Çocuklarda iki dillilik, yaşam boyu avantaj.

Çocuklarda iki dillilik,
yaşam boyu avantaj.
Brötanya’da,
çocuklar kediye her zaman
kedi demezler!
Finistère’de yaşayan,
0-4 yaş arası çocuk sahibi
anne-babalara yönelik bilgiler
Yeni!
Bu kitapçığa şimdi akıllı
telefonunuz üzerinden
de ulaşabilirsiniz.
www.cg29.fr
www.divskouarn.fr
www.bretagne.fr
QR kodlarını okutmak için
iPhone ve Android’de mevcut
bookBeo uygulamasını
ücretsiz yükleyin.
Veya QR kodunun altındaki
adresi tarayıcınıza yazın.
İçindekiler
Bu kodu tarayın
ve cep telefonunuz
üzerinden Divskouarn
sitesinde görüşlerinizi
paylaşın.
Hangi dili seçmeli?
İki dillilik,
gerçek bir avantaj
p. 7
Çocuklarda
p. 9
dil gelişimi
Günlük hayatta
iki dil kullanmak için
bazı fikirler!
p. 17
Pratik bilgiler
p. 23
Baskıya Hazırlayan: Finistère Bölge Konseyi, Bröton Dili Kurulu – Brötanya Bölge Konseyi – Divskouarn
Fotoğraflar: ©Augural – BananaStock – Iwerzhonphoto – Juice – PhotoAlto – P. Sicard-CG29
Konsept, yapım: Finistère Bölge Konseyi, İletişim Müdürlüğü
Çeviriler: BTU (UBO) – Skrid
Görsel-işitsel Ürünler: Lionel Buannic Krouiñ – France 3
Baskı: Commerce Matbaacılık - Quimper
Tarih: Ocak 2012
p. 5
PEFC/10-31-1283
Erken yaşlardan itibaren
iki dilliliği desteklemek.
Gerek uluslararası düzeyde, gerek Avrupa
düzeyinde karşılıklı ilişkilerin çokça
yaşandığı günümüzde, çocukların birden
fazla dil konuşmasının faydaları inkâr
edilemez.
Bilimsel açıdan da araştırmacılar, dengeli
bir iki dillilik oluşturmanın, dilin öğrenildiği
yaşla yakından ilgisi olduğunu kabul
ediyor: erken yaşlarda başlayan iki dillilik, hem birçok yabancı dilin öğrenilmesi
açısından bir avantaj, hem de çocuğun
kişisel gelişimi için büyük bir şans.
Finistère ilinde, Brötoncanın küçük
yaşlardan itibaren kullanımı Bölge Konsey
tarafından destekleniyor; çünkü bu,
çocuğun gelişimini hızlandırıyor, çocuğa
dil öğrenme becerisi kazandırarak onu çok
dilliliğe hazırlıyor.
Brötonca öğrenmek dilsel planda bir iki
dillilik avantajı kazandırmakla kalmıyor,
aynı zamanda ortak mirasımızın bir parçası
olan bu bölgesel dilin yaşatılmasını da
sağlıyor. Böylece, Brötoncanın küçük
yaşlardan itibaren öğrenimini teşvik
etmek, Finistère bölgesinin kültürel ve
dilsel çeşitliliğinin korunmasına da katkı
sağlıyor.
Finistère ilinde yaşayan ailelerin
çocuklarına, ister Brötonca ister başka
bir yabancı ana dili olsun, ikinci bir
dilin öğretilmesi için çok daha fazla
çalışacaklarını umarım. Böylece bu aileler, hem Bröton kültürünün temeli olan
bu bölgesel dilin desteklenmesine,
hem de çeşitliliğin karşılıklı ve ortaklaşa
geliştirildiği bir Finistère yaratılmasına
katkıda bulunacaklardır.
Pierre MAILLE
Finistère Bölge Konseyi Başkanı
Brötanya Bölge Konseyi, dil
politikaları çerçevesinde,
Brötoncanın hayatın tüm alanlarında
kullanılmasının desteklenmesi ve
teşvik edilmesi yolunda iddialı bir
çalışma yürütmektedir.
