bağımsız hareket

GÖRME ENGELLİLER İÇİN
BAĞIMSIZ
HAREKET
AHMET ÜNÜVAR
Bağımsız Hareket Uzmanı
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı
Emirgan Altınokta Görme Engelliler Rehabilitasyon
Merkezi Müdürü
İstanbul-2013
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ
GİRİŞ
1) Bağımsız Hareketin Tarifi
2) Bağımsız Hareketin Amacı
3) Kullanılabilecek Araç ve Gereçler
BİRİNCİ BÖLÜM
A- BİNA İÇİ HAREKETLER
1- REHBERLİ HAREKETLER
1.1)
1.2)
1.3)
1.4)
1.5)
1.6)
1.7)
1.8)
1.9)
Kursiyerle tanışma
Ders hakkında bilgi verme
Kendisine ve Rehberine karşı güven sağlama
Rehber nedir?
Rehber nasıl tutulur?
Rehber tutuşunun faydası
Rehberle nasıl iletişim kurulur?
Rehber Tutuşuyla Tehlikeden Kaçış
Hatalı tutuşların düzeltilmesi
1.9.1) Rehberin,Görme
engellinin
koluna
girerek
götürmesi
1.9.2) Rehberin,Görme
engellinin
elinden
tutarak
götürmesi
1.9.3) Rehberin,Görme engellinin omzundan çekerek
götürmesi
1.9.4) Rehberin,Görme engelliyi arkadan iterek götürmesi
1.9.5) Rehberin,Görme engellinin omzuna elini atarak
götürmesi
1.9.6) Rehberin,Görme
engelliyi
belinden
tutarak
götürmesi
1.10) Taraf değiştirme tekniği
1.11) Dar geçit tekniği (Dar yerlerden geçiş)
1.12) Rehberle merdiven çıkış ve iniş tekniği
1.13) Rehberle kapı-açıp kapama tekniği
1.13.1)
1.13.2)
1.13.3)
1.13.4)
İçe ve dışa açılan kapılar
Çift tarafa açılan kapılar
Döner kapılar
Turnikeden geçme
1.14) Yönlerin tanıtılması
1.15) Yaşadığı binanın tanıtılması
1.16) Oturulacak yerin bulunması
1.16.1)
1.16.2)
1.16.3)
1.16.4)
1.16.5)
1.16.6)
1.16.7)
Normal sandalyeye nasıl oturulur?
Duvara dayalı bir sandalyeye nasıl oturulur?
Tabureye nasıl oturulur?
Kollu sandalye ve koltuğa nasıl oturulur?
Tiyatro ve sinema gibi yerlerde nasıl oturulur?
Çalışma ve yemek masasına nasıl oturulur?
Bank ve kanepeye nasıl oturulur?
2- REHBERSİZ HAREKETLER
2.1)
2.2)
Duvar takibi ve duvara paralel yürüme
Korunma Teknikleri
2.2.1) Yüksek kol korunma tekniği
2.2.2) Alçak kol korunma tekniği
2.3)
2.4)
2.5)
2.6)
2.7)
2.8)
Duvara dik yürüme
Denge Yürüyüşleri
Merdiven çıkış ve inişleri
Kapı açıp-kapama
Geometrik Şekillerin Tanıtılması
Masa üzerinde bir eşya nasıl aranır?
2.8.1) Dairesel arama
2.8.2) Paralel arama
Düzgün dönüşler nasıl yapılır ? (Sağa,sola ve geriye
dönüşler)
2.10) Verilen hedefin bulunması (zihinsel haritanın
geliştirilmesi)
2.11) Bilinmeyen (ilk girilen) oda nasıl tanınmalı?
2.9)
3- SESİN MESAFESİ VE YÖN TAYİNİ
3.1)
3.2)
3.3)
3.4)
3.5)
Ses Kaynağının Tespiti
Ses Hatları
Ses Ayırt Etme
Ses Yankısının Tespiti
Yere Düşen Bir Eşya Nasıl Aranır?
4- BASTONDA BULUNMASI GEREKEN ÖZELLİKLER
5- ÇAPRAZ BASTON TEKNİĞİ
5.1)
5.2)
5.3)
5.4)
5.5)
5.6)
5.7)
5.8)
5.9)
Bastonun tanınması
Çapraz baston nedir ve nerelerde kullanılır?
Çapraz baston nasıl tutulur?
Çapraz bastonla yürüyüş çalışmaları
Çapraz bastonla duvar takibi nasıl yapılır?
Çapraz bastonla engel aşma
Bastonla merdiven çıkış ve inişleri
Asansörü kullanma
Verilen hedefin bulunması (Zihinsel
geliştirilmesi)
haritanın
İKİNCİ BÖLÜM
B- BİNA DIŞI HAREKETLER
1- SARKAÇ BASTON TEKNİĞİ VE TRAFİĞE BAŞLANGIÇ
1.1)
1.2)
1.3)
Sarkaç baston nedir ve nerelerde kullanılır?
Sarkaç baston nasıl tutulur?
Sarkaç baston tutuşta bilek alıştırmaları
1.3.1) İki tarafa vurarak yapılan çalışmalar
1.3.2) Tek tarafa vurarak yapılan çalışmalar
1.3.3) İki tarafa vurmadan yapılan çalışmalar
1.4)
1.5)
Sarkaç bastonda adım-baston uyumluluğu
Sarkaç bastonda yürüyüş çalışmaları
1.6)
1.7)
Sarkaç bastonla kenar takibi yapma
Trafikle tanışma ve kulağın trafik sesine alışması
1.7.1) Trafikle tanışma
1.7.2) Trafik seslerini dinleyerek onları ayırt etme
1.7.3) Emniyet bantsız yol geçişleri ve karşıya geçme
teknikleri
1.8)
1.9)
Sarkaç bastonla kaldırım kenarı takibi yapma
Sarkaç bastonla engelleri aşma
1.9.1)
1.9.2)
1.9.3)
1.9.4)
1.9.5)
Park etmiş aracı aşma
Çöp kontaynerini aşma
Kum ve toprak yığınını , yola bırakılan bir taşı aşma
Kazılan çukuru aşma
Su birikintisini aşma
1.10) Verilen kısa mesafeli hedefi bulup geri dönme
1.11) Kaldırım üstünde yürüme
1.11.1) Kaldırım Üstünde Engel Aşma
1.12) Trafiğe paralel yürüme
1.12.1) Trafiğe paralel yürüyüşlerde yan yol geçiş teknikleri
1.13) Sarkaç bastonla değişik zeminlerde yürüyüş çalışmaları
1.13.1) Asfalt, toprak gibi zeminlerde yürüyüş çalışmaları
1.13.2) Karlı, çamurlu, parke taşlı gibi zeminlerde yürüyüş
çalışmaları
1.14) Sarkaç bastonla kaldırımsız yollarda yürüme ve değişik
kenarları takip etme çalışmaları
1.15) Kısa Baston Tekniği
1.16) Yaşanılan çevreyi tanıma ve
Alış-veriş eğitimi
(Dükkan ve büyük mağazalarda)
1.17) Verilen uzun mesafeli hedefi bulup geri dönme
2.ZİHİNSEL HARİTA TEKNİĞİ (ADA ÇALIŞMALARI)
2.1)
2.2)
2.3)
2.4)
2.5)
Buluşma (Randevulaşma)
Ada nedir?
Ada Çalışmalarının Faydaları
İşaret bulma tekniği ve işarette bulunması gereken
özellikler
Yön bulmada yardımcı işaretler
2.6)
2.7)
Adaları tanıma çalışmaları
Adaların birbirleriyle bağlantı kurulması teknikleri
3.TRAFİK EĞİTİMİ VE TEKNİKLERİ
3.1)
3.2)
3.3)
3.4)
3.5)
Emniyet bantlı yol geçişleri
Trafik ışıklarından geçişler
Ses sinyalizasyonu olan yollardan geçişler
İkili ve üçlü kavşak geçişleri
Trafik taşıtlarına biniş ve inişler
3.5.1) Otomobile biniş ve inişler
3.5.2) Otobüs ve minibüse biniş ve inişler
3.5.3) Vapur ve deniz otobüsü, tren ve tramvaya biniş ve
inişler.
Kanada Bastonu Alüminyum
Kuvvetli darbelere karşı dayanıklı ve eklem yerleri kuvvetli olan kırmalı alüminyum bastonlar, ihtiyacınıza
göre seçebileceğiniz farklı boyutlarda hizmetinize sunulmuştur. Çift elastik ipiyle güvenliğinizi arttıran
kırmalı alüminyum bastonlar 5 parçaya kırılabilmektedir. Baston ağırlığı 230-337g arasında değişmektedir.
Silindir biçiminde, dönebilen, rulmanlı dayanıklı uca sahiptir. Dilerseniz farklı uçları da tercih
edebilirsiniz.
Kanada Bastonu Fiberglas
Kilometrelerce yürüseniz dahi eklem yerlerinin esnekliği korunur.
Kırmalı fiberglas bastonlar, bileşik yapısında bulunan alüminyum halkaları ve parmak koruyucuları
sayesinde elastik ipe zarar vermez ve kilometrelerce yürüseniz dahi eklem yerlerinin esnekliği korunur.
Farklı boyutlarda temin edilebilen kırmalı fiberglas bastonların en önemli özelliği uzun ömürlü olmasıdır.
Ağırlığı boyuta göre 248-392 gr arasında değişen kırmalı fiberglas bastonlar 5 parçaya kırılabilmektedir.
Silindir biçiminde, dönebilen, rulmanlı dayanıklı uca sahiptir. Dilerseniz farklı uçları da tercih
edebilirsiniz.
Kanada Bastonu Graft
Bükülmeye karşı alüminyum bastonlara göre daha dayanıklı olan graft bastonlar çift elastik ipe sahiptir.
Ultra hafif kırmalı graft bastonlar, bileşik yapısında bulunan alüminyum halkaları ve parmak koruyucuları
sayesinde elastik ipe zarar vermez ve kilometrelerce yürüseniz dahi eklem yerlerinin esnekliği korunur.
Bükülmeye karşı alüminyum bastonlara göre daha dayanıklı olan graft bastonlar çift elastik ipe sahiptir. 5
parçaya kırılabilen bastonların ağırlığı, baston boyutuna bağlı olarak 160-280g arasında değişmektedir.
Silindir biçiminde, dönebilen, rulmanlı dayanıklı uca sahiptir. Dilerseniz farklı uçları da tercih
edebilirsiniz.
ÖNSÖZ
İki yıl süren bir uğraştan ve yaklaşık 10 yıldır basılmasını
bekledikten sonra, özellikle görme engelliler alanında eğitimci
olarak çalışanların ve görme engelliler hakkında araştırma yapmak
isteyenlerin başvuru kaynağı olarak kullanabileceği bu çok önemli
eseri bitirebildim. Bu zaman zarfında kitabımın çıkmasını bazı
çevreler sabırsızlıkla beklediler. Gerçekten de görme engellilerin
eğitimi konusunda Türkiye’de yeterli kaynak mevcut değil.
Bilhassa görme engellilerin bağımsız hareket eğitimlerini
sağlayacak tekniklerle ilgili olarak yaklaşık 30 yıl önce yayınlanan
Sayın Cafer İleri’nin kitabından başka bir kitap yoktur. Söz konusu
kitabın konuları farklı açılardan ele alması beni bu eseri
hazırlamaya iten en önemli sebeplerden birisi olmuştur.
Kitaptaki bazı bilgiler geliştirilmeye ve güncellemeye
ihtiyaç duymaktadır. Zaman içerisinde bunu telafi etmeyi
planlamaktayım. Ancak internet ortamında da olsa bir an önce eseri
yayınlayıp ihtiyaç duyanların hizmetine sunmamın doğru olacağı
düşüncesindeyim.
Eserimin en belirgin özelliklerinden biri tekniklerin nasıl
yapıldığının yanı sıra niçin yapıldığına dikkat çekilmesidir. Bir
diğeri ise verilen tekniklerin bol resimlerle anlatılmaya
çalışılmasıdır. Çünkü bir çok tekniğin anlatımı oldukça zor oldu.
Bu anlatımları resimlerle desteklemek okuyucunun teknikleri
görerek algılaması için büyük kolaylık olmuştur.
Esasen burada anlatılan teknikleri okuyarak uygulamak bir
eğitimci için oldukça zordur. Ancak yine de evinden hiç dışarı
çıkmamış olan görme engellilerin bağımsız hareketini ve kendine
olan güvenini kazanabilmesi için bu tekniklerin ailesi ya da bir
eğitimci tarafından verilmesi hiç yoktan iyidir. Bağımsız Hareket
Uzmanlığı, yılların birikimini ve tecrübesini de beraber
getireceğinden, bu tekniklerin bir Bağımsız Hareket Uzmanı
nezaretinde tekrar edilmesinin büyük faydası vardır.
Kitapta yer alan bilgilerin bir çoğu 1973 yılında Emirgan
Altınokta Körler Rehabilitasyon Merkezi’nin kurulmasından sonra
ABD ‘ deki Helen Keller Vakfı ‘nın finansıyla görevlendirilen
Reymond Releford isimli bir uzman tarafından bu merkezdeki
uzmanlara iki yıl boyunca öğretilmiş olan bilgilerdir. Bu bakımdan
Türkiye’deki Bağımsız Hareket Eğitimi’nin menşeine Amerikan
menşeili diyebiliriz.
Elbette kitabım bu alanda mükemmel sayılabilecek bir eser
değil ancak 20 yıllık bir tecrübenin birikimi olması ve ihtiyaç
duyulacak bir çok tekniklere yer verilmesi sebebiyle önemlidir.
Bu eserin hazırlanmasında bana destek ve yardımcı olan
Emirgan Altınokta Görme Engelliler Rehabilitasyon Merkezi’ne
yıllarını vermiş olan Rehabilitasyon Merkezi Eski Müdürü Sayın
Ramazan EKİNCİ’ye, Bağımsız Hareketi öğrenmemde üzerimde
emeği olan Bağımsız Hareket Uzmanı Sayın Hamdi
KOCAMAN’a, değerli meslek arkadaşım Bağımsız Hareket
Uzmanı Sayın Ahmet AĞI ‘ya , kursiyerlerim Murat PEHLİVAN,
Hakan GEÇİNİR, Mürsel ÖZCAN ve Tamer YİĞİT’e ayrıca Murat
GÜLCAN’a teşekkürü borç bilirim.
Hususiyetle bu eserimi; yetişmemde fedakârâne ve büyük
emekleri olan rahmetli babam Mehmet ÜNÜVAR’a atfederim.
Ahmet ÜNÜVAR
GİRİŞ
Görme engelliler şehrin zorlu yaşamına, zor da olsa uyum
sağlayabilir yada ayak uydurabilirler. Düşe-kalka, kazalar, hafif
sıyrıklarla hayatlarını devam ettirebilirler. Ama şurası
unutulmamalıdır ki bağımsız hareket teknikleri ile onların
hayatlarını kolaylaştırmak, tehlikelerden, çarpmalardan korumak;
başkasına muhtaç olmadan, özgürce diledikleri yere ulaşmalarını
sağlamak ve bunda mükemmeli yakalamak mümkündür.
Öncelikle şu bilinmelidir ki; görme engelliye rehberlik görevi
yapan ve onun gözü yerine kullandığı şey, elindeki bastonudur. Ve
onlar bu bastonuyla kenar takibi yapmak suretiyle gideceği yeri ve
yönü daha rahat bulabilmektedir. Yollarda ise takip etmek suretiyle
yönlerini bulmaya yarayacak şey kaldırım kenarlarıdır. Kaldırımın
olmadığı yerlerde ise ev veya bahçe duvarı yada farklı zemini takip
ederler. Bu yüzden şehir planlamaları yapılırken görme engelliler
göz ardı edilmemelidirler.
Görme engelliye rehber olabilecek bir diğeri ise
köpeklerdir. “Rehber Köpek” Diye tanımladığımız bu rehberler
batıda yaygın olarak kullanılmaktadır.
Köpeklerin
rehber
olarak
kullanılmaya
başlandığı ilk tarih. 1819 olarak biliniyor.
Johann Wilhelm Klein İsimli bir eğitmen
Viyana’da kurduğu bir Körler Enstitüsünde
görme engelliler
için köpekleri eğitmeye
başladı ve onların hizmetine sundu. Bundan
yaklaşık yüz yıl sonra 1. Dünya Savaşı’nda
gözlerini kaybeden Alman askerleri için Dr.
Gerhard Stalling köpekleri eğitti. Daha sonra
köpeklerin rehber olarak kullanımı Amerika,
İngiltere,
Avusturalya gibi ülkelerde yaygınlaştı.
Ülkemizde ise 1975 yılında Emirgan Körler Rehabilitasyon
Merkezi’nde bir deneme yapıldıysa da başarılı olunamadı. Bunun
sebebini birkaç maddede açıklayabiliriz;
1. Ülkemizdeki sokak köpeklerinin çokluğu rehber köpeklerin
rahat hareket etmesini engellemiştir.
2. Köpek bakımı pahalı bir iştir. Ülkemizdeki görme
engellilerin büyük bir kısmının ise gelir düzeyi çok
düşüktür. Bu da onların köpek sahibi olmalarını
zorlaştırmaktadır.
3. Ülkemizde trafik kurallarına uymama oranı çok yüksektir.
Bu da özellikle trafik ışıklarından geçişlerde zorluk yaşayan
rehber köpeklerde davranış bozukluğu meydana
getirmektedir.
4. Köpekler ulaşım araçlarına ve alış-veriş merkezlerine
alınmamaktadır.
Ülkemize daha rehber köpekler girememişken Amerika’da artık
son 15 yıldır minik rehber atlar kullanılmaya başlanmıştır.
Uysal, temiz, sakin, arkadaş canlısı, gürültüsüz ve köpekten
daha uzun ömürlü ( yaklaşık 30 yıl) olması sebebiyle tercih
edilmektedir. Hatta diz boyundaki (yaklaşık 50-60 cm) boy bu atlar
için The Guide Horse Foundation isimli bir vakıf bile kurulmuştur.
(Not: Yukarıdaki resimler internetten alınmıştır.)
1- BAĞIMSIZ HAREKETİN TARİFİ:
Görme engellilere en az yardımla ya da yardımsız olarak,
yön bulma ve hareket edebilme kabiliyeti kazandırmak suretiyle
tehlikesiz bir şekilde bir noktadan başka bir noktaya ulaşmalarını
sağlayan tekniklerin bütününe “Bağımsız Hareket” denir.
2- BAĞIMSIZ HAREKETİN AMACI:
Görme engellinin toplum ve çevresine uyumunu sağlamak,
kendisini tehlikelere karşı koruyabilmeyi öğretmek, zihinsel
haritasını geliştirmek, evde ve trafikte hareket edebilme kabiliyeti
kazandırarak bulunduğu noktadan gitmek istediği noktaya kolay ve
tehlikesiz bir şekilde ulaşabilmeyi sağlamaktır.
3- KULLANILABİLECEK ARAÇ VE GEREÇLER:
1)
2)
3)
4)
5)
6)
Çalışma yapılacak çevrenin kabartma haritası
Çalışma yapılacak çevrenin maketi
Baston
Maske (Az görüşü olanlar için)
Çeşitli Geometrik şekiller
Sesin kulağa alıştırılması ve yön tayini için ses çıkartan
aletler
iGlasses Titreşimli Gözlük
Ultrasonik Nesne Algılama Teknolojisine Sahip iGlasses™ Gözlük
Başınızı ve vücudunuzun üst kısmını çarpmalara karşı korumak istiyorsanız, ultrasonik nesne
algılama teknolojisine sahip iGlasses™ gözlükleri tam size göre!
Bir gözlük gibi kullanabileceğiniz iGlasses™; daha verimli, özgüvenli ve bilgi sahibi olarak
yolculuk yapmanıza imkân tanır. Yolunuzun üzerindeki nesneler, cihazın ultrasonik sensörleri
tarafından algılanarak hafif titremelerle size bildirilir. Nesneler yaklaştıkça titreme frekansı
artar. Cihaz, baston veya rehber köpeklerle kullanabileceğiniz ikinci bir yardımcı araç olarak
tasarlanmıştır.
iGlasses™ kullanımı oldukça basittir. Herhangi bir gözlüğü takar gibi iGlasses™'ı başınıza takın
ve açma düğmesine basın. Duyacağınız sesli sinyaller cihazın açıldığını size bildirirken batarya
seviyesi hakkında da bilgi verir.
4 sinyal bataryanın %100,
3 sinyal %75
2 sinyal %50'sinin dolu olduğunu bildirirken;
tek sinyal bataryanın boş olduğunu ve şarj edilmesi gerektiğini bildirir.
Gözlük çerçevesi, yan uzantılar bitiş yerinden tutulup lens bölgesinden yavaşça uzaklaştırılarak
uyarlanabilir. Titreşim yoğunluğu bulunduğunuz ortama veya şahsi tercihinize göre
belirlenebilir.
iGlasses™ Teknik Özellikler




