televizyon yayıncılığı ve yapımcılığı meslek haritalama

Transkript

TELEVİZYON YAYINCILIĞI VE YAPIMCILIĞI
MESLEK HARİTALAMA RAPORU
Ağustos 2013
Prof Dr. Peyami ÇELİKCAN
Yrd. Doç. Dr. Nalan BÜKER
TELEVİZYON YAYINCILIĞI VE YAPIMCILIĞI MESLEK HARİTALAMA RAPORU
GİRİŞ
“Türkiye’de Mesleki Yeterlilik Kurumunun ve Ulusal Yeterlilik Sisteminin Güçlendirilmesi” projesi kapsamında
yürütülen çalışmalar farklı sektörlerin meslek haritalama çalışmalarını da içermektedir. Bu doğrultuda
televizyon sektörü meslek haritalama çalışması da yapılmış ve sonuçlarına bu raporda yer verilmiştir.
Televizyon sektöründeki meslekî yapılanma diğer sektörlere göre pek çok açıdan farklılık arz etmektedir. Bu
farklılığın temel nedenleri arasında, sektörün sınırlarının geniş olması, farklı sektörlerle iç içe girmesi, kamuözel yayın kuruluşlarının faaliyetlerini içermesi ve yayın-yapım olarak iki ana üretim sürecinin varlığı sayılabilir.
Televizyon sektörünü farklı kılan bu özellikler meslek haritalama çalışmalarının yürütülmesini de zorlamaktadır.
Çalışma planı bu zorluğu aşacak şekilde oluşturulmuş ve sektörün tüm paydaşlarının katılımını sağlayacak
şekilde gerçekleştirilmiştir. Televizyon sektörü temelde kamu ve özel yayın kuruluşlarında oluşmaktadır. Bu
nedenle, çalışma kapsamında TRT Genel Müdürlüğü’nün yanı sıra, Doğuş Yayın Grubu ve Ciner Yayın
Grubu’nda saha çalışmaları yapılmıştır. Kamu ve özel yayın kuruluşlarındaki meslek tanımları yapım, yayın,
teknik birimlerdeki yetkililerin ve insan kaynakları yöneticilerinin katıldığı toplantılarda tartışılmış ve bir meslek
dökümü oluşturulmuştur.
Saha çalışmaları kapsamında yayın kuruluşlarının çeşitli birimlerinde çalışan personel ile de görüşmeler
yapılmış ve yayın sırasındaki mesleki çalışmaları gözlenmiştir. Yayın kuruluşlarındaki bu çalışmalar, yapım
kuruluşlarında da yapılmıştır. Yapım kuruluşları yayın kuruluşlarından bağımsız olarak yapılanan ve yayın
kuruluşlarına içerik üreten firmalardan oluşmaktadır. Yapım kuruluşlarının hizmet aldığı post prodüksiyon
şirketleri yapıma son şeklinin verilmesi sürecinde ihtiyaç olunan hizmetleri sunmaları nedeniyle işleyişim
ayrılmaz bir parçası olmaktadırlar. Televizyon sektörü içinde yer alan yapım kuruluşları, yayın kuruluşlarından
farklı mesleki yapılanmaya sahiptir.
Bu nedenle, Meslek Haritalama çalışmalarına yapım kuruluşlarında tanımlanan meslekler de dahil edilmiştir.
Çalışmanın bu kısmında EKS Yapım- Eriş Akman, MİNT Yapım,
Yapımcılar Derneği – Sine-sen (Sinema
Emekçileri Sendikası) – Sender (Senaryo Yazarları Derneği) temsilcileri ile çalışmalar yürütülmüştür. Yapım
kuruluşları ve post prodüksiyon şirketleri görsel-işitsel içerik üreticileri olarak sadece televizyon yayıncılığı için
değil, sinema ve reklam sektörü için de hizmet vermektedir. Bu özellik, bazı mesleklerin hangi sektör içinde yer
alması gerektiği konusunda tartışmalara neden olmaktadır. Sinema sektörü içinde yer alan bazı mesleklerin
1
televizyon sektörü içinde de yer almasının yarattığı sorunlar, yayın-yapım alanındaki farklı meslekî
tanımlamalar sektörün tüm paydaşlarının katıldığı bir çalıştayda ele alınmıştır.
Meslek haritalama çalışmaları kapsamında düzenlenen, saha incelemeleri, toplantılar ve çalıştaylara esas
oluşturmak amacıyla, farklı ülkelerdeki televizyon sektörüne özgü mesleklerin taraması da yapılmış ve özellikle
BBC yayın kuruluşunun meslek dökümleri ve Creative Skill set meslek tanımları da referans olarak alınmıştır.
Çalışmanın sonuçlarını içeren bu raporda Türkiye’de Televizyon Yayın-Yapım Sektörünün genel bir tanıtımı
yapıldıktan sonra, yapım ve yayın süreci dikkate alınarak meslekler gruplandırılmıştır. Bu doğrultuda sekiz ana
başlık altında meslekler tasnif edilmiştir:
A.
YAPIM-YÖNETİM GRUBU
B.
YAZIM GRUBU
C.
SANAT –TASARIM VE UYGULAMA GRUBU
D.
KAMERA-IŞIK- SES GRUBU
E.
STÜDYO TEKNİK-YAYIN GRUBU
F.
YAPIM SONRASI GRUBU
G.
KAMERA ÖNÜ MESLEK GRUBU
H.
HABER GRUBU
Her bir grup altındaki mesleklerin tanımları ve seviyeleri ile birlikte genel bir haritalama tablosu
oluşturulmuştur. Bu tabloda farklı sektörlere ait olmakla birlikte program/film üretim ekibinde görev alan
kişilere ait meslekler (terzi, boyacı, heykeltraş gibi) yatay meslek hanesinde işaretlenmiş ve bu meslekler için
seviye tespiti yapılmamıştır.
2
TELEVİZYON YAYINCILIK SEKTÖRÜNÜN GELİŞİMİ
Türkiye Radyo-Televizyon Sektörü 25 yıla yaklaşan özel yayıncılık geçmişi ile hızla gelişen ve büyüyen dinamik
bir sektör olma özelliği taşımaktadır.
Türkiye Radyo Televizyon Kurumu tarafından 1968 yılından itibaren sürdürülen radyo-televizyon yayınlarındaki
devlet tekeli, 1989 yılında yurtdışından Türkiye’ye dönük olarak yayın yapan Magic Box adlı televizyon kanalı ile
fiilen kırılmış oldu.
1982 Anayasası’nın 133’üncü maddesinin “Radyo ve televizyon istasyonları, ancak devlet eliyle kurulur ve
idareleri tarafsız bir kamu tüzel kişiliği halinde düzenlenir” şeklindeki hükmüne rağmen uydu yayıncılığının
sağladığı imkanları kullanarak başlatılan özel televizyon yayınları uzunca bir süre yasal bir statü kazanamadı.
Özel radyo yayınları da 1992 yılında yine yasal olmayan bir statüde başladı ve hızla yayılarak geniş bir dinleyici
kitlesi oluşturdu. Özel radyoların kapatılması yolundaki girişimler yoğun bir kamusal tepki ile karşı karşıya
kalınca Anayasa değişikliği yolundaki çalışmalar hız kazandı.
Yasal düzenlemelerin sadece kamusal yayıncılığa izin verdiği bu tartışmalı dönem, önce Anayasa’nın ilgili
maddesinin değiştirilmesi ve ardından da 3984 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında
Kanun’un 1994 yılında yürürlüğe girmesi ile resmiyet kazanmış oldu.
TRT dışında özel sektörün de yayıncı olarak ülkemizde yer almasıyla birlikte sektörün düzenlenip denetlenmesi
amacıyla Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) kurulmuştur. Bu gelişmelere paralel olarak 1994 ve 1996
yılında fırlatılan Turksat-1B ve Turksat-1C uydularının hizmete girmesiyle pek çok yayıncı ve program kanalı
doğmuştur.
Karasal yayıncılık maliyetlerine oranla uydu yayıncılık maliyetlerinin düşük olması uyduya yönelimi arttırmıştır.
Bugün için ülkemizde 3984 sayılı yasa çerçevesinde, 1995 yılında RTÜK’ten gerekli izinlerini almış, 24 Ulusal, 15
Bölgesel, 210 Yerel TV yayını ve 35 Ulusal, 98 Bölgesel, 929 Yerel radyo yayını karasal ortamda yayın
yapabilmektedir.
Uydu üzerinden dijital, karasal üzerinden analog olarak sürdürülen yayınlar dolayısıyla dijital yayıncılık
konusunda teknik altyapısını oluşturan ve bu alanda deneyim kazanan radyo-televizyon kuruluşları 2011
yılından itibaren dijital yayıncılığı da içerecek yeni bir yasal düzenlemeye sahip olmuştur.
3
3 Mart 2011 tarihli ve 27863 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6112 Sayılı Radyo ve
Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun dijital karasal yayıncılığa geçiş ile ilgili çalışmaları
da düzenlemektedir. 2014 yılına kadar tamamlanması öngörülen bu çalışmalar kapsamında dijital frekansların
tahsisi ve ihalesi ile yayınların ortak dijital karasal vericiler üzerinden sürdürülmesi yer almaktadır. Çalışmalar
tamamlandığında, uydu, kablo ve platformlar üzerinden dijital olarak gerçekleştirilen yayınlar karasal vericiler
üzerinden de dijital hale gelecek ve analog yayıncılık devri kapanmış olacaktır.
Bütün bu değişime teknik altyapı kadar insan kaynağının da uyum sağlaması gerekmektedir. Halen içeriğini
dijital olarak üreten ve değişik ortamlarda dijital olarak yayınlayan yayıncı kuruluşlarda çalışan personelin iş
tanımları ve görevleri de değişmektedir. Yayıncılık sektöründeki teknolojik gelişmeler, bir yandan mevcut
mesleklerin yeniden tanımlanmasını zorunlu kılmakta, diğer yandan da yeni meslekler ortaya çıkarmaktadır.
Söz konusu gelişmeler meslek haritalama çalışmalarının da sürekli olarak güncellenmesini gerektirmektedir.
4
TELEVİZYON YAYINCILIK SEKTÖRÜNÜN EKONOMİK GÜCÜ
RTÜK Başkanlığı’nın 2012 yılı reklam yatırım verileri incelendiğinde televizyon reklam yatırımlarının toplam
hacminin 2,373,898,895 TL’na ulaştığı görülmektedir. Dünyada 2008 yılından itibaren düşme eğilimi içindeki
reklam yatırımlarının, Türkiye örneğinde artış eğilimini devam ettirmesi ülkemiz ekonomik koşullarının güven
verici bulunduğunu göstermektedir.
1. Televizyon reklam yatırımlarındaki değişim 2009 öncesi dönemde dalgalı bir seyir izlemiş ve 2009 yılında
%10,48 oranında bir gerileme ile sonuçlanmıştır. Global krizin yarattığı tedirginlikten kaynaklanan bu gerileme,
2010 yılında %43,23’lük yüksek bir artış ile telafi edilmiştir.
2. 2011 ve 2012 verileri incelendiğinde, TV reklam yatırımlarında toplam 189,551,522.90 TL düzeyinde bir artış
gerçekleştiği tespit edilmiştir. 2012 yılında gerçekleşen % 8,68’lik artışın global krizin etkileri dikkate alındığında
önemli olduğunun altını çizmek gerekir.
3.Televizyon reklam yatırımları lisans türü bazında incelendiğinde, ulusal televizyon kanallarının %85’e ulaşan
bir ağırlıkta reklam yatırımlarından pay aldığı görülmektedir.
4. Radyo verilerinden farklı olarak, televizyon reklam yatırımları içinde yerel, bölgesel kanalların payı %1
düzeyinde gerçekleşmiştir.
5. Televizyon reklam yatırımları içinde uydu lisanslı kanalların payının arttığı tespit edilmiştir. 2011 yılında %7
olan uydu televizyon payı, 2012 yılında %14’e yükselmiştir. Uydu televizyon lisansı olan kanalların bir kısmının
yerel ve bölgesel kanallar olduğu dikkate alınırsa, yerel ve bölgesel televizyonların ancak uyduda var olmaları
durumunda reklam geliri elde edebildikleri söylenebilir.