Her ne kadar yetişkinlerin bilgilendirilmesi ve iki dilde eğitim gibi temel
unsurlar Brötoncanın benimsenmesi
için öncelikli şartlar olsa da, son
yıllarda dilin çok erken yaşta
öğrenimi yönünde yeni bir dinamik
de ortaya çıkmıştır. Bölgemiz, bu
yeni alanın gelişmesi için her türlü
katkıyı yapmak amacındadır.
Küçüklere Brötoncayı sevdirmek;
onların gelişimine yardımcı olmakta,
sonradan öğrenecekleri dillerin
öğrenimini kolaylaştırmakta, kendilerini çevreleyen kültürü daha
iyi tanımalarına ve yeni kültürlere
açılmalarına yardımcı olmaktadır.
Mutlulukları açısından olduğu
kadar gelişimleri açısından da bu
çok önemli bir avantajdır. Bu küçük
kitapçık, çocuklarına bu fırsatı
tanımaları için anne-babalara
yardımcı olacaktır.
Jean-Yves LE DRIAN
Brötanya Bölge Konseyi Başkanı
Anne-babasınız, çocuğunuzun Fransızca dışında başka bir dil
daha konuşmasını arzu ediyorsunuz, o halde bu kitapçık tam
size göre!
Çocuk gelişimi alanında uzmansınız, o zaman bu kitapçık
sizi de ilgilendiriyor.
Bu kitapçık, çocuğunuzun hayatının ilk yıllarında birden fazla dil konuşmasının veya
öğrenmesinin neden önemli olduğunu anlamanıza yardımcı olacak. Bu sayfalarda,
bebeğinizin iki ya da daha fazla dilde eğitimini kolaylaştıracak öneriler ve bilgiler
bulacaksınız.
İki dillilik alanında hizmet veren iki kurum
Bir çocuğun hayatının ilk yılları, dil öğrenimi için ideal bir dönemdir; çünkü bebeklerin ve çocukların, duydukları sesleri taklit etme becerisi oldukça gelişmiştir. Bu beceri
zaman içinde azalır, o halde mümkün olduğunca erken yaşta başlamak gerekir!
Finistère Bölge Konseyi ile Brötanya Bölge Konseyi bu kitapçığın hazırlanmasında ortak
bir amacı benimser. Bu iki kurum, özellikle bölgesel imkânların geliştirilmesi amacıyla,
erken yaşta başlayan iki dilliliği destekler.
Biliyor muydunuz?
Çocukların iki dilde eğitimi, sadece Bröton ailelerinin sorunu değildir!
50 milyondan fazla Avrupalı bölgesel bir dil konuşur; bu sayıya, yaşadıkları
yerde konuşulmakta olan ulusal ya da bölgesel dilden farklı bir ana dili olan
göçmenler dâhil değildir.
4
Hangi dili seçmeli?
Fransızca yanında konuşulacak dili seçerken düşünmek gereklidir. Kimi ailelerde bu seçimin sonucu kendiliğinden ortaya çıkabileceği gibi, kimi ailelerde hangi dilin seçileceği
üzerine bir karara varmak gerekebilir.
 Brötonca?
Finistère İlinde yaşıyorsanız o halde neden Brötonca olmasın? Bu dil, il dâhilinde
110.000 kişi tarafından konuşulmaktadır, bunlardan 6.000 çocuk ve yetişkin, iki dilde
eğitim görmüştür. Bu dil, bağlarımızı korumamıza yardımcı olan ve yaşayan bir dildir.
Bölgelerarası ilişkiler, Bölge Konsey ve Bölge Konseyi tarafından sürekli desteklenmektedir çünkü bu ilişkiler, komşu iller arasındaki dayanışma duygusunu da güçlendirir.
Böylece dil, samimi ve eğlenceli bir ortamda öğrenilir! Fransızca yanında Brötonca da
kullanan çocuklar, dil öğrenme süreçleri arasında “köprü” kurup önceki bilgilerinden de
faydalanabilecek ve sahip oldukları zihinsel esneklik sayesinde, diğer dilleri de hızlıca
öğreneceklerdir.
