşılanmasında yetersiz olması durumunda, en azından doğal ışık süresine eşdeğer bir süre için uygun olan 8 saatlik suni aydınlatma sağlanır.
İşletme binalarında barındırılmayan çiftlik hayvanları
MADDE 11 – (1) İşletme binalarında barındırılmayan çiftlik hayvanları mümkün ve gerekli olması durumunda, olumsuz hava koşullarından, yırtıcı hayvanlardan ve sağlıkları için risk teşkil eden unsurlardan korunur ve günde en az bir kere kontrol edilir.
Otomatik ya da mekanik donanımlar
MADDE 12 – (1) Çiftlik hayvanlarının sağlığı ve refahı için gerekli olan tüm otomatik ve mekanik donanımlar günde en az bir kere kontrol edilir. Sorunların tespit edilmesi durumunda, bunlar derhal giderilir, hayvanların sağlığının ve refahının güvenceye alınması için sorun giderilene kadar, özellikle alternatif besleme metotları kullanılarak ve yeterli bir ortam sağlanmak üzere, uygun önlemler
alınır.
(2) Yapay bir havalandırma sisteminin kullanıldığı durumlarda; sistemin bozulması durumunda,
hayvanların sağlığının ve refahının korunması için yeterli düzeyde havanın yenilenmesini temin edecek bir destekleyici sistem kurulur ve bozulma ile ilgili olarak hayvanların bakıcısını uyarmak üzere
bir alarm sistemi temin edilir. Alarm sistemi düzenli aralıklarla test edilir.
Yem, su ve diğer maddeler
MADDE 13 – (1) Çiftlik hayvanları sağlıklarının sürdürülmesi ve besin ihtiyaçlarının karşılanması
için yeterli miktarlarda ve yaşlarına, ağırlıklarına, davranışlarına ve fizyolojik ihtiyaçlarına göre uyarlanmış uygun bir yemle beslenir. Hiç bir hayvana gereksiz yere acı çekmelerine ya da yaralanmalarına
yol açabilecek şekilde ve her türlü maddeyi ihtiva eden gıdalar ya da sıvı verilmez.
3
(2) Tüm hayvanların, fizyolojik ihtiyaçlarına uygun olan aralıklarda yeme erişebilme imkanı sağlanır.
(3) Tüm hayvanların yeterli miktarlarda, taze suya erişimi sağlanarak günlük sıvı alımı ihtiyaçları
giderilir.
(4) Beslenme ve içme suyu donanımı, gıdanın ve suyun kontamine olmasını engelleyecek ve hayvanlar arasındaki rekabetin zararlı etkilerini asgariye indirgeyecek şekilde tasarlanır, inşa edilir ve
yerleştirilir.
(5) Tedavi, koruma ya da zooteknik tedavi amacıyla Bakanlıkça kullanımına izin verilen maddeler
dışında, hayvanlara bilimsel çalışmalar ya da edinilen tecrübe ile söz konusu maddenin etkisinin hayvanın sağlığı ya da refahına zararlı olmadığı gösterilmedikçe herhangi bir başka madde uygulanmaz.
Yasak müdahaleler
MADDE 14 – (1) Tedavi amaçlı olmayan müdahaleler yasaktır.
(2) Yetkili otorite, tüy yolma veya kanibalizmin engellenmesinin diğer yöntemlerle mümkün olmadığı durumlarda, eğitimli personel tarafından yapılması şartıyla on günden küçük olan Gallus gallus
türü yumurtacı tavuk amaçlı civcivlerin gagalarının kesilmesine izin verir.
Üreme usulleri
MADDE 15 – (1) Çiftlik hayvanlarında acı ya da yaralanmaya neden olan ya da neden olması
muhtemel üreme prosedürleri uygulanmaz.
(2) Bir hayvan genotipi ve fenotipi gereği sağlığına ve refahına zarar verilmemesi şartıyla bakılabilir veya yetiştirilebilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Yumurtacı Tavukların Korunması ile İlgili Hükümler
Kayıt ve işletme numarası
MADDE 16 – (1) Bakanlık, tüm yetiştirme sistemlerindeki işletmelerin kayıt altına alınmasını ve
insan tüketimi için pazara sürülen yumurtaların izlenebilirliği için her birine ayırt edici numara verilmesini temin eder.
Denetim
MADDE 17 – (1) Farklı amaçlar için yapılan kontroller sırasında yürütülecek denetimler, her yıl
kullanılan farklı yetiştiricilik sistemlerini istatistiki olarak temsil eden örnekleri kapsar.
Gürültü seviyesi
MADDE 18 – (1) Gürültü seviyesi asgariye indirilir. Sürekli ya da ani gürültülerden kaçınılır.
Havalandırma fanları, yem makineleri ya da diğer ekipman mümkün olan en az gürültüyü oluşturacak
şekilde inşa edilir, yerleştirilir, çalıştırılır ve bakımı yapılır.
Aydınlatma
MADDE 19 – (1) Tüm binalarda, tavukların birbirlerini görmelerine, açıkça görsel olarak etraflarını araştırabilmelerine ve doğal davranışlarına imkan tanıyacak yeterlilikte aydınlatma seviyesi sağlanır. Doğal aydınlatmanın olması durumunda, kümeste pencereler ışığın eşit bir şekilde dağıtılmasına
imkan verecek şekilde düzenlenir.
(2) Adaptasyonun ilk günlerinden sonra, aydınlatma saatleri sağlık ve davranışsal problemleri
engelleyecek şekilde ayarlanır. Aynı zamanda aydınlatma saatleri 24 saatlik bir ritmi takip eder ve
yaklaşık bir günün 8 saatinden az olmamak üzere, tavukların dinlenebilmeleri, immundepresyon ve
göz anomalilerinin engellenmesi için yeterli bir süre için kesintisiz karanlık sağlanır. Işıklar kapatıldığında, tavuklara rahatsızlık vermeden ve yaralanmaya neden olmadan yerleşmelerine imkan tanıyan
4
yeterli bir süre için bir alacakaranlık sağlanır.
Temizlik ve dezenfeksiyon
MADDE 20 – (1) Kümes bölümleri, ekipman ve aletler düzenli aralıklarla ve boşaltmadan sonra
yeni bir tavuk grubunun girmesinden önce tamamen temizlenir ve dezenfekte edilir. Kafeslerin dolu
olduğu durumlarda, yüzeyler ve tüm ekipman yeterince temiz tutulur.
(2) Dışkılar gerekli olduğu ölçüde sık sık uzaklaştırılır ve ölen tavuklar her gün uzaklaştırılarak
usulüne uygun şekilde imha edilir.
Kafesler
MADDE 21 – (1) Kafesler tavukların kaçmasını önleyecek şekilde tasarlanır.
(2) İki ya da daha fazla katlı kafeslerden oluşan yerleşimlerde, tüm kafeslerin zorluk çekilmeden
kontrol edilmesine ve tavukların çıkartılmasının kolaylaştırılmasına imkan tanıyan önlemler alınır
veya buna uygun araçlarla donatılır.
(3) Kafes kapakları yetişkin bir tavuğun gereksiz yere acı çekmesine ya da yaralanmasına neden
olmayacak şekilde çıkarılmasına imkan verecek boyutlarda ve tasarımda yapılır.
İlave sistemler
MADDE 22 – (1) Yumurtacı tavuk sahipleri ya da bakıcıları ilave olarak aşağıda bahsi geçen sistemlerin her birine özel olan şartları uygular. Bu sistemler;
a) Alternatif sistemler için uygulanacak hükümler,
b) Zenginleştirilmemiş kafes sistemleri ile ilgili uygulanacak hükümler,
c) Zenginleştirilmiş kafes sistemleri ile ilgili uygulanacak hükümler.
Alternatif sistemler için uygulanacak hükümler
MADDE 23 – (1) Bu bölümde bahsi geçen tüm üretim sistemleri en az aşağıda verilen koşulları
sağlayacak şekilde tasarlanır.
a) Her tavuk için en az 10 cm ayrılması şartıyla ya doğrusal bir yemlik ya da her tavuk için asgari
4 cm ayrılması şartıyla dairesel yemlik,
b) Her tavuk için en az 2,5 cm ayrılması şartıyla ya doğrusal suluk ya da her tavuk için asgari 1 cm
ayrılması şartıyla dairesel suluklar, buna ilaveten, damlama aletlerinin ya da su kaplarının kullanılması
durumunda, her 10 tavuk için en az bir damlama aleti ya da su kabı ayrılır. Her tavuğun erişimi kapsamında en az iki su kabı ya da damlama aletinin olması gerekir.
c) Her yedi tavuk için en az bir folluk temin edilir. Grup folluklarının kullanılması durumunda,
azami 120 tavuk için en az 1 m2 folluk alanı ayrılır.
ç) Her tavuk için en az 15 cm keskin kenarı olmayan yeterli sayıda tünek ayrılır. Tünekler altlığın
üzerine yerleştirilmez ve tünekler arasındaki yatay mesafe en az 30 cm ve tünek ile duvar arasındaki
yatay mesafe de en az 20 cm dir.
d) Altlıklı alan her tavuk için en az 250 cm2’dir ve zemin yüzeyinin en az üçtebiri altlıklıdır.
(2) Tesisin zeminleri her ayağın pençelerinin öne bakan bölümlerini destekleyecek şekilde inşa
edilir.
(3) Bu maddenin birinci ve ikinci fıkralarında ortaya konulan hükümlere ilaveten,
a) Farklı seviyeler arasında yumurtacı tavukların serbestçe hareket edebildiği büyütme sistemlerinin kullanıldığı durumlarda;
1) Dört kattan daha fazla kat olamaz.
2) Katlar arası boşluk en az 45 cm olur.
3) Sulama ve yemleme tertibatı tüm tavukların erişiminin olabileceği bir şekilde dağıtılır.
4) Katlar, aşağıdaki katlara damlaların düşmesini engelleyecek bir şekilde düzenlenir.
5
b) Yumurtacı tavukların açık dolaşıma erişiminin olması durumunda;
1) Dış alana doğrudan geçiş veren birkaç adet çıkış deliği olur. Bu deliklerin boyutları en az 35 cm
yükseklikte ve 40 cm genişliğindedir ve binanın tüm uzunluğu boyunca yerleştirilir. Her halükarda,
1.000 tavuktan oluşan bir grup için 200 cm büyüklüğünde toplam çıkış sağlanır.
2) Açık dolaşım alanları aşağıdaki gibidir:
a) Her m2 ye düşen tavuk sayısına uygun bir büyüklükte ve herhangi bir ciddi toprak kontaminasyonunu engellemek üzere uygun bir zemin yapısındadır.
b) Sert hava koşullarından ve yırtıcı hayvanlardan korunması sağlanır ve tavukların her zaman
suya erişimi sağlanır.
(4) Her m2 kullanılabilir alan için sürü yoğunluğu dokuz tavuğu geçmez. Ancak, kullanılabilir
alanın, kullanılabilir zemin yüzeyine eşit olması durumunda, bu Yönetmeliğin yayım tarihinden önce
kurulmuş işletmeler için kullanılabilir her m2 alan için besi yoğunluğu on iki tavuk olabilir.
Zenginleştirilmemiş kafes sistemleri ile ilgili uygulanacak hükümler
MADDE 24 – (1) Bu bölümde bahsi geçen tüm kafes sistemleri en az aşağıda verilen koşulları
karşılar:
a) Her bir yumurtacı tavuk için, en azından yatay şekilde ölçülen 550 cm2 lik serbest kullanım
alanı temin edilir. Bu alan, sabit veya sabit olmayan ekipmanla kısıtlanmaz.
b) Kısıtlama olmadan kullanılabilecek bir yemlik temin edilir. Yemliğin uzunluğu en az kafesteki
tavuk sayısı X 10 cm dir.
c) Damlama aletlerinin veya su kaplarının temin edilmediği durumlarda, her kafeste (b) bendinde
bahsi geçen yemlik ile aynı uzunlukta olan sürekli bir suluğun sağlanması gerekir. Sulama noktaları
tesis edildiğinde her bir tavuğun ulaşabileceği en az iki damlama aleti ya da en az iki su kabı temin
edilir.
ç) Kafesler, kafes alanının en az % 65’inin üzerinde, en az 40 cm yüksekliğinde olup hiç bir noktada 35 cm’ den daha alçak olamaz.
d) Kafeslerin zeminleri her ayağın öne bakan bölümlerini destekleyecek şekilde inşa edilir. Zemin
eğimi % 14 veya 8°’yi geçmez. Dikdörtgen gözenekli tellerin dışında zeminler kullanılması durumunda, daha yüksek eğimlere izin verilebilir.
e) Kafeslere, uygun tırnak aşındırıcı araçlar yerleştirilir.
Zenginleştirilmiş kafes sistemleri ile ilgili uygulanacak hükümler
MADDE 25 – (1) Bu bölümde bahsi geçen tüm kafesler en az aşağıda belirtilen koşulları karşılar:
a) Yumurtacı tavuklara aşağıdaki imkanlar sağlanır.
1) Her tavuk için ayrılan en az 750 cm2 kafes alanının 600 cm2’si kullanılabilir alan olur. Kafeslerde kullanım alanı dışındaki alanlar en az 20 cm yüksekliğinde olup hiçbir kafesin toplam alanı 2000
cm2’den az olamaz,
2) Bir folluk,
3) Gagalama ve eşelenmenin mümkün olduğu altlık,
4) Her tavuk için en az 15 cm uzunluğunda uygun tünekler,
temin edilir.
b) Kısıtlama olmadan kullanabilecekleri bir yemlik temin edilir. Yemliğin uzunluğu en az kafesteki tavuk sayısı X 12 cm dir.
c) Her kafeste grup büyüklüğüne uygun bir içme suyu sistemi olur. Damlama aleti ya da su kapları
kullanıldığında, her tavuğun erişebileceği en az iki damlama aleti ya da en az iki su kabı temin edilir.
ç) Tavukların kontrolü ile kafeslere doldurulması ve boşaltılması işlemlerini kolaylaştırmak için,
kafes katları arasında en az 90 cm genişliğinde koridorlar olur ve kafeslerin tabanı ile bina zemini
arasında en az 35 cm genişliğinde bir boşluk bırakılır.
6
d) Kafeslere, uygun tırnak aşındırıcı araçlar yerleştirilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Buzağıların Korunması ile İlgili Standartlar
Beslenme
MADDE 26 – (1) Yeni doğan buzağıların doğumdan hemen sonra ve/veya en geç ilk altı saat içerisinde kolostrum almaları gerekir.
(2) Tüm buzağılar günde en az iki kere beslenir.
(3) Buzağıların gıdaları asgari 4,5 mmol/litre düzeyinde ortalama kan hemoglobinini temin etmek
üzere yeterli ölçüde demir ihtiva eden ve iki haftadan büyük her buzağı için, yaşları sekiz ila yirminci
haftalar arasında iken, günlük miktarı en az 50 g dan 250 g’a arttırılacak şekilde, lifli gıdadan oluşan
bir günlük rasyon verilir. Buzağılara ağızlık takılmaz.
(4) Buzağıların gruplar halinde barındırıldığı ve otomatik bir besleme sistemi ile beslenmedikleri
durumlarda, her buzağının aynı anda gıdaya erişmesi temin edilir.
Elektrik donanımı
MADDE 27 – (1) Elektrikli çitlerin kullanılması veya ahırda diğer elektrik ekipmanının bulundurulması halinde, donanım buzağılara elektrik şoku vermeyecek şekilde düzenlenir.
Hayvanların bağlanması
MADDE 28 – (1) Hayvanlar yaralanmaya yol açmayacak, düzenli aralıklarla muayene edilebilecek ve rahat bir sıkılığı temin edecek şekilde bağlanır. Her bağ, hayvanın hareket etmesine olanak
verecek, boğulma ve yaralanma riskini engelleyecek şekilde tasarlanır.
Kurulmuş veya yeni kurulacak olan işletmeler ile ilgili hususlar
MADDE 29 – (1) Sekiz haftalıktan büyük olan buzağılar, sağlığı ya da davranışları nedeniyle
tedavi görmesinin gerekli olduğu bir veteriner hekim tarafından onaylanmadıkça, bireysel bölmelerde
barındırılmaz.
(2) Gruplar halinde barındırılan buzağılarda, her buzağı için ayrılan kullanım alanı, canlı ağırlığı
150 kilogramdan düşük olan her buzağı için en az 1,5 m2’ye, canlı ağırlığı 150 – 220 kilogram olan
buzağılar için en az 1,7 m2’ye ve canlı ağırlığı 220 kilogram ve daha fazla olan buzağılar için en az 1,8
m2’ye eşittir. Ancak bu fıkranın hükümleri aşağıdaki durumlarda uygulanmaz.
a) Altıdan daha az sayıda buzağısı olan işletmelerde,
b) Annelerini emmesi için tutulan buzağılarda.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Saklı hükümler
MADDE 30 – (1) 24/6/2004 tarihli ve 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu hükümleri saklıdır.
İdari yaptırımlar
MADDE 31 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerine aykırı davrananlar hakkında 5996 sayılı Kanunun
ilgili hükümlerine göre idari yaptırımlar uygulanır.
Mevcut işletmelere ilişkin geçici hükümler
GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Yönetmelik hükümleri kapsamında halihazırda çalışmakta olan işletmelerde; 24 üncü maddede zenginleştirilmemiş kafes sistemleri ile yapılan yetiştiricilikte uygulanacak
hükümler başlığı altında bahsi geçen büyütme kafeslerinin kullanımı 1/1/2015 tarihinden itibaren yasaklanır.
Yürürlük
MADDE 32 – (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 33 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı yürütür.
7
EK- 1
HER BİR TÜR VE HAYVAN KATEGORİSİ İÇİN TALEP EDİLEN BİLGİLER
İL:
YIL:
Hayvan türü ve kategorisi:
£ Buzağılar £Yumurtacı Tavuklar £ Diğer (………)
Denetimlerin sayısı/
ortalama:
İşletmelerin sayısı:
İhlal sonucunda yapılan
yasal işlemlerin sayısı
İhlallerin çeşidi ve sayısı
Gereklilik
Tanım
(Çiftlik Hayvanlarının Refahına İlişkin Yönetmeliğe Göre)
Personel
Hayvanların bakımı, uygun bilgiye sahip yeterli sayıda personel tarafından
yapılır.
Kontrol
Hayvan günde en az bir kez kontrol edilecektir.
Günün herhangi bir vaktinde hayvanların etraflıca kontrol edilmesini mümkün
kılan yeterli aydınlatma bulunacaktır.
Hasta veya yaralı olabilecek hayvanın gecikmeksizin, uygun şekilde bakımı
yapılacaktır.
Gerekli olması durumunda hasta veya yaralı hayvanlar uygun bir yerde izole
edilir.
Kayıtların
tutulması
Hayvan sahibi ya da bakıcısı uygulanan herhangi bir tıbbi tedaviye ve her
kontrolde bulunan ölüm oranına ilişkin kayıt tutacaktır. Kayıtlar en az beş yıl
süreyle tutulacaktır.
Hareket
özgürlüğü
Hayvanın hareket özgürlüğü, gereksiz yere acı veya yaralanmaya neden olacak
şekilde kısıtlanmayacaktır.
Barınaklar
Hayvanların temasta bulunabileceği malzeme ve donanım hayvanlara zarar
vermeyecektir.
Keskin kenarlar veya çıkıntılar olmayacaktır.
Hava dolaşımı, toz seviyeleri, sıcaklık, göreceli hava rutubeti ve gaz konsantrasyonu hayvanlar için zararlı olmayan sınırlar içerisinde tutulacaktır.
Binalarda barındırılan hayvanlar, yeterli dinlenme süresi verilmeden sürekli
olarak karanlıkta barındırılmayacaktır.
Donanım
Hayvanların sağlığının ve refahının yapay bir havalandırma sistemine bağlı
olduğu durumda, sistemin bozulması halinde hayvanların sağlığını ve refahını
koruyabilmek amacıyla yeterli düzeyde havanın yenilenmesini temin edecek
bir destekleyici sistem kurulur ve sistemin bozulduğuna dair uyarı vermesi için
bir alarm sistemi temin edilir.
Toplam
sayı
Tavsiye
Diğer
yaptırımlar
1- Çiftlik hayvanları sağlıklarının sürdürülmesi ve besin ihtiyaçlarının karşılanması için yeterli miktarlarda ve yaşlarına, ağırlıklarına, davranışlarına ve fizyolojik ihtiyaçlarına göre uyarlanmış uygun bir yemle beslenir. Hiç bir hayvana
Yem, su ve gereksiz yere acı çekmelerine ya da yaralanmalarına yol açabilecek şekilde ve
diğer madde- her türlü maddeyi ihtiva eden gıdalar ya da sıvı verilmez.
ler
2- Tedavi, koruma yada zooteknik tedavi amacıyla Bakanlıkça kullanımına izin
verilen maddeler dışında, hayvanlara bilimsel çalışmalar ya da edinilen tecrübe
ile söz konusu maddenin etkisinin hayvanın sağlığı ya da refahına zararlı
olmadığı gösterilmedikçe herhangi bir başka madde uygulanmaz.
Yasak
Tedavi amaçlı olmayan müdahaleler yasaklanmıştır.
müdahaleler
Üreme
usulleri
Hayvanlarda acı ya da yaralanmaya neden olan ya da neden olması muhtemel
üreme prosedürleri uygulanmaz.
8
FİRMA
REKLAMI
YERLEŞTİRİLECEK
HAYVANLARIN
NAKİLLERİ SIRASINDA
REFAHI VE KORUNMASI
YÖNETMELİĞİ
Yayınlandığı Resmi Gazetenin
Tarihi: 24 Aralık 2011,
Sayısı: 28152
HAYVANLARIN NAKİLLERİ SIRASINDA REFAHI VE KORUNMASI YÖNETMELİĞİ
Yayınlandığı Resmi Gazetenin Tarihi: 24 Aralık 2011, Sayısı: 28152
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, canlı omurgalı hayvanların yurt içindeki nakilleri sırasında korunmalarını ve hayvan refahı kurallarına uyulmasını güvence altına almak ve bu kapsamda
yapılacak olan resmî kontrollerde uygulanacak esas ve usulleri belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, yurtiçinde canlı omurgalı hayvanların nakilleri sırasında hayvan
refahına uygun olarak korunması için uyulması gereken usul ve esaslar ile gerçek ve tüzel kişi ve kuruluşlara ait nakil araçlarının taşıyacağı teknik ve sağlığa uygun asgari şartları, nakil sırasında hayvanlara refakat eden bakıcılar ile nakil araçlarının sürücülerine yeterlilik belgesi, nakil yapan nakliyecilere
yetki belgesi ve hayvan naklinde kullanılan araçlara onay belgesi verilmesi veya bu belgelerin iptal
edilmesi için yapılacak iş ve işlemler ile denetim ve yaptırımlarla ilgili olarak yapılacak diğer işleri
kapsar.
(2) Coğrafi koşullardan dolayı mevsimsel göçer hayvancılığın yapılmasına bağlı olarak hayvanların nakliyesinin gerektiği durumlarda veya hayvanların sahibi tarafından kendi işletmelerinden 50
kilometre altındaki bir mesafe için kendi nakil araçları ile taşınmasının söz konusu olduğu durumlarda
sadece 5 inci ve 56 ncı maddeler uygulanır.
(3) Bu Yönetmelik, ekonomik bir faaliyet ile bağlantılı olarak gerçekleşmeyen hayvan nakliyesi ile
veteriner hekimin önerisi kapsamında doğrudan veteriner hekim muayenehane, poliklinik veya hayvan
hastanesine getirilip götürülen hayvanların naklinde uygulanmaz.
(4) Bu Yönetmelik, canlı balıkları kapsamaz.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, 11/6/2010 tarihli ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununun 8 inci ve 9 uncu maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
a) Ayrılış yeri: Hayvanın, hareket saatinden önce en az 48 saat süre ile orada kalmış olması şartı ile
nakil aracına ilk kez bindirildiği yeri, hayvanların ilk bindirilme yeri ile hayvan pazarı arasında kat
edilen mesafenin 100 kilometrenin altında olması ya da hayvan pazarından ayrılma saatinden önce
hayvanların en az 6 saat süre ile yeterli altlık malzemesi ile bağlanmadan ve su verilerek dinlendirilmesi şartı ile hayvan pazarını,
b) Bakanlık: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığını,
c) Bakıcı: Hayvanların refahından doğrudan sorumlu olan ve yolculukta hayvanlara refakat eden
kişiyi,
ç) Çıkış noktası: 5996 sayılı Kanunun 34 üncü maddesine göre belirlenmiş hayvanların Türkiye’yi
terk ettiği gümrük çıkış kapılarını ve veteriner sınır kontrol noktalarını,
d) Dinlendirme ya da aktarma yeri: Hayvanların indirilerek ya da indirilmeden, nakil aracı değiştirdikleri herhangi bir yer veya yolculuk sırasında durulan varış yeri dışındaki herhangi bir mola yerini,
e) Genel Müdürlük: Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğünü,
11
f) GPS sistemleri: Küresel, sürekli, doğru ve garantili zamanlama ve konumlandırma hizmetleri
veren uydu tabanlı alt yapılar ya da bu Yönetmeliğin amacına uygun olarak eşdeğer kabul edilen hizmetleri sağlayan herhangi bir teknolojiyi,
g) Hayvan: Balıklar hariç canlı omurgalı hayvanları,
ğ) Hayvan refahı: Hayvanların tüm yolculuk süresince bakımı, beslenmesi, barındırılması ve nakliyesinin acı, ağrı ve eziyetten uzak, sağlıklı bir şekilde yapılmasını,
h) Hayvan sahibi: Hayvanların mülkiyet hakkını üzerinde bulunduran gerçek veya tüzel kişiyi,
ı) Hayvan taşıma deniz aracı: Ro-ro gemisi ve içinde hayvanların hareket ettirilebilir konteynerler
içerisinde taşındığı gemiler dışında kalan, evcil atgiller ya da sığır cinsi ve koyun ve keçi türü hayvanlar ile domuzgiller türlerine ait evcil hayvanların taşınması için kullanılan ya da kullanılması düşünülen bir deniz aracını,
i) İl/ilçe müdürlüğü: İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlükleri ile ilçe müdürlüklerini,
j) Konteyner: Hayvanların nakli için kullanılan ancak kendi başına bir nakil aracı olmayan sandık,
kasa, kafes, kutu, kap ya da diğer herhangi bir sert yapıyı,
k) Kontrol istasyonları: Nakliyesi yapılan hayvanların dinlendirilmesi, yemlenmesi ve sulanması
amacıyla en az 12 saat süreyle seyahate ara verilen yeri,
l) Nakil aracı: Hayvan nakli için kullanılan kara, deniz, hava ve demiryolu araçlarını,
m) Nakliye: Varış yerinde indirme işlemi tamamlanıncaya dek hayvanların bir ya da birden fazla
nakil aracı ile gerçekleştirilen hareketleri ve bindirme, indirme, aktarma ve dinlendirme dahil bununla
ilgili işlemleri,
n) Nakliyeci: Kendisi veya başkası adına hayvan taşıyan herhangi bir gerçek ya da tüzel kişiyi,
o) Organizatör: Yolculuğun bir bölümü için, en az bir taşeron nakliyeci tutmuş veya yolculuk için
birden fazla nakliyeci ile sözleşme yapmış ve yolculuk kütüğünde ilgili bölümleri imzalamış olan
gerçek veya tüzel kişiyi,
ö) Resmî veteriner hekim: 5996 sayılı Kanun ve bu Yönetmelik kapsamında verilen görevleri
Bakanlık adına yapan Bakanlık personeli veteriner hekimi,
p) Ro-ro gemisi: Kara ya da demiryolu araçlarının bindirilmesi ve indirilmesi için gerekli olanaklara sahip deniz aracını,
r) Sınır kontrol noktası: Sınır gümrük kapılarında yer alan gümrüklü yer ve sahalarda canlı hayvan
ve hayvansal ürünlerin ülkeye girişinde kontrollerinin yapıldığı yeri,
s) Terbiye edilmemiş tek tırnaklılar: Heyecan, acı ya da ıstıraba neden olmaksızın bağlanması ya
da bir yular ile güdülmesi mümkün olmayan atgilleri,
ş) Tescilli tek tırnaklılar: 19/4/2011 tarihli ve 27910 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Safkan
Arap ve İngiliz Atlarının Soy Kütüğü Kayıtları, İthalat ve İhracatı Hakkında Yönetmelik kapsamında
soy kütüğüne kaydı yapılmış atları ve atların menşei olan ülkede bulunan ve söz konusu ırk için geçerli soy kütüğünden ve kayıtlardan sorumlu yetiştirici birliği veya diğer bir yetkili otorite ya da yarış,
konkur ve dresaj atlarıyla ilgili herhangi bir uluslararası birlik veya kuruluş tarafından düzenlenmiş bir
kimlik belgesiyle tanımlanmış atları,
t) Uzun yolculuk: Nakliyedeki ilk hayvanın hareket ettirildiği andan başlamak üzere 8 saatten daha
uzun süren yolculuğu,
u) Varış yeri: Hayvanın nakil aracından indirildikten sonra en az 48 saat süreyle tutulduğu veya
kesildiği yeri,
ü) Yetiştirici: Sürekli ya da geçici olarak, hayvanların bakımından sorumlu ya da bu tür bakımlarını yapan ve nakliyeci dışındaki herhangi bir gerçek ya da tüzel kişiyi,
v) Yolculuk: Hayvanların ayrılış yerinden dinlendirme ya da aktarma yerinde veya herhangi bir
başka ara noktada indirme, dinlendirme ve bindirme dâhil varış yerine kadar olan tüm nakliye işlemini,
ifade eder.
12
İKİNCİ BÖLÜM
Hayvan Nakline İlişkin Genel Şartlar
Genel şartlar
MADDE 5 – (1) Hayvanlar gereksiz yere yaralanacak ya da acı hissedecek biçimde nakledilmez,
naklettirilmez.
(2) Yolculuk süresini asgariye indirmek ve yolculuk sırasında hayvanların ihtiyaçlarını karşılamak
için önceden gerekli tüm düzenlemeler yapılır.
(3) Hayvanların sağlık şartları bakımından yolculuk yapmaya uygun durumda olması gerekir.
(4) Nakil araçları ile hayvanların nakil aracına bindirilmesi ve nakil aracından indirilmesinde kullanılan araç ve gereç; hayvanların güvenliğini sağlayacak, yaralanmalarını ve acı çekmelerini önleyecek şekilde tasarlanır, imal edilir, bakımları yapılır ve işletilir.
(5) Hayvanlarla ilgilenen personelin bu alanda eğitilmiş ya da deneyimli olması ve görevlerini
gereksiz korku, yaralanma ya da acıya neden olabilecek herhangi bir şiddet ya da yöntem kullanmadan
yerine getirmesi gerekir.
(6) Nakliye esnasında hayvanların refah durumları düzenli olarak kontrol edilir ve hayvanlar varış
yerine gecikme olmadan ulaştırılır.
(7) Hayvanlar için cinsiyetlerine, türlerine, yaş gruplarına, canlı ağırlıklarına ve öngörülen yolculuğa uygun olarak Ek-2’de belirtilen yeterli alan ve yükseklik sağlanır.
(8) Uygun aralıklarla 45 ve 46 ncı maddeler ile Ek-1’de belirtildiği şekilde cinsiyetlerine, türlerine,
yaş gruplarına ve canlı ağırlıklarına göre hayvanlara uygun kalitede ve miktarda su ve yem sağlanır ve
dinlendirilme imkânı sunulur.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Nakliye Sırasında Bulundurulması Gereken Belgeler ve
Hayvan Nakli Planlama Yükümlülükleri
Nakliye sırasında bulundurulması gereken belgeler
MADDE 6 – (1) Hayvanların nakilleri sırasında;
a) Hayvanların menşeini gösteren belge, nakil beyannamesi veya veteriner sağlık raporunun,
b) Ayrılış yeri, tarihi ve saatinin,
c) Planlanan varış yerinin,
ç) Yolculuğun tahmini süresinin,
belirtildiği belgeler araçta bulundurulmadan hayvan nakledilmez.
Belge kontrolü
MADDE 7 – (1) Nakliyeci, talep edilmesi halinde 6 ncı maddede öngörülen belgeleri il/ilçe müdürlüğüne sunar.
Hayvan nakli için planlama yükümlülükleri
MADDE 8 – (1) Nakillerde, 15 inci maddenin birinci fıkrası ya da 16 ncı maddenin birinci fıkrasına uygun olarak yetki verilmiş nakliyecilerin dışında bir kimse ile hayvan nakli sözleşmesi ve taşeronluk anlaşması yapılamaz.
(2) Organizatörler, yolculuğun farklı bölümlerinde koordinasyon yetersizliğinden dolayı hayvanların refahının tehlikeye sokulmamasını ve yolculuğun hava koşulları dikkate alınarak planlanması, yürütülmesi ve tamamlanmasını sağlar.
(3) Nakliyeciler, nakliye için sorumlu gerçek bir kişi belirler ve kendilerinin kontrolü altındaki
yolculuk bölümünün planlanması, yürütülmesi ve tamamlanmasına ilişkin bilgilerin temin edilmesini
sağlar.
13
Uzun yolculuklarda yolculuk kütüğüne uyma yükümlülüğü
MADDE 9 – (1) Nakliyeci ve organizatörler uzun yolculuklarda, 52 nci maddede belirtilen yolculuk kütüğüne ilişkin hükümlere uyar.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Yetki, Sorumluluk ve Yükümlülükler
Genel müdürlük ve il/ilçe müdürlüğünün yetki ve sorumlulukları
MADDE 10 – (1) Hayvanların bu Yönetmelikte öngörülen refah koşullarına uygun teknik ve
hijyenik şartlar altında nakledilmesinin sağlanması için;
a) Nakliyecilere yetki belgesi ile il müdürlüğü tarafından verilecek eğitim ve yapılacak sınav sonucunda sürücülere ve bakıcılara yeterlilik belgesi verilmesi, bu belgelerin geçerlilik sürelerinin uzatılması, iptal edilmesi ve elektronik veri tabanında kayıt altına alınması,
b) Nakillerde kullanılan araçların kayıt altına alınması, araçlarda bu Yönetmelikte öngörülen teknik ve hijyenik şartların aranması, nakil araçları onay belgesi verilmesi/iptal edilmesi/geçerlilik süresinin uzatılması,
ile ilgili işlemlerin yürütülmesinden il müdürlükleri yetkili ve sorumludur.
(2) Bakanlık, hayvan nakillerine yönelik nakliyecilerin ve nakil araçlarının kayıt altına alınması
için bilgisayar destekli veri tabanının oluşturulması, il/ilçe müdürlükleri arasında bilgi akışının sağlanması, il/ilçe müdürlükleri çalışmalarının kontrolü, denetimi ile merkezi veri tabanının işletilmesi, geliştirilmesi ve işlemlerin uygulanması ile yetkili, görevli ve sorumludur.
(3) İl müdürlükleri; nakliyecileri, bu Yönetmelikte belirtilen kuralları karşılamak için gerekli personel, ekipman ve operasyonel prosedürlere ve gerektiğinde iyi uygulama kılavuzlarına sahip olduklarını kanıtlamaları koşuluyla hayvan nakli yapmak üzere yetkilendirir.
(4) İl müdürlükleri, yetki belgesi başvurusunda bulunan nakliyecilerin başvuru tarihinden önceki
son üç yıl içerisinde bu Yönetmelik hükümlerinin ihlaline dair kaydı bulunmadığını teyit eder. Bu
hüküm, başvuru sahibinin Bakanlığa Yönetmelikte belirtilen kuralların yeniden ihlal edilmemesi yönünde gerekli önlemlerin alındığını kanıtlaması durumunda geçerli değildir.
(5) İl müdürlükleri, sekiz saatten kısa sureli hayvan nakilleri yapacak nakliyecilerin yetki belgelerini Ek-8’de verilen örneğe uygun olarak düzenler. Bu yetki belgeleri, veriliş tarihinden itibaren beş
yıl süreyle geçerlidir ve uzun yolculuklar için geçerli değildir.
Nakliyecilerin sorumluluk ve yükümlülükleri
MADDE 11 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerine göre gerçek ya da tüzel kişiler 15 inci maddenin
birinci fıkrası ya da 16 ncı maddenin birinci fıkrasına uygun olarak il müdürlüğü tarafından verilmiş
bir yetki olmadan nakliyeci olarak çalışamaz. Yetki belgesinin bir sureti, hayvanlar nakledilirken il/
ilçe müdürlüğüne sunulur.