6. Televizyon lisans türleri arasında yer alan kablo televizyon kanallarının ve platform kanallarının da reklam
yatırımlarından aldığı pay azalmış görülmekle birlikte bu kanalların giderek uydu lisansı kapsamına dahil
olmaları nedeniyle sınırlı da olsa reklam gelirleri devam etmektedir.
7. Kablo ve platform kanalları 2011 yılında %5’lik bir reklam payına sahipken 2012 yılında bu oran sıfırlanmış ve
uydu kapsamına dahil olmuştur.
8. Televizyon reklam yatırımları çoğunlukla (% 85) ulusal kanallar ve giderek artma eğilimi gösteren (% 14) uydu
kanalları arasında paylaşılmaktadır.
5
9. Televizyon sponsorluk yatırımları da 2011 yılında itibaren ayrı bir gelir kaynağı olarak dikkat çekmektedir.
2011 yılındaki toplam sponsorluk yatırımı 143,505,230 TL olarak gerçekleşmiştir. Bu toplam 2012 yılında
gerileyerek 130,995,405 TL düzeyine düşmüştür.
10. Sponsorluk yatırımlarından ulusal televizyon kanallarının aldığı pay 2011’de %83 iken, 2012’de %77’ye
gerilemiştir.
11. Ulusal televizyonların sponsorluk yatırımlarından aldığı pay düşerken uydu kanallarının payı %7’den 16’ya
yükselmiştir.
Televizyon sektörünün reklam gelirleri dışında ikinci bir gelir kaynağı olarak içerik ihracatı da giderek önem
kazanmaktadır. 90’ların sonunda başlayan Türk dizi filmlerinin ihracatı ve elde edilen gelir son yıllarda giderek
yükselen bir ivme kazanmıştır. 100’ den fazla dizi filmin ihracat gelirinin 2012 yılı için 130 milyon dolara ulaştığı
tahmin edilmektedir. İhracat pazarında önemli bir yer kazanan çekilmiş diziler yanı sıra çekilmemiş dizi
senaryolarının ve televizyon format satışlarının da yapılmakta olduğu bilinmektedir.
Bütün bu veriler ve gelişmeler Türk televizyon sektörünün büyüme eğilimi içinde olduğunu göstermektedir.
Televizyon sektörünün ana gelir kaynağını oluşturan reklam yatırımları, mesleklerin belirlenmesi ve
tanımlanmasında da etkili olmaktadır. Reklam yatırımlarından alınan pay azaldıkça, yayın kuruluşlarında
çalışanlar birden fazla mesleğin görevlerini yürütmek zorunda kalmaktadır. Farklı mesleklerin iç içe geçirilmesi
meslek haritalama çalışmalarında karşılaşılan bir başka önemli sorun oluşturmaktadır.
6
MESLEK HARİTALAMA
Televizyon sektöründe yayıncı ve yapımcı kuruluşlar kadar, özel ve kamusal yayın kuruluşları da benzer
meslekleri farklı şekillerde tanımlayabilmekte ve buna bağlı olarak bu meslekler için farklı görevler
belirleyebilmektedir.
Meslek haritalama çalışmasında, tanımlar ve görevler benzer özellikler taşıdığı ölçüde kamu-özel ya da yayıncıyapımcı kuruluş farkı gözetmeksizin tek bir meslek tanımlaması kullanılmıştır. Aynı mesleğe ilişkin farklı tanım
ve görevlerin söz konusu olması durumunda, kamu-özel ya da yayıncı-yapımcı kuruluş ayrımı yapılmıştır.
Meslekler sekiz grup altında değerlendirilmiştir:
A.
YAPIM- YÖNETİM GRUBU
Yapım Ekibi
Yönetim Ekibi
B.
YAZIM GRUBU
C.
SANAT –TASARIM VE UYGULAMA GRUBU
Sanat – Tasarım Ekibi
İnşa Ekibi
Kostüm Ekibi
Aksesuar Ekibi
Saç-Makyaj Ekibi
D.
KAMERA – IŞIK – SES GRUBU
Kamera Ekibi
Işık Ekibi
Ses Ekibi
E.
STÜDYO TEKNİK -YAYIN GRUBU
Televizyon Teknik Ekibi
Yayın Ekibi
F.
POST PRODÜKSİYON GRUBU
Kurgu Ekibi
Post Prodüksiyon Ekibi
Ses Post Prodüksiyon Ekibi
G.
HABER GRUBU
H.
7
A.
YAPIM-YÖNETİM GRUBU
A.1. YAPIM EKİBİ
İyi bir yapımcı çok iyi bir lider kadar vizyon sahibi olmak, çok iyi bir yönetici kadar yönetim, toplam kalite
yönetimi, toplam verimlilik yönetimi, pazarlama bilmek, bir avukat kadar hukuk, bir banker kadar finans
bilgilerine sahip olmak, bir senarist kadar senaryo bilmek, bir yönetmen kadar film yönetmeyi, oyun tekniğini
bilmek, bir görüntü yönetmeni, bir tonmayster kadar teknik bilgiye sahip olmak, daha da önemlisi bir finans ve
sanat denetim uzmanı kadar denetim becerisine sahip olmak zorundadır. İmkansız gibi görünen bu beceriler
özellikle film sektöründe yapımcı/lar dan oluşan bir kadro tarafından paylaşılarak başarı şansının arttırılması
hedeflenmektedir.
Televizyon yapımlarında da projenin kapsamına bağlı olarak birden fazla sayıda yapımcı görev almaktadır.
Yapımcı ( Producer): Projeyi ilk geliştiren, ve/veya filmin/programın bütçesini veya bütçenin bir kısmını ilk
oluşturan kişi veya kişilerdir.
Yapımcı, görsel-işitsel içeriğin fikrin uygulamanın sağlanması ile esere dönüştürülmesinden ve projenin teknik,
idari ve mali tasarımının yapılıp yürütülmesinden sorumludur. Yapımcı, yürüttüğü görevleri uygulayıcı yapımcı,
yürütücü yapımcı ve saha yapımcıları ile paylaşabilir.
Yapımcılık alanındaki farklı ihtiyaçları karşılamak amacıyla oluşturulan bu uzmanlaşma alanları birer meslek
olmaktan ziyade aynı alana ilişkin farklı unvanlar olarak değerlendirilebilir.
Yardımcı Yapımcı (Associate Producer) : Yardımcı yapımcı yetkiden çok, sorumlulukları yapımcının sırtından
alan kişilerdir. Örneğin yapımcının finans bilgisi eksikse finanstan çok iyi anlayan, hukuk bilgisi eksikse iyi bir
hukukçu bir kişiyi, senaryo bilgisi eksikse senaryo uzmanı bir kişiyi Yardımcı Yapımcı (Associate Producer) olarak
atayabilir. Yardımcı Yapımcı ancak kendi uzmanlık konusunda sınırlı, şartlı veya denetimli yetki kullanabilirler,
ama yine de genelde son karar hep Yapımcınındır.
Yapımcı Yardımcısı (Producer's Assistant) : Yapımcının sorumlulukları ile ilgili konularda, pazar araştırması
yaparak fikir toplamak suretiyle program taslağı oluşturulması için katkıda bulunan; hedef ve uygulama
ekibinin oluşturulması, teknik gerekliliklerin belirlenmesi konularında yapımcıya gerekli raporlamaları yapan;
programın gelir ve giderlerini yöneten; yapımcıyla birlikte tüm uygulama çalışmalarını yöneten; programın
diğer yayın ortamlarından yayını için gerekli araştırma ve raporlamaları yapan nitelikli kişidir.
8
Ortak Yapımcı (Co-Producer) : Genelde yapımcıdan farklı kaynaklardan, genelde yerel kaynaklardan finans
bularak yalnız finansman sorumluluğunu paylaşan kişi veya kişilerdir. Yapımcıyla yetkileri ve kazançları
buldukları finans oranında paylaşırlar. Sanat ve startejik yetkiler Ortak Yapımcıya verilmez. Bir filmde çok
sayıda Ortak Yapımcı da olabilir.
Uygulayıcı Yapımcı (Line Producer): Uygulayıcı yapımcı da aslında bir “Yardımcı Yapımcı” dır. Ancak o tüm
Yardımcı Yapımcı (Associate Producer) lardan daha önemlidir, çünkü filmde uygulamayı en iyi bilen kişidir. Yani
iş programı, bütçe hazırlayabilecek kadar prodüksiyon ve sözleşme hazırlayacak hukuk bilgisinin yanında bir
senarist kadar senaryodan anlayan, bir yönetmen kadar oyunculuktan anlayan ve film yönetebilen, bir görüntü
yönetmeni kadar ışık, bir sesçi kadar ses, bir montajcı kadar montaj ve ilgili teknik bilgiye, donanım bilgisine
sahip, tüm oyuncu ve ekibin (Yönetmen de dahil) sözleşmelerini hazırlayıp, onlarla pazarlık etme niteliğine
sahip, bütçenin harcanmasında kontrolü yapabilecek, sette her işin uygulanmasında yetkili kişidir. Her zamanki
gibi her konuda son karar yine Yapımcı’nındır.
Denetçi Yapımcı (Executive Producer): Filmdeki uygulama da dahil en bilgili ve yetkili kişidir. Çok bilgili ve
deneyimli yapımcılardır. Finansör veya onu temsil eden kişilerce atanır. Finansörün birden fazla olması
durumunda filmde birden fazla Denetçi Yapımcı olabilir. Hiyerarşide en yüksek kişidir.
Yapım Koordinatörü (Production Coordinator) : Yapım yöneticisiyle birlikte ilk işe alınan ve film sektörünün
her dalında bilgili kişidir. Yönetmenin vizyonunu yorumlaması ve gerçekleştirmesi adına mali ve lojistik desteğin
sunumunda yapımcının asistanlığını üstlenmiştir. Prodüksiyonun pazarlık gücü nedir, en kaliteli ve en ucuz, ne,
nereden alınır, bu kişilerle nasıl konuşulur, nasıl pazarlık edilir, gibi konularda sektörün nasıl işlediğine
hakimdir. Yapım Koordinatörlerinin oldukça kapsamlı bir veri tabanı ve ihtiyaçlarına çözüm üretebileceği
kontakları vardır. Yapımın bütçesi ve işlevleri çoğaldıkça asistanlar alıp işleri delege edebilir. Çekim süreci
sonunda işi biter.
Yapım Amiri (Production Manager) : Yapımcı ve Uygulayıcı Yapımcının vizyon ve stratejileri doğrulusunda,
Uygulayıcı Yapımcının onayını almak kaydıyla çekimlerin en verimli ve ekonomik koşullarda gerçekleştirilecek
şekilde planlanmasına yardım eder. İşi yapacak kişileri işe alır ve onları denetler.
Yapımın sorunsuz
ilerleyebilmesi için günlük stratejik öneme haiz kararlar alır. Ön hazırlık sürecinde 1. Yönetmen asistanı ile
birlikte tüm senaryonun sayfa sayfa sahne dökümünü yapar. Tahmini bütçenin hazırlanması aşamasında katkı
sunar. Bütçenin kesinleşmesinin ardından yapımda görev alacak ekip ve ekipmanlar için yapılan pazarlık
aşamasında yer alır. Çekim için gereken yasal izinleri, mekan izinlerini alır. Daha küçük bütçeli yapımlarda kast
ajanslarıyla yapılan pazarlıkları da gerçekleştiren kişidir.
Her iş günü 1. Yönetmen Yardımcısından ve
Süreklilikten aldığı raporların ışığında Yapım Raporu (Production Report) hazırlayıp, Uygulama Yapımcısına,
9
filmde Uygulama Yapımcısı yoksa Yapımcıya sunmak zorundadır. Yapımcı önünü ancak bu raporlarla görebilir.
Yapım Yöneticisinin işi çekim süreci sonunda sona erer.
Mekan Sorumlusu (Location Manager): Hiyerarşide üçüncü sırada gelir. Mekanlarla ilgili her şeyden sorumlu
ve mekanlarla ilgili tek yetkilidir. Önce mekanları bulur, ancak mekanları bulurken kaygısı yalnız Yönetmen ve
Yapım Tasarımcısına beğendirmek, Yapımcıyı tatmin etmek için mekan ücretini bütçede belirtilen değere
indirmek değil, aynı zamanda mekanın, tüm ekibin, tüm ihtiyaçlarını karşılayacak nitelik ve nicelikte olmasını
sağlamaktır. Mekanları bulan kişi olması yanı sıra mekan sözleşmeleri, mekanların temizliği ve alındığı gibi
mekan sahibine tesliminden, çekim yapabilmek için yerel otoriteler, polis ve diğer ilgililerden gerekli izinlerin