Finistère ilinde, Brötonca, bir yabancı dil değildir. Bölgeye ait bir dil olması sebebiyle
Brötonca, çocuğunuzu sakin ve güvenli bir ortamda, iki dilini dengeli biçimde kullanan
bir iki dilli yapabileceğiniz en ideal araçtır. Yerleşmiş bir iki dillilik, çok dilliliğe açılan en
iyi yoldur.
Ya diğer diller?
Finistère ilinde Arapça, Türkçe, Volof dili veya İngilizce gibi çok çeşitli diller konuşulduğunu
unutmamalıyız. Ana dili Fransızca olmayan kişiler için, bebekleriyle bu dilde konuşmanın
gerekli olup olmadığını sorgulamak son derece normaldir.
Ana dil, gönül dilidir, ev içinde iletişim kurmayı sağlayan dildir, soy zincirinin ve içinden
geldiğimiz aile ve toplumla kurduğumuz o çok kıymetli bağların dilidir. Bu anlamda yeri
doldurulamaz! Ve bütün farklılıklarına rağmen tüm diller, insanlığın kültürel zenginliğinin
ve çeşitliliğinin bir parçasıdır. Her fırsat bulduğumuzda ana dilimizi korkusuzca ve
inançla konuşmamız ve özellikle bu dili çocuklarımıza öğretmemiz bunun kanıtıdır.
Çocuğunuzla ya da genel olarak aile hayatı içinde kendi ana dilinizde iletişim
kurduğunuzda, çocuk, bu dilin sizin için önemli olduğunu ve bu dile değer verildiğini
hissedecektir. Dilinizi çocuğunuza başarıyla aktarmak için, bu dile onun gözünde olumlu bir anlam yükleyin!
5
 Brötonca kalbimizde!
Brötonların büyük çoğunluğu bu bölgesel dilin kullanımının
sona ermesinin büyük bir kayıp olacağının bilincinde. Pek çok
Finistère’li, diline ve onun kültürüne yürekten bağlı çünkü
bu dil ve onun kültürü, geleceğin yetişkinleri olan çocukların
kimliklerini oluşturması sürecinde çok etkili. Bu kimlik, Bröton
asıllı anne-babaları ilgilendirdiği kadar, sonradan Brötanya’ya yerleşen ve yerel kültüre
merak duyan kişileri de ilgilendiriyor.
Brötoncanın aile içinde kullanımı yoluyla aktarımı tekrar yaygınlaşmaya başlarsa,
Finistère’deki çoğu anne-babanın evde Brötonca kullanamayacakları anlaşılıyor. Yine
de bu durum, dilin aktarımına bir engel oluşturmamalı! Bu kitapçık içinde, Brötonca
konuşsun ya da konuşmasın, tüm anne-babaların çocuklarına Brötonca öğretmek için
faydalanabilecekleri pek çok yöntem olduğunu göreceksiniz.
Onlar iki dilli, çünkü iki dili de kullanıyorlar!
Bazı aileler, Finistère’in günlük yaşamı içinde iki dillerini de kullanıyorlar.
Bu kitapçığı okuyun ve bu ailelerle tanışın!
Maxime Rohart, 16 yaşında, hayatı Berlin
ile Douarnenez arasında geçiyor.
Ich spreche Deutsch und Französisch !
16 yaşındaki Maxime, hafif bir Alman aksanıyla renklenen
kusursuz bir Fransızca konuşuyor. Çünkü çocukluğu Ren
Nehrinin karşı yakasında geçmiş. Küçüklüğünde annesiyle
Almanca, babasıyla Fransızca konuşuyormuş. Böylece doğal
olarak ve anne-babasının yoğun uğraşları sayesinde, Berlin’de
iki dilde eğitim veren okullarda okumuş. 6 yaşına geldiğinde,
iki dili de akıcı şekilde konuşuyormuş ve İngilizceyi de hiç
zorluk çekmeden öğrenmiş. Maxime, “2 senedir İspanyolca
öğreniyorum ve sadece Almanca konuşanlara göre çok daha hızlı öğrendiğimi
görüyorum” diyor. “Ayrıca iki dilli olmak bana dünyanın kapılarını açtı, başka
ülkelerden gelen pek çok arkadaşım var”. Gelecek için hedefi: hukuk alanında
çalışmak ve “İngilizcemi geliştirmek için A.B.D.’ye gitmek”. Douarnenez’de yaşayan
ve “dil becerisi olmayan” babası ise bu hayata gıptayla bakıyor!