3.7V 600mAh Li-ion şarj edilebilir batarya
Batarya süresi tipik kullanıma göre 1 hafta (10 saat kesintisiz titreşim)
USB seçeneğine sahip taşınabilir AC adaptör
2-3 saatte şarj olma
Özellikler







Sesli batarya bildirimi özelliğine sahip açma-kapama düğmesi
Uyarlanabilir titreme yoğunluğu
El kullanmaya gerek olmadan çalışma
Uyarlanabilir çerçeve
Yumuşak, koruyucu kılıf
Algılama aralığı: 0-3 metre
Ağırlık ve boyutlar: 75 gram, 6.75" x 5.75" x 2"
BİRİNCİ BÖLÜM
A- BİNA İÇİ HAREKETLER
1- REHBERLİ HAREKETLER
1.1)
Kursiyerle tanışma :
Bu derste amaç, rehberin görme engelliyi daha iyi
tanıyabilmesidir.
Rehberin, görme engellinin sosyal ve psikolojik yönünü
bilmesi, ders boyunca ona göstereceği davranışta yardımcı olur.
Görme engellinin kör olma sebebini, şeklini ve zamanını
sohbet havası içerisinde öğrenmelidir. En önemlisi hem psikolojik
yönden hem de fiziki yönden körlüğe uyum sağlayıp sağlamadığını
öğrenmelidir. Çünkü yeni kör olan biri henüz psikolojik olarak
uyum sağlayamamışsa, derslerde verilen teknikleri almak
istemeyebilir. Fiziki olarak hazır olmaması ise teknikleri
kavramada, uygulamada ve yön tayininde zorlanmasına sebep olur.
Çünkü bütün duyuların yeni konumuna adaptasyonu için
yeterli bir sürenin geçmesi şarttır. Tecrübelerime göre bu süre 1,5-2
yıl arasında değişmektedir. Bazı görme engellilerde bu süre çok
daha uzundur. Nadir olarak ise bu durumu hayatı boyunca
aşamayanlar da vardır.
1.2)
Ders hakkında bilgi verme:
Görme engelli program boyunca hangi ders konularını
göreceği konusunda bilgilendirilir. Bu, onun kendine güven
kazanmasına yardımcı olur.
Ancak bu ders konularını verirken görme engelliyi
korkutmamak gerekir. Öğreneceği konuların birbirine bağlı
olduğunu, sonraki dersteki başarısının önceki derse bağlı olduğunu;
konuların , bir merdivenin basamaklarının yavaş yavaş çıkıldığı
gibi işleneceğini ve her bir konunun bir önceki kadar kolay
olduğunu anlatmak gerekir.
Ayrıca bu dersin öneminden ve hayatını kolaylaştıracağı,
tehlikelerden koruyacağı gibi faydalarından bahsetmek gerekir.
1.3)
Kendisine ve rehberine karşı güven sağlama :
Görme engelliyi tanırken ve ders konuları hakkında bilgi
verirken görme engellinin kendine ve rehberine olan güveninin
artırılmasına çalışılır.
Bu güvenin ders konularını ne derece etkilediğini kendisine
söylemek gerekir.
1.4)
Rehber nedir?
Görmeze yol gösteren,yardımcı olan ve tehlikelere karşı
koruyan kişiye rehber denir.
Şu halde rehberin üç özelliği vardır:
1.Yol gösterecek,
2.Yardımcı olacak
3.Tehlikelere karşı koruyacak
Görme engelliye, tehlikelere karşı koruyacağı için her
zaman rehberine güvenmesi gerektiği telkin edilmelidir. Bu güven,
rehberli hareketleri yapabilmesi açısından önemlidir.
1.5)
Rehber nasıl tutulur?
Rehberin kolu yan tarafta ve aşağıya sarkık olmalıdır.
Bu arada görme engelli dirseğini vücudunun yan tarafına
yapıştırır. Baş parmağı rehberin kolunun dış tarafında, diğer dört
parmağı da rehberin kolunun iç tarafında olacak şekilde rehberin
dirseğinin hemen üstünden, avuçlayacak biçimde tutar.
Rehber tutuşunda görme engelli şunlara çok dikkat etmesi gerekir.
1.Dirseğini yerinden kıpırdatmamalıdır,
2.Bileğini düz tutmalı, sağa-sola bükmemelidir,
3.Rehberi tuttuğu kolunu yana açmamalı yada içe doğru
çevirmemelidir.
Yani dirseğini sabitledikten sonra kolunu ileri doğru düz
tutmalıdır.
Ancak rehberin boyu kısa ise görme engellinin kolu aşağı
inebilir yada rehberin boyu uzun ise yukarı kalkabilir.
Küçük yaştaki görme engelli çocuklar boyları kısa
olduğundan yetişkin rehberin bileğinden tutar. Bu arada rehber
kolunu hareketsiz, sabit tutmalıdır.
1.6)
Rehber tutuşunun faydası
Bu tutuş görme engellinin rehberi bir adım geriden takip
etmesini sağlayacak, böylece tehlikeleri yada engelleri bir adım
önceden fark ederek ona göre hareket edecektir. Çünkü rehberin
hareketlerini bir adım erken farkedecektir.
Mesela; bir merdiven çıkılacağında şayet rehberle görme
engelli yan yana gitmiş olsa , görme engelli basamağı fark
edemeyeceği için basamağa ayağı takılıp düşebilir. Ancak rehber
tutuşu ile giderse basamağın olduğunu bir adım önceden (rehberin
hareketiyle) fark edecek ve basamağa takılmadan çıkacaktır.
İkinci bir örnek vermek gerekirse; rehberle yan yana bir
caddeden karşıya geçerken, gelmekte olan bir arabayı fark edince
rehber birden bire durduğunda, görme engelli aracı fark etmediği
için rehberden bir adım sonra durmak zorunda kalacak ve belki de
bir kazaya sebebiyet verebilecektir. Ancak rehber tutuşuyla caddeyi
geçerlerse, rehber aniden dursa bile , rehberin durmasını önceden
fark edeceği için görme engelli en fazla rehberle yan yana
kalacaktır.
1.7)
Rehberle nasıl iletişim kurulur?
Rehberle iki şekilde iletişim kurulur:
a) Sesle iletişim kurma
Rehber görme engelliye seslenir ve kolunu tutmasını söyler.
Görme engelli sesin geldiği tarafa döner, elini ileri uzatır ve sağa
sola sallayarak rehberi sonra da rehberin kolunu bulur ve rehber
tutuşuna geçer.
b) Dokunarak iletişim kurma
Sinema, tiyatro, otobüs, dolmuş gibi kalabalık yerlerde
etraftaki insanları rahatsız etmemek için kullanılan bir tekniktir.
Rehber , elinin tersiyle hafifçe görme engellinin eline vurur.
Bu işareti alan görme engelli rehberin elini parmak uçları ile takip
ederek dirseğinin üst kısmını bulur ve rehber tutuşuna geçer.
1.8)
Rehber Tutuşuyla Tehlikeden Kaçış
Bu teknik daha çok tehlikeden kaçarken yani koşarken
uygulanan bir tekniktir.
Rehber tutuşundaki teknik burada da uygulanır. Ancak
burada görme engelli rehberin yarım adım gerisinde durur ve
rehberin dirseğinin üst kısmından değil de bileğinin iç kısmından
sıkıca tutar. Görme engelli ile rehberin avuçları birbirine bakacak
şekilde durmalıdır.
1.9)
Hatalı tutuşların düzeltilmesi
Görme engellinin rehberi bir tek tutuş şekli vardır, o da
yukarıda bahsettiğimiz “Rehber Tutuşu” dur. Bunun haricindeki
tutuşlar, hatalı tutuşlardır. Burada dikkat edilmesi gereken şey,
görme engellinin rehberden tutmasıdır. Rehber , görme engelliden
tutarsa, hatalı tutuş yapmış olur. Rehber her zaman “Rehber
Tutuşu”nu bilemeyebilir. (Mesela; yolda yardım etmek
isteyenler.)Bu yüzden hatalı tutuşları görme engellinin düzeltmesi
gerekir. Rehber, görme engelliyi ne şekilde tutarsa tutsun, görme
engelli hatalı tutuşu düzelterek rehberi “Rehber Tutuşu” ile tutmak
zorundadır. Hatalı tutuşları düzeltirken rehberle teması
kaybetmemek gerekir.
Burada belli başlı bazı hatalı tutuşlardan ve bunların
düzeltilmesinden bahsedeceğiz.
1.9.1) Rehberin, görme engellinin koluna girerek götürmesi
Burada rehber, görme engelliyi yan yana olacak şekilde
koluna girerek götürür.
Bu hatalı tutuşu düzeltmek için görme engelli boşta olan
eliyle rehberin, kolunu tuttuğu bileğini yakalar.
Rehberin kolundan çıkarak onu rehber tutuşuyla tutar.
1.9.2) Rehberin, görme engellinin elinden tutarak götürmesi
Rehber öndedir ve görme engelliyi elinden asılarak götürür.
Bu hatalı tutuşu düzeltmek için görme engelli boşta olan
eliyle rehberin, elini tuttuğu bileğini yakalar.
Diğer elini rehberin elinden kurtararak rehber tutuşuna
geçer.
1.9.3) Rehberin, görme engellinin omzundan çekerek götürmesi
Rehber öndedir ve görme engelliyi omuz kısmından
elbisesini çekerek götürür.
Bu hatalı tutuşu düzeltmek için görme engelli bir eliyle
rehberin, elbisesini tuttuğu elin bileğini yakalar.
Diğer eliyle rehberin kolundan tutarak rehber tutuşuna
geçer.
1.9.4) Rehberin, görme engelliyi arkadan iterek götürmesi
Rehber arkadadır ve görme engelliyi tek omzundan
iteleyerek götürür.
Bu hatalı tutuşu düzeltmek için görme engelli bir eliyle ,
rehberin omzunu tuttuğu elini yakalar
ve kendisi rehberin arkasına doğru geçerken diğer eliyle
rehberin kolundan tutarak rehber tutuşuna geçer.
1.9.5) Rehberin,görme engellinin omzuna elini atarak götürmesi
Rehberle görme engelli yan yanadır. Rehber elini görme
engellinin omzuna atmış olarak götürür.
Bu hatalı tutuşu düzeltmek için görme engelli bir eliyle
rehberin, omzuna attığı elini yakalayıp
kafasının üzerinden geçirerek yan tarafına getirir.
Kendisi rehberin arkasına doğru geçer
ve diğer eliyle rehberin kolundan tutarak, rehber tutuşuna
geçer.
1.9.6) Rehberin, görme engelliyi belinden tutarak götürmesi
geçer.
Burada görme engelli iki harekette doğru rehber tutuşuna
Birinci harekette , rehber belini hangi koluyla
tutmuşsa(ör:sağ) görme engelli de o eliyle (sağ) rehberin bileğinden
tutar
ve arkadan öbür eline doğru iter. Sonra öbür eliyle (sol)
rehberin bileğinden tutarak diğer elini bırakır.
Rehberin kolunu ön tarafa getirerek yeniden diğer (sağ)
eliyle rehberin bileğinden tutar.
Sonra boşta kalan (sol) eliyle rehber tutuşuna geçer.
Bunlardan başka hatalı tutuşlar da olabilir ancak en yaygın
olanları bunlardır
1.10) Taraf değiştirme tekniği
Bu tekniği kullanmaktaki amaç görme engelliyi çarpmaya
karşı korumaktır. Teknik şu şekilde uygulanır.
Görme engelli rehber tutuşundadır.
Rehber “taraf değiştir” dediğinde, rehber tutuşuyla (ör:sağ
eliyle) rehberin kolundan tutmakta olan görme engelli , boşta olan
(sol) eliyle de rehberi tutmakta olduğu kolunu tutar. (Her iki eliyle)
Sonra öbür (sağ) elini bırakır ve rehberin diğer kolunu tutar.
Daha sonra öbür elini (sol) bırakarak rehberin tutmakta
olduğu kolunu her iki eliyle tutar.
En son olarak diğer (sağ) elini bırakarak rehber tutuşuna
geçer.
Burada kural; önce boşta olan eliyle tutup, sonra diğer elini
bırakmasıdır. Bu kuralla görme engelli rehber ile olan temasını
kaybetmemiş olur.
1.11) Dar geçit tekniği (Dar yerlerden geçiş)
Bu teknikteki amaç , görme engelliyi çarpmaya karşı
korumaktır. Dar koridor ve kaldırımlarda, karşıdan gelen kişilere,
ağaç ve direk gibi şeylere çarpmamak için şu şekilde uygulanır:
Görme engelli, rehberin kolunda rehber tutuşuyla
yürümektedir.
Rehber, görme engellinin tuttuğu kolunu iterek arkaya
getirmek suretiyle bir işaret verir.
Bu işareti alan görme engelli hemen rehberin arkasına
geçer.
Bu arada rehberin ayağına basmamak için görme engelli
dirseklerini bükmeden kolunu ileri doğru uzatır.
Bu teknikte görme engelli rehberin arkasına saklanarak
kendini korumuş olur.
Dar geçit bitince rehber kolunu yan tarafa alır. Görme
engelli dar geçidin bitmesi anlamına gelen bu işareti alınca rehber
tutuşuna geçer.
1.12) Rehberle merdiven çıkış ve iniş tekniği
Rehber tutuşuyla merdivenden çıkılır ve inilir.
Rehber merdiven başlangıcında ve bitiminde hafifçe
duraklayarak görme engellinin adımını boşa atmasını ve ayağının
takılmasını engellemiş olur.
Rehberle kursiyer arasında bir basamak olmalıdır. Yani
kursiyer bir basamak rehberin gerisinden gelir.
1.13) Rehberle kapı-açıp kapama tekniği
Kapı açıp-kapamada kural, rehber hangi eliyle kapıyı
açıyorsa görme engelli o kolunda olmalıdır. Şayet kapıyı açtığı
kolunda değilse taraf değiştirerek o koluna geçmelidir.
Bir başka deyişle, görme engelli her zaman için kapı ile
rehber arasında yani ortada olmalıdır.
Rehber kapıyı açarken görme engelli boşta olan eliyle
rehberin kolunu takip etmek suretiyle kapının kolunu bulur.
Görme engelli kapı kolunu tutunca rehber kolu bırakır.
1.13.1) İçe ve dışa açılan kapılar
Rehber, görme engelli kapının kolunu tutuncaya kadar kapı
kolunu bırakmaz.
Görme engelli kapı kolunu tutunca rehber dar geçit
tekniğiyle girer veya çıkar.
1.13.2) Çift tarafa açılan kapılar
Rehber kapıyı iç tarafa doğru açar. Kapının çarpmaması için
görme engelli kapının kolunu tutuncaya kadar kapı kolunu
bırakmaz.
Görme engelli kapı kolunu tutunca rehber dar geçit
tekniğiyle girer veya çıkar.
1.13.3) Döner kapılar
Dar geçit tekniğiyle kapıya yaklaşılır. Önce rehber geçer ,
görme engellinin kapıya teması sağlanır ve kapıyı tutarak geçer.
Girişte yada çıkışta rehber, görme engellinin tekrar koluna
girmesini sağlar.
1.13.4) Turnikeden geçme
Dar geçit tekniğiyle geçilir.
1.14) Yönlerin tanıtılması
Görme engelli yüzü doğuya doğru gelecek şekilde
durdurularak ana yönler (Doğu, Batı, Güney, Kuzey) ve ara yönler
(Güneydoğu, Güneybatı, Kuzeydoğu, Kuzeybatı) hakkında bilgi
verilir.
Yüzün doğuya doğru bakması halinde her zaman için
arkanın batı, sağın güney ve solun kuzey olacağı anlatılır.
Bir kişinin yönünü doğudan dönmesiyle yönlerin yerinin de
değişmeyeceği uygulamalarla kavratılır.
Bunun için bina içindeki odaların, merdivenlerin,
pencerelerin yönlerinden faydalanılır. Mesela;, merdiven tarafı batı,
dış kapı tarafı doğu gibi işaretlerle anlatılabilir.
Bu arada yönleri kolay bulmada belli başlı işaretler
kullanılabilir. Mesela;; sabah saatlerinde güneşe doğru dönersek
yada ikindi vaktinde güneşe sırtımızı verirsek doğuyu
bulabileceğimizi söyleyebiliriz. Bunun için güneş ısısından
faydalanılması gerektiği anlatılır.
1.15) Yaşadığı binanın tanıtılması
Yeni bir bina içi tanıtılırken görme engelli ile birlikte rehber
dış kapıdan giriyormuş gibi sırtını kapıya verir. Bu arada yönler
hakkında bilgi verilir. (Ör: kapı kuzeyde yani arkamızda, yukarı
kata çıkan merdivenler güneyde yani karşımızda gibi.)
Sonra binanın konumu hakkında bilgi verilir. (Ör.1.katta
hangi odalar var ve hangi tarafta, 2.katta hangi odalar var gibi)
Daha sonra sağdan başlamak suretiyle, rehberin kolundaki
görme engellinin diğer eliyle duvarı bulması sağlanır. Duvar takibi
yaptırılarak oda kapılarının nerede oldukları gösterilir.
Dış kapıya gelince ters yönde aynı şekilde tekrar gidilir.
Daha sonra yine dış kapıdan başlamak suretiyle bu defa sol
taraftan duvar takibi yaparak odalar tanıtılır.
1.16) Oturulacak yerin bulunması
Görme engelli günlük yaşantısında sürekli bir yerle temas
halinde olmalıdır. Bu temas rehbere olabilir, bastona olabilir,
duvara olabilir veya sabit bir eşyaya olabilir.
Burada teknikleri uygularken, görme engellinin rehbere
olan teması sandalyeye yada koltuğa geçecektir.
1.16.1) Normal sandalyeye nasıl oturulur?
Rehber , görme engellinin tuttuğu kolunu sandalyenin
yaslanacak kısmına uzatarak elini koyar ve görme engelliye
oturmasını söyler.
Görme engelli serbest olan eliyle, rehberin kolunu takip
ederek sandalyeyi bulur.
Rehber, görme engellinin kolundan çıkar.
Görme engelli sandalyenin yan tarafına geçer.
Bir eliyle sandalyenin arkalığını tutarken diğer elinin
tersiyle oturacağı kısmı dairesel hareketlerle araştırır.
Bunun sebebi sandalyenin üzerinde oturan başka biri var
mı, sandalyenin üzeri tozlu yada ıslak mı veya sandalyenin
üzerinde herhangi bir şey var mı diye kontrol etmek içindir.
