Eğitim Bilimine Giriş

Transkript

Eğitim Bilimine Giriş
Eğitim Bilimine Giriş
Her şey akla muhtaçtır, akıl da eğitime…
Hz. Ali
Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
2
EĞİTİMİN TEMEL KAVRAMLARI
Amaçlar:
• Eğitimle ilgili temel kavramları
tanımak,
• Eğitimin farklı tanımlarını
öğrenmek,
• Öğrenme sürecini tanımak,
• Öğrenmeyle ilgili temel
kavramları bilmek,
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
3
İnsan ve Eğitim
•İnsan geliştirilebilir potansiyele sahiptir
•Yaşantı zenginliği, onun eğitimini farklılaştırır
•Biyolojik, sosyal, psikolojik ve ekonomik varlıktır
•Fıtrat, kişilik, bireysel, sosyal-kültür yönleri vardır
•Eğitim; insanı erdemli, olgun, mükemmel
hale getirme sürecidir.
•Yetenekleri keşfeder ve geliştirir
•İyiye ve güzele yönlendirir
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
4
Bir Hizmet Olarak Eğitim
•İnsana Yöneliktir
•Her birey hem öğrenen hem de öğretendir
(Sosyal Öğrenme Süreci)
•Her disiplinin insan anlayışı, eğitim anlayışını
şekillendirir
•Eğitim; Sürekli gelişim halindeki insana
yardımdır
•Eğitim insanı iyi yönde farklılaştırma sürecidir
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
5
Bir Hizmet Olarak Eğitim
Sosyalleşme ve Kültürleme Süreci Olarak Eğitim
•Eğitim bu süreçlerle eş anlamlıdır ve bunların
bir parçasıdır
•Kültürlenme; kültürel birikimi yeni kuşaklara
aktarma sürecidir.
•Kültürlenme; kasıtlı/amaçlı, zora dayalı ve
rastlantısal süreçler içerir
•Bu anlamda eğitim; amaçlı ve kasıtlı
kültürlenme sürecidir.
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
6
Bir Hizmet Olarak Eğitim
Bir Bilim Olarak Eğitim
•Eğitim sosyal bir bilimdir
•Eğitim bilimi ya da pedagoji denir
•Pek çok disiplinle ilgilidir
•Alt disiplinleri vardır (Eğitim Tarihi, Eğitim
Sosyolojisi, Eğitim Psikolojisi, Eğitim Felsefesi
vb)
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
7
Eğitim Nedir?
•Eğitim, ihtiyaçlarını karşılamak için doğal ve sosyal çevresi ile etkileşime giren ilk
insanın öğrendiklerini başkalarına da öğretme çabasından doğmuştur.
•Eğitimin tanımları belli felsefi görüşlerin eğitimden ne beklediğini yansıtmaktadır.
•Dewey eğitimi, yaşantıların yeniden örgütlenmesi ya da yeniden tanımlanması
olarak tanımlamıştır.
Ona göre her yaşantı, daha önceki yaşantılara dayalı olarak oluşur ve
bireyde değişiklik yaptığı için de daha sonra edinilecek yaşantıları etkiler.
İmam-ı Azam’a göre ise; insanın kendi lehinde ve aleyhinde olan şeyleri bilmesidir.
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
8
Eğitimin Farklı Tanımları
• Farklı felsefelere göre farklı eğitim tanımları yapılmıştır.
• İdealizme göre, yaratıcıya ulaştırma süreci için yapılan etkinliklerdir.
• Realizme göre, bireyin topluma uyum sağlama ve kültürel mirasın
aktarılması sürecidir.
• Pragmatizme göre, yaşantılar sonucunda bireyin davranış ve özelliklerini
değiştirebilme sürecidir.
• Varoluşçuluğa göre, insanı en üst düzeye getirme surecidir.
• Marksizm'e göre, bireyi üretime katma işidir.
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
9
• Geleneksel eğitim yaklaşımları eğitimi hayata hazırlık olarak tanımlar.
• Çağdaş yaklaşımlara göre eğitim; hayata hazırlıktan öte hayatın kendisidir. (John
Dewey)
• Ülkemizdeki en yaygın tanıma göre ise eğitim;
• Bireyin davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla kasıtlı olarak istendik yönde
değişiklik meydana getirme süreci (Erturk,1977) olarak ifade edilmiştir.
• Bu tanımda 5 önemli unsur söz konusudur:
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
10
1. Davranış Değişikliği:
• Organizmanın gözlenebilen ya da gözlenemeyen örtük ya da acık
etkinliklerinin tümüne davranış denilmektedir.
• Eğitim bir davranış değiştirme surecidir
• Üç tür davranıştan söz edilebilir:
• Doğuştan Getirilen (refleks , içgüdü)
• Geçici (Hastalık, Bağımlılık)
• Sonradan Kazanılan (öğrenme ürünü)
• İstendik (Planlı Eğitim, Gelişigüzel Kültürlenme)
• İstenmedik (Eğitimin Hatalı Yan Ürünleri)
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
11
2. Kasıtlılık:
• Davranışların bir hedefe-amaca yönelik bicimde değişmesidir.
• Eğitim aynı zamanda bir kasıtlı kültürlenme surecidir.
• Kültürleme kendi içinde üç dala ayrılmıştır
• Zoraki kültürleme,
• Gelişigüzel kültürleme
• Kasıtlı kültürleme.
• Zoraki Kültürleme: Bireye hür iradesi dışında kültürel değerlerin zoraki olarak kabul
ettirilmesidir.
• Örnek: Asimilasyon, beyin yıkama
• Gelişigüzel Kültürleme: Bireylere plansız, sistemsiz ve gelişigüzel bir biçimde kültürel
değerlerin benimsettirilmesi.
• Örnek: Örf ve adetler, inançların öğrenilmesi
• Kasıtlı Kültürleme: Kültürel değerlerin belli amaçlar dahilinde ve belirli bir plan çerçevesinde
bireylere aktarımı
• Örnek: Eğitim (“Eğitim bir kasıtlı kültürleme sürecidir” ifadesinde kastedilen eğitim, formal eğitimdir.)
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
12
3. İstendiklik:
• Önceden belirlenmiş, istenilen hedeflere
ulaşma yolunda bulunulması demektir.