(2) Nakliyeciler, 15 inci maddenin birinci fıkrası ya da uzun yolculuklar için 16 ncı maddenin
birinci fıkrasında atıfta bulunulan bilgi ve belgelere ilişkin herhangi bir değişikliği, söz konusu değişikliğin meydana geldiği tarihten itibaren en geç 15 iş günü içinde yetki belgesini düzenleyen il müdürlüğüne bildirir.
(3) Nakliyeciler; 33 ila 51 inci maddeler ile Ek-1 ve Ek-2’de öngörülen teknik kurallara uygun
olarak hayvanların nakledilmesini sağlar.
(4) Nakliyeciler, hayvanların bakılması işini 33 ila 52 nci maddeler ile Ek-1 ve Ek-2’nin ilgili
hükümleri konusunda eğitim almış olan kişilere verir.
(5) Yeterlilik belgesine sahip olmayan kişiler evcil tek tırnaklılar, sığır cinsi hayvanlar, koyun ve
keçi türü hayvanlar ile domuz türlerine ait evcil hayvanların taşındığı bir karayolu aracını kullanamaz
ya da burada bakıcı olarak görev alamaz. Yeterlilik belgesinin sureti, hayvanlar nakledilirken il/ilçe
14
müdürlüğüne sunulur.
(6) Nakliyeciler, aşağıdaki durumlarda hayvan nakline bir bakıcının eşlik etmesini sağlar.
a) Hayvanların yeterli havalandırmaya sahip, planlanan yolculuk süresinin iki katına kadar yetecek yem ve devrilmeyen kaplarda su bulunan ve güvenli konteynerlerde taşınması.
b) Şoförün bakıcının görevlerini yapması.
(7) Ayrılış yeri ile varış yeri arasında en fazla 65 kilometrelik bir mesafeye kadar hayvan nakli
yapan kişiler için birinci, ikinci, dördüncü ve beşinci fıkralar uygulanmaz.
(8) Nakliyeciler, talep edilmesi halinde, hayvanların taşındığı araçlar için 24 ve 28 inci maddelerin
birinci fıkralarında belirtilen yetki belgelerini il/ilçe müdürlüğüne sunar.
(9) Uzun karayolu yolculuklarında, tescilli tek tırnaklılar dışında evcil tek tırnaklılar, sığır cinsi
hayvanlar, koyun ve keçi türü hayvanlar ile domuz türlerine ait evcil hayvanları taşıyan nakliyeciler,
GPS sistemi kullanır. GPS sisteminden alınan kayıtlar en az üç yıl saklanır. Kayıtlar özellikle nokta
kontrollerde talep edilmesi halinde denetleyenlere sunulur.
Nakil vasıtaları ile ilgili sorumluluk ve yükümlülükler
MADDE 12 – (1) 24 ve 25 inci maddelere göre onay belgesi verilen kara nakil araçları haricindeki
diğer kara nakil araçları uzun yolculuklar için hayvan nakillerinde kullanılamaz.
(2) 28 inci maddeye göre onay belgesi verilen deniz nakil araçları haricindeki diğer deniz nakil
araçları 10 deniz milini aşan yolculuklar için evcil tek tırnaklıların, sığır cinsi hayvanların, koyun ve
keçi türü hayvanlar ile domuzların naklinde kullanılamaz.
(3) Birinci ve ikinci fıkralardaki hükümler evcil tek tırnaklıların, sığır cinsi hayvanların, koyun ve
keçi türü hayvanlar ile domuzların kara veya deniz yoluyla uzun yolculuklarında kullanılan konteynerleri için de geçerlidir.
Yetiştiricilerin sorumluluk ve yükümlülükleri
MADDE 13 – (1) Ayrılış, dinlendirme, aktarma ya da varış yerindeki hayvan yetiştiricileri,
a) Nakledilen hayvanlarla ilgili olarak 33 ila 51 inci maddeler ile Ek-1 ve Ek-2’deki teknik kuralların yerine getirilmesini sağlar.
b) Yetiştiriciler, aktarma ya da varış yerine ulaşan hayvanların, yurtiçi nakillerinde uzun bir yolculuğa maruz bırakılıp bırakılmadıklarını kontrol eder. Tescilli tek tırnaklılar dışında kalan evcil tek
tırnaklılar, sığır cinsi hayvanlar, koyun ve keçi türü hayvanlar ile domuz türlerine ait evcil hayvanların
uzun yolculuklarının söz konusu olduğu hallerde, yetiştiriciler 52 nci maddede öngörülen yolculuk
kütüğündeki hükümlere uyar.
Hayvan pazar ve borsaları yetkililerinin sorumluluk ve yükümlülükleri
MADDE 14 – (1) Hayvan pazarlarının ve borsalarının yetkilileri;
a) Hayvanlara muamelenin 33 ila 51 inci maddeler ile Ek-1 ve Ek-2’deki teknik kurallara uygunluğunu sağlar.
b) Hayvanlarla ilgilenme görevini sadece 33 ila 51 inci maddeler ile Ek-1 ve Ek-2’de öngörülen
ilgili teknik kurallar konusunda eğitim almış kişilere verir.
c) Bu Yönetmelik hükümlerinin ihlal edilmesi durumunda bildirimin yapılacağı il/ilçe müdürlüğüne ihlalle ilgili ayrıntılı bilgi verir. Hayvan pazarları ile borsalarına giriş yapan kişilere bu Yönetmelik
kapsamındaki görev ve yükümlülüklerini ve bunlara uymamaları halinde uygulanacak idari yaptırımları düzenli olarak bildirir.
ç) Hayvan pazarına gelenlerin bu Yönetmelik hükümlerine uymaması halinde, il/ilçe müdürlüğünün yapacağı işlemlere halel getirmeden, uygunsuzluğu gidermek ve yeniden tekrarlanmasını önlemek
için gerekli tedbirleri alır.
d) Bu maddede belirtilen hükümlerin yerine getirilmesi için gerekli iç tüzüğü oluşturur, izler ve
15
uygular.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Nakliyeci Yetki Belgesi, Sürücü ve Bakıcı Yeterlilik Belgesine İlişkin Şartlar
Nakliyeciler için genel şartlar
MADDE 15 – (1) İl müdürlüğü, başvuru yapan gerçek ya da tüzel kişilerin;
a) Bu Yönetmelik hükümlerinin yerine getirilmesine imkân verecek yeterli ve uygun personel,
teçhizat ve çalışma prosedürlerine sahip olduklarını ortaya koymaları,
b) İşyeri merkezlerinin ya da temsilciliklerinin başvurunun yapıldığı ilin idari sınırları içerisinde
bulunması,
c) Nakil sırasında uyulması gereken kurallar kılavuzlarını hazırlamaları,
ç) Son üç yıl içinde hayvanların korunması ile ilgili herhangi bir kanunun ihlalinden dolayı olumsuz sicilinin olmaması,
d) Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığınca verilmiş taşımacılık yetki belgesine sahip
olması,
şartları ile nakliyecilere yetki belgesi verir.
(2) İl müdürlüğü, yetki belgelerini Ek-8’deki örneğe uygun olarak düzenler. Söz konusu yetki
belgeleri, veriliş tarihinden itibaren beş yıl süre ile geçerlidir. Bu belge uzun yolculuklar için geçerli
değildir.
Uzun yol nakliyecilerinin yetkilendirilmesine ilişkin şartlar
MADDE 16 – (1) İl müdürlüğü, uzun yolculuk yapan nakliyecilerin başvurusu üzerine;
a) 15 inci maddenin birinci fıkrasında belirtilen nakliyeci yetki belgelerine ilişkin şartları karşılamaları,
b) Başvuru sahiplerinin,
1) Uzun yolculuklarda görevlendirilen tüm sürücü ve bakıcılar için sürücü ve bakıcı yeterlilik
belgeleri,
2) Uzun yolculuklar için kullanılacak tüm karayolu nakil araçları için 25 inci maddede öngörülen
biçimde geçerli onay belgeleri,
3) Nakliyecilere sorumlulukları altında bulunan karayolu araçlarının hareketlerini izleyip kayıt
etme ve uzun yolculuklar sırasında sürücülerle istenildiği vakit temas kurmalarına imkân veren prosedürlere ilişkin ayrıntıları,
4) Acil durumlarda uygulanmak üzere geliştirilmiş acil durum planlarını,
tamamlamaları koşuluyla yetki belgesi verir.
(2) Tescilli tek tırnaklılar hariç tek tırnaklı, sığır cinsi hayvanlar, koyun ve keçi türü hayvanlar ile
domuz türlerine ait evcil hayvanların uzun yolculukta nakillerini yapan nakliyeciler, 11 inci maddenin
dokuzuncu fıkrasında belirtildiği şekilde GPS hizmetlerini temin edecek eşdeğer teknoloji sistemini
kullanır.
(3) İl müdürlüğü, söz konusu yetki belgelerini Ek-9’da verilen örneğe uygun olarak düzenler.
Uzun yolculuk yetki belgeleri, veriliş tarihinden itibaren beş yıl süre ile tüm yolculuklar için geçerlidir.
Yetki belgesi ve yeterlik belgesi başvurularına ilişkin sınırlamalar
MADDE 17 – (1) Başvuru sahipleri yetki veya yeterlik belgesi alabilmek için sadece bir il müdürlüğüne başvuruda bulunabilir.
16
İl müdürlüğü tarafından nakliyeci yetki belgesi, sürücü ve bakıcı için yeterlilik belgesi düzenlenmesi
MADDE 18 – (1) İl müdürlüğü tarafından müracaatı uygun bulunarak değerlendirilen ve sekiz
saatten kısa süreli hayvan nakli yapacak nakliyeciler için Ek-8, uzun yol nakliyecileri için Ek-9’da
örneği verilen yetki belgeleri, eğitime tabi tutulduktan sonra yapılan sınavda başarılı olan sürücü ve
bakıcılar için Ek-10’da örneği bulunan yeterlilik belgeleri düzenlenir.
(2) İl müdürlüğü, hayvanların nakli sırasında yapılan denetimlerde belirlenen durumlara göre 15
inci maddenin birinci fıkrası ya da uzun yolculuklar için 16 ncı maddenin birinci fıkrasına göre düzenlenmiş nakliyeci yetki belgesinin kapsamını kısıtlayabilir.
(3) Yetki belgelerine mükerrer olmayan bir numara verilir. Nakliyecinin diğer ülkelerde çalışmasının söz konusu olduğu durumlarda belgenin İngilizce nüshası düzenlenir.
(4) Yetki belgeleri, başta bu Yönetmelik şartlarının ihlali olmak üzere nakliyecilerin hızlı biçimde
tespit edilmesine imkân verecek biçimde kayıt edilir.
(5) İl müdürlüğü yetki belgelerini elektronik bir veri tabanına kaydeder. Nakliyecinin adı ve yetki
numarası, söz konusu yetki belgesi yürürlükte olduğu sürece veri tabanı isteyen kişilerin yararlanmasına açık bulundurulur. Mahremiyetin korunmasıyla ilgili mevzuata uyulması kaydı ile nakliyecilerin
yetki belgelerine ilişkin diğer verilere isteyen kişilerin erişimi sağlanır.
(6) Sürücü ya da bakıcının diğer ülkelerde de faaliyette bulunmasının söz konusu olduğu durumlarda yeterlilik belgelerinin İngilizce nüshaları da hazırlanır.
(7) Yetki belgesinin kapsamı, belirli bir hayvan türünün ya da belirli hayvan türlerinin nakli ile
sınırlandırılabilir.
Uzun yolculuklar öncesi il/ilçe müdürlükleri tarafından yerine getirilecek kontroller ve yolculuk kütüğü ile ilgili diğer önlemler
MADDE 19 – (1) Tek tırnaklı, sığır cinsi hayvanlar, koyun ve keçi türü hayvanlar ile domuz türlerine ait evcil hayvanların yurtiçinde uzun yolculuklarının söz konusu olduğu hallerde, ayrılış yerindeki
il/ilçe müdürlüğü;
a) Yolculuk kütüğünde belirtilen nakliyecilerin yapacakları nakil için gerekli geçerli nakliyeci
yetki belgelerine, kullanılacak nakil araçları için uzun yolculuklarda kullanım için düzenlenmiş geçerli
onay belgelerine ve sürücüler ile bakıcılar için geçerli yeterlilik belgelerine sahip olduklarını,
b) Organizatör tarafından sunulmuş olan yolculuk kütüğünün uygulanabilir ve gerçekçi bir planlama olduğunu ve bu Yönetmeliğe uyulduğunu,
doğrulamak için gerekli kontrol ve uygulamaları yapar.
(2) Birinci fıkrada öngörülen kontrollerin sonuçlarının olumsuz olduğu durumlarda, organizatörden, bu Yönetmeliğe uyulması için uzun yolculuğa ait düzenlemelerde değişiklik yapılmasını talep
eder.
(3) Birinci fıkrada öngörülen kontrollerin sonuçlarının olumlu olduğu durumlarda, il/ilçe müdürlüğü yolculuk kütüğünü mühürleyip onaylar.
(4) İl/ilçe müdürlüğü, yolculuk kütüğünde öngörülen uzun yolculuğa ilişkin ayrıntıları, varış noktası, çıkış noktası ya da kontrol noktasına mümkün olan en kısa sürede bildirir.
(5) Yolculuk kütüğünün mühürlenmesi, GPS sistemin kullanıldığı hayvan nakilleri için gerekli
değildir.
Uzun yolculuğun herhangi bir aşamasında il/ilçe müdürlüğü tarafından yapılacak kontroller
MADDE 20 – (1) İl/ilçe müdürlüğü, uzun yolculuğun herhangi bir aşamasında, beyan edilen yolculuk saatlerinin gerçeğe, yolculuğun bu Yönetmelik hükümlerine ve özellikle yolculuk saatlerinin ve
dinlenme sürelerinin 45 ve 46 ncı maddelerde öngörülen sınırlamalara uygunluğunu doğrulamak için,
rastgele ya da hedeflenmiş kontroller yapar.
17
(2) Yurtiçi ve yurtdışına uzun yolculuklarda, 33 üncü maddede öngörüldüğü biçimde, hayvanların
nakledilmeye uygunluğunu belirlemek için ayrılış yerindeki kontroller, öngörülen süre sınırlamaları
içinde ve hayvan sağlığı kontrolleri kapsamında hayvanların nakil aracına bindirilmesinden önce yapılır.
(3) Varış yerinin kesimhane olması halinde, birinci fıkrada öngörülen kontroller 17/12/2011 tarihli
ve 28145 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Hayvansal Gıdaların Resmi Kontrollerine İlişkin Özel
Kuralları Belirleyen Yönetmeliğin öngördüğü biçimde ve hayvan refahı kontrolü kapsamında yapılabilir.
(4) Karayolu nakil araçlarının hareketlerine ilişkin GPS sisteminden alınan kayıtlar, bu kontrollerin yerine getirilmesinde kullanılabilir.
İl/ilçe müdürlüğünün personel eğitimi ve donanımı
MADDE 21 – (1) İl/ilçe müdürlüğü, karayolu nakillerinde kullanılan kayıt donanımı ve GPS sistemi tarafından kayıt edilmiş olan verilerin kontrolünü yapacak personelinin uygun şekilde eğitilmiş
ve gerekli ekipmanla donatılmış olmasını sağlar. Eğitim için ilgili kurum ya da konu uzmanlarından
yararlanır.
Eğitim ve eğitim kursları
MADDE 22 – (1) İl müdürlüğü, bu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak nakliyeci, bakıcı ve
sürücü için eğitim kursları düzenler.
(2) Söz konusu eğitim, hayvanların nakli sırasında korunmasına ilişkin teknik ve idari hususlar ile
aşağıdaki konuları içerir:
a) Hayvan nakline ilişkin genel şartlar ve nakliye sırasında bulundurulması gereken belgeler, nakil
sırasında uyulması gereken teknik kurallar ve nakil araçlarına ilişkin hükümler.
b) Hayvan fizyolojisi ve özellikle su içme ve beslenme ihtiyaçları, hayvan davranışı ve stres kavramı.
c) Hayvanlara yapılacak muameleler ve uygulamaya yönelik çalışmalar.
ç) Sürücü davranışlarının nakledilen hayvanların refahı ve et kalitesine olan etkisi.
d) Hayvanların acil bakımı.
e) Hayvanlara muameleden sorumlu personelin güvenliğine ilişkin unsurlar.
Sürücü/bakıcı yeterlilik belgesi için müracaat
MADDE 23 – (1) Sürücü/Bakıcı yeterlilik belgesi almak için il müdürlüğüne yapılan başvurularda;
a) T.C. kimlik numarası beyanı,
b) Sürücü yeterlilik belgesi için başvuranların sürücü belgelerinin fotokopisi,
c) Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından verilmiş sürücü mesleki yeterlik
belgesi,
aranır.
(2) Bu bilgi ve belgeler il müdürlüğünce incelenir. İnceleme sonucu başvurusu uygun olarak değerlendirilen adaylar il müdürlüğünce açılan kurslarda eğitime ve eğitim sonunda sınava tabi tutulur.
(3) Eğitim sonunda yapılan sınavda başarılı olanlar için il müdürlüğünce Ek-10’da örneği verilen
yeterlilik belgesi düzenlenir. Yeterlilik belgesinin kapsamı belirli bir hayvan türü veya belirli hayvan
türleri ile sınırlandırılabilir. Yurtdışında da çalışan sürücü ve bakıcılar için yeterlilik belgelerinin İngilizce nüshaları düzenlenir.
18
ALTINCI BÖLÜM
Hayvan Naklinde Kullanılan Karayolu Nakil Araçları İçin Onay Belgesi
Müracaat ve tescil
MADDE 24 – (1) Gerçek ve tüzel kişilere ait karayolu araçlarının uzun yolculuklarda hayvan
nakli yapabilmesi için araç sahibi ikamet ettiği yerdeki il müdürlüğüne bir dilekçe ile müracaat ederek
aşağıdaki bilgi ve belgeleri verir.
a) T.C. kimlik numarası beyanı.
b) Araç ruhsatının fotokopisi.
(2) Bu bilgi ve belgeler il müdürlüğü tarafından incelenir ve müracaatı uygun bulunan uzun yolculuklar için kullanılan karayolu nakil araçlarının tasarımı veya imalatının 34 üncü maddedeki şartlara
uygunluğu kontrol edilir.
İl müdürlüğü tarafından karayolu nakil araçlarına uzun yolculuklara ilişkin araç onay belgesi verilmesi
MADDE 25 – (1) İl müdürlüğü tarafından gerekli koşulları taşıyan araçlar bir raporla tespit edildikten sonra bu araçlara Ek-11’deki örneğe uygun olarak düzenlenmiş ve taşıma izin belge numarası
da içeren onay belgesi verilir.
(2) Onay belgesine mükerrer olmayan bir tanımlama numarası verilir. Nakil aracının yurtdışına
nakillerde kullanımının söz konusu olduğu durumlarda onay belgesinin İngilizce nüshası da hazırlanır.
(3) İl müdürlüğü, onay belgesini; bu Yönetmelik hükümlerinin ihlalinde yapılan işlemlerin de
kaydedileceği, Genel Müdürlük ve il/ilçe müdürlüklerinin de hızlı bir biçimde ulaşmasına imkân verecek şekilde elektronik veri tabanına kaydeder.
Nakil araçları onay belgesinin süresi
MADDE 26 – (1) Onay belgesinin geçerlilik süresi düzenlenme tarihinden itibaren beş yıldır.
Onay belgesinin süresi biten araçlar hayvan naklinde kullanılamaz. Hayvanların nakil sırasındaki refahını etkileyecek değişikliklere veya onarıma tabi tutulmuş olan nakil araçlarının onay belgesi geçerliliğini yitirir.
Onay belgesinin süresini uzatma
MADDE 27 – (1) Onay belgesinin süresi biten araç sahibi, onay belgesini aldıkları veya bulundukları il müdürlüğüne müracaat ederek araçlarının kontrolünü yaptırır ve onay belgesinin süresini
uzatır.
Hayvan taşıma deniz araçları onay belgesi
MADDE 28 – (1) Gerçek veya tüzel kişilerin başvurusu üzerine il müdürlüğü hayvan taşıma deniz
araçlarına ilişkin imalat ve donanım hususunda 43 üncü maddeye uygunluğunun tespit edilmesi koşuluyla onay belgesi verir.
(2) Onay belgesine mükerrer olmayan bir tanımlama numarası verilir. Nakliyecinin diğer ülkelerde çalışmasının söz konusu olduğu durumlarda belgenin İngilizce nüshası da hazırlanır.
(3) İl müdürlüğü, onay belgesini 25 inci maddenin üçüncü fıkrasında belirtilen özelliklere uygun
olarak elektronik veri tabanına kaydeder.
(4) Belgeler, düzenlenme tarihinden itibaren beş yıl süre ile geçerlidir. Hayvanların nakil sırasındaki refahını etkileyecek değişikliklere veya onarıma tabi tutulmuş olan deniz taşıtlarının onay belgesi
geçerliliğini yitirir.
19
Hayvan naklinde kullanılan hayvan deniz araçlarının hayvanların indirilmesi ve bindirilmesi işlemleri bakımından kontrolü
MADDE 29 – (1) İl/ilçe müdürlüğü, hayvanların bindirilmesinden önce hayvan deniz araçlarını;
a) Hayvan deniz aracının, nakil edilecek hayvan sayısı ve hayvan türüne göre imal edildiğini ve
buna göre donatıldığını,
b) Hayvanların kalacağı bölmelerin tasarımlarının uygun olduğunu,
c) 43 üncü maddede belirtilen donanımın çalışır durumda olduğunu,
kontrol eder.
(2) İl/ilçe müdürlüğü, hayvanların araçlara bindirilmesinden veya indirilmesinden önce ya da bu
işlemler sırasında hayvanların;
a) Sağlık şartları bakımından yolculuk yapmaya uygun durumda olduğunu,
b) İndirme/bindirme işlemlerinin 38, 39, 40, 41 ve 42 nci maddelere uygun olarak yürütüldüğünü,
c) Yem ve su düzeneklerinin 44 üncü madde ve Ek-1’deki şartlara uygun olduğunu,
kontrol eder.
YEDİNCİ BÖLÜM
Kontroller ve Nakliye Sırasında Gecikme
Çıkış noktaları ve sınır kontrol noktalarında kontroller
MADDE 30 – (1) Çıkış noktalarında ya da sınır kontrol noktalarında görevli resmî veteriner hekimler;
a) Hayvanların bu Yönetmeliğe uygun olarak nakledildiklerini,
b) Nakliyecilerin, yetki belgesinin bir suretini sunduklarını,
c) Tek tırnaklı, sığır cinsi hayvanlar, koyun ve keçi türü hayvanlar ile domuz türlerine ait evcil
hayvanlar ya da kümes hayvanları taşıyan karayolu araçlarının sürücüleri ile bakıcıların yeterlilik
belgesini,
ç) Hayvanların sağlık şartları bakımından yolculuk yapmaya uygun durumda olduklarını,
d) Hayvanların yolculuklarını sürdürecekleri nakliye araçlarının uygun olup olmadığını,
e) İhracatın söz konusu olduğu durumlarda, ayrılış yerinden başlayıp nihai varış yerindeki ilk indirme yerine kadar olan yolculuğun, 17/4/1975 tarihli ve 1886 sayılı Kanunla uygun bulunan Hayvanların Uluslararası Nakliyat Sırasında Korunmasına Dair Avrupa Sözleşmesine uygun olduğunu,
kontrol eder.
(2) Tek tırnaklı, sığır cinsi, koyun ve keçi türü hayvanlar ile domuz türlerine ait evcil hayvanların
uzun yolculuklarında, çıkış noktaları ve kontrol noktalarındaki resmî veteriner hekimler, Ek-5’te örneği bulunan varış yeri formundaki listelenmiş olan kontrolleri yapar ve kayıtları tutar. Kontrollere ait
kayıtlar ile birinci fıkradaki kontrole ilişkin kayıtların ya da çıktının bir sureti de dahil olmak üzere,
çıkış veya sınır kontrol noktasındaki birim tarafından üç yıl süre ile saklanır.
(3) Resmî veteriner hekimin hayvanların yolcuklarına devam edecek durumda olmadıklarına karar
vermesi halinde hayvanlar indirilir, su ve yem verilerek dinlendirilir.
Nakliye sırasında gecikme
MADDE 31 – (1) İl/ilçe müdürlüğü ya da çıkış veya sınır kontrol noktasındaki birim, önceden
tahmin edilemeyen koşulların bu Yönetmeliğin uygulanmasını engellediği hallerde, nakliye sırasında
gecikme meydana gelmesini önlemek, bu tür bir gecikmeyi asgari düzeye indirmek ya da hayvanların
acı çekmesini en aza indirmek için gerekli tedbirleri alır, bu hayvanların nakline öncelik verilmesi için
aktarma yerleri, çıkış noktaları ve sınır kontrol noktalarında özel düzenlemelerin yapılmasını sağlar.
(2) Hayvanların refahı ya da kamu güvenliği için gerekli olmadıkça, hiçbir hayvan nakliye sırasında alıkonulmaz.
(3) Bindirmenin tamamlanması ile hareket arasında gerekli olmadıkça hiçbir gecikme olamaz.
Herhangi bir hayvan nakliyesinin iki saatten fazla bir süre ile alıkonulması gerektiği durumlarda, il/
20
ilçe müdürlüğü ya da çıkış veya sınır kontrol noktasındaki birim, hayvanların bakımı, beslenmesi, su
verilmesi, indirilmesi ve barındırılması için masrafları nakliyeci tarafından karşılanmak üzere uygun
tedbirlerin alınmasını sağlar.
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Yürütme ve Teknik Kurallar
Nakliyenin öngörülen şartlarda yapılmaması halinde alınacak acil tedbirler
MADDE 32 – (1) İl/ilçe müdürlüğü ya da çıkış veya sınır kontrol noktasındaki birim, bu Yönetmelik hükümlerine uyulmadığını tespit etmesi halinde, hayvanların refahını güvence altına almak için
gerekli tedbirleri ya kendisi doğrudan alır ya da nakilden sorumlu kişiye aldırır.
(2) Bu tedbirlerin, hayvanların gereksiz yere ya da fazla acı çekmelerine neden olmaması ve risklerin ciddiyeti ile orantılı olması gerekir. İl/ilçe müdürlüğü ya da çıkış veya sınır kontrol noktasındaki
birim, söz konusu tedbirlerin giderlerinin nakliyeci tarafından karşılanmasını sağlar. Bu durumlarla
ilgili tüm koşullar için alınacak tedbirler arasında;
a) Sürücü ya da bakıcının değiştirilmesi,
b) Hayvanların o an yaralanmalarını önlemek için nakil aracının geçici tamiri,
c) Hayvanların tamamını ya da bir bölümünü başka bir nakil aracına aktarma,
ç) Hayvanların refahına uygun olması şartıyla, hayvanların en kestirme güzergâh üzerinden hareket yerlerine geri gönderilmesi veya hayvanların en kestirme güzergâh üzerinden varış yerlerine varması için yollarına devam etmelerine müsaade edilmesi,
d) Hayvanların refahı bakımından daha uygun olanı tercih edilmek üzere, en kestirme güzergâh
üzerinden gerçekleştirilmek koşuluyla, hayvanların ayrılış yerlerine geri gönderilmesi veya varış yerlerine gönderilmesi için nakillerine müsaade edilmesi,
e) Hayvanların nakil aracından indirilmesi ve sorun çözülünceye kadar, masrafları nakliyeci tarafından karşılanmak üzere, hayvanların uygun yerde tutulması ve bakımlarının uygun şekilde yaptırılması,
f) Hayvanların refahını güvence altına alacak başka herhangi bir imkân olmadığı takdirde, hayvanların insancıl yöntemlerle kesilmesi ya da itlaf edilmesi,
yer alabilir.
(3) 32 nci maddenin birinci fıkrasında öngörüldüğü biçimde bu Yönetmeliğe uyulmamasından
dolayı tedbir alındığı ancak nakliyenin gerekli olduğu durumlarda, il/ilçe müdürlüğü, hayvanların nakli
için geçici bir yetki/yeterlilik belgesi verir. Yetki/yeterlilik belgesinde, söz konusu hayvanlar belirtilir
ve bu Yönetmeliğe tam olarak uyulana kadar hayvanların naklinin gerçekleşebileceği koşullar tanımlanır. Bu tür yetki/yeterlilik belgesi hayvanlarla birlikte bulundurulur.
(4) İl/ilçe müdürlüğü, nakilden sorumlu kişi ile temas kurulamaması halinde ya da bu kişinin talimatlara uymaması halinde derhal ikinci fıkrada belirtilen gerekli tedbirleri alır ya da aldırır.
(5) İl/ilçe müdürlüğü tarafından alınan kararlar ile bu kararlara ilişkin gerekçeler 15 inci maddenin
birinci fıkrası ya da uzun yolculuklar için 16 ncı maddenin birinci fıkrasına göre yetki belgesi verilmiş,
nakliyeci ya da onun temsilcisine ve yetki belgesini vermiş olan il müdürlüğüne en kısa süre içinde
bildirilir. Gerekli olması halinde il/ilçe müdürlüğü, acil tedbirlerin alınmasında nakliyeciye yardımcı
olur.
Nakliyesi uygun olan hayvanlar
MADDE 33 – (1) Hayvanlar yaralanmamaları ya da gereksiz yere acı çekmemeleri güvence altına
alınan koşullarda nakledilir. Planlanan yolculuk için uygun durumda olmayan hiçbir hayvan nakledilemez.
(2) Yaralı olan veya fizyolojik zayıflık ya da patolojik rahatsızlık belirtileri gösteren hayvanlar
özellikle;
a) Acı çekmeden kendi başlarına hareket edemiyorlarsa ya da yardım olmadan yürüyemiyorlarsa,
21
b) Üzerlerinde ciddi açık bir yara ya da şişlik/sarkıklık varsa,
c) Tahmini gebelik süresinin % 90’ı geçmiş gebe hayvanlar ya da nakilden önceki son hafta içinde
doğum yapmış hayvanlar ise,
ç) Göbekleri tamamen iyileşmemiş yeni doğan memeli yavrular ise,
d) 100 kilometrenin altında bir mesafede taşınmadıkça, on günlükten küçük buzağılar, bir haftalıktan küçük kuzular ve üç haftalıktan küçük domuz yavruları ise,
e) Yanlarında anneleri bulunmayan, sekiz haftalıktan küçük kedi ve köpek yavruları ise,
f) Boynuzları halen kadife katmanı altında kemikleşmesini sürdüren geyikler ise,
nakliye için uygun kabul edilmez.
(3) Hasta ya da yaralı hayvanlar;
a) Şüphe durumunda resmî veteriner hekim görüşü alınması kaydıyla; hastalıkları ya da yaraları
hafif ise ve nakliye işlemi fazla bir acıya yol açmayacaksa,
b) Söz konusu hastalık ya da yara, bilimsel bir araştırma programı kapsamına giriyorsa ve bilimsel
ve deney amaçlı hayvanların korunmasına dair mevzuatta belirtilen hayvan refahı şartlarına uygun
olarak naklediliyorsa,
c) Gereksiz acı ya da kötü muamele söz konusu olmamak kaydıyla, veteriner hekim tedavisi veya
teşhisi için ya da bu tür tedavi veya teşhis işlemlerinden sonra, veteriner hekim gözetimi altında naklediliyorsa,
ç) Boynuz kesme ya da kısırlaştırma gibi veteriner hekimlik işlemlerine tabi tutulmuşsa yaraları
tamamıyla iyileşmiş olmak şartıyla,
nakledilebilir.
(4) Nakliye sırasında hastalanan ya da yaralanan hayvanlar diğerlerinden ayrılır ve en kısa sürede
ilkyardım müdahalesi yapılır. Bu hayvanların veteriner hekim tarafından tedavi edilmeleri sağlanır ve
acil olarak kesilmeleri ya da itlaf edilmeleri gerekiyorsa bu işlem, gereksiz yere acı çekmelerine yol
açmayacak şekilde yapılır.
(5) Hayvanların refahını temin etmek için gerekli olmadıkça nakledilecek hayvanlara sakinleştirici
verilmez. Sakinleştirici verilmesi gereken durumlarda bu tür uygulamalar veteriner hekim gözetimi
altında yapılır.
(6) Laktasyon döneminde olan fakat yanlarında yavruları bulunmayan sığır cinsi ve koyun keçi
türü hayvanlar 12 saati geçmeyecek aralıklarla sağılır.
(7) Yolculuk sırasında yanlarında bir bakıcı bulundurulması koşuluyla, tescilli dişi atların, yaklaşan doğumları için hayvan sağlığı ve refahı koşullarının iyileştirilmesi amacıyla ve yeni doğmuş tayların yanlarında anaları olan tescilli kısraklar bulunmak kaydıyla gerçekleştirilen nakilleri ikinci fıkranın
(c) ve (ç) bentlerinde belirtilen şartlara tabi değildir.
DOKUZUNCU BÖLÜM
Nakil Araçları
Tüm nakil araçlarına ilişkin hükümler
MADDE 34 – (1) Nakil araçları, konteynerler ve bunların donanımı aşağıda belirtilen asgari şartları karşılayacak nitelikte olur.
a) Hayvanların yaralanmalarını ve acı çekmelerini engelleyen ve güvenliğini sağlayan.
b) Hayvanları aşırı sıcak ve soğuğa, kötü hava koşullarına ve hava koşullarındaki olumsuz değişikliklere karşı koruyan.
c) Hayvanların kaçmasını ya da araçtan düşmesini önleyen ve hareketliliğin yarattığı zorlamalara
dayanabilen.
ç) Zemini, kaygan olmayan bir malzeme ile kaplanmış olan.
d) Zemin döşemesi, idrar ve dışkı sızıntısını asgariye indiren.
e) Nakliye sırasında hayvanların kontrol edilebilmesi ve bakımı için yeterli aydınlatma imkânı
22
sağlayan.
(2) Hayvanların doğal hareketleri hiçbir şekilde kısıtlanmaksızın, doğal ayakta durma pozisyonunda iken hayvanların üzerinde yeterli havalandırma olmasını teminen, hayvanların nakil aracında içinde
tutuldukları bölmelerde ve çok katlı taşıma sistemlerinde her bir katta yeterli alan oluşturulur.
(3) Yabani hayvanlar veya tek tırnaklı, sığır cinsi hayvanlar, koyun ve keçi türü hayvanlar ile domuz türü hayvanların evcilleri dışındaki türler taşınacaksa beraberinde şu belgeler bulundurulur.
a) Hayvanların yabani, ürkek ya da tehlikeli olduğunu gösteren uyarı tabelası.
b) Besleme ve su verme işlemleri ile yerine getirilmesi gerekli herhangi bir özel bakım için yazılı
talimatlar.
(4) Bölmelerin, hayvanların ağırlığına dayanacak güçte, nakil aracına montajı yapılan tertibat ise
çabuk ve kolay monte edilebilecek şekilde tasarlanmış olması gerekir.
(5) 20 kg altındaki kuzular, altı aydan küçük buzağı ve dört aydan küçük taylar, 10 kg altındaki
yavru domuzlar için nakli yapılan hayvan türü ve sayısı, yolculuk süresi ve hava koşullarına uygun
olarak hayvanların konforunu teminen uygun yataklık malzeme ya da eşdeğer malzeme kullanılır. Bu
malzeme idrar ve dışkının yeterli düzeyde emilimini sağlayacak nitelikte olur.
(6) Deniz aracı, uçak ya da demiryolu araçlarının vagonundaki nakliyenin üç saatten fazla süreceği
hallerde mürettebat ve yolcu güvenliğine ilişkin ülke yasalarına herhangi bir halel getirmeden, araçta
bulunan ve bu görevi insani ve etkin bir biçimde yapması için gerekli yeteneğe sahip bakıcı ya da sorumlu kişiye, söz konusu türleri kesme ya da itlaf etme imkânı sağlanır.
Karayolu ya da demiryolu nakliyesine ilişkin ek hükümler
MADDE 35 – (1) İçinde hayvanların nakledileceği araçlar, 38 inci maddenin birinci fıkrasına göre
işaretlenmiş konteynerler içinde nakledilen hayvanlar hariç olmak üzere, canlı hayvanların bulunduğunu gösterir şekilde açık ve görülür biçimde işaretlenir.
(2) Karayolu araçlarının hayvanları indirilmesi ve bindirilmesi için uygun donanım bulunur.
(3) Tren vagonları bir araya getirilirken ve demiryolu vagonlarının diğer tüm hareketleri sırasında,
içinde hayvanların bulunduğu vagonların sarsılmaması için her tedbir alınır.