Elinin tersiyle yapmasının sebebi ise eğer sandalye temiz
değil ise elinin iç kısmını kirletmemek ve parmak duyarlılığını
zayıflatmamak içindir.
Araştırmayı bitirdikten sonra sandalyeye oturur. Otururken
sandalyenin arkalığını tutan elini bırakır.
1.16.2) Duvara dayalı bir sandalyeye nasıl oturulur?
Burada da normal sandalyede olduğu gibi aynı teknik
uygulanır. Tek farkı ; rehber elini sandalyenin arkalığına değil de,
oturulacak kısmına koyar.
1.16.3) Tabureye nasıl oturulur?
Duvara dayalı sandalyede olduğu gibi aynı teknik uygulanır.
Tek farkı görme engelli bir eliyle taburenin oturulacak kısmını
tutarken, diğer eliyle üzerini kontrol eder.
1.16.4) Kollu sandalye ve koltuğa nasıl oturulur?
Duvara dayalı sandalyeye oturulduğu gibidir. Ancak burada
rehber elini sandalye yada koltuğun koluna koyar.
1.16.5) Tiyatro ve sinema gibi yerlerde nasıl oturulur?
Kollu koltuğa oturulduğu gibi oturulur. Ancak burada
koltuğun oturulacak kısmının, yaslanılacak kısma dayalı olduğu,
oturmadan önce bunun aşağı indirilmesi gerektiği ve kalktıktan
sonra tekrar oturulacak kısmın yaslanılacak kısma dayanacak
şekilde kaldırılması gerektiği öğretilir.
1.16.6) Çalışma ve yemek masasına nasıl oturulur?
Normal sandalyeye oturulduğu gibidir. Ancak burada görme
engelinin teması sandalyeye geçtikten sonra, görme engelli
sandalyenin masadan uzaklığını kontrol eder. Eğer sandalye
masaya bitişik duruyorsa, arkalığından tutarak kendine doğru çeker
ve yan tarafına geçer. Daha sonra oturacağı yerin üzerini kontrol
ederek oturur.
Özellikle toplu yaşanan yemekhanelerde sandalye üzerine
yemek, su v.b. şeyler dökülme ihtimaline karşı mutlaka sandalye
üzeri kontrol edilmelidir.
Sandalyeye oturduktan sonra baş parmak yukarıda, diğer
dört parmak aşağıda ve işaret parmağı ile baş parmağın arası
değecek şekilde masanın ön kenarlarından her iki elle tutulur.
Kollar rehber tutuşu gibi yapılır ve kolun omuzdan dirseğe
kadar olan kısmının aşağıya dik olması sağlanır.
Elleriyle masayı tuttuğunda dirseğin biri geride diğeri ilerde
ise sandalye yan duruyor demektir. Sandalyenin düzeltilmesi
gerekir. Her iki dirsekte eşit olarak rehber tutuşu şekline gelinceye
kadar düzeltmeye devam edilir.
Eğer oturulan bir tabure ise; yine kolların her ikisi de
rehber tutuşu ile tutulup eller ile masa yakalanmaya çalışılır. Vücut
ile masa arasındaki mesafede böylelikle ayarlanmış ve masaya
düzgün bir şekilde oturulmuş olur.
1.16.7) Bank ve kanepeye nasıl oturulur?
Duvara dayalı sandalyeye oturulduğu şekliyle oturulur.
2- REHBERSİZ HAREKETLER:
Buraya kadar rehberli tekniklerin uygulanmasını öğrendik.
Buradan sonra artık görme engelli rehberin kolundan çıkıyor.
Yalnız kaldığı zaman uygulaması gereken teknikleri öğreniyor.
Sürekli rehberden yardım alan ve rehberle temas halinde
olan görme engellinin teması artık hareketsizken, üzerine oturduğu
eşyaya, hareket halinde iken duvara geçiyor.
2.1) Duvar takibi ve duvara paralel yürüme
Önce görme engelli duvara paralel olarak durur , takip
yapacağı elini duvara koyar. Elini ileri doğru uzatır. Kolunu
dirsekten bükmeden, gergin bir vaziyette tutar. El , bel hizasında
olmalıdır.
İşaret ve orta parmağının dış kısmı ile , parmaklar aşağıyı
gösterir vaziyette elini sürterek yürümeye başlar.
Bu arada bilek ile omuz arasındaki bölge kesinlikle duvara
sürtünmeyecektir. Parmakların aşağıyı göstermesinin nedeni, eller
bir kapı pervazına geldiğinde tırnaklarına bir zarar vermemesi
içindir.
Bu şekildeki yürüyüş ile görme engelli bir kapıya yada
duvarın sonuna, dönemece geldiğini bir adım önceden fark
edecektir.
2.2) Korunma Teknikleri
2.2.1) Yüksek kol korunma tekniği
Vücudun üst bölgesini çarpmalara karşı korumak için
uygulanan bir tekniktir.
Yüksek kol korunma tekniği kafayı ve vücudu duvara, açık
olan kapı veya pencereye yada toplu yaşanan yerlerde karşıdan
gelenlere çarpmamak için kullanılır.
Bu hareketi öğretirken görme engellinin bir eli duvar
takibinde olmalıdır.
Görme engelli diğer elini çapraz olarak omzuna koyar(yani
duvar takibi yapan kol tarafına). Dirseğini omuz hizasında kaldırır.
Omzundaki elini göğsüne paralel olacak şekilde ileri uzatır.
Elini avuç içi karşıyı görecek şekilde ters çevirir. Parmaklar
kapalı, avuç açık olarak elini bilekten karşıya doğru hafifçe büker.
Bunun birinci sebebi, kol bir duvara çarptığında hassas bir
bölge olan dirseğin duvara çarpmasını engellemek, ilk olarak
parmakların çarpmasını sağlamaktır.
İkinci sebebi ise , bilek düz durduğu zaman gerginleşen
damarlar, keskin bir şey geldiğinde çok kolay kesilebilir. Bilek öne
büküldüğünde bu
risk azalacaktır.
Karşıdan bakıldığında kol omuz hizasında ve vücuda paralel
olmalıdır. Kolun yüz seviyesinde durması , her hangi bir çarpışma
sırasında, elin burna çarpmasına sebep olabilir. Özellikle bir
koridorda bu tekniği çalışırken görme engellinin koridorun
sonunda geriye dönüp aynı duvardan geri gelmesi sağlanır. Böylece
aynı kolunu kullanarak yorulması engellenmiş olur.
2.2.2) Alçak kol korunma tekniği
Yüksek koldan sonra alçak kol korunma tekniğine
geçilmelidir.
Bu tekniği öğrenmekteki amaç; masa, sandalye ve
benzerlerine yaklaşırken vücudun alt bölgesini çarpmalara karşı
korumak içindir.
Bu teknikte; bir el yine duvar takibinde diğer el ise aşağıya
ve öne doğru , dirsek bükülmeden, gergin olarak uzatılır. El
vücudun tam ortasında, parmak uçları aşağıda ve açık, avuç içi
vücuda dönük olmalıdır.
Omuzdan dirseğe kadar olan kısım vücudun ön tarafına
yapıştırılır, dirsekten parmaklara kadar olan kısım ise vücuda
değdirilmez. Bilek vücuda doğru hafifçe bükülür.
Bu şekilde aynı duvarda çalışmalara devam edilir.
2.3)
Duvara dik yürüme
Bir duvardan karşı duvara geçişler her zaman için duvara dik
olmalıdır. Çapraz geçişler yolu uzatır.
Bunun için sırt duvara verilir, her iki ayağın arkası duvara
değdirilir. Bu hareket, görme engellinin karşı duvara dik olarak
geçmesini sağlar.
Bir görme engelli ne evde ne de dışarıda , hiçbir zaman arka
arka yada yan yan hareket etmemelidir. Hareketleri sürekli öne
doğru olmalı, öne doğru yürümelidir.
Arka arkaya yada yan yana yürüyüşlerde korunma tekniklerini
kullanamayacağı için her an tehlikeyle karşılaşabilir.
2.4)
Denge Yürüyüşleri
Yüksek kol ve alçak kol korunma tekniklerini duvar takibi
yaparak öğrenmiştik. Burada duvara değmeden, her iki tekniği aynı
anda kullanarak, yani hem yüksek kol hem de alçak kolda iken
uzun bir çizgi üzerinde gidiyormuş gibi çalışmalar yapacağız.
Bu hareket, görme engellinin bir noktadan başka bir noktaya
giderken bir denge içerisinde, düz olarak gitmesini sağlar.
Denge çalışmaları yaparken başlangıçta rehber karşıya geçip,
her hangi bir sesli ikazla yada el çırparak görme engelliye yön
verebilir. Bu hareket, onun hem dengede düzgün yürümesini
sağlayacak, hem de sese olan duyarlılığını artıracaktır.
2.5)
Merdiven çıkış ve inişleri
Merdivenden çıkıp inerken mutlaka tırabzan tarafından çıkıp
inilmelidir. Çünkü tırabzan tarafından çıkış ve inişler basamağın
bittiğini ve başladığını gösterir.
Duvar tarafından çıkışta son ve inişte ilk basamak fark
edilmeyeceğinden düşmelere yada basamak var zannıyla ayağı
birden boşluğa bırakma sebebiyle başka kazalara sebep olabilir.
Merdivenden çıkarken bir el tırabzan üzerine konur, ileri doğru
uzatılır. Dirsek bükülmez, kol gergindir.
İşaret ve orta parmak tırabzan üzerinde, diğer parmaklar
tırabzanın yan tarafında fren görevi yapmak için kullanılır. Bu
şekilde konulduğunda bir basamak önceden basamağın bittiği
anlaşılmış olur. Merdivenden çıkarken bir el tırabzanda iken diğer
kol yüksek kol tekniğinde olmalıdır.
Merdivenden inerken ise bir el tırabzanda iken diğer kol da
alçak kol tekniğinde durmalıdır.
İnen ve çıkan karşılaştığında aradaki mesafe iki basamak
olacağından çarpışma önlenecektir.
Özellikle toplu yaşanılan yerlerde eğitim verilirken,
merdivenden çıkan kişinin inen kişiye yol vermesi gerektiği
öğretilmelidir. Burada çıkan kişi durup bir adım yan tarafa
çekilerek yol verir.
2.6)
Kapı açıp-kapama
Görme engelli kendine doğru çekerek kapıyı açıyor yada
kapatıyorsa bir eliyle kapının kolunu tutup kapıyı açarken diğer
eliyle baş hizasında kapıyı tutmalıdır. Dolap kapakları da bu
şekilde açılmalıdır.
Böylelikle başını kapıya çarpmasını önlemiş olur.
2.7)
Geometrik Şekillerin Tanıtılması
Kare , dikdörtgen, üçgen, daire, paralel kenar, küp, silindir,
küre v.b şeklindeki geometrik eşyaları görme engellinin eliyle
tanıması sağlanır.
2.8)
Masa üzerinde bir eşya nasıl aranır?
Masa üzerinde arama iki şekilde yapılır:
a) Yuvarlak masalarda arama yaparken dairesel arama,
b) Köşeli masalarda arama yaparken paralel arama
yapılır.
Bunlar da kendi aralarında ikiye ayrılır:
a) Bir elle yapılan dairesel arama
b) İki elle yapılan dairesel arama
c) Bir elle yapılan paralel arama
d) İki elle yapılan paralel arama
Fakat görme engelli masanın o anki durumuna göre
bunlardan dilediği tekniği kullanabilir.
Arama yapmadan önce eller masanın kenarlarında
gezdirilir. Böylelikle aranılan eşya kenara yakın duruyor ise aşağı
düşmesi önlenmiş olur.
Arama yaparken masanın üzerinde dökülecek yada eli
yakacak şeylerin olabileceği durumunun göz önünde
bulundurulması gerektiği hatırlatılmalıdır.
Ayrıca paralel ve dairesel kavramlarını bilmeyen görme
engellilere derse başlamadan önce bunların ne demek olduğu
anlatılmalıdır.
2.8.1) Dairesel arama
a) Bir elle dairesel arama
El masanın üzerine ve masanın kenarına teğet olacak
şekilde öne konur.
Elin pozisyonu ; avuç içi ve parmaklar açık ve avuç içi altta
olacak biçimde olmalıdır.
1- Önce küçük bir daire çizecek şekilde el masa üzerinde gezdirilir
ve el ilk başlanıldığı yerde durur.
2- Sonra bir öncekinden daha büyük bir daire çizilir.
3- Daha sonra aranılan şey bulununcaya kadar, her seferinde ilk
başladığımız yerde bitecek şekilde bu daireler büyütülür.
b) İki elle dairesel arama
1-Aynı pozisyonda iki el yan yana gelecek şekilde öne konur
2-Aradığımız şeyleri uzaklaştırmamak için dıştan içe doğru daireler
çizilir.
3-Daireler her seferinde başladığımız noktada biter ve her seferinde
daireler büyütülür.
2.8.2) Paralel arama
a) Bir elle paralel arama
1-El aynı pozisyonda öne konur ve elin yetişebileceği yere
kadar el paralel olarak yana kaydırılır
2-Sonra el diğer tarafa kaydırılır.
3-Daha sonra el, bir el miktarı kadar ileri doğru götürülür
4-Tekrar paralel olarak yana kaydırılır.
5- Her seferinde el, bir el miktarı ileri götürülerek aranılan
şey bulununcaya kadar bu şekilde paralel aramaya devam edilir.
b) İki elle paralel arama
1-Eller aynı pozisyonda öne konur
2-Önce her iki el yan taraflara doğru elin yetişebileceği yere
kadar paralel olarak kaydırılır
3-Sonra eller bir el miktarı kadar ileri doğru götürülür
4- Ve paralel olarak birleştirilir.
5-Daha sonra eller bir el miktarı kadar ileri doğru
götürülerek paralel olarak yanlara açılır. Aranılan şey bulununcaya
kadar her seferinde eller, bir el miktarı ileri götürülerek aramaya bu
şekilde devam edilir.
2.9) Düzgün dönüşler nasıl yapılır ? (Sağa,sola ve geriye
dönüşler)
1- Her iki ayak hazır ol vaziyetinde bir birine bitişik konur.
2-Ne tarafa dönülecekse, Mesela;; sağa dönülecekse sağ
ayak kaldırılır, ökçenin tam arkası sol ayağın iç tarafına ve kemer
boşluğuna dik olarak konur.
3-Daha sonra sol ayak kaldırılarak sağ ayağın yanına konur.
Böylece 90 derecelik bir dönüş yapılmış olur. Eğer geriye
dönülecekse bu işlem iki kere tekrarlanır.
2.10) Verilen hedefin bulunması (zihinsel haritanın
geliştirilmesi)
Görme engellinin bu derse kadar öğrendiği duvar takibi,
yüksek kol, alçak kol, merdiven iniş-çıkışı, duvara dik yürüme v.b
gibi rehbersiz hareketleri kullanarak, bina içinde bir hedef vermek
suretiyle o hedefi bulması istenir.
Bu teknik onun hem teknikleri pekiştirmesini, hem yön
bulma konusunda zihinsel haritasını geliştirmesini sağlayacak ,
hem de kendine güvenini artıracaktır.
2.11) Bilinmeyen (ilk girilen) oda nasıl tanınmalı?
İlk defa gidilen ve kalınacak olan bir oda–ki bu bir otel
odası , misafirliğe gidilen bir ev, bir büro olabilir-tanınırken, içeri
bir refakatçi ile girilmişse oda da hangi eşyaların nerede olduğu
sorulmalıdır. Elektrik düğmesi ve prizi, telefon gibi şeylerin yerleri
öğrenilir.
Daha sonra görme engelli odayı daha iyi tanımak için
sırtını kapalı olan kapıya dayar ve kollarını iki yana açar. En yakın
duvarı bularak yanaşır.
Yüksek kol ve alçak kol kullanarak, duvara paralel vaziyette
dik olarak karşıya yürür. Karşı duvara gelince ters döner ve yana
bir adım kayarak az önceki yürüyüşüne paralel yürür. Her seferinde
bu şekilde paralel yürüyüşlerle odayı tanımayı tamamlar. (Şekil: 1)
K
a
p
ı
Bu arada önüne gelen engelleri ve üzerindekileri tanımaya
çalışır ve engellerin boş olan kısmından, şayet engel ortada ise
yürüme yaptığı tarafından etrafını dolaşır.
Şekil:1
UltraCane Titreşimli Baston
İstediğiniz her yere özgürce gidebildiğinizi düşünün
UltraCane Nedir?
UltraCane geleneksel beyaz bastona 21. yüzyıl teknolojisinin entegre edilmesiyle oluşturulan, güvenlik ve
bağımsızlık kazandıran elektronik bir hareket yardımcısıdır. UltraCane, ultrasonik titreşimlerle çevredeki
nesneler hakkında kullanıcıyı bilgilendirir. Sinyaller, baş hizasındaki ağaç dallarını veya kamyon aynalarını
da bildirebilmektedir. Cihaz, üzerindeki 2 düğme ile nesnenin yönü ve yakınlığı hakkında titreşim yoluyla
bilgi verir. Bu sinyaller, beyninizin yön algılama bölümüne ulaşarak nesnelerin yönünü hızla algılamanızı
sağlar.
Cihaz beyaz bastondan hangi yönleriyle farklıdır?
Görme engelliler beyaz bastonu adımlarının önünde yere sürerek veya vurarak kullanır. Aldıkları izlenime
göre, adımlarının önündeki yolu dikkate alarak hareket eder. Yola ilişkin edinilen bilgi bastonun yere
dokunduğu mesafeye kadar uzanır. Bu mesafe tipik olarak 1.35 metredir. Bastonlar çene veya baş
hizasındaki engellere karşı koruma sağlamaz. Ayrıca duvarın bitiş noktası gibi bilgileri veremez. UltraCane
ise kullanıcıyı çevresindeki tüm potansiyel tehlike ve onların yönünden haberdar eder.
Kullanımı Kolay Gelişmiş Teknoloji
UltraCane şaşırtıcı derecede az tecrübe gerektirir. Kullanıcıların %73'ü sadece bir haftada cihazı özgüvenle
kullanabilmektedir. Bu durum, UltraCane'in Yarının Dünyası'nın Sağlık Yeniliği ve Avrupa Elektronik
Dizayn Uygulaması ödüllerini almasındaki sebeplerden biridir.
Kullanıcı Dostu UltraCane
