proses brülör bek uygulamaları ve doğalgazlı yakma sistemleri

PROSES BRÜLÖR BEK UYGULAMALARI VE DOĞALGAZLI YAKMA SİSTEMLERİ
Proses Bekleri özellikli endüstriyel tip doğalgaz brülörleri olmasıyla birlikte genel anlamda
baktığımızda; hava ve yakıt kontrollü bir çeşit doğalgaz brülörüdür.
1. Çalışma şekline göre üç tiptir:
a. Tek kademe
b. İki kademe
c. Oransal
2. Yakma havası şekline göre iki tip imal edilir:
a. Cebri üflemeli
b. Atmosferik
3. Alev Kontroluna göre iki tip imal edilir:
a. İyonizasyon kontrol sistemi
b. Ultraviole kontrol sistemi
Şekil – 1: Proses Bekler
Genel anlamdaki tüm özellikleri doğalgaz brülörü ile aynı olmakla birlikte Proses
yakıcılarında tüm özellikleri kullanılacak tesisin şartları belirler. Emniyet özelliklerinde
şartnamelerde kullanılan standartlar geçerlidir.
Brülör bekleri standart doğalgaz brülörlerinden ayıran belirgin görünüm özelliği (üflemeli
tiplerde ) yakma havasının bağımsız bir vantilatörle sağlanması, emniyet ve işletme için
kullanılan tüm ekipmanların (röle,trafo vb.) yakıcı gövdesi üzerinde bulunmamasıdır.
Gövde, yanma başlıkları, türbülatör, alev borusu gibi tüm dizaynları çok değişken modellerde
üretilirler. Bu dizaynları belirleyen ana faktör alevin şekli ve büyüklüğüdür. Yani; bir metre
uzunluğunda bir gövdede alev tüm gövdeye yayılmış da olabilir ya da bir metre uzunluğunda
bir gövde de sadece uç noktada noktasal bir alev de istenebilir.
Kurulacak tesisin çalışma şartları gereğince uygun yakıcı tipi ve çalışma şekli belirlenir.
Çoklu veya tekli sistemler kurulabilir. En küçük kapasitedeki bir bek, uygun ekipman
seçimiyle tek kademe, iki kademe veya oransal çalıştırılabilir.
Elektronik ateşlemeli veya pilot ateşlemeli olabilir. Ateşleme trafosu, program rölesi sıcaklık
kontrol ekipmanları sistem dizaynına uygun olarak belirlenir. Bir kumanda panosu içine
monte edilerek yakıcı yakınında operatör kontrolünde olan bir yere monte edilir.
İGDAŞ’ın izni olmaksızın hiç bir yolla çoğaltılamaz.
İGDAŞ yayınıdır.
Gaz kontrol hattındaki elemanlar diğer brülörlerdeki gibi şartnamelere uygun ölçü ve
özelliklerdedir.
Brülör bekler TS EN 746-2 ve TSEK standartlarına uygun olarak imal edilirler.
Kullanım Alanları
Her türlü koşula ve istenilen şartlara uyumlu olan özellikleri nedeniyle kullanım alanları
yelpazesi çok geniştir.
Yüksek, düşük, hassas sıcaklık istenen her türlü sanayi alanında kullanılır. Kum, agrega
kurutma ve ısıtması; çimento, alçı, kireç, perlit tesislerinde; seramik ve porselen vb.
malzemelerin pişirilme ve kurutulması; tavlama, menevişleme, sementasyon gibi ısıl işlem
fırınlarında; alüminyum, bakır gibi metal ve/veya cam ergitme pota ve fırınlarında; daha
düşük ve hassas sıcaklık gerektiren sebze, tohum, tahıl, tuz kurutmalarında; kadayıf , bisküi,
gofret pişirme için gıda sektöründe ; toz boya fırınlarında ; kağıt ambalaj kurutma ve lak
sistemlerinde , schrınk makinelerinde; kanal ve ortam ısıtılmasında ; vitrifiye , seramik gibi
depolarda tutulan mamullerin kurutulmasında ; bazı özel kızgın yağ kazanlarında (Wanson
tipi) proses tipi bek yakıcıları kullanılmaktadır.