Ro-ro gemilerinde yapılan nakliyeye ilişkin ek hükümler
MADDE 36 – (1) Kaptan deniz aracına bindirme yapılmadan önce ve tüm araçlar yüklendiğinde;
a) Kapalı güvertelerde, deniz aracının uygun havalandırma sistemi ile teçhiz edildiğini, arıza halinde kullanılmak üzere yedek bir güç kaynağı ve alarm sistemi ile donatılmış olduğunu,
b) Açık güvertelerde, deniz suyuna karşı uygun korumanın sağlanmış olduğunu,
c) Deniz aracına yüklenecek olan karayolu araçları ve demiryolu vagonlarının, araca güvenli bir
şekilde bağlanmalarına imkân veren, yeterli sayıda tasarlanmış, konumlandırılmış ve bakımı yapılmış
sabitleme noktaları ile teçhiz edildiğini,
ç) Deniz yolculuğu başlamadan önce karayolu araçları ve tren vagonlarının deniz aracının hareketi
sonucu yerlerinden çıkmasını engellemek için deniz aracına sıkıca bağlandığını,
doğrulaması gerekir.
Havayolu ile nakliyeye ilişkin ek hükümler
MADDE 37 – (1) Hayvanlar, hava kalitesi, sıcaklık ve basıncın, ancak yolculuk boyunca nakledilen hayvan türlerine uygun bir aralıkta tutulabileceği koşullar altında nakledilir.
Konteyner içinde nakliyeye ilişkin ek hükümler
MADDE 38 – (1) İçinde hayvanların taşınacağı konteynerler açık ve gözle görülebilir bir şekilde
işaretlenir, üzerlerinde içinde canlı hayvan bulunduğu hususunda yazı ile konteynerin üst kısmını gösteren bir işaret bulunur.
23
(2) Nakliye taşıma, indirme, bindirme gibi işlemlerde, konteynerler dik tutulur, sallama ve sarsıntılar asgariye indirilir. Konteynerler, nakliye araçlarının hareketlerinden dolayı yer değiştirmelerini
önlemek için sıkıca bağlanır.
(3) 50 kilogram üzerindeki konteynerlerin, yüklenecekleri nakliye aracına güvenli biçimde bağlanabilmelerine imkân veren uygun tasarımlı, konumlu ve bakımı yapılmış bağlama noktaları ile donatılmış olması gerekir.
ONUNCU BÖLÜM
Nakliye Sırasındaki Uygulamalar
İndirme, bindirme ve hayvanlara muamele
MADDE 39 – (1) Yabani hayvan gibi belli hayvan guruplarının, planlanan yolculuktan önce nakliye atmosferine kendilerini alıştırma gereksinimlerine gereken dikkat gösterilir.
(2) Kümes hayvanları dışında, bindirme ya da indirme işlemlerinin dört saatten fazla sürdüğü durumlarda;
a) Nakil aracı dışında hayvanların bağlanmadan tutulması, beslenmesi ve sulanması için uygun
tesislerin mevcut olması gerekir.
b) İşlemler yetkili bir veteriner hekim tarafından kontrol edilerek bu işlemler sırasında hayvanların
refahının uygun biçimde sürdürülmesini sağlamak için özel tedbirler alınır.
Ekipman ve prosedürler
MADDE 40 – (1) Bindirme ve indirme tesisatları/araç, gereçleri ve döşemeler;
a) Hayvanların güvenliğini sağlayan, hareketleri sırasında hayvanların yaralanmasını ve ıstırabını
önleyen ve heyecanlanmaları ile strese maruz kalmaları olasılığını asgariye indiren nitelikte olur.
Özellikle, zemin yüzeyinin kaygan olmamasına ve hayvanların kaçmasını önlemek için yan koruma
tertibatı sağlanmasına özen gösterilir.
b) Temizlenebilir ve dezenfekte edilebilir özellikte olur.
(2) Rampalar, buzağı, at ve domuzlar için yatayına %36,4’e denk gelen 20 derecelik bir açı ve
koyunlar ile buzağı dışındaki sığırlar için yatayına %50’ye denk gelen 26 derece 34 dakikalık bir açıdan daha büyük bir diklikte olamaz. Eğimin yatayına %17,6’ya denk gelen 10 dereceden daha büyük
bir diklikte olması halinde, rampalar üzerinde, hayvanların herhangi bir riske maruz kalmadan ya da
zorluk çekmeden tırmanmalarını ve inmelerini sağlayacak ayak çıkıntıları yer alır.
(3) Kaldırma platformları ve nakil aracındaki çok katlı taşıma sistemlerinin üst katlarında, hayvanların indirme ve bindirme işlemleri sırasında düşmesini ve kaçmasını önleyecek güvenlik bariyerleri
bulunur.
(4) Hayvanlarla aynı nakil araçlarında nakledilen eşyalar, hayvanların yaralanmalarına, acı ya da
sıkıntı çekmelerine neden olmayacak bir şekilde yerleştirilir.
(5) Bindirme ve indirme sırasında uygun aydınlatma sağlanır.
(6) Nakil aracında içinde hayvan yüklü konteynerlerin birbiri üzerine konulması halinde aşağıda
sıralanan tedbirler alınır.
a) Altta bulunan hayvanların üzerine idrar ve dışkı düşmesi engellenir ya da kümes hayvanları,
tavşanlar ve kürk hayvanları söz konusu olduğunda bu durum sınırlandırılır.
b) Konteynerlerin dengesi sağlanır.
c) Havalandırma engellenemez.
Yasaklar ve uygulamalar
MADDE 41 – (1) Hayvanlara aşağıda sıralandığı şekilde muamele edilmesi yasaktır.
a) Vurma ya da tekmeleme.
b) Gereksiz yere acı çekmelerine neden olacak şekilde vücutlarının herhangi bir hassas yerine
baskı uygulanması.
24
c) Mekanik araçlarla askıda tutulması.
ç) Kafalarından, gözlerinden, kulaklarından, boynuzlarından, kuyruklarından, yünlerinden/
derilerinden tutarak kaldırılması ya da sürüklenmesi, gereksiz yere acı verecek biçimde muamele edilmesi.
d) Sivri uçları olan değnek ya da diğer aletlerin kullanılması.
e) Sevk ve idarelerinde bilerek hareketlerinin kısıtlanması.
(2) Elektrik şoku vermek için kullanılan elektrikli cihaz kullanımından mümkün ölçüde kaçınılır.
Bu cihazlar sadece hareket etmemek için direnç gösteren yetişkin sığır cinsi hayvanlar ve yetişkin
domuzlar için ve bunların önünde hareket edebilecekleri alan bulunması durumunda kullanılır. Şoklar
bir saniyeden fazla sürmeyecek, aralarında yeterince süre bulunacak ve hayvanların arka kalça kaslarına tatbik edilecek şekilde uygulanır. Hayvanın tepkide bulunmaması halinde üst üste şok uygulanmaz.
(3) Pazar ve toplama merkezlerinde gerektiğinde hayvanların iple bağlanması için donanım bulundurulur. Bağlanmaya alışık olmayan hayvanlar bağlanmadan tutulur. Hayvanların suya erişimine
imkân sağlanır.
(4) Hayvanlar boynuzlarından ya da burun halkalarından bağlanamaz. Buzağıların ağızları kapatılamaz. Sekiz aylık olanların dışında ve evcilleştirilmemiş atlar hariç olmak üzere evcil tek tırnaklılara
tasma/yular takılır. Hayvanların iki ayakları birlikte bağlanamaz. Hayvanlar bağlanacakları vakit, kullanılan halat, ip ya da diğer benzeri şeyler;
a) Normal nakliye koşulları sırasında kopmayacak kadar sağlam,
b) Gerektiğinde hayvanların yatmalarına, yeme ve içmelerine imkân verecek biçimde,
c) Boğulma ya da yaralanma tehlikesini ortadan kaldıracak biçimde ve hayvanların çabucak serbest bırakılmalarına imkân verir biçimde,
olur.
Hayvanları ayırma
MADDE 42 – (1) Hayvanlar aşağıdaki hallerde birbirlerinden ayrı olarak nakledilir ve muameleye
tabii tutulur.
a) Değişik türlerdeki hayvanlar.
b) Önemli ölçüde farklı büyüklükte ya da yaşta olan hayvanlar.
c) Yetişkin damızlık erkek domuz ya da aygırlar.
ç) Cinsel yönden yetişkin erkekler ve dişiler.
d) Boynuzlu hayvanlar ve boynuzsuz hayvanlar.
e) Birbirine düşman olan hayvanlar.
f) Bağlanmış ve serbest hayvanlar.
(2) Birinci fıkranın (a), (b) ve (d) bentlerindeki hayvanların uygun gruplar içinde yetiştirildiği,
birbirlerine alışık oldukları, ayırmanın sıkıntıya neden olacağı ya da dişilerin yanında bunlara muhtaç
yavruların bulunduğu hallerde uygulanmaz.
Nakliye
MADDE 43 – (1) Nakil sırasında hayvanlara ayrılan alanların büyüklüğü, asgari olarak, Ek-2’de
hayvan türleri ve nakil araçlarına göre belirtilen rakamlara uygun olur.
(2) Yavruları ile yolculuk yapan kısrakların dışında evcil tek tırnaklılar, araç bir ro-ro gemisine
yüklendiği hallerde ayrı bölmelerde nakledilir.
(3) Tek tırnaklı, hayvanların üstlerindeki katta hiçbir hayvanın bulunmadığı durumlar hariç en alt
kata yüklendikleri, çok katlı araçlarda nakil edilemez. Bölmenin asgari iç yüksekliği, en uzun boylu
hayvanın omuz başının yüksekliğinden en az 75 cm daha yüksek olur.
(4) Ehlîleştirilmemiş tek tırnaklılar, dörtten fazla gruplar halinde nakledilemez.
(5) 41 inci maddenin üçüncü ve dördüncü fıkraları ile 42 nci maddenin birinci ve ikinci fıkraları,
25
nakil araçları için söz konusu durumların zorunlu kıldığı gerekli değişiklikler yapıldıktan sonra uygulanır.
(6) Özellikle nakledilecek hayvan sayısı ve türü ile yolculuk sırasında beklenen hava koşulları
dikkate alınarak hayvanların ihtiyaçlarının tamamen karşılanmasını sağlamak için yeterli havalandırma sağlanır ve konteynerler, birbirlerinin havalandırılmasını engellemeyecek biçimde yerleştirilir.
(7) Nakliye sırasında, hayvanlara, uygun aralıklarla ve özellikle 44 ve 45 inci maddelerde belirtildiği şekilde, tür ve yaşlarına uygun biçimde su, yem ve dinlenme imkânı sağlanır. Aksi belirtilmedikçe, memeliler ve kuşlar, en az 24 saatte bir beslenir ve bunlara en az 12 saatte bir su verilir. Su ve
yemin, iyi kalitede olması gerekir ve bunlar hayvanlara kirliliği en düşük seviyeye çekecek biçimde
sunulur. Hayvanların yeni beslenme ve su içme biçimlerine alışma ihtiyaçlarına gereken dikkat gösterilir.
ONBİRİNCİ BÖLÜM
Hayvan Deniz Araçları Ya Da Deniz Konteyneri Taşıyan Deniz Araçlarına
İlişkin Ek Hükümler
Hayvan nakillerinde kullanılan deniz araçlarına ilişkin yapım ve donanım koşulları
MADDE 44 – (1) Kümes rayları ve güverte güçlerinin, nakledilen hayvanlara uygun olması gerekir. Kümes rayları ve güverte güç hesaplamalarının, yetkili makam tarafından onaylanmış bir tasnif
kurumu tarafından hayvan deniz aracının yapımı ya da dönüşümü sırasında doğrulanması gerekir.
(2) Hayvan nakillerinde kullanılan deniz araçları, hayvanların nakil edilecekleri bölmelerdeki
havayı değiştirmeye yetecek cebri bir havalandırma sistemi ile teçhiz edilir. Bu havalandırma sistemi,
a) Bölme tamamen kapalı ise ve açık yükseklik 2.30 metreden az ya da bu mesafeye eşit ise saatte
40 hava değişikliği,
b) Bölme tamamen kapalı ve açık yükseklik 2.30 metrenin üzerinde ise saatte 30 hava değişikliği,
c) Bölme kısmen kapalı ise bölme hacminin % 75’ini değiştirme,
kapasitesine sahip olur.
(3) Taze su depolama ya da üretim kapasitesi, planlanan yolculukların azami süresi de dahil, nakledilecek hayvanların azami sayısı ve türü dikkate alınarak 49 uncu maddede öngörülen su ihtiyacını
karşılayacak şekilde olur.
(4) Taze su sisteminin, her hayvan bölgesinde sürekli taze su sağlayacak özellikte olması ve tüm
hayvanların taze suya kolay ve sürekli ulaşabilmelerini sağlamak için yeterli düzeneklerin mevcut
olması gerekir. Ana pompa sisteminin arızalanması halinde su teminini sağlamak için yedek pompa
donanımı sağlanır.
(5) Drenaj sisteminin, tüm koşullar altında kümes/kafes/etrafı çevrili tertibat ve güvertelerden
gelen sıvıların drenajını yapacak kapasitede olması gerekir. Dren boruları ve kanallarının, sıvıları kuyu
ya da tank içinde toplanması ve burada lağım suyu, pompa ya da püskürtgeçler vasıtası ile boşaltılması
zorunludur. Ana pompalama sisteminin arızalanması halinde drenaj sağlamak için kullanılmak üzere
yedek pompalama donanımı sağlanır.
(6) Hayvan barındırma alanları, geçiş yolları ve hayvan barınaklarına giden rampalar için yeterli
aydınlatma sağlanır. Ana elektrik tesisatında arıza meydana gelmesi halinde devreye girecek acil aydınlatma temin edilir. Bakıcının hayvanları gerektiğince kontrol etmesi ve bakımlarını yapabilmesi
için yeterli kapasitede portatif aydınlatma sağlanır.
(7) Tüm hayvan barınma yerlerinde yangın sistemi kurulur ve hayvan barınma alanları içindeki
yangın donanımı, yangından korunma, yangın tespiti ve yangın söndürme çalışmaları hususunda Uluslararası Denizde Can Emniyeti Uluslararası Sözleşmesi (SOLAS) standartlarının taraf olunan koşullarına uygun olur.
(8) Hayvanlara ilişkin şu sistemler, dümen kısmında bir izleme, kontrol ve alarm sistemi ile teçhiz
edilir.
a) Havalandırma.
26
b) Taze su temini ve drenaj.
c) Aydınlatma.
ç) Gerektiğinde taze su üretimi.
(9) Hayvan deniz aracındaki normal çalışma koşulları altında ikinci, dördüncü, beşinci, altıncı
fıkralarda bahsi geçen hayvan sistemleri için sürekli olarak güç verilmesi için bir ana güç kaynağının
kâfi olması gerekir. Kesintisiz üç günlük bir süre için ana güç kaynağının yerine geçmek üzere ikincil
bir güç kaynağı bulundurulur.
Hayvan nakillerinde kullanılan deniz araçları ya da deniz konteynerleri taşıyan deniz araçlarında yem ve su temini
MADDE 45 – (1) 24 saati aşan yolculuklarda, evcil tektırnaklılar ile büyükbaş ve küçükbaş hayvan ile domuz nakleden deniz araçları ya da deniz konteynerleri taşıyan deniz araçlarında, planlanan
yolculuk için Ek-1’deki Tablo 1’de öngörülen asgari günlük yem ve su ihtiyaçlarını karşılayacak yeterli yem ve su ve yeterli altlığa ilaveten, hangisi daha uzun süre yeterli olacak ise, %25 oranında veya
üç günlük yedek altlık, yem ve su bulundurulur.
(2) Kaba yemin yerini konsantre yem ve konsantre yemin yerini kaba yem alabilir. Ancak, belli
hayvan kategorilerinin metabolik ihtiyaçları doğrultusunda beslenme değişikliğine alışmalarının sağlanması hususuna gereken dikkat gösterilir.
ONİKİNCİ BÖLÜM
Su Verme ve Besleme Aralıkları, Yolculuk Saatleri ve
Dinlenme Süreleri
Evcil tek tırnaklılar, sığır cinsi hayvanlar, koyun ve keçi türü hayvanlar ile domuz türlerine
ait evcil hayvanlar
MADDE 46 – (1) Bu bölümde öngörülen şartlar, hava yolu ile yapılan nakliyeler hariç tescilli tek
tırnaklılar dışındaki evcil tek tırnaklılar, sığır cinsi hayvanlar, koyun ve keçi türü hayvanlar ile domuz
türlerine ait evcil hayvanların hareketleri için uygulanır.
(2) Birinci fıkrada bahsi geçen türlerin yolculuklarının uzunluğu, sekiz saati geçemez.
(3) İkinci fıkrada belirtilen azami yolculuk süresi, on üçüncü bölümdeki ek şartlar yerine getirildiği
takdirde uzatılabilir.
(4) Hayvanların karayolu araçları ile naklinde, üçüncü fıkrada belirtilen hususlar karşılanmak şartı
ile su verme ve besleme aralıkları, yolculuk saatleri ve dinlenme süreleri aşağıda belirtilmiştir.
a) Sütle beslenmeye devam eden sütten kesilmemiş buzağı, kuzu, oğlak ve taylar ile sütten kesilmemiş domuz yavrularının dokuz saatlik bir yolculuktan sonra, kendilerine özellikle sıvı ve gerektiğinde de yem verilmesine yetecek şekilde en az bir saat süre ile dinlendirilmesi gerekir. Bu dinlenme
süresinden sonra, 9 saat daha taşınabilirler.
b) Domuzlar en fazla 24 saat süre ile taşınabilirler. Yolculuk sırasında suya sürekli erişimleri sağlanır.
c) Evcil tektırnaklılar, en fazla 24 saat süre ile taşınabilirler. Yolculuk sırasında her sekiz saatte bir
sıvı ve gerektiğinde yem verilir.
ç) Birinci fıkrada geçen türlere ait diğer tüm hayvanların, on dört saatlik bir yolculuktan sonra,
kendilerine sıvı ve gerektiğinde de yem verilmesine yetecek şekilde en az bir saat süre ile dinlendirilmesi gerekir. Bu dinlenme süresinden sonra, 14 saat daha taşınabilirler.
(5) Öngörülen yolculuk süresinin bitiminde, hayvanların nakil aracından indirilmesi, yem ve su
verilmesi ve en az 24 saat süre ile dinlendirilmesi gerekir.
(6) Deniz yolu ile taşımada;
a) Yolculuk süreleri ve dinlenme süreleri dışında üçüncü ve dördüncü fıkralarda öngörülen şartlar
yerine getirilmedikçe, azami yolculuk süresinin sekiz saati geçmesi halinde hayvanlar denizyolu ile
27
taşınmaz.
b) Ülkenin iki coğrafi noktası arasında, hayvanlar indirilmeksizin deniz araçlarına yüklenen nakil
araçları vasıtası ile düzenli ve doğrudan bir hat üzerinden denizyolu ile gerçekleştirilen nakillerde,
denizdeki yolculuk süresi, yolculuk ikinci ve dördüncü fıkra kapsamındaki genel plana dahil edilebilecek bir nitelikte olmadıkça, hayvanların, deniz aracından indirildikten sonra varış limanında ya da
varış limanının hemen yakınındaki bir yerde 12 saat dinlendirilmesi gerekir.
(7) Hayvanların menfaatine yönelik olarak, üçüncü ve dördüncü fıkralardaki yolculuk süreleri,
varış yerinin yakınlığı göz önünde tutularak iki saat uzatılabilir.
Diğer türler
MADDE 47 – (1) Kümes hayvanları, evcil kuşlar ve evcil tavşanların yeterli miktarda uygun yem
ve suya ulaşabilmesi şartıyla;
a) Bindirme ve indirme süresi hariç 12 saate kadar,
b) Yumurtadan çıktıktan sonraki 72 saat içinde tamamlanması kaydı ile tüm kanatlı hayvan civcivler, 24 saatten daha az süre ile yolculuk yapabilir.
(2) Taşınan köpek ve kedilere 24 saati geçmeyecek aralıklarla yem ve sekiz saati geçmeyecek
aralıklarla su verilir. Besleme ve su verme ile ilgili açık yazılı talimatlar verilmiş olur.
(3) Birinci ve ikinci fıkralarda bahsi geçenlerin dışındaki diğer türler, besleme ve su verme hususundaki yazılı talimatlara uygun olarak ve gerekli herhangi bir özel bakım göz önünde tutularak taşınır.
ONÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Evcil Tektırnaklılar ile Sığır Cinsi Hayvanlar, Koyun ve Keçi Türü Hayvanlar ile
Domuz Türlerine Ait Evcil Hayvanları Kapsayan Uzun Yolculuklara
İlişkin Ek Hükümler
Uzun yolculuklara ilişkin hükümler
MADDE 48 – (1) Nakil aracı, açık renkte bir çatı ile donatılır ve uygun biçimde izole edilir.
(2) Nakledilen türlere, hayvan sayısına, yolculuk süresine ve hava koşullarına uygun biçimde hayvanların rahatını güvence altına alan uygun altlık malzeme ya da eşdeğer malzeme sağlanır. Bu malzeme idrar ve dışkının yeterince emilmesini sağlayan özellikte olur.
(3) Nakil aracında, söz konusu yolculuk sırasında hayvanların beslenme ihtiyaçlarını karşılamak
için yeterli miktarda uygun yem bulunur. Yem toz, yakıt, egzoz gazı ve hayvan idrarı ve dışkı gibi
kirletici maddeler ve hava koşullarından koruyacak şekilde olur.
(4) Hayvanların beslenmesi için özel beslenme donanımının kullanıldığı durumlarda, bu donanım
nakil aracında bulundurulur.
(5) Dördüncü fıkrada belirtilen besleme donanımının kullanıldığı durumlarda, söz konusu donanımın ters dönmesini ve devrilmesini engellemek için gerektiğinde nakil aracına bağlanacak biçimde
tasarlanır. Nakil aracı hareket halindeyken ve donanımın kullanılmadığı zamanlarda, bu donanım hayvanlardan ayrı bir yerde muhafaza edilir.
(6) Yavruları ile seyahat eden atlar hariç tek tırnaklılar ayrı bölmeler içinde nakledilir.
(7) Nakil aracının, ayrı bölmeler oluşturulabilmesi için, tüm hayvanlara suya serbest erişim olanağı sağlanmak koşuluyla, bölme duvarları ile donatılmış olması gerekir.
(8) Bölme duvarları, bölme ebadının, özel ihtiyaçlara ve hayvanların tür, büyüklük ve sayısına
göre ayarlanabilmesini teminen farklı pozisyonlarda yerleştirilebilecek şekilde tasarlanmış olur.
(9) Annelerinin refakatinde oldukları hallerin dışında,
a) Tescilli tek tırnaklılar hariç, evcil tek tırnaklıların dört aydan büyük olması,
b) Buzağıların on dört günden büyük olması,
c) Domuzların 10 kilogramdan ağır olması,
koşuluyla yolculuklara izin verilir.
28
(10) Terbiye edilmemiş atların, uzun yolculuk yaparak nakledilmesine izin verilmez.
Karayolu, demiryolu ya da deniz konteynerleri ile nakliyede su temini
MADDE 49 – (1) Nakil aracı ile deniz konteynerleri, her bir hayvanın suya erişimini teminen,
gerektiğinde bakıcının yolculuk sırasında hayvanlara anında su vermesini mümkün kılan bir su sistemi
ile donatılır.
(2) Su sistemi, çalışır durumda ve nakil aracındayken su verilecek hayvan türlerine uygun biçimde
tasarlanmış ve yerleştirilmiş olur.
(3) Her bir nakil aracı için su tanklarının kapasitesi, aracın azami taşıma kapasitesinin en az %
1,5’ine eşit olur. Su tankları, her yolculuktan sonra boşaltılıp temizlenecek biçimde tasarlanır ve su
seviyesinin kontrol edilmesine imkân veren bir sistem ile donatılmış olur. Bu sistemin, bölmeler içindeki suluklara bağlı ve çalışır durumda olması gerekir.
(4) Üçüncü fıkrada belirtilen şartlar, yalnızca deniz nakil araçlarında kullanılan ve deniz nakil
aracının su tanklarından su temin eden deniz konteynerleri için aranmaz.
Karayolu nakil araçlarında havalandırma ve ısının izlenmesi
MADDE 50 – (1) Karayolu nakil aracında bulunan havalandırma sistemleri, yolculuğun herhangi
bir anında, nakil aracı hareket halinde olsun ya da olmasın, nakil aracı içerisindeki ısının, hava sıcaklığına göre +/-5˚C tolerans payıyla, tüm hayvanlar için 5oC ila 30oC aralığında korunmasını sağlayacak
biçimde tasarlanmış, imal edilmiş ve bakımı yapılmış olur.
(2) Havalandırma sistemi, nominal kapasitesi, taşıma kapasitesinin 60 m3/h/KN düzeyinde olan
asgari hava akışıyla eşit dağılım sağlayacak ve aracın motorundan bağımsız olarak en az 4 saat çalışabilecek kapasitede olur.
(3) Nakil aracı, bir ısı izleme sistemi ve ısı verilerini kaydedecek araçlarla donatılmış olur. Sensörler, tasarım özelliklerine bağlı olarak, kamyonun kötü iklim koşullarına maruz kalma ihtimali en yüksek olan kısımlarına yerleştirilmiş olur. Bu şekilde elde edilen ısı kayıtları tarihlendirilir ve talep edilmesi halinde yetkili makama sunulur.
(4) Karayolu nakil aracı, hayvanların bulunduğu bölmelerdeki ısı azami veya asgari düzeye ulaştığında sürücüyü ikaz edecek bir uyarı sistemi ile donatılmış olur.
GPS sistemi
MADDE 51 – (1) Hayvan nakliyesi için ilk defa trafiğe çıkan nakliye araçları ve halihazırda kullanılan nakliye araçları için Ek-6’da belirtilen yolculuk kütüğüne eşdeğer biçimde kayıt yapılmasına,
bilgi sağlanmasına, ayrıca bindirme kapağının açılması ve kapanmasına ilişkin bilgi alınmasına imkân
veren uygun bir GPS sistemi ile donatılır.
ONDÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Yolculuk Kütüğü
Yolculuk kütüğünün farklı bölümlerinin doldurulması ve saklanması
MADDE 52 – (1) Uzun yolculuk planlayan kişiler, Ek-3, Ek-4, Ek-5, Ek-6 ve Ek-7’de örnekleri
verilen yolculuk kütüğünün sayfalarını tanzim eder, kaşeler, imzalar ve birbirine ekler.
(2) Yolculuk kütüğü şu kısımlardan oluşur.
a) Planlama.
b) Ayrılış yeri.
c) Varış yeri.
ç) Nakliyeci beyanı.
d) Aykırı durum raporu.
(3) Organizatörün yapması gereken iş ve işlemler aşağıda belirtilmiştir.
a) Her bir yolculuk kütüğünü ayrı bir numara ile tanımlar.
29
b) Veteriner sağlık raporu numarası hariç eksiksiz bir biçimde doldurulmuş olan yolculuk kütüğü
planlama formunun imzalanmış bir nüshasını, kalkış saatinden önceki iki gün içinde kalkış yerindeki
il/ilçe müdürlüğüne teslim eder.
c) 19 uncu maddenin birinci fıkrası kapsamında, Genel Müdürlük ve il/ilçe müdürlüğü tarafından
verilmiş olan her tür talimata uyar.
ç) Yolculuk kütüğünün 19 uncu maddeye uygun olarak mühürlenmiş olmasını sağlar.
d) Varış yerine ya da başka bir ülkeye ihracatın söz konusu olduğu durumlarda en azından çıkış
noktası olarak belirlenmiş gümrük kapılarına ya da veteriner sınır kontrol noktalarına ulaşılıncaya
kadar yolculuk kütüğünün yolculuk sırasında hayvanların beraberinde bulundurulmasını sağlar.
(4) Ayrılış yerindeki yetiştiriciler ile varış yerindeki yetiştiriciler yolculuk kütüğünün ilgili bölümlerini doldurup imzalar. Yetiştiriciler, bu Yönetmeliğin hükümlerinin yerine getirilmesine dair herhangi bir çekincelerinin olması durumunda Ek-7’de örneği bulunan aykırı durum raporunu doldurarak en
kısa süre içinde il/ilçe müdürlüğüne bildirimde bulunur.
(5) Varış yerindeki yetiştiriciler, Ek-6’daki nakliyeci beyanı formu hariç, yolculuk kütüğünü, varış
yerine varma tarihinden itibaren en az üç yıl süre ile saklar.
(6) Nakliyeci, yolculuk tamamlandığında Ek-6’da örneği bulunan nakliyeci beyanı formunu doldurur ve imzalar.
(7) Hayvanların başka bir ülkeye ihraç edilmesi halinde, nakliyeciler, yolculuk kütüğünü, çıkış
noktası olarak belirlenmiş gümrük kapısında görevli resmî veteriner hekime teslim eder.
(8) Ek-5’te örneği bulunan varış yeri formunda adı bulunan nakliyeci, onaylı yolculuk kütüğünün
bir kopyasını saklar.
(9) Yolculuk kütüğündeki belgeler, doldurulduktan sonraki bir ay içinde, nakliyeci yetki belgesini
düzenlemiş olan il müdürlüğüne ve talep edilmesi halinde ayrılış yerindeki il/ilçe müdürlüğüne sunulur. Bu belgeler nakliyeci tarafından kontrol tarihinden itibaren en az üç yıl süreyle saklanır.
(10) Yolculuk kütüğündeki belgeler, araçlarda GPS sistemi kullanılmıyor ise, yolculuğun tamamlanmasından sonra bir ay içinde ayrılış yerindeki yetkili makama iade edilir. Araçların GPS sistemi
olduğunda, GPS sistemindeki kayıtlar yolculuk kütüğü olarak sunulur.
ONBEŞİNCİ BÖLÜM
İdari Yaptırımlar
Hayvan hareketlerinin kısıtlanması
MADDE 53 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerine göre onay belgesi olmayan araçların ya da yeterlilik belgesi olmayan sürücü ve bakıcıların hayvanları nakletmesine izin verilmez; nakledilecek hayvanlar için veteriner sağlık raporu düzenlenmez.
İdari yaptırımlar
MADDE 54 – (1) Görevliler veya resmî veteriner hekimler tarafından yapılan denetimlerde bu
Yönetmelik hükümlerine uyulmadığının tespiti, görülen aksaklıkların verilen süre içinde giderilmemesi, eksikliklerin ve ihlallerin devam etmesi durumunda nakil yapan gerçek ve tüzel kişilere 5996 sayılı
Kanunun 36 ncı maddesine göre işlem yapılır.
İhlaller ve ihlallerin bildirilmesi
MADDE 55 – (1) Bu Yönetmeliğin ihlal edilmesi halinde, il/ilçe müdürlüğü, bu maddedeki tedbirleri alır.
(2) İl/ilçe müdürlüğü, herhangi bir, nakliyecinin, aracın veya sürücünün bu Yönetmelik hükümlerine uymadığını tespit etmesi durumunda; yetki/yeterlilik/onay belgesini düzenlemiş il müdürlüğüne
bildirir. Bu tür tebligatın ekinde yolculuk ile ilgili her tür veri ve belgeler bulunur.
(3) Varış yerindeki il/ilçe müdürlüğü, yolculuğun bu Yönetmeliğe uygun olarak yapılmadığını
30
tespit etmesi halinde, bu durumu derhal ayrılış yerindeki il/ilçe müdürlüğüne bildirir. Bu tür tebligatın
ekinde yolculuk ile ilgili her tür veri ve belgeler bulunur.
(4) İl/ilçe müdürlüğü, bir nakliyecinin bu Yönetmeliğin hükümlerine uymadığını ya da bir nakil
aracının yine bu Yönetmeliği ihlal ettiğini tespit etmesi halinde ya da il/ilçe müdürlüğünden tebligat
alması halinde, aşağıdakilerden birini uygular;
a) Nakliyeciye, tespit edilen ihlalin giderilmesi ve tekrar etmemesi için gerekli tedbirleri aldırır.
b) Hayvanların yüklenmesi sırasında özellikle bir veteriner hekim bulunmasını isteyerek, söz konusu nakliyeciyi ek kontrollere tabi tutar,
c) Nakliyecinin yetki belgesini ya da nakil aracının onay belgesini askıya alır ya da iptal eder.
(5) İl/ilçe müdürlüğü, yeterlilik belgesine sahip bir sürücü ya da bakıcının bu Yönetmeliği ihlal
etmesi durumunda, sürücü ya da bakıcının, hayvanların bu Yönetmeliğe uygun olarak nakli için yeterli
bilgi ya da bilince sahip olmadığının tespit edilmesi halinde, bu kişinin yeterlilik belgesini geri alır.
(6) Nakliyeci ve nakil aracının bu Yönetmeliğin üst üste ihlal edilmesi halinde, yardımlaşma ve
bilgi alışverişi ile sunulan tüm imkânlardan hiçbir sonuç alınmamış olması kaydı ile, il/ilçe müdürlüğü
geçici olarak nakilden men için Genel Müdürlüğe bildirir.
(7) Nakliyeci ve nakil aracının hayvan nakillerinde bu Yönetmelik kurallarına uymaması ve belgelerinin men edilmesi halinde bu bilgi veri tabanına işlenir ve nakil için tekrar belge verilmez.
ONALTINCI BÖLÜM
Kontroller ve Raporlar
İl/ilçe müdürlükleri tarafından yapılacak kontroller ve hazırlanacak yıllık raporlar
MADDE 56 – (1) İl/ilçe müdürlüğü, bu Yönetmeliğin şartlarının yerine getirildiğini, hayvanlar,
nakil araçları ve bunların beraberindeki belgeleri inceler ve kontrol eder.
(2) Uygulanacak kontrol sayısının bir yıl önceki nakil sayısının en az %5’i kadar olması gerekir.
(3) Kontroller, hayvan sağlığı veya diğer amaçlarla yapılan kontrollerle birlikte gerçekleştirilebilir.
(4) Düzenlenen kontrollerde bu Yönetmelik hükümlerinin karşılanmadığı tespit edilirse, belirtilen
asgari kontrol oranı artırılır.
Kontrol edilecek taşıma araçlarının seçimi
MADDE 57 – (1) İl/ilçe müdürlüğü tarafından kontrol edilecek nakil araçlarının seçimi bir risk
analizi temelinde yapılır.
Risk analizi
MADDE 58 – (1) Her bir nakil aracı için hazırlanacak risk analizinde aşağıdaki hususlar dikkate
alınır.
a) Nakil aracının teknik ve hijyen kurallarına uyup uymadığı.
b) Hayvan nakilleri sırasında hayvanların korunması için uyulması gereken usul ve esaslara uyulup
uyulmadığı.
c) Nakliye süresince bulunması gereken belgelerin olup olmadığı.
ç) Bakanlığın belirlediği diğer kriterler.
Rapor hazırlanması
MADDE 59 – (1) Hayvan nakilleri sırasında düzenlenen her bir kontrol sonucunda kontrolleri
uygulayan kişi, kontrollerin sonuçlarını, olumsuz bulguları, kontrollerin nedenlerini ve kontroller sırasında bulunan şahısları belirten bir rapor hazırlar. Hazırlanan rapor, bakıcı/sürücüye de imzalatılır ve
bir kopyası bakıcı/sürücüye verilir.
31
Yıllık raporlar
MADDE 60 – (1) İl müdürlükleri il düzeyinde yıllık bir rapor hazırlar ve her yıl Mayıs ayının son
haftasından önce Bakanlığa gönderir. Bu rapor önceki yılla ilgili olarak aşağıdaki bilgileri ihtiva eder.
a) İl içinde onay verilen araçların sayısı.
b) 56 ncı madde gereğince uygulanan kontrollerin sayısı.
c) Kontrol edilen araçların sayısı.
ç) Tespit edilen uygunsuzluklar.
d) Uygunsuzluk tespit edilmesi halinde bu Yönetmelik gereğince uygulanan yaptırımlar.
Ülkesel yıllık raporlar
MADDE 61 – (1) Bakanlık tarafından, illerden gelen raporlar doğrultusunda her yıl Temmuz
ayının son haftasından önce bir önceki yıl gerçekleştirilen kontroller sonucu il müdürlükleri tarafından
düzenlenerek Bakanlığa gönderilen raporlardan elde edilen bilgiler doğrultusunda yıllık ülkesel bir
rapor hazırlanır.
(2) Yıllık ülkesel rapor, yapılan kontrollerde belirlenen ana aksaklıkların bir analizini içerir.
ONYEDİNCİ BÖLÜM
GPS sistemi ile ilgili geçiş süreci
GEÇİCİ MADDE 1 – (1) 51 inci maddede öngörülen GPS sistemi donatımı en geç 31/12/2015
tarihine kadar yapılır.
