kedilerde reprodüksiyon ve sun`i tohumlama

KEDİLERDE
Reprodüksiyon ve Sun’i Tohumlama
Prof. Dr. Mithat EVECEN
13.4.2015
Puberte
Dişi Kediler
 Ortalama: 8-13 Aylık (2-2,5 kg)
 Kısa Tüylü Irklar: 7-9 aylık
 Uzun Tüylü Irklar: 10-12 aylık
 Yavruların Doğum Zamanı ve Mevsim Etkilidir
Reprodüktif Aktivite: 14 yaşa kadar sürer
13.4.2015
Erkek Kediler
Puberte
 Ortalama:8-13 Aylık (3-3,5 kg)
 Kısa Tüylü Irklar: 7-9 aylık
 Uzun Tüylü Irklar: 10-12 aylık
 Yavruların Doğum Zamanı ve Mevsim Etkili
Faktörlerdir
 Reprodüktif Aktivite: 14 yaşa kadar sürer
13.4.2015
Çiftleşme Sezonu:
Kontrollü ışık altında: Yıl Boyunca
(12h aydınlık /12 h karanlık ya da 14 saat h /10 h karanlık)
Kuzey Yarım Kürede: Ocak-Ekim
Işık süresi: 10.5 saati geçtiğinde seksüel aktivite
başlar
13.4.2015
Melatonin:
Melatonin : Anti Gonadal Etki Gösterir
(Kısraklar Gibi ve Koyunların Aksine)
İmplant Olarak: 18 mg. (2-4 ay)
Oral: 0.5 - 0.8 mg/c.a./ günlük.
Östrusu baskılayıcı ve Sakinleştirici olarak
da kullanılmaktadır.
13.4.2015
Dişi Kedilerde Reprodüktif Anatomi
Ovaryumlar: 8 mm x 5 mm x
3mm ve 3-4 lumbal omurlar
hizasında ve Bursa ovarica
içerisinde
Oviduct: 5-6 cm uzunlukta
Cornu Uteriler: 8-10 cm uzunluk
ve 4-5 mm. çapında
Corpus Uteri: 1-2 cm uzunlukta
Cervix: 1-2 cm uzunlukta Fornix
vardır.
13.4.2015
13.4.2015
Erkek Kedilerde Reprodüktif Anatomi
Testisler:
• Doğumda
Scrotuma
inmiş
olmalıdırlar.
• İnguinal
kanalda
ve
karın
boşluğunda serbestçe hareket
edebilirler.
• 3-3,5 ayda scrotumda kalıcı hale
geçerler.
• Spermatogenesis:
başlar.
13.4.2015
6-7.
ayda
Penis:
Penis: Scrotumun ventralinde ve geriye
doğru dönük.
Glans penis: Konik yapıda,
Kranial kısmında kornifiye papillalarla kaplı
(100-200 adet).
Papillalar: 6-7 aylık yaşta tam olarak gelişir.
13.4.2015
Dişi Kedilerde Östrus Siklusu
Proöstrus
1-3 gün
Anöstrus
1
Östrus (7 gün)
Çiftleşmesiz
2
Östrus (7 gün)
Kısır çiftleşmeli
İnteröstrus
45 gün
90-210 gün
Östrus (7 gün)
Fertil çiftleşmeli
Gebelik
62-65 gün
Mevsim
Belirler
3
13.4.2015
İnteröstrus
14-21
gün
10 gün
90-210 gün
Anöstrus
1. Proöstrus:
 Klinik ve Hormonel Bulgular
 Belirtiler çok bariz değildir
 Baş ve boynunu sürtme hareketleri artar
 Mırıldanmalar artar
 İdrar yapma sıklığı artar
 Sık sık «Lordoz» pozisyonu alır
 Erkeğin aşım yapmasına izin vermez
 Vulvada bir değişiklik gözlenmez
 Serum östrojen değeri < 15pg/ml dir.
13.4.2015
13.4.2015
2. Östrus:
 Sürtünmeler çokça artar
 Yerde yuvarlanma hareketleri görülür
 Vokalizasyon artar
 Lordoz pozisyonu alır ve kuyruğu yana atar
 Arka bacakları üzerinde durur, ön tarafı yere çöker
 Erkeğin üzerine çıkmasına izin verir
13.4.2015
Östrustaki Bir Kedi
13.4.2015
Çiftleşme-Coitus
 Erkek kedi, dişiyi ensesinden
ısırarak üzerine çıkar
 Çiftleşme esnasında dişi yüksek
sesle bağırır
 Çiftleşme 1-5 dk sürer
 Erkek uzaklaşınca dişi, vulvasın
yalar ve yerde yuvarlanır
 5-15 dk. Sonra tekrar çiftleşir
 1-2 saat içinde 4-8 kez çiftleşir
13.4.2015
Ereksiyon ve Coitus
13.4.2015
 Östrus Sırasında:
 Serum östradiol düzeyi: 60-80 pg/ml dir.
 Ve, bu seviye doğum öncesine kadar (58-62.
gün) daima yüksektir.
