Eğitim Yönetiminde Alternatif Yaklaşımlar

ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ
EĞİTİM YÖNETİMİ DOKTORA PROGRAMI
541111005 EĞİTİM YÖNETİMİNDE ALTERNATİF YAKLAŞIMLAR
DERS BİLGİ FORMU
Prof. Dr. Selahattin TURAN
EĞİTİM YÖNETİMİNDE ALTERNATİF YAKLAŞIMLAR
Pek çok alanda olduğu gibi eğitim yönetimi alanında da kuramsal gelişmeler farklı yaklaşımlar ışığında
belirli dönemlerden geçmiştir. 1920’lerde Taylor’un öncülüğünde başlayan pozitivist dönem eğitim yönetimi
alanını derinden etkilemiş, akılcı paradigmanın evreni bir makine olarak gören tezi örgüt ve yönetime
uyarlanmıştır. Teorik temellerini doğa bilimlerinden alan pozitivizm, teori ve uygulamanın tarafsızlığını
savunmanın yanı sıra, gerçeğin değerden, teorinin pratikten, rasyonelliğin sağduyudan ayrı tutulması gerektiğini
benimsemektedir. Toplumsal süreçleri; toplumun gözlenebilir ve ölçülebilir yönleriyle açıklamayı yeterli
görmekte, gerçeğin ölçümler ve sayılaştırmalarla belirleneceğini varsaymaktadır. Dünya ölçeğinde pek çok
alanda temel dönüşümlerin gerçekleşmesiyle birlikte eğitim yönetimi alanında da uzun zamandır benimsenen
pozitivist anlayış sorgulanmaktadır. 1970’lerden itibaren örgüt ve yönetim bilimi alanında gerçekleşen
paradigmatik dönüşüm sayesinde pozitivist paradigma ve yaklaşımlara karşıt ya da alternatif olarak
nitelendirilebilecek bazı paradigma ve yaklaşımlar geliştirilmektedir. Genelleyici, evrensel, nesnel ve
indirgemeci bilim anlayışını savunan pozitivizme karşılık geliştirilen alternatif yaklaşımlarda genellenemezlik,
durumsallık, öznellik, nitelik, görecelik gibi kavramlar ön plana çıkmaktadır.
DERSİN AMACI VE TANIMI
Bu dersin amacı; eğitim yönetimindeki alternatif paradigmaları tartışmak ve bu paradigmaların eğitim
yönetimine yansımalarını değerlendirmektir. Ders kapsamında; eğitim yönetiminde alternatif paradigmalar;
yorumsamacı, radikal hümanist, radikal yapısalcı ve işlevselci, feminist, eleştirel, fenomenolojik teoriler ve
eğitim yönetimine yansımaları; eğitim yönetiminde modernite ve postmodernite üzerine tartışmalar gibi konular
ele alınacaktır.
DERSİN HEDEFLERİ
1.
2.
3.
4.
5.
Eğitim yönetimini eleştirel teori açısından yorumlayabilme
Eğitim yönetimini feminist teori açısından yorumlayabilme
Eğitim yönetiminde pozitivist ve yorumsamacı paradigma etkilerini kavrayabilme
Fenomenolojik yaklaşımlar ve eğitim yönetimine etkilerini kavrayabilme
Modernite ve postmodernitenin eğitim yönetimine etkilerini yorumlayabilme
1
ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ
Bu ders kapsamında daha anlamlı ve verimli bir öğrenme deneyimi için çeşitli işlevsel öğretme yöntemleri
kullanılacaktır. Sınıfın performansı göz önüne alınarak, geleneksel anlatım yöntemine ek olarak; öğrenci
merkezli probleme dayalı öğrenme, grup odaklı tartışma, bireysel sunumlar, analiz ve yorumlama gibi yöntemler
tercih edilecektir.
ETKİNLİKLER
Dersin öğretim üyesi tarafından hazırlanan kaynak listesindeki makale, kitap bölümü, bildiri ve rapor
niteliğindeki dokümanlar haftalık ders planı kapsamında ilgili konuyla ilişkili olarak öğrenciler tarafından
okunup, analiz edilerek ders sürecinde tartışılıp yoruma açılacaktır.