Yürürlük
MADDE 62 – (1) Bu Yönetmeliğin;
a) Üçüncü, beşinci, altıncı, yedinci, dokuzuncu, onüçüncü, ondördüncü, onbeşinci ve onaltıncı
bölümleri ile 10 uncu, 11 inci, 12 nci, 13 üncü ve 32 nci maddeleri 31/12/2013 tarihinde,
b) Diğer maddeleri 13/12/2011 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
32
EK-1
Tablo 1
Hayvan deniz araçları ya da deniz konteynerleri taşıyan araçlarda
asgari günlük yem ve su temini
Kategori
Sığır ve tek tırnaklılar
Koyun
Domuz
Yem
(Hayvanların canlı ağırlığının %’si olarak)
Yem
Konsantre yem
2
1.6
2
1.8
-3
Taze su
(hayvan başına litre) (*)
45
4
10
(*) Dördüncü sütunda öngörülen asgari su temin ihtiyaçları yerine tüm hayvan türleri için geçerli olmak üzere, hayvanların canlı ağırlığının % 10’u oranında su temin edilebilir.
EK-2
YER TAHSİSLERİ
Hayvanlar için yer tahsisleri, asgari olarak aşağıda belirtilen değerlerden birine uygun olacaktır:
1.Evcil atgiller
1.1. Demiryolu ile nakliye
Yetişkin atlar
Genç atlar (6 – 24 aylık) (48 saate kadarki yolculuklar için)
Genç atlar (6 – 24 aylık) (48 saatten uzun yolculuklar için)
Midilliler (144 cm altında)
Taylar (0 – 6 aylık)
(*) Vagonların standart kullanılabilir genişliği 2 - 2 m olmaktadır.
1.75 m2 (0.7 x 2.5 m) (*)
1.2 m2 (0.6 x 2 m)
2.4 m2 (1.2 x 2 m)
1 m2 (0.6 m x 1.8 m)
1.4 m2 (1 x 1.4 m)
Not: Uzun yolculuklar sırasında, tay ve genç atların yere yatabilmesi gerekir.
Bu rakamlar, sadece atların ağırlığı ve büyüklüğü değil aynı zamanda fiziksel durumları, meteoroloji
koşulları ve olası yolculuk süresine bağlı olarak, yetişkin atlar ve midilliler için en fazla % 10 oranında
ve genç atlar ile taylar için en fazla % 20 oranında değişiklik gösterebilir.
1.2. Karayolu ile nakliye
Yetişkin atlar
Genç atlar (6 – 24 aylık) (48 saate kadarki yolculuklar için)
Genç atlar (6 – 24 aylık) (48 saatten uzun yolculuklar için)
Midilliler (144 cm altında)
Taylar (0 – 6 aylık)
1.75 m2 (07 x 2.5 m) (*)
1.2 m2 (0.6 x 2 m)
2.4 m2 (1.2 x 2 m)
1 m2 (0.6 m x 1.8 m)
1.4 m2 (1 x 1.4 m)
Not: Uzun yolculuklarda, taylar ve genç atların yere yatabilmesi gerekir.
Bu rakamlar, sadece atların ağırlığı ve büyüklüğü değil aynı zamanda fiziksel durumları, meteoroloji
koşulları ve olası yolculuk süresine bağlı olarak, yetişkin atlar ve midilliler için en fazla % 10 oranında
ve genç atlar ile taylar için en fazla % 20 oranında değişiklik gösterebilir.
33
.1.3. Havayolu ile nakliye
Yüzey alanı ile bağlantılı olarak atların bindirme yoğunluğu aşağıda verilen değerlere uymalıdır.
0 – 100 kg
100 – 200 kg
200 – 300 kg
300 – 400 kg
400 – 500 kg
500 – 600 kg
600 – 700 kg
700 – 800 kg
0.42 m2
0.66 m2
0.87 m2
1.04 m2
1.19 m2
1.34 m2
1.51 m2
1.73 m2
1.4. Denizyolu ile nakliye
Canlı ağırlık (Kg)
200 – 300
300 – 400
400 – 500
500 – 600
600 – 700
2. Büyükbaş hayvanlar
Kategori
Küçük danalar
Orta boy danalar
Ağır danalar
Orta boy sığır
Ağır sığır
Çok ağır sığır
Alan (m2 / hayvan)
0.90 – 1.175
1.175 – 1.45
1.45 – 1.725
1.725 – 2
– 2.25
Yaklaşık ağırlık (kg)
50
110
200
325
550
> 700
Alan(m2/hayvan)
0.30 ila 0.40
0.40 ila 0.70
0.70 ila 0.95
0.95 ila 1.30
1.30 ila 1.60
> 1.60
Bu rakamlar, sadece hayvanların ağırlığı ve büyüklüğü değil aynı zamanda fiziksel durumları, meteoroloji koşulları ve olası yolculuk süresine bağlı olarak, değişiklik gösterebilir.
Kategori
Alan (m2/hayvan)
Küçük danalar
50
0.30 ila 0.40
Orta boy danalar
110
0.40 ila 0.70
Ağır danalar
200
0.70 ila 0.95
Orta boy sığır
325
0.95 ila 1.30
Ağır sığır
550
1.30 ila 1.60
Çok ağır sığır
> 700
> 1.60
34
Bu rakamlar, sadece hayvanların ağırlığı ve büyüklüğü değil aynı zamanda fiziksel durumları, meteoroloji koşulları ve olası yolculuk süresine bağlı olarak, değişiklik gösterebilir.
2.3. Havayolu ile nakliye
Kategori
Dana
50
70
300
500
Sığır
200 – 300
300 – 400
400 – 500
500 – 600
600 - 700
Alan (m2/hayvan)
0.23
0.28
0.84
1.27
Alan (m2/hayvan)
0.81 – 1.0575
1.0575 – 1.305
1.305 – 1.5525
1.5525 – 1.8
1.8 – 2.025
Gebe hayvanlar için % 10 oranında daha fazla yer tahsis edilmesi gerekir.
3.Koyun ve keçiler
Kategori
Kırkılmış koyun
Kırkılmamış koyun
Gebeliğin son dönemindeki dişi koyunlar
Kategori
Keçi
Gebeliğin son dönemindeki dişi keçiler
< 55
> 55
< 55
> 55
< 55
> 55
< 35
35 ila 55
>55
< 55
Alan (m2/hayvan)
0.20 ila 0.30
> 0.30
0.30 ila 0.40
> 0.40
0.40 ila 0.50
> 0.50
Alan (m2/hayvan)
0.20 ila 0.30
0.30 ila 0.40
0.40 ila 0.75
0.40 ila 0.50
Yukarıda belirtilen yüzey alanı, meteoroloji koşulları ve yolculuk süresi dahil, hayvanların ırkı, büyüklüğü, fiziksel durumu ve yapağı ile kıllarının uzunluğuna bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
35
Kategori
Kırkılmış koyunlar ile 26 kg ve daha ağır olan kuzular
Kırkılmamış koyunlar
Gebeliğin son dönemindeki dişi koyunlar
Keçiler
Gebeliğin son dönemindeki dişi keçiler
< 55
> 55
< 55
> 55
< 55
> 55
< 35
35 ila 55
> 55
< 55
> 55
Alan (m2/hayvan)
0.20 ila 0.30
> 0.30
0.30 ila 0.40
> 0.40
0.40 ila 0.50
> 0.50
0.20 ila 0.30
0.30 ila 0.40
0.40 ila 0.75
0.40 ila 0.50
> 0.50
Yukarıda nelirtilen yüzey alanı, meteoroloji koşulları ve yolculuk süresi dahil, hayvanların ırkı, büyüklüğü, fiziki durumu ve yapağı ile kıllarının uzunluğuna bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Örneğin, küçük kuzular için, hayvan başına 0.2 m2’nin altında bir yer sağlanabilir.
Yüzey alanı ile bağlantılı olarak koyu ve keçiler için bindirme yoğunluğu
Ortalama canlı ağırlık (kg )
Koyun/keçi başına yüzey alanı (m2 )
25
0.2
50
0.3
75
0.4
Alan (m2/hayvan)
20 – 30
0.24 – 0.265
30 – 40
0.265 – 0.290
40 – 50
0.290 – 0.315
50 – 60
0.315 – 0.34
60 – 70
0.34 – 0.39
36
4. Domuzlar
4.1. Demiryolu ve karayolu ile nakliye
Demiryolu ve karayolu ile nakillerinde domuzların doğal pozisyonlarında yatabileceği ve ayakta durabileceği büyüklükte alan sağlanması gerekir.
Bu asgari şartları yerine getirebilmek için, yaklaşık 100 kg ağırlığındaki domuzlar için bindirme yoğunluğunun 235 kg/m2’yi aşmaması gerekir.
Domuzların ırk, büyüklük ve fiziki durumlarına göre yukarıda belirtilen asgari zorunlu alanın artırılması gerekebilir. Ayrıca, meteoroloji koşulları ve yolculuk süresine bağlı olarak da en fazla % 20’lik
bir artış gerekli olabilir.
Bindirme yoğunluğunun, bu durumda da hayvanların yatabilmelerine imkân tanınması gerekse de,
ayrılış ya da iniş sırasında ya da türbülans olduğunda yaralanmaları engelleyecek biçimde yüksek
olması gerekir. Bindirme yoğunluğunun tespit edilirken iklim, toplam yolculuk süresi ve varış saati
dikkate alınmalıdır.
Ortalama ağırlık
Domuz başına yüzey alanı
0.13 m2
0.15 m2
0.35 m2
0.51 m2
15 kg
25 kg
50 kg
100 kg
Canlı ağırlık(Kg)
10 ya da daha az
20
45
70
100
140
180
270
Alan(m2/hayvan)
0.20
0.28
0.37
0.60
0.85
0.95
1.10
1.50
5- Kümes hayvanları
Kümes hayvanlarının konteyner içerisinde nakliyesi için geçerli yoğunluklar
Asgari zemin alanları aşağıdaki gibi sağlanacaktır:
Kategori
Günlük civciv
günlük civcivlerin dışındaki kümes hayvanları, ağırlık (kg)
< 1.6
1.6 ila < 3
3 ila < 5
>5
37
Alan (cm2)
Civciv başına 21 – 25
Alan (Kg/cm2 )
180 – 200
160
115
105
Bu rakamlar, meteoroloji koşulları ve yolculuk süresi dahil, hayvanların büyüklüğü ve fiziksel durumuna bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
EK-3
Yolculuk Kütüğü Kısımları
PLANLAMA
Organizatör Adı ve Soyadı ve Adresi
Yolculuktan sorumlu kişinin adı
Telefon / faks
4. Toplam tahmini süre (saat / gün)
Ayrılış yeri ve ülkesi
6. Varış yeri ve ülkesi
5.1 Tarih
6.1Tarih
7. Türler
Saat
8. Hayvan sayısı
6.2 Saat
9. Veteriner Sağlık Raporu numarası
(numaraları)
Sevkiyat toplam tahmini ağırlığı (kg olarak)
Sevkiyat için sağlanmış olan toplam alan (m2
olarak)
PROGRAMLANAN DİNLENME, AKTARMA YA DA ÇIKIŞ NOKTALARI
12.1 Hayvanların dinlendirileceği ya da aktarılacağı
yerlerin adları (çıkış noktaları dâhil)
12.2 Varış
Tarih
12.3 Süre
(saat olarak)
Saat
12.4 Nakliyeci adı ve soyadı ve yetki belgesi numarası
(organizatörünkinden farklı
ise)
13. Organizatör olarak yukarıda bahsi geçen yolculuğun organizasyonundan sorumlu olduğumu ve
Hayvanların Nakilleri Sırasında Refahı ve Korunması Yönetmeliğine uygun olarak tüm hayvanların
refahının yolculuk süresince güvence altına alınması için uygun düzenlemeleri yapmış olduğumu
beyan ederim.
14.
Organizatörün imzası
38
EK-4
HAREKET YERİ
Ayrılış yerindeki BAKICI : Adı ve soyadı ve adresi bahsi geçen organizatörünkinden farklı ise
Ayrılış yeri (İl/İlçe/köy-mahalle)
İlk hayvan bindirmenin tarih Yüklenen hayvan sayısı
ve saati
Nakil aracına ilişkin tanımlama
numarası:
Ayrılış yerinde hayvanların bakıcısı olarak, hayvanların yüklenmesi sırasında hazır bulunduğumu
beyan ederim. Yukarıda belirtilen bindirme saatinde, hayvanlar nakliye için uygun durumda olup
ve hayvanların muamelesine ilişkin prosedürler, nakliye ve ilgili işlemler sırasında Hayvanların
Nakilleri Sırasında Refahı ve Korunması Yönetmeliğinin hükümlerine uygun olmuştur.
Ayrılış yerindeki bakıcının imzası
AYRILIŞTA EK KONTROLLER
VETERİNER HEKİM, ayrılış yerindeki (ad ve adresi)
Veteriner hekim olarak, yukarıda belirtilen hayvanların yüklenmesini kontrol ettim ve onayladım.
Ayrılış saatinde, hayvanlar nakliye için uygun durumda idiler ve nakliye aracı ile nakliye uygulamaları, Hayvanların Nakilleri Sırasında Refahı ve Korunması Yönetmeliğinin hükümlerine uygun
olmuştur.
VETERİNER HEKİMİN imzası
39
EK-5
VARIŞ YERİ
Varış yerindeki BAKICI / RESMİ VETERİNER HEKİM – Adı ve soyadı ve Adresi (a)
Varış yeri / Kontrol Noktası
Kontrol tarih ve saati
YAPILAN KONTROLLER
KONTROLLERİN SONUÇLARI
5.1
UY- 5.2 UYGUN DEĞİL
GUN
4.1
Nakliyeci
Yetki Belgesi No
4.2
Sürücü
Yeterlilik belgesi numarası
4.3
Nakil aracı
Tanımlama Numarası
4.4
Yer tahsisleri
Ortalama yer / hayvan, m2 olarak
4.5
Yolculuk kütüğü kayıtları ve yolculuk süresi
sınırlamaları
4.6
Hayvanlar (her bir kategorinin sayısını belirtiniz)
Kontrol Edilen
Toplam
U Uygun değil
D Ölü
F Uygun
Varış yerinde hayvanların bakıcısı / veteriner hekim olarak, hayvanlara ait sevkiyatı kontrol etmiş olduğumu beyan ederim. Kontrolün yapıldığı saat itibarı ile, yukarıda belirtilen tespitler kayıt altına alınmıştır. Yetkili makamların herhangi bir ihtirazı kayıt
ve keza tespit edilen ölü hayvanlar hususunda mümkün olan en kısa süre içinde
haberdar edilmesi gerektiğini biliyorum.
Varış yerindeki bakıcının / resmi veteriner hekimin imzası (resmi mühür ile)
40
EK-6
NAKLİYECİ BEYANNAMESİ
SÜRÜCÜ TARAFINDAN YOLCULUK SIRASINDA DOLDURULACAK VE VARIŞ YERİNE VARIŞ TARİHİNDEN İTİBAREN BİR AY İÇİNDE VARIŞ YERİNDEKİ YETKİLİ MAKAMLARA SUNULACAKTIR
Gerçekleşen Yolculuk Programı – Dinlenme, aktarma ya da çıkış noktaları
Yer ve Adres
Varış
Tarih
Saat
Ayrılış
Tarih
Mola süresi
Nedenleri
Saat
Gerçekleşen ve önerilen yolculuk programı arasındaki herhangi bir farkın Varış Yerine ulaşma
sebebi / diğer gözlemler
tarih ve saati
Yolculuk sırasında hayvan yaralanması veya ölümü sayısı ve bunun nedenleri
Sürücünün (sürücülerin) adı ve soyadı NAKLİYECİNİN adı ve soyadı,
(adları) ve adresi (adresleri)
yetki belgesi numarası
Nakliyeci olarak, yukarıda girilen bilgilerin doğru olduğunu tasdik ederim; Hayvanların ölümü ile
sonuçlanan herhangi bir olayın, ayrılış yerindeki yetkili makamlara bildirilmesi gerektiğini hususunu
biliyorum.
Nakliyecinin imzası
Tarih ve yer
41
EK-7
ÖRNEK AYKIRI DURUM RAPORU NO : .........
Yolculuk kütüğünün planlama formunun bir sureti ile birlikte aykırı durum raporunun bir sureti il/ilçe
müdürlüğüne gönderilecektir.
Beyan Sahibinin Adı ve Soyadı, Unvanı ve Adresi
Aykırı durumun gözlendiği yer:
Aykırı durumun gözlendiği tarih ve saat:
Hayvanların Nakilleri Sırasında Refahı ve Korunması Yönetmeliği kapsamında AYKIRI DURUM
türü:
Nakliye için uygunluk
Yer tahsisleri
Nakil aracı
Nakliyeci yetki belgesi
Nakliye uygulamaları
Sürücü yeterlilik belgesi
Yolculuk süresi sınırlamaları
Yolculuk kütüğü kayıtları
Uzun yolculuklara ilişkin ek hükümler
Diğer
Düşünceler
Yukarıda belirtilen hayvanları içeren sevkiyatı kontrol ettiğimi ve nakliye ve ilgili işlemler sırasında
hayvanların nakliyesine ilişkin Hayvanların Nakilleri Sırasında Refahı ve Korunması Yönetmeliğinin hükümlerine uyulmasına ilişkin işbu raporda aykırı kayıtları belirttiğimi beyan ederim.
Beyannamenin yetkili makama veriliş tarih ve Saati :
Beyanname sahibinin imzası
42
EK-8
FORMLAR
NAKLİYECİ YETKİ BELGESİ TİP 1
NAKLİYECİ TANIMLAMA NUMARASI
NAKLİYECİ
Şirket Adı:
TİP 1
UZUN YOLCULUKLAR İÇİN
GEÇERLİ DEĞİL
Adresi
İl
Telefon
İlçe
Faks
Mahalle/Köy
Elektronik posta
Belgenin Veriliş Tarihi…………
Nakliyeci yetki belgesi ……………….
tarihleri arasında geçerlidir
YETKİ BELGESİNİ VEREN
……………………..İl Müdürlüğü
Telefon
Faks
Tarih
İl
Elektronik posta
Resmi mühür
Yetkilinin Adı ve Soyadı ve İmza
43
EK-9
NAKLİYECİ YETKİ BELGESİ TİP 2
NAKLİYECİ TANIMLAMA NUMARASI
NAKLİYECİ
Şirket Adı :
TİP 2
UZUN YOLCULUKLAR DAHİL TÜM
YOLCULUKLAR İÇİN GEÇERLİ
Adresi
İl
İlçe
Mahalle/Köy
Telefon
Faks
Elektronik posta
Belgenin Veriliş Tarihi…………
Nakliyeci yetki belgesi ……………….……………….tarihleri arasında geçerlidir
YETKİ BELGESİNİ VEREN
Telefon
Faks
Tarih
İl
Elektronik posta
Resmi mühür
Yetkilinin Adı ve Soyadı ve İmza
44
EK-10
YOLCULUK SIRASINDA SÜRÜCÜ VE BAKICILARA AİT
YETERLİLİK BELGESİ
Sürücü / Bakıcının,
Tanımlama Numarası:
TC Kimlik No:
Adı:
Soyadı:
Doğum Tarihi:
Doğum Yeri ve Ülkesi :
Uyruğu:
Adresi:
Bu yeterlilik belgesi ………………. tarihleri arasında geçerlidir
YETERLİLİK BELGESİNİ VEREN
Telefon
Faks
Tarih
İl
Elektronik posta
Resmi Mühür
Yetkilinin Adı ve Soyadı, İmza
45
EK-11
UZUN YOLCULUKLARA İLİŞKİN
KARAYOLU NAKİL ARAÇLARI ONAY BELGESİ
Aracın Tanımlama Numarası:
Plaka Numarası:
Ruhsat Numarası:
GPS sistemi ile teçhiz edilmiştir
EVET HAYIR
Nakliyesine izin verilen hayvan türleri
Aracın M2 Alanı
Bu onay belgesi .......................... tarihine kadar geçerlidir.
BELGEYİ VEREN
………………….İl Müdürlüğü
Telefon
Faks
Tarih
İl
Elektronik Posta
Resmi Mühür
Yetkilinin Adı ve
Soyadı, İmza
46
FİRMA
REKLAMI
YERLEŞTİRİLECEK
DENEYSEL VE DİĞER
BİLİMSEL AMAÇLAR İÇİN
KULLANILAN HAYVANLARIN
REFAH VE KORUNMASINA
DAİR YÖNETMELİK
Yayınlandığı Resmi Gazetenin;
Tarihi: 13 Aralık 2011,
Sayısı: 28141
DENEYSEL VE DİĞER BİLİMSEL AMAÇLAR İÇİN
KULLANILAN HAYVANLARIN REFAH VE KORUNMASINA DAİR YÖNETMELİK
Yayınlandığı Resmi Gazetenin; Tarihi: 13 Aralık 2011, Sayısı: 28141
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 ‒ (1) Bu Yönetmeliğin amacı deneysel ve diğer bilimsel amaçlar için kullanılacak
hayvanların yetiştirilmesi, beslenmesi, barındırılması, bakılması; üretici, tedarikçi, kullanıcı ve araştırmaya yetkili kuruluş iş ve işlemlerini, hayvanların menşei, üremesi, işaretlenmesi, bakım ve barınması
ile öldürülmesi iş ve işlemlerini, gerektiğinde hayvanların prosedürlerde kullanılmasıyla ilgili projelerin değerlendirilmesi ve prosedürlerin yetkilendirilmesi, çalışan personelin nitelikleri, tutulacak kayıtlar, prosedürlerde kullanılmak üzere izinli kuruluşlarda üretilmesi zorunlu türler, hayvan türlerini ve
kuruluşların uyacağı esasları belirlemek, prosedürlerde kullanılmak üzere üretilen, tedarik edilen veya
prosedürlerde kullanılan hayvanların refah ve güvenliklerini sağlamaktır.
Kapsam
MADDE 2 ‒ (1) Bu Yönetmelik,
a) Deneysel ve diğer bilimsel amaçlar için kullanılan hayvanların korunması için;
1) Prosedürlerde kullanılan hayvanların azaltılması, hayvan yerine kullanılabilecek alternatif metodun geliştirilmesi ile bakım, barınma, yetiştirme ve prosedürlerde kullanım şartlarının en iyi hale getirilmesini,
2) Hayvanların menşei, üreme, bakım, barınma, kimliklendirilmesi ve öldürülmesini,
3) Üretici, tedarikçi, kullanıcı ve araştırmaya yetkili kuruluşların işlemlerini,
4) Gerektiğinde hayvanların prosedürlerde kullanılmasıyla ilgili projelerin değerlendirilmesi ve
yetkilendirilmesini,
b) Prosedürlerde kullanılması düşünülen veya kullanılacak hayvanlarda ya da bu hayvanların organ ve dokularının bilimsel amaçlarla kullanılması şartıyla özel olarak üretildiklerinde; sözü edilen bu
hayvanlar öldürülene, ev hayvanı olarak verilene, doğal ortamlarına salıverilene veya hayvancılık
sistemine verilene kadar olan süreci; ağrı, eziyet, sıkıntı ve kalıcı hasarın anestezi, analjezi veya diğer
yöntemler kullanılarak başarılı bir şekilde ortadan kaldırılsa bile prosedürlerde hayvan kullanımını,
c) İnsan-dışı canlı omurgalıların, bağımsız olarak beslenen larva formlarının ve fötal evrenin ilk
üçte ikisini geçirmiş ve daha büyük memeli fötüslerinin ve canlı kafadanbacaklıların deneysel ve diğer
bilimsel amaçlar için kullanımını,
ç) Bu fıkranın (c) bendinde atıfta bulunulandan daha erken bir gelişim evresinde olsa bile söz konusu gelişim aşamasının sonrasında yaşamasına izin verilecekse ve uygulanan prosedür sonucunda
normal gelişmişlik düzeyine ulaştıktan sonra ağrı, eziyet, sıkıntı ve kalıcı hasar oluşması ihtimali varsa, gelişimin daha erken aşamasında olan hayvanları,
d) Deneysel ve diğer bilimsel amaçlar için kullanılacak hayvanların yetiştirilmesi, beslenmesi,
barındırılması, bakılması; deney hayvanı üretici, tedarikçi, kullanıcı ve araştırma yetkili kuruluşlarının
ruhsatlandırılması, çalışan personelin nitelikleri, tutulacak kayıtlar, ne tür hayvanların yetiştirileceği ve
kuruluşların uyacağı esaslar ile bu yerlerin teknik, sağlık ve hijyenik şartlara uygun kurulması, işletilmesi, hayvanların refah ve güvenliklerinin sağlanması ile bu Yönetmelik hükümlerine uyulmaması
durumunda uygulanacak işlemleri,
kapsar.
(2) Bu Yönetmelik; deneysel olmayan tarımsal ve klinik veterinerlik uygulamaları, veteriner sağlık
ürünlerinin ruhsatı için yapılan saha denemeleri, kayıtlı veya onaylı hayvancılık işletmelerinin yapmakla yükümlü oldukları uygulamaları, birincil amacı bir hayvanın kimliklendirilmesi olan uygulama-
49
lar, iyi veterinerlik uygulamalarına uygun olarak bir iğnenin batırılmasıyla oluşan ağrıya eşit veya
daha fazla ağrı, eziyet, sıkıntı ve kalıcı hasar oluşturma olasılığı bulunmayan uygulamaları kapsamaz.
Dayanak
MADDE 3 ‒ (1) Bu Yönetmelik;
a) 11/6/2010 tarihli ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununun
7, 8, 9, 11, 25, 31, 36 ve 43 üncü maddeleri, 24/6/2004 tarihli ve 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanununun 9 ve 10 uncu maddelerine ve 18/3/2010 tarihli ve 5977 sayılı Biyogüvenlik Kanununa dayanılarak,
b) 2010/63/EC sayılı Bilimsel Amaçlarla Kullanılan Hayvanların Korunmasına Dair Avrupa Birliği Direktifi ilgili hükümlerine paralel olarak,
hazırlanmıştır.
Tanımlar
a) Açılma raporu: Üretici, tedarikçi, kullanıcı ve araştırma yetkili kuruluşların amaç için yeterli
görüldüğünü gösterir komisyon tarafından düzenlenen ve onaylanan belgeyi,
b) Araştırmaya yetkili kuruluş: 13/8/2010 tarihli ve 27671 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan
Genetik Yapısı Değiştirilmiş Organizmalar ve Ürünlerine Dair Yönetmeliğin 5 inci maddesi çerçevesinde hayvanlarda gen transferi üzerinde çalışan; araştırma enstitülerini, Bakanlıkların araştırma yapmakla görevlendirilmiş kuruluşlarını, üniversitelere ve TÜBİTAK’a bağlı araştırma yapan kuruluşlar
ile Bakanlıkça yetkilendirilmiş özel sektör araştırma kuruluşlarını,
c) Bakanlık: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığını,
ç) Çalışma izni: Kuruluş izni ile yer, proje ve belgeleri uygun bulunmuş, yapılan incelemelerde
hiçbir eksikliğinin bulunmadığı tespit edilmiş üretici, tedarikçi, kullanıcı ve araştırmaya yetkili kuruluşların faaliyet gösterebilmeleri için Bakanlıkça verilen izin belgesini,
d) Çiftlik hayvanı: Et, süt, yumurta da dâhil olmak üzere gıda, deri, kürk, yün, tüy veya diğer
ürünlerin temini için veya işgücü amacıyla insanlar tarafından yetiştirilen ve beslenen hayvanları,
e) Enstitü müdürlüğü: Kuruluşun bulunduğu ilin veteriner hizmetleri yönünden bağlı olduğu veteriner kontrol enstitüleri ile Veteriner Kontrol Merkez Araştırma Enstitü Müdürlüğünü,
f) Gen aktarımlı (transgenik) hayvan: Kendi genomunda başka bir organizmaya ait rekombinant
bir geni taşıyan hayvanı,
g) Genel müdürlük: Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğünü,
ğ) Güçsüzleştiren klinik durum: Bir canlının normal fiziksel veya psikolojik işlev görme yeteneğindeki bir azalmayı,
h) İl müdürlüğü: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı il müdürlüklerini,
ı) İlçe müdürlüğü: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ilçe müdürlüklerini,
i) İnsancıl öldürme metodu: Hayvanın kendi türüne has, en az fiziksel ve duyusal ağrı, eziyet ve
sıkıntıya maruz kalacağı şekilde yaşamının sonlandırılmasını,
j) Kendi kendine yeterli koloni: Hayvanların kesinlikle yaban hayatından alınmadığı, özel bir koloni içinde üretildiği veya kaynak olarak özel yetiştirilen diğer bir koloniden alındığı ve bu hayvanların insanlara alışık bir ortamda barındırıldığı ve yetiştirildiğini,
k) Komisyon: İlin bağlı bulunduğu enstitü müdürlüğünden iki uzman veteriner hekim, kuruluşun
merkez ilçe ve köylerinde olması durumunda hayvan sağlığı, yetiştiriciliği ve su ürünleri şube müdürlüğünden bir veteriner hekim, kuruluşun ilçe ve köylerinde olması durumunda ise ilçe müdürlüğünden
bir veteriner hekimin katılımıyla oluşan grubu,
l) Kullanıcı: Kâr amaçlı olsun ya da olmasın, hayvanları prosedürlerde kullanan herhangi bir gerçek veya tüzel kişiyi,
m) Kuruluş: Müştemilatı ile birlikte açık, kapalı, yarı açık her türlü sabit veya portatif tesis, bina,
binalar topluluğunu,
50
n) Kuruluş izni: Tesis kurulacak yer, proje ve belgelerin uygun görülmesi durumunda; üretici,
tedarikçi, kullanıcı ve araştırmaya yetkili kuruluşların kurulabilmesi için Bakanlıkça verilen izin belgesini,
o) Nakavt (knock-out): Genetikte bir genin fiziksel olarak genomdan çıkarılması veya baskılayıcılarla çalışmasının engellenmesi ile etkisinin görülmemesi durumuna verilen adı,
ö) Özel yetiştirme hayvanlar: Deneysel veya bilimsel amaçlar için kullanılmak üzere bu Yönetmelikle belirlenmiş türlerden ve çalışma izni verilmiş kuruluşlarda özel olarak yetiştirilen hayvanları,
p) Patojen ari (patojen free) hayvan: Gösterilebilen tüm patojenlerin olmadığı bir hayvanı,
r) Proje: Bir ya da daha fazla prosedürü içeren ve belirli bir bilimsel amacı olan iş programını,
s) Prosedür: Hayvanların yalnızca organları veya dokularını kullanmak için öldürülmesi hariç; bir
hayvanın doğumu, kuluçkadan çıkması, herhangi bir biçimde genetiği değiştirilmiş hayvan soyunun
oluşturulması ve devam ettirilmesi süreçlerini de kapsayan, invaziv veya invaziv olmayan, bilinen
veya bilinmeyen sonuçları olan deneysel, diğer bilimsel veya eğitici amaçlar için hayvanda iyi veterinerlik uygulamalarına uygun olarak bir iğnenin batırılmasıyla oluşan ağrıya eşit veya daha fazla ağrı,
eziyet, sıkıntı veya kalıcı hasara yol açabilen kullanımını,
ş) Sorumlu yönetici: Kuruluşun yönetim ve işletmesinden kuruluş sahibi ile birlikte sorumlu olan
ve statüsünde bu durumu belirtilmiş olan veteriner hekimi,
t) Tedarikçi: Üretici dışında, prosedürlerde kullanılmak veya bilimsel amaçlarla doku veya organlarından yararlanılmak üzere, kâr amaçlı olsun ya da olmasın, hayvanları tedarik eden herhangi bir
gerçek veya tüzel kişiyi,
u) Üretici: Prosedürlerde kullanılmak veya bilimsel amaçlarla doku veya organlarından yararlanılmak üzere bu Yönetmelikle belirlenmiş türler veya özellikle bu amaçlarla yetiştirilen diğer hayvanları,
kâr amaçlı olsun ya da olmasın, üreten herhangi bir gerçek veya tüzel kişiyi,
ü) Veteriner hekim: Veteriner Fakültelerinde beş yıllık eğitim sürecini başarıyla tamamlayıp diploma almış, 9/3/1954 tarihli ve 6343 sayılı Veteriner Hekimliği Mesleğinin İcrasına, Türk Veteriner
Hekimleri Birliği ile Odalarının Teşekkül Tarzına ve Göreceği İşlere Dair Kanuna göre veteriner hekim unvanı kazanmış kişiyi,
v) Veteriner sağlık teknikeri: Lise öğrenimi üzerine iki yıl süreli veteriner sağlık önlisans, laborant
ve veteriner sağlık önlisans, hayvan sağlığı ve yetiştiriciliği önlisans veya büyük ve küçükbaş hayvan
yetiştiriciliği önlisans programlarından birinden mezun olan teknikerleri,
y) Veteriner sağlık teknisyeni: Milli Eğitim Bakanlığına bağlı tarım meslek lisesi veteriner sağlık
bölümü ile daha önce Tarım ve Köyişleri Bakanlığına bağlı olan veteriner sağlık meslek lisesi, hayvan
sağlığı memurları okulu, hayvan sağlığı memurları meslek lisesi okullarından herhangi birinden mezun
teknisyenleri,
z) Yer seçim raporu: Üretici, tedarikçi, kullanıcı ve araştırmaya yetkili kuruluşların kurulması için
komisyon tarafından düzenlenen ve onaylanan belgeyi,
aa) Yetkili otorite: Bu Yönetmelikle yetki verilen Genel Müdürlük, enstitü müdürlükleri, il müdürlükleri, hayvan refah birimleri ve sorumlu yöneticileri,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Kuruluşlarda Hayvanların Bakım, Barınma ve Nakillerinde Genel Standartlar,
Hayvan Refah Biriminin Oluşturulması ve Görevleri,
İnsan-Dışı Primatlar için Üretme Stratejisi
Teçhizat veya ekipmanla ilgili gerekler
MADDE 5 ‒ (1) Bütün araştırmaya yetkili kuruluşlar ile üretici, tedarikçi ve kullanıcı kuruluşların
barındırdıkları hayvan türlerine ve prosedürler uygulanması halinde ise uygulanan prosedürlere uygun
teçhizat ve ekipmana sahip olması zorunludur.
(2) Birinci fıkrada sözü edilen teçhizat ve ekipmanın tasarım, inşa ve işleyiş yöntemi ile prosedür-
51
lerin mümkün olduğu kadar etkin bir biçimde gerçekleştirilmesi esastır. Prosedürler minimum sayıda
hayvan kullanarak ve minimum derecede ağrı, eziyet, sıkıntı ve kalıcı hasara yol açarak güvenilir
sonuçlar elde edilmesini hedefler.
(3) Birinci ve ikinci fıkranın uygulanması için gerekli asgari standartlar Ek-1’ de belirtilmiştir.
(4) Hayvanları barındıran ve prosedürlerde kullanan kuruluşlar, odaların ısı ve nem değerini ölçmek için gerekli alet, hayvanların tartılabilmesi için uygun tartı ve Bakanlıkça belirlenmiş diğer teçhizat ve ekipmanı bulundurması zorunludur.
Bakım, barınma ve nakiller
MADDE 6 ‒ (1) Araştırmaya yetkili kuruluşlar ile üretici, kullanıcı ve tedarikçi kuruluşlar hayvanları bakım, barınma ve nakillerinde;
a) Kuruluşlarındaki veya nakil sırasında tüm hayvanların sağlık durumlarına uygun ve iyilik hallerinin devamı için gereken barınak, çevre, yem, su ve bakımını,
b) Bir hayvanın fizyolojik ve davranışsal gereksinimlerini yerine getirmesine konulan kısıtlamaların asgariye indirilmesini,
c) Hayvanların üretildiği, barındırıldığı ve kullanıldığı çevre koşullarının, yem ve suyun her gün
kontrol edilmesini,
ç) Tespit edilen bir özür veya önlenebilir ağrı, eziyet, sıkıntı veya kalıcı hasarın mümkün olan en
kısa zamanda ortadan kaldırılması için gerekli düzenlemelerin yapılmasını,
d) Hayvanların nakilleri sırasında türe özgü hareketlerini kısıtlamadan, uygun havalandırma ve ısı
aralıkları sağlanması ve gerekirse nakil öncesi sakinleştirilmesini,
sağlamakla yükümlüdür.
(2) Kuruluşlar birinci fıkrada belirtilen amaçlar için 7 nci madde ile Ek-1’ de belirtilen bakım ve
barınma standartlarını sağlamakla yükümlüdür.
(3) Bilimsel bir gerekçe, hayvan refahı veya hayvan sağlığı nedenleriyle birinci fıkranın (a) bendindeki veya ikinci fıkradaki durumlara ancak Bakanlık istisna getirebilir.