• Türk Eğitim Sisteminde ‘‘istendik yön’’ iki
kaynağa dayanır:
a. 1973 tarihli Türk Milli Eğitimi Temel Kanunu ile belirlenmiş olan ‘Türk Milli
Eğitiminin Genel Amaçları ve Temel İlkeleri’
b. Talim Terbiye Kurulunca hazırlanan, eğitim programlarınca belirlenmiş olan hedef
davranışlar (öğrenci kazanımları)
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
13
4. Deneyim (Kendi Yaşantısı Yoluyla):
• Öğrenenin, öğrenmeye bizzat katılmasıdır.
• Bireylerin birbirleriyle ve çevresiyle etkileşimi sonucu bireylerde davranış
değişikliği oluşmasına yaşantı denir.
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
14
5) Süreç:
• Süreç; olguların ya da olayların, belli bir taslağa uygun
ve belli bir sonuca varacak bicimde düzenlenmesi olarak
ifade edilir.
• Öğrenenin aktif olduğu dinamik süreçtir.
• Bu yönüyle bakıldığında eğitim bir süreçtir.
• Yaşam boyu devam eder.
• Kapsamlı ve çok boyutludur.
• Öğrenenin bu sürece etkin katılımı gerekmektedir.
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
15
• KPSS 2010
Kazanılmış yaşantı, bireylerin birbirleriyle ve çevresiyle etkileşimi sonucu bireylerde
kalıcı izli davranış değişikliği oluşmasıdır.
• Aşağıdakilerden hangisi kazanılmış yaşantıya uygun bir örnek değildir?
A) Bir yakınını cinayette kaybeden Nevin, gazetelerde önce cinayet haberlerini okur.
B) Oğuz, derste öğretmenin verdiği örneği başka bir problemin çözümünde kullanır.
C) Burak, oynadığı her satranc oyununda model aldığı satranc ustasının açılış hamlesiyle oyuna başlar.
D) Fatma, ders arasında sınıf arkadaşlarıyla birlikte çektirdiği fotoğraflara bakar.
E) Kemal, izlediği filmden kavga sahnelerini arkadaşlarına göstererek anlatır.
CEVAP: D
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
16
Eğitim Türleri
• Formal eğitim ve informal eğitim olmak üzere iki tür eğitim vardır.
1- Formal Eğitim: Okulda ve eğitim kurumlarında verilen eğitimdir.
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
17
• Formal eğitim kendi içinde «Örgün» ve «Yaygın» olarak ikiye ayrılır:
a. Örgün eğitim: Okul eğitimidir.
• Birbirini takip eden kesitlerden oluşan eğitim türüdür.
• Belirli bir yaş grubundaki bireylere, Milli Eğitimin temel amaçları doğrultusunda
okul çatısı altında düzenli olarak yapılan eğitimdir.
• Eğitim basamakları birbirinin önkoşuludur.
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
18
b. Yaygın Eğitim: Her yaş grubuna yayılmış olan eğitimdir.
• Örgün eğitim sistemine hiç girmemiş, bu sistemin herhangi bir basamağından
ayrılmış olan ya da orgun eğitime devam edip bir meslek kazanmak isteyen
bireylere, kendi ilgi ve gereksinimleri doğrultusunda verilen eğitimdir.
• Örneğin;
• Halk Eğitim Merkezleri
• Kurslar (OSS, KPSS vb.)
• Çıraklık Okulları
Not: Öğretmen adaylarının karıştırması muhtemel olan Sargın
Eğitim, Hizmetiçi – Hizmet Öncesi Eğitim, Halk Eğitimi ve
İşbaşında Eğitim gibi kavramlar da önemlidir.
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
19
• Sargın Eğitim: Örgün ve yaygın eğitim dışında kalan, bireylerin günlük yaşantı içinde
belli bir eğitim almadan kendiliğinden gerçekleştirdiği öğrenme faaliyetleridir.
• Örnek: Bireyin kendiliğinden çorap örmeyi, halı ve kilim dokumayı öğrenmesi.
• Hizmet İçi Eğitim: Kişilerin hizmetteki verim ve etkinliklerinin artırılmasını, gelişmeye
yol açan bilgi, beceri ve tutumların zenginleştirilmesini amaç edinen ve kurumların
genel çalışma düzenini sürekli olarak etkileyen eğitimdir.
• Hizmet Öncesi Eğitim: Kamu kurum veya kuruluşlarında çalışmaya hak kazanmış
ancak henüz işe başlamamış bireylere yapacakları işi pekiştirmeleri için verilen
eğitimdir.
• Halk Eğitimi: Yetişkinlerin hayat standartlarını yükseltmek, sorunların
çözebilmelerine ve yaşadıkları toplumun kalkınmasına katkıda bulunmalarına
yardımcı olmak amacıyla düzenlenen eğitimdir.
• İşbaşında Eğitim: Herhangi bir işte çalışan bireylerin, çalıştıkları iş ortamından
ayrılmadan işle ilgili gelişmeleri öğrendikleri eğitimdir.
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
20
• Halk eğitimi ve hizmetiçi ya da hizmet öncesi eğitim kavramları
karıştırılabilen kavramlardır.
• Burada dikkat edilmesi gereken nokta halk eğitiminde bireylerin kendi
branşları (ihtisas alanları) dışında bir eğitim alıyor olmasıdır.
• Oysaki hizmet öncesi ya da hizmetiçi eğitimde kişi kendi mesleğinin
direkt olarak gerektirdiği bilgi ve becerilerle ilgili eğitim almaktadır.
• Ayrıca hizmet öncesi ve hizmetiçi kurslara kişinin çalıştığı/çalışacağı
kurum yönlendirir ya da eğitimleri bu kurumlar verirken, halk eğitimi
genellikle bireylerin kendi kişisel tercihleri ile bağımsız olarak
katılabilecekleri kursları ifade etmektedir.
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
21
• Flüt çalmayı Aysel okulda müzik dersinde, Nursel halk eğitim merkezinin açtığı flüt
kursunda, Veysel ise evde kendi kendine öğrenmiştir.
• Aysel, Nursel ve Veysel’in gerçekleştirdiği öğrenmelerin ilgili olduğu eğitim türleri
hangi seçenekte doğru bicimde verilmiştir?