alınmasından da sorumludur. Mekanlarda en üst düzeye kadar herkes, kayıtsız şartsız, onun mekanlarla yaptığı
anlaşmalar doğrultusunda isteklerine ve direktiflerine uymak zorundadır. Çekim devresinin sonunda işi biter.
Kast Direktörü (Casting Director): TV programları ve film endüstrisinde kamera önü yeteneklerin bulunması,
seçimi ve idari süreçlerin koordinasyonundan sorumlu kişidir. Filmdeki tüm rolleri listeleyerek, karakterlerin
özelliklerini inceleyip, o rolün hangi oyuncu/lar bütünleşebileceğine dair araştırma ve oyuncu seçmeleri gibi
süreçleri düzenleyen ve yöneten kişidir. Bu süreç içinde ihtiyacı ve beklentileri daha iyi değerlendirmek
amacıyla yapımcı ve yönetmenle iletişim içinde çalışır. Kast direktörleri yeteneklerin bulunması sürecinde
deneyimleri yanı sıra kast ajansları tarafından hazırlanan veri sistemlerini de kullanmaktadır. Yapımın
kapsamına bağlı olarak Kast Direktörü kimi zaman yardımcılarından oluşan ekibiyle birlikte görev yapar.
A.2. YÖNETİM EKİBİ
Film endüstrisi kapsamında Yapım olarak tanımlanan büyük meslek grubunun alt kümelerinden biri yönetim
departmanıdır. Bu departman yaratıcı vizyonuyla filme nihai formunu kazandıran yönetmen ve bu süreçte ona
artistik amaçlarına ulaşmasında yardım eden yardımcılarından oluşan ekibini kapsar. Bu ekip çekimler sırasında
yönetmene organizasyon, zaman yönetimi, planlama, lojistik gibi idari sorumluluklar kapsamındaki işleri
üstlenerek desteğini aktarır.
Yönetmen (Director) : Görsel düşünme ve hikaye anlatma becerisini, bir senaryo doğrultusunda tasarımcı ve
uygulayıcı ekibi, oyuncuları yönlendirerek yapımcının beklentilerine uygun olarak üreten ve ürüne dönüşüm
sürecinden sorumlu yaratıcı bakış açısına sahip sanatçı kişidir.
Televizyon Program Yönetmeni: Programın teknik ekibini ve sanat grubunu oluşturan ve tüm ekibini idare
eden; programa ait teknik ve sanatsal ihtiyaçları karşılayarak, her türlü hazırlık aşamasını yürüten; program
yapımcısı tarafından öngörülen akış ve plan dâhilinde program çekimi ve sonrasına ait tüm süreçlerin tasarımı,
planlaması ve uygulamasını ve gerekli durumlarda canlı yayın sürecini yöneten; programın diğer yayın
10
ortamlarından yayını için, içeriğinden, kurgusu ve çekimine kadar gerekli yenileme çalışmalarını yapan nitelikli
kişidir.
Birinci Yönetmen Yardımcısı (First Assistant Director) : Yönetmenin yaratıcı çalışmasına konsantre olabilmesi
için bir dizi sorumluluğu üstlenen ve yönetmenin “sağ kolu” olma görevini üstlenen kişidir. Setteki en yetkili
ikinci kişidir. Uygulama Yapımcısının onayını alarak geliştirdiği İş Programını (Schedule) sette uygulamaktır. İş
programında olan sahneler o gün bitmezse ve/veya kötü çekilirse, çekim senaryosundaki gibi değilse, başta
Yapım Yöneticisi olmak üzere, Uygulama Yapımcısına, Yapımcıya ve Denetçi Yapımcıya karşı tek sorumlu odur.
Çekim sırasında hiç kimsenin yönetmenden hesap sorma hakkı yoktur. Bu sebeple 1. Yönetmen Yardımcısı
setin tek hakimidir. Yönetmen Yardımcısı çekim öncesi (Pre-Production) devresinin ortasında işe başlar ve
çekim devresi sonunda işi biter.
Bu görevi üstlenenlerin kariyerinde bir sonraki basamak genellikle yönetmenlik değildir. Daha çok planlama,
organizasyon ve idari yönetim becerisine dayalı olan Yapım Yöneticisi (Production Manager) veya Uygulayıcı
Yapımcısı (Line Producer )meslekleri olmaktadır.
İkinci Yönetmen Yardımcısı (Second AD): Çekim öncesi devresinde ilk işe başlayanlardandır.1. Yönetmen
yardımcısının sağ koludur. Onun emir ve talimatlarının gerçekleştirilmesini sağlar. Eğer Kast Direktörü varsa 2.
Yönetmen Yardımcısı ile çalışır. Yıldızlar dışında, figüranlar da dahil tüm oyuncuların bulunmasını denetler.
Oyuncuların kostümlerinin tamamlanması, aksesuar, varsa makyaj tasarımlarının yapılmasını takip eder ve iş
programı doğrultusunda verilen tarihlerde tamamlanmasını sağlar. Mekanların bulunmasını da denetleyendir.
Çekim devresinde de hiç sete çıkmaz ve set arkasında tüm oyuncuların ve figüranların zamanında hazır olmasını
ve istenilen anda sete çıkmasını sağlayacak planlamayı ve uygulamayı gerçekleştirir. Çağrı listesi (Call Sheet) ve
tüm diğer raporları her gün hazırlamak da görevidir.
Üçüncü Yönetmen Yardımcısı (Third AD): Set veya idari işlerde birinci ve ikinci yönetmen yardımcılarına
destek ve yardımcı olur. Prodüksiyon ve setteki yönetim ekibi (reji ekibi) arasındaki iş ilişkisini kurar.
Devamlılık Sorumlusu (Continuity/Script Supervisor) : Çekim sürecinde işe başlar, eğer kurgucu talep ederse
kurgu sürecinin de başında çalışır. Kurgu’cuya ve yönetmene karşı sorumludur. Tüm time-code ve her planın
notlarını alır. Yön sürekliliği, hız, tempo sürekliliği gibi renk ve ışık sürekliliği başta olmak üzere, her ne kadar
kostüm, makyaj, aksesuar kendi sürekliliklerinden sorumlu olsa da, tüm süreklilikleri tutar. Oyuncuların
diyaloglarını senaryoya uygun söylemelerinden ve doğru tonlamalarından da sorumludur
11
B.
YAZIM GRUBU
Senaryo Yazarı (Scriptwriter) : Özgün veya başka bir eserden uyarlama, her türlü sinema filmi, televizyon dizisi
veya filmi, reklam filmi, müzik klibi, tanıtım filmi, belgesel film ve benzerleri gibi görsel ve işitsel hareketli
görüntülü eserlerin, kendileri de başlı başına eser olan film öyküsü, karakter tasarımı, sinopsis, tretman ve
senaryosunun her birini veya bunlardan en az birini tasarlayan veya yazan, yaratıcı emeği ile senaryoya katkı
sağlayan telif sahibi kişilerdir.Ayrıca, görsel ve işitsel hareketli görüntülü eser olmamakla birlikte, çizgi roman,
foto roman, seri karikatür vb. gibi, belli bir hikaye tasarımı ile yaratılan ve görsel nitelikleri olan eserlerin
yazarları da senaryo yazarı olarak anılır. Senaryo yazarının eseri, eserin ilk tespiti yapılıp görsel işitsel eser halini
almış olmasa bile eser niteliğini kaybetmez.
Diyalog Yazarı (Dioloque Writer) : Film öyküsü, karakter tasarımı, sinopsisi ve tretmanı tamamlanmış bir görsel
işitsel hareketli görüntülü eserin, sahnelemelere göre sahne içi dinamiklerini belirleyerek konuşma ve ses
örgüsü tasarımını yapan ve diyalogları yazan telif sahibi kişilerdir. Diyalog yazarının eseri, eserin ilk tespiti
yapılıp görsel işitsel eser halini almış olmasa bile eser niteliğini kaybetmez.
Senaryo Doktoru (Script Doctor) : Senaryo ve Diyalog yazarları tarafından yazımı tamamlanmış bir eserde –ilk
tespit aşaması öncesinde- yapım şartlarına uygunluk, yapımcı şirket politikası, hedeflenen seyirci kitlesi,
belirlenen kast profili, mekan ve iklim koşulları vb. nedenlerle yapılması zorunlu değişiklikleri senaryo ve
diyalog yazarlarının onayı ve refakati ile yapan veya yapılmasını öneren, dramatik yazarlık ehliyetine haiz,
yapımcı tarafından istihdam edilen telif sahibi olmayan kişilerdir.
Metin Yazarı (Text Writer): Dramatik niteliği olmayan televizyon programlarında, belgesel filmlerde
sunucunun, belgesel film anlatıcısının veya dış sesin (voice over) metinlerini yazan telif sahibi kişilerdir. Kimi
televizyon programlarında kullanılan video görsellerinin; konuklu programlarda konuklarla sohbetin ve onlara
sorulacak soruların; yarışma programlarında yarışmacılara sorulacak soruların; reklam ve tanıtım filmlerinde dış
sesin metinlerinin de yazarlığını yapması üzere ekipte görev alır. Kimi yapımlarda soru yazarı olarak da
anılmaktadır.
12
C.
SANAT-TASARIM-UYGULAMA GRUBU
C.1. SANAT – TASARIM EKİBİ
Yapımın gerçekleştiği alanı filme uygun düzenlemek ve yapıma uygun görsel dünyanın tasarlanması, gerekli
malzemenin üretimi ve/veya üretim sürecinin yönetimi işleri Sanat Departmanı sorumluluğundadır. Yapımın
türüne bağlı olarak ihtiyaçlar ve sanat departmanında görev alacak yetenekler ve görev dağılımı değişmektedir.
Kimi zaman yapımın en kalabalık departmanlarından biri sanat grubudur.
“ Yapım Tasarımcısı – Production Designer” Sanat departmanı sorumlusu ve takım lideridir. Kimi zaman daha
dar kapsamlı yapımlarda sanat departmanı sorumluluğunu “Sanat Yönetmeni- Art Director” almaktadır. Yapım
Tasarımcısı veya Sanat Yönetmeni yapımın tasarım aşamasında ekibe katılır. Yönetmen ile birlikte yapımın
görsel kimliğini oluşturur. Ön hazırlık aşamasında yapımcı ile çalışarak tasarlanan görsel dünyanın bütçeye ve
yapım zamanlamasına uygun olarak ilerlemesini sağlar. Film yapımlarının türü, kapsamı ve bütçesine bağlı
olarak senaryoda tanımlanan görsel dünyaya ilişkin unsurların tasarımı ve uygulamasından sorumlu olan Sanat
Ekibi bir de çekim anında işin takibini üstlenen set sorumlularını da kapsayan oldukça kalabalık bir gruptur.
Böylesi durumlarda meslekleri icra edenlerin sayısı birden fazla olunca ekip şefleri (Chief Make-up Artist, Chief
Hairdresser)
Supervisor,
olabileceği gibi bir de grubu kendi içinde denetleyen (Supervising Art Director, Wardrobe
Costume
Supervisor)
kişilerin
ve
uzmanlıklarında
yer
bulduğu
uygulamalarla
sıkça
karşılaşılmaktadır.
Yapım Tasarımcısı (Production Designer) : Birden fazla Sanat Yönetmeninin çalıştığı büyük işlerde, filmin
sanatsal vizyonunun tasarımcısı, yürütücüsü ve belirleyicisidir. Bir filmin, yönetmen vizyonu ile şekil alan
dramatik görsel hissinin gerçekleştirilmesinde gerekli atmosfer, dekor, aksesuar vb. gibi unsurlarının yanı sıra
kostüm, makyaj ve saç tasarımlarının oluşturulmasından sorumludur. Sanat bölümünün başında yer alır.
Sanat Yönetmeni (Art Director): Yapım tasarımcısının olduğu film çalışmalarında, yapım tasarımcısı tarafından
tanımlanan, filmin sanatsal vizyonunun yürütücüsü ve belirleyicisidir. Yapımın kapsamına bağlı olarak birden