(4) Hayvanların nakliyle ilgili diğer şartlar aşağıda belirtilmiştir.
a) Hayvanların nakillerine ilişkin ulusal mevzuatta belirtilen esaslara ek olarak ilçe dışı nakillerde
hayvanların sağlık, üretim, yetiştirme ve benzeri gibi bilgilerini içeren sorumlu yönetici tarafından
düzenlenmiş belge ile il veya ilçe müdürlüğüne başvurularak buradan alınmış belge, ilçe içi nakillerde
ise Bakanlıkça verilen çalışma izninin bir sureti ile hayvanların nakilleri yapılır.
b) Taşınacak hayvanlarının sağlık durumları, taşınma için yeterli derecede uygun olmalıdır. Bu
durumdan hayvanları gönderen ve tedarikçi sorumludur.
c) Hayvanların nakilleri mümkün olan en kısa zamanda, alanında uzman kişi ve görevlilerinin
kontrolü ve gözetimi altında, çevresel kirletme riski en aza indirilerek yapılır.
ç) Hayvanların nakilleri sırasında kullanılan kafes ve ortamın hayvana, hayvanın da ortama zarar
vermesini engelleyecek özellikte olur.
d) Hayvanların kurum içi veya üretim tesisinden uygulama laboratuvarına sevkinde de hayvan
sağlığı ve refahı ile halk sağlığının korunmasına dönük tedbirlerin alınması esastır.
e) Mikrobiyolojik olarak tanımlanmış hayvanların nakilleri sırasında gerekli özel hijyenik kurallara uyulur.
f) Nakil sırasında oluşabilecek kavgaları önlemek amacıyla, farklı kafeslerde yetiştirilen hayvanlar
farklı taşıma kafeslerinde taşınmalıdır.
(5) Kullanıcı, araştırmaya yetkili ve tedarikçi kuruluşlar genetiği değiştirilmiş hayvanların bakımları, barındırılmaları ve nakilleri sırasında kazara çevreye salınımlarının önlenmesi ve kazara çevreye
salınımları durumunda ise en kısa sürede geri toplamak veya bertaraf edilmelerine dönük tedbirleri
almak ve kaza durumunda vakit geçirmeden Bakanlığa bildirmekle yükümlüdür.
(6) Balıkların nakillerinden bir veya iki gün öncesinde yeminin azaltılması, yemden kesilmesi
veya nakil aracında su değişiminin ve havalandırılmasının yapılmasına dönük tedbirlerin alınması
52
zorunludur.
Kuruluşlar ve hayvanların bakım ve barınması için genel bölümlerin özellikleri
MADDE 7 ‒ (1) Fiziki yapılarda aşağıdaki standartların sağlanması zorunludur.
a) Fonksiyonlar ve genel tasarım bakımından;
1) Bütün kuruluşlar tesislerini, bu tesislerinde tutulan türlerin fizyolojik ve davranışsal gereksinimlerini dikkate alan bir çevre sağlayacak şekilde inşa ederler. Kuruluşlar yetkisi olmayan kişiler ve başka hayvanların tesislerine girişini ve kuruluşlarındaki hayvanların da kaçışını engelleyecek şekilde
tasarlar, inşa eder ve yönetir.
2) Kuruluşlar, bina ve ekipmanda oluşabilecek her türlü hatayı önceden önleyici ve hata oluşması
durumunda da acilen giderici aktif bir program oluşturur.
b) Barındırma odaları bakımından;
1) Kuruluşlar, odalarla ilgili düzenli ve etkin bir temizlik programı oluşturur ve sürekli olarak hijyen standartlarını sağlar.
2) Duvar ve zemin gerek hayvanlar tarafından oluşturulabilecek ve gerekse de temizlik sırasında
oluşabilecek ağır yıpranma ve aşınmaya dayanıklı bir malzemeyle kaplanır. Bu malzeme hayvan sağlığı için zararlı olmayacak ve hayvanların kendilerine zarar vermesine yol açmayacak yapıda olur. Kuruluşlar, ekipmana ve demirbaşlara, hayvanlar tarafından zarar verilmesini önleyecek ve aynı zamanda
hayvanların yaralanmalarına engel olacak gerekli önlemleri alır.
3) Av ve avcı gibi uyumlu olmayan türler aynı odada hatta birbirinin görüş, koku veya ses alanı
içinde, farklı çevre şartları gerektiren hayvanlar ise aynı odada barındırılmaz.
4) Genetiği değiştirilmiş hayvanlar aynı türde dahi olsalar diğer hayvanlar ile aynı odada, hatta
birbirlerinin görüş veya koku alanı içinde barındırılamazlar.
c) Genel ve özel amaçlı prosedür odaları:
1) Kuruluşlar, basit tanısal testlerin ve ölüm sonrası (post mortem) incelemelerin yapılacağı ve/
veya başka bir yerde daha yoğun laboratuvar incelemesine tabi olacak örneklerin alınacağı basit girişim odası ve şiddet kategorisinde orta ve şiddetli olarak belirlenen kategoride prosedür uygulanmış
hayvanlar olması halinde de operasyon sonrası bakım odalarına sahip olur. Prosedür ve gözlemlerin
barındırma odalarında yapılmasının uygun olmadığı, cerrahi işlem veya diğer prosedürlerde kullanılan
hayvanların sağlıklı hayvanları olumsuz etkilememesi için genel ve özel amaçlı prosedür odaları oluşturulmalıdır.
2) Kuruluşlara yeni gelen hayvanların sağlık durumları belirlenene ve potansiyel sağlık riski değerlendirilip asgariye indirilene kadar izole edilmelerini sağlayacak karantina odalarına sahip olur. Karantina süreleri fare, sıçan, kobay, Suriye ve Çin hamsteri, gerbil, tavşan ve kurbağa için yedi gün, balık
türleri, kedi, köpek ve diğer türler için yirmibir gündür. Eğer hayvan üzerinde yapılacak çalışmanın
amacı, belirtilen sürelerden daha kısa sürede hayvanın prosedürde kullanılmasını gerektiriyorsa bu
durum il müdürlüğüne bildirilir. İl müdürlüğü bu hayvanların, türleri ve yetiştirilme şartlarını da dikkate alarak karantina süresini kısaltabilir veya tamamen kaldırabilir. Bu durumdaki hayvanları prosedürde kullanacak kişiler söz konusu hayvanlardan hastalık bulaşma riskine karşı sorumlu yönetici
tarafından bilgilendirilir ve gerekli tedbirlerin alınması konusunda uyarılır.
3) Kuruluşa yeni gelen hayvanlar sorumlu yönetici tarafından gerekli kontrol ve muayeneleri yapıldıktan sonra araçlardan indirilerek karantina bölümlerine, kafeste barınan hayvanlar ise önce temiz
kafeslere yerleştirilerek karantina odasına alınır. Hayvanların yem ve su ihtiyaçları öncelikle giderilir.
Taşıma araçlarının uygun bir şekilde dezenfeksiyonu, gerekli olduğu durumlarda da sterilizasyonları
yapılır. Hayvanlardan numune alınmasını gerektiren bir durum oluşması halinde, laboratuvar testleri
için numuneler karantina odalarında alınır, analizlerinin yapılmasını takiben negatif sonuç alınan hayvanlar bakım odalarına yerleştirilir. İhbarı mecburi hastalık tespit edilen hayvanlar hakkında bu konudaki ulusal mevzuat çerçevesinde işlem yapılır.
4) Hasta ve yaralı hayvanların ayrı olarak tutulacağı barındırma odaları bulundurulur.
53
ç) Hizmet odaları bakımından;
1) Depolar, yem ve hayvan yataklarının kalitesinin korunmasını sağlayacak şekilde tasarlanır,
kullanılır ve bakımı yapılır. Bu odalarda haşarat ve böceklerin girmesini ve barınmasını engelleyecek
gerekli tedbirler alınır. Kontamine olabilecek veya hayvan ve personel için zararlı olabilecek diğer
malzemeler ayrı yerde depolanır.
2) Temizlik ve yıkama alanları, kullanılan ekipmanın arındırılması ve temizlenmesi için gereken
donanımı barındıracak ve yeterli genişlikte olur. Temizlik prosesi, yeni temizlenmiş ekipmanın kontaminasyonunu engellemek için temiz ve kirli ekipmanın akışını ayıracak şekilde düzenlenir.
3) Kuruluşlar, karkasların ve hayvansal atıkların hijyenik depolanması ve güvenli bir şekilde elden
çıkarılması için gerekli tedbirleri alır. Tıbbi atıklar, evsel nitelikli atıklardan ayrı olarak sınıflandırılır,
toplanır ve taşınır. Genetiği değiştirilmiş hayvanların ölüleri, hayvanların atıkları ve artıkları yakıldıktan, çevre ve halk sağlığını koruyacak gerekli önlemler alındıktan sonra kuruluştan uzaklaştırılır. Kuruluşlarda oluşan tıbbi atıkların, 22/7/2005 tarihli ve 25883 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tıbbi
Atıkların Kontrolü Yönetmeliğine göre izale, bertaraf ve tahliyesi yapılır.
4) Aseptik koşullarda ameliyat prosedürlerinin uygulanması gereken durumlarda bir ya da birden
fazla uygun teçhizata sahip oda ve ameliyat sonrası iyileşmeyi sağlamak için odalar bulundurulur.
(2) Uygun çevre ve kontrolünün sağlanması için zorunlu şartlar aşağıda belirtilmiştir.
a) Havalandırma ve sıcaklık bakımından;
1) Barındırma odalarının izolasyonu, ısıtılması ve havalandırılması hava akımının, toz düzeyinin
ve gaz konsantrasyonunun barındırılan hayvanlar için zararlı olmayacak sınırlar dâhilinde tutulması
sağlanır.
2) Barındırma odalarındaki sıcaklık ve bağıl nem barındırılan türlere ve yaş gruplarına göre Ek-2’
de belirtilen değerlere uygun olarak sağlanır. Sıcaklık ve nem her gün ölçülür ve bu iş için hazırlanmış
kayıt çizelgesine işlenir.
3) Hayvanlar kendileri için tehlike yaratacak iklim şartları altında açık alanda bulunmaya zorlanamaz.
b) Aydınlatma bakımından;
1) Doğal ışığın uygun ışık/karanlık döngüsünü sağlamadığı durumlarda, hayvanların biyolojik
ihtiyaçlarını karşılamak ve tatmin edici bir çalışma ortamı sağlamak için kontrollü aydınlatma yapılır.
Kuruluş bu amaca uygun donanımı sağlar.
2) Aydınlatma, hayvan yetiştirme prosedürlerinin yerine getirilmesi ve incelenmesi için gereken
ihtiyaçları karşılayacak düzeyde olur.
3) Türlere uygun, düzenli ışık aralıkları ve ışık şiddeti sağlanır.
4) Albino hayvanlar bulundurulduğunda, aydınlatma, ışığa olan duyarlılık dikkate alınarak ayarlanır.
c) Gürültü bakımından;
1) Ultrason da dâhil gürültü düzeyi, hayvan refahını olumsuz yönde etkilemeyecek şekilde düzenlenir.
2) Kuruluşlarda, insanların işitebilecekleri düzeyde, aynı zamanda hayvanlarında hassas olduğu
ses aralığı dışında uyarı veren alarm sistemi bulundurulur.
3) Barındırma odaları, gereken durumlarda, gürültü yalıtımı ve ses emici özelliği olan malzemelerle donatılır.
4) Hayvanların bulunduğu odaların içinde ya da yakınında telefon, radyo ve televizyon gibi elektronik aletler bulundurulmaz.
5) Personel alanları ve gürültüye sebep olan aktivitelerin gerçekleştirildiği odalar, hayvanların
bulunduğu yerlere uzak olur ya da bu bölümlerde mutlaka ses yalıtımları yapılır.
6) Gürültü açısından köpek, domuz, keçi ve insan dışı primatlar gibi hayvanlar, bunlara göre daha
sessiz olan kemirgenlerle aynı binalarda barındırılmaz ya da kemirgenlerin olduğu bölümlerde yeterli
54
düzeyde ses yalıtımı sağlanır.
7) Hayvanların bakımlarını yapan personel, bakım, beslenme, temizlik ve dezenfeksiyon işlemleri
sırasında gürültüyü en aza indirgeyerek çalışır.
ç) Alarm sistemleri bakımından;
1) Çevrenin kontrolü ve korunması için elektrik ve mekanik donanıma sahip kuruluşlar önemli
hizmetler ve acil aydınlatma sistemlerini devreye sokmak ve alarm sistemlerinin işletim dışı kalmasını
önlemek için hazırda bekleyen yedek bir sistem bulundurulur.
2) Isıtma ve havalandırma sistemleri izleme cihazları ve alarmlarla donatılır.
3) Acil eylem prosedürleri ve talimatlar açık ve görünür bir yerde bulundurulur.
(3) Hayvanların bakımı için gerekli şartlar aşağıda belirtilmiştir.
a) Sağlık şartı bakımından;
1) Kuruluşların, hayvan refahını koruyacak ve bilimsel gereklilikleri karşılayacak, hayvanların
sağlıklı olmasını sağlayacak belirlenmiş bir stratejisi bulunur. Bu strateji sağlığın düzenli olarak gözlenmesini, mikrobiyolojik gözetim programını ve sağlık bozukluklarıyla mücadele planlarını içerir ve
yeni hayvanların alınması için sağlık parametrelerini ve prosedürlerini tanımlar.
2) Hayvanlar en az günde bir kez sorumlu yönetici veya onun görevlendirdiği bir veteriner hekim
tarafından kontrol edilir. Kontrollerde tüm hasta veya yaralı hayvanlar belirlenir ve gerekli tedbirler
alınır.
b) Yaban hayatından alınan hayvanlar bakımından;
1) Hayvanlar muayene veya tedavi için taşınması gerekiyorsa, ilgili türlere uyarlanmış taşıma konteynerleri ve araçları yakalama yerlerinde bulundurulur.
2) Doğadan alınan hayvanların iklime alıştırılması, karantinaya alınması, barındırılması, yetiştirilmesi ve bakımı için özel dikkat gösterilir ve uygun önlemler alınır. Prosedürlerin sonunda serbest bırakılmaları için hazırlık yapılır. Serbest bırakma, söz konusu hayvanların yaban hayatında; halk sağlığına, hayvan sağlığına veya çevreye zarar oluşturmayacaklarının kesinliği şartıyla yapılır.
c) Barındırma ve zenginleştirme bakımından;
1) Doğal olarak yalnız yaşayan hayvanlar dışındakiler birbirine uyumlu bireylerden oluşan gruplar
halinde barındırılır. 6 ncı maddenin üçüncü fıkrasına uygun olarak tek başına barınmaya izin verilen
hâller dışında, gerekli süre minimum düzeyde tutulur. Aynı zamanda görsel, işitsel, koklama ve dokunma yoluyla hayvanların birbirleriyle temas etmesi sağlanır. Hayvanların önceden oluşturulmuş
gruplara veya ayrıldığı gruba tekrar katılmalarının, uyumsuzluk problemlerine ve sosyal ilişki bozukluklarına neden olmaması için durumları dikkatle izlenir.
2) Tüm hayvanlara, davranışsal özelliklerini rahatlıkla yapabilecekleri yeterli büyüklükte yer ayrılır. Hayvanların, stres kaynaklı davranışlarının azaltılması amacıyla çevrelerini seçme ve kontrol etmelerini sağlayacak şartlar oluşturulur. Kuruluşların, hayvanların yapabilecekleri faaliyetler dizisini genişletmek ve başa çıkma faaliyetlerini artırmak için türe uygun fiziksel egzersiz, yiyecek arama, el
becerisine dayalı ve bilişsel faaliyetleri içeren uygun zenginleştirme teknikleri bulundurulur. Hayvan
bölmelerinin çevresel zenginleştirilmesi türe ve ilgili hayvanın bireysel ihtiyaçlarına uygun hale getirilir. Zenginleştirme stratejileri düzenli olarak gözden geçirilir ve güncelleştirilir.
3) Hayvan bölmeleri hayvan sağlığı için zararlı malzemelerden yapılamaz. Tasarımları ve inşaları
hayvanların yaralanmasına yol açmayacak şekilde olur. Kullanıldıktan sonra atılabilen cinsten olmadıkça, temizlikte arındırma tekniklerine dayanıklı malzemelerden yapılır. Hayvan bölmelerinin tabanları, türlere ve hayvanların yaşına uygun olarak ve dışkının çıkarılmasını kolaylaştıracak şekilde tasarlanır. Tabanlar hayvanın sağlık ve refahına uygun olur. Hayvanın sağlık ve refahının korunması için
uygun malzemeden altlık kullanılır.
ç) Beslenme bakımından;
1) Diyetin biçimi, içeriği ve sunumu hayvanların beslenme ve davranış ihtiyaçlarını karşılayacak
nitelikte olur.
55
2) Hayvanların diyeti yenilebilir nitelikte olur ve kontamine olmuş diyet beslenmede kullanılamaz.
Hammaddelerin seçimi, gıdanın üretimi, hazırlığı ve sunumunda kuruluşlar; kimyasal, fiziksel ve
mikrobiyolojik kirlenmeyi önlemek için gerekli önlemler alınır.
3) Ambalaj, nakliye ve depolama kontaminasyonu, bozunmayı ve tahribi önleyecek şekilde olur.
Besleme için kullanılan tüm besleme hazneleri, yemlikler ve diğer kaplar düzenli olarak temizlenir ve
gerekiyorsa sterilize edilir.
4) Rekabeti sınırlandıracak şekilde yeterli beslenme yeri sağlanarak her hayvanın yiyeceğe erişebilmesi sağlanır.
d) Sulama bakımından;
1) Tüm hayvanlar için temiz ve kontamine olmamış içme suyu sağlanır.
2) Otomatik sulama sistemi kullanılıyorsa, sistem düzenli olarak kontrol edilir, bakımı yaptırılır ve
kazaları önlemek için bol suyla temizlenir. Sert tabanlı ve deliksiz tabanlı kafesler kullanılıyorsa, su
basması riskini asgariye indirecek tedbirler alınır.
3) Akvaryum ve tanklardaki su miktarını bireysel balık, amfibi ve sürüngen türlerinin ihtiyaç ve
tolerans sınırlarına uyumlaştıracak şekilde tedbirler alınır.
e) İstirahat ve uyuma alanları bakımından;
1) Türlere uyarlanmış altlık malzemeleri veya uyuma yapıları, gebe ve doğum yapmış hayvanlar
için ise yuva malzemeleri ve yapıları sürekli bulundurulur.
2) Hayvanların bulunduğu bölümlerde, türlere uygun olacak şekilde, tüm hayvanlar için sağlam,
rahat istirahat alanları sağlanır. Tüm uyku alanları temiz ve kuru olması sağlanır.
f) Eğitim bakımından;
1) Kuruluşlar, hayvanlar için prosedürler ve projenin süresi de dikkate alınarak uygun alıştırma ve
eğitim programları oluşturur.
(4) Bu Yönetmelikle bakım, barınma, nakil, ısı, nem ve diğer gereklilikleri belirlenmeyen hayvan
türleri için gerekli standartlar Bakanlıkça belirlenir.
Hayvan refahı birimi
MADDE 8 – (1) Her üretici, tedarikçi, kullanıcı ve araştırmaya yetkili kuruluşta bir hayvan refahı
birimi kurması zorunludur.
(2) Üretici, tedarikçi, kullanıcı ve araştırmaya yetkili kuruluşlarda hayvan refahı birimi, hayvanların refahı ve bakımından sorumlu, veteriner hekim, veteriner sağlık teknikeri veya veteriner sağlık
teknisyeni unvanına sahip en az bir kişiden, kullanıcı kuruluşlarda ise bu unvanlardan birine sahip bir
kişiye ilaveten biri yerel etik kurul üyesi olmak üzere en fazla üç kişiden oluşur. Hayvan refahı birimi
sorumlu yönetici veya veteriner hekimden bilgi temin edebilir.
(3) Birden fazla alanda faaliyet gösteren kuruluşlarda yalnız bir hayvan refah birimi kurulması
yeterlidir. Bu birim kuruluşun izinli tüm faaliyet alanlarıyla ilgili konularda görev yapar.
(4) Küçük üretici, tedarikçi, kullanıcı ve araştırmaya yetkili kuruluşlarda hayvan refah birimi;
sorumlu yönetici ve hayvan bakımından sorumlu bir personel ile en az iki kişiden, küçük kullanıcı
kuruluşlarda ise bunlara ilaveten bir yerel etik kurul üyesi olmak üzere en az üç kişiden oluşur.
(5) Kuruluşların küçük, orta ya da büyük olarak sınıflandırılmalarına ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir.
Hayvan refahı biriminin görevleri
MADDE 9 – (1) Hayvan refahı birimi aşağıdaki görevleri yerine getirmekle yükümlüdür.
a) Birimde çalışan personele, hayvanların elde edilmeleri, bakım, barınma ve kullanımları konularında, hayvanların refahıyla ilgili bilgi vermek,
b) İkame, azaltma ve iyileştirme ilkesinin uygulanması ve bu ilkeyle ilgili teknik ve bilimsel gelişmeler hakkında personele bilgi vermek,
c) Kuruluşta barındırılan veya kullanılan hayvanların refahıyla ilgili olarak izleme, raporlama ve
takip konularında iş akış şemaları oluşturmak ve bunları gözden geçirmek,
56
ç) Prosedürde kullanılan hayvanlar üzerindeki etkilerini dikkate alarak projelerin gelişimini ve
neticelerini takip etmek ve ikame, azaltma ve iyileştirmeye katkıda bulunabilecek unsurları belirlemek
ve tavsiyelerde bulunmak,
d) Aile yanına verilecek hayvanların sosyalleştirilmesi de dâhil aile yanına verme programları
hakkında bilgi vermek.
(2) Gerektiğinde Bakanlık hayvan refah birimine ek görevler verebilir.
(3) Hayvan refahı birimi tarafından verilen herhangi bir tavsiyenin ve o tavsiyeyle ilgili olarak
alınan kararların kayıtları en az üç yıl saklanması ve talep edilmesi halinde, denetimle yetkili Bakanlık
temsilcilerine bu kayıtların gösterilmesi zorunludur.
İnsan-dışı primatlar için üretme stratejisi
MADDE 10 – (1) İnsan-dışı primat üreticilerinin, üretimde tutsaklık altında üretilmiş insan-dışı
primatların soyundan gelen hayvanların oranını artırmak için elverişli bir strateji belirlemeleri şarttır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Üretici, Tedarikçi, Kullanıcı ve Araştırmaya Yetkili Kuruluşlarla İlgili
Yetkilendirme ve Diğer Gerekler
Kuruluş izni
MADDE 11 ‒ (1) Deneysel veya diğer bilimsel amaçlar için kullanılan veya kullanılması planlanan tüm hayvanların üretimi, tedariki ve kullanımıyla uğraşan tüm gerçek ve tüzel kişiler yer onaylarını yaptırmaları zorunludur. Bu amaçla, içinde aşağıdaki belgelerden oluşan iki adet dosya ve bir dilekçe ile birlikte mülki idari amirliğine müracaat edilir.
a) Ek-3’ e uygun olarak kuruluşun sahibi veya idaresinden yetkili kişi tarafından doldurulmuş
beyanname,
b) Kuruluşun yerini belirleyen, yerleşim yeri ve çevresine ait bilgileri içeren vaziyet planı veya
hali hazır durumunu gösteren plan,
c) Kuruluşun tüm bölümlerini içeren detaylı ve teknik kurallarına göre hazırlanmış, ölçeği belli, bu
konuda yetkili mühendis ya da mimar tarafından imzalanmış kat planı.
(2) İl müdürlüğüne ulaşan belgeler bu konuda sorumlu birim tarafından incelendikten sonra bilgi
ve belgeleri uygun görülen kuruluşa ait planlar ve beyanname il müdürlüğünce ilgili enstitü müdürlüğüne gönderilerek uygunlukları hakkında yazılı görüş sorulur.
(3) Belgeler enstitünün ilgili bölümünde görevli iki uzman veteriner hekim tarafından hayvan refahı ve sağlığı açısından incelenir ve planlamanın uygunluğu hakkında olumlu ya da olumsuz rapor düzenlenerek il müdürlüğüne gönderilir.
(4) Görüşün uygun olması durumunda söz konusu kuruluşun bulunduğu yer; komisyon marifetiyle
bu Yönetmelik çerçevesinde hayvan refahı, hayvan sağlığı ve halk sağlığı açısından mahallinde incelenerek Ek-4’ te bulunan yer seçim raporu düzenlenir.
(5) Bilgi ve belgeleri uygun görülen kuruluşlara valilikçe bir yıl süreyle kuruluş izni verilir. Bu
süre bitmeden süre uzatımı talebiyle ilgili mülki idari amirliğine başvuruda bulunanlara, valiliğin de
uygun görmesi durumunda bir yıl ek süre verilir. Kuruluş izni veya kuruluş izni süre uzatımı verilen
yerlere ait; kuruluş sahibinin adı, ticari adı, adresi, telefon ve faks bilgileri, izin/süre uzatım tarih ve
sayısı, faaliyet alanları ve Bakanlıkça istenilen diğer bilgiler il müdürlüğünce yazılı olarak izin verilmesini takiben Genel Müdürlüğe bildirilir.
Çalışma izni
MADDE 12 ‒ (1) Kuruluş izni alarak onaylı planlarına göre kuruluşlarını yapmış olan gerçek ve
tüzel kişiler, çalışma izni almak için ekinde aşağıdaki belgelerden birer nüsha yer alan iki adet dosya
ve bir dilekçe ile mülki idari amirliğine müracaat ederler.
a) Kuruluş sorumlu yöneticisi olan veteriner hekim ile laboratuvarda çalışacak olan diğer veteriner
hekimlerin bulundukları meslek odalarından almış oldukları belgeye istinaden noterden yapılan sözleş-
57
meler, kamu kurum ve kuruluşlarında çalışacak devlet memuru ve işçi statüsündeki personel için ise
görevlendirme yazısı ve bu personelin diploma suretleri,
b) Hayvan sağlığı ve hayvan refahı amacıyla kuruluşta kullanılacak aletlerin teknik özellik ve
kapasiteleri ile kullanılacak olan kimyasal ve biyolojik madde gibi materyallerin kuruluş yetkilisince
onaylı listeleri,
c) Kuruluşta çalışacak uzmanların uzmanlık alanlarını gösterir belge ve sayıyı gösterir kuruluşça
onaylı liste,
ç) Yangın ve patlamalar için gerekli önlemlerin alındığına dair itfaiye müdürlüğünden alınan belge,
d) Açılması istenen işyeri bir şirket ise şirketin kuruluşunu gösteren Ticaret Sicil Gazetesi,
e) Kuruluş izninin aslı gibidir onaylı bir sureti,
f) Hayvanların genleri veya genetiği değiştirilmiş hayvanlar üzerinde araştırma çalışması yapan
kuruluşlar için araştırmaya yetkili kuruluş olduğuna dair belge.
(2) İl Müdürlüğüne ulaşan bu belgelerin tetkiki sonucunda bilgi ve belgeleri uygun görülen kuruluşlar; komisyon marifetiyle mevzuata uygunluğu açısından mahallinde incelenerek Ek-5’ te bulunan
açılma raporu düzenlenir.
(3) Mahallinde incelemesi de uygun bulunan kuruluşa ait birinci ve ikinci fıkralardaki belgelerin
asıllarından birer nüshası il müdürlüğünce Genel Müdürlüğe gönderilir. Bilgi ve belgeleri incelenen
kuruluşlar gerek görüldüğünde Genel Müdürlükçe de mahallinde incelenebilir. Genel Müdürlükçe
bilgi ve belgeleri uygun görülen kuruluşlara çalışma izni verilir. Çalışma izni, ilgili valiliğe yazı ile
bildirilir.
(4) Çalışma izni, gerçek ve tüzel kişiler adına kuruluşun bulunduğu adrese verilir.
(5) Beyannamelerinde hangi tür hayvanların üretileceği, kullanılacağı ve tedarik edileceği belirtilerek çalışma izni almış kuruluşlar, farklı tür hayvanlarla ilgili faaliyette bulunabilmeleri için faaliyet
değişikliğiyle ilgili işlem yaptırmaları zorunludur. Çalışma izinli kullanıcı kuruluşlarda; kuruluşa gelir
gelmez genel anesteziye alınarak yine genel anestezi altında prosedür uygulanacak ve prosedür sonrası
yaşamasına izin verilmeyecek ve bu prosedürle ilgili yerel etik kurul izninde durumun açık olarak
belirtildiği omurgalı tür için çalışma izin belgesinde o tür için izin verilmiş olma şartı aranmaz.
(6) Çalışma izinleri veriliş tarihinden itibaren on yıl süreyle geçerlidir.
(7) Bir üretici, tedarikçi, kullanıcı ve araştırmaya yetkili kuruluşunun yapısında veya fonksiyonunda hayvan refahını olumsuz yönde etkileyecek önemli bir değişiklik meydana gelmesi durumunda,
Bakanlık süreye bakılmaksızın çalışma izninin yenilenmesi isteyebilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Prosedürlerin Amacı ve Bazı Türlerin Prosedürlerde Kullanılma Şartları
Prosedürlerin amacı
MADDE 13 ‒ (1) Prosedürler, sadece aşağıdaki izin verilen amaçlar doğrultusunda gerçekleştirilir.
a) Temel araştırmalarda,
b) Translasyonel veya uygulamalı araştırmalardan insan, hayvan veya bitkilerdeki hastalık, rahatsızlık ve diğer anormalliklerden veya bunların etkilerinden kaçınma, önleme, tanı veya tedavilerinde,
c) Translasyonel veya uygulamalı araştırmalardan insan, hayvan veya bitkilerdeki fizyolojik şartların değerlendirilmesi, belirlenmesi, düzeltilmesi veya modifikasyonunda,
ç) Translasyonel veya uygulamalı araştırmalardan hayvanların refahı ve tarımsal amaçlarla yetiştirilen hayvanların üretim şartlarının iyileştirilmesinde,
d) İlaç, aşı, gıda, yem ile diğer maddeler ya da bunların ürünlerinin kalitesinin, etkinliğinin ve
güvenirliğinin geliştirilmesi, imalatı veya test edilmesi için (b) , (c) ve (ç) bentlerindeki amaçlardan
herhangi birinde,
58
e) İnsan ya da hayvanların sağlık veya refahı için doğal çevrenin korunmasında,
f) Türlerin korunmasını amaçlayan araştırmalarda,
g) Mesleki becerilerin elde edilmesi, sürdürülmesi veya geliştirilmesi için yükseköğretim veya
eğitimde,
ğ) Adli tıp araştırmalarında.
Prosedürlerde kullanılmak üzere üretilen hayvanlar
MADDE 14 ‒ (1) Ek-6’ da yer alan türlere ait hayvanlar, prosedürlerde kullanılmak üzere bu Yönetmelik çerçevesinde izin verilen kuruluşlarda üretildiği durumlarda, yalnızca prosedürlerde kullanılabilir. Ek-7’ de belirtilen tarihlerden itibaren ve bu ekte yer alan insan-dışı primatlar, yalnız tutsaklık
altında yetiştirilen insandışı primatların soyundan geldikleri veya kendi kendine yeterli kolonilerden
alındıkları taktirde prosedürlerde kullanılmasına izin verilir. Bakanlık bu fıkrada konulan şart ve Ek-7’
de belirtilen tarihleri hayvan sağlığı ve refahını dikkate alarak değiştirebilir.
(2) Bakanlık bilimsel bir gerekçenin olması durumunda birinci fıkraya istisna getirebilir.
(3) Araştırmacılar ve kullanıcı kuruluşlar Ek-6’ da belirtilen türlerden yalnız özel olarak üretilmiş
ve Bakanlıktan izin almış kuruluşlarda üretilen hayvanları satın almaları ve prosedürlerde kullanmaları
zorunludur. Aksini gerektiren bilimsel bir gerekçe olması ve yerel etik kuruldan izin alınması kaydıyla
izinli kuruluşlar dışından sağlanan hayvanlar da prosedürlerde kullanılabilir.
Nesli tehlikede olan türler
MADDE 15 ‒ (1) Orman ve Su İşleri Bakanlığı ilgili mevzuatı ve Ülkemizin de taraf olduğu uluslararası sözleşmeler çerçevesinde; nesli tehlike altında olan türlerin, aşağıdaki istisnalar dışında prosedürlerde kullanılmasına izin verilmez.
a) Prosedürlerin, 13 üncü maddenin birinci fıkrasının (b), (d) ve (f) bentlerinde belirtilen kapsamda
olması,
b) Bilimsel gerekçeye istinaden, nesli tehlike altında olan ve korunan hayvanlardan birinin kullanılmasının zorunlu olması.
(2) Birinci fıkra insan-dışı primatları kapsamaz.
İnsan-dışı primatlar
MADDE 16 ‒ (1) Nesli tehlike altında olan ve korunan insan dışı primatların aşağıdaki istisnalar
dışında prosedürlerde kullanılmasına izin verilmez.
a) Prosedürün amaçlarından birinin 13 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) ve (d) bentlerinde
belirtilen kapsamda ve insanları güçsüzleştiren veya potansiyel olarak yaşamı tehdit eden klinik durumlardan kaçınma, önleme, tanı veya tedavisi için üstlenilen amaçlar olması veya 13 üncü maddenin
birinci fıkrasının (a) ya da (f) bentlerindeki amaçlardan birinin mevcut olması,
b) Prosedür amacının, insan-dışı primatlar dışında bir tür kullanılarak gerçekleştirilemeyeceğine
dair bilimsel bir gerekçe mevcut olması.
(2) Orman ve Su İşleri Bakanlığı ilgili mevzuatı ve Ülkemizin de taraf olduğu uluslararası sözleşmeler çerçevesinde insan-dışı primat örneklerinin aşağıdaki istisnalar dışında prosedürlerde kullanılmasına izin verilmez.
a) Prosedürün amaçlarından birinin 13 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) ve (d) bentlerinde
belirtilen kapsamda ve insanları güçsüzleştiren veya potansiyel olarak yaşamı tehdit eden klinik durumlardan kaçınma, önleme, tanı veya tedavisi için üstlenilen amaçlar olması veya 13 üncü maddenin
birinci fıkrasının (f) bendindeki amaçlardan birinin mevcut olması,
b) Prosedür amacının insan-dışı primatlar dışında bir tür kullanılarak gerçekleştirilemeyeceğine
dair bilimsel bir gerekçe mevcut olması.
Doğal yaşamdan alınan hayvanlar
MADDE 17 ‒ (1) Prosedürlerde doğal yaşamdan alınan hayvanlar kullanılamaz.
(2) Prosedürün amacının prosedürlerde kullanılmak üzere yetiştirilen bir hayvan kullanılarak gerçekleştirilemeyeceğine dair bir bilimsel gerekçe olması, doğadan alınacak hayvanın su ürünleri kapsa-
59
mında olması halinde Bakanlığımızdan, diğer hayvan türleri için ise Orman ve Su İşleri Bakanlığından
izin alınması kaydıyla birinci fıkraya yerel etik kurullarca istisna getirilebilir.
(3) Hayvanların doğada yakalanması, bu hususta tecrübeli ya da konuyla ilgili eğitim almış kişiler
tarafından hayvanlarda ağrı, eziyet, sıkıntı ve kalıcı hasara yol açmayan yöntemler kullanarak gerçekleştirilir. Yakalanma sırasında veya sonrasında, yaralanmış hâlde veya sağlığı bozulmuş durumda
bulunan herhangi bir hayvan, bir veteriner hekime muayene ettirilir ve hayvanın acısının asgari düzeye
indirilmesi için önlem alınır. Bilimsel bir gerekçenin yazılı olarak belgelendirilmesi kaydıyla hayvandaki ağrı ve sıkıntının asgari düzeye indirilmesi için önlem alınmasına Bakanlık il veya ilçe müdürlüğünde görevli veteriner hekim istisna getirebilir. İstisna il veya ilçe müdürlüğünce yazılı olarak müracaat sahibine bildirilir.
Evcil türlerden başıboş ve yırtıcı hayvanlar
MADDE 18 – (1) Kedi, köpek ve benzeri evcil türlerden başıboş ve yırtıcı olanları prosedürlerde
kullanılamaz.
(2) Sahibinin tespit edilmesi için gerekli yasal sürecin tamamlanması ve aşağıdaki gerekçelerin
oluşması durumunda birinci fıkranın uygulanmasına, Orman ve Su İşleri Bakanlığı veya bu Bakanlıkça yetki verilmiş merciler tarafından istisna getirilebilir.
a) Hayvanların sağlık ve refahı ile ilgili çalışmalara önemli bir ihtiyaç olması veya çevre, insan ve
hayvan sağlığına karşı ciddi bir tehlike olması,
b) Prosedürün amacının ancak başıboş veya yırtıcı hayvan kullanılarak gerçekleştirilebileceğine
dair bilimsel gerekçe olması.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Prosedürler, Yöntem Seçimi, Anestezi, Prosedürlerin Şiddet Sınıflandırması,
Alternatif Yaklaşımlar, Tekrar Kullanım ve Önlenmesi ile Prosedürün Sonu
Prosedürler
MADDE 19 ‒ (1) Prosedürler Bakanlıktan izinli kullanıcı kuruluşlarda gerçekleştirilebilir. Kullanıcı kuruluş dışında gerçekleştirilecek prosedürler için Bakanlıktan önceden izin alınması zorunludur.