Ultracane hayatı kolaylaştırmak amacıyla geliştirilmiştir. Bunun sonucunda kullanıcılarımızın geri
bildirimleriyle şu özelliklere sahip bir ürün ortaya çıkmıştır:
• Çevredeki farklı nesneleri algılayabilir.
• Baş koruyucu sensöre sahiptir ve geleneksel bastonlara göre daha uzun bir alanı kontrol eder.
• Ergonomiktir, RSI riskini düşürür.
• Standart beyaz baston kullanımı dikkate alınarak geliştirilmiştir.
• Karbon graft katlanabilir bir bastondur, hafiftir.
Şarj edilebilir 2 adet AA batarya ile kullanılır, çalışma maliyetleri düşüktür.
• 2 ve 4 metrelik iki farklı algı modunda çalışabilir.
Herkes Farklıdır
105cm ile 150cm arasında 10 farklı boyda temin edilebilen UltraCane, kalem, standart silindir ve geniş
silindir gibi farklı uçlarla da edinilebilir. Ayrıca Yakın ve Uzak seçenekleri arasında geçiş yaparak
UltraCane'in nesneleri 2 veya 4 metrelik bir alanda algılamaya başlamasını sağlayabilirsiniz.
UltraCane görme engelli kullanıcıların geri bildirimiyle geliştirilmiştir ve müşterilerimizin rahatı bizim için
her şeyden önemlidir. UltraCane, üretici garantisiyle desteklenmektedir.
İstediğiniz her yere özgürce gidebildiğinizi düşünün.
UltraCane size yardımcı olabilir
3- SESİN MESAFESİ VE YÖN TAYİNİ
3.1)
Ses Kaynağının Tespiti
İnsan kulağı boşluktaki sesin yerini ve hızını tespit etmekte
çok yeteneklidir. Beklenmedik bir sese iç güdüsel olarak dönüp
farkında olmadan sesin yerini, yükselişini ve uzaklığını
kestirebiliriz. Bununla beraber, gören kişiler bu tür işitme
uyarılarına tepkide bulunmadan önce görüş tecrübelerinden
yararlanırlar. Fakat görmeyen kişi için tespit sadece işitme bilgisine
dayanılarak yapıldığından doğruluk derecesi de şüphelidir. Görme
engelli kişi trafik seslerini bu bilgiye dayanarak değerlendirip
anında karar verecektir ki bu da emniyetini büyük ölçüde
etkileyecektir. Bunun için kendi kararını kendisinin vermesindeki
güvenlik derecesini iyice araştırıp belirlemeliyiz. Eğer bu hatalar
devamlı ise yok etme yollarını gösterip mümkün olduğu kadar bu
hataları yok etmeye çalışmalıyız.
Eğitim verdiğimiz görme engellilerin tümünün işitmesi
normal olmayabilir. Bazılarının hafif veya ileri derecede işitme
kaybı olabilir. Bu kişiler için “İşitme sonucundaki kararlarına ne
derecede güvenile bilinir?” sorusunu cevaplandırmak daha da
zorlaşır. Genellikle bu durumda olan kişiler, ses tespitinde hangi
kararlarının daha doğru olduğunu bilmeksizin devamlı olarak
tahminlerini tekrar tekrar değerlendirirler.
Ses eğitimi sabır isteyen ve yorucu bir iştir. Ancak görme
engellinin gelişimi açısından çok önemlidir.
Görme engellilere ses kaynağını tespit etmeyi şu şekilde
öğretebiliriz
1. Görme engelli kişi ve rehber en az 2 metre mesafede
karşılıklı dururlar,
2. Rehber, görme engelliye kendisine doğru yürümesini
söyler,
3. Görme engelli sesin geldiği uzaklığı tahmin ederek
rehbere doğru yürür,
4. Görme engellinin bu hareketi başardığı görülünce ses
çıkartan bir aletle hareket tekrarlanır,
5. Bu hareketi de başardığı görüldükten sonra örtülü sesle
teknik tekrar uygulanır,
6. Bu hareketlerden sonra mesafe her seferinde 1 metre
artırılır ve her seferinde değişik ses kaynakları kullanılır.
3.2)
Ses Hatları
Yolda giderken farkında olmadan, kendi kendimize trafikte
gelen bir sesin tespiti için “şimdi buradadır, şimdi şuradadır, v.s.
diyerek tekrarlarız. Böylece zihnimizde hareket eden bu ses
noktaları arasında bir çizgi çizmiş , ses hattı oluşturmuş oluruz. Bu
şekildeki ses tespitine “ses hattı” denir.
Görme engelli bir kişi için hareket eden bir sesin yolunu
tespit etmek daha zordur. Fakat arabanın hareketi devamlıdır.
Görme engelli, sesi omzundan veya yüzünün önünden geçerken
takip etmeyi öğrenmelidir. Ancak bunu yapabildiği zaman; trafik
akışına doğru mu yoksa uzaklaşmak için geriye dönerek mi
geçebileceğini anlayabilir.
Burada şu şekilde bir eğitim uygulayacağız:
1. Kapalı bir ortamda görme engelli bir yere oturtulur.
2. Rehber 1 metre kadar önünde sağa-sola yürür ve hangi
tarafa yürüdüğünü söylemesi istenir,
3. Bu hareket biraz daha uzaktan yapılır ve her seferinde
görme engelli ile rehber arasındaki mesafe birer metre
artırılır,
4. Sonra görme engelliye doğru yürünür ve “nereye
geliyorum” diye sorulur,
5. Görme engelliden uzaklaşılır ve “nereye gidiyorum”
diye sorulur,
6. Bu defa görme engelli otururken rehber etrafında bir
daire çizecek şekilde yürür ve hangi şekli meydana
getirdiği sorulur,
7. Görme engelli otururken rehber etrafında kare çizecek
şekilde yürür ve hangi şekli meydana getirdiği sorulur,
8. Sonra görme engelli otururken rehber etrafında üçgen
çizecek şekilde yürür ve hangi şekli meydana getirdiği
sorulur,
9. Sonra görme engelli otururken rehber etrafında
dikdörtgen çizecek şekilde yürür ve hangi şekli
meydana getirdiği sorulur,
10. Daha sonra rehber görme engellinin etrafında bu
şekilleri karışık olarak tatbik eder ve hangi şekli
meydana getirdiği sorulur,
11. Oturmakta olan görme engelliye olan mesafe artırılır ve
karışık şekiller çizecek şekilde etrafında yürünür ve
hangi şekli meydana getirdiği sorulur,
12. Trafikte teybe kaydedilen sesler çalınarak karışık
şekiller çizecek şekilde etrafında yürünür ve hangi şekli
meydana getirdiği sorulur. Bu şekilde görme engellinin
örtülü sesi duyması ve ayırt etmesi sağlanmış olur.
13. Bu defa değişik araç sesleri teybe kaydedilir. Yukarıda
uyguladığımız teknikler her seferinde farklı bir araç sesi
kullanılarak tekrar edilir.Burada rehberin ayak sesleri
duyulmamalı
sadece
kaydedilen
aracın
sesi
duyulmalıdır.
3.3)
Ses Ayırt Etme
Günlük yaşantımızda çok gürültülü yerlerde bulunduğumuz
ve bu gürültü arasında istediğimiz bir şeyi duyabilmek için çok
çaba gösterdiğimiz olmuştur. Mesela; gürültülü bir toplantıda veya
düğünde bir başkasının konuşmasını anlamaya çalıştığımız gibi.
Veya bir odada birkaç kişi ile konuşurken başka bir odada bulunan
telefonun çalmasını beklediğimiz gibi.
Görme engelli kişi için karmaşık durumlarda ses ayırt etme
işi görenlere göre farklıdır. Gören bir kişi gelen sesleri ayırt etmede
kulağından faydalandığı gibi görüşünden de faydalanır. Ancak
görme engelli sadece kulağından faydalanır. Mesela; kalabalık bir
caddeyi geçme veya alış-veriş alanında hareket etmede olduğu gibi.
Gürültü arasında ses ayırımı yeteneğini geliştirmek görme
engelli biri için çok önemlidir. İşitmek istediği sesleri duyup diğer
sesleri eleyebilmesi için dikkatini iyice toplaması gerekir. Gürültü
içerisinde duymak istediği bu sese “Maskelenmiş Ses” denir.
Gürültü arasından maskelenmiş sesi ayırt etmek demek yakınındaki
hafif sesleri alabilme yeteneğinin geliştirilmesi demektir. Mesela;
büyük bir kamyonun arkasından gelmekte olan küçük bir arabanın
sesini fark edip her iki araç geçtikten sonra karşıya geçebileceğini
bilmelidir. Tabi bazen tüm dikkate rağmen çok hafif gelen
maskelenmiş sesi duymamak mümkün olabilir. Burada dikkat
faktörü rol oynamaktadır.
Ses ayırımı için görme engelliye şu eğitim teknikleri
uygulanır:
1. Trafiğin yoğun olduğu gürültülü bir ortamda önce sadece
trafik sesleri bir teybe kaydedilir.
2. Bu trafik sesleri fon oluştururken birkaç anahtardan oluşan
bir anahtarlık sallanarak bu ses de kaydedilir.
3. Yine trafik sesleri fonu ile başka ses çıkartan cisimlerin
sesleri teybe kaydedilir.
4. Görme engelliye kapalı bir ortamda yüksek sesle ilk
kaydettiğimiz ses dinletilir ve bu sesleri ayırt etmesi istenir.
Yani hangi araçların sesinin geldiği sorulur.
5. Daha sonra teybe kaydettiğimiz diğer sesler dinlettirilerek
trafik sesinden farklı ne sesi duyduğu sorulur.
6. Eğitime bu şekilde devam edilir.
3.4)
Ses Yankısının Tespiti
Canlılarda “Engel Hissi” yansıyan sesin bir fonksiyonudur.
Yarasalar ve yunus balıkları engelleri tespit etmek için orantılı ve
hızlı bir ses çıkartarak yansıyan sesin yararlı mı yoksa zararlı mı
olduğunu değerlendirebilirler.
Bunun gibi görme engellilerin eğitiminde de ses
yankısından faydalanırız. Bazen kulağa gelen basınçla da engelin
varlığı anlaşılabilir. Görme engellilerin önlerinde ya da yanlarında
bulunan duvar, bina, ağaç, araç v.b gibi engelleri hisleriyle
tanıyabilmeyi eğitimle sağlayabiliriz.
Bunun için şu teknikleri kullanabiliriz:
1. Gürültülü olmayan açık bir alanda önce iki duvar arasına bir
ip gerilir. İki duvar arasındaki mesafe en az 15 metre
olmalıdır. Duvarın yüksekliği 240 cm genişliği ise 120 cm
tutulur. Zemin ayak seslerini açığa çıkaracak şekilde
olmalıdır. Görme engelli düz yürüyebilmesi için bir elle ipi
tutar diğer el ise yüksek kol tekniğinde tutulmalıdır. Duvara
sırtını verir ve sürekli konuşarak (bir şarkı söyleyerek de
olabilir) karşı duvara doğru yürür. Karşı duvara gelince
sesin yankılandığını fark edecektir. Bu yankıya kulağı
alışıncaya kadar tekniğe devam edilir.
2. Daha sonra aynı tekniği hiç konuşmadan yürüyerek
yapması söylenir. Burada ayak seslerinin yankısı kulağına
gelecektir. Bu şekilde eğitime devam edilir.
3. Bu defa duvarların boyu kısaltılır. Yükseklik ve genişlik
120 cm’dir. Yukarıda uygulanan tekniğin aynısı burada da
uygulanır.
4. Daha sonra duvarın boyu 240 cm ve genişliği 40 cm yapılır.
Teknikler aynen burada da uygulanır.
5. Bu kez her iki tarafa yüksekliği 240 cm, uzunluğu ise en az
15 metre olan iki duvar konur. Görme engellinin bu iki
duvar arasında konuşarak yürümesi istenir. Bu eğitimi
yaptıktan sonra konuşmadan yürümesi istenir. Burada sesin
yankılanmasına kulakları aşina olacaktır.
6. Bu aşamada duvarlardan birinde 1 metre kadar açıklık (bir
kapı gibi) bırakılır. Aynı şekilde görme engellinin önce
konuşarak, bu eğitimi iyice kavradıktan sonra da
konuşmadan yürümesi söylenir ve açık olan kısmı bulması
istenir.
7. Daha sonra duvarlardan birinde 1 metre ve 2 metre
genişliğinde iki açıklık (kapı) bırakılır. İki açıklık (kapı)
arasındaki mesafe 3 metre olmalıdır. Aynı şekilde görme
engellinin önce konuşarak, bu eğitimi iyice kavradıktan
sonra da konuşmadan yürümesi ve açık olan yerleri bulması
istenir.Sonra geniş ve dar açık olan yerleri bulması istenir.
8. Bu kez de duvarlardan birinde pencere gibi bir boşluk
bırakılır. Aynı şekilde görme engellinin önce konuşarak, bu
eğitimi iyice kavradıktan sonra konuşmadan yürümesi ve
açık olan yeri (pencereyi) bulması istenir.
9. Bu defa da duvarlardan birinde pencere gibi ve kapı gibi iki
boşluk bırakılır. Görme engellinin önce konuşarak, bu
eğitimi iyice kavradıktan sonra da konuşmadan yürümesi ve
açık olan boşlukları bulması istenir.
10. Son olarak duvarlardan birinde pencere gibi, dar ve geniş
kapı gibi olmak üzere üç boşluk bırakılır. Görme engellinin
önce konuşarak, bu eğitimi iyice kavradıktan sonra da
konuşmadan yürümesi ve açık olan boşlukları bulması
istenir. Bu boşlukların hangisinin geniş, hangisinin dar ve
hangisinin pencere gibi olduğu sorulur.
3.5)
Yere Düşen Bir Eşya Nasıl Aranır?
Yere düşen bir eşyanın yönünü ve mesafesini tespit
edebilme çalışması yaparken, sallanınca ve yere düşünce ses
çıkartan bir cisim kullanılmalıdır. Bu en az iki anahtarın olduğu bir
anahtarlık olabilir.
Cisim önce görme engelinin hemen önüne, arkasına yada
yan taraflarına atılarak sesin geldiği tarafa duyarlı olması sağlanır.
Daha sonra bir adım ileri atılarak öne düşen cisim ile bir
adım ileri düşen cisim arasındaki mesafe farkı gösterilir.
Sonra bu iki adım, üç adıma çıkartılır.
Her seferinde sesin ne taraftan geldiğini, görme engelli
olduğu yerden o tarafa dönerek parmağıyla gösterir.
Cisim her yöne atılarak yere düşen eşyanın mesafesi ve yön
algılaması geliştirilir.
Yere düşen bir eşyayı arama uygulamasına geçerken önce
yere düşen eşyanın sesinin geldiği yöne doğru dönülür. Normal
yürüyüşle kaç adım uzakta olduğu tahmin edilir. Bu arada şayet
zemin, sürtünmesi olan bir zemin ise cismin kayma mesafesi de
dikkate alınır. Yani mesafe tahmin edilirken yere düşen cismin
sesinin kesildiği en son nokta dikkate alınır.
Daha sonra görme engelli masa, sehpa, duvar v.b. şeylere
çarpmamak için yüksek kol ve alçak kol korunma tekniklerini
kullanarak sesin geldiği yöne doğru gider. Cismin bulunduğunu
tahmin ettiği yere gelince yine yüksek kolla çöker. Yüksek kolla
çökmesinin sebebi, olabilecek kalorifer radyatörü, duvar, masa gibi
yerlere kafasını çarpmaması içindir.
Sonra masa üzerinde iki elle dairesel arama yapıldığı gibi
ama bu defa parmak uçlarının hassasiyetinin gitmemesi ve
tozlanması sebebiyle yıkayamama , tekrar elini kullanma ihtimali
için elinin dışıyla arama yapar. Arama yaparken ayak uçlarından
başlayarak önce önünü arar.
Bulamazsa ayağa kalkıp cismin sağda yada solda olduğunu
tahmin eder. Mesela; sağı tahmin ettiyse tam dönüş tekniğini
kullanmak suretiyle sağa döner ve aynı şekilde arama yapar. Cismi
bulamazsa tekrar tam dönüş tekniğiyle sağa döner ve arama yapar.
Yine bulamazsa yine sağa döner ve aramayı tamamlar.
Aradığı cismi bulamamışsa aramaya ilk başladığı yöne
döner ve ileriye bir adım atar. Aynı teknikleri kullanarak aramaya
devam eder.
Beyid Marka Türkçe Konuşan Saat
Teknik Özellikleri
Uyku Modu
Saat Başı Sesli Uyarı
Lcd Analog Gösterge
Farklı Seslerle Alarm
Türkçe Konuşan Saat
Suya Karşı Dayanıklılık
12 – 24 Saat Formatında Zaman Bilgisi
4- BASTONDA BULUNMASI GEREKEN ÖZELLİKLER:
Baston, görme engellinin en önemli aracı, gözleri ve
rehberidir. Görme engellilerin bastonsuz hareket etmesi hatta bir
adım dahi atması onun için tehlike demektir. Görme engelli
elindeki bastonuyla adımlarını hep ileri atar. Bir görme engellinin
adımını yan tarafa atması yada geriye atması her zaman tehlikelidir.
Bu yüzden gideceği yöne döner, elindeki bastonu ile ayağını
basacağı yeri kontrol eder ve adımını öyle atar. O, bastonunu her
adımda kullanır ve bastonunun ucundan gelen sinyallere duyarlı
davranır.
Amerika gibi gelişmiş ülkelerde baston sadece yön bulmada
kullanılmaktadır. Bu nedenle çoğu kez bastonun boyu, Türkiye’de
kullanılan ölçülerin üzerindedir. Yolların düzgün olması, yollar
üzerinde engellerin bulunmaması nedeniyle görme engelliler
bastonunu sadece yön bulmak için kullanırlar.
Türkiye’de ise baston hem yön bulma hem de tehlikeleri
tanımada kullanılmaktadır. Çünkü gittiği yolun zemininin düz
olmamasından tutunda, yol üzerinde küçük-büyük taşların olması,
dar-geniş çukurların bulunması, kanalizasyon demirlerinin
olmaması gibi bir çok tehlikeler vardır. Bu tehlikeleri aşmada
baston çok önemli yer tutar. Peki iyi bir bastonda ne gibi özellikler
olmalıdır?


