«VBTBN, MiLLBT SUAR DEYlL, AMAL OLSA...»

«VBTBN, MiLLBT SUAR DEYlL, AMAL OLSA...»

10
xazeR xaBeR
01.12.2001.
NI 15
«VBTBN, M i L L B T
SUAR D E Y l L , A M A L OLSA...»
HAMLET iSAXANLININ
"TBZADLAR" KITABININ
TOQDlMAT MBRASlMl
ziya ^irketlerinin niknaymdeleri
edirdilar.
i§tirak
***
"Bayati-Siraz"
sadalari altinda "Ser
yolu" saslanir.
2001-ci il noyabrm 15-dd Xdzor UniMarasimin aparicilan - Azarbaycanin
versitosi kon^ans markozindo
(Be§ir
amakdar artistlari Lalozar Mustafayeva va
Sefaroglu, 122) professor Hamlet tsaxanflham Osgarov\^t\rak<ii\an salamlayirlar
hnm "Tezadlar" §erldr kitabmm tdqdimat
B z i z qonaqlar, mehriban dostlar!
mdrasimi keqirildi. Morasimdo olkdmizin
B u giin biz buraya §ohratli riyaziyyatQitaninmi§ elm, meddniyyot xadimldri, §amiz v a ziyalimiz Hamiet Isaxanlmm
irldr, bdstdkarlar, mugermiler, §ersevdr'Tazadlar" adli §erlar kitabmm taqdimat
ler, universitd amekda§lan,
tolobelor,
marasimina topla§mi§iq.
kQtldvi informasiya vasiteleri vo televi-
01.12.2001. N115
xezaR xaeaR
Hamlet Isaxanli poeziyasinm nuruna, i§igma
yigi§mi§iq.
Deyirlor, hoyatda yoUar Qoxdur. B u yoUar
arasinda an (^atini va on ^orotlisi omiir yoludur.
Acili-§irinli, sevincli-kadarli, da§li-kasakli,
eni§Ii-yoxu§lu olur omur yolu...
/
Omiir yolu muemmali,
Osrarongiz bir cahandir.
Omur yolu yol deyil ki..,
Omiir yolu birca andir.
M i n bir naxi^li, m i n bir ilmali xaliya
banzadirlar omiir yolunu.
Omur xalismi kimisi bir, kimisi min bir
rangla naxi^layir.
"Birca an" adiandirdigi omiir yolunu min bir
rangla toxuyub, min bir rangla iimalayib
Hamlet isaxanli...
Hamlet Abduila oglu Isayev...
Hamlet Isaxanli...
Omiir kitabi zangin oian bir insan.
M i i o l l i m . A l i m . Qurucu. Yaradici.
Indi isa galin Hamlet Isaxanlmin omiir
kitabini qisaca da olsa voroqloyak.
Fizika-riyaziyyat elmlari doktoru. Professor.
11
Diinyamn an niifuzlu elmi jurnailannda dare
olunmu^ asarlarinda bir sira miiasir riyazi
nazariyyolarin yaradicisi va oz adi i l a adlanan
teoreniionn iniiallifi.
B i r sira elmi jurnallarm va elmi macmualarin redaktoru.
Darsliklar v a monoqrafiyalar muoUifi.
X a z a r Uiiversitasinin tosisQisi v a rektoru.
Onlarla niifuzlu beynalxalq ta§kilatlarin
iizvii.
Y u s i f Mommadaliyev vo Beynalxalq Q l o bal Kcyfiyyat Menecmenti miikafatlari laureati.
V a nahayat... "Tazadlar" adli poetik toplunun miiallifi.
Aparici - aktyor llham Bsgarov "Tazadlar"
kitabmdan bir yarpaq - " D i i y m o c i y i n olaydim"
§erini ifa edir.
Soz "Tazadlar" kitabinin redaktoru vo on
soziin muellifi,
falsafa
elmlari
doktoru,
professor Carnal Mustafayeva verilir.
Carnal Mustafayev:
B i z i m bu gozal ziyali maclisimizda haminizi
samimi salamlayiram. B i z i bu gozal ziyafata
12
x e z e R
toplayan manovi isteyimiz, §er8, sanete
mehebbBtimizdir. Ssmod Vurgunun hBmi§9
xalirlanan bir kelamini yenidan dile gatirmak
istayiram:
Bizde §er do var, sonot do vardir,
Sairo, sonotd hdrmot do vardir.
Bunun iiQun Hamlet Isaxanlmm manali
"Tazadlar" §erlar kitabmm taqdimati alqiglanmaga layiq bir tadbirdir. B u miinasibatla
Hamlet miiallimi samimi tabrik edir, ona an
xo§ arzulanmi bildiriram.
"Tazadlar" artiq §ersevar oxuculann diqqotini
calb edib. Onun ehtiva etdiyi §erlardan bazilarina musiqi bastalanibdir. B i r netjasini isa
xarici dillarda saslandiriblar. E y n i zamanda
§erlar Canubi Azarbaycanda da diqqati ozvina
calb edib.
Bas hamin kitabm bu qadar geni§ aks-sada
dogurmasim §artlandiran nadir? B u suala qisaca cavab vermak olar. M i i x t a l i f janrli §erlarda
badii axtari§larin, poetik fikrin orijinalligidir.
Burada mahabbatdan ba§lami§ diinya miiammalarina qadar movzularm tacassiimu, mana,
uslub xiisusiyyati farqlanir.
Hamlet muallimin yaradiciliq sirrini neca agmaq olar? Hamlet Isaxanli az sozda vaznli fikir
ifada etmak ustaligma malik §airdir.
Onun ma§hur riyaziyyatQi, tahsil qurucusu oldugu diinyaya ballidir. Indi isa badii ictimaiyyat onu §air olaraq tanidi.