ZORUNLU TEMEL KAYNAKLAR
Korkut, T. (2004). Batılı Bilginin Eleştirisi Üzerine. İstanbul: İz.
Duralı, T. Ş. (2013). Aklın Anatomisi: Salt Aklın Eleştirisinin Teşrihi. İstanbul: Dergâh.
Duralı, T. Ş. (2013). Kutadgubilig Türkcenin Felsefe-Bilim Sözlüğü: İstanbul: Dergâh.
Kara, İ. (2005). Bir Felsefe Dili Kurmak. İstanbul: Dergâh.
Tsoukas, H., Chia, R. (2013). Felsefe ve Örgüt Teorisi (Çev. İ. Anıl). Ankara: Nobel
English, F. W. (1994). Theory in Educational Administration. NY: HarperCollins.
Oplatka, I. (2010). The legacy of Educational Administration:. Peter Lang.
Giroux, H. (1983). Critical Theory and Educational Practice. Australia: Deakin University Press.
Giroux, H. (1988). Schooling and the Struggle for Public LifeMinneapolis: University of Minnesota Press.
Giroux, H. (1992). Border Crossings: Cultural Workers and the Politics of Education. NY: Routledge.
HAFTALIK OKUMALAR
Makale
Giriş, Tanışma, Ders İşleme Planı
Balcı, A. (1993). Eğitim örgütlerine yeni bakış açıları: kuram -araştırma ilişkisi. Ankara
Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 25(1), 27-45.
Hafta
1,2
Notlar
3,4
Balcı, A. (2008). Türkiye’de eğitim yönetiminin bilimleşme düzeyi. Kuram ve Uygulamada
Eğitim Yönetimi, 54, 181-209.
Fırat, N. Ş. (2006). Pozitivist yaklaşımın eğitim yönetimi alanına yansıması, alana getirdiği
katkı ve sınırlılıkları. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 40-51.
Beycioğlu, K. & Dönmez, B. (2006). Eğitim yönetiminde kuramsal bilginin üretimine ve
uygulanmasına ilişkin bir değerlendirme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 47, 317342.
Turan, S. ve Şişman, M. (2013). Eğitim yönetimi alanında üretilen bilimsel bilgi ve Batılı
biliş tarzının eleştirisine giriş. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 19(4), 505514.
Turan, S. (2014). Ahlâki Açıdan Modern Okulun Açmazı: Eleştirel Bir Bakış, Yeni Türkiye
Dergisi, 58/59 (10), 246-252.
Öz, M., ve Yalçın, M. ve Turan, S. (2014). GörülmeyeniGörmek: ‘Üstünler’ Söylemine
Ontolojik Bir Ontolojik Bir Sorgulama, Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi 2014, 4
(1), 11-40.
Şimşek, H. (1997). Pozitivism ötesi paradigmatik dönüşüm ve eğitim yönetiminde kuram ve
uygulamada yeni yaklaşımlar. Eğitim Yönetimi, 3(1), 97-109.
Şişman, M. (1998). Eğitim yönetiminde kuram ve araştırmada alternatif paradigma ve
yaklaşımlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 16, 395-422.
2
Culbertson, J. (1983). Theory in educational administration: echoes from critical thinkers.
Educational Researcher, 12(10), 15-22.
5
Morgan, G. (1980). Paradigms, metaphors, and puzzle solving in organization theory.
Administrative Science Quarterly, 25, 605-622.
Burrell, G. & Morgan, G. (1979). Sociological Paradigms and Organizational Analysis:
Elements of the Sociology of Corporate Life. London: Heinemann.
6,7
Bates, R. (2001). Eleştirel Teori Açısından Eğitim Yönetimi. Eğitim Yönetimi, 7 (28), 573–
592, [Çevirenler: S. Turan ve M. Şişman].
Fogarty, B. M. (1983). Educational administration 1959-1981: a profession in evolution.
Educational Administration Quarterly, 19(3), 141-152.