6
İki dillilik,
gerçek bir avantaj
İki temel durumu birbirinden ayırmak önemli:
• Doğuştan Fransızca konuşan ve bebeklerinin veya küçük yaştaki çocuklarının ikinci bir
dil öğrenmesini isteyen anne-babalar;
• İkisinden birisinin ya da ikisinin birden ana dili, Fransızca dışında bir dil olan annebabalar.
Aile içinde ister tek dil, ister birden fazla dil konuşulsun ve bu konuşulan diller hangileri
olursa olsun; genel olarak, çocukta dil gelişiminin mümkün olduğunca erken yaştan
itibaren desteklenmesi oldukça önemlidir. Peki neden?
• Dil becerisi, çocuğun kendisine, kimliğine ve kültürel varlığına ilişkin fikirlerinin
temelini oluşturur ve her türden ilişkide bu beceriler kullanılır. İletişim kurma
becerisi, çocuğun mutluluğunda önemli pay sahibidir. Birçok dil öğrenmek, çocuğun
kendisini girişken hissetmesine ve kendisini çevreleyen dünyayı eğlenceli ve doğal
yoldan keşfetmesine yardımcı olur.
• Yapılan araştırmalar, iki dilliliğin çocuğun dilsel gelişimi ve okul yaşamı üzerinde
olumlu etkileri olduğunu ortaya koymuştur. Bilginin iki farklı dilde aktarılması,
çocuğun daha fazla zihinsel esneklik kazanmasına yardımcı olur.
Bu sebeple, çocuğun, bunu destekleyen bir ortamda yetiştirilmesi gerekir. İki dillilik
uygun şekilde geliştirilirse, bu destekleyici ortamın yaratılmasına katkıda bulunur: ana
dil, çocuğun yaşadığı ve az kullanılsa bile değer verilen bir dili öğrendiği ortamda yoğun
olarak kullanılan dildir. Bugün Brötanya’daki iki dilli eğitim örneğinde olduğu gibi.
 Nasıl yapılmalı?
Araştırmalar, birden fazla dil konuşan anne-babalara, dil miraslarını çocuklarına ne
şekilde aktaracakları üzerine doğumdan önce düşünmeye başlamalarını tavsiye
ediyor. Uygulanacak yöntemlerden biri, anne ve babanın her birine, sadece bir dili
konuşma görevi vermek olabilir.
Bir diğer yöntemse, evde ikinci dil olarak mümkün olduğunca fazla Brötonca konuşmak
olabilir.
7
Onlar iki dilli, çünkü iki dili de kullanıyorlar!
Kendiliğinden iki dillilik
Mahalon’da yaşayan Erell, Jean ve Mona
On beş aylık Mona, sandalyesinde
oturmuş, bezelye püresini yemeğe
hazırlanıyor. Babası, “Hmm, ar piz-bihan” diyerek çatalı ağzına götürüyor.
Müzisyen olan Jean, bebek doğduktan
sonra ona doğal olarak Brötonca
şarkılar mırıldanmış: “İki dilin birden
kullanılması kaçınılmazdı!”. Her gün işyerinde Brötonca kullanan Erell’le bu konuyu
konuşma gereği bile duymamışlar.
Bugün Mahalon Cap Sizun’da yaşayan bu aile, konuşurken bir dilden diğerine
rahatça geçiş yaparak, iki dilliliğin güzel bir örneğini sergiliyor. Anne, “Sadece
ikimizken, onunla Brötonca konuşuyorum ama eğer birisi konuşmamıza dâhil
olmak isterse, hemen Fransızcaya geçebiliyorum” diyor.
Durum Jean için de aynı. Brötonca onun kulağına her zaman daha eğlenceli
gelmiş ve şimdi Brötonca dersleri alıyor. “Eğer Brötonca konuşurken bir cümleyi
kuramazsam ya da aklımdakini anlatmayı beceremezsem, hemen Fransızcaya
geçmeyi tercih ediyorum, çünkü asıl önemli olan ilişki kurabilmek ve iletişim.”