Hamlet miiallimin kitabmm adi "Tazadlar"dir. Movzularm i§lanmasi va segilmasi haqiqi
manada dunyamn miiammalanni, hayat haqiqatlarinin tazadlarini QOX yax§i ifada edir.
x a B 9 R
01,12.2001. N115
Gol eyhoyat, homdomimson,
Horn domimsoB, ham qomimson,
Qox du§undum, noson, kimson,
Ol gekmodim bu xulyadan,
Ba§ agmadim bu dunyadan.
Hamlet miiallim haqiqatan haddindan artiq
hassas, haddindan artiq zarif, insana, tabiata
qaygike§ bir §axsiyyatdir. Y a q i n o, tabiatin
qoynunda boyiidiiyuna gora beladir. Tabiatda
olan tazadli, faciali hadisalarin oziinii daxilan
ya§amaq boyiik insani keyfiyyat, ham da §airUya maxsus zariflikdir.
Belaca, tazadlar, tazadlar... Kitabin biitiin
mazmununu va falsafi mahiyyatini mahz tazadlar ta§kil edir.
B i r daha Hamlet miiallimi tabrik edir, Hamlet
miiallima cansagligi arzu ediram, ham tahsil
quruculugunda, ham elm yaradiciliginda, ham
da §er yaradicihginda ugurlar dilayiram.
***
Meclis da vain edir. Soz aparicilanndir:
Hamlet Isaxanli yalniz tadqiqatQi deyil,
ham da ta§kiIatQi alimdir.
E l m va tahsil ta§kilatQisi, qurucusudur.
O, kegmi^ S S R i - d a ilk ozal va ingilisdilli
universitani yaratdi.
i
Banzarsiz bir tahsil ocagidir X a z a r U n i versitasi.
E l m , tahsil, bilik, madaniyyat, mahabbat
danizidir X a z a r Universitasi.
O z himni, ramzlari var " X a z a r " i n . " X a z a r
Universitam" adh mahninin musiqisi gorkamli
01.12.2001. N115
X9Z8R X8B8R
bBstakanmiz, xalq artisti Ramiz Mustafayev V9
Vasif Adigozelovun, sozlari isa albatta, Hamlet
isaxanlmmdir.
XdZddmin sahilindd, szenidtli Bakimda
Dunyamiza §dfog sagarXezer Universitdm.
Ser, s&Ddt, insaniyyet ddrsldrinddn
pay veror,
Kainatm sinin agarXezer Universitam.
Olkamizdan Q O X - Q O X uzaqlarda - Avropa v a
Amerikada boyiik niiftiz sahibidir, adi hormatla
Qakilir " X a z a r " i n .
Yiizlarla xarici alim v a miitaxassislarin dars
dediyi bir elm mabadidir X a z a r Universitasi.
M i i a l l i m v a talabalari dunyani dola§ir
"Xazer"in.
"Xazar" miixtalif dillarda - Azarbaycan,
fars, arab, fransiz, rus, gin, ispan, ingilis dillarinda sarbast dani§ir.
Bu maqamda Hamlet Isaxanlmm X a z a r U n i versitasinin miiallimlari tarafindan miixtalif
dillara tarcuma edilmi§ " X a z a r i m i n soraginda"
§erini talabalar ustaliqla ifa edirlar.
Sonra X a z a r Universitasinin xoru " X a z a r i min soraginda" (sozlari Hamlet Isaxanlmm,
musiqisi Ramiz Mustafayevindir) mahnisini ifa
edir, talabalar vals oynayirlar.
***
Apancilar Hamlet Isaxanlmm rUbailorini
oxuyurlar:
•
Ba§qa fozalarda gordiim yerimi,
•"
Aglatdim, sizlatdim ^erpdrimi.
Aghn gozii Slgub-bigmesin deya,
fgimdo gizlatdim §erlorimi.
Qayda yaradanam, qayda pozanam,
Sufiyem, Dorvi^om, Deli Ozanam.
Sairlik sevdasi yoxdur ba§imda,
Mdhdbbat co§anda
§eryazanam.
13
Hamlet Isaxanli sazli-sozlii Qarayazida goz
aQib diinyaya.
Qarayazida parvari§ tapib, ilhamimn odunu
bu ocaqdan alib.
Dordiincii sinifdan §er yolunun yolQusudur
Hamlet Isaxanli.
Hisslarini, duygularini, qalbindan siizuliib
galanlari ag varaqlara koQurub.
Serlar duziib-qo§ub. Hardanbir nasr yazib,
hardanbir dram...
Dare etdirmayib §erlarini. Sair olmaq
istamayib. Yaratdiqlarini ne^a illarda iireyina,
urayini isa §erlarina yazib.
Konliinii §era verib, misra-misra, damladamla yazib-yaradib o.
B u damlalar axib sellara-sulara - "Tazadlar"
adli poetik topluya gevrilib.
Nahayat k i ...yaxinlann, dostlann xahigi i l a
"Tazadlar" kitabi i§iq iizii goriib.
Saysiz koniillari hayacanlandirdi bu sanat
incisi - "Tazadlar" kitabi.
Zangin
poeziyasi
var §airin. Ce§idli
movzulardan soz agilir bu kitabda.
Soz diinyasi mahabbat havasi iiste koklanib
Hamlet Isaxanlmm. Saf mahabbat mahak
da§idir onun yaradiciliginin.
Hamlet Isaxanli §erlarinda sevgi! Hamlet
Isaxanli ba§dan-ba§a sevgidan yogrulub k i , §air
olub. M a h z "Sani sevdim QOX sadaca" §eri da
bu xamirdan kiindalanib.