Aysel
A) Örgün
B) Yaygın
C) Sargın
D) Örgün
E) Yaygın
Nursel
Sargın
Örgün
Örgün
Yaygın
Sargın
Veysel
Yaygın
Sargın
Yaygın
Sargın
Örgün
CEVAP: D
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
22
• KPSS 2010
Yabancı dilde eğitim veren bir okulda matematik öğretmenliği yapan Selin
Öğretmen'in İngilizcesi çok iyi değildir. Derslerini İngilizce anlatabilmekte ama
öğrencileri kendi aralarında İngilizce espri yaptıklarında onları anlayamamakta ve
bundan rahatsız olmaktadır. Bu nedenle öğrencileriyle etkili iletişim kurabilmek için
yabancı dil kursuna gider.
• Selin Öğretmen’in aldığı bu kurs aşağıdakilerden hangisinin kapsamında yer alır?
A) Programlı öğretim B) Mikro öğretim
C) Halk eğitimi
D) İşbaşında eğitim
E) Hizmet içi eğitim
CEVAP: C
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
23
2- İnformal Eğitim: Aile ve çevrede, yani yaşamın içerisinde kendiliğinden oluşan
eğitim sürecidir.
• Özellikleri:
• Öğreticiler profesyonel değildir.
• Plan ve programı yoktur.
• Gelişimin yönü belli değildir ve olumsuz
yönde de gelişebilir.
• Kurumsal yapı yoktur. (Doğal ortamda
kendiliğinden gelişebilir.)
• Kontrolü sağlanamaz.
• Herhangi bir değerlendirme aracı yoktur.
• Başlıca öğrenme yolları gözlem ve taklittir.
• Telkin ve tenkitler de informal öğrenmenin oluşmasına neden olur.
• “Eğitim ailede başlar.” sözüyle kastedilen eğitim, informal eğitimdir.
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
24
Formal Eğitim
İnformal Eğitim
Planlı ve programlıdır.
Planlı – programlı değildir.
Hedefler önceden belirlenmiştir.
Doğal ortamda kendiliğinden oluşur.
Belli bir ortam, mekan ve zaman gerektirir.
Yer, mekan, ortam ve zaman önceden belirli değildir.
Amaca yönelik olarak hazırlanmış ders araç ve
gereçleri kullanılır
Profesyonelce hazırlanmış ders araç ve
gereçleri yoktur.
ölçme ve değerlendirme süreci belirlidir.
Süreçte ölçme değerlendirme yapılmaz
Eğitim profesyonel (özel öğretici) kişiler
tarafından yapılır
Öğreticiler profesyonel değildir
Eğitim sürecinin sonunda katılımcılara belge verilir.
Eğitim sureci bir belgeyle sonuçlanmaz
Hedefe dayalı olma durumu hem formal, hem de informal eğıitimde vardır. Bu
hedefler/amaçlar informal eğitimde yazılı/planlı programlı değilken, formal
eğitimde önceden belirli ve planlı programlıdır.
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
25
KPSS 2007
• Aşağıdakilerden hangisi, çocuğun akranlarıyla oynarken ya da arkadaş grupları içinde
edindiği informal öğrenmenin özelliklerinden biri değildir?
A) Doğal ortamda kendiliğinden oluşur.
B) Olumlu ya da olumsuz olarak gerçekleşebilir.
C) Yer, mekan ve ortam değişebilir.
D) Planlı ve programlıdır.
E) Kazanılan beceriler kişiye göre değişiklik gösterir.
CEVAP: D
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
26
EĞİTİM PROGRAMI
Eğitim programı (Yetişek): İstendik hedef ve davranışların
kazanılması için stratejilerin belirlendiği yazılı doküman ya da
eylem planıdır. Öğrencilerin yaşantılarını düzenlemedir.
Öğrencilerde beklenen öğrenmeyi meydana getirebilmek için
planlanmış okul içi ve okul dışı faaliyetlerin tamamıdır.
Öğretim programı: Bir dersin okul içindeki ve dışındaki öğretimi
ile ilgili etkinliklerdir.
Ders Programı: Bir ders süresi içerisinde, planlanan hedeflerin
bireylere nasıl kazandırılacağını gösteren tüm etkinliklerin yer
aldığı plandır
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
27
Eğitimin Amaç ve İşlevleri
Antik yunandan itibaren
uygulanan, ödül ve ceza
kullanmayı öngören
disiplin merkezli eğitim
anlayışına geleneksel ya
da klasik eğitim anlayışı
denilmektedir.
Çağdaş eğitim anlayışı;
insan doğasına ilişkin yeni ön
kabullerin ortaya çıkması ve
sosyal bilimlerdeki yeni
gelişmelerin de etkisiyle eğitim
anlayışında çocukları merkeze
alan yönelimler güçlenmeye
başladı.
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
14.02.2015
İstanbul Ticaret Üniversitesi
28
Eğitimde Amaçlar
Toplum felsefesi ve modelini gerçekleştirir
Amaç, içerik, yöntem, süre gibi unsurlar felsefeye göre değişir
Amaçlar zamana, topluma, ülke hedeflerine ve felsefelere göre değişir
Durağan değildir, değişen beklentileri her zaman karşılayabilmelidir
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
29
Beklentiler ulusal veya evrensel düzeyde olabilir
Eğitim amaçları yasalarda açıkça belirtilir
Türk eğitim sisteminde, yetişen neslin milli ve manevi
değerlere bağlı ve değişime uyumlu olması hedeflenmiştir
Felsefi olarak; teoride pragmatik felsefe ve ilerlemeci anlayış
hakimdir
Uygulamada idealist felsefe etkisinde daimci ve esasici
eğitim akımlarının egemen olduğu görülür
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
30
EĞİTİM PROGRAMI
Eğitim programı, belirlenen hedefler doğrultusunda planlanan tüm eğitim etkinliklerini kapsamaktadır.
Öğretim programı ise bir eğitim basamağında çeşitli sınıf ve derslerde ele alınacak konularla ilgili tüm öğretim
etkinliklerini kapsamaktadır.
Ders programı da bir dersin öğretimiyle ilgili tüm etkinlikleri kapsamaktadır
Örtük Program: Ders dışı etkinlikler olarak tanımlanır. Formal programda belirlenen amaç ve etkinlikler dışında,
öğrenme – öğretme süreci içerisinde ihtiyaçlara göre ortaya çıkan bilgi, etkinlik ve uygulamaları kapsar. ÖR:
Müze, hastane ziyareti vs.