İzin için proje yöneticisi proje özeti, prosedürde kullanılacak hayvan sayısı ve türleri ile prosedürün
uygulanacağı yer hakkında açıklama içeren bilgilerle Bakanlığa müracaat eder. Bakanlık gerektiğinde
ek bilgi ve belge isteyebilir. Gerektiğinde Bakanlık projenin uygulanacağı yerde hayvan sağlığı, halk
sağlığı ve hayvan refahına uygunluğu için inceleme yapar. İzin proje çerçevesinde gerçekleştirilecek
prosedürler için verilir ve proje süresince geçerlidir.
(2) Bakanlık prosedürlerde kullanılan hayvanların korunmasına veya prosedürlerde kullanımının
kontrolü ve sınırlandırılmasına ilişkin önlemler alabilir.
Yöntem seçimi
MADDE 20 ‒ (1) İstenilen sonucu elde etmek için Ülkemizin de taraf olduğu uluslararası sözleşmeler çerçevesinde canlı hayvan kullanımını gerektirmeyen başka bir yöntem veya test stratejisi mevcut olmaması halinde hayvanlar üzerinde prosedür uygulanır.
(2) Prosedürler arasında seçim yaparken, büyük ölçüde, aşağıdaki gerekleri yerine getiren ve tatminkâr sonuç verme olasılığı en yüksek olan prosedür tercih edilir.
a) Minimum sayıda hayvan kullanımı,
b) Ağrı, eziyet, sıkıntı ve kalıcı hasar oluşma ihtimali en düşük olan hayvanların kullanımı,
c) En az ağrı, eziyet, sıkıntı ve kalıcı hasar veren prosedürün uygulanması.
(3) Bir prosedürün sonunda ölümün gerçekleşmesi mümkün olduğu ölçüde engellenecek ve daha
erken sonuç veren ve insani bir son ile yer değiştirilecektir. Son nokta olarak ölümün kaçınılmaz olduğu durumlarda prosedür aşağıdaki şekilde tasarlanır.
a) Mümkün olduğu kadar az sayıda hayvanın ölümünün sağlanması,
b) Hayvanın çektiği acının süresini ve yoğunluğunu asgari düzeye indirecek ve mümkün olduğunVETERİNER HALK SAĞLIĞI DERNEĞİ
60
ca acısız ölüm sağlayacak bir yöntemin kullanılması.
(4) Yöntem seçimiyle ilgili bir uygunsuzluğun Bakanlığımız denetçileri tarafından tespiti durumunda bu prosedürün durdurulması için Orman ve Su İşleri Bakanlığı ilgili birimlerine yazılı olarak
bildirimde bulunulur.
Anestezi
MADDE 21 ‒ (1) Anestezi kullanımına uygunsuz bir durum olmadıkça, prosedürler genel veya
sınırlı uyuşturma altında yapılır. Gerektiğinde ağrı, eziyet ve sıkıntının asgariye indirilmesine imkân
veren analjezi veya başka metotlar kullanılabilir. Şiddetli ağrılara yol açabilecek ciddi yaralanmaları
içeren prosedürler anestezi olmadan uygulanmaz.
(2) Anestezi kullanımının uygun olup olmadığına karar verirken aşağıdaki hususlar dikkate alınır:
a) Anestezinin hayvan için prosedürden daha travmatik olup olmadığı,
b) Anestezinin prosedürün amacına uygun olup olmadığı.
(3) Hayvanlara ağrı hissetmesini engellemek amacıyla anestezik veya analjezik dışında başka bir
ilaç verilmemelidir. Aksini gerektirecek bir durumun oluşması halinde, anestetik veya analjezik rejimin ayrıntıları hakkında bilimsel bir gerekçe sağlanır.
(4) Anestezinin etkisi geçmeye başladığında sıkıntı çeken bir hayvan, prosedürün amacına uygun
olması şartıyla, ameliyat sırası ve sonrasında analjeziklerle veya başka ağrı kesici yöntemlerle tedavi
edilir.
(5) Prosedür amacına ulaşır ulaşmaz, hayvanın sıkıntısını en alt düzeye indirmek için uygun önlem
alınır.
Prosedürlerin şiddet sınıflandırması
MADDE 22 ‒ (1) Tüm prosedürler Ek-8’ de belirtilen tanımlama kriterleri kullanılarak vaka bazında hafif, orta, şiddetli veya düzelmez olarak sınıflandırılır.
(2) Yerel etik kurul veya sorumlu yönetici bu maddenin üçüncü fıkrasına bağlı kalarak, uzun süreli
ve iyileştirilemeyen şiddetli ağrı, eziyet ve sıkıntı söz konusu olduğu prosedürün uygulanmasını engelleyebilir.
(3) Yerel etik kurullar istisnai durumlarda ve bilimsel olarak gerekçesi olması kaydıyla, uzun süreli
ve iyileştirilmesi mümkün olmayan şiddetli ağrı, eziyet ve sıkıntı içeren bir prosedürün kullanımına
izin verebilir. Fakat söz konusu prosedürlerde insan-dışı primatların kullanımı konusunda kısıtlamaya
gidebilir.
Tekrar kullanım
MADDE 23 ‒ (1) Prosedür şartlarının, üzerinde herhangi bir prosedür uygulanmamış olan farklı
bir hayvanın kullanılmasına izin verdiği durumlarda, daha önce bir ya da birkaç prosedürde kullanılan
bir hayvanın tekrar kullanılması aşağıdaki şartlara bağlıdır:
a) Daha önceki prosedürlerin gerçek şiddeti hafif veya orta ise,
b) Hayvanın genel sağlık durumu ve afiyeti tamamen eski haline dönmüşse,
c) Yeni prosedür hafif, orta veya düzelmez olarak sınıflandırılmışsa,
ç) Hayvanın ömür boyu deneyimini de dikkate alan veteriner hekimin uygun görüşü mevcutsa.
(2) Hayvanın veteriner hekim tarafından muayene edilmesinden sonra, şiddetli ağrı, eziyet veya
eşdeğerini içeren bir prosedürde birden fazla kullanılmaması koşuluyla birinci fıkranın (a) bendindeki
hayvanların tekrar kullanılmasına yerel etik kurullarca izin verilebilir.
Prosedürlerin tekrarlanmasının önlenmesi
MADDE 24 ‒ (1) Bakanlık, Ülkemizin de taraf olduğu uluslararası mevzuat tarafından tanınan
prosedürler kullanılarak oluşturulan verileri, halk sağlığı, güvenliği ve çevrenin korunması için o verilerle ilgili başka prosedürler gerekmedikçe o prosedürü kabul eder.
Alternatif yaklaşımlar
MADDE 25 ‒ (1) Bakanlık hayvanların kullanıldığı prosedürlerde elde edilenlerle aynı veya daha
yüksek düzeyde bilgi sağlayabilecek olan ancak hayvan kullanımı içermeyen veya daha az hayvanın
61
kullanıldığı veya daha az ağrı veren prosedürler içeren alternatif yaklaşımların gelişimine ve doğrulanmasına katkıda bulunacak ve bu alanda araştırmayı teşvik etmek için uygun gördüğü diğer adımları
atabilir. Kuruluşlar aşağıdaki yükümlülükleri yerine getirmekle yükümlüdür.
a) Bakanlık, söz konusu doğrulama çalışmalarının yapılması için, uygun uzmanlık sahibi ve kalifiye laboratuvar belirler ve bu laboratuvarla taraf olduğu anlaşmalar çerçevesinde bilgi paylaşımında
bulunabilir.
b) Bakanlıkça belirlenmiş laboratuvar doğrulama çalışmaları için öncelikleri belirleyerek ülkemizin taraf olduğu uluslararası kuruluşlarla ortak çalışma yürütebilir.
(2) Deney hayvanları konusunda faaliyet gösteren üretici, kullanıcı ve araştırmaya yetkili kuruluşlar;
a) Az sayıda hayvanın prosedürlerde kullanıldığı ya da hayvanların prosedürlerde kullanılmadığı
bir araştırmayı başvuru bulunması halinde desteklemekle,
b) Hayvanların prosedürlerde kullanılmasına alternatif yaklaşımların konu edildiği en az bir çalışmayı başvuru bulunması halinde desteklemekle,
c) Deney hayvanlarının kullanımının nedenlerinin konu edildiği, kamuoyunu bilgilendirici en az
bir faaliyeti yürütmek ve bir önceki yıla ait bu konuda yürüttükleri faaliyetleri Ocak ayında Bakanlığa
bildirmekle,
ç) Bakanlık, doğrulama için önerilen alternatif yaklaşımların düzenleyici ilgisi ve uygunluğu konularında tavsiyelerde bulunmak üzere tek bir temas noktası görevlendirebilir.
Alternatif metot, azaltma ve iyileştirme ilkesi
MADDE 26 ‒ (1) Mümkün olan her durumda prosedür yerine, canlı hayvanların kullanılmasını
içermeyen ve bilimsel olarak tatminkâr bir yöntem veya test stratejisi geliştirmek esastır.
(2) Projelerde kullanılan hayvan sayısının, projenin hedeflerini tehlikeye düşürmeden minimum
düzeye indirmek esastır.
(3) Üretim, bakım ve barınma ile prosedürlerde kullanılan yöntemleri iyileştirmek, hayvanlarda
olası ağrı, eziyet, sıkıntı ve kalıcı hasarı minimum düzeye indirmek veya ortadan kaldırmak esastır.
(4) Bu maddede belirtilen yöntem seçimleri 20 nci maddeye göre uygulanır.
(5) Bu maddenin birinci ve ikinci fıkralarıyla üçüncü fıkrada belirtilen hayvanların bakım, barınma ve üretim konuları hariç, uygulanmasında etik kurullar yetkilidir.
Prosedürün sonu
MADDE 27 ‒ (1) Bir prosedür, o prosedürle ilgili olarak yapılacak gözlem sonlandırılıyorsa veya
yeni genetiği değiştirilmiş hayvan soylarıyla ilgili olarak bu hayvanlardan yeni nesil oluşturulamıyorsa
ya da hayvanın tekrar yaşayacağı tecrübe bir iğnenin batırılmasına eşdeğer veya daha fazla ağrı, eziyet, sıkıntı ve kalıcı hasar oluşturuyorsa sonlandırılır.
(2) Prosedürün sonunda, hayvanın yaşamasına ilişkin karar veteriner hekim tarafından verilir.
Prosedür sonunda hayvan orta veya şiddetli ağrı, eziyet, sıkıntı ve kalıcı hasarla yaşamaya devam
edecekse öldürülmesine karar verilir.
(3) Bir hayvanın yaşamaya devam etmesi durumunda, sağlık durumuna uygun bakım ve barınma
şartları sağlanır.
ALTINCI BÖLÜM
Hayvanların Serbest Bırakılması veya Aile Yanına Verilmesi,
Öldürme Yöntemleri ile Organ ve Doku Paylaşımı
Hayvanların serbest bırakılması veya aile yanına verilmesi
MADDE 28 ‒ (1) Bakanlık, genetiği değiştirilmiş olanlar hariç olmak üzere prosedürlerde kullanılan veya kullanılması amaçlanan genetiği değiştirilmiş hayvanların aile yanına verilmesi veya türlere
uygun doğal bir ortama bırakılması veya çiftçilik sistemine iade edilmesine, aşağıdakilere uyulması
halinde izin verebilir.
62
a) Hayvanın sağlık durumunun elvermesi,
b) Halk sağlığına, hayvan sağlığına veya çevreye zarar vermeyecek durumda olması,
c) Hayvanın afiyetinin korunması için uygun önlemlerin alınmış olması.
Hayvanların aile yanına verilmesi veya serbest bırakılması için program
MADDE 29 ‒ (1) Hayvanların aile yanına verileceği durumlarda üretici, tedarikçi ve kullanıcı
kuruluşlar hayvanların sosyalleşmesini sağlayan Bakanlıkça belirlenecek aile yanına verme programına uymaları zorunludur. Vahşi hayvanlar söz konusu olduğunda ise habitatlarına iade edilmeden önce
Orman ve Su İşleri Bakanlığınca yapılacak bir rehabilitasyon programına katılmaları sağlanacaktır.
Programlarda en az aşağıdaki şartların sağlanması gerekir.
a) Hayvanın sağlık durumunun uygun olması,
b) Halk sağlığına, hayvan sağlığına veya çevreye artık zarar vermeyecek durumda olması,
c) Hayvanın afiyetinin korunması için uygun önlemler alınmış olması.
Öldürme yöntemleri
MADDE 30 ‒ (1) Kuruluşlar aşağıdaki tedbirleri uygulamakla yükümlüdür:
a) Kuruluşlar hayvanların en az ağrı, eziyet ve sıkıntı çekerek öldürülmesini sağlarlar.
b) Kuruluşlarda bulunan hayvanlar üretici, tedarikçi, araştırmaya yetkili veya kullanıcı kuruluşun
içinde; saha çalışmasında kullanılan hayvanlar ise kuruluşun içinde veya dışında; veteriner hekim tarafından veya veteriner hekim gözetiminde öldürülür.
c) Ek-9 kapsamındaki hayvanlarda yine bu ekte belirlenmiş uygun öldürme metotlarından biri
uygulanır.
ç) Sorumlu yönetici veya veteriner hekim aşağıdaki durumlarda birinci fıkranın (c) bendindeki
öldürme metoduna istisna getirebilir:
1) Kullanılacak metodun daha insani olduğunun bilimsel olarak ispatlanması ve bunun belgelendirilmesi,
2) Bilimsel gerekçeye istinaden, prosedürün amacının Ek-9’da belirtilen öldürme yöntemi kullanılarak gerçekleştirilememesi ve bu durumun belgelendirilmesi.
d) Hayvan sağlığı, hayvan refahı, halk sağlığı, halk güvenliği veya çevresel nedenlerle aciliyet
gerektirmesi durumunda, bu fıkranın (b) ve (c) bentlerindeki yer ve öldürme metoduna uyulmayabilir.
Organ ve doku paylaşımı
MADDE 31 ‒ (1) Kullanıcı kuruluşlar bünyelerinde daha önce öldürülen hayvanların organ ve
dokularını diğer kullanıcı kuruluşlarla paylaşabilir. Genetiği değiştirilmiş hayvanların organ ve dokularını veren, nakleden ve alan kuruluşlar bu Yönetmelik ile Orman ve Su İşleri Bakanlığınca belirlenmiş usul ve esaslara uymakla yükümlüdür.
YEDİNCİ BÖLÜM
Personelin Yetki ve Sorumlulukları
Personelin genel yetki ve sorumlulukları
MADDE 32 ‒ (1) Her üretici, tedarikçi, kullanıcı ve araştırmaya yetkili kuruluşta yeterli sayıda
personel bulundurulur.
(2) Hayvanlar üzerinde prosedür uygulayanların aşağıdaki fonksiyonların herhangi birini yerine
getirmeden önce aşağıdaki konularda yeterli eğitim ve öğretimi almış olması şarttır.
a) Hayvanlar üzerinde prosedür uygulamak,
b) Prosedür ve projeleri tasarlamak,
c) Hayvanlara bakmak,
ç) Hayvanları öldürmek.
(3) Prosedür ve proje tasarlayan kişilerin üstlendikleri işle ilgili bilimsel bir disiplinde eğitim almış ve türlere özgün bilgi birikimine sahip olması şarttır. İkinci fıkranın (a), (c) veya (ç) bentlerinde
sözü edilen fonksiyonları icra eden kişiler görevlerini icra etmeden önce gerekli yetkinliğe ulaşana
63
kadar sorumlu yöneticiler gözetimi altında çalışır.
(4) Sorumlu yönetici olarak görev yapabilmek için 1/1/2013 tarihinden itibaren deney hayvanları
konusunda en az iki yıl çalışmış olmaları şartı aranır. Ancak bu tecrübeye sahip olmayan sorumlu
yöneticiler ile hayvanlar üzerinde prosedür uygulayanlarda Ek-10’da bahsedilen konularda eğitim
alma ve bu eğitimde başarılı olma şartı aranır. Sorumlu yöneticilerin ayrıca ikinci fıkranın (a) ve (b)
bentlerindeki konularda gerekli eğitimi almış olması şarttır.
Sahip, sorumlu yönetici ve diğer personelin özel yetki ve sorumlulukları
MADDE 33 – (1) Her üretici, tedarikçi, kullanıcı ve araştırmaya yetkili kuruluşun bir sorumlu
yönetici istihdam etmesi zorunludur. Sorumlu yöneticinin görevden ayrılması durumunda en geç bir
ay içerisinde kuruluşların yeni bir sorumlu yönetici ataması, sorumlu yöneticinin işlerini yürütebilmesi
ve diğer personele eğitim vermesi veya toplantı yapabilmesi için yeterli büyüklükte oda ya da odalar
sağlamakla yükümlüdür. Görevinden ayrılan sorumlu yönetici görevden ayrılışından itibaren en geç
onbeş gün içerisinde bir dilekçe ile durumu il müdürlüğüne bildirmekle yükümlüdür. Sorumlu yöneticiler kuruluşların bu Yönetmeliğe uyumunu sağlamasından sorumludurlar. Sorumlu yöneticinin görevleri aşağıda belirtilmiştir.
a) Kuruluştaki hayvanların refah ve bakımını gözetmek,
b) Birimde çalışan personelin kuruluşta barınan türlere ait bilgilere erişimini sağlamak,
c) Personelin yeterli eğitime ve yetkinliğe sahip olmalarını, sürekli eğitilmelerini ve gerekli yetkinliği gösterene kadar gözetim altında çalışmalarını sağlamak,
ç) Deney hayvanları üretim, kullanım, tedarik ve araştırmaya yetkili kuruluşlarda; gelen, üretilen,
satılan, deneyde kullanılan, ölen veya nakledilen hayvanların, türü, ırkı, cinsi, geliş, doğum, ölüm,
satış, nakil tarihleri, uygulanan işlemler, satın almak veya kullanmak amacı ile başvuran şahsın isim
ve adresi ile hayvanların akıbetlerinin kayıtlarını yapmak veya yaptırmak,
d) Denetim defterini muhafaza etmek ve Bakanlık tarafından belirlenen bilgi ve belgeleri istenildiği takdirde ilgililere göstermek,
e) Kuruluşun genel temizlik ve bakımı ile çalışma, plan ve programını, acil eylem planını hazırlamak.
(2) Projenin genel uygulanışından ve proje yetkisine uyumundan sorumlu olan kişiler aşağıda
belirtilen konularda sorumlu yönetici ile birlikte sorumludur.
a) Bir prosedür sırasında bir hayvana verilen ağrı, eziyet, sıkıntı veya kalıcı hasarın durdurulması.
b) Projelerin izin verilmiş prosedüre uygun olarak yapılmasından, prosedür uygulayanların prosedüre uymaması durumunda düzeltme için gerekli önlemlerin alınması ve kayda geçirilmesi, durumun
Orman ve Su İşleri Bakanlığınca onaylanmış kullanıcı kuruluş bünyesindeki yerel etik kurula ve gerektiğinde Bakanlığa bildirilmesi.
(3) Sorumlu yönetici, kuruluşun bu Yönetmelik hükümlerine uygun faaliyet göstermesi, çalışan
personelin sağlıklarının korunması, oluşan atık ve artıkların çevre toplum sağlığına zarar vermesini
önleyecek doğru tedbirlerin alınmasından işverenle birlikte sorumludur.
(4) Kuruluşlardaki sorumlu yöneticiler başka bir işte çalışamaz ve çalışmaya zorlanamaz. Fakat
eğitim-öğretim kurumlarında, veteriner hekim diplomasına sahip araştırma görevlileri sorumlu yönetici olarak görevlendirilebilir.
(5) Kuruluşun sahibi, hayvan refahı, hayvan sağlığı ve halk sağlığının korunması amacıyla sorumlu yönetici ve diğer personelin görevlerini yerine getirmesinde kullanacağı her türlü araç, gereç ve
imkânları sağlamak ve işlerin yürütülmesi için yeterli personel istihdam etmekle yükümlüdür.
(6) Bir şekilde genetik yapıları değiştirilmiş gen aktarımlı, nakavt gibi hayvanların bulunduğu
araştırmaya yetkili, üretici ve kullanıcı kuruluşlarda genetik konusunda eğitim görmüş ve ayrıca bu
konuda uzmanlık, yüksek lisans veya doktora yapmış veteriner hekim, tıp doktoru veya biyolog, genetik yapıları değiştirilmiş balıklar söz konusu olduğunda ise genetik konusunda eğitim görmüş ve ayrıca bu konuda uzmanlık, yüksek lisans veya doktora yapmış veteriner hekim, su ürünleri mühendisi
64
veya biyolog görevlendirilmesi zorunludur.
(7) Mikrobiyolojik özelliklerinden dolayı özel bakım gerektiren germfree, patojen ari, spesifik
patojen free ve benzeri hayvanların bulunduğu üretici ve kullanıcı kuruluşlarda mikrobiyoloji konusunda eğitim görmüş ve ayrıca bu konuda uzmanlık, yüksek lisans veya doktora yapmış veteriner hekim, tıp doktoru veya biyolog görevlendirilmesi zorunludur.
(8) Üretici, tedarikçi, kullanıcı ve araştırmaya yetkili kuruluşlar sorumlu yönetici dışında ihtiyaç
olması durumunda ayrıca veteriner hekim istihdam ederler. Veteriner hekim, hayvan sağlığı ve tedavisi, hayvan refahı ve halk sağlığını korumak, kuruluşa hayvanların kabulü, bakımı, beslenmesi, üretilmesi, sağlık durumlarının takibi, hastalıklarının tedavisi, kayıtlarının tutulması ve yapılan araştırmaların veteriner hekimlik yönünden uygun olmasından sorumlu yönetici ile birlikte sorumludur. Sorumlu
yöneticinin izinli ya da raporlu olduğu durumlarda birimdeki bu konuda en kıdemli veteriner hekim
onun yerine bakmakla yükümlüdür.
(9) Kuruluşlarda görev yapan personel hayvan refahı, hayvan sağlığı ve halk sağlığının korunması
konularında yeterli eğitim almış olmalıdır.
(10) Kuruluşlar bu maddenin birinci, üçüncü, dördüncü ve beşinci fıkralarında belirtilen personel
değişikliklerini bulundukları ildeki il müdürlüğüne bildirmekle yükümlüdür. İl müdürlükleri de bu
değişiklikleri Genel Müdürlüğe bildirir.
(11) Sorumlu yöneticiler, kuruluşlarının bu Yönetmeliğe uyumunun sağlanmasından sorumludur.
Bu maddenin birinci fıkrasında belirtilen görevler mutlaka sorumlu yönetici tarafından yerine getirilir.
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Bilgilendirme, Kayıtlar, İşaretleme ve Kimliklendirme
Bilgilendirme ve kayıtlar
MADDE 34 ‒ (1) Kuruluşlar, Bakanlık tarafından istenilen bilgileri, istenilen sıklık ve zaman
içerisinde Bakanlığa bildirmek zorundadırlar. Herhangi bir yerde gerçekleştirilen prosedürler hakkında, o prosedürlerden sorumlu gerçek veya tüzel kişinin izni olmaksızın, kamuoyuna herhangi bir şekilde açıklamada bulunulamaz, bilgi verilemez. Gerekli görüldüğü takdirde; Bakanlık tarafından veya
Bakanlıkça tayin edilecek gerçek veya tüzel kişi tarafından kamuoyuna açıklamada bulunulabilir. Kuruluşlardan elde edilen bilgiler Bakanlık tarafından yayınlanarak kullanıma sunulabilir. Bu durum
kişilerin mülkiyet haklarına halel getirmeden ve gizlilik gerektiren bilgilerin saklı kalmasına özen
gösterilerek gerçekleştirilir.
(2) Üretici, tedarikçi, kullanıcı ve araştırmaya yetkili kuruluşların hayvanlarla ilgili kayıtları tutmaları zorunludur. Deney hayvanı üreten, kullanan veya tedarik eden kuruluşlar bir önceki yıla ait bilgileri üretici ve araştırmaya yetkili kuruluşlar Ek-11, tedarikçi kuruluşlar Ek-12 ve kullanıcı kuruluşlar Ek13’teki forma işleyerek ikişer nüsha olarak her yılın Ocak ayında il müdürlüğüne teslim ederler. İl
müdürlükleri bu belgelerin birer nüshasını Ocak ayı sonunda Bakanlığa gönderir. Bakanlık bu belgelere yenilerini ekleyebilir, istenme sıklığını ve istenilen belgelerin içeriğini değiştirebilir. Kayıtlarda
asgari olarak aşağıdaki bilgilerin bulunması zorunludur.
a) Üretilen, tedarik edilen, prosedürlerde kullanılan, serbest bırakılan veya aile yanına verilen türler ve sayıları,
b) Hayvanların orijini, prosedürler için üretilip üretilmedikleri, genetiği değiştirilmiş olup olmadıkları,
c) Hayvanların doğduğu, tedarik edildiği, serbest bırakıldığı veya aile yanına verildiği tarihler,
ç) Hayvanların kimden alındığı,
d) Her kuruluşta ölen veya öldürülen hayvanların sayısı ve türleri ile ölen hayvanların bilindiği
takdirde ölüm nedeni,
e) Kullanıcı kuruluşların hayvanları kullandığı projeler,
f) Hayvanların alıcısının adı ve adresi.
65
(3) Üretici, tedarikçi, kullanıcı ve araştırmaya yetkili kuruluşların denetim defteri bulundurmaları
ve bu defterleri kuruluşun bulunduğu ildeki il müdürlüğüne onaylatmaları zorunludur. Onaylanan
defterde onaylayan yetkiliye ait isim, unvan, tarih bilgileri yer alır, her sayfası numaralandırılır ve
mühürlenir.
(4) Birinci ve ikinci fıkrada belirtilen kayıtlar en az 5 yıl süreyle saklanır ve talep halinde Bakanlığa verilir.
(5) Bakanlıkça uygun veritabanının oluşturulması durumunda kuruluşlara ait bilgiler bu veritabanına kaydedilir. Veritabanına kayıtla ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir.
Köpekler, kediler ve insan-dışı primatlar hakkında bilgi
MADDE 35 ‒ (1) Üretici, tedarikçi, kullanıcı ve araştırmaya yetkili kuruluşlar her köpek, kedi ve
insan-dışı primat için aşağıdaki bilgileri kaydetmek ve muhafaza etmek zorundadır.
a) Hayvanın kimliğini,
b) Eğer biliniyorsa doğum yeri ve tarihini,
c) Prosedürlerde kullanılmak üzere özel olarak üretilip üretilmediğini,
ç) İnsan-dışı primatlarda ise tutsaklık altında üretilen bir insan-dışı primatın soyundan gelip gelmediğini.
(2) Kuruluşlar her köpek, kedi ve insan-dışı primatın bu Yönetmeliğin amaçları için tutulduğu süre
boyunca yapılan işlemleri de içeren bir bireysel geçmiş dosyasını tutar. Dosya hayvanın doğum tarihinde ya da mümkün olan en kısa zamanda oluşturulur. Dosya hayvanla ilgili üreme, veterinerlik hizmetleri hususları, bakım bilgileri, sosyal bilgiler ve hangi projelerde kullanıldığını kapsar.
(3) Bu maddede sözü edilen bilgiler, hayvan öldükten veya aile yanına verildikten sonra en az beş
yıl süreyle saklanır ve talep halinde Bakanlığa teslim edilir. Aile yanına verilmesi durumunda ise ikinci fıkrada sözü edilen hayvanın bireysel geçmiş dosyasındaki veteriner hizmetleri, bakım bilgileri ve
sosyal bilgileri içeren dosyanın bir nüshası hayvana eşlik eder.
İşaretleme ve kimliklendirme
MADDE 36 ‒ (1) Her köpek, kedi ve insan-dışı primata en geç sütten kesildiğinde, en az ağrı
verecek şekilde daimi bir bireysel kimlik işaretlemesi yapılır.
(2) Bir köpek, kedi ve insan-dışı primatın sütten kesilmeden önce bir üretici, tedarikçi veya kullanıcıdan başka birine devredildiği ve önceden işaretlemenin pratik olmadığı durumlarda, işaretleme
yapılana kadar özellikle anne ve babasına ait bilgiler, alan kuruluşa teslim edilir. Bu kuruluş tarafından
da bilgiler muhafaza edilir.
(3) Sütten kesilen ve henüz işaretlenmemiş bir köpek, kedi veya insan-dışı primatın üretici, tedarikçi veya kullanıcı tarafından alındığında, mümkün olan en kısa zamanda en az ağrı verecek şekilde
daimi işaretlemesi yapılır.
(4) İşaretlemenin mümkün olmadığı durumlarda üretici, tedarikçi ve kullanıcı kuruluşlar hayvanın
işaretlenmemesinin nedenlerini denetime gelen Bakanlık temsilcilerine bildirmekle yükümlüdür. Denetçiler işaretlenmeme nedenini hayvanın sağlık ve refahını da dikkate alarak ikna edici bulmamaları
durumunda hayvanın işaretlenmesi için süre vererek kuruluş yetkililerini uyarır.
(5) Deney hayvanlarının işaretlenmesi için kuyruk, ayak parmak, kulak veya herhangi bir organının kesilmesi işaretleme veya bir yöntem olarak kabul edilemez. Türlere göre işaretleme ve kimliklendirme yöntemleri Ek-14’te verilmiştir.
(6) Tüm genetiği değiştirilmiş hayvanlara daimi bir bireysel kimlik işareti yapılır.
DOKUZUNCU BÖLÜM
Denetimler, İzinlerin İptali, Kapatma, Değişiklik ve İlaveler
Denetimler ve kriterleri
MADDE 37 ‒ (1) Bakanlık, enstitü müdürlüğü veya il müdürlüğü mevzuat hükümlerine uyulduğunu doğrulamak için tüm üretici, tedarikçi, kullanıcı ve araştırmaya yetkili kuruluşları düzenli aralıkVETERİNER HALK SAĞLIĞI DERNEĞİ
66
larla denetler.
(2) Bu Yönetmelik hükümleri doğrultusunda Bakanlıktan çalışma izni almış kuruluşların denetimleri risk analizine göre yapılır. Risk analizinde puanlama aşağıdaki kriterler ile gerektiğinde Bakanlıkça belirlenmiş ek kriterler dikkate alınır:
a) Barındırılan hayvan sayısı ve türleri,
b) Üretici, tedarikçi, kullanıcı ve araştırmaya yetkili kuruluşların mevzuat hükümlerine uyma sicili,
c) Söz konusu kullanıcı kuruluş tarafından gerçekleştirilen proje sayı ve türleri,
ç) Bu Yönetmeliğe uyulmadığına dair herhangi bir bilgi ve belge.
(3) İkinci fıkrada belirtilen risk analizine uygun olarak her yıl en azından kuruluşların üçte birine
uygulanır. İnsan-dışı primat üretici, tedarikçi, kullanıcı ve araştırmaya yetkili kuruluşların en azından
yılda bir kere denetlenmesi zorunludur.
(4) Denetimlerin en az yüzde ellisi önceden haber verilmeksizin yapılır.
(5) Denetleme kayıtlarının en az beş yıl süreyle saklanması zorunludur.
(6) Bakanlık gerek gördüğünde yaptığı denetimlerle ilgili bilgileri Ülkemizin de taraf olduğu uluslararası kurum ve kuruluşlarla paylaşabilir. Bu kurum ve kuruluşların önerilerini dikkate alabilir.
(7) Risk analizi ve risk değerlendirmesiyle ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir.
Kapatma, değişiklik ve ilaveler
MADDE 38 ‒ (1) Çalışma izni almış kuruluşlarda Bakanlığın izni olmadan herhangi bir değişiklik
ile kuruluşta kısmen veya tamamen yenilenme, kuruluşta üretim kapasitesini artırma veya azaltma,
yeni bazı hayvan türlerini veya suşlarını üretme maksadıyla yeni üniteler yapılamaz. Bakanlığın bu
gibi değişikliklere izin vermesi için bu Yönetmelikte geçen bilgi ve belgeleri tekrar isteyebilir.
(2) Verilen çalışma izni; üzerinde yazılı gerçek ve tüzel kişi adı, adresi ve faaliyet alanı için geçerlidir. Bunlardan herhangi birinin değişmesi halinde çalışma izni geçerliliğini kaybeder.
(3) Kuruluşun sahibi tarafından kapatılması, sahip veya unvan değiştirilmesi hallerinde, durum en
az bir ay önceden Genel Müdürlüğe gönderilmek üzere bir dilekçe ile mülki idari amirliğe müracaat
edilir. Dilekçe ekinde Bakanlığa gönderilmek üzere değişiklikler ile ilgili bilgi ve belgelerle çalışma
izninin aslı bulunur. Genel Müdürlükçe uygun görülmesi halinde, yeni sahip ve unvan üzerinden kuruluş için çalışma izni verilir. Gerekli görülmesi durumunda kuruluş mahallinde incelenir.
(4) Çalışma izninin okunmayacak şekilde tahrip olması halinde tahrip olmuş çalışma izni belgesinin aslı bir dilekçeye eklenerek, kaybolması durumunda ise kayıpla ilgili ilan verilen gazetenin aslı ve
bir dilekçeyle mülki idari amirliğe müracaat edilir. Genel Müdürlükçe uygun görülmesi halinde yeniden eski tarih ve sayı ile gerekli açıklama da yapılarak çalışma izin belgesi düzenlenir. Gerekli görülmesi durumunda kuruluş mahallinde incelenir.
Hayvanların korunması ve idari yaptırımlar
MADDE 39 ‒ (1) Kuruluşların sahibi veya yetkililerinin bu Yönetmelik çerçevesinde üretici, kullanıcı, tedarikçi ve araştırmaya yetkili kuruluşlarına çalışma izni almaları zorunludur. Çalışma izni
bulunmayan üretici ve tedarikçi kuruluşlar valilik oluru ile faaliyetten men edilir. Hayvanların yaşına
bakılmaksızın en kısa süre içerisinde çalışma izni almış, aynı gerçek ya da tüzel kişiye ait bir izinli
kuruluşa veya tüm masrafları gerçek ya da tüzel kişi tarafından karşılanmak kaydıyla farklı bir gerçek
ya da tüzel kişiye ait izinli kuruluşa nakil ile men işlemi gerçekleştirilir. Ancak izinli yeri bulunmayan,
izinli bir yerde barınma ücretlerini karşılayamayan, izinli bir yerde barınma ücretlerini karşılayacağını
yazılı olarak bildirmeyen kuruluşlardaki hayvanlara Bakanlıkça bedelsiz olarak el konularak bu hayvanlar izinli bir kuruluşa bedelsiz olarak verilir.
(2) Denetim sonucunda bu Yönetmeliğin şartlarının karşılanmadığı tespit edilirse çalışma izninin
iptaline karar verilir. Bu durumda üretici, kullanıcı ve tedarikçi kuruluşlardaki hayvanların refahı etkilenmeyecek şekilde birinci fıkrada belirtilen hükümler uygulanır.
(3) Çalışma izni almamış veya çalışma izni alma niteliklerini kaybetmesinden dolayı çalışma izni
belgesi iptal edilen ve kuruluşlarında Bakanlıkça istenilen kayıtları tutmayan üretici ve tedarikçi kuru-
67
luş yetkililerine 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununun 36 ncı maddesi birinci fıkrası (i) bendinde belirtilen miktarda idari para cezası verilir.
(4) Bu Yönetmelik çerçevesinde hayvan refahının sağlanması amacıyla, hayvanların barınma,
bakım, beslenme, sağlık ve diğer ihtiyaçlarını karşılamayan, sorumluluklarındaki hayvanların insan,
hayvan ve çevre sağlığı üzerinde oluşturabilecekleri olumsuz etkilere karşı gerekli önlemleri almayan
kuruluşların sahipleri veya bakımından sorumlu kişiler ile nakillerle ilgili esaslara aykırı hareket edenlere 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununun 36 ncı maddesi birinci
fıkrası (g) bendinde belirtilen miktarda idari para cezası verilir.
(5) Canlı hayvanların sevklerinde, nakil ile ilgili şartlara ve bunlara ilişkin işlemlere aykırı hareket
edenler hakkında 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununun 36 ncı
maddesi birinci fıkrası (f) bendinde belirtilen miktarda idari para cezası verilir.