Hamlet Isaxanli ilhamina qanad taxan, onu
bela gozal §erlar yazmaga sovq edan, §er yolunda ona qol-qanad veran xanimi N a i l a
isayevadir.
Har dafa qalbini, iirayini sindiran zaman
§erla onun urayini alir, konliinii ox§ayir Hamlet
Isaxanli.
xez9R xasap
14
O, bu §eri de mahz N a i l a xanima hasr edib.
Naila xanim da §era musiqi bastalayib.
"Sani sevdim QOX sadsco" §ermi Lalazar
xanim ifa edir.
Sonra "Sani sevdim QOX sadaca" ferine
Naila xanim Isayevanin bastaladiyi mahnini
gozal, §irin nagmalari ila iiraklari riqqata
gatiran IlqarMuradov ifa edir
***
Aparicilar Hamlet Isaxanlmm rubailarini
oxuyurlar:
Duneni ya§adim, dunanda bitdi,
U§aqliq qaygilar dinanda bitdi.
Qisqancliq, Qilgmliq dolu sahnalar
Omrumuzpayiza donanda bitdi.
Gozallik seyrino dalmaq uQiindisr,
Mahabbat iirokda qalmaq iiQOnduT.
Hayat harakotdir, galib-gedandir.
dmalhayatdan bac almaq ugundur.
***
Soz millat v a k i l i , §air Zalimxan Yaquba
verilir.
Zalimxan Yaqub:
Boyiik §airimiz Nariman Hasanzada deyir:
Sanatda na OIQII, na sarhad olur,
Birqelbin sasinimin qalbyayanda.
Millet vataninda nabalad olur,
Oz boyiik oglunu tanimayanda.
B u ax§amki maclisin badii dayari, poetik
Qakisi, falsafi yiikii, i§igi, ozayi, mahiyyati
onunla baglidir k i , Azarbaycan xalqinin QOX
maraqli, Q O X i§iqli ziyalilari poeziya adh
miiqaddas i§igin atrafma topla§iblar. OguUar
01.12.2001. NHS
var k i , oziimuzii oziimiiza tanidir, ogullar var
oziimiizii ozgalara tanidir, ogullar da var k i ,
ham oiiziimiizii oziimiiza, ham da oziimuzii
ozgalara tanidir. Hamlet ozuniin boyiik elmi
potensiali
i l a , riyaziyyatimizda
yaratdigi
poeziyasi i l a , poeziyasinda yaratdigi gozalliyi
ila, "elmsiz ^er, asassiz divar kimidir" deyan
m6hta§am, ulu Fiizuli babasinin vasiyyatina
miiqaddaslikia
amal
elayan,
xalqimizin
qalbinda heykalla§an, adi diinyada faxrla
Qakilan, elmi faaliyyati naticasinda Baki kimi
bir §ahari
riyaziyyat
elminin
markazina
Qeviran, hamimizin sevdiyimiz boyiik bir
§axsiyyatdir.
M a n 6z-6ziima bazan sual veriram. Hamlet
babasi Isaxan ki§i haqqinda boyiik bir tarixi
harakatla bagh QOX m 6 h t a § a m bir asar yazdi.
Hamlet
biitiin
diinya
riyaziyyatQilarmi
heyratlandiran gozal riyazi asarlar yazdi.
Hamlet Azarbaycan iiQun, ham da ozu iiQiin §ah
asar olan, X a z a r sahilinda "Xazar"a Qevrilan
bir ali maktab yaratdi. Hamlet bu ali maktabin
iQarisinda boyiik elmi potensiala v a badii
dayara malik boyiik elm diinyasi yaratdi va
Hamlet biitiin dillari X a z a r Universitasina
gatirib, X a z a r Universitasini Azarbaycanin
§axsinda butun dillarda dani§dirdi. Sual
veriram: halalik QOX az omiir ya§ayib Hamlet,
bu e§qi, bu enerjini, bu ilhami, bu sevgini, bu
vaxti haradan alir Hamlet? Cavabini harda
tapim, manim qarda§im?! U§aqliqdaki o
QaraxaQ yaylaqlarinda, Ba§keQid yaylaqlannda,
Sir-§ir bulagin ba§inda agsaqqallarla, ozanlarla
daglarda, da§larda, eniglarda,
yoxu^larda,
a§irimlarda, baralarda, gadiklarda gazanda,
01.12.2001. N115
X e Z 9 R
tabietin gozslliyini seyr edanda aydin olur k i ,
Hamlet Isaxanli tobioti oz varligina neca
koQurmii^diir va bu giic haradan galir? B u giic
Azarbaycan torpagindan, Qarayazi torpagindan,
Borgali torpagindan galir. B u guc sagliginda
afsanala^an, qirmizi imperiyaya sina garon
babasi Isaxan ki§inin mardliyindan galir. Onun
Qaryazi, Borgali, Azarbaycan torpagina, turkiin
ruhuna
miiqaddas
mahabbatindan
galir.
M a n i m aziz qarda§im, maclisa baxanda
Azarbaycanin faxri olan na qadar boyiik
§axsiyyatlar goriiram. Bunlarm har biri
ayriliqda Azarbaycan tarixi iiQiin bir inki§af
marhalasidir. Birdan-bira bu qadar adami bu
maclisa yigmaq ozun uQiin, torpagm iiQiin,
xalqin iiQiin, sani yetiran ocaq iiQiin QOX boyiik
bir garafdir. Soziimii babam Fiizulinin sozlari
ila bitiriram:
^
Elmld, edabld tapilar §ewf,
Mirvah olmasa no lazim sddef?
Elmini da opiiram, adabini da opiiram,
§arafini da opiiram, kitabmi da opiiram. "Sani
sevdim QOX sadaca". Samad Vurgunun " E l bilir
ki, san manimsan!" sozlari sada v a gozaldir,
hamtya tani§dir.