fazla Sanat yönetmeni görev yapabilir. Sanat Yönetmeni tasarım ve uygulama aşamalarında bir veya daha fazla
sayıda yardımcısını uzmanlık alanlarına göre görev tanımlamaları yaparak çalıştırır.
Sanat Yönetmeni Yardımcısı (Assistant Art Director): Sorumlulukları yapımın boyutuna göre değişmekle
birlikte sanat yönetmenine, araştırma, aksesuarlara ulaşma, mekan arama, model yapımı set tasarımı, setlerin
inşaası, mekanların donatılması, yardım da dahil olmak üzere geniş bir görevler dizini içerisinde yardımcı olur.
Yapılan iş planlamasının koordineli biçimde yürütülmesini sağlayan ve gerekli durumlarda insiyatif kullanabilen
donanımlı uzman kişidir. Yapımın kapsamına bağlı olarak sorumluluk alanları ayrı yardımcılar tarafından
13
üstlenilir.
Set Dekoratörü (Set Decorator) : Set dekoratörü televizyon programı veya dramatik yapımda, yapı elemanları
hariç ihtiyaç olunan her tür sahne/set malzemesini temin etmekten sorumlu kişidir. Görüntünün parçası olan,
mekan veya role ilişkin her türlü unsur örneğin: mobilya, kullanım eşyaları, bisikletten bir tıra kadar her türlü
taşıtlar, yağmur, kar gibi doğa efektleri, hayvanlar hatta bir toplu iğne set dekoratörünün temin etmekten
sorumlu olduğu malzeme kapsamına girmektedir. Reklam yapımlarında “Stilist” (Stylist) olarak da anılan set
dekoratörü gerekli olan set malzemesini araştırır, temin eder ve malzemeyi gözetir. Yapımın kapsamına ve
ihtiyaçlarına göre asistanı ile birlikte görev yapar.
Set Dekoratörü Yardımcısı (Set Decorator Assistant): Set dekoratörünün
YATAY MESLEKLER: Set Satın Alma (Production Buyer), Storyboard Çizeri (Storyboard artist), Heykeltraş
(Sculptor), Teknik Çizer (Technical Drafter), Öykü Tablo Ressamı (Scenic Artists), Model Yapıcı (Model Maker),
Set Görevlisi (Stagehand )
C.2. İNŞA EKİBİ
Yapımın görsel atmosferinin yaratılmasında son derece önemli bir yeri olan setlerin inşası, sıvanması ve
boyanması süreci departmanın sorumlu olduğu işlerdir. İnşa Amiri tarafından denetlenerek yürütülen çalışma
sürecinde yapım tasarımcısı ve yönetmenin tanımladığı ve tasarladığı özelliklere sahip setlerin kurulumunu
gerçekleştirmek için Sanat ve Tasarım departmanı ile yakın çalışır. İnşa departmanı çalışanları kendi dallarında
uzmanlıklarını TV ve Film endüstrisinin dışında piyasada edinmiş kişilerdir. Ancak bu sektörün kuralları ve
üretim niteliklerini daha sonra edinseler bile ve set koşullarına ve disiplinine uyum sağlamamış kişilerdir.
İnşa Amiri (Construction Manager): Basİt bİr platformdan, büyük bİr kasaba fasatının yapımına ya da bazı
durumlar için gerekli özel efektlerin alt yapılarının hazırlanmasına kadar, İnşaa sürecİnİ koordİne eder.
YATAY MESLEKLER: İskele Kurucu (Rigger), Set Boyacısı (Painter), Set Sıvacısı (Plasterer), Set Marangozu
(Carpenter)
C.3. KOSTÜM EKİBİ
Kostüm, oyuncuların senaryo gereği canlandıracağı karaktere bürünmeleri sağlayan kıyafetler ve üzerlerinde
taşıdıkları aksesuarlardır. Kostüm departmanı film yapım sürecinde senaryoya uygun giysilerin tasarlanması,
üretilmesi, kiralanması, satın alınması ve bakımından sorumludur. Senaryo ile kurulan dünyanın bugüne ait
14
unsurlarla kurulması kadar, belli bir döneme veya kültüre hatta tamamen hayal ürününe dayalı bir dünya
olması da söz konusudur. Oyuncuların giydikleri giysiler yanı sıra takılar, aksesuarlar, ayakkabı, peruklar da bu
bölümün sorumluluğundadır.
Kostüm departmanı kendi içinde Kostüm Tasarım Ekibi ve Gardrop Ekibi olarak iki grupta görev yapar. Kostüm
tasarımcısı kostüm departmanının yöneticisidir.
Kostüm tasarımcısının hazırladığı çizimler doğrultusunda
tekstil ürünlerini işleyip giyime uygun kostümlerin üretim sürecinde terzi, kalıpçı, makinacı, ütücü gibi
uzmanlıklara sahip kadrolar da görev alır. Bu kadrolarda görev alan çalışanların Film ve televizyon sektörüne
ilişkin tecrübe ve bilgi sahibi olmaları önemlidir.
Kostüm Tasarımcısı (Costume Designer) : Kostüm Tasarımcısı, senaryodaki karaktere uygun, onu inandırıcı ve
gerçek kılacak giysi ve aksesuarın, tasarlanmasından, üretilmesinden kiralanmasından ya da satın
alınmasından, giydirilmesinden, sürekliliğinden ve korunmasından sorumlu kimsedir. Tasarım sürecinde Yapım
tasarımcısı ve yönetmenle birlikte çalışarak tasarım sürecini yönetir. Kostüm tasarımcısı projenin kapsamına
bağlı olarak kendi yönetimindeki ekibi ile çalışır.
Kostüm Tasarım Yardımcısı (Costume Design Assistant): Tasarımcının tercihleri doğrultusunda tasarım
sürecinde yardımcı olarak katkı sunması yanı sıra bütçe takibi, organizasyon, lojistik ve iş takibi konularında
sorumlulukları alarak yerine getirebilen, Kostüm Tasarımcısının yaratıcı sürecinde rahat çalışmasına olanak
tanıyan uzman kişidir.
Gardrop Sorumlusu (Wardrobe) : Sahnelere göre oyuncuların giydirilmesi, gardırop düzeni ve gardıropta ki
malzeme güvenliği, temizliği ve takibinden, çekim sonrası tüm kostümlerin kontrolü, depolanması ve ertesi gün
gerekli olanların sete ulaştırılmasından sorumlu kişidir. Kostüm Sorumlusunun yönlendirmesiyle iş akışı
belirlenir.
YATAY MESLEK : Kostüm Devamlılık Sorumlusu (Costume Continuity), Set Terzisi (Costume Maker)
C.4. AKSESUAR EKİBİ
Televizyon programı veya dramatik yapımda, yapısal unsurlar dışındaki resmin parçası olan, resme girecek olan
mekan veya role ilişkin her türlü unsur (toplu iğne, pul, boncuk, gözlük, kitap, mobilya, kullanım eşyaları,
bisikletten bir tıra kadar her türlü taşıtlar, askeri araçlar, ateşli silahlar, yağmur, kar gibi doğa efektleri,
hayvanlar, bitki örtüsü, iç mekan bitkileri vb.) aksesuar kapsamındadır. Aksesuar olarak anılan bu geniş yelpaze
içinde senaryonun kapsamına ve yapımın bütçesine bağlı olarak sadece aksesuarlar konusuyla ilgili ve uzman
bir ekip görev alır. Bu ekibe yapımın türüne bağlı olarak kimi uzmanlık alanlarından kişiler de (silah sorumlusu,
peysaj sorumlusu) aksesuar ekibine katılarak setin hazırlanmasında görev alırlar.
15
Aksesuar Tasarımcısı
(Property Master ): Yapımın ön hazırlık aşamasında Yapım Tasarımcısı ve Sanat
Yönetmeni ile birlikte aksesuar kapsamına giren unsurlarla ilgili olarak senaryonun dökümü yapar ve ihtiyacı
belirler. Aksesuar sorumlusu, tüm bunları bulmak, gerekiyorsa üretmek/ürettirmekle ve korumakla yükümlü
uzman kişidir. Aksesuarların temini aşamasında set satın alma görevlisinden listelenen aksesuarlar konusunda
araştırma yapmasını talep eder. Aksesuarın temini aşamasında filmsel zaman ve uzama uygunluk kriteri yanı
sıra bütçe koşulları da dikkate alınır. Aksesuar tasarımcısı görevini uzmanlık alanlarına dayalı olarak (kostüm
aksesuar tasarımcısı) icra edebilir.
Kostüm Aksesuarcısı (Dressing Prop): Kostüm Aksesuarcısı, kostümü tamamlayan aksesuarların Kostüm
Tasarımcısı ve Aksesuar Tasarımcısının denetiminde üretilmesi, kiralanması ya da satın alınmasından,
giydirilmesinden, sürekliliğinden ve korunmasından sorumlu kimsedir.
Set Aksesuarcısı (Standby Props) : Set Aksesuarcısı, çekim sırasında çekilen sahne için senaryoda tanımlanan
aksesuarların sete yerleştirilmesinde sanat yönetmeninin direktiflerini uygular. Sahnelerin çekimine nezaret
ederken aksesuarların çekim sırasında devamlılığını takip etmekten, oyuncu ve diğer set ekinin aksesuarların
konumuna ilişkin soru ve taleplerine hızla yanıt vermekten sorumlu kişidir.
YATAY MESLEKLER: Aksesuar Üreticisi (Prop Maker), Aksesuar Depocusu (Prop Storeman), Silah Sorumlusu
(Armourer), Peysaj Sorumlusu (Greensmen)
Özel Efekt Uzmanı (Special Effect Specialist) : Setlerde yapay olarak üretilen üretilen doğa yada atmosfer
efektleri (kar, yağmur, fırtına, bulut gibi), patlatma- çökertme efektleri ( bir binanın havaya uçurulması, bir
yamacın çökertilmesi, bir barajın patlatılması), yangın, patlama, duman, silah efektleri yada teknikleri, kırılan
cam efekti ( camdan üretilen her türlü eşyayı özel olarak üretir), yaralanma efektleri, parçalanmış bir vücut
parçası, bir oyuncunun uçması, takla atması, düşmesi gibi bir dizi efektlerden sorumludur. Kimi zaman plastik
makyaj sanatçısı ile birlikte çalışır.
C.5. SAÇ - MAKYAJ EKİBİ
Yapımda kamera önünde yer alanların (sunucu, spiker, program konuğu, oyuncu vb. ) saç ve makyajının
yapımın içeriğine ve devamlılığa uygun olarak tasarlanması, uygulanması ve bakım-kontrol edilmesinden
sorumludur.
16
Saç ve makyaj uygulaması kişinin dış görüntüsüne ve dolayısıyla ekrana yansıyan görüntü ve ifadeye etki
etmektedir. Özellikle dramatik yapımlarda karakter yaratılması aşamasında saç ve makyaj sanatçısının
katkısıyla ekrana/perdeye yansıtılması hedeflenen etkiye görüntü yardımıyla ulaşılması son derece önemlidir.
Tasarım sürecinde proje tasarımcısı, sanat yönetmeni ve kostüm departmanı ile iş birliği içinde çalışırlar. İşin
kapsamı gerekli olması durumunda protez kullanarak oyuncunun yüz ve vücudunun senaryoda tanımlanan
şekle dönüştürülmesini de kapsamaktadır.
Makyaj Sanatçısı ( Make-up Artist): Oyuncunun ve figüranın vücudunun görünür kısımlarını senaryonun
gereklerine uygun biçimde, arzu edilen yanılsamayı yaratmak amacıyla, vücuda uygulanabilir çeşitli makyaj
malzemeleri ve bunların uygulaması için gerekli araç gereçler yardımıyla, bezeyen, süsleyen ya da değiştiren
kişidir. Yapımın ihtiyaçlarına bağlı set makyözü beraberinde bir veya daha fazla sayıda asistandan oluşan ekibin
sorumlusudur.
Set Makyözü,( Stand by Make-up) Makyaj Sanatçısının tasarladığı makyajları, oyuncunun ve figüranın
vücuduna çeşitli makyaj malzemeleri ve bunların uygulaması için gerekli araç gereçler yardımıyla, bezeyen,
süsleyen ya da değiştiren ve devamlılığını takip eden kişidir.
Saç Tasarımcısı ( Hair Designer ) Oyuncunun saçını, sakalı ve bıyığını senaryonun gerektirdiği karaktere