1. Proses Brülör Bekin Doğalgazlı Yakma Sistemlerinde Kullanımı
Doğalgazlı yakma sistemlerinde kullanılabilecek sistemler ve brülörler, uygulama tiplerine
göre birkaç şekilde sınıflandırılabilirler;
1. Proses Havası Tipine Göre
a)
Direk Isıtma: Brülör alev ve egzozu ile enerjiyi alacak malzemenin aynı ortamda
olması,
b)
Endirek Isıtma: Brülör alev veya egzozu ile malzemenin karşılaşmadığı, ısı
transferinin bir termoblok (ısı değiştiricisi), muffle (koruma haznesi) veya radyant boru ile
yapıldığı sistemlerdir.
2.
Sıcaklık Tipine Göre
a)
Orta – Düşük Sıcaklık Uygulamaları: Konfor sıcaklığından 700 °C sıcaklığına kadar
yapılan uygulamalardır.
b)
Yüksek sıcaklık uygulamaları: 700 °C sıcaklığın üzerinde kurulan yakma
sistemleridir.
3.
Brülör Tipine Göre
a)
Nozzlemiks Yakma Sistemleri: Yanma için gerekli hava ve gazın, brülörün çıkış
noktasında karışarak alevin oluşturulduğu yakma sistemleridir.
b)
Premiks Yakma Sistemleri: Yanma için gerekli olan hava ve gazın bir karıştırıcı
vasıtası ile birleştirilerek yanma haznesi içerisine dolması ve yüzeyde alev oluşturulması.
İGDAŞ’ın izni olmaksızın hiç bir yolla çoğaltılamaz.
İGDAŞ yayınıdır.
Şekil – 2: DİREK
UYGULAMASI
ISITMA
Şekil – 3:ENDİREK ISITMA UYGULAMASI
İGDAŞ’ın izni olmaksızın hiç bir yolla çoğaltılamaz.
İGDAŞ yayınıdır.
Şekil – 4: Proses Bek Yakma Sistemleri
1.1 Otomotiv ve Otomotiv Yan Sanayi Sektöründe Doğalgazlı Cihaz Uygulamaları
Otomotiv sektöründe kullanılan başlıca doğalgaz yakıtlı cihazlar hava şartlandırma üniteleri,
boya pişirme fırınları, yıkama tankları ve atık hava yakma üniteleridir.
Geniş hacme sahip boya kabinlerinde atmosfere açık ortamdan sürekli şartlandırılmış taze
hava gönderilmesi gerekir. Hava şartlandırma işlemi, belirli bir sıcaklık ve nemlilik oranına
sahip hava ile yapılır. Bu amaçla taze hava filtre edilir, ısıtılır, nemlendirme gerekiyorsa
evaporatif nemlendirme ünitesi ile nem oranı artırılır. Çıkış noktasında yer alan fan yardımı
ile emilen hava, boya kabinlerinin içerisine gönderilir. Isıtma işlemi, direk veya endirek
yapılabilir. Direk ısıtmada, kanal brülörü üzerinden geçen proses havasının alev ile
karşılaştırılarak sıcaklığının yükseltilmesi prensibi ile çalışır. endirek sistemler ısı
değiştiricisi ile yapılabilir. Bu ısı değiştiricisi, brülörü üzerinde olan “termoblok” olabileceği
gibi sıcak su, kızgın yağ veya buharla beslenen ısı değiştiricisi de olabilir.
Boya pişirme kabinlerinde boyama işlemi tamamlanmış gövde üzerindeki boya sıcaklığının,
pişme sıcaklığına ulaştırarak boya dayanımının artırılma işlemini yapmaktadır. Bu işlemlerde
içeride yer alan sıcak hava, döngü ile ısıtma haznesinden geçirilerek tekrar boyanmış
gövdelerin üzerine gönderilir. Sıcak hava içerisine belirli miktarda taze hava eklenirken
eklenen miktar kadar hava da egzoz edilir. Boya pişirme işleminde kullanılacak ısıtma
sistemi, hava şartlandırma kabinlerinde olduğu gibi direk veya endirek olarak yapılabilir.