Eğitim: Bireyin davranışlarında kendi yaşantıları yoluyla planlı ve kasıtlı olarak istendik değişiklikler meydana
getirme sürecidir.
Öğrenme: Bireyin içinde bulunduğu çevre ile etkileşimi sonucu davranışlarında meydana gelen kalıcı izli
değişmelerdir.
Öğretme: Öğrenmeyi sağlama ya da gerçekleştirme faaliyetidir. Davranışlarımızda belli değişikliklerin meydana
gelmesi için öğretim ortamlarının hazırlanmasıdır.
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
31
EĞİTİM PROGRAMINI YARARLARI
1. Eğitim faaliyetlerine yön verir.
2. Aynı eğitim basamağındaki okullarda amaçların aynı
yönde gerçekleşmesini sağlar.
3. Eğitimde verimi artırır.
4. Mesleğe yeni başlayan öğretmenlere rehberlik eder.
5. Zamandan tasarruf sağlar
6. Öğrenmeyi kolaylaştırır.
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
32
ÖĞRETİM PROGRAMI
• Öğretim Programı:
• Eğitim programı içerisinde yer alan ve öğrenme –
öğretme süreçlerini kapsar.
• Davranışlarda istenilen değişiklikleri oluşturmayı
planlar.
• Programlarda, derslerin ayrı ayrı öğretim programları,
eğitici kol çalışmaları, ders dışı etkinlikler, rehberlik
hizmetleri programları vs. yer alır.
• Öğretmen ve öğrenciye ilerlemenin her aşamasında ne
elde edeceklerini bilme olanağı verir.
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
33
Ülkenin ve Eğitim Sisteminin Amaçları
Ekonomik
Ülkelerin
Geleceğe Yönelik
Hedefleri
Siyasal
Sosyal
Eğitime ilişkin kurumlar, programlar ve çeşitli uygulamalar
ülkelerin bu amaçlarını gerçekleştirmeye yönelik şekillenir
Ülkemiz Eğitim Sisteminin amaçları, Milli Eğitim Temel
Kanunu’nda “Genel Amaçlar” başlığı altında ifade edilmiştir
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
34
Amaçlar Beş Başlıkta İncelenebilir
Ülkenin Amaçları
Eğitim Sisteminin Amaçları
Eğitim Kademelerinin Amaçları
Derslerin Amaçları
Ünite ve Konuların
Amaçları
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
35
Ülkenin Amaçları
Eğitim Sisteminin Amaçları
Eğitim Kademelerinin
Amaçları
Amaçlar Beş Başlıkta
İncelenebilir
14.02.2015
Derslerin Amaçları
Ünite ve
Konuların
Amaçları
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
36
Eğitim Kademelerinin Amaçları
Eğitim
Kurumları
Kademelerine Göre
Yüksek
Öğretim
İlköğretim
Türlerine Göre
Lise
Orta Öğretim
14.02.2015
Meslek
Lisesi
Anaokulu

Sistemin amaçlarına bağlı olarak her bir okulun kademe ve
özel amaçları vardır.

Bu amaçlar her bir okul kademesi ve türünde yetiştirilecek insanlara
kazandırılacak genel ve özel nitelikleri ifade eder
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
türüne göre
37
;
Eğitim ve Okulun İşlevleri
Eğitimin işlevi, amaçlarından çıkarılır
Bu işlevler
Açık (yasal)
Kapalı (gizil)
Açık işlevler; eğitimle ilgili
yasalarda ifade edilen
amaçlardan çıkar
(kültür aktarımı, topluma uyum,
duyarlı vatandaş, iyi bir üretici
ve tüketici vd.)
Kapalı işlevler; yazılı
kurallardan değil, dolaylı yoldan
sağlanır
(arkadaş kazanma, statü
kazanma, çocuklar için
koruyucu bir mekan olması vd.)
oİşlevler;
o bireysel (akademik olan ve olmayan), toplumsal(sosyal, kültürel,ekonomik) olabilir
o Yine sosyo-kültürel, siyasal, ekonomik, bireysel işlevler şeklinde sıralanabilir
o Bölgesel, ulusal ve evrensel işlevler şeklinde sıralama da yapılabilir
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
38
Okulun Amaç ve İşlevi
Okul bir sosyal, kültürel,ekonomik, siyasal çevrede yer alır
Toplumsal kültür okulun en önemli girdisidir
İçinde yer aldığı toplumun değerlerine göre şekillenir
Bireysel ve toplumsal beklentileri karşılamalıdır
Eğitim ve öğrenmenin en önemli merkezidir
Ülkenin ulusal amaçlarıyla uyumludur
Günümüzde uluslar arası işbirliği ve rekabeti de sürdürebilecek
bir yapıyı içermelidir
Hem ülke, hem de dünya vatandaşı yetiştirmeli
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
39
Etkili Bir Okulun Özellikleri
Yöneticileri güçlü birer öğretim
lideridir.
Öğretim ve yönetim kadrosunun
geliştirilmesi çabaları süreklidir
Amaç, misyon,vizyon ve felsefesi açık
ve nettir.
Davranış ve disiplinle ilgili politikaları
açık ve nettir
Mensuplarının akademik beklentileri
yüksektir.
Ortaklaşa planlama ve etkinliklere
sıklıkla yer verilir
Öğrencilerin gelişimi sürekli izlenir.
Okulda zamanın çoğu öğrenme
etkinliğine ayrılmıştır
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
40
Etkili Bir Okulun Özellikleri
Öğrencinin katılımı ve sorumluluk
üstlenmesi önemli görülür.
Mükemmellik ve eşitlik aynı
oranda değerli görülür
Örnek davranış ve başarılar
anında ödüllendirilir.
Ezberden çok anlamaya ve
eleştirel düşünceye yer verilir.
Programı öğrenciye temel
beceriler kazandırma amacına
odaklıdır.
Öğretmen ve öğrenciler üst düzey
bir sorumluluk duygusu taşırlar.
Öğrencinin bireysel gelişimine
dönük ilave etkinliklere yer
verilir.
Aile ve toplumun, okula destek ve
katılımı süreklidir.