15
X 8 B 9 R
A n a mahabbati, ana sevgisi ozunamaxsus
boyalarla naxi§lanir Hamlet Isaxanli ^erlarinda.
Sanki bir rassam gozu i l a poetik bir
tablonu xatirladir bu §erlar.
**Susma, dani§, ay ana!" §erini tibb
elmleri
fakultesinin t&lab&si
Aygun
Huseynova ifa edir.
***
Soz §air, amakdar elm xadimi Nariman
Hasanzadaya verilir.
Neriman Hessnzada:
M a n bu moclisda Qoxdan gormadiyim
samimi adamlan goriiram. S i z na gozal
insansmiz, Hamlet miiallim! Sizinla iizbaiiz
oturan, Sizin dogmaniz olan Camal miiallimin
gozal bir sozii var: "Ziyalilar arasmda bir nafas
yaxinligi var, o da soyuyur". Siz qoymursunuz
onu soyumaga.
Buradu oxunan §erlara, manim sizinla
g6ru§larima gora oziimii xo^baxt sayiram.
insani insan mualica edinni^, biza darmanlar
lazim deyil, xastaliyi mualica etmak ugiin bela
gorii§lar, bela mii nasi bat lar, poeziya kifayat
edir. Darman iQmak avazina bela adamlarla
g6rii§maya Qali§in, bela §erlar oxuyun.
M a n i m §air dostum Zalimxan QOX gozal
"Dedim-dedi" §enni aparicilar ifa edirlar dedi, babaniz Isaxan Qarayazida boyiik bir
Hamlet Isaxanli axtara-axtara §erin §ahrah usyan qaldirib. B i z da orada b6yiimii§iik,
yoluna galib Qixib. Onu bu yola aparan cigirlari Qarayazida.
B i z tarciimeyi-halda
manan
ozii salmi§dir.
qohumuq, dogmayiq, Hamlet miiallim! Sizin
6 z allari i l a , ilhamli sozu, §erlari i l a , "Ana" §eriniz anaya yazilmi§ an samimi
giiclii §air fantaziyasi ila...
§erlardan biridir.
Gozal §erlar yaradir ilhamimn odu i l a ,
9ksar §erlari oxumu§am. Hamisi xo§uma
§era Qevirir iQinda saslanan hazin nagmalari. galir. Camal Mustafayev QOX dogru deyir, bu
Bunu "Etiraf' §eri da tasdiqlayir.
poeziya folsafi poeziya, qam poeziyasidir. Siz
"Etiraf §erini Isaxan Isayev ifa edir.
§erlarinizda riyaziyyatin poeziyasini aQirsmiz.
16
xazaR xaeap
Adam Sizi tez-tez gormak istoyir. A d a m var,
hcQ bir dafa da gormayi arzulamirsan. A m m a
Sizinla gorii^makdan, dani§maqdan doymaq
olmur.
B i z i m iirayimizin sigala ehtiyaci var, Hamlet
miiallim! B i z i bu sigal, bu mehriban munasibat
ya§adir.
Sizin diinya miqyasmda ali riyaziyyat
sahasindaki ugurlarmiz mani heyran edir. S i z
yeni hadisasiniz, yeni meynasiniz, yeni bir
Qinar agacismiz, yeni bir bitkisiniz Azarbaycanda, ma§allah! M a n bunu ba§qa ciir ifada eda
bilmiram, Hamlet miiallim.
Siz neca sada, neca da alicanabsimz!
B u yaxmlarda b i z Hamlet miiallimla bir
maclisda idik. O maclisa Beynalxalq Elmlar
Akademiyasmm prezidenti da galmi§di. Hamlet
Isaxanli hamin akademiyaya haqiqi iizv segildi.
Hamlet o qadar sadadir k i , orada goza
goriinmiirdu.
Siz
dahisininz,
adilikda
boyiiksiiniiz,
insanparvarsiniz,
insansevarsiniz,
Hamlet
muallim.
Belinski deyir k i , Sekspirin Hamleti sarayda
ne bir i§ gora bilir, na gevrili? eda bilir.
Hamletin sahvi ondadir k i , o langiyir.
Urayimda b i z i m Hamlet muallimin §anina bir
§er yarandi:
Sekspir dahidir §Bksiz-§ubbBsiz,
Hamleti Hamletd benzor yaratdi.
Lakin langimedi Borgali prins,
Xazer sabilinde "Xazar"yaratdi.
Hamlet miiallim, na yax§i k i , siz §er yaza
bilirsiniz. Bela adamiann §er yazmagi gozal bir
igdir. N a yax§i A l l a h iirayiniza i§iq sahb, §er
yazirsimz, Hamlet miiallim.
Bela olmasaydi, S i z i tez-tez gormazdik. M a n
01.12.2001. NHS
QOX §adam k i , manim yanimda siz varsiniz.
M a n oziimu Camal muallimin yaninda, Sizin
yaninizda xo§baxt hiss ediram. M a n sizin
§eriniza, insanhginiza, dostlariniza, universitaniza da vurgunam.
Hamlet
miiallimin X a z a r Universitasi
alamda ma§hurdur. tlk dafa X a z a r Universitasina galirdim. Y o l d a soru§dum k i , haradadir
X a z a r Universitasi? Dedilar gedin a§agi, an
gozal bina gorsaniz, o X a z a r Universitasi dir.