Atık hava yakıcıları, boya pişirme ünitesinden egzoz edilen havanın içerisinde yer alan ve
direk atmosfere atılması sakıncalı olan solvent içerikli egzozun yakılarak tahliye edilmesini
sağlayan yakma üniteleridir. Boya pişirme fırınından bir fan vasıtası ile alınan egzoz havası,
dinamik şartlarda yanabilen brülörlerle yakılarak egzoz edilir. Genellikle bu ünitelerin
içerisine geri kazanımla hava ısıtma üniteleri kurularak tahliye edilen gazın içerisindeki
enerjiden faydalanılmaktadır.
Otomotiv sektöründe, metal malzemelerin yıkama, yağ alma ve fosfatlama üniteleri ile
temizlenmesi ve korozyon dayanımlarının artırılması için yıkama tankları kullanılır. Metal
malzemeler, sıralı tankların içerisinde yer alan farklı içerikli sıvılara daldırılırlar. Bu sıvılar,
50 – 60 °C’lere ısıtılarak proses hızlandırılır. Isıtma işlemi bir kazandan sıcak su veya buharla
endirek veya boru içerisinde yanabilen proses brülörü ile direk yapılabilmektedir.
İGDAŞ’ın izni olmaksızın hiç bir yolla çoğaltılamaz.
İGDAŞ yayınıdır.
1.2. Seramik – Sağlık Gereçleri (Vitrifiye) Sektöründe Doğalgazlı Cihaz Uygulamaları
Bu sektörde doğalgazlı çalışan fırınlar, püskürtmeli kurutucular, alçı kalıp kurutma fırınları,
firit fırınları, seramik ve sağlık gereçleri pişirme fırınlarıdır.
Püskürtmeli Kurutucuları spray dryer olarak ta geçer. Seramik hammaddesinin (çamur)
nemliliğinin azaltılmasında kullanılan kurutuculardır. Kule şeklinde imal edilirler. Sıcak hava
ile malzemenin karşılaştırılma sistemi birkaç şekilde (Paralel – çapraz veya karışık)
yapılabilir. Genel uygulama şeklinde taze hava, kurutucunun altından kurutma brülörünün
bulunduğu kısma gönderilir. Burada brülör, endirek veya direk olarak havayı ısıtır. Kule
içerisinde püskürtülen malzeme ile ısıtılmış, nemliliği düşürülmüş hava karşılaşır. Mamul
malzeme, istenilen nemlilikte dışarı alınır.
Şekil – 5: Seramik Pişirme Tünel Fırın
Alçı kalıp kurutma fırınları, sağlık gereçleri imalatında kullanılacak alçı kalıpların içerisinde
yer alan nem oranının düşürülmesi amacıyla üretilirler. Yarı kapalı korunaklı haznelerde
kurutma işlemi yapılabildiği gibi arabalı (box) tip olarak ta imal edilebilirler. Bu tip fırınlarda
kalıplar, kapalı ortama yerleştirilirler. Fırın içerisinde sirkülasyon fanı, proses havasını
brülör üzerinden geçirerek sıcaklığını artırır. Sıcak hava ile karşılaşan malzemeler,
içerdikleri nemi havaya bırakır. Direk veya endirek olarak imal edilebilmektedirler.
İGDAŞ’ın izni olmaksızın hiç bir yolla çoğaltılamaz.
İGDAŞ yayınıdır.
Şekil – 6: Alçı Kalıp Kurutma Fırını
Firit Fırınlarında seramik sırlama için kullanılan firit üretilmektedir. Kapasiteye göre sürekli
veya döner tip olarak imal edilebilirler. Yüksek sıcaklıkta eritilerek imal edilen firit, döner
fırınlara ortadan gönderilen sıcak havanın kenarlarda dönerek kademeli ilerleyen firitle
karşılaşması ile imal edilir. Sürekli tip fırınlar, tünel ısıtma yöntemi ile çalışırlar. Sürekli
hammadde yüklemesi girişten, mamul alımı çıkıştan yapılır. İçeride, firitin erimesi için
gereken sıcaklığa ulaşılır.