büründürmek üzere, tasarlayan, kesen, biçimlendiren ve bakımını yapan kişidir. Yapımın ihtiyaçlarına bağlı set
kuaförü beraberinde bir veya daha fazla sayıda asistandan oluşan ekibin sorumlusudur.
Set Kuaförü (Hairdresser): Oyuncuyu senaryonun gerektirdiği karaktere büründürmek üzere tasarlayanmış
görüntüsü ile ilintili saç, sakal, bıyık ve varsa diğer aksesuarlarını, sette uygulayan ve devamlılığını tutan kişidir.
Protez Tasarımcısı (Prosthetics Artists ): Protez Tasarımcısı, oyuncunun ve figüranın vücudunun görünür
kısımlarında senaryonun gereklerine uygun biçimde harici üretilmiş (plastik , kauçuk, jelatin veya silikon vb.)
malzemeleri kullanarak değişiklikleri tasarlayan, üreten ve uygulayan kişidir. Protezlerin üretimi aşamasında
protez imalatçısı ve perukacılar ile işbirliği içinde görev yapabilir.
Plastik Makyaj Sanatçısı (Special Makeup Artist): Oyuncunun ve figüranın vücudunun görünür kısımlarında ki
deformasyonu (yara, kurşun deliği, ben, çürük izleri, kesikler, yaşlandırma, kelleştirme, sakal ekleme v.s)
senaryonun gereklerine uygun biçimde, vücuda uygulanabilir çeşitli makyaj malzemeleri ve bunların
uygulaması için gerekli araç gereçler yardımıyla, bezeyen, süsleyen ya da değiştiren kişidir.
Protez İmalatçısı (Prosthetic suculptor): Protez makyaj, protez heykel, döküm kullanarak, gelişmiş kozmetik
etkiler yaratmak için uygulanan döküm teknikleri sürecidir. Protez İmalatçısı, oyuncunun ve figüranın
17
vücudunun görünür kısımlarında senaryonun gereklerine uygun biçimde harici üretilmiş plastik değişiklikleri
üreten kişidir.
Perukacı (Wig maker): Oyuncunun saçını, senaryonun gerektirdiği karaktere büründürmek üzere,
tasarlayanmış modeli, Saç Tasarımcısının denetiminde protez şaç (peruk) halinde üreten kişidir.
18
D.
KAMERA-IŞIK-SES GRUBU
D.1 KAMERA EKİBİ
Yapım ekibi içinde görsel dilin ve hikayenin oluşturulmasında etkin ve etkili rol üstlenen, son derece pahalı ve
hassas cihazları kullanma becerisine sahip kişilerden kuruludur.
Kamera departmanının ekip sorumlusu
“Görüntü Yönetmeni – Director of Photography “ dir. Son derece yaratıcı bakış açısı ile birlikte teknik anlamda
da donanımlı ve deneyimlidir.
Görüntü Yönetmeni (Directors of Photography) : Görüntü yönetmeni, yönetmenin tercihleri doğrultusunda
senaryoyu görüntü diline dönüştürerek anlatılması ve yorumu için film ve videoda kayıt altına alınmasını
sağlayan yaratıcı rollerden birini üstlenmiş kişidir. Yönetmenin film için hedeflediği vizyonunu gerçekleştirmek
üzere Yapım Tasarımcısı (veya Sanat Yönetmeni) ile işbirliği içinde görev yaparak filme ait ve özel olan görsel
imzasını oluşturur. Kamera, kamera açıları ve hareketleri, objektif kullanımı, ışık ve renk konusundaki teknik
ve estetik birikimi ürüne katma aşamasında ekipmanların alanlarında uzman ekip tarafından tanımlanan teknik
standartlara uygun kullanım sürecini yönetir. Film ekibindeki tüm teknik departmanın başındadır.
Kameraman (Camera Operator) :
Kameraman, çekim süresince çerçeveleme temel ilkeleri ve teknik
standartları dikkate alarak kamerayı fiziksel olarak kullanan, vizörden bakarak çekimi izleyen, çekimin doğru
olarak yapıldığını garanti eden, kamerayı yerine alan, temel kamera hareketlerini yapan uzman kişidir.
Kameraman kameranın konumlandırılması yanı sıra teknik denetimi, kameraya kaydedilecek sesin ayarları ve
ışık ve aydınlatma koşullarının düzenlemesini yaparak veya dikkate alarak çekimini yapmaktan sorumludur.
Televizyon kanalı ve televizyon programı yapımında görev alan kameramanlar arasından en tecrübeli olanı
çoklu kamera uygulamaları için “şef kameraman” olarak tanımlanır ve ekibi yönetir. Stüdyo yapımlarında
yönetmen ve teknik yönetmenden komut alarak görev yaparlar. Televizyon için üretilen çok kameralı stüdyo
programı uygulamalarında görev alan kameraman ile çok kameralı futbol maçı veya benzeri içeriklerin
çekiminde görev alan kameraman arasında uzmanlık alanı ayrımı söz konusudur. Bir diğer uzmanlık ayrımı tek
kameralı yapımın türüne bağlı olarak da görev alan kameramanlar arasında uzmanlaşma söz konusudur. Haber
kameranı ile belgesel kameramanı uzmanlık alanları oldukça farklıdır. Kullandıkları kamera ekipmanı ve cihaza
bağlı olarak kameramanlık mesleğini icra eden kişiler için farklı ünvanlar da kullanılmaktadır: Aktüel
kameraman, su altı kameramanı, pilot kameraman, Steadycam operatörü, jimy operatörü gibi.
19
Kamera kullanımına yönelik temel yeterlilik adımları aynı olmakla birlikte film/dizi film ve televizyon programı
ayrımı yanı sıra yapım türlerine bağlı uzmanlaşmalar da söz konusudur.
Film çalışmasında görüntü yönetmeni tarafından tanımlandığı şekliyle kameranın konumlandırılmış olmasından
ve kullanılmasından sorumludur. Kamera asistanları ve departmanın diğer çalışanları kameramanın
sorumluluğunda görev yapar.
1.Kamera ass/ Focus Puller (1st Assistant Camera): Görüntü yönetmeninin talepleri doğrultusunda ekipmanı
ve ekibi organize eden, kameranın tüm teknik donanımlarını bilen, talep edilen malzemenin eksiksiz sette
olmasını sağlayan ve çekim sırasında da görüntünün netliğini yapan kişidir.
2. Kamera ass. / Loader –Clapper
(2nd Assistant Cameras): Negatif Film çekiminde negatifin magazine
yerleştirilmesi, video çekimlerde kaset veya hard diskin ve sesin kurguda senkronu için klaketi kullanan kişidir.
Her çekim öncesi klaketin üzerindeki bilgilerin yazılması, film kutularının, kasetin üzerinde olması gereken
yazılı bilgilerden de sorumludur. Bunlar yanısıra 1. Kamera asistanına set kurulumu ve toplanması sürecinde
yardım eder.
Sayısal Görüntüleme Teknisyeni (SGT) (Digital Imaging Technician-DIT): SGT; sayısal kamera konusunda
görüntü yönetmeni ve post prodüksiyon koordinatörü ile birlikte çalışarak sayısal iş akışına ve görüntüleme
sistemine karar verir, kullanılan kamerayı ihtiyaca uygun şekilde ayarlamayı sağlayarak görüntüyü gereken en
üst kalitede ve en üst güvenlikte arşivler. Post prodüksiyon ile işin takibini yapar. SGT, aynı zamanda Aktarmacı
ve Video Asistanı’nın tüm teknik bilgi donanıma sahip olmalıdır.
Aktarmacı (Data Wrangler): Aktarmacı; sette üretilen görüntüyü kamera kayıt medyalarından (SSD, SxS
Kartlar, kasetler, manyetik diskler, vs..), prodüksiyon ve post prodüksiyon firmasına teslim edilmek üzere nihai
kayıt medyalarına kopyalama işini ve sorumluluğunu üstlenir. Talep edilmesi ve teknik olarak imkanların
elverişli olması halinde, günlük kayıtları (“dailies” yada “offline”) çıkarma görevi de aktarmacıya aittir.
Kullanılan kameranın gereksinimine en uygun şekilde aktarma sistemini ayarlar ve görüntüyü gereken en üst
güvenlik ile kopyalar ve arşivler. Gerekli hallerde SGT’den görev ve yönlendirmeler alabilir. Sette aktarmacı
bulunmuyorsa, bu görev sorumluluğu da SGT’ye aittir.
Video Asistanı (Video Assist Operator): Video Asistanı, çekim anında kamera görüntüsünü set ekibine
izletmek, düşük kalitede kaydetmek, arşivlemek ve yeniden oynatmak ile görevlidir. Kamera üzerine kaydedilen
yüksek kalitedeki görüntüye paralel olarak, aynı görüntülerin hızlı ulaşılabilir ve genellikle daha kalitesiz
kopyalarını kamera ile paralel olarak kendi donanımına kaydeder. Post prodüksiyon sırasında yapılması
20
planlanan efektlerin ön izlemesini, çekim sırasında kullandığı donanımın sınırları dahilinde ekibe gösterir.
Kamera ve monitörler arasında kablolu yada kablosuz bağ kurulmasından sorumludur.
Set Operasyon Elemanı (Grips ): Setin çekime hazırlanması sürecinde ekipmanların kullanımına hizmet eden
özel düzeneklerin kurulumundan sorumlu kişidir. Film setinde grip ekibi olarak da adlandırılan birden fazla
sayıda kişi görev alır. Kameranın kullanımı sürecinde özel hareketler yapabilmesi tasarlanmış, ray sistemleri,
crane, dolly veya özel amaçlı çekim arabalarının, özel amaçlı kamera taşıyıcılarının araba, helikopter veya özel
yüzeylere güvenlik koşullarına uygun olarak kurulumunu gerçekleştirirler. Işık ekibinin ışıklarını asmak için
ihtiyaç duyduğu düzeneklerin hazırlanması sürecinde de katkı sunarlar.
D.2 IŞIK EKİBİ
Görsel dilin yaratılması ve atmosferin yaratılması aşamasında ışık televizyon yapımları ve film için son derece
önemlidir.
Işık Şefi (Gaffer- Chief Lighting Technician) : Tasarlanmış ışık efekti yaratmak amacıyla film ve video
yapımlarında aydınlatma planını yaparak aydınlatma ekipmanlarının kullanımını sağlar. Aydınlatma
ekipmanlarını öncelikle ihtiyaca uygun olarak temin eder, plana uygun yerleştir, çalıştırır ve bakımını yapar.
Gerekli güç kaynağı düzenlemesinden sorumlu baş ışık teknisyenidir.
Film yapımlarında tasarlanan atmosfere uygun aydınlatmanın yapılmasına ilişkin direktifleri Görüntü
Yönetmeninden alır.
Televizyon yapımlarında stüdyo, plato ya da çekim gerçekleştirilecek alanda dekor tasarımına ve bütçeye uygun
ışık malzemeleri kullanmak suretiyle ışık planlamasını ve uygulamasını gerçekleştirir. Stüdyo tipi çalışmalarda
ağırlıklı olarak yönetmen, Sanat Yönetmeni ve Işık şefi atmosferin yaratılmasına birlikte karar verir. Asistan ve
ekibi ile birlikte ışık dizaynı ve uygulamasını gerçekleştirir.
Yapımın büyüklüğüne bağlı olarak birden fazla ışık asistanı ile birlikte görev yapar.
Birinci Işık Asistanı (Best Boy Gaffer) : Yapımı gerçekleşecek işe en az ışık şefi kadar hakim olabilecek
donanımda ve ışık asistanlarının başıdır. Prodüksiyonla koordineli çalışarak, istenen tüm ışık malzemesinin
çekime gelmesini, güvenlik koşullarına uygun kullanımını sağlar. Işık ekibinin çalışma programlarını düzenler,
çalışma saatleri ile ilgili formlarının düzenli doldurulmasını sağlar.