“İşlerin doğal akışında ilerlemesini istiyoruz. Belki daha radikal olmamız gerekirdi.
Mona’nın bunun bir zorunluluk ya da fedakârlık olduğunu düşünmesini
istemiyoruz, zevkle yapsın istiyoruz: beraberce ve zorlanmadan.”
Çift ayrıca başka insanların da Mona ile Brötonca
konuşmasını istiyor. Jean, kendi çocuklarında bu zevkten
mahrum kalan babasından, torunuyla, o güzel Bigouden
Brötoncası ile konuşmasını istemiş. Ve bu işe yarıyor!
Böylece erken yaşta başlayan iki dillilik, nesilden nesle kesintiye uğrayan dilsel aktarım zincirinin yeniden kurulmasına
da yardımcı oluyor.
Biliyor muydunuz?
Fransızcası yetersiz ya da az olan anne-babaların, bebekleriyle (kelime
dağarcığı, cümle yapısı, telaffuz gibi kurallarını) daha iyi bildikleri kendi ana
dillerinde konuşmaları tavsiye ediliyor.
Böylece çocuk, dili en uygun koşullarda öğrenme şansına sahip oluyor. Eğer ana
diliniz Fransızca değilse endişelenmeyin, çocuğunuz Fransızcayı, mahallesindeki ve
okulundaki insanlardan ve arkadaşlarından öğrenecektir.
8
Çocuklarda
dil
gelişimi
Bazı çocuklar evde birden fazla
dil konuşulduğunu duyar, bazılarıysa okulda veya kreşte yeni diller
öğrenir.
Bu duyulan diller, yeni dillerin
öğrenilmesinde bir temel görevi
görür.
İster çocuğunun ikinci bir dil
öğrenmesini isteyen frankofon
anne-babalar olun, ister ana dili
Fransızcadan başka bir dil olan
anne-babalar olun, şimdi bu sayfalarda çocukta dil öğreniminin nasıl
oluştuğunu göreceksiniz. Bu teorileri pratiğe dökmek için öneriler de
bulacaksınız!
Unutmayın, öğrenme hızı bir çocuktan diğerine farklılık gösterebilir.
9
 Doğumdan önce
Hamileliğin son üç ayında, cenin, öncelikle annenin sesini ama aynı zamanda
yakınlarının sesi gibi diğer bazı sesleri de duymaya başlar. Cenin, ortamda konuşulan
dilin ritmini kaydeder. Bazı araştırmalar göstermiştir ki annenin sesi, doğacak çocuk
üzerinde sakinleştirici bir etkiye sahiptir!
Öneri
Doğum öncesinde bile bebeğinizle konuşun!
Ve özellikle birden fazla dil konuşuyorsanız, hangi dilleri öğretmek
istediğiniz üzerinde düşünmeye başlayın.
Dikkat! Sizin iki dilli olmanız, çocuğunuzun da iki dilli olacağı
anlamına gelmez!
Bildiğiniz dilleri ona öğretmeniz gerekir.
 Doğumda
Yeni doğan bebekler, kelimelerin müzikal yapısından kolayca etkilenirler. Yeni doğan
bebekler, insan sesiyle diğer
sesleri birbirinden ayırabilirler.
On gün içinde bebek, annesinin sesini ve ana dilini ayırt
etmeye başlar.
 3 aya doğru
Bebek ilk kez gülümser, kendisine gülümseyen birine karşılık olan bu gülümsemeye
“sosyal gülümseme” denir. Yine çevresindeki insanları neşelendiren ilk “agu” seslerini çıkarır; bu sesler, mırıldanmalara başladığını gösteren seslerdir. Çıkarılan bir sesin
iletişim çağrısı olduğunu anlar. Sesleri tekrar eder, onları değiştirir ve çıkardığı sesleri
el-kol hareketleriyle birleştirir.
10
 3 aydan 6 aya
Çocuk mırıldanmaya başlar ve duyduğu sesleri taklit eder, kendi sesini dinler ve iletişim
kurar. Bu kez çevresi, özellikle de annesi, bebekle iletişim kurarken onun çıkardığı sesleri
taklit etmeye başlar, sanki onunla “sohbet” eder gibidirler.