Şekil – 7:
Fırını (kutu tip)
Vitrifiye Pişirme
Seramik
–
Sağlık Gereçleri
(Vitrifiye)
Pişirme
Fırınları,
kutu (box) veya
tünel
tipi
olarak
imal
edilebilirler.
Kutu
tip
fırınlarda
imalat adetleri
daha azdır.
Pişirilecek
malzemeler
kapalı
hacim
içerisine
doldurulur.
Burada pişme gerçekleşinceye kadar malzemeler farklı atmosferlerde (gazlı – oksijenli ve
nötr) yüksek sıcaklığa maruz bırakılırlar. Tünel tip fırınlarda ise imalat adetleri fazla, fırın
boyları da yine imalat adetlerine göre uzundur. Değişik sıcaklık bölgeleri vardır. Tünelin
içerisindeki her bir sıcaklık bölgesinde farklı atmosferler oluşturularak pişirme
gerçekleştirilir. Direk tip fırın olarak imal edilirler
İGDAŞ’ın izni olmaksızın hiç bir yolla çoğaltılamaz.
İGDAŞ yayınıdır.
1.3. Metal Sektöründe Doğalgazlı Cihaz Uygulamaları
Sektörde doğalgazlı çalışan cihazlar, metal tipine göre değişebilmektedir. Yoğun kullanımlar,
ısıl işlem fırınları (tavlama, ergitme, homojenizasyon, yaşlandırma, biet ısıtma, atmosfer
kontrollü fırınlar), yağ alma –fosfatlama tank ısıtma prosesleri, kurutma fırınları şeklinde
sınıflandırılabilirler.
Tavlama, homojenizasyon ve yaşlandırma fırınlarında ısıl işlem görecek malzemeler, kapalı
kutu tip fırınlarda hazne içerisine alınarak gerekli sıcaklığa kadar yükseltilirler. Malzemeye
uygulanan ısıl işlem tipinin gerektirdiği sıcaklık eğrisi takip edilir. Direk veya endirek
yapılabilmektedir.
Şekil – 8: Boru Tavlama Fırını
İGDAŞ’ın izni olmaksızın hiç bir yolla çoğaltılamaz.
İGDAŞ yayınıdır.
Şekil – 9: Yaşlandırma Fırını
Ergitme fırınlarında metal ürün hazne içerisinde ergime sıcaklığına ulaşılıncaya kadar ısıtılır.
Bu sıcaklık yakalandıktan sonra ihtiyaç olunan miktar, hazneden alınırken ergitilecek
malzeme fırın içerisine yüklenmeye devam edilir.
Şekil – 10: Bakır Ergitme Fırını
İGDAŞ’ın izni olmaksızın hiç bir yolla çoğaltılamaz.
İGDAŞ yayınıdır.
Şekil – 11: Alüminyum Ergitme Fırını (Döküm)
Biet ısıtma fırınlarında premiks tip brülörler kullanılır. Fırın içerisine gönderilen metal
bloklar, karşılıklı çalışan brülörlerle kaydırılarak ısıtılır ve sertleştirilirler.
Şekil – 12: Biyet Isıtma Fırını
Atmosfer kontrollü fırınlarda, egzoz gazı ile malzemenin teması söz konusu değildir, endirek
fırınlardır. Isıl işlem uygulanan malzeme, dışında ikinci bir hazne ile korunmuştur. Bu hazne
içerisinde gerekli sıcaklık brülörlerle sağlanır. Homojenlik, direk tip sistemlere göre
yüksektir.
Yıkama, Yağ alma ve fosfatlama tankları, talaşlı işlem görmüş metal malzemelerin
temizlenmesi ve korozyon dayanımlarının artırılması için kullanılır. Metal malzemeler, sıralı
tankların içerisinde yer alan farklı içerikli sıvılara daldırılırlar. Bu sıvılar, 50 – 60 °C’lere
İGDAŞ’ın izni olmaksızın hiç bir yolla çoğaltılamaz.
İGDAŞ yayınıdır.