Siz har §eyi gozal gorursunuz. S i z yiiksak
saviyyali alimlari, miiallimlari, miitaxassislari
oz ba§iniza toplayibsiniz. B e l a yiiksak saviyy a l i miitaxassislar hayatda tazadlara rast galacaklar, Hamlet miiallim. Siz tamiz, saf insanlar
yeti§dirirsiniz. Ancaq onlar bu hayatin tazadli
miihitina uygunla§a bilmayacaklar, Hamlet
muallim.
Sizda ata-babalardan qalma boyiiya, kiQiya
hormat var, Hamlet miiallim. M a n Camal
miiallimin yaninda oziimii kigik hesab eladiyim
kimi, san da bizim yanimizda oziinii kiQik
apanrsan.
Hamlet, var ol, manim azizim!
***
Soz apancilanndir:
Qazalyonlu yazilarda da qalamini sinayib
Hamlet Isaxanli. Satirlari mugam listiinda
oxunur onun.
HcQ kasin a l apara b i l m a d i y i , adi diinyamn
hay-kiiyiindan, tantanasindan, dabdabasindan,
yalanindan uzaq ulvi bir bucaq - §airin taklik
dunyasi...
"Tak qalmaq istayir^m" §erini tibb elmlari
fakiiltasinin talabasi Nubar Memmadova ifa
edir.
xezaR xeeap
01.12.2001. N115
X e z o r Universiatsinin miiellimi Firangiz
Nasirovanm ingilis dilina Qcvirdiyi bu §eri
Xazar
Universitasinin
mazunu
Perviz
Tehmezov'xf-d edir.
Laldzarxanim is9 ''Dunya"§eriniifa edir.
Hamlet Isaxanlmm " B a § agmadim bu
dunyadan" §erina Elza Seyidcahanm bastaladiyi mahnmi bastakar - muganni Elza
Seyidcaiian ifa edir.
hliam Osgorov "Mociizs gecd" §erini ifa
edir.
Hamlet Isaxanli poetik tarciimaya hasr edib
yaradicihq faaliyyatinin bir hissasini. O, V . A .
Jukovski, F. I.Tutgev, A . Fet, N . S. Qumilyov,
A . Axmatova, S. Yesenin kimi §airlarin asarlarindan niimunalari dilimiza Qevirib.
Onun tarciimalarinda ana dilimiizin §irinliyi
boy gostarir har misrada.
Hamlet Isaxanlmm tarcuma etdiyi F.I.TutQevin "Son mahabbat" §erini humanitar elmlar
fakiiltasinin talabasi Fariz MemmedovHa. edir.
Laldzar xanim "Dumalar" §erini ifa edir.
***
Saz iistiinda, saz havasi ovqatindadir Hamlet
Isaxanli poeziyasi.
Onun §erlari agiqlan cu§a gatirir, telli sazi
dillandirir.
Karvan IcoQiir, yola salmaq vaxtidir,
Kusmu§dm, koniumu almaq vaxtidir.
Lay las 1 askikdir nazik dmriimun,
Qal, a§iq, gal, qarda§, galmaq vaxtidir.
X a l q mahnilarimizin, mugamlanmizm avazsiz ifaQisi, xalq artisti, X a z a r Universitasinin
miiallimi Arif Babayev Hamlet Isaxanliya
ugurlar arzulayir v a onun "Oldu" qazalini
mugam iista oxuyur.
17
Sevimh
miigannimiz,
amakdar
artist
Brilyant Dada§ovaya
soz verilir. O, deyir:
" M a n Hamlet miiallima v a N a i l a xanima
ugurlar arzulayiram. Hamlet miiallim, Naila
xanim, S i z QOX gancsininz, Sizin bir-biriniza
mohkam, samimi mahabbatiniz var. A l l a h sizi
bir-biriniza QOX gormasin! M a n bu maclisda
i§tirak edan boyiik v a hormatli sanatkarlarimizi, A r i f Babayevi, Oqtay miiallimi salamlayiram. M a n bilmiram sizdan sonra sahnada neca
oxumaq olar, na oxumaq olar?!"
Sonra o, Hamlet Isaxanlmm sozlarina N a i l a
xanim Isayevanm bastaladiyi " L a l a " mahnisini
ifa edir.
Brilyant xanim sozunii davam etdirerek
deyir: "Hamlet miiallim, indi isa man siza V a qif Garayzadanin xastaxanada sizin sozlariniza
bastaladiyi v a hcQ bir yerda oxunmayan yeni
bir mahnini siirpriz etmak istayiram". Brilyant
Dada§ova Hamlet Isaxanlmm "Hicran" §erina
V a q i f Garayzadanin bastaladiyi mahnini, sonra
Hamlet Isaxanlmin sozlarina, Naila xanim
Isayevanin bastaladiyi 'TnciQiQayi" mahnisini
oxuyur.
X a z a r Universitasi raqs ansamblimn qizlan
"InciQiQayi" raqsini ifa edirlar.
Soz yaziQi Vidadi Babanliya verilir.
Vidadi Babanli:
B i z garak, xalq dili i l a desak, goziimiiza su
verak. Sizin ilk kitabimzin taqdimat marasiminin bela tamtaraqla, bu cur §an-§6hratla
kcQmasi bizim iiQiin farahdir. B i z farahlanirik
k i , bizdan sonra sanata galanlarin bela muvaffoqiyyati var. B u Sizin uzariniza bir az da
boyiik masuliyyat qoyur. Masuliyyat qoyur k i ,
Sizin i l k kitabimz bela §6hratla taqdim
18
xazaR xaeaR
01.12.2001, NHS
olunursa,
Siz bundan sonra daha yax§i
yazasiniz. Bunun Sizin elmi yaradiciligmiza
xalol gotirib-gBtirmayBceyini deye bilmoram.
A r z u ediram k i , i k i qo§a qanad kimi har ikisi
Sizi daha yiiksaklara qaldirsm. H a m elm
sahasinda, ham poeziya, §er, sanat sahasinda
Siza ugurlar arzulayiram.