Işık Asistanı (Lighting Technician)

Işık Masası Operatörü (Dimmer Desk Operator)
21

Robot-Takip Işığı Operatörü (Moving Light Operator)
YATAY MESLEKLER : Elektrikçi (Practical Electrician), Jenaratör sorumlusu (Genny Operator)*
D.3. SES EKİBİ
Ses Teknisyeni (Production Sound Mixer–Sound Recordist): Yapımda görev alan ses ekibinin yöneticisidir.
Televizyon programları ve film çekimi sırasında seslerin temiz net ve anlaşılır şekilde kaydedilmesinden
sorumludur. Bu amaçla mikrofonların ve diğer ses malzemesinin seçimi, yerleşim planı, ekibinin iş planına
uygun performansını ve ses kayıt sürecini yönetir. Çekim anında seslerin ses seviyelerini ve balanslarını
dengeler, iş planına uygun play-back müzik ve diğer ses kaynaklarının yönetimini sürdürerek en üst kalitede
sesin elde edilerek kayıt edilmesi sürecinden sorumlu uzman kişi. Kaydedilen seslerin post prodüksiyon
sırasında sorun yaşanmadan kullanılması için diğer tüm ekipler ile koordineli çalışır. Kullandığı cihazlar kadar,
ses ile ilgili cihazları çalıştırmak için kablo ve konnektörleri çalışır ve sisteme uygun hale getirmeyi bilmekle
görevlidir.
Film ve dizi film setlerinde görev alan dış mekan ses teknisyeni (location sound) stüdyo yapımlarından farklı bir
uzmanlık alanı olarak tanımlanabilir.
Ses Kayıtçı (Recordists/Production Mixers ): TV programı veya film çekimi sırasında kamera ile senkronlu
olacak şekilde bir veya birden fazla mikrofonun ses seviyelerini mikser üzerinde kontrol ederek kayıt ortamına
en yüksek kalitede kaydını gerçekleştirmekten sorumludur. Bu amaçla boom operatör/lerinin mikrofonu ses
kaynağına en uygun şekilde yönlendirmesinden ve gelen sesi kayıt anında kullandığı kulaklıkla dinlemesini
yaparak ses kalitesinin sağlanması ve sürdürülmesi sorumluluğunu taşıyan uzman kişi.
Boom Operatörü (Boom Operator): Başlıca görevi sahnenin diyaloglarını takip ederek mikrofonları konuşan
oyunculara ya da sesini kaydetmek istediğimiz ses kaynağına uygun mesafede tutmak sureti ile
yönlendirmektir. Boom operatörü olta benzeri madeni bir çubuk ve ucuna yerleştirilen mikrofonun
yönlendirmesini yaparak en iyi sesin kayıtçıya iletilmesinden sorumludur.
Ses Asistanı (Sound Assistant): Öncelikli görevi ses teknisyeni ve boom operatörüne her ihtiyaç duyduklarında
yardım etmektir. İkinci boom operatörüne ihtiyaç olmsı durumunda kısa süreli ve kolay sahnelerde boom
operatörlüğü yapar.
Tonmayster ( Tonmeister) : Stüdyo, plato ve özellikle müzik programlarının rejili çekimlerinde, orkestrada
bulunan tüm enstrümanlar, vokal ve solistlerin seslerini dinleyenler ve sanatçılar için tatmin edici yanılsamalar
yaratacak biçimde ustalıklı tekniğini kullanan uzman kişi. Topladığı ses sinyallerinin balans ve ton ayarlarını
22
doğru yaparken kayıt cihazlarına yönlendirmek ve kaydettirilmesini sağlamak ve kayıt esnasında ses seviyelerini
ve ses sinyallerinin balans ayarlarını kontrol etmek başlıca görevlerindendir. Tonmeister de tıpkı ses teknisyeni
gibi kullandığı cihazlar kadar ilgili cihazları çalıştırmak için kablo ve konnektörleri çalışır ve sisteme uygun hale
getirmeyi bilmekle görevlidir.
23
E.
STÜDYO TEKNİK – YAYIN GRUBU
Yayın Yönetmeni (Mühendisi) (Transmission Engineer-Operations Manager ): Tüm yayınların ve teknik
personelin yönetilmesinden sorumludur. Ana görevi yayınların sorunsuz bir biçimde gerçekleştirilmesidir.
Sistem Sorumlusu (Mühendisi ) (Network Engineer):
Yayın teknolojilerinde kullanılan IT tabanlı tüm
sistemlerin bakımı, kurulumu, onarımı ve yenilenmesinden sorumludur.
Sistem Teknisyeni (Network operations assistant): Yayında kullanılan IT tabanlı sistemlerde oluşacak sorunlara
müdahale eder.
Ölçü Bakım Mühendisi (Maintenance Engineer) : Reji ve stüdyolara bulunan tüm görüntü ve ses sistemlerinin
tasarım, kurulum, bakım-onarım süreçlerini gerçekleştirmek.
Ölçü Bakım Teknisyeni (Maintenance Technician): Kontrol odası ve stüdyolarda bulunan tüm yayın
sistemlerinin bakım, tamir ve onarımında görev alan kişidir.
Teknik Yönetmen ( Technical Director ): Televizyon Teknik Yönetmeni, televizyon program yapımı için gerekli
teknik alt yapının oluşturulmasını sağlayan, altyapının gelişimine yönelik proje çalışmalarını gerçekleştiren,
program yapımcısı ve yönetmeni ile eş güdüm içinde, yapım ve yayınların teknik standartlara ve estetik
kurallara uygun biçimde gerçekleştirilmesini sağlayan ekibi yöneten, gerekli ekipmanı işleten ve yapıma ait
teknik altyapı gereksinimlerini yöneten ve koordine eden nitelikli kişidir.
Resim Seçici (Vision Mixer): Yönetmenin komutu doğrultusunda yayına verilecek video kaynaklarını seçer.
Resim seçici, resim seçme masasının kullanımından sorumludur. Görev yeri, stüdyonun kontrol odasındadır.
Resim seçici, çeşitli görüntü kaynaklarından gelen görüntüleri yönetmenin direktifleri doğrultusunda
hazırlayan, kayda ya da yayına gönderen kişidir.
Grafik-KJ Operatörü (Character Genarator Opt.): Kayıt veya canlı yayın televizyon programlarında ekrana
verilecek grafik, alt yazı, alt-üst bant, krediler vb. görsel unsurların bilgisayarda üretilmesinden, yönetmenin
komutu doğrultusunda görüntü üzerine bindirilerek yayına verilmesinden sorumlu uzman kişi. Grafiklerin
üretilmesi ve yayına verilmesi sürecinde bilgisayar tabanlı cihazları uzmanlık seviyesinde kullanma becerisine
sahiptir.
Kamera Kontrol operatörü (Video Control operatör): Çok kameralı yapımlarda kameraların teknik standartları,
renk değerleri, diyafram gibi teknik ayarlarının yapılarak çekime hazırlanmasından sorumlu kişidir. Çekim
24
sırasında da kameraların renk ve diyafran ayarlarını sürekli kontrol ederek teknik standartlara uygunluğunu
sağlayan kişidir.
Server Operatörü ( Video Server Operater): Kayıt cihazlarının/ortamının düzenlenmesi ve teknik ayarlarının
yapılmasından ve kayıt sonrasında da kaydın kontrolü ve tesliminden sorumludur. Kaydı gerçekleştirilen görsel
işitsel verinin teknik standartlara uygunluğu ve kalitesinden sorumludur. Yayın için hazırlanan video kliplerin
yayına verilmesinden sorumludur.
Ingest Operatörü: Analog görüntüleri dijital ortama aktaran, arşivden tanımlanan veya teslim aldığı yayına
girecek materyali server’a transfer etmek ten sorumludur.
Stüdyo Şefi (Floor Manager) : Stüdyo şefi, çok kameralı televizyon program çekimin gerçekleştiği stüdyonun
(alanın) sorumlusudur. Stüdyo bağlantılı tüm işlerin (dekorun kurulumu, kameraların ve diğer ekipmanın
konumlandırılması, havalandırma, ikaz ışıkları, sunucu, oyuncu, seyirci hareketleri vb.)
düzenli biçimde
işletilmesinden sorumludur. Kulağındaki intercom sistemiyle kontrol odasındaki yönetmen ile stüdyo içinde
görev yapan ekip, sahne önü kişiler, seyirci gibi unsurlar arasındaki bağlantıdır. Yayın anında uluslararası
standardı olan el işaretlerini kullanarak kamera önü kişilerine komutlar aktarır.
Uydu haberleşme mühendisi – Satellite Comminication Engineeering: Yönetici pozisyonunda tüm uydu ve
haberleşme işlerinden sorumlu kişi.
Uydu ve Haberleşme Teknisyeni: Merkezde ve dış yayınlardaki up link ve down link işlerini yapan kişidir.
Transmisyon Teknisyeni (Transmission Technician): Uydu, Fiber Optik, Metro Ethernet gibi yayın iletim
ortamlarını kullanarak haberleşmeyi gerçekleştiren, bu süreçte veri iletimi sürecinde gerekli olan teknik
düzenlemelerden (compression, data coding vb) sorumlu uzman kişi.
Verici Sistemleri Teknisyeni : Vericilerde çalışanlar
YATAY MESLEKLER:
Elektroteknik teknisyeni: Elektrik enerji sistemlerinin ve kablolamalarının yapılmasından sorumludur.
25
F.
POST PRODÜKSİYON GRUBU
Yapım sürecinin son aşamasında programa /filme son şeklinin verildiği bir dizi işlemi kapsamaktadır. Post
prodüksiyon aşaması yeni çekilmiş, arşivden temin edilen veya üretilmiş görüntü ve ses malzemesinin biraraya
getirilerek yeni ürüne (eser) dönüşüm sürecinde yaratıcı bakış açısıyla teknolojik donanımın teknik standartlar
dikkate alınarak işletim sürecidir. Aktarmalar, format dönüştürme, görüntü kurgusu, ses kurgusu, müziğin
bestelenmesi, müzik yerleştirme, görsel özel efektler, işitsel özel efektler, foley efektlerin üretimi ve
yerleştirilmesi, ses miksi, renk düzeltme- düzenleme, grafik işleri gibi işleri kapsamaktadır. Yapımın türüne bağlı
olarak post prodüksiyon aşamasında harcanan zaman değişmektedir. Televizyon yapımlarında kimi zaman
zamana karşı (haber içerikleri) süren bir hızla ve son derece az kişiyle her işin tamamlanması gerekmektedir.
Film yapım sürecinde ise kurgu aşamasının çekim aşamasından daha uzun sürmesi son derece normaldir. Farklı
uzmanlık alanlarında görev yapan, oldukça geniş bir görev alır.
Kurgu Yönetmeni (Editor): Kurgu Yönetmeni kurgu hedeflerini belirleyerek çekim materyallerinin ilgili
formatlara aktarılmasını ve kurgu için hazırlanmasını, görüntülerin ve/veya seslerin bir senaryo dahilinde,