ısıtılarak proses hızlandırılır. Isıtma işlemi bir kazandan sıcak su veya buharla endirek veya
boru içerisinde yanabilen proses brülörü ile direk yapılabilmektedir.
Kurutma fırınları, yıkama işleminden çıkan malzeme yüzeyindeki nemin alınması için
hazırlanmış kutu tip fırınlardır. Taze hava ısıtılarak kabin içerisindeki hava ile karıştırılır,
Gönderilen hava miktarına eşit miktarda bağıl nemi yüksek hava, egzoz edilir. Direk veya
endirek kurutma yapılabilmektedir.
Şekil – 13: Endirek Isıl İşlem Fırınları
İGDAŞ’ın izni olmaksızın hiç bir yolla çoğaltılamaz.
İGDAŞ yayınıdır.
1.4. Tekstil Sektöründe Doğalgazlı Cihaz Uygulamaları
Tekstil sektöründe doğalgazlı çalışan makinalar, kurutma, boya baskı ve kumaş yakma
makinalarıdır. Kurutma makinaları, gergili (RAM) veya gergisiz (hava yastıklı) kurutma
şeklinde sınıflandırılırlar.
Kurutma makinalarının çalışma prensibi, sıcak hava ile ıslak kumaşın karşılaştırılmasıdır.
Yıkamadan çıkmış kumaş, yüksek nem oranına sahiptir. Kurutma makinaları, kurutma
kapasitelerine göre artan adetlerde kabinlerden oluşmaktadır. Her bir kabinde bir veya iki
brülör bulunmaktadır. Nemliliği yüksek oranda giren kumaş, her bir kabinde karşılaştığı ve
brülör tarafından ısıtılmış olan hava ile temas ederek kurumaya başlar. Son kabinden
çıktığında içerdiği nemi, makine içerisinde dolaştırılan havaya bırakmış olur.
Kurutma tipi, kumaş özelliklerine göre direk veya endirek olabilir:
9 Direk yapılan kurutmalarda her bir brülörün karşısında proses hava vantilatörleri
bulunur. Bu vantilatörler, kabin içerisinde bulunan havanın brülör üzerinden geçmesini
ve bu sayede nem alma kabiliyetinin artmasını sağlar. Isınan hava, yönlenerek düzeler
aracılığıyla kumaşın üzerinden geçirilir ve tekrar brülörün üzerine gönderilir. Nem alma
kabiliyeti düşmüş hava ise egzoz edilir.
9 Endirek kurutmalarda ise yanma ürünleri ile kumaş karşılaşmamaktadır. Bu işlem sıcak
sulu, buharlı veya kızgın yağlı eşanjörlerle yapılabildiği gibi termobloklarla da
yapılabilmektedir.
Baskı makinalarında brülörler, üzerine boya ile baskı işlemi yapılmış kumaşların kurutma
haznesinde kullanılan brülörlerin yardımı ile hızlı bir şekilde kuruması sağlanmaktadır.
Kurutma kabini, baskı tamburlarının bitiminde yer almaktadır. Kabin, sirkülasyon fanı, ısıtıcı
ve egzoz siteminden oluşmaktadır. Sirkülasyon fanı, içerideki havayı brülör üzerine
yönlendirerek giren baskı yapılmış kumaşın ihtiyacı olan enerjiyi, havanın almasını sağlar.
Kalitesi düşen hava ise egzoz edilir.
Kumaş yakma makinalarında, örgü tip kumaşların yüzeyinde oluşan tüyler, alevle temas
ettirilerek alınır. Bu amaçla premiks tip boru brülörleri kullanılır. Boru brülör yüzeyinde
oluşan düzgün formdaki alev, hareket halindeki kumaşın yüzeyin yalayarak istenmeyen
parçaları yakar.
İGDAŞ’ın izni olmaksızın hiç bir yolla çoğaltılamaz.
İGDAŞ yayınıdır.
Şekil – 14: Gergili Kumaş Kurutma Fırınları
İGDAŞ’ın izni olmaksızın hiç bir yolla çoğaltılamaz.
İGDAŞ yayınıdır.