(6) Kuruluşlarındaki hayvanların ve kuruluşlarının kayıtlarını yaptırmayan veya kuruluşlarındaki
hayvanları kimliklendirmeyenler hakkında 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve
Yem Kanununun 36 ncı maddesi birinci fıkrası (e) bendinde belirtilen miktarda idari para cezası verilir.
(7) İzin almadan faaliyet gösteren kullanıcı kuruluşların tespiti veya çalışma izni almış kuruluşun
izin alma şartlarını kaybetmesi nedeniyle çalışma izin belgesinin iptal edilmesi durumunda bu kuruluşlar gerekli yasal işlemin yapılması için Orman ve Su İşleri Bakanlığının ilgili birimine bildirilir. Tespitin taşra teşkilatı personelince yapılması durumunda adı geçen Bakanlığın il veya bölge birimine, Bakanlığımız merkez teşkilatı personelince yapılması durumunda ise ilgili Genel Müdürlüğüne bildirim
yapılır.
(8) Genetiği değiştirilmiş hayvanların bilimsel amaç dışında üretimi, onay alınmaksızın piyasaya
sürülmesi, kullanılması veya kullandırılması, amaç ve alan dışında kullanımı, insan veya hayvanlar
için gıda veya yem olarak piyasaya sürülmesi, gerekli tedbirler alınmadan sevk edilmesi, canlı veya
ölü hayvanlar ile hayvanların atık ve artıklarının çevreye bırakılması yasaktır. Belirlenen usul ve esaslara aykırı hareket edenler hakkında 5977 sayılı Biyogüvenlik Kanunu çerçevesinde işlem yapılır.
ONUNCU BÖLÜM
Genel Müdürlüğe bağlı enstitülerle ilgili hususlar
MADDE 40 ‒ (1) Genel Müdürlüğe bağlı Veteriner Kontrol Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, veteriner kontrol enstitü müdürlükleri ve Şap Enstitüsü Müdürlüğü bünyesinde kurulacak ya da
açılacak üretici, tedarikçi, kullanıcı veya araştırmaya yetkili kuruluşlar, kuruluş ve çalışma izin müracaatlarını 11 ve 12 nci maddelerde belirtilen bilgi ve belgelerle birlikte doğrudan Genel Müdürlüğe
yaparlar. Bu enstitülerdeki kuruluşların kuruluş ve çalışma izinleri için oluşturulacak komisyonlarda
hangi enstitü uzmanlarının görev yapacağı Genel Müdürlükçe belirlenir.
(2) Genel Müdürlüğe bağlı Veteriner Kontrol Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü ve veteriner
kontrol enstitü müdürlüklerinin denetimleri, Genel Müdürlükte görevli veteriner hekimler ve/veya
denetim için Genel Müdürlükçe yetki verilmiş enstitü müdürlüğünden iki uzman veteriner hekim ve
enstitünün faaliyette bulunduğu vilayetteki il müdürlüğünden katılan en az bir veteriner hekim tarafından yapılır.
(3) Bu kuruluşlar bir önceki yıla ait yıllık istatistikî verilerini her yıl Ocak ayı sonuna kadar Genel
Müdürlüğe gönderir.
Yetkili otorite
MADDE 41 ‒ (1) Bakanlık bu Yönetmeliğin uygulanmasından sorumlu kamu kurumları dışında,
yetkili özel otoriteler belirleyebilir. Bu otoritelerin en az aşağıdaki şartları sağlaması gerekir.
a) Görevlerin ifası için gereken uzmanlık ve altyapıya sahip olması,
b) Görevlerin ifasıyla ilgili çıkar çatışması bulunmaması.
68
(2) Bu şekilde belirlenen yetkili özel otoriteler bu Yönetmeliğin amaçları bakımından yetkili otorite sayılır.
Alt düzenleyici işlemler
MADDE 42 ‒ (1) Bakanlık, bu Yönetmeliğin uygulanmasını sağlamak üzere diğer alt düzenleyici
işlemleri çıkarmaya yetkilidir.
Yürürlükten kaldırılan yönetmelik
MADDE 43 ‒ (1) 16/5/2004 tarihli ve 25464 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Deneysel ve
Diğer Bilimsel Amaçlar İçin Kullanılan Deney Hayvanlarının Korunması, Deney Hayvanlarının Üretim Yerleri ile Deney Yapacak Olan Laboratuvarların Kuruluş, Çalışma, Denetleme, Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik yürürlükten kaldırılmıştır.
Çalışma izinli kuruluşlarda izinlerin geçerliliği
GEÇİCİ MADDE 1 ‒ (1) Bu Yönetmeliğin yayımından önce 16/5/2004 tarihli ve 25464 sayılı
Resmî Gazete’de yayımlanan Deneysel ve Diğer Bilimsel Amaçlar İçin Kullanılan Deney Hayvanlarının Korunması, Deney Hayvanlarının Üretim Yerleri ile Deney Yapacak Olan Laboratuvarların Kuruluş, Çalışma, Denetleme, Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik çerçevesinde çalışma izni almış kuruluşların izinleri, çalışma izni veriliş tarihinden itibaren on yıl süreyle geçerlidir. Süre sonunda kuruluşların çalışma izin belgeleri geçerliliğini kaybeder. Çalışma izin belgeleri geçerliliğini kaybeden kuruluşların bu Yönetmelik çerçevesinde yeniden izin almaları zorunludur. Genetiği değiştirilmiş hayvanlarla
ilgili çalışma izni almış kuruluşlar 1/5/2012 tarihine kadar bu Yönetmelikle belirlenmiş ilave bilgi ve
belgelerini tamamlayarak Genel Müdürlüğe ulaştırmakla yükümlüdürler.
Çalışma izinli kuruluşlarda uyum
GEÇİCİ MADDE 2 ‒ (1) Bu Yönetmeliğin yayımından önce çalışma izni almış kuruluşların,
kuruluşlarında mevcut hayvan kafeslerini 1/1/2013 tarihine kadar bu Yönetmelikle belirlenen kriterlere
uygun hale getirmeleri zorunludur.
Çalışma izni almamış kuruluşlar
GEÇİCİ MADDE 3 – (1) Bu Yönetmeliğin yayımından önce kurulmuş, ancak çalışma izni almamış kuruluşlar, 1/5/2012 tarihine kadar kuruluşlarını bu Yönetmelik hükümlerine göre düzenlemek ve
çalışma izni almak zorundadırlar.
Yürürlük
MADDE 44 – (1) Bu Yönetmeliğin;
a) 10, 17, 18, 28 ve 29 uncu maddeleri 1/1/2013 tarihinde,
b) Diğer hükümleri yayımı tarihinde,
yürürlüğe girer.
Yürütme
69
Ek-1
KURULUŞLAR VE HAYVANLARIN BAKIM VE BARINMASI İÇİN GEREKLER
Türlere özgü bölümlerin standartları
1. Fare, sıçan, kobay, gerbil ve hamster :
Fare, sıçan, gerbil, hamster ve kobaylarla ilgili bu ve bundan sonraki tablolarda, “bölme yüksekliği” bölmenin tabanı ile bölmenin üstü arasındaki dikey uzaklık anlamına gelmektedir ve yükseltme
uygulaması zenginleştirme cihazları eklenmeden önceki minimum bölme taban alanının %50’den fazlasına yapılır.
Prosedürler tasarlanırken, çalışma süresi boyunca yeterli mekanın sağlanması için hayvanların potansiyel gelişimi de dikkate alınarak uygun bölümlere yerleştirilir.
Tablo 1.1
Fareler
Canlı ağırlık
(gr)
Minimum bölme büyüklüğü
(cm2)
Hayvan
başına
taban alanı
(cm2)
Minimum
bölme
yüksekliği
(cm)
Prosedürler sırasında veya 20’ye kadar
dışında
20 ile 25 arasında
330
60
12
330
70
12
25 ile 30 arasında
330
80
12
30’un üzerinde
330
100
12
Damızlık
330
bir monogam çift (soyiçi/
soydışı) veya trio (soyiçi)
için. Her ilave dişi artı aynı
batında doğan yavrular için
18 cm2 eklenecektir.
12
Üreticilerdeki stok (*)
Bölme büyüklüğü 950 cm2
20’den az
950
40
12
Bölme büyüklüğü
1500 cm2
20’den az
1500
30
12
70
Tablo 1.2
Sıçanlar
Canlı ağırlık
(gr)
Prosedürler
sırasında veya
dışında(*)
(cm2)
Hayvan
başına
taban
alanı
(cm2)
Minimum
bölme yüksekliği
(cm)
200’e kadar
800
200
18
200 ile 300 arasında
800
250
18
800
350
18
800
450
18
600’ün üzerinde
1500
600
18
Damızlık
800 Anne ve yavrular için
geçerlidir. Kalıcı olarak
bölmeye eklenen her
ilave yetişkin için 400
cm2 taban alanı eklenecektir.
18
Üreticilerdeki
stok (**)
Bölme büyüklüğü
1500 cm2
50’ye kadar
1500
100
18
1500
125
18
1500
150
18
1500
175
18
Üreticilerdeki
stok (**)
Bölme büyüklüğü 2500
cm2
100’e kadar
2500
100
18
2500
125
18
2500
150
18
(*) Uzun süreli çalışmalarda, çalışmanın sonuna doğru her hayvan için ayrılan alan yukarıda belirtilenin altına düşerse, mevcut sosyal yapının korunmasına öncelik tanınır.
(**)Sütten kesilme sonrasında sıçanlar hayvanların yeterli zenginleştirme imkanlarına sahip daha
geniş bölmelerde barındırılması şarttır. Fakat hayvanlarda saldırganlık, hastalık ve ölüm oranlarında
artış, stereotip ve diğer davranış bozuklukları, kilo kaybı veya diğer fizyolojik ve davranış stresi tepkileri gibi barınak şartlarının hayvanların refahında kötüleşmeye yol açmaması koşuluyla, sütten kesim
sonrası prosedüre verilene kadar kısa bir süre için bu yüksek stoklama yoğunluklarında tutulabilir.
71
Tablo 1.3
Gerbiller
Canlı ağırlık
(gr)
Prosedürler
sırasında veya
dışında
Minimum bölme
büyüklüğü
(cm2)
Hayvan başına
taban alanı
(cm2)
Minimum bölme
yüksekliği
(cm)
40’a kadar
1200
150
18
40’ın üzerinde
1200
150
18
1200
bir monogam çift
veya trio için yavrusuyla beraber.
Damızlık
18
Tablo 1.4
Hamsterler
Canlı ağırlık
(gr)
Prosedürler sırasında veya dışında
Minimum bölme
büyüklüğü
(cm2)
Hayvan başına
taban alanı (cm2)
60’a kadar
800
150
Minimum
bölme
yüksekliği
(cm)
14
800
200
14
100’ün üzerinde
800
250
14
Damızlık
Üreticilerdeki
stok (*)
60’dan az
800
Anne veya
monogam çiftle
beraber.
1500
14
100
14
(*) Sütten kesilme sonrasında hamsterler hayvanların yeterli zenginleştirme imkanlarına sahip
daha geniş bölmelerde barındırılması şarttır. Fakat hayvanlarda saldırganlık, hastalık ve ölüm oranlarında artış, stereotip ve diğer davranış bozuklukları, kilo kaybı veya diğer fizyolojik ve davranış stresi
tepkileri gibi barınak şartlarının hayvanların refahında kötüleşmeye yol açmaması koşuluyla, sütten
kesim sonrası prosedüre verilene kadar kısa bir süre için bu yüksek stoklama yoğunluklarında tutulabilir. Hamsterların grup halinde yetiştirmeye pek müsait olmayan hayvanlar olması nedeniyle hamsterler mümkün olduğunca grup halinde barındırılır.
72
Tablo 1.5
Kobaylar
Canlı ağırlık
(gr)
Stokta veya
prosedürler
sırasında
200’e kadar
1800
Hayvan
başına
taban alanı
(cm2)
200
1800
350
23
1800
500
23
2500
700
23
2500
2500
aynı batında doğan
yavrularla beraber
çift. Üreyen her ilave
dişi için 1000 cm2
ekleyin
900
23
23
700’ün üstünde
Damızlık
Minimum bölme
büyüklüğü (cm2)
Minimum bölme yüksekliği
(cm)
23
Tavşanlar
Bölme içinde yükseltilmiş bir alan sağlanacaktır. Bu yükseltilmiş alanın hayvana uzanma, oturma
ve altına doğru hareket etme olanağı tanıması gerekmektedir ve taban alanının %40’tan fazlasını kaplamamalıdır. Bilimsel veya veteriner hizmetleri nedenleriyle yükseltilmiş alan kullanılamıyorsa, bölmenin tek başına bir tavşan için %33 ve iki tavşan için %60 daha geniş olması sağlanacaktır. 10 haftalıktan daha küçük tavşanlar için yükseltilmiş alan sağlamışsa, yükseltilmiş alanın büyüklüğü en az 55
cm x 25 cm olacak ve tabandan yüksekliği hayvanların onu kullanabilecekleri şekilde olur.
Tarımsal amaçlı araştırma sırasında, projenin amacı hayvanların ticari çiftlik hayvanları ile aynı
şartlar altında muhafaza edilmesini gerektiriyorsa, hayvanların korunması en azından hayvan refahı
konusundaki tavşanlarla ilgili ulusal mevzuatta belirtilen standartları sağlar.
Tablo 2.1
10 haftalıktan büyük tavşanlar
Tablo 2.1 gerek kafesler gerekse de kapalı kümes tarzındaki alanlar için geçerli olacaktır.
Her ilave tavşan için taban alanı üçüncü, dördüncü, beşinci ve altıncı tavşan başına minimum 3000
cm2 olacak ve altı adedin üzerindeki her ilave tavşan için minimum 2500 cm2 eklenir.
Son canlı ağırlık
(kg)
3’ten az
Bir veya iki adet sosyal uyumlu hayvan için minimum
taban alanı
(cm2)
3500
3 ile 5 arası
4200
5’in üstünde
5400
73
Minimum yükseklik
(cm)
45
45
60
Tablo 2.2
Dişi tavşan ve yuva kutusu
Tavşan ağırlığı (kg)
3’ten az
3 ile 5 arası
5’in üstünde
Minimum bölme
3500
4200
5400
Yuva kutuları için ilave
(cm2)
1000
1200
1400
Minimum yükseklik
(cm)
45
45
60
Tablo 2.3
10 haftalıktan küçük tavşanlar
Tablo 2.3 gerek kafesler gerekse de barınaklar için kullanılır.
Yaş
Sütten kesilmeden 7
haftalığa kadar
7 ile 10 hafta arası
Minimum bölme
4000
Hayvan başına minimum
taban alanı (cm2)
800
Minimum yükseklik
(cm)
40
4000
1200
40
Tablo 2.4
Tavşanlar: Tablo 2.1’de belirtilen boyutlara sahip bölmelerdeki yükseltilmiş alanlar için optimal
boyutlar
Haftalık olarak yaş
10’un üstünde
Son canlı ağırlık
(kg)
3’ten az
3 ile 5
5’in üstünde
Optimum büyüklük
(cm x cm)
55 x 25
55 x 30
60 x 35
Bölme tabanından optimum
yükseklik (cm)
25
25
30
Kediler
Kediler bir defada 24 saatten uzun süreyle tek başlarına barınağa konmayacaktır. Diğer kedilere
karşı tekrar tekrar saldırgan davranış gösteren kediler ancak uygun bir arkadaş bulunamadığı takdirde
tek başlarına barınağa konabilirler. Tüm çift veya grup halinde barındırılan kedilerde sosyal stres en
azından haftalık olarak gözlenir. Dört haftalığın altında yavruları olan veya gebeliğin son iki haftasında olan dişiler tek başlarına barınağa konabilirler.
Tablo 3
Bir yetişkin hayvan için minimum
Her ilave hayvan için eklenecek
Taban (*) (m2)
1.5
0.75
Raflar (m2)
0.5
0.25
Yükseklik (m)
2
-
(*) Raflar hariç taban alanı
Kediler
Dişi kedi ile bir batında doğan yavrularının bulundurulacağı minimum alan, tek bir kediye ait
alan olup 4 aylık olmadan önce yavrular yetişkinlerin yer gereksinimine göre başka yere alınarak
arttırılır.
Beslenme ve yavru tepsileri için ayrılan alanlar en az 0.5 metre aralıklı olacak ve aralarında değiştirilmez.
74
Köpekler
Mümkün olduğu taktirde dışarıda koşturulur. Köpekler bir defada 4 saatten fazla süreyle tek
başlarına barınağa konulamaz.
Tablo 4.1’de ayrıntıları verildiği şekilde, dahili bölme köpeklere ayrılacak minimum alanın
en az %50’ sini kapsar.
Aşağıda ayrıntıları verilen yer tahsisleri, beagle’ların (av köpeği) gereksinimlerine göre yapılmıştır; ancak, St Bernard ve Irish wolfhound gibi iri türler için Tablo 4.1’de ayrıntıları verilen ölçülerin üzerinde yer tahsis edilmesi gerekmektedir. Laboratuvar beagle’ı dışındaki türler için yer tahsisi
sorumlu yöneticiye danışılarak belirlenir.
Tablo 4.1
Ağırlık
(kg)
Minimum
bölme büyüklüğü (m2)
20’ye kadar
4
Bir veya iki
hayvan için
minimum
taban alanı
(m2)
4
20’nin üzerinde
8
8
Her ek hayvan
için ilave edilecek
minimum alan
(m2)
Minimum yükseklik
(m)
2
2
4
2
Köpekler
Çiftler veya gruplar halinde barındırılan köpeklerin her biri, bu Yönetmelikte tanımlanan
prosedürler uygulanırken, eğer bu ayrım bilimsel amaçlar için çok önemli ise, ayrılan toplam alanın
yarısıyla kısıtlanabilir. 20 kilogramın altındaki bir köpek için 2 m2, 20 kilogramın üstündeki bir köpek için 4 m2 minimum alan eklenir. Bir köpeğin bu şekilde kısıtlandığı süre bir defada 4 saati aşamaz.
Emziren bir dişi köpek ve bir batında doğan yavruları için ayrılan alan, tek başına eşit ağırlıktaki bir dişi köpek için tahsis edilen alanla aynı olacaktır. Yavrulama bölümü, dişi köpeğin yavrulardan uzaklaşmak için ek bir bölmeye veya yükseltilmiş alana kadar hareket edebileceği, güneş ve
yağmur gibi dış etkenlerden korunaklı şekilde tasarlanır.
Tablo 4.2
Sütten kesilme sonrasındaki köpekler için
Köpek ağırlığı
(kg)
5’e kadar
5 ile 10 arası
10 ile 15 arası
15 ile 20 arası
20’nin üstünde
75
(m2)
4
4
4
4
8
Minimum taban alanı/
hayvan
(m2)
0.5
1.0
1.5
2
4
Minimum yükseklik
(m)
2
2
2
2
2
Dağ gelinciği (Ferret)
Tablo 5
Dağ gelincikleri
Minimum bölme Minimum taban
Minimum
büyüklüğü (cm2) alanı/hayvan (cm2) yükseklik (cm)
4500
1500
50
600 gr’a kadar olan hayvanlar
600 gr’ın üstünde olan hayvanlar
4500
3000
50
Yetişkin erkekler
6000
6000
50
Dişi dağ gelinciği ve bir batında doğan yavrular
5400
5400
50
Genç insan-dışı primatlar, türüne göre, 6 ila 12 aylık olana kadar annelerinden ayrılmayacaklardır.
Çevre, insan-dışı primatların karmaşık bir günlük faaliyet programı uygulamasına imkân verecektir. Bölme, insan-dışı primatların mümkün olduğu kadar geniş bir davranış repertuvarını benimsemesine
imkân tanıyacak, güven duygusu verecek ve hayvanın koşmasına, yürümesine, tırmanmasına ve atlamasına izin veren uygun bir çevre sağlar.
Tablo 6.1
Marmosetler ve tamarinler
Marmosetler ve tamarinler için anneden ayrılma 8 aylıktan önce olamaz.
1(*) veya 2 hayvan artı 5 aylığa 5 aylığın üstündeki ilave hayvan Minimum bölme yükkadar yavru için minimum bölme başına minimum hacim (m3)
sekliği
taban alanı
(m)(**)
(m2)
Marmosetler
0.5
0.2
1.5
Tamarinler
1.5
0.2
1.5
(*) Hayvanlar ancak istisnai durumlarda tek başına muhafaza edilir.
(**) Bölmenin üstü tabandan en az 1.8 m uzaklıkta olur.
76
Tablo 6.2
Sincap maymunları
Sincap maymunlarında anneden ayırma 6 aylıktan önce yapılamaz.
1(*) veya 2 hayvan için minimum taban alanı
(m2)
2.0
6 aylığın üstündeki ilave hayvan
başına minimum hacim (m3)
Minimum bölme
yüksekliği
(m)(**)
1.8
0.5
(*) Hayvanlar ancak istisnai durumlarda yalnız tutulur.
Tablo 6.3
Makaklar ve vervetler (*)
Makaklarda ve vervetlerde anneden ayırma 8 aylıktan önce yapılamaz.
Minimum bölme Minimum
Hayvan başına
büyüklüğü (m2) bölme hacmi minimum hacim
(m3)
(m3)
Minimum bölme yüksekliği
(m)
3 yaşın altındaki hayvanlar (**)
2.0
3.6
1.0
1.8
3 yaşın üstündeki hayvanlar
(***)
2.0
3.6
1.8
1.8
Damızlık için bulundurulan
hayvanlar (****)
-
-
3.5
2.0
(**) Minimum boyutlardaki bir bölme üç hayvanı barındırabilir.
(***)Minimum boyutlardaki bir bölme iki hayvanı barındırabilir.
(****)Damızlık kolonilerinde, anneleriyle birlikte yaşayan 2 yaşından genç hayvanlar için ilave mekan/
hacim tahsisi gerekir.
Tablo 6.4
Babunlar (*)
Babunlarda anneden ayırma 8 aylıktan önce yapılamaz
4 yaşın altındaki
hayvanlar (**)
4 yaşın üstündeki
hayvanlar (**)
Damızlık amacıyla
bulundurulan hayvanlar (***)
(m2)
Minimum bölme hacmi (m3)
Hayvan başına
minimum hacim
(m3)
Minimum bölme
yüksekliği (m)
4.0
7.2
3.0
1.8
7.0
12.6
6.0
1.8
-
-
12.0
2.0
(**) Minimum boyutlardaki bir bölme iki hayvanı barındırabilir.
(***)Damızlık kolonilerinde, anneleriyle birlikte yaşayan 2 yaşından genç hayvanlar için ilave
mekan/hacim tahsisi gerekir.
77
Çiftlik hayvanları
Tarımsal araştırma sırasında, projenin amacı hayvanların ticari çiftlik hayvanlarının tutulduğu koşullara benzer koşullarda tutulmasını gerektirdiğinde, hayvanların barındırılması en azından ulusal hayvan
refahıyla ilgili mevzuatta belirlenen standartlara uyar.
Tablo 7.1
Sığırlar
Canlı ağırlık
(kg)
Minimum
bölme
büyüklüğü
(m2)
Minimum taban
alanı/hayvan
(m2/hayvan)
2.30
Boynuzsuz
sığırların
ad-libitum
beslenmesi için
yemlik (m/hayvan)
0.10
Boynuzsuz
sığırların sınırlı
beslenmesi için
yemlik
(m/hayvan)
0.30
100’e kadar
2.50
100 ile 200 arası
200 ile 400 arası
400 ile 600 arası
600 ile 800 arası
800 üzeri
4.25
6.00
9.00
11.00
16.00
3.40
4.80
7.50
8.75
10.00
0.15
0.18
0.21
0.24
0.30
0.50
0.60
0.70
0.80
1.00
Tablo 7.2
Koyun ve keçiler
Canlı ağırlık
(kg)
20’den az
20 ile 35 arası
35 ile 60 arası
60 üzeri
Minimum
bölme
büyüklüğü
(m2)
1.0
Minimum
taban alanı/
hayvan
(m2/hayvan)
0.7
Minimum bölme
yüksekliği (m)
1.5
2.0
3.0
1.0
1.5
1.8
1.2
1.2
1.5
1.0
Ad-libitum
Sınırlı beslenbeslenme için
me için yemyemlik (m/hayvan)
lik
(m/hayvan)
0.10
0.25
0.10
0.12
0.12
0.30
0.40
0.50
78
Tablo 7.3
Domuzlar ve küçük domuzlar (minipigs)
Canlı ağırlık
(kg)
Minimum bölme
büyüklüğü (m2)
Hayvan başına
Minimum taban
alanı (m2/hayvan)
0.20
0.25
Hayvan başına minimum uzanma alanı (termonötr koşullarda)
(m2/hayvan)
0.10
0.11
5’den az
5 ile 10 arası
2.0
2.0
10 ile 20 arası
2.0
0.35
0.18
20 ile 30 arası
2.0
0.50
0.24
30 ile 50 arası
2.0
0.70
0.33
50 ile 70 arası
3.0
0.80
0.41
70 ile 100 arası
3.0
1.00
0.53
100 ile 150 arası
4.0
1.35
0.70
150 üstü
5.0
2.50
0.95
Yetişkin erkek domuz
7.5
-
1.30
(*) Domuzlar kısa sürelerle, veteriner hizmetleri veya deneysel gerekçelerle, örneğin bireysel gıda
tüketiminin bilinmesi gerekiyorsa, örneğin ana bölümü bölmelere ayırarak, küçük bölümlerde tutulabilir.
Tablo 7.4.
Atlar
En kısa kenarı hayvanın yağır yüksekliğinin 1.5 katı olacaktır. Dâhili bölmelerin yüksekliği
hayvanların tam şaha kalkmasına imkân verecektir.
Yağır (cidago)
yüksekliği
(m)
Minimum taban alanı/hayvan (m2/hayvan)
1.00 ile 1.40 arası
Tek başına veya
üçlü gruplar halinde
tutulan her hayvan
için
9.0
Dörtlü veya daha
büyük gruplar halinde
tutulan her hayvan
için
6.0
1.40 ile 1.60 arası
1.60 üzeri
12.0
16.0
9.0
(2 x YY)2 (*)
Yavrulama
odası / taylı
kısrak
Minimum
bölme
yüksekliği
(m)
16
3.00
20
20
3.00
3.00
(*) Yeterli yer ayrılmasını sağlamak için, her bir hayvan için yer tahsisi yağır yüksekliğine
(YY) göre yapılır.
79
Kanatlılar
Tarımsal araştırma sırasında, projenin amacı hayvanların ticari çiftlik hayvanlarının tutulduğu koşullara benzer koşullarda tutulmasını gerektirdiğinde, hayvanların barındırılması en azından
kanatlı hayvanlarla ilgili ulusal mevzuatta belirlenen standartlara uyar.
Tablo 8.1
Evcil kanatlılar
Bu minimum bölme büyüklükleri bilimsel nedenlerle sağlanamazsa, kısıtlılığın süresi deneyi yapan kişi tarafından sorumlu yöneticiye danışarak gerekçelendirilir. Bu tür durumlarda, kanatlılar
uygun zenginleştirmeyi içeren ve minimum taban alanı 0.75 m2 olan daha küçük bölmelerde muhafaza edilebilir.
Canlı ağırlık
(gr)
200’e kadar
Minimum bölme Kanatlı başına
Minimum bölme
büyüklüğü (m2) minimum alan (m2) yüksekliği (cm)
1.00
0.025
30
Minimum yemlik
uzunluğu (cm)
3
200 ile 300 arası
1.00
0.03
30
3
300 ile 600 arası
1.00
0.05
40
7
600 ile 1200 arası
2.00
0.09
50
15
1200 ile 1800 arası
2.00
0.11
75
15
2.00
0.13
75
15
2400 üzeri
2.00
0.21
75
15
Tablo 8.2
Evcil hindiler
Her bölmenin kenarı en az 1.5 metre uzunluğunda olacaktır. Bu minimum bölme büyüklükleri bilimsel nedenlerle sağlanamazsa, kısıtlılığın süresi deneyi yapan kişi tarafından sorumlu yöneticiye danışarak gerekçelendirilir. Bu tür durumlarda, kanatlılar uygun zenginleştirmeyi içeren ve minimum taban alanı 0.75 m2 ve 0.6 kg’ın altındaki kanatlılar için minimum yüksekliği 50 cm, 4 kg’ın
altındaki kanatlılar için 75 cm, 4 kg’ın üstündeki kanatlılar için 100 cm olan daha küçük bölmelerde
muhafaza edilebilir. Bunlar, Tablo 8.2’de verilen yer tahsislerine uygun olarak küçük kuş gruplarını
barındırmak için kullanılabilir.
80
Tablo 8.3
Bıldırcın
Canlı ağırlık
(kg)
0.3’e kadar
0.3 ile 0.6 arası
0.6 ile 1 arası
1 ile 4 arası
4 ile 8 arası
8 ile 12 arası
12 ile 16 arası
16 ile 20 arası
20 üzeri
Minimum bölme
büyüklüğü (m2)
2.0
2.0
2.0
2.0
2.0
2.0
2.0
2.0
3.0
Kuş başına minimum alan (m2)
0.13
0.17
0.30
0.35
0.40
0.50
0.55
0.60
1.0
Minimum bölme
yüksekliği (cm)
50
50
100
100
100
150
150
150
150
Minimum yemlik
uzunluğu (cm)
3
7
15
15
15
20
20
20
20
Tablo 8.4
Ördek ve kazlar
Canlı ağırlık
(gr)
Minimum bölme
büyüklüğü (m2)
150’ye kadar
150’nin üzeri
1.0
1.0
Barındırılan kuş
çifti başına alan
(m2)
0.5
0.6
Barındırılan ilave
kuş grubu başına
alan (m2)
0.10
0.15
Minimum Minimum yemyükseklik
lik uzunluğu
(cm)
(cm)
20
4
30
4
Bu minimum bölme büyüklükleri bilimsel nedenlerle sağlanamazsa, kısıtlılığın süresi deneyi yapan
kişi tarafından sorumlu yöneticiye danışarak gerekçelendirilir. Bu tür durumlarda, kanatlılar uygun
zenginleştirmeyi içeren ve minimum taban alanı 0.75 m2 olan daha küçük bölmelerde muhafaza edilebilir. Bunlar, Tablo 8.4’de verilen yer tahsislerine uygun olarak küçük kuş gruplarını barındırmak için
kullanılabilir.
Canlı ağırlık
(gr)
Minimum bölme
büyüklüğü (m2)
Kuş başına
alan (m2) (*)
Minimum
yükseklik (cm)
Minimum yemlik
uzunluğu (cm)
2.00
0.10
50
10
300 ile 1200 arası (**)
3500 üstü
Kazlar
2.00
2.00
2.00
0.20
0.25
0.50
200
200
200
10
15
15
500’e kadar
500 ile 2000 arası (**)
2.00
2.00
0.20
0.33
200
200
10
15
2000 üstü
2.00
0.50
200
15
Ördekler
300’e kadar
(*) Bu, 2 m2lik kapalı bölme başına derinliği minimum 30 cm olan minimum 0.5 m2 lik havuzu içerecektir. Havuz minimum bölme büyüklüğünün %50’sine kadar katkıda bulunabilir.
(**) Tüylenme öncesi kanatlılar minimum yüksekliği 75 cm olan bölmelerde muhafaza edilebilir.
81
Tablo 8.5
Ördek ve kazlar: minimum havuz ölçüleri
Alan (m2)
0.5
0.5
Ördekler
Kazlar
Derinlik (cm)
30
10 ile 30 arası
(*) Havuz ölçüleri 2 m2 lik bölme başınadır. Havuz minimum bölme büyüklüğünün %50’sine kadar
katkıda bulunabilir.
Tablo 8.6
Güvercinler
Kanatlıların kısa uçuşlar yapabilmesi için bölmeler kare yerine uzun ve dar (örneğin 2 metreye 1 metre boyutlarında) olmalıdır.
Grup büyüklüğü
Minimum bölme
büyüklüğü (m2)
6’ya kadar
2
7 ile 12 arası
3
12’nin üzerindeki her ilave
0.15
kuş için
Minimum
yükseklik (cm)
200
200
-
Minimum yemlik Minimum tünek
uzunluğu (cm)
uzunluğu (cm)
5
30
5
30
5
30
Tablo 8.7
Zebra ispinozu
Kanatlıların kısa uçuşlar yapabilmesi için bölmeler kare yerine uzun ve dar (örneğin 2 metreye 1 metre boyutlarında) olmalıdır. Üreme çalışmaları için çiftler uygun zenginleştirmeyi içeren ve minimum
taban alanı 0.5 m2 ve minimum yüksekliği 40 cm olan daha küçük bölmelerde muhafaza edilebilir.
Kısıtlılığın süresi deneyi yapan kişi tarafından sorumlu yöneticiye danışarak gerekçelendirilir.
Grup büyüklüğü
6’ya kadar
7 ile 12 arası
13 ile 20 arası
20’nin üzerindeki her ilave kuş için
Minimum bölme
büyüklüğü (m2)
1.0
1.5
2.0
0.05
Minimum yükseklik
(cm)
100
200
200
-
Minimum yemlik
sayısı
2
2
3
6 kuş için bir adet
Amfibiler
Tablo 9.1
Sucul urodelalar (kuyruklu kurbağagiller)
Vücut uzunluğu (*)
(cm)
10’a kadar
10 ile 15 arası
15 ile 20 arası
20 ile 30 arası
30’un üzeri
Minimum su yüzeyi
alanı (cm2)
262.5
525
875
1837.5
3150
Gruptaki her ilave hayvan için
minimum su yüzeyi alanı (cm2)
50
110
200
440
800
Minimum su
derinliği (cm)
13
13
15
15
20
(*) Burundan dışkılama deliğine kadar ölçülmüştür.
82
Tablo 9.2
Sucul anuranlar
Vücut uzunluğu (**)
(cm)
Minimum su yüzeyi
alanı (cm2)
6’dan az
6 ile 9 arası
9 ile 12 arası
12’nin üzeri
160
300
600
920
Gruptaki her ilave
hayvan için minimum su yüzeyi alanı
(cm2)
40
75
150
230
Minimum su derinliği (cm)
6
8
10
12.5
(*) Bu şartlar bekleme ya da hayvancılık tankları içindir, ancak doğal olarak çiftleşmek için
ve etkinlik amaçlı olarak süper-ovülasyon amacıyla kullanılan tanklara uygulanmaz, çünkü bu prosedürler daha küçük bireysel tanklar gerektirmektedir. Belirtilen büyüklük kategorilerindeki yetişkinler;
cinsel olgunluğa erişmemiş gençler ve yavrular için belirlenen yer gereksinimleri ya hariç tutulacak ya
da ölçekleme ilkesine göre boyutları değiştirilir.
(**) Burundan dışkılama deliğine kadar ölçülmüştür.
Tablo 9.3
Yarı-Sucul anuranlar
Vücut uzunluğu
(*) (cm)
5.0’a kadar
5.0 ile 7.5 arası
7.5 üzeri
Minimum bölme
Gruptaki her ilave Minimum bölme
büyüklüğü (**) hayvan için minimum yüksekliği (***)
(cm2)
su yüzeyi alanı (cm2)
cm
1500
200
20
3500
500
30
4000
700
30
Minimum su derinliği (cm)
10
10
15
(**) Hayvanların suya dalmaları için üçte bir kara bölümü, üçte iki su bölümü yeterlidir.
(***) Kara bölümü yüzeyinden teraryumun üstünün iç kısmına kadar ölçülmüştür, ayrıca,
bölmelerin yüksekliği iç tasarıma uyarlanır.
Tablo 9.4
Yarı-karacıl anuranlar
Vücut uzunluğu
(*) (cm)
5.0’a kadar
5.0 ile 7.5 arası
7.5 üzeri
Minimum bölme
büyüklüğü (**)
(cm2)
1500
3500
4000
Gruptaki her ilave hayvan için minimum su
yüzeyi alanı (cm2)
200
500
700
Minimum bölme
yüksekliği (***)
(cm)
20
30
30
Minimum su
derinliği (cm)
10
10
15
(***) Kara bölümü yüzeyinden yapay ortamın üstünün iç kısmına kadar ölçülmüştür, ayrıca,
83
Tablo 9.5
Arboreal anuranlar
(cm)
Minimum bölme bü- Gruptaki her ilave hayvan Minimum bölme yüksekliği
yüklüğü (**) (cm2) için minimum su yüzeyi
(***) (cm)
alanı (cm2)
900
100
30
1500
200
30
3.0’a kadar
3.0 üzeri
(***) Kara bölümü yüzeyinden yapay ortamın üstünün iç kısmına kadar ölçülmüştür, ayrıca,
Sürüngenler
Tablo 10.1
Sucul kaplumbağalar
(cm)
5’e kadar
5 ile 10 arası
10 ile 15 arası
15 ile 20 arası
20 ile 30 arası
30 üzeri
Minimum su yüzeyi
alanı (cm2)
600
1600
3500
6000
10000
20000
Gruptaki her ilave hayvan için mini- Minimum su derinmum su yüzeyi alanı (cm2)
liği (cm)
100
10
300
15
600
20
1200
30
2000
35
5000
40
(*) Kabuğun ön kenarından arka kenarına kadar doğrusal bir çizgi olarak ölçülmüştür.