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
41
Eğitimin İşlevleri Açısından Okul Akımları
Seçkinler
Eğitimi Akımı
Üretim Okulu
Akımı
Sanat Eğitimi
Akımı
İş Eğitim Akımı
Çocuktan
Hareket Akımı
Kır Eğitim Yurdu
Akımı
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
42
Eğitimin İşlevleri
Bireysel İşlevi
Bireyin kendini gerçekleştirmesine yardım etmek ve bu amaçla bireye uygun ortamlar
hazırlamak
Sosyal İşlevi
Bireyin topluma uyumunu sağlamak, sosyal gelişime hazırlamak, sosyal ilişkileri ve
becerileri geliştirmek
Ekonomik İşlevi
Üretici ve bilinçli tüketici yetiştirmek, toplumsal kalkınmayı gerçekleştirmek, iş ve insan
gücü planlamasü yapmak
Kültürel İşlevi
Kültürel değerleri benimsetmek, korumak, geliştirmek ve aktarmak
(Kültürel işlev sosyal işlev içinde de yer alır.)
Felsefi İşlevi
Yeni düşünce biçimleri ve bakış açıları geliştirmek. Çok yönlü düşünen, araştıran ve
sorgulayan birey yetiştirmek
Siyasal İşlevi
Fırsat ve imkan eşitliği sağlamak, iyi insan ve iyi vatandaş (bilinçli ve
duyarlı) yetiştirmek
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
43
I. Bireyleri ortak paydada buluşturarak toplumsal uyumu sağlamak
II. Bireylerin bedensel, zihinsel ve ruhsal yapısını geliştirmek
III. Bireylerin bilinçli birer üretici ve tüketici olmasını sağlamak
• Yukarıda verilen ifadelerde sırasıyla eğitimin hangi işlevleri üzerinde
durulmuştur?
I
A) Bireysel
B) Sosyal
C) Bireysel
D) Sosyal
E) Bireysel
II
Sosyal
Bireysel
Kültürel
Siyasal
Sosyal
III
Siyasal
Ekonomik
Sosyal
Bireysel
Ekonomik
CEVAP: B
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
44
KPSS 2002
“Okul toplumdan kopuk olmamalıdır. Okul toplumun kendisi olmalıdır. Bireyler okulda
toplumun sorunlarını çözme ve bunların üstesinden gelme davranışlarını
kazanmalıdırlar.”
• Bu görüş program geliştirme açısından aşağıdakilerden hangisini ön plana
çıkarmaktadır?
A) İnsan niteliklerini geliştirme
B) Sosyal işlevleri gerçekleştirme
C) Bireysel ihtiyaçları karşılama
D) Felsefi düşünceleri kazandırma
E) Disiplinlerin yararlarını belirtme
CEVAP: B
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
45
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
46
Program:
• Belirli bir hedefe ulaşmada kullanılacak her türlü araç, yöntem ve içeriği kapsayan
düzenlemelerdir.
• Bir başka tanıma göre ise; belirli bir çalışmanın amacını, bölümlerini, yöntemini ve
suresini gösteren plandır. (Oğuzkan, 1993)
Eğitim Programı
• Eğitimin hedeflerine ulaşmak için yapılacak öğrencilerin her türlü öğrenmelerini
sağlamaya yönelik etkinlikler düzeneğine eğitim programı denir.
• Okulun ve öğretmenin yol göstericiliği altında okul içi ve dışındaki bütün öğrenmeleri
ve öğretim faaliyetlerini içine alır.
Öğretim Programı
• Eğitim programının amaçları doğrultusunda öğrencilere kazandırılmak istenen bilgi,
beceri, tutum ve davranışların ders kümeleri olarak planlı bir biçimde
düzenlenmesidir.
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
47
• KPSS 2006
• Aşağıdakilerden hangisi çağdaş anlayışa göre geliştirilen öğretim programının özeliklerinden
biri değildir?
A) Öğretimde farklı yöntem ve tekniklerin kullanılması
B) Öğrencilerin düşünmeye, paylaşmaya ve soru sormaya özendirilmesi
C) Milli değerleri kaybetmeden evrensel değerlerin benimsenmesi
D)Öğrencilerin birbirleriyle aynı olduklarının varsayılması
E) Öğrencilerin toplumsal sorunlara karşı duyarlı olmaya yönlendirilmesi
CEVAP: D
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
48
Ders Programı
• Öğretim programı içerisinde yer alan her bir ders kapsamında ulaşılacak hedeflerin,
içeriğin, öğrenme-öğretme surecinin ve değerlendirme etkinliklerinin
programlanmasıdır.
• Ders programı bir dersin öğretimiyle ilgili tüm etkinlikleri kapsar. (Demirel)
• Eğitim programı öğrenme için planlanmış her türlü etkinliği içerirken, öğretim
programı ders içi durumları içerir.
• Öğretim programı eğitim programının bir alt kategorisi olarak kabul edilir ve ona
göre daha dardır.
• O halde;
• Ders Programı: Unite veya konuların organizasyonu
• Öğretim Programı: Derslerin organizasyonu
• Eğitim Programı: Ders içi-dışı etkinliklerin organizasyonu
• Not: Programlar planlardan daha kapsamlıdır. En kapsamlıdan en dara doğru bir
sıralama yapılacak olursa;
• Eğitim Programı - Öğretim Programı - Ders Programı - Yıllık Plan – Ünitelendirilmiş Yıllık PlanDers Planı
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
49
Ali ve Aslı Eğitim Fakültesi 1. sınıf öğrencisidir. Ali Matematik öğretmenliği bölümünde okurken, Aslı
Fizik öğretmenliği bölümünde okumaktadır.
Hem Ali hem de Aslı’nın lisans eğitimlerinin 1. sınıfında ikisinin birden Program Geliştirme dersi
almalarının nedeni aynı ……………………’nda yer almaları; bunun yanı sıra Ali’nin Analitik Geometri dersi
alırken Aslı’nın Mekanik dersi almasının nedeni farklı ………………………….’nda yer almalarıdır.
• Yukarıdaki paragrafta yer alan boşluklara sırasıyla aşağıdaki ifadelerden hangileri getirilmelidir?
A) Eğitim Programı
- Ders Programı
B) Öğretim Programı
- Ders Programı
C) Eğitim Programı
- Öğretim Programı
D) Öğretim Programı
- Eğitim Programı
E) Eğitim Programı
- Ünite Programı
CEVAP: C
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
50
Program Türleri
Program: Belirli bir hedefe ulaşmak için yapılan düzenlemelerdir.