Şekil – 15: Kumaş Baskı Fırınları
1.5. Cam Sektöründe Doğalgazlı Cihaz Uygulamaları
Sektörde cam pişirme, şekil verme, sertleştirme (temperleme) ve soğutma gibi belli başlı
gaz yakmalı cihazlar kullanılmaktadır.
Cam ergitme fırınlarında öğütülerek yabancı maddelerden arındırılmış cam hammaddesi,
yüksek sıcaklık altında sürekli tutularak sıvı halde kalması sağlanır. Ergitilecek miktara göre
fırın tipleri havuz tipi veya potalı tip olarak imal edilebilirler.
Şekil – 16: Cam Ergitme Fırını
Sertleştirme fırınlarında cam, homojen olarak ısıtılmış endirek bir hazne içerisine
gönderilerek yüksek sıcaklıkta sertleştirme için gerekecek sürede bırakılır. Yanmış gaz ile
camın karşılaşmaması ve ayrıca ısıtılan bölgelerin aynı sıcaklıkta olması önemlidir. Isıl
farklılıklar sebebiyle cam kullanılamaz hale gelebilir.
İGDAŞ’ın izni olmaksızın hiç bir yolla çoğaltılamaz.
İGDAŞ yayınıdır.
Şekil – 17: Cam Şekillendirme Fırını
Soğutma fırınları, yüksek sıcaklıkta pişirilmiş cam eşyası ürünlerin, fırın çıkışında ani
soğuma ile karşı karşıya kalmaması için hazırlanmış fırınlardır. Tünel şeklinde imal edilen
cihazlar pişirme fırınlarının sonuna eklenir. Isıtıcı cihazlar yardımıyla fırın girişi ile çıkışı
arasında camın sıcaklık gerilimine maruz kalmayacağı şekilde kademeli soğutma yapılır.
Şekil – 18: Cam Soğutma Fırını
1.6. Gıda Sektöründe Doğalgazlı Cihaz Uygulamaları
Gıda sektöründe kullanılan başlıca doğalgazlı makinalar, bisküvi - kek pişirme fırınları,
gofret fırınları, ekmek fırınları, kuruyemiş kurutma ve kavurma fırınlarıdır.
Bisküvi ve kek pişirme fırınları genellikle tünel fırın şeklinde imal edilirler. Hamur hazırlama
ünitesinden gelen şekil verilmiş veya kalıba dökülmüş ürünler birkaç ısı bölmesine ayrılmış
İGDAŞ’ın izni olmaksızın hiç bir yolla çoğaltılamaz.
İGDAŞ yayınıdır.
fırınlara girerler. Asgari olarak üç ana Isı bölmesi oluşturulur. İlk bölümde hamur
içerisindeki su buharlaştırılır. İkinci bölümde pişirme gerçekleştirilir. Üçüncü bölümdeyse
renk verme (kızartma) gerçekleştirilir. Bisküvi ve kek fırınları direk veya endirek olabilirler.
Direk bisküvi fırınlarında Premiks boru tip brülörler, kek fırınlarındaysa oransallığı yüksek
nozzlemiks brülör kullanılır. Endirek fırınlarda gıda ile alev veya egzoz karşılaşmaz. Isıtılan
hücrenin dışındaki yer alan hazneye gönderilen sıcak hava ile gerçekleştirilir.
Şekil – 19: Bisküvi Fırını
Gofret pişirme fırınları, döner kalıpların içerisine dökülen gofret hamurunun pişirilmesi
esasına göre çalışmaktadır. Besleme haznesinden gofret alt kalıbını kaplayacak miktarda
hamur, kalıp üzerine bırakılır. Üst kalıp, hamuru arada bırakacak şekliyle alt kalıbı kapatır.
Kalıp şekilleri hamuru şekillendirirken alttan ve üstten yanan premiks brülörler, gofret
plakasının pişmesi ve kızarması için gereken enerjiyi sağlar.