yapım amacına uygun olarak bütünleştirilmesini sağlayarak tüm kurgu öncesi süreç ile kurgu uygulama
süreçlerini yöneten ve bu süreçlerde gerekli koordinasyonu sağlayan; prodüksiyon ihtiyaçlarının karşılanması
konusunda kaynakları ve görevleri planlayan ve verimlilik konusunda değerlendirmeler yapan; yönetmenin
gözetiminde programı yayına hazır hale getiren nitelikli kişidir.
Kurgu Operatörü ( Editor): Yönetmen veya Kurgu Yönetmeninin liderliğinde çekilmiş han görüntülerin aktarımı,
seçilmesi ve sıralanmasından ve yayına hazır standartlarda ürüne dönüştürülmesinden sorumlu kişidir. Yapımın
ihtiyacına bağlı olarak kurgu operatörüne bir veya daha fazla sayıda Kurgu Yardımcısı ( Assistant Editor) katkı
sunmaktadır.
Post Prodüksiyon Koordinatörü (Post Production Supervisor) : Oldukça uzun süreye yayılan ve ürünle ilintili
pek çok farklı işin sürdürüldüğü post prodüksiyon sürecinde yapımcı, yönetmen, Yapım muhasebesi ve post
prodüksiyon ekibi arasındaki stresli, detaylara dayalı ve pahalı sürecin zamanlamaya ve bütçeye uygun
işletilmesinden sorumlu kişidir.
Renk Düzeltme Uzmanı (Colourist - Post Production) : Kaynaktan gelen görüntülerle kurgusu yapılan ürünün
resimsel öğelerinin renklerinin yönetmenin vizyon ve hedefleri doğrultusunda yeniden düzenlenmesini teknik
standartları referans alarak gerçekleştiren uzman kişi.
26
Görsel Efekt Uzmanı (Visual Effect) : Yönetmenin talepleri doğrultusunda görüntü üzerine talep edilen uygun
elektronik efektlerin tasarlanması ve yerleştirilmesi sürecinden sorumlu uzman kişidir.
YATAY MESLEKLER: Animatör (Animation), Jenerik Tasarımcısı (Title Designer)
SES POST PRODÜKSİYON EKİBİ
Ses Tasarımcısı (Sound Designer/ Sound Effects Editors ): Ekran/perdedeki görüntüde yer alan aksiyonlara
eşlik edecek her tür sesleri sağlamakla yükümlüdür. Dramatik yapımda yer bulacak ses izinin tasarımı ve
üretimi filmin duygu dilini zenginleştiren sesleri üreten yaratıcı vasıflara sahip uzman kişidir. Deneyimli ses
kurgucuları ses tasarımcısı olarak görevi yürütür. Kimi yapımlarda ses tasarımcısı Ses Kurgusu Koordinatörü
Ses Kurgusu Koordinatörü (Supervising Sound Editor): Filmle ilgili tüm ses unsurları ve üretim süreci
konusunda Yönetmenin iletişime kurduğu departman yetkilisidir. Ses post prodüksiyon sürecinde farklı
uzmanlıklar gerektiren işler (Diyalog yerleştirme, foley ses efektlerinin üretimi, müzik düzenleme) konusunda
deneyimli ve bilgi sahibi olması gerekir. Yönetmenin vizyonu ve filmdeki ses kuşağına yönelik beklentileri
dikkate alarak işleri denetler ve yönetir.
Ses Efektçisi (Foley Artist): Oyuncu (ayak sesi, yumruk, kavga vb.) veya nesne hareketlerinden (ceketin
sürtünmesi, kesekağıdı, metal yüzey vb) kaynaklanan seslere “foley” denir. Görüntü kaydı aşamsında
mikrofonların yeterince algılayamadığı hareket kaynaklı sesler yansıtılan görüntülere uygunluğu sağlanarak
özel ses stüdyolarında üretilir. TV ve film için gerekli olan gerçeklik izlenimini verecek ses efektlerinin yeniden
üretimini ve ses kuşağına yerleştirilmesini gerçekleştiren uzman kişi.
Ses Miksajcı (Re-recording mixer): Yapıma ait tüm ses unsurları (diyalog, doğal ses, müzik, foley, ses efektleri,
vb.) ile çalışarak ses kuşağına son şeklini veren uzman kişi. Yapımdaki ses kuşağının teknik ve biçimsel olarak
uygunluğundan sorumludurlar. Görece ses seviyelerini ayarlama ve sesleri konumlandırma teknik bilgi dışında
estetik bir anlayışında yansıtılmasını gerektirdiği için son ürün başlı başına bir sanat formu olarak da
tanımlanacak düzeyde ileri seviye beceri gerektirmektedir.
Ses Kurgucu (Sound Editor) : Çekilmiş sahnelerin kurguya uygun olarak ses kayıtlarının temizlenmesi,
diyalogların ve ses efeklerinin yerleştirilmesi ve ses izinin düzenlenmesi işlerinden sorumlu uzman kişi. Ses
kurgusu kapsamında film sektöründe diyalogların görüntü ile eşlenmesi sürecini üstlenen ve diyalog kurgucusu
olarak anılan uzmanlık alanıyla da karşılaşılmaktadır.
27
Seslendirme Yönetmeni (Dubbing mixer) : Film veya dizi filmin diyaloglarını seslendirme sanatçılarını
yönlendirerek kaydını gerçekleştirilmesinden, seslerin görüntü ile senkronlu olmasından sorumlu uzman kişi.
Seslendirme Sanatçısı (Voice over artist): Konuşma becerilerini ve sesini (radyo, televizyon programı, film, dizi
film belgesel, animasyon, müzikal, reklam ve diğer yapım türlerinde) kullanarak mesleğini icra eden kişi.
Müzik Danışmanı (Music Supervisor) : Yapıma uygun müziklerin ajanslardan temini, bestelenmesi ve bu süreç
kapsamında görev alan (orkestra, müzisyenler, tonmayster) veya temini gereken unsurların(kayıt stüdyosu,
enstrüman vd.) koordinasyonu ve müzik konusuyla ilintili idari işlerden sorumludur. Yapımcı ve yönetmenin
nasıl bir müzik arayışında olduğunu kavramaları ve öneriler geliştirmeleri de işin kapsamı içindedir. Besteci
tarafından yapıma özel bestelenen veya ajanstan satın alınan eserin telif haklarına ilişkin süreçlerin de sorunsuz
biçimde sürdürülmesi ve sonlandırılmasından sorumludur.
YATAY MESLEKLER: Besteci (Composer)
28
G.
HABER GRUBU
Editör (News Editors) : Haber bülteni veya haber içerikli diğer yapımlar için yurtiçi ve yurtdışındaki siyasi,
ekonomik, toplumsal olaylarla ilgili gelişmeler hakkında bilgi edinir, bu başlıklardan seçim yapar ve program
türünün yapısına ve habercilik ilkelerine uygun olarak habere dönüştürülmesinden sorumlu uzman kişi. Haber
dönüşüm sürecinde yaratıcı bakış açısı ile hikayenin kurulması sonrasında görev alan ekibin bilgilendirilmesi ve
sürecin takibinden sorumludurlar.
Muhabir (TV Reporter) :Uzman olduğu konu ve alanla ilintili olarak medyada yer alması amacıyla araştırma
yapan, olay yerinden haberlerini anonsları veya yaptığı röportajlarla izleyenlere aktaran, habercilik ilkeleriyle
görev yapan nitelikli kişi.
Haber Spikeri (News Presenter) : Radyo veya televizyonların haber merkezleri tarafından hazırlanan haber
bültenlerini mikrofon ya da kamera karşısında canlı olarak sesiyle sunan, bülten içinde olay yerlerindeki
muhabirlerle canlı bağlantılar kuran, doğru ve yerinde sorular soran, stüdyodaki veya telefon bağlantılarıyla
konuklarına soru yönelten, görevde bulunduğu süre içinde güncel gelişmeleri ajanslardan ve iç haber trafiğinde
yakından izleyen sunduğu habere hakim olan, ciddi, saygın, izleyiciye güven veren, Türkçeyi standart, doğru ve
temiz kullanan, haberin mesajını özümseyerek, anlayarak seyirciye yansıtan, siyasi haberlerde tarafsız tavrını
koruyan, yabancı sözcükleri aslına uygun olarak kullanan, vurgu ve fonetik hatalar yapmayan nitelikli kişidir.
29
H.
Televizyon Program Sunucusu (TV Programme Presenter) : Türkçeyi doğru, temiz ve akıcı kullanabilme
becerisiyle,
mikrofona uygun ses kalitesine sahip, mimik, jest ve tavırlarını yerinde kullanan ve televizyon
programının stüdyo ve dış mekandan yapılan bant veya canlı yayınlarda metne bağlı ya da doğaçlama olarak
kamera karşısında mikrofon kullanarak program içeriğini sunan, gerektiğinde seslendirme yapan, konuklu
çekimlerde önceden hazırlanan veya konunun gerektirdiği soruları yöneltecek kadar bilgi ve kelime dağarcığına
sahip, gerektiğinde yapımın hazırlık aşamalarında yer alan nitelikli kişidir.
Oyuncu (Actor/ Actress ) : Mesleki iletişim süreçlerini yöneterek role hazırlanma, rolü icra etme ve mesleki
gelişimini yönetmeye ilişkin bilgi ve becerilere sahip nitelikli kişidir.
Oyuncu genellikle, tiyatro, sinema, medya ve televizyon projelerinde, projeye göre değişen işveren
kurum/kuruluşlar bünyesinde, yönetmenin yönlendirmelerine göre, projelerde yer alan teknik ve set ekipleri
ile eşgüdüm içinde mesleğini icra eder. Projelerin oluşumu ve hazırlık safhalarında, analitik ve dokümanter
çalışmalar ile iletişim yoğunluklu faaliyetler söz konusudur.
Dublör (Stund Performer) : Dublör, film çekilirken tehlikeli sahnelerde veya özel aksiyon gerekmesi
durumunda bir oyuncunun yerine oynayabilecek başka oyunculara denir. Tehlikeli sahnelerde görev alan bu
kişilerin iş sağlığı ve güvenliği koşullarına uygun denetimli biçimde görevlerini yapabilmeleri için yapım ekibi
tarafından gerekli önlemlerin alınması son derece önemlidir.
Figüran (Background cast members /extra) : Televizyon programı veya dramatik yapımlarda yapımın
kapsamına ve ihtiyacına bağlı olarak yönetmen veya kast direktörü tarafından tanımlanan ihtiyaca (genç, iş
adamı, yaşlı, ev hanımı vb) göre sette/stüdyoda kamera önünde görev alan, oyunculuk vasfı olmayan veya çok
az olan kişi.
YATAY MESLEKLER : Kareograf (Choreographer), Şarkıcı (Singer), Özel Yetenekler (Variety Artist)
30
Meslek Seviyeleri & Çalışma Alanı & Meslek Niteliği Tablosu
EKONOMİK GÜCÜ
FİLM
DİZİ FİLM
MESLEK
SEVİYE
TV
Yapımcı
6
Yardımcı Yapımcı
5
Yapımcı Yardımcısı
5