Bastonun boyu, kullanacak olan kişinin göğüs
kafesinin birleştiği orta uç noktasından dört parmak
yukarda olmalıdır. Bu boy, görme engellinin ayağını
basacağı yeri taraması bakımından önemlidir. Her
ne kadar baston boyu bazı ülkelerde mümkün
olduğu kadar uzun kullanılıyorsa da Türkiye’de
yollarda yapılan çalışmalar sebebiyle, yukarıda
söylediğimiz baston boyu korunmalıdır.
Baston hafif olmalıdır. Ağır baston görme engellinin
bileğini yorar.




Baston sağlam malzemeden yapılmalıdır. Çünkü
bastonun kalabalık yerlerde başkalarına yada
herhangi bir yere takılarak kırılma ihtimali vardır.
Baston esnek olmamalıdır. Esnek baston yerdeki
küçük engeli tanımada, kenar takibinde ve yön
bulmada görme engelliyi yanıltır. Esnek olmayan
bastonların uçlarının yere takılması halinde karna
batma ihtimali olsa da bastonun yere takılmaması
için bazı önlemler alınabilir.Bunun için;
Bastonun ucu geniş olmalıdır. Sivri yada dar uçlar
bastonun sürekli takılmasına sebep olabilir.
Bastonun takılmaması için tekerlek gibi dönebilen
uçlar da kullanılabilir.
Bastonun sap kısmı, uç kısmına göre daha ağır
olmalıdır. Uç kısmın ağır olması yada sap ile ucun
aynı dengede olması bileği yorar. Bunun için eğri
saplı bastonlar tercih edilebilir. Bastonun eğri kısmı
bastonu sarkaçta iken dengede sallamaya faydası
olduğu gibi çaprazda iken eli her hangi bir yere
vurmaya da mani olur.
Bütün bu özellikler görme engellinin rahat ve az tehlikeyle
yürüyebilmesini sağlamak amacıyladır. Bu özellikte olmayan
bastonlar görme engellinin işini görse bile onun rahat ve tehlikesiz
yürümesini sağlamaktan uzaktır.
Ayrıca bastonun sap kısmının kışın elin üşümemesi için
metalden farklı maddelerden olmasında fayda vardır. Ahşap
kullanılabilir ancak sarkaç bastonda baston sallanırken işaret
parmağı yay görevi yapmak üzere sürekli yan tarafta olacağı için
vereceği baskıdan dolayı bu parmağı yorabilir. Kauçuk türü
sapların kullanılmasında fayda vardır. Ancak bu da ağırlık
merkezini saptırabileceğinden sap kısmı eğriltilerek bastonun
dengede kalması sağlanabilir. Yada kauçuk kaplama yapılabilir.
Eğitimde kullanılacak bastonların kırma baston olmaması
ve eğri saplı düz baston tercih edilmesi , dönen uçlardan
kullanılmayıp sabit geniş uçların kullanılması eğitimin sağlıklı ve
görme engellinin engelleri iyi tanıması açısından önemlidir.
Kanada Bastonu Alüminyum
Kuvvetli darbelere karşı dayanıklı ve eklem yerleri kuvvetli olan kırmalı alüminyum bastonlar, ihtiyacınıza
göre seçebileceğiniz farklı boyutlarda hizmetinize sunulmuştur. Çift elastik ipiyle güvenliğinizi arttıran
kırmalı alüminyum bastonlar 5 parçaya kırılabilmektedir. Baston ağırlığı 230-337g arasında değişmektedir.
Silindir biçiminde, dönebilen, rulmanlı dayanıklı uca sahiptir. Dilerseniz farklı uçları da tercih
edebilirsiniz.
Kanada Bastonu Fiberglas
Kilometrelerce yürüseniz dahi eklem yerlerinin esnekliği korunur.
Kırmalı fiberglas bastonlar, bileşik yapısında bulunan alüminyum halkaları ve parmak koruyucuları
sayesinde elastik ipe zarar vermez ve kilometrelerce yürüseniz dahi eklem yerlerinin esnekliği korunur.
Farklı boyutlarda temin edilebilen kırmalı fiberglas bastonların en önemli özelliği uzun ömürlü olmasıdır.
Ağırlığı boyuta göre 248-392 gr arasında değişen kırmalı fiberglas bastonlar 5 parçaya kırılabilmektedir.
Silindir biçiminde, dönebilen, rulmanlı dayanıklı uca sahiptir. Dilerseniz farklı uçları da tercih
edebilirsiniz.
Kanada Bastonu Graft
Bükülmeye karşı alüminyum bastonlara göre daha dayanıklı olan graft bastonlar çift elastik ipe sahiptir.
Ultra hafif kırmalı graft bastonlar, bileşik yapısında bulunan alüminyum halkaları ve parmak koruyucuları
sayesinde elastik ipe zarar vermez ve kilometrelerce yürüseniz dahi eklem yerlerinin esnekliği korunur.
Bükülmeye karşı alüminyum bastonlara göre daha dayanıklı olan graft bastonlar çift elastik ipe sahiptir. 5
parçaya kırılabilen bastonların ağırlığı, baston boyutuna bağlı olarak 160-280g arasında değişmektedir.
Silindir biçiminde, dönebilen, rulmanlı dayanıklı uca sahiptir. Dilerseniz farklı uçları da tercih
edebilirsiniz.
5- ÇAPRAZ BASTON TEKNİĞİ
5.1) Bastonun tanınması
Bu derste görme engelliye kullanacağı baston hakkında
bilgi verilir. Bastonun boyu, bastonun yapıldığı madde, ağırlığı,
şekli konusunda görme engelliye bilgi verilir.
5.2) Çapraz baston nedir ve nerelerde kullanılır?
Resmi binalar, okul, hastane, alış-veriş merkezi gibi
yerlerde, sadece bina içinde uygulanan baston kullanma tekniğine
“Çapraz Baston Tekniği” denir.
Baston çapraz vaziyette tutulduğu için bu isim verilmiştir.
Bu tutuşla dışarıda yürünmez.
5.3) Çapraz baston nasıl tutulur?
Baston işaret parmağı üst tarafta olacak şekilde avuçlanarak
tutulur.
Tutuş esnasında kol ilerde ve gergin, işaret parmağı
bastonun üst kısmında olmalıdır.
Baston tutan kol kesinlikle yanlara açılmamalı, havaya
kaldırılmamalı, aşağı indirilmemeli yani el bel hizasında ve karşıya
doğru olmalıdır.
Bilek ise öne-arkaya yada yanlara bükülmemeli, düz
tutulmalıdır. Bastonun eğri kısmı karşıyı göstermelidir.
Bu şekilde tutuş elin duvara vurmasını yada sürtmesini
engeller.
Bu kurallara dikkat edildiği takdirde bastonun ucu ne tam
yanda ne de tam ilerde olacaktır. Yani baston önde, çapraz bir
vaziyette duracaktır.
Arkadan bakıldığında yukarda sağda bastonun eğri sap
kısmı, aşağıda solda ise bastonun ucu görülmelidir.
5.4) Çapraz bastonla yürüyüş çalışmaları
Çapraz bastonda yürürken bastonun ucu yerden kaldırılmaz.
Sürterek, ileri doğru gidilir. Bu arada baston ve kol hareket
ettirilmez. Çapraz baston yürüyüş çalışmaları her iki kol ile
yapılmak suretiyle teknik geliştirilir.
5.5) Çapraz bastonla duvar takibi nasıl yapılır?
Bastonun ucu yerden kaldırılmadan, duvara sürterek yani
kaydırılarak gidilir. Bu yürüyüş şekli görme engellinin hem her
hangi bir kapıya geldiğini yada dönüşe geldiğini bilmesini sağlar
hem de onun kolay yön bulmasını sağlar.
5.6) Çapraz bastonla engel aşma
Şayet bir engelle karşılaşırsa duvar takibinde olduğu gibi
bastonun ucuyla engeli takip ederek etrafını dolaşır.
Eğer bastonun ucu bir başkasının bastonuna yada ayağına
takılırsa, önünde dik tutarak bastonunu kurtarır ve çapraz bastonda
yoluna devam eder.
5.7) Bastonla merdiven çıkış ve inişleri
Bastonla merdivenden çıkarken merdivenin duvar
tarafından çıkması yönünü kolay bulması açısından önemlidir.
Görme engelli ayaklarını ilk basamağa yaklaştırarak
bastonunu iki basamak ileri doğru uzatır. Kol ileri doğru ve gergin
olmalıdır. Yani dirsek bükülmez.
Bastonu tutan elin baş parmağı aşağıyı gösterir vaziyette ve
yay görevi yapacak şekilde tutulur.
Bastonun ucu basamağa değecek biçimde hafif yukarı
kaldırılır. Çıkarken kol sallanmaz.
Diğer elle duvar takibi yapılmalıdır. Basamakları çıktıkça
bastonun ucu bir sonraki basamağa takılır. Son basamağa
geldiğinde bastonun ucu takılmayacağından görme engelli son
basamağa geldiğini anlayacak ve adımını dikkatli atacaktır.
Merdiven aralarında baston çaprazda ve duvar takibi
yapılarak diğer basamaklara gidilir.
Bir üst kata çıkılacaksa duvar takibi yapmadan, çaprazda
merdivenin olduğu yöne doğru gidilir. Ve aynı şekilde yukarı
çıkılır.
Merdiven inişlerinde ise baston ileri doğru tutulur. Dirsek
bükülmeden baston tutan kol ileri doğru uzatılır. İşaret parmağı
bastonun üst kısmındadır. Bastonun ucu iki basamak ilerde ve
basamağa değecek gibi hafif kaldırılarak tutulur. Bu şekilde inilir.
Son basamağa gelindiğinde bastonun ucu yerde sürtünme
yapacaktır. Görme engelli son basamağa geldiğini bu şekilde anlar
ve karşıdan gelenlerin ayağına takılmasın diye hemen bastonunu
çapraza alır.
5.8) Asansörü kullanma
Asansörlere binilirken kesinlikle zemini kontrol edilip
binilmelidir. Elbiselerin ve bastonun kapıya yada asansörle duvar
arasına sıkışmaması için kapıdan uzak durmak gerekir. Kapılara
dayanmamalı ve tutunma yerleri varsa buralardan tutunmalıdır.
5.9) Verilen hedefin bulunması (Zihinsel haritanın
geliştirilmesi)
Çapraz baston ana başlığı altında öğrenilen teknikler
uygulanarak, bina içinde, hedef göstermek suretiyle uygulama
yapılır. Bu, görme engellinin hem teknikleri daha iyi kullanmasını
sağlayacak hem de zihinsel haritasını geliştirecektir.
UltraCane Titreşimli Baston
İstediğiniz her yere özgürce gidebildiğinizi düşünün
UltraCane Nedir?
UltraCane geleneksel beyaz bastona 21. yüzyıl teknolojisinin entegre edilmesiyle oluşturulan, güvenlik ve
bağımsızlık kazandıran elektronik bir hareket yardımcısıdır. UltraCane, ultrasonik titreşimlerle çevredeki
nesneler hakkında kullanıcıyı bilgilendirir. Sinyaller, baş hizasındaki ağaç dallarını veya kamyon aynalarını