Tablo 10.2
Karayılanları
Vücut uzunluğu (*) (cm)
30’a kadar
30 ile 40 arası
40 ile 50 arası
50 ile 75 arası
75’in üzeri
Minimum taban alanı
(cm2)
300
400
600
1200
2500
Gruptaki her ilave hay- Minimum bölme yüksekvan için minimum alanı
liği (**)(cm)
(cm2)
150
10
200
12
300
15
600
20
1200
28
(**) Kara bölümü yüzeyinden yapay ortamın üstünün iç kısmına kadar ölçülmüştür, ayrıca,
Balık
11.1 Su kaynağı ve kalitesi
Her zaman uygun kalitede yeterli su kaynağı sağlanacaktır. Geri dolaşımlı sistemlerdeki su akışı veya
tanklardaki filtreleme, su kalitesi parametrelerinin kabul edilebilir düzeyde gerçekleşmesini sağlamak
için yeterli olacaktır. Su kaynağı, gereken durumlarda, balık için zararlı maddeleri uzaklaştırmak için
84
filtrelenecek veya muameleye tabi tutulur. Su kalitesi parametreleri, her zaman, belli bir türün normal
faaliyetlerini ve fizyolojisini sürdürebilmesi için kabul edilebilir aralıkta olur. Su akışı, balığın düzgün
yüzmesine ve normal davranmasına imkân verecek uygunlukta olur. Balığa, iklime alışması ve su
kalitesi şartlarındaki değişikliğe uyum sağlaması için yeter süre tanınır.
11.2 Oksijen, azot bileşikleri, pH ve tuzluluk
Oksijen konsantrasyonu, balık türleri için uygun olacaktır. Gerektiği durumlarda, tank suyunun ek
olarak havalandırılması sağlanır. Azot bileşikleri konsantrasyonu düşük tutulur.
pH düzeyi türlere uygun hâle getirilecek ve mümkün olduğu kadar istikrarlı tutulacaktır. Tuzluluk,
balık türlerinin gereksinimlerine ve balığın yaşam evresine uygun hâle getirilir.
11.3 Sıcaklık, ışık ve gürültü
Sıcaklık, ilgili balık türleri için optimal aralıkta tutulacak ve mümkün olduğu kadar istikrarlı halde
muhafaza edilir. Sıcaklıktaki değişiklikler yavaş yavaş uygulanır. Balık, uygun aydınlatma aralıklarında tutulur. Gürültü düzeyi minimumda tutulacak ve uygun olması halinde, elektrik jeneratörleri ve
filtrasyon sistemleri gibi gürültü ve titreşim yapan donanım, içinde balık bulunan tanklardan ayrı tutulur.
11.4 Stoklama yoğunluğu ve çevresel karmaşıklık
Balık stoklama yoğunluğu, balığın çevre şartlarıyla, sağlık ve refahıyla ilgili toplam gereksinimine
bağlı olacaktır. Balığın normal şekilde yüzmesi için, büyüklüğü, yaşı, sağlığı ve beslenme yöntemleri
dikkate alarak, yeterli hacimde su bulundurulacaktır. Balık için, türün yaşam standardı aksini gerektirmedikçe, saklanma yerleri veya dip kumu vb.gibi uygun çevre zenginleştirmesi sağlanır.
11.5 Beslenme ve elle tutma
Balık, kendisi için uygun hızda ve sıklıkta bir diyetle beslenir. Larva aşamasındaki balığın beslenmesi
için, canlıdan yapay diyete geçerken, özel dikkat gösterilecektir. Balığı elle tutma minimum düzeyde
tutulur.
Ek-2
SICAKLIK VE NİSPİ NEM
1.Tesisin ısıtma ve nem sistemleri, farklı hayvan türlerinin farklı sıcaklık ve nem ihtiyaçlarını karşılayabilecek yeterlilikte ve her odanın sıcaklığı ve nemi ayrı olarak kontrol edilir ve ayarlanabilmeye
imkân verir.
2.Isıtma ve nem sistemleri gürültüsüz çalışmalıdır. Oda sıcaklıkları ve nem oranları, oda düzeyinde
günlük olarak kontrol edilir.
3. Hayvan türlerinden oda ve kafeslerde serbest olarak bulunan yetişkin hayvanlar için ideal sıcaklık
ve nispi nem değerleri aşağıda verilmiştir. Yeni doğan, genç, immunsuprese, diğer genetik ve mikrobiyolojik yönden tanımlanmış hayvanlar için hayvanın ihtiyacına uygun sıcaklık sağlanır.
4. Katı zeminli muhafazalarda tavşan grupları arasındaki yerel sıcaklıklar, oda sıcaklığından 6°C kadar
daha yüksek olabilir.
85
Hayvan türleri için ideal sıcaklık ve nispi nem değerleri
Tür
Gerbil
Fare
Hamster
Sıçan
Kobay
Tavşan
Kedi
Köpek
Feretler
Marmosetgiller ve tamarinler
Resus Maymunu, Kısa Kuyruklu
Makaklar ve Vervetler
Uzun Kuyruklu Makaklar
Babunlar
İdeal Oda/Kafes Sıcaklığı (°C)
20-24
20-24
20-24
20-24
20-24
15-21
15-21
15-21
15-24
23-28
16-25
Nispi Nem (%)
35-55
45-65
45-65
45-65
45-65
Min. 45
40-70
-
21-28
16-28
-
86
Ek-3
BEYANNAME
1-Kurulacak kuruluşun;
a) Sahibinin adı ve soyadı*
:
b) Ticari adı*
:
c) Açık adresi
:
d) Telefon numarası
:
e) Faks numarası
:
f) Ada, pafta ve parsel numarası
:
2-Faaliyet alanı
a) Tedarikçi Kuruluş
:
(Hangi hayvanların tedarik edileceği ?)
b) Üretici Kuruluş
:
(Hangi hayvanların üretileceği ?)
c) Kullanıcı Kuruluş
:
(Hangi hayvanların kullanılacağı ?)
d) Araştırmaya Yetkili Kuruluş
:
(Hangi hayvanların araştırılacağı ?)
3-Kuruluşun faaliyet alanı ile ilgili açıklama raporu.
4-Kuruluşun yapımı için düşünülen başlama tarihi.
Kuruluş Sahibinin**
Adı ve Soyadı
İmza
*Kamu kurum ve kuruluşlarında kurumun adı
** Kamu kurum ve kuruluşlarında kurum yetkilisinin adı, soyadı ve unvanı
87
Ek-4
YER SEÇİM RAPORU
1-Kurulacak kuruluşun
:
b) Ticari adı*
:
c) Açık adresi
:
:
e) Faks numarası
:
:
g) Faaliyet alanı
:
2-Kuruluşun yeri ve çevresinin halen ne amaçla kullanıldığı?
3-Yerin faaliyet alanına göre üretici ve/veya tedarikçi ve/veya kullanıcı kuruluş olarak faaliyetine
uygun olup olmadığı?
a) Üretim
b) Tedarik
c) Kullanım
d) Araştırma
Uygundur
Uygundur
Uygundur
Uygundur
Uygun değildir
Uygun değildir
Uygun değildir
Uygun değildir
4- Yerin faaliyet alanına göre üretici ve/veya tedarikçi ve/veya kullanıcı kuruluş olarak kullanılmasına
uygun değilse nedenleri?
Enstitü Md. Yetkilisi
Uzman Veteriner Hekim
Uzman Veteriner Hekim
İl Md. Yetkilisi
Veteriner Hekim
İlçe Md. Yetkilisi
Veteriner Hekim
*Kamu kurum ve kuruluşlarında kurum/kuruluşun adı
88
Ek-5
AÇILMA RAPORU
1-Kuruluş
:
b) Ticari adı*
:
c) Açık adresi
:
:
e) Faks numarası
:
:
g) Faaliyet alanı;
Üretilecek türler
Kullanılacak türler
Tedarik edilecek türler
Araştırmaya yetki verilen türler
:
:
:
:
2-Kuruluş izni aşamasındaki planlarına göre uygun olarak yapıldı mı?
a) Yapılmıştır
b) Yapılmamıştır
3-Kuruluş ünitelerinde kullanılacak alet ve donanımların teknik özellik ve kapasiteleri uygun mu?
a) Uygun
b) Uygun değil
4-Kuruluşta çalışacak sorumlu yönetici, veteriner hekim ve diğer yetkili kişilerin sayısı yeterli mi?
a) Yeterli
b) Yetersiz
5-Kuruluş ünitelerinde kullanılacak alet, donanım ve bölümlerin teknik özellik ve kapasiteleri uygun mu?
a) Uygun
b) Uygun değil
7-Mahallinde yapılan inceleme sonucundaki tespit ve gözlemler: Kuruluş, faaliyet alanına göre üretici
ve/veya tedarikçi ve/veya kullanıcı ve/veya araştırmaya yetkili kuruluş olarak faaliyetine uygun mu?
a) Üretim
Uygundur
Uygun değildir
b) Tedarik
Uygundur
Uygun değildir
c) Kullanım
Uygundur
Uygun değildir
d) Araştırma
Uygundur
Uygun değildir
8- Yerin faaliyet alanına göre üretici ve/veya tedarikçi ve/veya kullanıcı ve/veya araştırmaya yetkili
kuruluş olarak kullanılmasına uygun değilse nedenleri?
Uzman Veteriner Hekim Uzman Veteriner Hekim
İl Md. Yetkilisi
Veteriner Hekim
*Kamu kurum ve kuruluşlarında kurum/kuruluşun adı
89
İlçe Md. Yetkilisi
Veteriner Hekim
Ek-6
İZİNLİ KURULUŞLARDA ÜRETİLMESİ ZORUNLU TÜRLER
Sıra No: Adı:
Latince Tür Adı :
1
Fare
Mus musculus
2
Sıçan
Rattus norvegicus
3
Kobay
Cavia pocellus
4
Suriye (altın) hamsteri
Mesocricetus auratus
5
Çin hamsteri
Cricetulus griseus
6
Moğolistan gerbili
Meriones unguiculatus
7
Tavşan
Oryctolagus curriculus
8
Köpek
Canis familiaris
9
Kedi
Felis catus
10 Kurbağa
Xenopus (laevis, tropicalis), Rana (temporaria, pipiens)
11 Zebra balığı
Danio rerio
12 İnsan-dışı primatların bütün türleri Ek-7
İNSAN-DIŞI PRİMATLARIN BİLİMSEL AMAÇLAR İÇİN PROSEDÜRLERDE
KULLANILABİLECEĞİ TARİHLER
Tür Adı
Latince Tür Adı
Tarih
Marmoset
Callithrix jacchus
1/1/2013 tarihinden itibaren
Cynomolgus maymunu
Macaca fascicularis Bakanlığın süre uzatımı kararı almaması
kaydıyla 1/1/2022 tarihinden itibaren.
Rhesus maymunu
Macaca mulatta
Bakanlığın süre uzatımı kararı almaması
İnsan-dışı primatların diğer türleri
Bakanlığın süre uzatımı kararı almaması
Ek-8
PROSEDÜRLERİN ŞİDDET SINIFLANDIRMASI
Bir prosedürün şiddeti, tek bir hayvan tarafından prosedür sırasında yaşanması beklenen ağrı, eziyet,
sıkıntı ve kalıcı hasar düzeyi ile belirlenir.
Bölüm I: Şiddet kategorileri
Düzelmez: Tamamen genel anestezi altında gerçekleştirilen ve hayvanın bilincinin açılmasının beklenmediği prosedürler düzelmez olarak sınıflandırılır.
Hafif: Hayvanlar üzerinde uygulanan ve hayvanın kısa süreyle hafif ağrı, eziyet ve sıkıntı çekmesinin
mümkün olduğu prosedürler ve hayvanların genel durumu ve afiyeti üzerinde önemli bir bozulmaya yol
açmayan prosedürler hafif olarak sınıflandırılır.
90
Orta: Hayvanlar üzerinde uygulanan ve hayvanın kısa süreyle orta düzeyde ağrı, eziyet ve sıkıntı çekmesinin ya da uzun süreli hafif düzeyde ağrı, eziyet ve sıkıntı çekmesinin mümkün olduğu prosedürler
veya hayvanların genel durumu ve afiyeti üzerinde orta derecede bozulmaya yol açan prosedürler
“orta” olarak sınıflandırılır.
Şiddetli: Hayvanlar üzerinde uygulanan ve hayvanın kısa süreyle şiddetli ağrı, eziyet ve sıkıntı çekmesinin ya da uzun süreli orta düzeyde ağrı, eziyet ve sıkıntı çekmesinin mümkün olduğu prosedürler
veya hayvanların genel durumu ve afiyeti üzerinde şiddetli bozulmaya yol açan prosedürler “şiddetli”
olarak sınıflandırılır.
Bölüm II: Şiddet belirleme kriterleri
Şiddet kategorisinin belirlenmesinde, belli bir prosedür sırasında bir hayvana müdahale veya manipülasyon dikkate alınır. Bu belirleme, tüm uygun iyileştirme teknikleri uygulandıktan sonra tek bir hayvan tarafından yaşanması muhtemel en şiddetli etkiye dayanılarak yapılır.
Bir prosedürün şiddet kategorisi belirlenirken, prosedürün tipi ve diğer faktörlerde dikkate alınır. Bütün
bu faktörler vaka bazında değerlendirilir.
Prosedürle ilgili faktörler aşağıdakileri içerir:
 Manipülasyon türü ve elle tutma şekli,
 Prosedürün tüm unsurlarının yol açtığı ağrı, eziyet ve sıkıntı veya kalıcı hasarın türü, yoğunluğu,
süresi, sıklığı ve kullanılan tekniklerin çeşitliliği,
 Bir prosedürde çekilen kümülatif ağrı,
 Barındırma, üretme ve bakım standartlarındaki kısıtlamalar da dahil, doğal davranış sergilemenin
engellenmesi.
Sadece prosedürün tipiyle ilgili temel faktörler her bir şiddet kategorisi için Bölüm III’ te sunulan örneklerde verilmiştir. Bazı prosedür tiplerine en uygun sınıflandırmanın hangisi olduğu bu parametreler
dikkate alınarak belirlenir. Bununla birlikte, prosedürün şiddet sınıflandırmasında ve vaka bazında değerlendirilmesinde aşağıdaki ek faktörler de dikkate alınır.
–
–
–
–
–
Türlerin tipi ve genotipi,
Hayvanın gelişmişliği, yaşı ve cinsiyeti,
Hayvanın prosedürle ilgili olarak eğitimi ya da alıştırılması,
Hayvan tekrar kullanılacaksa, daha önceki prosedürlerde maruz kaldığı şiddet katagorisi,
Barınma, üretme ve bakımın iyileştirilmesi dahil, ağrı, eziyet ve sıkıntıyı azaltmak veya ortadan
kaldırmak için kullanılan yöntemler,
– Daha insani uygulama açısından yapılabilecek en son noktalar
Bölüm III:
Prosedürün tipiyle ilgili faktörler bazında her şiddet kategorisine atanan farklı prosedür tiplerinden örnekler:
Hafif:
Yalnızca öldürmek amacıyla uygulananlar dışındaki anestezi uygulaması;
Tek dozun uygulandığı, toplam dolaşım hacminin %10’u veya daha az kan örneğinin alındığı ve maddenin herhangi bir belirgin ters etkiye neden olmasının beklenmediği farmakokinetik çalışma,
Hayvanların uygun sakinleştirici veya anestezi etkisi altında invazif olmayan örneğin MR ile görüntü-
91
lenmesi,
ç)
Yüzeysel prosedürler, örneğin kulak ve kuyruk biyopsileri, mini-pompa ve sinyal verici gibi
transponderlerin cerrahi olmayan subkutan implantasyonu;
Hayvanlarda sadece ufak rahatsızlıklara ya da normal faaliyet ve davranışlarda ufak sorunlara yol açan
harici telemetri cihazlarının uygulanması,
Hayvan üzerinde maddenin artık hafif etkiye sahip olduğu ve hacimlerin hayvanın büyüklüğü ve türü
için uygun sınırlar dahilinde bulunduğu subkutan, intramüsküler, intraperitonel yollarla, lastik sonda ile
besleme ve intravenöz olarak yüzeysel kan damarları yoluyla uygulama,
Belirgin olumsuz klinik etki oluşturmayan tümör veya örneğin, küçük, subkutan, invazif olmayan nodüller gibi spontan tümör indüksiyonu,
Fenotipte hafif etkilerle sonuçlanması beklenen genetiği değiştirilmiş hayvanların üretilmesi,
ğ) Hayvanın yem ihtiyacını tam olarak karşılamayan ve çalışmanın zaman süreci içinde hafif klinik
anormalliğe yol açması beklenen modifiye diyetlerle beslenmesi,
Metabolik kafeste 24 saat ve daha kısa süreli tutulması,
Sosyal ortamda yaşayan hatlardan olan fare ve sıçanların kısa süreli olarak tek başlarına kafese kapatılmalarını ve sosyal partnerlerden kısa süreli olarak ayrı kalmalarını içeren çalışmalar,
Hayvanların zararlı uyarıcılara maruz bırakıldığı, kısa süreyle ağrı, eziyet ve sıkıntı veren işlem sonrası
hayvanların bu durumdan kurtulabileceği modeller.
Aşağıdaki örneklerin tamamı veya birkaçından oluşan kombinasyonu “hafif” olarak sınıflandırılır.
İnvazif olmayan önlemler ve minimal kısıtlamayla vücut kompozisyonunun değerlendirilmesi,
Alışkın hayvanlarda minimal veya hiç kısıtlama oluturmayan EKG’nin invazif olmayan tekniklerle
izlenmesi,
Sosyal olarak uyum sağlamış hayvanlarda bozukluğa yol açması beklenmeyen ve normal faaliyet ve
davranışa engel olmayan harici telemetri cihazları uygulaması,
Klinik olarak belirlenebilir olumsuz fenotip oluşturması beklenmeyen genetiği değiştirilmiş hayvanların
üretilmesi,
Sindirilen besinlerin geçişini izlemek için diyete, vucuda zararsız olan inert markerler katmak,
Yetişkin sıçanlara 24 saatten az bir süreyle yem verilmemesi,
Saha testi uygulaması.
Orta:
Orta derecede klinik etki yaratan test maddelerinin sık sık uygulanması ve bilinci açık bir hayvandan
birkaç gün içinde hacim ilavesi yapılmaksızın kan örneklerinin alınması,
Ölümcül olmayan son-noktalarla akut doz belirleme çalışmaları, kronik toksisite testleri,
Genel anestezi ve uygun analjeziklerin etkisi altında yapılan ameliyatla bağlantılı örneğin torakotomi,
kranyotomi, laparotomi, orkidektomi, lenfadenektomi, tiroidektomi, efektif stabilizasyonla ortopedik
cerrahi ve yara yönetimi, reddin etkin yönetimiyle organ nakli, cerrahi kateter implantasyonu veya telemetri trasmiterleri, mini pompa gibi biomedikal cihaz takma gibi ameliyat sonrası ağrı, sıkıntı ve genel
durumda bozulma,
ç) Orta düzeyde ağrı ve sıkıntıya yol açması veya normal davranışı engellemesi beklenen tümör veya
spontan tümör indüksiyonu modelleri,
Ters etkileri hafif veya orta şiddette ve 5 gün veya daha kısa süreli olan subletal dozda ya da bağışıklık
sisteminin rekonstitüsyonu olmasa ölümcül olabilecek dozda ışın veya kemoterapi,
Orta derecede etkilenmiş fenotiple sonuçlanması beklenen genetiği değiştirilmiş hayvanların üretilmesi,
Cerrahi prosedürlerle genetiği değiştirilmiş hayvan oluşturulması;
Orta derecede hareket kısıtlaması yaratan metabolik kafeslerde hayvanların 5 güne kadar tutulması,
ğ) Hayvanın yem ihtiyacını tam olarak karşılamayan ve çalışmanın zaman süreci içinde orta klinik
anormalliğe yol açması beklenen modifiye diyetlerle beslenmesini içeren çalışmalar,
92
Yetişkin sıçanlara 48 saat süreyle yem verilmemesi,
Hayvanın kaçamayacağı veya kaçma dürtüsünü engelleyemeyeceği durumlarda orta derecede sıkıntı
oluşturması beklenen kaçma ve kaçınma reaksiyonlarını hatırlatmak.
Şiddetli
Ölümün son-nokta olduğu veya ölümlerin beklendiği ve şiddetli patofizyolojik durumların tetiklendiği
örneğin OECD test kılavuzunda tanımlanan tek doz akut toksisite testleri gibi testler,
Başarısız olma durumunda şiddetli ağrı, eziyet ve sıkıntıya yol açabilecek örneğin kardiyak yardımcı
cihazları gibi cihaz testleri,
İlerleyen hastalığın ölüme yol açtığı, uzun süreli orta şiddette ağrı, eziyet ve sıkıntıyla bağlantılı, hayvanın durumunda kalıcı hasarlarla karakterize olan aşı potens testleri,
ç) Letal dozda ve bağışıklık sisteminin rekonstitüsyonu ya da graft versus host hastalığı oluşumuyla
rekonstitüsyon olmadan ışın veya kemoterapi,
Uzun süreli orta şiddette ağrı, eziyet ve sıkıntıyla bağlantılı olarak ilerleyerek ölümcül hastalığa yol
açması beklenen örneğin kaşeksiye yol açan tümörler, invazif kemik tümörleri, metastaz yayılımıyla
sonuçlanan tümörler ve ülserleşmesine izin verilen tümörler gibi tümör veya spontan tümör indüksiyon
modelleri,
Orta ve şiddetli düzeydeki ameliyat sonrasında ağrı, eziyet, sıkıntı veya hayvanın genel durumunda
ciddi ve kalıcı bozulmayla sonuçlanması beklenen, genel anestezi etkisi altında yapılan ameliyatlar ve
diğer müdahaleler ile stabil olmayan kırıkların oluşturulması, yeterli analjezik olmadan torakotomi ya
da mültipl organ bozukluğu oluşturmak için yapılan travma,
Organ reddinin şiddetli sıkıntı veya hayvannın genel durumunda bozukluğa yol açması muhtemel yabancı organ nakli gibi organ nakilleri,
Genel durumda şiddetli ve kalıcı bozukluklar yaşaması beklenen ve genetik bozukluğu olan Huntington
hastalığı, müsküler distrofi, kronik nükseden nörit modeller gibi hayvanların üretilmesi,
ğ) Şiddetli derecede hareket kısıtlaması oluşturan metabolik kafeslerin uzun süreyle kullanımı,
Edinilmiş çaresizlik oluşturma gibi zaruri elektroşok uygulamaları,
ı) Köpek ve insan-dışı primatlar gibi sosyal türlerin uzun süreli tam izolasyonu,
Sıçanlarda gastrik ülser veya kardiyak yetmezliğe yol açan hareketsizlik stresi,
Hayvanın aşırı yorgunluk sonucu ölümüne neden olabilecek kadar zorunlu yüzme veya egzersiz testlerine tabi tutulması.
Ek-9
HAYVANLARI ÖLDÜRME YÖNTEMLERİ
Aksini gerektiren bilimsel bir gerekçe olmadıkça hayvanları öldürme sürecinde, aşağıdaki tabloda verilen yöntemler uygulanır.
a) Bilinci yerinde olmayan hayvanlarda, ölümden önce bilincin yerine gelmemesi sağlanır.
b) Tarımsal araştırmalarda kullanılan hayvanlarda, projenin amacı hayvanların ticari çiftlik hayvanlarıyla benzer koşullarda bulundurulmasını gerektiriyorsa, bu hayvanlar öldürme anında çiftlik hayvanlarının
korunması ve kesimiyle ilgili ulusal mevzuata uygun olarak öldürülebilir.
Hayvanların öldürülmesi aşağıdaki yöntemlerden biriyle tamamlanır:
Dolaşımın daimi olarak durduğunun teyidi;
Beyin ölümü;
Boyun dislokasyonu;
ç) Kan kaybı ya da exsanguination;
Rigor mortisin başladığının teyidi.
93
Tablo
Amfibi
Sürüngen
Kanatlılar
Kemirgen
Tavşanlar
Kedi, köpek,
dağ gelinciği ve tilkiler
Büyük memeliler
Anestezi Doz aşımı
Şok tabancası
Karbon dioksit
Boyun dislokasyonu
Beyin sarsıntısı/başa darbe
Başın kesilmesi
Elektroşok
İnert gazlar (Ar, N2)
Uygun tüfek, tabanca ve
mühimmatla vurmak
Balık
Hayvanlar
yöntemler/açıklamalar
(1)
(13)
-
(1)
(13)
-
(1)
(2)
(15)
(1)
(4)
(7)
(11)
(13)
-
(1)
(3)
(5)
(8)
(12)
-
(1)
(6)
(9)
(13)
-
(1)
(10)
(13)
(16)
(1)
(13)
(14)
(15)
(1)
-
Uygulama şartları
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
Gerekli durumda, önceden sakinleştirici vererek kullanılır.
Yalnızca büyük sürüngenlerde kullanılır.
Yalnızca yeni doğan evresinden sonraki gradual-fill’ evresindeki kemirgenlerde kullanılacak olup
fetüs ve yeni doğanlarda kullanılmaz
Yalnızca 1 kg’ın altındaki kanatlılarda kullanılır. 250 gr’ın üstündeki kanatlılara sakinleştirici
verilir.
Yalnızca 1 kg’ın altındaki kemirgenlerde kullanılır. 150 gr’ın üstündeki kemirgenlere sakinleştirici verilir.
Yalnızca 1 kg’ın altındaki tavşanlarda kullanılır. 150 gr’ın üstündeki tavşanlara sakinleştirici
verilir.
Yalnızca 5 kg’ın altındaki kanatlılarda kullanılır.
Yalnızca 1 kg’ın altındaki kemirgenlerde kullanılır.
Yalnızca 1 kg’ın altındaki tavşanlarda kullanılır.
Yalnızca yeni doğanlarda kullanılır.
Yalnızca 250 gr’ın altındaki kanatlılarda kullanılır.
Yalnızca diğer yöntemler mümkün olmadığında kullanılır.
Özel ekipmanıyla uygulanır.
Yalnızca domuzlarda kullanılır.
Yalnızca deneyimli keskin nişancılar tarafından saha şartlarında kullanılır.
Yalnızca deneyimli keskin nişancılar tarafından saha şartlarında, başka yöntemler mümkün olmadığında, kullanılır.
94
Ek-10
HAYVANI PROSEDÜRLERDE KULLANACAKLARIN ASGARİ EĞİTİM STANDARDI
Hayvanı prosedürlerde kullanacak kişilerin aşağıdaki asgari eğitimi almış olmaları şattır:
1
Hayvanların üretimi, sevk ve idaresi, bakımı ve bilimsel amaçlarla kullanımı hakkındaki ulusal
mevzuat.
2 İnsan-hayvan ilişkileri, hayvanların bilimsel amaçlarla kullanımı konusundaki tartışmalar ve
hayatın önemi hususunda etik ilkeler.
3 Türlere özgü biyoloji, anatomi, fizyolojik özellikler, üreme, genetik bilimi ve genetik değişimle
ilgili temel bilgiler
4 Hayvan davranışı, barındırma ve zenginleştirme.
5 Uygun olduğu hallerde, elle tutma ve prosedürlerle ilgili türlere özgün yöntemler.
6 Hayvan sağlığı yönetimi ve hijyen.
7 En çok bilinen laboratuvar hayvanı türlerinin türlere özgün çektiği ağrı, eziyet ve sıkıntının
tanınması.
8 Anestezi, ağrı giderici yöntemler ve öldürme.
9 İnsani son noktaların kullanımı.
10 Alternatif metot, azaltma ve iyileştirmenin gerekleri.
11 Prosedür ve projelerin hayvanlar için uygun olan yere göre tasarlanması.
95
Bir Önceki Yıldan Devreden
Üretilen (Doğan)
Yavru
Tedarikçiden
Alınan(2)
Prosedür İçin
Verilen(3)
Hayvan Sayısı
Tedarikçiye
VerilenSatılan
Ölen
Gelecek Yıla
Devreden
Ek-11
(1) Farklı ırklar üretiliyor ise ayrı ayrı listeye yazılır.
(2) Kaç tanesi hangi kuruluştan satın alındı ise ayrı ayrı listeye yazılacak. Kendi tedarik birimlerinden alanlar "Tedarik Birimimizden Alındı" ifadesini konur.
3- Hem üretici veya araştırmaya yetkili kuruluşlar hem de kullanıcı olarak faaliyet gösteren kuruluşlar üretim veya araştırmaya
yetkili birimlerinden doğrudan kullanım birimlerine hayvan verebilirler.
TOPLAM
Tür / Irk Adı (1)
Kuruluş Adı :
Yılı :
ÜRETİCİ VE/VEYA ARAŞTIRMAYA YETKİLİ KURULUŞ YILLIK FAALİYET RAPORU
96
97
Satın Alınan
Satın Alınan
Kuruluş Adı (2) Hayvan Sayısı
Satılan Kuruluş
Adı (3)
Satılan Hayvan
Sayısı
Ölen Hayvan
Sayısı
Gelecek Yıla Devreden
Hayvan Sayısı(4)
Ek-12
1-Farklı ırklar alınıp satılıyorsa ayrı ayrı listeye yazılır.
2-Kaç tanesi hangi kuruluştan satın alındı ise ayrı ayrı listeye yazılır
3-Kaç tanesi hangi kuruluşa satıldı ise ayrı ayrı listeye yazılacak. Kendi üretim birimlerine verildi ise bu haneye Üretim “Birimimize
Verildi" ifadesi konulur.
4-Yıl içerisinde alındığı halde satışı yapılmamış ya da kendi üretim birimlerinde üretime alınmamış hayvanların sayısı bu bölüme yazılır
TOPLAM
Tür / Irk Adı (1)
Kuruluş Adı :
Yılı :
TEDARİKÇİ KURULUŞ FAALİYET RAPORU
Satın Alınan Kuruluş Adı
(2)
Satın Alınan
Hayvan
Sayısı
Hayvan
Sayısı
Tarihi
Serbest Bırakılan
veya Aile Yanına
Verilen
1-Farklı ırklar alınıp satılıyorsa ayrı ayrı listeye yazılır.
2-Kaç tanesi hangi kuruluştan satın alındı ise ayrı ayrı listeye yazılır.
3-Sadece çiftlik hayvanı için geçerlidir.
TOPLAM
Tür / Irk Adı
(1)
Kuruluş Adı :
Yılı :
Çiftliğe İade Edilen veya Kesime
Sevk Edilen Hayvan Sayısı(3)
KULLANICI KURULUŞ FAALİYET RAPORU
Ölen
Hayvan
Sayısı
Gelecek Yıla
Devreden
Hayvan Sayısı
Ek-13
98
Ek-14
İŞARETLEME VE KİMLİKLENDİRME
1- Kuruluş bünyesinde üretilen, kullanılan ve tedarikçiler tarafından hayvanlar için uygulanacak
işaretleme ve kimliklendirme yöntemleri aşağıda belirtilmiştir.
a) Hayvanlarının barındırıldığı kafeslerin üzerinde hayvanının tanıtım kartları olmalıdır. Bu tanıtım kartında yer alması gereken bilgiler;
Üretici/ Araştırmaya Yetkili/Tedarikçi Kuruluş
Tanıtım Kartı Bilgileri
Kafes numarası
Hayvanının türü ve ırkı
Kafesteki veya bölümdeki hayvanı sayısı
Cinsiyetlere göre sayıları
Doğum tarihleri
Varsa beslenme ve koruyucu uygulamalar
Kullanıcı Kuruluştaki Tanıtım Kartı Bilgileri
Kafes numarası
Hayvanının türü ve ırkı
Kafeste veya bölümdeki hayvanı sayısı
Cinsiyetlere göre sayıları
Doğum tarihleri
Varsa beslenme ve koruyucu uygulamalar
Prosedürde kullanılmaya başlama tarihi
Prosedürün planlanan bitiş tarihi
b) Hayvanların işaretlenmesinde aşağıdaki tabloda verilen yöntemlerden biri kullanılır. Gerektiğinde Bakanlık işaretleme ve kimliklendirme konusunda aşağıda belirtilen yöntemlerden birisinin uygulanması konusunda sınırlandırma getirebilir.
Tür adı
İşaretleme Yöntemi
Kurbağa
Boncuk
Doğal işaretler
Mikroçip
Törpü
Mikroçip
Doğal işaretler
Etiketler
İzolasyon
Boya
Mikroçip
Kaplumbağa
Balıklar
Gelincik
Tavuk
Kuşlar
türler)
Güvercin
99
(tüm
Kanat bantları
Kanat etiketleri
Ayak bantları
Ayak halkaları
Mikroçip
Ayak bandı
Ayak halkası
Kanat halkası
Mikroçip
Ayak bandı
Kanat halkası
Ayak halkası
Mikroçip
Uygulama Yeri
Dorsal kese üzerindeki deri
Ayaklardaki perdeler
Kartlara
Kodlanmış bir şekilde kabuk üzerine
Kartlar
Dorsal/ventral yüzgeç, kuyruk
Ayrı bölmeler
Kürk üzeri
Kulağın iç yüzü
Kulaklar
Vücuda yakın kanat çevresi
Kanatların ön ucu
Ayak çevresi
Ayak çevresi
Göğüs kasına
Ayak çevresi
Ayak çevresi
Kanatların ön ucu
Göğüs kasına
Ayak çevresi
Kanatların ön ucu
Ayak çevresi
Göğüs kasına
Ördek
Kaz
Kuğu
Fare
Sıçan
Hamster
Kobay
Tavşan
Kedi
Köpek
Kanat etiketleri
Ayak bantları
Ayak halkaları
Mikroçip
Kanat etiketleri
Ayak bantları
Ayak halkaları
Mikroçip
Ördek ile aynı
Mikroçip
Boya
Kodlanmış kulak küpesi
Mikroçip
Boya
Mikroçip
Kodlanmış kulak etiketi
Mikroçip
Boya
Doğal işaretler
Mikroçip
Boya
Kulak küpesi
Ayak bantları
Mikroçip
Tasma
Boyun bandı
Mikroçip
Tasma
Mikroçip
İnsan dışı primat
Mikroçip
Koyun-Keçi
Kulak küpesi
Tasma
Mikroçip
Domuz
Kulak küpesi
Mikroçip
Sığır
At
Tasma
Doğal işaretler
Dağlama
Kulak küpesi
Mikroçip
Sığır ile aynı
Ayak dağlama
Mikroçip
Tavuk ile aynı
Tavuk ile aynı
Tavuk ile aynı
Ayak parmağı arasındaki perde
Tavuk ile aynı
Tavuk ile aynı
Tavuk ile aynı
Ayak parmağı arasındaki perde
Ördek ile aynı
Kürk üzeri
Kulağın başa yakın bölgesi
Scapula’nın hemen üzerine deri altı
Kürk üzeri
Scapula’nın hemen üzerine deri altı
Kulağın başa yakın bölümü
Kürk üzeri
Kulaklara, kartlara
Kürk üzeri
Kulağın başa yakın olan bölümü
Arka ayaklar
Boyun çevresi
Boyun çevresi
Boyun çevresi,
Kulağın iç kısmı ya da kalça
Klavikulanın altı, alın bölgesi, dudaklar,
kalçanın iç bölümü, bel ve boyun çevresi
Kulağın iç yüzeyi
Kulak
Kulağın başa yakın olan bölümü
Boyun çevresi
Kulağın başa yakın bölümü
Kulak
Boyun çevresi
Kartlara
Omuz ve kalçanın her iki yanına
Kulağın başa yakın bölgesine
Sığır ile aynı
Dizin hemen üzeri
100
FİRMA
REKLAMI
YERLEŞTİRİLECEK
FİRMA
REKLAMI
YERLEŞTİRİLECEK

Kitapçığın Tam Metnine ulaşmak için lütfen buraya tıklayınız

Transkript

Benzer belgeler

hayvan hakları - The Abolitionist Approach

5.9 Hassas Hayvansal Üretim

ANTHRAX (ŞARBON)

Slayt 1 - Tekirdağ Şube Müdürlüğü

www.theallpapers.com

Hayvan Hakları - The Abolitionist Approach

hayvan-ozgurlugu-ve-sosyal-devrim

5 Aralık 2011 PAZARTESİ