Posner, eğitim programlarını; resmi, uygulanan, ihmal edilen, örtük ve ekstra olmak üzere beş farklı düzeyde ifade
eder:
1. Resmi / Açık / Yazılı Program: Resmi ,onaylanmış, okullarda uygulanmak üzere
düzenlenmiş programdır. Hedefler içerikler belirlenmiştir. Eğitim otoriteleri tarafından
belirlenir.(Talim Terbiye Kurulu)
•
•
•
•
•
•
•
•
14.02.2015
Ülkenin eğitim politikasını yansıtır.
Eğitim – öğretim programı olarak da ifade edilebilir.
Yazılıdır, kâğıttadır, dokümandır.
Açıktır, ilan edilmiştir.
Ayrıntılı ve ideal özellikleri taşıyan programdır.
Tasarıdır, teoriktir.
Standarttır, ölçülüp değerlendirilebilir.
Okulun kasıtlı eğitim amaçlarını açıklar.
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
51
Program Türleri
2. Uygulanan / Öğretilen / Gerçekleştirilen Program: Tasarlanan programın
uygulamadaki şeklidir.
• Tasarlanan program la uygulanan program arasında farklılıklar oluşabilir.
• Tasarlanan program ne kadar mükemmel olursa olsun önemli olan
uygulaması ve sonuçlarıdır.
• Program değerlendirmede çalışmalarında tasarı dâhilindeki programdan
çok uygumla sürecindeki veriler dikkate alınır.
• Bu program kâğıttan uygulamaya dökülendir.
• Teoriden pratiğe dönüşendir.
• Öğretmenin elinde hayat bulan programdır.
• Öğretmenlerce hazırlanmış yıllık plan ve ders programlarında yer alan
etkinliklerdir.
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
52
Program Türleri
3. İhmal Edilen / Görmezden Gelinen / Geçersiz Program: Resmi programın
çeşitli sebeplerle önemsenmeyen, ihmal edilen yanlarını kapsar.
•
14.02.2015
Resmi programın kasıtlı bilinçli ya da üstün körü geçiştirilen boyutudur.
•
Öğretmenden öğretmene ve çevre koşullarına göre değişir.
•
Nelerin öğretilmediği de önemlidir.
•
Okulun çevrenin imkanları da bu durumu etkiler.
•
Örneğin sınavda soru çıkmayacak konuların geçiştirilmesi gibi…
•
Para, araç- gereç eksikliği, öğretmen eksikliği, afet gibi durumlar da buna neden
olabilir.
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
53
Program Türleri
4. Örtük / Gizli / İnformal Program: Okuldaki sosyal ve
psikolojik etkileşimle oluşan yan ve informal öğrenmeleri kapsar.
•
Resmi programın dışında yazılı olmayan, öğrencilerin yaratıcı, araştırıcı birey
olarak yetişmelerini öngören, okul içi ve dışı faaliyetlerdir
•
Öğrencilerin toplumsal hayata uyum sağlamalarını amaçlar.
•
Öğretmen denetiminde olumlu davranışlar kazandırmayı hedefleyen etkinlikleri
içerir.
•
Öğrenmelerin kalıcılığını ve niteliğini artırır. Resmi programla uyumludur ve
resmi programın gerçekleşmesine yardımcı olur ve destekler.
•
14.02.2015
Örneğin hastaneye, çocuk esirgeme kurumuna ziyaret ya da müzeye gezi düzenlemek gibi…
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
54
Program Türleri
Örtük Program
• Açık ve yazılı değildir. Planlanmamıştır ve resmi programda yer
almaz.
• İnformal, kendiliğinden gizil öğrenmeleri kapsar.
• Örtük programa okul iklimi ve sınıf iklimi örnek gösterilebilir.
•
•
•
14.02.2015
Okul iklimi içerisinde, okulun fiziksel özellikleri, araştırma imkanları,
beklentileri, kuralları, forması-amblemi-maskotu, yayınları vb.
Sınıf iklimi içerisinde ise sınıfın fiziksel özellikleri, kuralları, öğretmen
beklentileri ve görüşleri, sınıftaki iletişim, öğrenci özellikleri yer alır.
Resmi olmayan veya açıkça belirtilmemiş fakat öğrencilerin ulaşmalarının
beklendiği mesajlardır.
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
55
Program Türleri
5. Ekstra / Fazladan Program: Resmi program dışındaki planlı, sosyal, kültürel,
sportif ve sanatsal etkinliklerdir.
•
Hazırlanan programlarda esneklik olmalı ve bireyler kendilerine göre seçtikleri
programda ilerleyebilmelidir.
•
Örtük programdan farkı yazılı olmasıdır.
•
Resmi programda olmayan, öğretmen ve okullar tarafından yapılan ek
çalışmaları içerir.
•
•
•
•
14.02.2015
Okuldan okula farklılık gösterebilir. Planlıdır.
Öğretmenlerin gözetimi ve rehberliği altında yapılır. Katılım seçmelidir ve gönüllülük esastır.
Öğrenci toplulukları ve kulüpleri, atölye çalışmaları, okul korosu vb. çalışmalar bu
kapsamdadır.
Okullardaki kültürel-sosyal sportif faaliyetler, konferanslar-açık oturumlar hafta sonu kursları
gibi...
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
56
KPSS 2009
Öğretmenler genellikle söz dinleyen ve kuralara uygun davranan öğrencilere sempati duyarlar. Yapılan
araştırmalar öğretmenlerin tepkilerinin öğrencilerin derslerdeki başarısızlıklarından çok kurallara
uymamalarına yönelik olduğunu ortaya koymaktadır.
Öğrencilere bu konuda bir açıklama yapılmasa da onlar kurallara uygun davrandıklarında bunun başarı
olasılığını etkileyeceğini sınavda doğru yanıtlar vermeseler de iyi not alabileceklerini düşünürler. Bu
durumda kurallara karşı çıktıklarında cezalandırılabileceklerini ya da öğretmenleri tarafından
dışlanabileceklerini öğrenirler.
• Bu öğrenmeler aşağıdakilerden hangisinin kapsamında ortaya çıkar?
A) Türk Milli Eğitiminin amaçları
B) Uygulanan program
C) Büyüklerin önerileri
D) İhmal edilen program
E) Örtük program
CEVAP: E
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
57
KPSS 2008
Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurumu tarafından hazırlanarak uygulamaya konan öğretim
programlarında belirtilen amaç ve etkinlikleri kapsamaz.