Şekil – 20: Bisküvi Gofret Fırını
Ekmek fırınlarında ekmeğin pişirilme yöntemine göre direk veya endirek yakma sistemi
kurulabilir. “Kara fırın” olarak tabir edilen eski tip yanma hücresi ile ekmeğin tek mahalde
İGDAŞ’ın izni olmaksızın hiç bir yolla çoğaltılamaz.
İGDAŞ yayınıdır.
olduğu fırınlarda doğalgaz kullanımı, boru tip premiks brülörlerle yapılabilmektedir. Pişirme
sıcaklığına ulaşıldıktan sonra hamur, fırının içerisine gönderilir. Sabit sıcaklıkta brülör
yanmaya devam ederken ekmek pişirilir. Endirek fırınlarda ise brülör ile gıda hücresi ayrı
bölgelerde yer almaktadır. Brülörde oluşan sıcak hava, kanallar vasıtasıyla gıda haznesinin
etrafında dolaştırılarak egzoz edilir.
2. Diğer Doğalgazlı Cihaz Uygulamaları
Proses olarak tarif edilen ve son kullanıcılara ulaştırılan ürünlerin üretim yöntemleri çok
farklılık içermektedir. Dolayısıyla yukarıda tarif edilen cihazların dışında farklı ürünler için
değişik metotlarda çalışabilen fırın ve gaz yakmalı makina yapılabilmektedir. Bu sektörlerin
dışında aşağıda doğalgaz ile çalışabilen cihazlardan bazılarını bulacaksınız.
2.1. Hava Şartlandırma Kabinleri:
Mekan ısıtması amacıyla kullanılabilecek kabinlerdir. Boyahane, kaynak atölyesi, talaşlı
imalathaneler gibi bazı hacimlerde, imalat gereği sürekli taze hava ihtiyacı bulunmaktadır.
Ortama hava basılarak hava değişim miktarı artırılır. Gönderilen temiz hava sayesinde
hacmin hava kalitesi artar, artı basınçla da ortam daha konforlu hale gelir. Bu santraller üç
bölmeden oluşur. Hava filtrasyon, ısıtma ve ventilasyon. Taze hava filtreden geçirilir, ısıtma
cihazı ile ısısı artırılır, fan vasıtası ile havası yenilenecek ortama gönderilir. Isıtma şekli direk
veya endirek olarak yapılabilir.
Şekil – 21: Hava Şartlandırma Kabini (otomotiv)
Boya Fırınları Ön Isıtma Panelleri: Elektrostatik toz boya fırınlarında, toz boya atılan ürünler,
verimliliğin artırılması, boya kayıplarının azaltılması ve boya pişirme süresinin kısaltılması
amacıyla infrared gaz yakıtlı ısıtma panellerinin önünden geçirilir. Bu yakıcılar, premiks
brülörlerdir. Toz boya, bu geçiş esnasında jel haline gelir. Pişirme kabinindeki hava
hareketlerinden etkilenmez. Toz boyanın, hareketli hava nedeniyle uçarak bir kısmının zayi
olması önlenir. Ayrıca pişirme süresi kısaltılmış olur.
İGDAŞ’ın izni olmaksızın hiç bir yolla çoğaltılamaz.
İGDAŞ yayınıdır.
2.2. Boya Pişirme Fırınları:
Boyanın malzeme üzerinde kalıcılığının artması ve korozyon dayanımının artırılması amacıyla
malzemelerin üzerine atılan boyaların pişirilmesi gerekmektedir. Bu nedenle boyanmış
malzemeler bir pişirme ünitesinin içerisine gönderilirler. Genellikle konveyörlü bant
şeklinde imal edilen fırınlarda giriş ile çıkış esnasındaki mesafede boyanın pişmesi sağlanır.
Direk veya endirek ısıtma uygulanabilir.
2.3. Yüzey Islah Yakıcıları:
Plastik veya türevi ambalaj yüzeyinin gerilimini artırmak amacıyla kullanılmaktadır. Premiks
yakıcılardır. Ambalaj yüzeyindeki gerilimin artırılması için alev yapısı özel olmak zorundadır.
Bant üzerinde plastik ve türevi malzemeler, brülör alevi ile yalatılırlar. İşlem sonucu
malzeme yüzeyine etiket yapıştırılması kolaylaşır, ambalaj yüzeyi tozlanma süresi gecikir,
etiketlerin yapışkanlığı bozulmaz.