Ortak Yapımcı
5


Uygulayıcı Yapımcı
6


Denetçi Yapımcı
6


Yapım Koordinatörü
5
Yapım Amiri
5
Mekan Sorumlusu
5
Kast Direktörü
5
Yönetmen
6


TV
Program
Yönetmeni
1.Yönetmen yardımcısı
6


5


2.Yönetmen Yardımcısı
4


3.Yönetmen Yardımcısı
3

Devamlılık Sorumlusu
3

Senaryo Yazarı
6
Diyalog Yazarı
6
Metin Yazarı
5
UZMANLIK
ALANI
YATAY
MESLEK
YAPIM – YÖNETİM
GRUBU
Yapım Ekibi









Yönetim Ekibi
YAZIM GRUBU
Senaryo Doktoru





31
MESLEK
SEVİYE
FİLM
DİZİ FİLM
TV
UZMANLIK
ALANI
YATAY
MESLEK
SANAT-TASARIMUYGULAMA GRUBU
Sanat Ekibi

Yapım Tasarımcısı
6
Sanat Yönetmeni
6


Sanat Yönetmeni Yard.
5


Set Dekaratörü
5

Set Dekaratörü Yard.
4

Set Satın Alma

Storyboard Çizeri

Heykeltraş

Teknik Çizer

Öykü Tablo Ressamı

Model Yapıcı
Set Görevlisi
İnşa Ekibi
İnşa Amiri
4


İskele Kurucu

Set Boyacısı

Set Sıvacısı

Set Marangozu

Kostüm Ekibi
Kostüm Tasarımcısı
6
Kostüm Tasarım
Yardımcısı
Gardrop Sorumlusu
4
Kostüm Devamlılık
Sorumlusu
Set Terzisi
4







32
Aksesuar Ekibi
Aksesuar Tasarımcısı

6
Kostüm Aksesuarcısı
4
FİLM
DİZİ FİLM

Set Aksesuarcısı
4

MESLEK
SEVİYE
TV
UZMANLIK
ALANI
YATAY
MESLEK
Aksesuar Üreticisi

Aksesuar Depocusu

Silah Sorumlusu

Peysaj Sorumlusu

Özel Efekt Uzmanı
5


Makyaj Sanatçısı
5


Saç –Makyaj Ekibi

Set Makyözü
Saç Tasarımcısı

4
Set Kuaförü

Protez Tasarımcısı

Plastik Makyaj
Sanatçısı
Protez İmalatçısı

5


Perukacı
KAMERA-IŞIK-SES
GRUBU
Kamera Ekibi

Görüntü Yönetmeni
6
Kameraman
4




Steadycam, Jimy, film,
Sualtı, Haber, Belgesel


1.Kameraass.(Focus
puller)
2. Kamera ass
3
3

Sayısal Görüntüleme
Teknisyeni (DIT)
4

33
Aktarmacı
3

Video Asistanı
3

Grip(Set
Elemanı)
3
Operasyon


FİLM
DİZİ FİLM
TV
UZMANLIK
ALANI
MESLEK
SEVİYE
Işık Şefi
4


Birinci Işık Ass.
3


Işık Asistanı
3
Işık Masası Operatörü
3

Takip/Efekt Işık Opt.
3

YATAY
MESLEK
Işık Ekibi

Elektrikçi

Jenaratör Sorumlusu

Ses Ekibi

4
Ses Teknisyeni ( Dış
Mekan)
Ses Kayıtçısı
4
3


Boom Operatörü
3


Ses Asistanı
3




Tonmayster
STÜDYO TEKNİK
YAYIN GRUBU

Ses Teknisyeni
Yayın Yönetmeni
6
Sistem Sorumlusu
6
Sistem Teknisyeni
4
Ölçü-Bakım Mühendisi
6
Ölçü-Bakım Teknisyeni
5
Teknik Yönetmen
5
Resim Seçici
4
Grafik-KJ Operatörü
4
34
Kamera Kontrol Opt.
3
Server Operatörü
3
Ingest operatörü
3
Stüdyo şefi
4
Uydu Haberleşme
Müh.
6
MESLEK
SEVİYE

FİLM
DİZİ FİLM
TV
Uydu Haberleşme
Teknisyeni
Transmisyon
Teknisyeni
Verici Sistemleri
Teknisyeni
Elektro teknik
teknisyeni
4

4

3

Kurgu Yönetmeni
6
Kurgu Operatörü
4-5
UZMANLIK
ALANI
YATAY
MESLEK

POST PRODÜKSİYON
GRUBU
Post Prodüksiyon
Koordinatörü
Renk Düzeltme
Uzmanı
Görsel Efekt Uzmanı
6
Animatör
5

Jenerik Tasarımcısı
5

Ses Tasarımcısı
6
Ses Kurgusu Koord.
6


Ses Efektçisi (Foley)
5


Ses Miksajcı
5


Ses Kurgucu
5

Diyalog Kurgucusu
5

Seslendirme
Yönetmeni
Seslendirme Sanatçısı
6

5
5
Ses Post Prodüksiyon
Müzik Danışmanı
4




35

Besteci
HABER GRUBU
Editör
6

Muhabir
5

5-6

Haber Spikeri
MESLEK
SEVİYE
FİLM
DİZİ FİLM
TV
UZMANLIK
ALANI
YATAY
MESLEK
KAMERA ÖNÜ
5-6

Oyuncu
5

Dublör
4

Figüran
3

TV Program Sunucusu

Şarkıcı

Dansçı

Özel Yetenekler

Kareograf

36
Meslek Haritası Çalışmasına Destek Sağlayanlar
1. Doğuş Yayın Grubu Saha Ziyareti - 03.05.2013
Katılımcılar
- Prof. Dr. Peyami ÇELİKCAN
- Yrd. Doç. Dr. Nalan BÜKER
- Cihan Başar SAMANCI
- Ayşe ERTUĞRUL
- Elif TARAKÇI
- Mert ÖLÇER
EKONOMİK GÜCÜ
Marmara Üniv. İletişim F. Öğr. Ü. /Meslek Haritalandırma Danışmanı
Işık Üniv. İletişim F. Öğr. Ü. / Meslek Haritalandırma Danışmanı
RATEM Mesleki Yeterlilik Sertifika Merkezi Koordinatörü
Doğuş Yayın Grubu İnsan Kaynakları Direktörü
Doğuş Yayın Grubu İK Eğitim ve Organizasyonel Gelişim Yönetmeni
Doğuş Yayın Grubu CNBC-E Teknik İşletme Müdürü
2. Ciner Yayın Grubu Saha Ziyareti – 10.05.2013
Katılımcılar
- Erkan Ataman
İnsan Kaynakları Genel Müdür Yardımcısı
3. Yapımcılar Derneği Saha Ziyareti – 28.05.2013
Katılımcılar
- Av. Burhan GÜN
Yapımcılar Derneği Hukuk Müşaviri
4. TRT Genel Müdürlüğü Saha Ziyareti – 06.06.2013
Katılımcılar
- Nihan ÜNAL
- Selim PEKSARI
- Tuncay YÜREKLİ
- Şahin DEMİR
- Hasan BAHÇIVAN
- Ali ERCAN
5.
Genel Sekreter
Yapım Koordinatörlüğü Koordinatör Yardımcısı
TV Dairesi Başkan Yardımcısı-Yeni Medya Kanal Koordinatörlüğü
TRT HD Kanal Koordinatörlüğü-Müdür
İnsan Kaynakları Başkan Yardımcısı
Prodüksiyon Kaynakları Koordinatör Yardımcısı
Televizyon Yayıncılığı ve Yapımcılığı Meslek Haritalama Çalıştayı – 14.06.2013
37
Katılımcılar
- Yrd. Doç. Dr.Erkan OYAL
- Mustafa TURAÇ
- Sinan ŞENSİVAS
- Av. Burhan GÜN
- Aylin RAMANLI
- Cansu KARADAĞ
- Ahmet YÜCEL
- Elif TARAKÇI
- H. Mert ÖLÇER
- Ayhan OKATARLI
- Zekeriya AYDIN
- Mehmet VARIŞ
- Ercan ŞİMŞEK
- Aylin BERBERLER
- Mehmet MUTALLİP
- Veli KAHRAMAN
- Hale İŞSEVER
- Günay GÜNAYDIN
- Barış DİKİŞÇİ
- Baybars TEKİN
- Emrah DÖNMEZ
- Serdar Uğur GİRGİN
- Hande Girgin
Beykent Üniv. İletişim F. Öğr. Ü.
Kültür ve Turizm Bakanlığı Sinema Genel Müdürlüğü Uzmanı
Oktotech Film Servisleri Şirket Ortağı
Yapımcılar Derneği Hukuk Müşaviri
MYK Uzmanı
Samanyolu Yayın Grubu İnsan Kaynakları Direktörü
RTÜK Üst Kurul Uzmanı
Doğuş Yayın Grubu İK Eğitim ve Organizasyonel Gelişim Yönetmeni
Doğuş Yayın Grubu CNBC-E Teknik İşletme Müdürü
TRT Eğitim Dairesi Başkan Yardımcısı
TRT – Müdür
TRT –Prodüktör
TV8 Teknik Yönetmeni
Fox TV İnsan Kaynakları Yöneticisi
Elektronik Mühendisi
SİNE-SEN - Sanat Yönetmeni/Yönetmen
SİNE-SEN Genel Sekreteri / Sanat Yönetmeni
SİNE-SEN –Yönetim Kurulu Üyesi/ Yönetmen
SİNE-SEN –Işık Şefi
SİNE-SEN – Görüntü Yönetmeni
SİNE-SEN – Editör
Mavi Grup Genel Koordinatörü
Mavi grup Proje Koordinatörü
6. İkili görüşmeler ve dokümantasyon desteği sağlayanlar
-
SİNE-SEN Sinema Emekçileri Sendikası
Yapımcılar Derneği
Eriş AKMAN
EKS Yapım
Sinan ŞENSİVAS
Oktotech Film Servisleri Şirket Ortağı
38

televizyon yayıncılığı ve yapımcılığı meslek haritalama

Transkript

Benzer belgeler

Çalışma Engelleri - Didim Anadolu Lisesi

SAVUNMA VE HAVACILIK SANAYİ İHRACATÇILARI BİRLİĞİ Sayı

Anne-babalara yanlış yaptıran inanışlar

İletişimin Yazgısına Bir Ağıt

Ekte - TİAK

KONULU ULUSLARARASI PANEL 07