da bildirebilmektedir. Cihaz, üzerindeki 2 düğme ile nesnenin yönü ve yakınlığı hakkında titreşim yoluyla
bilgi verir. Bu sinyaller, beyninizin yön algılama bölümüne ulaşarak nesnelerin yönünü hızla algılamanızı
sağlar.
Cihaz beyaz bastondan hangi yönleriyle farklıdır?
Görme engelliler beyaz bastonu adımlarının önünde yere sürerek veya vurarak kullanır. Aldıkları izlenime
göre, adımlarının önündeki yolu dikkate alarak hareket eder. Yola ilişkin edinilen bilgi bastonun yere
dokunduğu mesafeye kadar uzanır. Bu mesafe tipik olarak 1.35 metredir. Bastonlar çene veya baş
hizasındaki engellere karşı koruma sağlamaz. Ayrıca duvarın bitiş noktası gibi bilgileri veremez. UltraCane
ise kullanıcıyı çevresindeki tüm potansiyel tehlike ve onların yönünden haberdar eder.
Kullanımı Kolay Gelişmiş Teknoloji
UltraCane şaşırtıcı derecede az tecrübe gerektirir. Kullanıcıların %73'ü sadece bir haftada cihazı özgüvenle
kullanabilmektedir. Bu durum, UltraCane'in Yarının Dünyası'nın Sağlık Yeniliği ve Avrupa Elektronik
Dizayn Uygulaması ödüllerini almasındaki sebeplerden biridir.
Kullanıcı Dostu UltraCane
Ultracane hayatı kolaylaştırmak amacıyla geliştirilmiştir. Bunun sonucunda kullanıcılarımızın geri
bildirimleriyle şu özelliklere sahip bir ürün ortaya çıkmıştır:
• Çevredeki farklı nesneleri algılayabilir.
• Baş koruyucu sensöre sahiptir ve geleneksel bastonlara göre daha uzun bir alanı kontrol eder.
• Ergonomiktir, RSI riskini düşürür.
• Standart beyaz baston kullanımı dikkate alınarak geliştirilmiştir.
• Karbon graft katlanabilir bir bastondur, hafiftir.
Şarj edilebilir 2 adet AA batarya ile kullanılır, çalışma maliyetleri düşüktür.
• 2 ve 4 metrelik iki farklı algı modunda çalışabilir.
Herkes Farklıdır
105cm ile 150cm arasında 10 farklı boyda temin edilebilen UltraCane, kalem, standart silindir ve geniş
silindir gibi farklı uçlarla da edinilebilir. Ayrıca Yakın ve Uzak seçenekleri arasında geçiş yaparak
UltraCane'in nesneleri 2 veya 4 metrelik bir alanda algılamaya başlamasını sağlayabilirsiniz.
UltraCane görme engelli kullanıcıların geri bildirimiyle geliştirilmiştir ve müşterilerimizin rahatı bizim için
her şeyden önemlidir. UltraCane, üretici garantisiyle desteklenmektedir.
İstediğiniz her yere özgürce gidebildiğinizi düşünün.
UltraCane size yardımcı olabilir
İKİNCİ BÖLÜM
B- BİNA DIŞI HAREKETLER
1- SARKAÇ BASTON TEKNİĞİ VE TRAFİĞE BAŞLANGIÇ
1.1) Sarkaç baston nedir ve nerelerde kullanılır?
Sadece bina dışında kullanılan baston tutma biçimidir.
Kaldırımda ve yollarda bu teknik kullanılarak yürünecektir.Bir
duvar saatinin sarkacı şeklinde iki yöne eşit olarak sallandığı için
“Sarkaç Baston” denmiştir.
Sarkaç baston tekniği bina dışında; yolda, kaldırımda,
engelleri tanırken , bir engeli aşarken kullandığımız bir tekniktir.
1.2) Sarkaç baston nasıl tutulur?
Önce baston çapraz vaziyette tutulur. Sonra bastonu sarkaç
tutuşa getirmek için işaret parmağı bastonun yan tarafında olacak
şekilde el çevrilir.
Baston tutan kolun dirseği böğüre yapıştırılır. El göbek
hizasında ve tam vücudun ortasında olmalıdır. Bu tutuşla baston
vücudun tam ortasında durmuş olur.
Sarkaç baston tutuşu önden görünüş.
Sarkaç baston tutuşu arkadan görünüş.
1.3) Sarkaç baston tutuşta bilek alıştırmaları
Sarkaç teknikte baston kullanılırken sadece bilek sağa-sola
hareket ettirilir. Kesinlikle dirsek yerinden oynatılmaz ve kol
sallanmaz. Baston yere sürterek sallanır ve omzu her iki taraftan
birer karış geçecek şekilde sallanır.
Bu çalışmalar ileriki derslerde uzun saatler yol yürüme
çalışmaları
yapılacağından
görme
engellinin
bileklerini
kuvvetlendirmesi, tekniğe uygun olarak baston tutuşa kendini
alıştırması ve düzgün baston sallaması için önemlidir.
1.3.1) İki tarafa vurarak yapılan çalışmalar
Görme engellinin omuzlarını birer karış geçecek şekilde iki
tarafa engel konulur. Bu bir kapı aralığı da olabilir.
Bastonu durduğu yerden ve bu iki engelin arasında sarkaç
baston tekniği ile birer saniye arayla sallar. Yani bastonun gidişgelişi iki saniye olmalıdır. Bunun için başlangıçta görme engelliye
bir-iki yada sol-sağ diye tempo tutulur.
Bu sallama biçimi görme engellinin düzgün baston tutuşu
ve sallamayı gerçekleştirdiğini kanaat getirilene kadar devam edilir.
Bu süre görme engelliyi sıkmamak ve yormamak için
başlangıçta her ders için yarım saati geçmemeli ve bu ders saati
günlük iki saatten fazla olmamalıdır. Çünkü bileği yorulan bir
görme engellinin baston tutuşu da bozulacaktır.
Zamanla çalışma süresi artırılabilir. Çalışmaların sırayla her
iki elle de yapılması gerekir.
1.3.2) Tek tarafa vurarak yapılan çalışmalar
İki tarafa vurularak yapılan çalışmalarda görme engellinin
baston tutuşu ve bilekten sallamayı doğru şekilde yaptığına kanaat
getirildikten sonra tek tarafta engel bırakılarak çalışma yapılır.
Bunun için görme engelli bir duvardan bir karış uzaklıkta ve
duvara paralel durarak, bastonunu tek taraflı vurarak ve yere
sürterek çalışma yapılır. Yani baston sallanırken yerden kesilmez.
Bileği yorulduğunda bastonu diğer eline alır ve yönünü ters
tarafa dönerek çalışmaya devam eder. Tek taraflı çalışma
yapılırken diğer tarafta da duvar yada bir engel varmış gibi aynı
mesafede baston sallanır.
1.3.3) İki tarafa vurmadan yapılan çalışmalar
Bu merhalede görme engelli olduğu yerde bastonunu her iki
tarafa vurmadan ama bastonunun ucu omuzlarını birer karış
geçecek şekilde sallamaya devam eder. Bu çalışmayı her iki elini
kullanacak şekilde sürdürür.
1.4) Sarkaç bastonda adım-baston uyumluluğu
Baston tutuşu ve sallamasının düzgün olduğuna kanaat
getirilen görme engelli yürüyüşe geçirilir.
Kural şudur; Görme engelli sağ ayağını ileri attığı zaman
bastonun ucu sol tarafa, sol ayağını ileri attığı zaman bastonun ucu
sağ taraf gitmelidir.
Burada görme engellinin önce ayağını ileri atıp sonra
baston sallamasına dikkat edilmelidir. Yani ileri attığı ayağı yere
basarken bastonunun ters tarafa gitmesine dikkat edilmelidir. Bu,
görme engellinin ayağını ileri atarken bastonun ucuna tekme
vuruyormuş gibi bir hareket şeklinde olmalıdır.
1.5) Sarkaç bastonda yürüyüş çalışmaları
Bu aşamada artık görme engelli yürüyüşe hazırdır.Baston
yerden kaldırılmadan, sürterek çalışma yapıldığından karo taşı
döşenmiş yada mozaik zeminler gibi kaygan zeminlerde
yapılmasına dikkat edilmelidir. Çünkü bu, görme engellinin hem
kolunun az yorulmasına hem de bastonunun takılmamasına imkan
verecektir.
Bastonunu yanlara vurmadan tek bir çizgide gidip-gelme
(denge) çalışmaları yapılmalıdır.
Denge çalışması için yaklaşık 1,5 metre genişliğinde en az
20 metre uzunluğunda yanlarda engeller olan yada yerden 20-25
santim yükseklikteki bir set üzerinde çalışılmalıdır.
Görme engelli yanlara kaydığı zaman bastonun ucu setten
düşeceğinden yada kenara değeceğinden yönünü düzeltecektir.
Bu yürüyüş esnasında görme engellinin şu dört hareketine
dikkat edilmelidir:
1- Bastonun doğru tutulmasına,
2- Bastonun bilekten sallanmasına,
3- Sallanırken baston ucunun omuzları birer karış geçecek
şekilde sallanmasına,
4- Adım atılırken baston ucunun ayağa göre ters tarafa
gitmesine yani adım-baston uyumluluğuna.
Görme engellinin rahat ve doğru bir şekilde baston
kullandığına kanaat getirildikten sonra bir sonraki aşamaya geçilir.
Sarkaç bastonda yürüyüş (Önden görünüş)
Sarkaç bastonda yürüyüş (Arkadan görünüş)
Sarkaç bastonda yürüyüş (Yandan görünüş)
iGlasses Titreşimli Gözlük
Ultrasonik Nesne Algılama Teknolojisine Sahip iGlasses™ Gözlük
Başınızı ve vücudunuzun üst kısmını çarpmalara karşı korumak istiyorsanız, ultrasonik nesne
algılama teknolojisine sahip iGlasses™ gözlükleri tam size göre!
Bir gözlük gibi kullanabileceğiniz iGlasses™; daha verimli, özgüvenli ve bilgi sahibi olarak
yolculuk yapmanıza imkân tanır. Yolunuzun üzerindeki nesneler, cihazın ultrasonik sensörleri
tarafından algılanarak hafif titremelerle size bildirilir. Nesneler yaklaştıkça titreme frekansı
artar. Cihaz, baston veya rehber köpeklerle kullanabileceğiniz ikinci bir yardımcı araç olarak
tasarlanmıştır.
iGlasses™ kullanımı oldukça basittir. Herhangi bir gözlüğü takar gibi iGlasses™'ı başınıza takın
ve açma düğmesine basın. Duyacağınız sesli sinyaller cihazın açıldığını size bildirirken batarya
seviyesi hakkında da bilgi verir.
4 sinyal bataryanın %100,
3 sinyal %75
2 sinyal %50'sinin dolu olduğunu bildirirken;
tek sinyal bataryanın boş olduğunu ve şarj edilmesi gerektiğini bildirir.
Gözlük çerçevesi, yan uzantılar bitiş yerinden tutulup lens bölgesinden yavaşça uzaklaştırılarak
uyarlanabilir. Titreşim yoğunluğu bulunduğunuz ortama veya şahsi tercihinize göre
belirlenebilir.
iGlasses™ Teknik Özellikler