- Öğrenme öğretme süreci içinde ortaya çıkan bilgiler düşünceler değerler ve uygulamalar bu
uygulamalar sonucunda öğrencilerde meydana gelen bütün özellikleri kapsar.
- Okulun düzeni kuralları fiziksel psikolojik çevresi yöneticilerin ve öğretmenlerin sözlü ya da sözsüz
olarak verdikleri iletileri kapsar.
• Yukarıda özelikleri verilen program türü aşağıdakilerden hangisidir?
A) Resmi
B) Uygulamadaki
D) Ekstra
E) İhmal edilen (geçersiz)
C) Örtük
CEVAP: C
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
58
KPSS 2010
Öğrencilerin yaratıcı, araştırıcı bireyler olarak yetişmelerini öngören, okul içi ve dışı faaliyetleri
kapsayan ve öğrencilerin toplumsal hayata uyum sağlamaları üzerinde duran örtük programın
dayandığı temel ilke aşağıdakilerden hangisidir?
A) Eğitim süreci günlük yaşam süreçlerinden farklı değildir.
B) Eğitim sürecinde konu alanı çok iyi özümlenmelidir.
C) Okulun temel işlevi, kültürü etkili bir şekilde yeni nesillere aktarmaktır.
D) Eğitimin işlevi toplumsal hayatı yeniden düzenlemektir.
E) Öğrenci soyut düşünmeli ve zihinsel disiplin sağlamalıdır.
CEVAP: A
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
59
• Resmi program uygulanmakta olan programdır.
• Resmi program, planlı - programlı eğitimsel faaliyetleri içerir.
• Resmi programın dışındaki planlı - programlı sosyal, kültürel, sportif ve
sanatsal faaliyetler ekstra programda yer alır.
• Örtük program ise resmi programın uygulamaya dökülmesi surecinde doğal
olarak ortaya çıkabilen gizli programdır.
• Bir öğretmenin yıllık planda yer aldığı üzere, 10 Kasım’da öğrencilerini Anıtkabir’e
götürmesi resmi program,
• okulun Atatürkçülük Kulübünün herhangi bir tarihte tasarlayarak Anıtkabir’i ziyaret
etmesi ekstra program,
• sınıfça ya da okulca düzenlenen bir Ankara gezisinde planda olmadığı halde Anıtkabir’e
uğranması örtük program kapsamında değerlendirilebilir.
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
60
Dikey Hedefler
A. Uzak Hedefler:
• Ülkenin politik felsefesini yansıtan hedeflerdir.
• Eğitim sisteminin yönünü belirler.
• Uzak hedeflerin şekli ülkenin anayasası ile belirlenir.
• Atatürk’ün “Çağdaş uygarlık düzeyine ulaşmak” sözünde ifadesini bulmuştur.
B. Genel Hedefler:
• Uzak hedeflerin yorumudur.
• Uzak hedeflere ve Milli Eğitim Temel kanununa dayalı olarak belirlenir.
• Uzak hedeflere göre daha somut olup, iki seviyede ele alınır:
• Birincisi eğitimin genel hedefleri,
• İkincisi de okulun hedefleridir.
C. Özel Hedefler:
• Genel amaçlar doğrultusunda belirlenen derslerin hedefleridir.
• Bir disiplin ya da çalışma alanında öğrenciye kazandırılması uygun bulunan bilgi, beceri, ilgi, tutum ve
alışkanlıklar gibi özelliklerdir.
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
61
Uzak Hedefler
Ülkenin Politik Felsefesi
DİKEY BOYUT
Genel Hedefler
Ülkenin Eğitim Felsefesi
Özel Hedefler
Bir Disiplin ya da Ders İçin
Belirtilen Hedefler
En genişten en dara:
Uzak Hedefler-Genel
Hedefler-Özel Hedefler
(Hedefler belirlenirken bu
sıraya uyulur.)
En somuttan en soyuta:
Özel Hedefler-Genel
Hedefler-Uzak Hedefler
(Hedeflerin gerçekleştirilme
süreci ise bu sıraya göre
ilerler)
YATAY BOYUT
Bilişsel
Alan
(Cognitive)
14.02.2015
Duyuşsal
Alan
(Affective)
Devinişsel
Alan
(Pyscho-motor)
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
62
Amaçların Aşamalı Sınıflandırılması
• Bu konuda çeşitli taksonomiler vardır.
• Taksonomilerin genel amacı, öğrencilerin bilmesi gereken konu ve
kavramların basitten karmaşığa doğru sıralanmasıdır.
• Bu sıralama eğitimcilere öğrenme-öğretme
ortamlarını uygun şekilde düzenlemelerine yarar
• Genellikle Boom’un taksonomisi kullanılmaktadır.
• Üçe ayrılır:
A. Bilişsel Alan,
B. Duyuşsal Alan
C. Devinişsel Alan
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
63
A. Bilişsel Davranışlar (Yeterlilikler):
• Zihinsel süreçlerle ilgili davranışlardır.
• Bloom’a göre bilişsel alan davranışları aşamalı bir şekilde;
• basitten karmaşığa,
• kolaydan zora doğru bir sıra halindedir.
• Bu sıralama (taksonomi) şöyledir:
•
•
•
•
•
•
Bilgi
Kavrama
Uygulama
Analiz
Sentez
Değerlendirme
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
64
BİLİŞSEL ALAN
BİLGİ
Bilgiyi hatırlatma, tanıma, aynen aktarma
KAVRAMA
Bilgiyi yorumlama, açıklama, çevirme, yordama, yeniden
kelimelere dökme, tahmin etme
UYGULAMA
Bilgiyi transfer etme, kullanma
ANALİZ
Öğelere ayırma, sınıflandırma, ilişki kurma, inceleme
SENTEZ
Yeni bilişsel içerik oluşturma, tasarım, yaratma, özgünlük
DEĞERLENDİRME
İç ve dış ölçütler açısından değerlendirme, hüküm verme
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
65
KPSS 2005
• Almanca dersinde öğrendiklerinden yararlanılarak bir turistle Almanca konuşabilen bir
öğrenci hangi düzeyde bir bilişsel davranış göstermiş olur?