M a n bu maclisda bir §eya qibta eladim k i ,
bir ailanin qismatina i k i istedad du§ub: §air,
ahm v a bastakar. Bela hadisaya man hala
tasadiif etmami§am.
Dogrudan da, N a i l a xanimin bastaladiyi
mahniiari e§idanda adam iftixar hissi kcQirir.
Sizin har ikiniza cansagligi, yaradiciligmizda
boyiik ugurlar arzulayiram. A r z u ediram ki,
tesin "Don Kixot" asarini miizakira edib deyirlar k i , axi neca olub k i , biitiin diinyada bu
qadar ma§hurla§ib? Nahayat, bela qarara
galirlar k i , Don Kixot ela bir obrazdir, ela bir
insandir k i , agar min ilda Don Kixot kimi 10
nafar adam diinyaya galmasa,. dunya ya§amaz
Hamlet miiallim, manim azizim, Siz da qeyriadi adam kimi diinyaya galibsiniz. M a n Sizi
tabrik ediram, ailaniza xo§baxtlik arzulayiram,
xalq mahnilarindan ibarat yeni diskimi Siza
bagi§layiram. Kitabinizi taza aldigim iigiin
onunla birba§a bagli musiqi nomrasi taqdim
eda bilmiram. Sagliq olsun!
M a c l i s i n sonunda soz §aira - Hamlet
isaxanliya verilir.
Hamlet miiallim, Sizin galacak kitablarimz daha geni§ maclislarda taqdim edilsin, oxuculann
iirayina yol tapsin. E l m d a boyuk nailiyyatlar
qazandigimz k i m i , sanatda da, poeziyada da ela
ugurlar §azanasiniz!
Ecazkar sasi i l a qalblari fath edan xalq artisti Alim Qasimov "Ba§ agmadim bu diinyadan"
mahnisini ifa edir.
Soz S S R I xalq artisti Liitfiyar imanova
verilir.
Lutfiyar tmanov:
M a n QOX §adam k i , bu maclisda i§tirak
ediram. Hamlet miiallim haqqinda, onun §erlari
haqqinda QOX sozlar dani§dilar. M a n Hamlet
miiallimi Qoxdan taniyiram. Hamlet haqqinda
bir soz demak istayiram. B i r ha§iya Qixim:
hamimiz Servantesin "Don Kixot"unu xatirlay i n q . Filosoflar bir maclisa yigilirlar. Servan-
Hamlet Isaxanli:
M a n i m kitabimin bir balaca boyu var, amma
dam dolusu toyu oldu. B u giin iiQun man bir
QOX insanlara, o ciimladan sizlara bocluyam.
M a n i m kttab Qap etdirmak ftkrim olmayib.
A m m a hami§a §er yazmi§am. M a n ixtisasca
riyaziyyatQiyam. Riyaziyyat miirakkab, darin
va gozal elmdir. A m m a riyaziyyatda hisslari,
sevgini, samimiyyati, kadari, qami ifada etmak
miimkiin deyildir. Hayatda da insan oz iQ
diinyasinda oldugu kimi ola bilmir. Insan tak
oziindan asili deyil, atraf miihitdan, alamdan,
dunyadan asilidir. Ona gora da §er va musiqi
vasitasila insanin manavi alamina, oz IQ
diinyasina ba§ vurmaq olar. Miimkiindur k i , bu
sababdan da man u§aq vaxtlanmdan
§er
yazmi§am. Bununla yanasi dram asarlari,
hekayalar da yazmigam.
01.12.2001. Nil5
^
XezeR X8B9R
B i r dafa men kand mtiollimi olan atamla
Bakiya galdim. O, mani adabiyyat§unas-alim
Bliyar Qarabaglmm yanma apardi. A t a m
manim §era, adabiyyata havasim oldugunu,
adabiyyatQ! olmaq istadiyimi soyladi. Onun
zarafatla "Hamletin monoloqu"nu de" sozlarina
cavab olaraq man dogrudan da sevdiyim
monoloqu soyladim. A x i r d a 91iyar muallim
mani tarifladi. Dedi k i , "Bala, atamn gozal
sanati var, riyaziyyat. Ser, adabiyyat beladir k i ,
adabiyyat fakiiltasinda oxumaq lazim deyil. Ser
yaza bilirsansa, yaz, riyaziyyatQi olmagm buna
heQ bir maneagiliyi yoxdur". M a n da riyaziyyati QOX sevdiyima gora bu ixtisasla ma§gul
oldum.
M a n a hami§a ela galib k i , §er yazmaga
manavi huququm yoxdur. Ciinki miitalia
etdiyim
boyuk,
klassik § a i r l a r i m i z d a n ,
masalan, Samad Vurgundan va bu giin
maclisimizda i§tirak edan ma§hur, pe§akar
§airlardan sonra §er yazmaga adam casarat
etmir.
Kitabgamm on tarixi haqqinda bu qadar.
Sonra bela oldu k i , bazi §erlar yava§-yava§
liza
Qixdi.
Serlarin
bazilarina
Ramiz
Mustafayev, V a s i f Adigozalov, Naila xanim
musiqi bastaladilar. Sanatkar dostlar bazi
§erlari televiziyada oxudular.
Serlar iiza
Qixandan sonra manim va bu maclisda ayla§an
bir dasta insanin manavi atasi olan hormatli
Camal Mustafayev §erlarin gap olimmasini
maslahat gordu.
• .
M a n QOX utandim, ela indi da utaniram.