3.7V 600mAh Li-ion şarj edilebilir batarya
Batarya süresi tipik kullanıma göre 1 hafta (10 saat kesintisiz titreşim)
USB seçeneğine sahip taşınabilir AC adaptör
2-3 saatte şarj olma
Özellikler







Sesli batarya bildirimi özelliğine sahip açma-kapama düğmesi
Uyarlanabilir titreme yoğunluğu
El kullanmaya gerek olmadan çalışma
Uyarlanabilir çerçeve
Yumuşak, koruyucu kılıf
Algılama aralığı: 0-3 metre
Ağırlık ve boyutlar: 75 gram, 6.75" x 5.75" x 2"
1.6) Sarkaç bastonla kenar takibi yapma
Kenar takibi çalışmaları için trafiğin olmadığı düzgün
zeminli bir ortam seçilmelidir. Görme engelli sarkaç bastonda
öğrendiği tekniği burada uygular. Sağ ayağını ileri atarken bastonu
sol kenara değmek zorundadır.
Bu çalışma için en az 20 metrelik düz bir kenar seçilmelidir.
Kenar bittiğinde görme engelli geri döner ve bastonu diğer eline
alarak aynı kenardan geri gelir. Böylelikle her iki elini de
çalıştırmış olur.
Kenar Takibi Çalışması
Kenar Takibi Çalışması
1.7) Trafikle tanışma ve kulağın trafik sesine alışması
1.7.1) Trafikle tanışma
Sarkaç bastonu rahat kullandığı gözlemlenen görme engelli
trafiğe çıkmağa hazırdır.
Ancak korkmaması için rehber sürekli yanı başında durması
gerekir.
Başlangıçta trafiğe çıkarken mümkün mertebe trafik
akışının az olduğu yerler tercih edilmelidir. Çünkü yoğun trafik
henüz ilk defa trafiğe çıkacak olan görme engelli için ürkütücüdür.
Bu da onun kendine olan güvenini azaltır.
1.7.2) Trafik seslerini dinleyerek onları ayırt etme
Bu aşama eğitimimizin en önemli bölümlerinden birini
oluşturur. Çünkü sesleri ayırt edemeyen yada ayırt etmekte
zorlanan bir görme engelli trafikte tehlikelerle karşılaşabilir.
Görme engelli yolun karşısına geçecekmiş gibi kaldırım
kenarında durur. Bastonunu kaldırımdan aşağı ve çapraz yada dik
olarak , ucu kaldırama değecek şekilde tutar.
Şayet dik tutulacaksa baş parmağı aşağı gelecek şekilde
elini ters çevirir. Baston dik, ucu kaldırımdan aşağıda fakat
kaldırıma değer vaziyette ve bastonun eğri kısmı karşıyı gösterecek
şekilde tutulur.
Bastonun çapraz yada eğri kısmının karşıya gelecek şekilde
dik tutulmasının iki sebebi vardır:
Birincisi görme engellinin yolun karşısına geçerken
bastonunu sarkaç tekniğine daha rahat geçirmesi,
İkincisi ise gelen sürücülerin dikkatli olması için görme
engellinin elindeki bastonu görmesini sağlamaktır.
Karşıya Geçişte Duruş Tekniği
Karşıya Geçişte Duruş Tekniği
Kaldırım kenarında bu şekilde durarak gelen ve giden
araçların sesleri dinlenir. Görme engelliye;
a) Gelen aracın sesinin yaklaştıkça artacağı, giden aracın
sesinin uzaklaştıkça azalacağı anlatılır. Böylelikle sesini duyduğu
aracın gelmekte mi yoksa gitmekte mi olduğunu bu şekilde ayırt
etmeyi öğrenir,
b) Otobüs, kamyon v.b. gibi çok ses çıkartan büyük
araçların sesinin otomobil gibi araçların sesini kapatacağı anlatılır.
Bu yüzden karşıya geçileceğinde büyük araçların uzaklaşması
beklenir. Çünkü büyük aracın hemen arkasından küçük araçların
gelebileceği göz önünde bulundurulmalıdır,
c) Şiddetli rüzgarın ve varsa rüzgar sebebiyle ağaç
yapraklarının seslerinin de araç seslerini ayırt etmede engel teşkil
edebileceği anlatılır,
Görme engelli bu özellikleri de düşünerek sesleri dinler ve
onları ayırt etmeği öğrenir. Bu arada sesleri tanıması için rehberin
geçen araçların cinsini söylemesinde fayda vardır.
1.7.3) Emniyet bantsız yol geçişleri ve karşıya geçme teknikleri
Emniyet bandı, gidiş-geliş şeklinde yolu ikiye ayıran
engellerdir. Bu engellerin olmadığı yollara emniyet bantsız yollar
denir. Bu yollar genelde iki yada dört şeritlidir. Yani iki yada dört
aracın yan yana geçebileceği genişlikte olan yollardır.
Bu tür yollardan geçerken görme engelli kaldırım kenarında
geçiş pozisyonunu alır ve her iki taraftan gelen sesleri dinler.
Araçların sesi gelmiyorsa yada çok uzaktan geliyorsa geçmeye
hazırdır. Her çeşit yolda karşıya geçiş kuralları şunlardır:
a) Görme engelli kaldırımdan yola inmeden önce bastonunu
sarkaçta yola doğru uzatır.
Çünkü bu hareket eğer görme engellinin sesini
alamadığı araç varsa , sürücünün dikkatini çekmesi ve
tedbirini alması içindir. Doğrudan yola inmek tehlikeli
olabilir , bu yüzden önce bastonu hareket ettirmekte fayda
vardır.
b) Karşıya geçerken ne ayağın takılıp düşeceği şekilde hızlı,
ne de uzaktan gelen aracın yaklaşmasına zaman verecek
kadar yavaş hareket edilmemelidir. Geçişler seri olmalıdır.
c) Karşıya geçerken baston sarkaç teknikte sallanarak geçilir.
d) Geçişler karşıya doğru düz olmalıdır. Çünkü çapraz geçişler
yolun uzamasına sebep olur. Amaç en kısa yoldan karşı
kenarı bulmak olmalıdır.
1.8) Sarkaç bastonla kaldırım kenarı takibi yapma
Bu aşamada görme engelli trafiğin yoğun olmadığı bir yola
çıkartılır.
Görme engelli yolda yürürken devamlı olarak yolun sol
tarafından ve trafiğe karşı yürümelidir.
Bunun için takibini yapacağı kenar sürekli sol tarafta
olmalıdır.
Bunun amacı; görme engellinin elindeki bastonu karşıdan
gelen sürücünün görmesi ve böylelikle daha dikkatli olması içindir.
Başlangıçta rehberi temas etmeden hemen yanı başında , yol
tarafında (yani görme engellinin sağında) kendine refakat etmelidir.
Çünkü henüz alışkın olmadığı için hemen yoğun trafiğe yalnız
olarak çıkartmak görme engelliyi korkutabilir.
Kenar bitince görme engelli yolun karşısına geçer ve geri
döner . Bu şekilde eğitime devam edilir.
Bu çalışma düz bir yolda yapılmalı ve yolun bittiği yerden
yada ilk kavşaktan geri dönülmelidir.
Kenar takibi çalışmaları rehberle birlikte yapılır. O yol
üzerinde bulunan engelleri aşma teknikleri gösterilir.
Görme engelli bu yola alışıncaya kadar çalışmalara devam
edilir. Rehber müdahalesi olmadan birkaç kez daha görme
engelliyle birlikte çalışmaya devam edilir.
1.9) Sarkaç bastonla engelleri aşma
Kaldırım kenarı takibi yapılırken görme engellinin önüne
park etmiş araçlar yada çöp konteynerleri v.b. şeyler çıkabilir.
Özellikle park etmiş araçlar yolu daraltacağı için engel geçişlerini
dikkatli yapmak gerekir.
Baston engele değince görme engelli diğer eliyle engele
temas eder.Duvar takibi yapar gibi engelin köşesine kadar gelir.
Karşıdan herhangi bir araç gelip gelmediğini kontrol etmek için
sesleri dinler. Yol geçmek için uygunsa diğer eliyle duvar takibi
yapar gibi eliyle engeli takip eder.
Bu arada bastonunu sallamaya devam eder. Eliyle engel
takibini kaldırım kenarını buluncaya kadar devam eder.
Görme engelli karşıdan gelen seslerin yardımıyla da
önündeki yüksek engelleri tespit edebilir. Çünkü engel , karşıdan
gelen sesin frekansını düşürecektir.
Ayrıca sesin mesafesi ve yönü eğitiminde olduğu gibi ses
çıkartmak suretiyle karşıdan gelen yankıdan faydalanarak da engel
fark edilebilir.
1.9.1) Park etmiş aracı aşma
Baston araca değince görme engelli diğer eliyle araca temas
eder.Duvar takibi yapar gibi engelin köşesine kadar gelir. Karşıdan
başka bir araç gelip gelmediğini kontrol etmek için sesleri dinler.
Yol geçmek için uygunsa diğer eliyle duvar takibi yapar gibi aracı
takip eder.
Bu arada bastonunu sallamaya devam eder. Eliyle araç
takibine, kaldırım kenarını buluncaya kadar devam eder.
1.9.2) Çöp kontaynerini aşma
Araç engelini aştığı gibi aşar. Ancak bastonuyla kenar takibi
yapar gibi konteynere vurarak da engeli aşabilir.
1.9.3) Kum ve toprak yığınını , yola bırakılan bir taşı aşma
Kenar takibi yapar gibi etrafından dolaşarak engeli aşar.
Ancak yolun karşısından gelen araçlara dikkat etmek gerekir.
1.9.4) Kazılan çukuru aşma
Kaldırım üstünde kenar takibi yapar gibi baston takibi
yapılır. Burada kenar olarak çukurun kenarı kullanılır.
Baston sol tarafa sallandığında baston ucu çukura gidince
geri çekilir. Bastonu her sol tarafa sallayışta baston ucu çukurun
içine düşer düşmez baston ters tarafa doğru sallanmalıdır.
Kaldırım kenarı bulununcaya kadar bu şekilde engel aşılır.
1.9.5) Su birikintisini aşma
Su birikintisini aşarken kenar takibi yapar gibi aşılır. Burada
bastonun suda çıkardığı sese dikkat etmek gerekir. Zaten su derinse
baston sallamakta zorlaşacaktır.
Baston sola sallanırken suya girince sağ tarafa sallanarak
yürüyüşe devam edilir. Kaldırım kenarı bulununcaya kadar bu
şekilde devam edilir.
1.10) Verilen kısa mesafeli hedefi bulup geri dönme
Görme engellinin yalnız olarak bu yolu gidip gelebileceğine
kanaat getirilince hem öğrendiklerini kontrol etmek hem de yön
bulma kabiliyetini geliştirmek için kenar takibi yapılan yolda hedef
bulma çalışmaları yapılır.
Görme engellinin belirlenen hedefe yalnız gidip-geri
gelmesi istenir.
Bu çalışmalara görme engellinin yanında hiç kimse
olmadan gidip-gelebileceğine kanaat getirilinceye kadar devam
edilir.
Daha sonra görme engelli yalnız olarak hedefi bulup geri
dönmesi istenerek kendine güveni artırılmaya çalışılır. Rehberinin
onu takip ettiğini bilmesi görme engellinin cesaretini kırar.
Milestone 312
"Ses kayıt, Radio-Müzik Çalar, Renk Tanıma Ve Etiketleme Cihazı"
Milestone 312 görme engellilerin kullanımı için dizayn edilmiş bir müzik dinleme, ses kaydetme ve metin okuma
cihazıdır. Milestone 312'yi günlük işlerinizi kolaylaştıran bir dostunuz olarak kabul edin; engelleri kaldıran dijital kolaylığı
ve eğlenceyi yaşayın!
Milestone 312 ile farklı formatlardaki ses dosyalarını kendi belirleyeceğiniz hızda dinleyebilirsiniz. Klasör ve dosya
sistemi tamamen erişilebilir ollarak düzenlendiğinden, görme engelliler kaydettikleri sesli etiketleri veya sentezleyiciyi
dinleyerek cihazı rahatlıkla yönetebilir.
Milestone 312, kendi dahili mikrofonu veya harici mikrofonlarınızla profesyönel kalitede ses kaydeder. Cihaz oldukça
küçük olsa da, alanının en güçlü ve net hoparlörüne sahiptir.
Milestone 312 bir müzik dinleme ve kaydetme cihazından ibaret değildir. Cihaz aynı zamanda 13 dilde 30 farklı sesi
kullanarak metin dosyalarınızı da size okuyabilir!
Milestone 312 DAISY veya Audable.com gibi e-kitap türlerini çalabilir. Bu sayede kaldığınız yeri işaretleyebilir, oldukça
gelişmiş navigasyon özelliklerinden faydalanarak kitabınızı tam istediğiniz şekilde okuyabilirsiniz.
Tüm bu özelliklerinin yanında Milestone 312, görme engelliler tarafından kullanılabilen saat, alarm ve uyku saati de
içerir.
Yalnızca bu kadar mı? Milestone 312'nizi istediğiniz takdirde, güçlü bir radyoyla, renk tanıma cihazıyla ve eşyalarınızı
sesli olarak etiketlemenizi sağlayan bir araçla da güçlendirebilirsiniz!
Kolay kullanımlı Milestone 312 yalnızca 6 düğmeye sahiptir ve mümkün olan en küçük boyuttadır. 53 gram ağırlığındaki
dostunuzu gittiğiniz her yere tek parça halinde, eğlence kaynağınız olarak rahatlıkla taşıyabilirsiniz.
Milestone 312 kullanım kılavuzuyla birlikte Beyid Ltd tarafından tamamıyla Türkçe'ye çevrilerek Türkiyeli kullanıcıların
hizmetine sunulmuştur!
Milestone 312 ile günlük hayatınızı kontrol altında tutun, ya da bu çok amaçlı dahi ile eğlencenize bakın!
Donanım özellikleri:

Yüksek-Hızlı USB 2.0 (Tüm bir CD 90 saniyede kopyalanabilir), 1GB dahili hafıza, 32GB'ye kadar SD Card,
kulaklık bağlantısı, entegre RFID okuyucu, (Speakout), entegre saat, FM radyo.
Teknik Veriler:

Dahili Hafıza: 1 GB, - Kullanıcı kullanımına açık alan 0.74 GB . Harici hafıza: SD kartı kapasitesine bağlıdır,
maksimum 32 GB (şu anda) . Dahili hafızada ses kayıt kapasitesi: 26 saat . Harici hafızada ses kayıt kapasitesi: 32
GB veya 46 gün

Dahili mikrofonla kayıt yaparken bit oranı: 64 kbps . Harici mikrofonla kayıt yaparken bit oranı: Varsayılanda 256
kbps

Kayıt esnasındaki örnekleme oranı: 44.1 kHz

Kayıt çözünürlüğü: 16 bit

Dinleme bit oranı: 8 kbps ila 320 kbps, veya VBR (Virtual Bit Rate)

USB 2.0 Yüksek-hızlı bağlantı

Hafıza kartı girişi MMC, SD ve SDHC, maksimum kart kapasitesi 32 GB

Kulaklık girişi: Standart 3.5 mm

Harici mikrofon girişi: 3.5 mm

Cihaz etkiye dayanıklı plastikten yapılmıştır

Boyutlar: 85 x 54 x 14 mm (3.35" x 2.13" x 0.55")

Ağırlık: 53 gram (1.7 ons)

Şarj edilebilir dahili lithium polymer battarya

Dolu bataryanın maksimum çalışma saati: 15 saatten fazla (kullanımınızla doğrudan ilintilidir)