2.4. Matbaa Baskı Makinaları:
Kâğıt veya ambalaj üzerine yapılan baskıların baskı kalitesinin artması ve boyanın yüzey
üzerinde dağılmasının önlenmesi amacıyla kullanılan makinalardır. Boyanmış kâğıt - etiket
üzerine ısıtılmış hava basılır. Direk veya endirek olarak imal edilebilirler.
Şekil – 22: Matbaa Makinası
2.5. Emaye Pişirme Fırınları:
Emaye ile kaplanmış eşyaların pişirildiği fırınlardır. Pişirme sıcaklıkları 900 °C’ye yakındır.
Genellikle konveyöre asılı ve emaye kaplanmış eşyalar, tünel şeklinde dizayn edilmiş fırının
içerisine gönderilirler. Fırının ön ısıtma ve pişirme bölgelerinde yer alan ve boru içerisinde
yanan brülörler, emayenin pişme sıcaklığına çıkmasını sağlar. Emayenin özelliği itibariyle
endirek olarak yapılmak zorundadır.
2.6. Perlit Patlatma Fırınları:
Perlit malzemesinin yüksek sıcaklıklarda genleşerek patlamasını sağlayan fırınlardır.
Fırınlarda üstten bırakılan hammadde, alttan yükselen sıcak alevle karşılaşır. Ani sıcaklık
yükselmesi sonucu perlit parçacıkları patlamaya başlar. Bu esnada yoğunluğu düşer ve
proses havası fanı vasıtası ile aleve ulaşmadan toplama haznesine emilir.
İGDAŞ’ın izni olmaksızın hiç bir yolla çoğaltılamaz.
İGDAŞ yayınıdır.
2.7. Alçı Fırınları:
Hammadde olarak gelen alçı, döner fırınlarda helezonik olarak hareket ederek ilerler. Döner
fırınlara sıcak hava gönderilir. Fırının sonuna geldiğinde alçı kullanıma hazır hale gelmiş
olur.
Şekil – 23: Alçı Kurutma Fırını
2.8. Plaka Alçı Fırınları:
Bu tip alçı fırınları tünel tip imal edilirler. Plaka şeklinde çıkan alçı kalıpları, fırının içerisinde
hareket ettirilir. Tünel boyunca yerleştirilen brülörler, plakaların sıcaklığını kademeli olarak
yükseltir. Çıkışta pişirilmiş mamul alçı plakaları alınır.
2.9. Shrink (Ambalajlama) Makinaları:
Shrink (film şeklinde naylon) malzeme ile sıkı ambalajlama makinasıdır. Bu ürünle
paketlenen malzemeler, sarımdan sonra bağlantı noktalarına uygulanan alev ile yapıştırılır.
Premiks brülör kullanılır.
2.10. Kurutma fırınları:
Genel olarak kurutma fırınlarında bağıl nemi düşük kuru hava ile nemi alınacak malzemenin
yoğun hava hareketi içerisinde karşılaştırılması prensibi ile çalışır. Nemliliği yükselen
havanın, dışardan alınan taze hava ile yer değiştirilmesi gerekir. Nemi alınacak malzeme
tipine göre direk veya endirek sistemle yapılabilir.
2.11. Atık Gaz Isısı Yükseltme:
Proseslerde sıcaklığın fazla olması, atmosfere bırakılacak egzoz gazının da yüksek olması
manasına gelir. Genel sistem verimliliği için istenmeyen bir durumdur. Bu enerji, farklı
proseslerde kullanılarak değerlendirilebilir. Eğer bu atık ısı, herhangi bir proses için gerekli
sıcaklığa yetmiyorsa bu sıcaklığın yükseltilmesi gerekir. Kojenerasyon tesis çıkışında
uygulanabilir. Atık ısı içerisindeki oksijen miktarının yeterli olması gerekmektedir.
İGDAŞ’ın izni olmaksızın hiç bir yolla çoğaltılamaz.
İGDAŞ yayınıdır.