Hoy, W. K. (1978). Scientific research in educational administartion. Educational
Administration Quarterly, 14(3), 1-12.
Hills, J. (1965). Social science, ideology and the professor of educational administration.
Educational Administartion Quarterly, 1(3), 23-39.
English, F. W. (1997). The cupboard is bare: the postmodern critique of educational
administration. Journal of School Leadership, 7(1), 4-26.
English, F. W. (2001). What paradigm shift? an interrogation of Kuhn's idea of normalcy in
the research practice of educational administration. International Journal of Leadership in
Education, 4(1), 29-38.
Hyung, P. S. (2001). Epistemological underpinnings of theory developments in educational
administration. Australian Journal of Education, 45(3), 237-248.
Anderson, G. L. & Grinberg, J. (1998). Educational administration as a disciplinary practice:
appropriating Foucault’s view of power, discourse and method. Educational Administration
Quarterly, 34(3), 329-353.
Burlingame, M. & Harris, E. L. (1998). Changes in the field of educational administration in
the United States from 1967 to 1996 as a revitalization movement. Educational Management
& Administration, 26(1), 21-34.
Burlingame, M. (1979). Some neglected dimensions in the study of educational
administration. Educational Administration Quarterly, 15(1), 1-18.
ARA SINAV
Evers, C. W. & Lakomski, G.L. (1996). Science in educational administration: a post
positivist conception. Educational Administration Quarterly, 32(3), 379-402.
8
Kochan, F. K. (2002). Hope and possibility: advancing an argument for a Habermasian
perspective in educational administration. Studies in Philosophy and Education, 21, 137-155.
Carr, W. (1997). Professing education in a postmodern age. Journal of Philosophy of
Education, 31(2), 309-327.
Cole, M., Hill, D. & Rikowski, G. (1997). Between postmodernism and nowhere: the
predicament of the postmodernist. British Journal of Educational Studies, 45(2), 187-200.
Foster, W. (1997). Observations on the application of a postadministration. Paper presented at
the American educational research association annual meeting, Indiana University, Chicago.
Foster, W. (1998). Editor’s foreword. Educational Administration Quarterly, 34(3), 294-297.
3
Hassard, J. (1996). Expoling the terrain of modernism and postmodernism in organization
theory. In D. M. Boje, R. P. Gephart Jr. & T. J. Thatchenkery (Ed.), Postmodern Management
and Organization Theory. Sage Publication.
Shakeshaft, C. (1995). A cup half full: a gender critique of the knowledge base in educational
administration. In R. Donmoyer, M. Imber & J. J. Scheurich (Ed.), The Knowledge Base in
Educational Administration. Albany: State University of New York.
Hills, J. (1980). A critique of Greenfield's new perspective. Educational Administration
Quarterly, 16(1), 20-44.
9
Starratt, R. J. & Foster, W. (1994). Educational administrators as leaders: research
implications. In T. A. Mulkeen, N. H. Cambron-McCabe & B. J. Anderson (Ed.), Democratic
leadership: the changing context od administrative preparation. Praeger.
Walker, W. G. (1984). Invited perspective: administrative narcissism and the tyranny of
isolation: its decline and fall, 1954-1984. Educational Administration Quarterly, 20(4), 6-23.
Watkins, P. (1992). The transformation of educational administration: the hegemony of
consent and the hegemony of coercion. Australian Journal of Education, 36(3), 237-259.
Weick, K. E. (1976). Educational organizations as loosely coupled systems. Administrative
Science Quarterly, 21(1), 1-19.
10
Waite, D., Turan, S., ve Nino, J. M. (2014). Capitalism, Corruption, and Corporativism:
Examples from Turkish and American Educational Systems. International Handbook of
Educational Leadership and Social (In) Justice (Bogotch, Ira; Shields, Carolyn M. (Eds.),
London: Springer.
Değerlendirme
Kitap Eleştirisi
Makale Değerlendirmesi
Dönem Projesi
Derse Devam/Okumalar +Ara Sınav
Dönem Sonu Sınavı
11,12
4