Maksimum şarj etme süresi: 3 saat

Speakout, RFID okuyucu: 13.56 MHz okuma frekansı, standart IS015693
1.11) Kaldırım üstünde yürüme
Kaldırım kenarının takip edilmesinin öğrenildiği yolda bu
defa kaldırım üstünde yürümeyi öğrenme çalışmaları yapılır.
Önce görme engelli trafik yönünde, kaldırım üstünde
durdurulur. Görme engellinin omuz hizası kaldırım kenarından bir
karış kadar uzak olmalıdır.
Baston sarkaç tutuşla tutulur ve sallanır. Bastonun ucu
kaldırımın kenarından aşağı düşünce geri çekilir. Baston ucunun
yola değmemesine dikkat edilir.
Bilek alışıncaya kadar durulan yerde çalışmaya devam
edilir. Bilek alışınca ve görme engellinin bastonu rahat salladığı
gözlenince yürümeye başlanır. Baston ucu sola gittiğinde sağ adım
atılır. Baston ucu sağa gittiğinde sol adım atılır. Kaldırım bitince
geri dönülür.
Bu defa baston diğer ele alınır ve çalışmaya devam edilir.
Bu şekilde kaldırım üstünde her iki elin de kullanılması öğrenilmiş
olunur.
Bastonun, kaldırımın yol tarafındaki kenarına ters yöndeki
elde olması zorunludur.
1.11.1) Kaldırım Üstünde Engel Aşma
Kaldırım üstündeki ağaç, direk gibi engeller, kenar takibi
yapılır gibi (sarkaç bastonda) kaldırımın kenarı bulununcaya kadar
engele baston ucuyla vurularak aşılır.
1.12) Trafiğe paralel yürüme
Kaldırım üstünde , kaldırımın yol tarafındaki kenarı takip
edilerek trafiğin aktığı yöne doğru yürüyüşler yapılır. Bu teknik,
görme engelliyi hem trafiğe hazırlar , hem de kulağı seslere
alıştırır.
1.12.1) Trafiğe paralel yürüyüşlerde yan yol geçiş teknikleri
Trafiğe paralel yürürken önüne gelen yan yolları geçmek
için yan yolun içine doğru 1-2 metre kadar girilir. Sesler dinlenir ,
yolun emniyetli olduğuna kanaat getirildikten sonra karşıya geçiş
teknikleri kullanılarak yolun karşısına geçilir ve trafiğe paralel
yürüyüşe devam edilir.
Yan yol geçiş tekniği
1.13) Sarkaç
çalışmaları
bastonla
değişik
zeminlerde
yürüyüş
1.13.1) Asfalt, toprak gibi zeminlerde yürüyüş çalışmaları
Türkiye şartlarında asfalt ve toprak zeminlerde yürürken
bastonu yerden kaldırmadan sallamak gerekir. Çünkü baston,
yerdeki engelleri ve küçükte olsa nesneleri fark etmeyi sağlar.
1.13.2) Karlı, çamurlu, parke taşlı gibi zeminlerde yürüyüş
çalışmaları
Bu tür zeminlerde baston kullanmak zordur. Hele yerden
kaldırmadan, zemine sürterek sallamak daha zor hatta mümkün
değildir.
Bu tür zeminlerde bastonu sallarken “balık sırtı” yada
“nokta vuruş” diye tabir edebileceğimiz şekilde bastonu sallamak
gerekir. Yani bastonu sallarken bir yay yada balık sırtı gibi ucu
sadece sağ tarafa veya sol tarafa gittiğinde zemine değmelidir.
Ortada iken bastonun ucu biraz zeminden kaldırılır.
1.14) Sarkaç bastonla kaldırımsız yollarda yürüme ve
değişik kenarları takip etme çalışmaları
Yolda giderken her zaman kaldırım olmayabilir. Bazen bir
evin duvarı, bazen gittiğimiz yola paralel toprak bir arazi , bazen
yine gittiğimiz bir yola paralel otlu bir zemin, kenar gibi
kullanılarak yön bulunur.
Sarkaç bastonla engelleri aşma tekniklerinde olduğu gibi
kaldırımsız yerlerde de aynı şekilde yürünür. Mesela; asfalt
zeminde gittiğimizi ve sol tarafta da kaldırım yerine toprak bir
zemin olduğunu düşünelim.
Burada yürürken görme engelli asfalt zeminde yoluna
devam ederken , bastonun ucu sol tarafa her gidişte toprak zemine
değmelidir.
Diğer çeşitli kenarlar da aynı şekilde takip edilir.
Sarkaç bastonla kaldırımsız yollarda yürüme tekniği
Sarkaç bastonla kaldırımsız yollarda yürüme tekniği
Sarkaç bastonla kaldırımsız yollarda yürüme tekniği
(Yandan Görünüş)
Sarkaç bastonla kaldırımsız yollarda yürüme tekniği
(Arkadan Görünüş)
Sarkaç bastonla kaldırımsız yollarda yürüme tekniği
(Düşük Banket)
Sarkaç bastonla kaldırımsız yollarda yürüme tekniği
(Düşük Banket)
Düşük bankette de kaldırım üstü tekniği uygulanır
1.15) Kısa Baston Tekniği
Görme engellilerin en çok şikayetçi olduğu konulardan
birisi kalabalık yerlerde bastonuna yoldan geçenlerin takılması
yada üzerine basmasıdır. Hatta bu sebepten dolayı bastonu kırılıp
da yolda kalanlar bile vardır.
Bu yüzden kalabalık yerlerde kısa baston tekniği uygulanır.
Bu teknikte görme engelli bastonunu bir kalem gibi tutar ve
sarkaç bastonda olduğu gibi yürür. Ancak bu tutuşta baston el ile
tam kavranamadığından her hangi bir takılmada elden düşme riski
yüksektir.
Bu yüzden bastonun sap kısmındaki ip ya da lastik bileğe
geçirilmelidir.
1.16) Yaşanılan çevreyi tanıma ve alış-veriş eğitimi
(Dükkan ve büyük mağazalarda)
Uygulanan testlerle görme engellinin kısa mesafeli hedefi
bulup geri gelmeyi iyice öğrendiğine kanaat getirildikten sonra
eğitim verilen çevre tanıtılır ve bu çevrede bulunan dükkanların
yerleri uygulamalarla öğretilir.
Öğretilen bu tekniğin kontrolü için görme engellinin alışveriş yapması sağlanır.
1.17) Verilen uzun mesafeli hedefi bulup geri dönme
Bu aşamada görme engellinin daha uzun mesafelere gidip
geri gelmesi yapılan alıştırmalarla öğretilir. Bu teknik, görme
engellinin kendine olan güvenini iyice artıracaktır.
Bu teknik, aynı zamanda görme engellinin artık yavaş yavaş
tek başına bırakılabileceğini de gösterir.
Kanada Bastonu Alüminyum
Kuvvetli darbelere karşı dayanıklı ve eklem yerleri kuvvetli olan kırmalı alüminyum bastonlar, ihtiyacınıza
göre seçebileceğiniz farklı boyutlarda hizmetinize sunulmuştur. Çift elastik ipiyle güvenliğinizi arttıran
kırmalı alüminyum bastonlar 5 parçaya kırılabilmektedir. Baston ağırlığı 230-337g arasında değişmektedir.
Silindir biçiminde, dönebilen, rulmanlı dayanıklı uca sahiptir. Dilerseniz farklı uçları da tercih
edebilirsiniz.
Kanada Bastonu Fiberglas
Kilometrelerce yürüseniz dahi eklem yerlerinin esnekliği korunur.
Kırmalı fiberglas bastonlar, bileşik yapısında bulunan alüminyum halkaları ve parmak koruyucuları
sayesinde elastik ipe zarar vermez ve kilometrelerce yürüseniz dahi eklem yerlerinin esnekliği korunur.
Farklı boyutlarda temin edilebilen kırmalı fiberglas bastonların en önemli özelliği uzun ömürlü olmasıdır.
Ağırlığı boyuta göre 248-392 gr arasında değişen kırmalı fiberglas bastonlar 5 parçaya kırılabilmektedir.
Silindir biçiminde, dönebilen, rulmanlı dayanıklı uca sahiptir. Dilerseniz farklı uçları da tercih
edebilirsiniz.
Kanada Bastonu Graft
Bükülmeye karşı alüminyum bastonlara göre daha dayanıklı olan graft bastonlar çift elastik ipe sahiptir.
Ultra hafif kırmalı graft bastonlar, bileşik yapısında bulunan alüminyum halkaları ve parmak koruyucuları
sayesinde elastik ipe zarar vermez ve kilometrelerce yürüseniz dahi eklem yerlerinin esnekliği korunur.
Bükülmeye karşı alüminyum bastonlara göre daha dayanıklı olan graft bastonlar çift elastik ipe sahiptir. 5
parçaya kırılabilen bastonların ağırlığı, baston boyutuna bağlı olarak 160-280g arasında değişmektedir.
Silindir biçiminde, dönebilen, rulmanlı dayanıklı uca sahiptir. Dilerseniz farklı uçları da tercih
edebilirsiniz.
2.ZİHİNSEL HARİTA TEKNİĞİ (ADA ÇALIŞMALARI)
Ada çalışmalarına geçmeden önce varsa çalışma yapılacak
adanın kabartma bir planı yada maketi üzerinde ellerle çalışma
yapılmak suretiyle bölge tanınmaya , adaların yönleri ve konumları
kavratılmaya çalışılır.
2.1) Buluşma (Randevulaşma)
Görme engelliye bir hedef verilir ve o hedefe yalnız başına
gitmesi istenir. Kendine güven açısından eğitimci görme engelliyi
takip etmemelidir. Takip edildiğini anlayan görme engellinin
kendine güveni sarsılacağı gibi bazı durumlarda eğitimci duygusal
davranıp yardım etmek isteyebilir.
Eğitimci ve görme engelli farklı yollardan giderek, yada
belirli aralıklarla hedeflenen noktada buluşulur.
Bu teknik, görme engellinin kendisine olan güvenini
artıracak ve tek başına çıkabileceğini görecektir. Buluşma yeri
mümkünse ada çalışmasının yapılacağı ilk buluşma yeri olmalıdır.
2.2) Ada nedir?
Ada, etrafı yollarla çevrili arazi parçasıdır. Bu ada, en az üç
kenarlı olabileceği gibi yuvarlakta olabilir. Ada boş bir arazi
olabileceği gibi içinde ağaçlar, bina yada binalar da olabilir.
Adaları çevreleyen kaldırımlar, kaldırımsız binalar bulunabilir.
Adalar, mümkün mertebe sarkaç baston eğitiminin ilk
başlanıldığı yerden randevulaşılan yere kadar görme engellinin tek
başına gidip dönebileceği ve yürüyerek gidebileceği mesafede
olmalıdır.
Ada çalışması için en az dört adanın bir dörtgen oluşturacak
şekilde yan yana olması gerekir. Ada sayısı ne kadar artarsa,
öğrenme o kadar iyi olacaktır.
2.3) Ada Çalışmalarının Faydaları
Adalar eğitiminin faydalarını şu şekilde sıralayabiliriz:
c) Zihinsel haritanın gelişmesini sağlar,
d) Çevreyi daha iyi tanır,
e) Varsa değişik zeminlerde (taş, parke, toprak)
yürümesi gelişir,
f) Varsa değişik kenarları takip etmesi gelişir,
g) Adaları birbirleriyle, dolayısıyla yolları bir birleriyle
bağlantı kurmayı öğrenir,
h) İşaret bulma tekniği gelişir,
i) Yön kavramı gelişir,
j) Kendine güveni artar.
2.4) İşaret bulma tekniği ve işarette bulunması gereken
özellikler
Görme engellinin yönünü tayin etmede kullandığımız
şeylere işaret denir. İşaretler sabit olmalıdır. Yani hareket eden, yer
değiştiren şeyler işaret olmaz. Mesela park etmiş araba, çöp
konteyneri, yatan yada bağlı olan bir köpek her zaman başka tarafa
taşınabileceği için işaret olamazlar.
İşaret, telefon veya elektrik direkleri, ağaç gibi şeylerden
olabilir. Ancak ağaçlar ve fabrikasyon oldukları için direkler bir
birine benzediklerinden bunların yanında ikinci bir işaret bulmakta
fayda vardır. Bulunacak bu ikinci işaret bir evin duvarı, bahçe
duvarı, bahçe duvarının üzerindeki teller yada demir parmaklıklar
olabilir. Adalarda bulunan işaretler mümkün mertebe bir
birlerinden farklı olmalıdır.
Ada eğitimi çalışılırken , her köşe dönüldükçe en az bir
işaret bulunmalıdır. Yani bir adanın dört köşesi varsa, dört
köşesinde de en az bir işaret bulmalı ve bunu hafızasına
yerleştirmelidir. Ayrıca bulunan her işaret, çalışma yapılırken her
köşeyi dönüşte mutlaka elle kontrol edilmelidir. Çünkü küçük bir
hata, yönü kaybettirebilir. Bu yüzden mutlaka işaretler her
seferinde elle kontrol edilmelidir.
2.5)
Yön bulmada yardımcı işaretler
Ada çalışmaları yaparken temel işaretler yanında bazı şeyler
de yardımcı işaret olarak kullanılabilir. Mesela; gittiğimiz yolun
eğimli olması, o civardaki yolların hepsinin asfalt olup sadece
birinin parke olması, yol üzerinde bulunan bir fırından yada
pastaneden gelen koku, demirciden gelen sesler v.b. şeyler yön
bulmada yardımcı işaret olarak kullanılabilir. Ama bunlar nadir
bulunan ve sadece sabit işaretlerin yanında kullanılabilecek
yardımcı işaretler olup asıl işaret olarak kullanılamaz.
2.6)
Adaları tanıma çalışmaları
Önce çalışma yapılacak olan adalar numaralandırılır.
Adaların yönlere göre konumu görme engelliye anlatılır ve tekrar
etmesi istenir.
Birinci adanın birinci köşesinden işaret bulmak suretiyle
çalışmaya başlanır. Kenar takibi yapılarak ikinci köşeye gelinir.
Köşe dönülünce görme engelliden işaret bulması istenir. İşaret
bulununca üçüncü köşeye doğru devam edilir. İlk başlanılan köşeye
gelinceye kadar bu şekilde devam edilir. Aynı ada, işaretler iyice
hafızaya yerleştirilinceye kadar rehberle birlikte dolaşılır. Sonra
görme engellinin tek başına adayı dolaşması istenir. Eğer başarılı
olmuşsa bu birkaç defa tekrar ettirilir.
Daha sonra ikinci adaya geçilir ve aynı şekilde çalışmaya
devam edilir. İkinci ada da iyice öğrenilince her iki adanın etrafı
(ikisi arasındaki yola girmeden) birlikte dolaşılır. Sonra üçüncü
adaya geçilir. Bu şekilde bütün adalar dolaşılarak çalışma
tamamlanır.
Ancak bu çalışma bir günde yapılmamalıdır. Mümkünse her
gün bir ada öğrenilmeli ve işaretlerin hafızaya iyice yerleşmesi
sağlanmalıdır.
2.7)
Adaların birbirleriyle bağlantı kurulması teknikleri
Ada çalışmalarında bir adadan diğerine geçerken adanın
köşesinden değil (yan yol geçişlerinde olduğu gibi) bir metre kadar
iç taraftan diğer adaya geçilmelidir. Bu mesafe yanılma payıdır.
Ayrıca adaya sırtını tam vermelidir. Bu da düz geçmesini sağlar.
3.TRAFİK EĞİTİMİ VE TEKNİKLERİ
3.1) Emniyet bantlı yol geçişleri
Emniyet bandı, gidiş-geliş şeklinde yolu ikiye ayıran
engellerdir. Şayet bu engeller bir demir parmaklık değil de
geçilebilecek şekilde bir engelden oluşmuşsa (mesela kaldırıma
benzer) o zaman geçilebilir.
Ancak bu gibi yerlerde varsa trafik ışıkları yada alt yada üst
geçitlerden, bunlar da yoksa mümkün olduğunca yaya geçitlerden
geçilmelidir.
Karşıya geçiş teknikleri burada da uygulanır. Emniyet bantlı
yol geçişlerinde karşıya geçerken önce sol taraf dinlenir, yolun
emniyetli olduğu anlaşılınca emniyet bandına kadar yürünür ve
emniyet bantının üstüne çıkılır. Sonra sağ taraf dinlenir ve yolun
emniyetli olduğu anlaşılınca karşıya geçilir.
3.2) Trafik ışıklarından geçişler
Trafik ışıklarından geçerken mümkün olduğunca lamba
direğinin yanından geçilmelidir. Çünkü burası araçların durma
noktasıdır.
Karşıya geçileceğinde yol dikkatlice dinlenir. Burada
araçların sesleri dinlenir. Araçların durduğu ve hareket etmediği,
motorlarının seslerinden anlaşıldıktan sonra karşıya geçiş
teknikleriyle geçilir. Trafik kurallarına uymayan sürücülerin her
zaman her yerde olabileceği görme engelliye hatırlatılmalıdır.
3.3) Ses sinyalizasyonu olan yollardan geçişler
Özellikle ses sinyalizasyonu olan yollardan karşıya
geçerken çok dikkatli olunmalıdır. Yukarıdaki geçiş teknikleri
burada da birebir uygulanmalıdır. Yani ses sinyalizasyonu geçiş
için sinyal verse bile mutlaka araçların durduğunu gösteren motor
sesleri dinlenmelidir. Çünkü trafik ışığı kurallarına uymayan
sürücüler olabilir. Sadece sinyal sesine göre hareket eden görme
engelli içinse bu tehlikeli olabilir.
3.4) İkili ve üçlü kavşak geçişleri
Bu tür kavşaklarda karşıya geçiş teknikleri ve trafiğe
paralel yürüyüşte yan yol geçiş teknikleri birlikte uygulanır.
3.5) Trafik taşıtlarına biniş ve inişler
3.5.1) Otomobile biniş ve inişler
Otomobile binerken görme engelli kafasını girişin üst
kısmına vurmamak için bir eliyle buradan tutar. Bir ayağını içeri
atıp otururken ellerini bırakır.
Eğer elinde kırma baston değil de düz bir baston varsa
bastonunun ucunu ayaklarının arasına , sapını da omzuna gelecek
şekilde koyar. Sonra diğer ayağını içeri alır. Şayet araca sağ
taraftan binecekse önce sol ayağını , sol taraftan binecekse sağ
ayağını içeri almalıdır.
İnerken de bu tekniğin tersi uygulanır. Önce bir ayak dışarı
alınır. Sonra baston dışarı alınır. Kafayı çarpmamak için bir elle
girişin üstünden tutulurken diğer ayak dışarı çıkartılarak inilir.
3.5.2) Otobüs ve minibüse biniş ve inişler
Otobüs ve minibüslere binilirken aracın basamaklarının
olacağı göz önünde bulundurularak bastonla merdiven çıkış
teknikleri kullanılarak binilir. Ama bu arada özellikle minibüslerde
kafayı çarpmamak için girişin üst kısmı diğer elle tutulur.
Koltuklara otururken kesinlikle elle üzeri kontrol edilip o şekilde
oturulmalıdır. Belediye otobüslerinde, kapının bulunmasında
yukarıdan elle tutunma demirlerinden faydalanıla bilinir.
İnerken yine bastonla merdiven iniş teknikleri kullanılarak
inilmelidir. Yine bir elle girişin üst kısmının tutulması
unutulmamalıdır.
3.5.3) Vapur ve deniz otobüsü, tren ve tramvaya biniş ve inişler.
Ülkemizde maalesef bir standart olmadığı için bu tür
araçlara görme engellilerin yardım almadan binmesi tehlikeli
olabilir. Bu konudaki önerilerimiz çeşitli yayın organlarında
makale olarak yayınlanmıştır.
Tramvaylar için son zamanlarda uygulanmakta olan
hissedilebilir yüzeylerden yararlanılabilinir.