A) Bilgi
B) Sentez
C) Kavrama
D) Uygulama
E) Değerlendirme
CEVAP: D
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
66
KPSS 2007
• “Küreselleşmenin eğitim üzerindeki etkileri” konusunda özgün bir kompozisyon
yazma çalışması yapan Pınar’ın ,bilişsel alanın hangi düzeyinde beceriler
geliştirmesi beklenir?
A) Kavrama
B) Sentez
C) Değerlendirme
D) Analiz
E) Bilgi
CEVAP: B
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
67
B. Duyuşsal Davranışlar (Özellikler):
• İnsanın geliştirdiği duygu, değer, tutum, ilgi, özgüven gibi adlarla anılan
değişik duygusal özellikler ve davranış eğilimleridir.
• Büyüklere saygı, yurt sevgisi, milli değerlere bağlılık, kendine güven, değişik
fikirlere karşı hoşgörü gibi nitelikler duyuşsal davranışlardır.
• Duyuşsal alan davranışları da basitten karmaşığa doğru aşamalı sıralar
halindedir:
•
•
•
•
•
Alma,
Tepkide Bulunma,
Değer verme,
Örgütleme,
Kişilik haline getirme
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
68
Anahtar Kavramlar Tablosu
DUYUŞSAL ALAN
ALMA
Tepki vermeden uyarıcıların farkında olma, dikkat etme
TEPKİDE BULUNMA
Uyarıcılara karşı tepki verme, ilgili olma
DEĞER VERME
Uyarıcılar arasında seçici olma, bazı uyarıcılara önem verme,
başka bilgi ya da değerlere kıyasla tercihte bulunma
ÖRGÜTLEME
Değerleri kendi değerleriyle birleştirme, organize etme
KİŞİLİK HALİNE
GETİRME (NİTELEME)
14.02.2015
Karakter haline gelme, dünya görüşü olarak ortaya koyma, yaşam
felsefesine dönüştürme
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
69
KPSS 2009
Öğretmen, lise II. sınıf öğrencilerinden yerel seçimlerde siyasi partilerin yaptıkları tanıtım çalışmalarını izlemelerini,
izledikleri partileri “gerçeklik”, “dürüstlük” ve “insan onuruna saygı” ölçütleri açısından eleştiren bir sunum
hazırlamalarını ister.
• Öğrencilerin bu çalışmayla ulaşması beklenen hedef, hangi alana ve düzeye yöneliktir?
Alan
Düzey
A) Duyuşsal
Tepkide bulunma
B) Duyuşsal
Örgütleme
C) Bilişsel
Kavrama
D) Bilişsel
Uygulama
E) Bilişsel
Analiz
CEVAP: E
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
70
KPSS
Türk Milli Eğitimi yurttaşlarına,
• topluma karşı sorumluluk duyma,
• geniş bir dünya görüşüne sahip olma,
• hür ve bilimsel düşünce gücüne sahip olma genel hedeflerini kazandırmak istemektedir.
• Yukarıda belirtilen davranışlar, Bloom’un taksonomisine göre aşağıdakilerden hangisinde doğru
olarak sıralanmıştır?
A) Duyuşsal - duyuşsal - bilişsel
B) Duyuşsal - bilişsel - psikomotor
C) Duyuşsal - bilişsel - duyuşsal
D) Bilişel - duyuşsal - psikomotor
E) Bilişsel - bilişsel - duyuşsal
CEVAP: A
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
71
C. Psikomotor Davranışlar (Devimsel Beceriler):
• Zihin ve kas koordinasyonu ile ortaya konulan, psikolojik süreçlerin kontrolü ile
gerçekleştirilen mekanik hareketler psikomotor alan davranışları içerisinde
toplanmıştır.
• Psiko-motor alanla ilgili davranışlar da aşamalı sıralar halindedir.
• Bunlar:
•
•
•
•
•
•
•
14.02.2015
Algılama (Uyarılma)
Hazırlık (Kurulma)
Kılavuzla Yapma
Mekanikleşme
Duruma Uydurma (Örüntü)
Beceri Haline Getirme
Yaratma
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
72
Anahtar Kavramlar Tablosu
DEVİNİŞSEL ALAN (Psikomotor)
ALGILAMA
(UYARILMA)
Psikomotor hareket olmadan olayı zihinsel olarak algılama, beceri
birimlerinin farkına varma
HAZIRLIK (KURULMA)
Yapılacak harekete zihinsel, duygusal ve psikomotor olarak
motive olma, bedensel olarak hazır olma.
KILAVUZ
Yapılacak işi rehber denetiminde yapma.
DENETİMİNDE YAPMA
MEKANİKLEŞME
Rehbere ihtiyaç duymadan kendi kendine yapma.
BECERİ HALİNE
GETİRME
Kendi kendine takılmadan, tereddüt etmeden yapma, istenen
standartlarda gerçekleştirebilme.
UYDURMA
Öğrenilen bir şeyi yeni duruma uygulama, pratik kazanma.
YARATMA
Orijinal bir beceri veya ürün ortaya koyma.
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
73
• Açıklama
• Anlama
• Kestirme (Tahmin)
• Yukarıda yer alan davranışların ait olduğu öğrenme alanları ve hedef davranış
basamağı aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Öğrenme Alanı
A) Bilişsel
B) Duyuşsal
C) Bilişsel
D) Devinişsel
E) Bilişsel
Basamak
Bilgi
Alma
Kavrama
Algılama
Uygulama
CEVAP: C
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
74
KPSS 2010
Bütün öğrencilerin büyük bir dikkatle katıldıkları Türkçe dersinde Bahar Öğretmen öğrencilerden
öğrendiklerine ilişkin farklı örnekler vermelerini ister. Ayrıca öğrendiklerini kullanarak bir öykünün
temel çatısını kurmalarını sağlar.
• Yukarıda verilen uygulamada altı çizili öğrenci davranışları sırasıyla duyuşsal ve bilişsel alanın hangi
düzeyindedir?
I
II
III
A) Alma
Bilgi
Sentez
B) Değer verme Bilgi
Sentez
C) Alma
Uygulama
Kavrama
D) Değer verme Analiz
Uygulama
E) Alma
Sentez
Kavrama
CEVAP: C
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
75
Öğretmenler için
öğrenilmesi zorunlu dil,
tatlı dildir. (A.G)
14.02.2015
Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu
İstanbul Ticaret Üniversitesi
76

Benzer belgeler