 Hayali gebelerde ise 62-69 . günlere kadar
40pg/ml ye kadar yükselir ve sonra azalır.
13.4.2015
Ovulasyon ve Hormonlar
 GnRH: Penis ve papillarının vagen ve cervixi uyarması ile
 Endojen LH: 15 dakika içinde yükselir
 Ovulasyon: 24-48 saat içinde gerçekleşir
 Serum LH düzeyi: çiftleşme sayısı ile doğru orantılıdır.
(35-120 ng/ml)
 Max. LH: 8-12 coitus ardından 4 saat içinde ulaşılır
13.4.2015
Ovulasyona Neden Olabilen Diğer Etmenler
 Bel bölgesinin okşanması
 Perineal bölgenin ellenmesi
 Vagen ya da servikse masaj yapılması
 Vaginal smear alınması
 Vazektomize erkekle çiftleştirme
 GnRH ve HCG ,LH enjeksiyonları
13.4.2015
Ovulator
Ovulasyonun uyarılması: 4-5 sn. süreyle, 5-10 dk. arayla en az 5
defa yapılır
13.4.2015
Diğer Ovulatörler !!!!
13.4.2015
3. Metaöstrus:
A.Ovulasyon ŞEKİLLENMEMİŞSE:
 Foliküller regresse olur
 14-28 gün (ort.:21 gün)
 Serum östradiol düzeyi < 20 ng/ml dir.
 Serum progesteron düzeyi <1ng/ml dir.
13.4.2015
B. Ovulasyon Şekillenmiş ve Gebelik YOKSA
 Yalancı gebelik şekillenir
 Lüteal faz 2-3 gün içinde başlar ve
 C.L. meydana gelir
 Serum progesteron düzeyi: 25-30 ng/ml dir.
 Bu dönem Gebelik süresinin yarısı kadardır (30-45 gün):
Ort: 37 gün
 Klinik belirtiler 45 günde biter.
13.4.2015
C. Ovulasyon Şekillenmiş ve Gebelik VARSA
 Lüteal faz 2-3 gün içinde başlar ve C.L. meydana gelir
 Embriyo: Uterus’a 4,5-5 . Günde Morula aşamasında iner.
 Serum progesteron: 10-20. günler arası: 25-40 ng/ml
 Doğum öncesi hızla azalır (4-5 ng/ml)
 İştahta artış, hareketlerde azalma ve kilo alma
 Son günlerde kendine sessiz ve kuytu yerler arama
13.4.2015
4.Anöstrus:
 Melatonin=Antigonadal Etki=Kedi ve Kısrak
 Eylül-Aralık
 Karanlık periyodun uzamaya başlaması
 Melatonin salgısı artmaya başlar
 Seksüel aktivite yoktur
 Ovaryumlar inaktiftir
 Ortalama 90 gündür (30-120 gün)
13.4.2015
,
LH Peak
30-70 ng/ml
13.4.2015
Ovulation
24-48 h After LH Peak
Vaginal Sitoloji
 Köpeklerde olduğu kadar belirleyici değildir
 Yükselen Östradiol seviyeleri = Vaginal epitel hücre
kornifikasyonu
 Vaginal kornifikasyon: Proöstrusta görülür
ve Östrusun sonunda kaybolur
 Siklus dönemini önceden belirlemek güçtür.
13.4.2015
Vaginal Sıvap Alma
13.4.2015
 %90 lık Etanol, Metanol ya da Isı ile Fikse edilir.
 Kurutulur
 Boyanır (Diff Quick, Giemsa): 10-20 dk
 Distile su ile durulama ve kurutma
 X400 de mikroskobik muayene
13.4.2015
Diff-Quick Boyama:
13.4.2015
Boyanmış Bir Preparat
13.4.2015
Siklus Dönemlerine Göre Vaginal Hücre Tipleri
Anöstrus:
Parabazal Hücreler (Küçük Bazofilik Hücreler)
13.4.2015
İnteröstrus:
 İntermedier Hücreler : (Belirgin Nükleuslu ve Daha
Büyük Hücreler)
13.4.2015
Proöstrus:
 Kornifiye Süperfisiyal Hücreler (Küçük, Piknotik
Nukleuslu Büyük Hücreler)
13.4.2015
Östrus:
 Kornifiye Süperfisial ve Anüklear Hücreler
13.4.2015
Metaöstrus:
 Nötrofiller
 Parabazal ve İntermedier Hücreler
 Nuklear Süperficial hücreler
 Hücresel yıkımlanmalar
13.4.2015
13.4.2015
Erkek Kedilerden Sperma Alma Yöntemleri
 Sun’i Vagen:
13.4.2015
13.4.2015
Elektro-Ejakülatör
13.4.2015
Sperma Alma:
 Erkek Kedi, Genel Anesteziye alınır
 Rektal Probun ucu kayganlaştırılır
 Elektrodlar Ventrale gelecek biçimde
yerleştirilir
 Elektrik akımı verilerek ejakülasyon merkezi
uyarılır
 Penis, toplama tüpüne geçirilir.