Camal muallimin takidi naticasinda va
N a i l a xanimin istayi va amoyi i l a $er!ar
19
yigilmaga ba§ladi. Sonra mana redakta uQiin
verildi. M a n §erlari qisaltmaga ba§ladim. Ser
hiss, hayacandi. C o x qariba i§dir §eri redakta
etmak. Hassi, ehtirasi aglin siizgacindan keQirmak. Ser taravatini itira bilardi. Qalmi§dim
bela. Sonra Qapdan Qixanda dostlarimdan
bazilari dedi k i , avvalki variant daha yax§i idi.
Carnal muellimd. Nails xanima, bilavasita
kitabin na§ri iizarinda Qali§an insanlara: Isaxan
Isayevd, Fuad Ofondiyevd, Azarbaycan dilinin
ke§iyinda duran Elza Ismayilovaya, Xezer
Universitdsi nd§riyyati dmdkda^larma, Zakir
Nabiyevo, dizayuQi-rassam Raiig Obdulrobmanova ta§akkurumu bildiriram. Tasadiifi
deyil k i , kitab Na§irlar Assosiasiyasinin " 9 n
yax§i dizayn" nominasiyasi uzra qalib adina
layiq goriildii.
Har asarin, har hekayanin oz ya§ami, hayat
tarixQasi var. B u hekayanin - "Tazadlar"
kitabmm ba§langici - dogumu barada na deya
bitaram? M a n §eri aslinda oxucular iiQiin
yazmami§am, onlar iigiin nazarda tutmami5dim. O z hisslarimi hardanbir, ilhama banzarbir
§ey galanda, samimi §akilda ifada etmi§am.
M i i x t a l i f formalarda: sarbast, qo§ma, qazal, riibai, bayati va s. B g a r na§r fikri Camal miiallima maxsusdursa, §erlarin yayilmasi sanat
dostlarima maxsusdursa, masuliyyat oz uzarimdadir. Biitiin uygunsuzluqlar, noqsanlar, standartlardan kanara Qixmalar manim amalimdir.
Ser va mahni, poeziya va musiqi! B u giin an
gozal izdivacin §ahidi olduq.
M a n har §eri, hatta sarbast vaznda olanlan,
tarcumalari ziimzuna eda-eda, mahni kimi
oxuya-oxuya yaziram. M a l u m xalq mahnisi,
20
xezaR xaeaR
bostskar mahnisi, bir ariya, mugam, a§iq
mahmsi va ya ozumiin uydurdugum sada
melodiya ita...
M a n burada i§tirak edan gorkamli incasanat
xadimlarina bazi §erlara musiqi bostaladiklarina va yazilmi§ mahnilari ifa etdiklarina gora
miimatdarhgimi bildiriram. Ser beladir k i ,
musiqila birlaganda tamam yeni ruh alir, ba§qa
§5kilda meydana Qixir. Duzdur, onda §er oz
yaradicisindan — §airdan uzaqla§ir, bastakarm
malma Qevrilir. A m m a o, bastakarda da QOX
qalmir,
tezlikla muganni
ifa
edir
va
miiganninin repertuarinda yer tutub onun halal
mahna Qevrilir. B u cahatdan da manim baxtim
gatirdi. Azarbaycanin QOX istedadli bastakarlari
§erlara musiqi yazdilar, onlar ifa olundu.
Musiqiya qida veran §er yazmaq ozii xo§baxtlikdir. B u yerda bir arab yaziQisinm bir
hekayasinin qisa mazmununu sizin nazariniza
Qatdirmaq istayiram: o deyir k i , bir giin avtobusda yol gedirdim, gordum k i , qabaq siralarda
bir gozal qiz oturmu§dur. Y a n torafdan ona baxirdim, o isa mani gdrmiirdii. M a n onu ba§danayaga siizmaya ba^ladim. X a y a l mani uzaqlara
apardi. Sanki xayalimda manim allarim daraq
olub onun saQlarmda gazirdi. Xayalimda bu qiz
daha da gozalla^di. B u zaman onun yanmdaki
adam durdu, du§dii. M a n qeyri-ixtiyari yrimdan
qalxdim k i , gedim onun yaninda oturum. B u
damda onun ozu ya§inda bir cavan oglan mani
qabaqlayib qizm yaninda ayla§di. Cavan oglan
aylagan kimi bir kitab Qixartdi va ba§ladi
01.12.2001. NHS
oxumaga. Gordiim k i , oglan kitabt oxumur,
maqsadi qizin diqqatini calb etmak idi. Q i z da
eyni tarzda kitaba baxirdi. Onlar §airin manim adimi gakdilar. Q i z dedi k i , o §airi man ^
QOX seviram. M a n bir tarafdan sevinirdim k i ,
man seviliram, o biri tarafdan taassiif hissi
kcQirirdim, tazadli bir diinyada qaldim. Onlar
dii^dular va birlikda getdilar. M a n qaldim tak...
Sairin dardi, goz ya§lari ancaq ba§qalarini :
dii§iindiirmak, sevindirmak iigiindiir. O noqteyi-nazardan §erin §airdan uzaqla§ib bastakar
va mugannilarin va xalqin malina Qevrilmasi
§airin, ^er yazanin xo^baxtliyidir. Buradaki biitiin bastakarlara, musiqiQilara gostardiklari bu
diqqat iiQiin boyiik ta§akkiirlarimi bildiriram.
Bnanaya gora bura Qixanda garak bir §er •
oxuyasan. B i z i m QOX gorkamli i k i sanatkar —
Lalazar xanim va llham Qsgarov "Tazadlar"
kitabmdan §erlari Q O X gozal oxudular va
talabalarimiz da §erlari QOX gozal ifa etdilar.
M a n i m bu §erlari yenidan ifa etmayima ehtiyac ^
yoxdur.