13.4.2015
13.4.2015
Elektriksel Uyarımlar
 2-8 volt arası elektrik akımı verilir
 3 sn akım- 2 sn bekleme şeklinde 60
uyarım= 1 Set
 60 uyarım x 3 set= 180 uyarım
verilmelidir.
 Haftada 1 kez sperma alınabilir.
 Alındıktan hemen sonra 200µl izotonik
NaCl ile sulandırılır.
13.4.2015
Spermatolojik Özellikler
Özellik
Sun’i Vagen
Elektro-Ejakülatör
Hacim
0.01-0.12 ml
0.02- 0.7 ml
Yoğunluk
100-500 x106
150-350 x106
Motilite
Morfolojik Bozukluklar
pH
13.4.2015
Alınma Yolu
% 60-85
% 10
En sık olarak: Kuyruk bozuklukları ve ve protoplazmik
damlacık.
6.6 - 8.8
Spermanın Sulandırılması ve Soğutulması
•
%11 Laktoz - %20 Yumurta sarısı
•
Tris + %20 Y.sarısı
•
Süt + %10 Y. Sarısı
• Sulandırma oranı: 1:1 dir.
• Soğutma hızı dk.da 1 oC dir.
• +5 oC de 24-48 h Saklanabilir.
13.4.2015
Eritilmesi:
 Sperm payetleri +37 oC de 30 sn de eritilir
 Pelletler ise, 37 oC izotonok NaCl solüsyonu içerisinde eritilir.
 1500 rpm de 5 dk santrifüj edilerek dipte kalan 0.1 ml
hacmindeki tortu alınarak kullanılır.
 S.Tohumlama östrusun 2-3. günlerinde yapılır.
13.4.2015
Sun’i Tohumlama
1. İntravaginal İntracervikal Sun’i Tohumlama: Taze
sperma kullanılacaksa tavsiye edilir.
Doz:50x106
Bu amaçla enjektöre takılı ucu kütleştirilmiş bir iğne ucu
ya da,
Erkek kedi idrar sondası kullanılabilir.
Gebelik Oranları: %50, İkinci gün Tohumlamasıyla :%75
Donmuş spermada : %10 larda. (Doz: 50-100x106)
13.4.2015
2. İntrauterin ve İntraoviductal Sun’i Tohumlama
a. Transservikal İntrauterin
13.4.2015
b. Cerrahi Laparascopik, İntrauterin-İntratubal
13.4.2015
Cerrahi: İntrauterin-İntratubal
 Taze sperma için
 Doz: 8 x 106 Gebelik oranları: % 75-80
 Donmuş Sperma için
 Doz: 50 x 106 Gebelik Oranları: %55-60
13.4.2015
Kedilerde Biyoteknoloji
 IVM, IVF Çalışmaları: Türkiye’de ilk defa 2003 yılında Evecen ve
ark. tarafından yapıldı. Morula+Blastosist oranı %20.
(Evecen, M, Şahin,B.E., Baran, A., Ak, K., İleri, İ.K.: Kedi Oositlerinin İn Vitro Fertilizasyonu. İ.Ü.Vet.Fak.Dergisi 29 (2), 253-258, 2003 )
 Köpeklerde de: 2010 yılında, Evecen ve ark. tarafından IVM ve
IVF yapıldı. Türkiye’de ilk, dünyada ise 3. defa olarak Morula
elde edildi.




Evecen, M., Cirit,Ü.,Demir,K.,Hamzaoğlu,A.İ, Bakırer,G., Pabuccuoğlu, S., Birler,S.: Adding hormones sequentially could be an effective
approach for IVM of dog oocytes.
Theriogenology, 2011.
Evecen, M., Cirit Ü., Demir K., Özdaş, Ö.B., Taş, M., Birler, S., Pabuccuoğlu, S.: Effects of Estrus Cycle Stage and Temperature of Ovaries
on In Vitro Maturation of Canine Oocytes.
Animal Reproduction Science. 117: 160 -165, 2010
Evecen, M., Cirit,Ü.,Demir,K.,Karaman,E.,Bakırer,G.,Hamzaoğlu,A.İ.,Birler, S.,Pabuccuoğlu, S: Comparison of Two Different Media For In
Vitro Production Of Dog Embryos.
The Journal of The Faculty of Veterinary Medicine, University of Kafkas 16 (6): 897-902, 2010.
13.4.2015
13.4.2015
13.4.2015
13.4.2015
13.4.2015
 Şekil 1. Primer oositler ile in vitro üretilmiş farklı gelişim dönemlerindeki köpek oosit
ve embriyolarının mikroskobik fotoğrafları (x 200).
 (A) primer oositler, (B) 2-hücreli, (C) 4- hücreli, (D) 8-16 hücreli, (E) MORULA
 (F) İVF sonrası 7. Günde fikze edilip boyanmış MORULA (x400)
13.4.2015
Klonlama Çalışmaları:
Türkiyede ilk defa, 2012’de Evecen ve
ark. tarafından başlatıldı ve halen
devam ediyor.

(Klon Kedi Üretimi: İ.Ü.Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi Proje No: 20972)
13.4.2015