Yarimgiq §airlarin Q O X I U yarimQiq §erlari ~
olur. M a n bu yaxinlarda yazdigim va yanmQiq
qalan bir §er var, bilmiram o bitacak, ya
bitmayacak, onu oxumaq istayiram. M a n teztez dogma kanda gediram, bazan tak qalmaq
UQiin, bazan dogmalarimi - anami, qarda§imi,
qohumlarimi, el-obam ziyarat elamak iiQiin ora
gediram. Dogma yurd hami§a mani maqnit
kimi oziina calb edir. Gedib-galanda bir da
gorursan k i , bir §er yarandi. E l a N a i l a xanimin
01.12,2001. N115
xezaR
bastaladiyi v a Brilyant xanimin bu giin QOX
gozal ifa etdiyi "Lala" §eri da keQan i l Camal
muallimla Giirciistana gedarkan yolda yarandi.
Y a z idi, magindan du§diik, gordiik k i , atraf
lalazardi. Baxi§larda heyrat vardi, Qunki gozallik goriirdiik. Digar tarafdan bir hasrat da qalbimizi yandirirdi, zarifliya toxunmaq olmazdi.
Lalani daranda gozallikdan asar-alamat qalmir... Onu da qeyd edim k i , bu §er "Tazadlar"
kitabina dii§mayib, hatta gap olunmayib, amma
goriirsuniiz k i , musiqi ila qovugub...
Icaza verin bu yaxinlarda kandimiza gedibgalandan soru"a yaranan §eri diqqatiniza
gatdirim:
ZiYAReT
^
Doguldugum, boy atdigim
Gecalsria sevdala§ib,
Saharlsri oyatdigim
Dogma elda, obadayam...
Qoribedir kohno adam...
Sanki sski zamanlan,
Agilmayan dumanlan
Yarib gslmi? sas-sedayam,
El8 bil ki, royadayam...
Dindiriram porda-parda
Oten gQniJn havasini,
Hazin-hazin nagmalarda
Tapdim ruhun sevdasini.
k
Duygu hakim oldu biza, •
Sevgi ozu ibadatdir,
§ukur, galdik kandimiza,
Bu na gozal ziyaratdir!
GiJllar tani§, qoxu tani§,
Goy otiann goxu tani§,
Ocaq tani§, tustu tani§,
Kandin alti, ustij tan!§...
Bas nadan qarib kimiyam,
Vena yol gakir gozlarim?
xaeeR
Niya bela fikirliyam,
Pari§andir nagmalarim?
Omrumuzdan kegan iliar
Bahsa girdi xeyiria §ar,
9yrilara ba§ aymayan
Dogru yolda oda du§du,
"Ogul, haqqa sigin» deyan
Boyuklarim yada du§du,
Canim yena oda du§du.
Atam comard bir insandi,
El-obaya yara§andiAgli iti, qalbi yum^aq,
Tez yeti§di, tez da yandi;
Bazan tale haqqi dandiAgn gakdi nega u§aq,
Ruzgan sart, qalbi yum§aq.
Man qapiya yeti§anda
Q ar§ilardi nanam ozu.
Qucaqla§ib 6pu§anda
Nur sagardi qamar ijzu.
;
Sinasina doya-doya,
«Atam-anam sansan» deya,
Dona-dona yalvarardi,
Malakmisal lutfij vardi.
Keganlara min-min rahmat, '
Soldu nega qaddi-qamat,
Onlar geri donan deyil.
Kulli-ba§ar etsa minnat,
Ba§imiza yagsa nemat,
Can yangisi sonan deyil,
Gedan geri donan deyil.
^
Kand dursa da, ruh dayi§ib,
Qara zurna goza daymir;
Goran a§iq kimdan kusiJb,
Saz sinada dastan demir? '
Ana torpaq, sasia bizi,
TiJkanmaz ilhann ge§masi.
21
xezaR xaeaR
22
Kolga du§8n qalbimizi
isidacek nagme sasi.
Bu busata hay veracak
Qayalardan axan su tak
Saf, d u m - d u r u el nafasi.
Doguldugum boy atdigim,
A r z u l a r l a qucaqla§ib
Oz dijnyami yaratdigim
Dogma elda-obadayam.
Yigilibdir xeyli adam,
Bu ulfata man da §adam,
Uz-gozlarda hormat, izzat,
Har damlaya darya qiymat...
Bu yerlara gox galmi^am,
Galdikca da k6yralmi§am,
Na§a qamla goru^ubdur,
Sevincima xal dij§ijbdur.
Ey tanndan aldigim nur,
San gostaran yol dogrudur,
De, kegml^danmi galmi§am,
Y a man ozijm k6hnalmi§am?
V
01.12.2001. Nil I
Serii-nagmeli, sozlii-sohbotli toqdimat
mBrasimini aparicilar bela yekunlagdirirlar:
Yuxusuz
gecelarin, yorgun illorin
behresidir "Tezadlar" kitabi.
Gargin bir omriin sehifslari var bu
kitabin iQinda...
Kitab
§airin
dogma
od-ocagidir,deyirlar. Biz da bu ocaga iiz tutduq.
Bu ocaqda hararat duyduq, §air urayinin
oduna qizindiq.
inaniriq k i , galacak gozal §erlorin
miiqaddimasi olacaq "Tazadlar" kitabi.
Hamlet muallim, sizin lezzatii, dadlidadli §erlorinizi gozlayacayik.
Arzu edirk k i , §erleriniz kokdan,
nagmelariniz avazdan dii^masin.
Qoy sizin bu gerlariniz atirli gi^ak
dastalarina doniib, biitun Azarbaycan torpagina sapelansin...
Elza tSMA YILOVA,
VahidOMdRLt
Fotolar
Fend QBDIRO
VUNDUR