6 aya doğru, çocuğun mırıldanmaları, kendi dilsel ortamında var olmayan sesler de
dâhil, pek çok sesi içerir.
Öneriler
Çocuğunuzu dinlemeniz ve ona cevap vererek bir diyalog başlatmanız
önemlidir. Ona şarkı söyleyin ve onunla konuşun!
Gördüğü insanları, eşyaları ve yaşadığı duyguları isimlendirin:
“Hoşuna mı gitti? Korktun mu?”
Onunla konuşurken iki dili de düzenli olarak kullanın, böylece her iki dilin
de seslerine ve melodisine aşinalık kazanır.
Gülümseyin ve yüzüne bakarak, tane tane konuşun
ve cevap vermesi için ona zaman tanıyın.
Bazen vakit alsa da bu cevap, bir bakış,
bacaklarını vurma veya bir gülüş şeklinde gelebilir.
Yaşadığınız deneyimleri diğer anne-babalarla
da paylaşın!
 6 aydan 12 aya
Çocuk, kendi adına tepki vermeye başlar ve “Evet, bu bir kitap, aferin” gibi bir onay
cümlesiyle “Acıktın mı?” gibi bir soru cümlesi arasındaki farkı anlar.
Bu dönem, ilk mırıldanmaların ana dilin melodik yapısı ve seslerine uygun biçimde
“şekillenmesi” açısından önemlidir. Çocuk, duyduğu dillerin özelliklerini benimsemeye
başlar.
11
 Bir yaşına doğru
“Baba, anne”. Bunlar genellikle bir çocuğun ilk anlamlı kelimeleridir, bunlara zamanla
vurguları da ekleyecektir. Şimdiden konuşulan dil ya da dilleri tanımaya başladı. Çocuk,
söyleyemediği kelimeleri bile anlamaya başlar.
Çocuk, iki dilli bir ortamda büyüdüğü takdirde, ilk kelimeleri genellikle annesi tarafından
konuşulan dile ait olan kelimeler olur.
Öneriler
Onunla konuşun, ona şarkı söyleyin ve baktığı her şeyi ona tarif edin.
Yine, dilini geliştirmesine olanak sağlayan “Ce-e!” gibi, el şakaları ve
tekerlemeler gibi oyunlara bayılacaktır.
Çocuğunuza yaşına uygun hazırlanmış, içinde zıt renklerde ve net resimler
olan kitaplar verin. Bırakın kitaplara baksın, isterse ağzına götürsün!
Onunla resimler hakkında konuşun.
Sizin de hoşunuza giden kitapları seçin ve eğer yapabiliyorsanız,
bu kitapları her iki dilde de okuyun.
 18 aya doğru
Çocuk “uyku yok” veya “baba ditti” gibi cümleleri anlamlı vurgularla kurmaya başlar,
bu da ona konuşmasını çeşitlendirme imkânı verir. Parmakla gösterme sayesinde kelime dağarcığı genişler: çocuk, eşyaları parmağıyla gösterir, etrafındakiler ismini söyler.
Küçük yaştan itibaren iki dilli bir ortamda büyüyen
çocuk, bu yaştan itibaren dil seçebilme imkânı
olduğunu kavrar: bir eşyanın iki farklı adı olabilir. Bazen çocuk, tek dilli bir çocuğa göre daha
geç konuşmaya başlayabilir. Bir süre için, iki ayrı
dil olduğunun farkına varana kadar, iki dilden
kelimeleri tek bir cümle içinde kullanacaktır. Bu
durum, sonradan işine yarayacak daha esnek bir
kullanıma katkı sağlar.
12
Öneriler
Çocuğun dikkatini çeken şeylerin ismini söyleyin ve ona basit
açıklamalar yapın. Söylediği kelimeleri tekrarlayın ve cümlelerini
tamamlayarak yeniden kurun. Ona düzenli olarak resimli kitaplardan
masallar okuyun ve eğer yapabiliyorsanız bunu iki dilde
birden yapın.
İkinci dili teşvik etmek hoş bir şeydir.
Peki, çocuğunuz bu dili yeteri kadar duyma ve bu dilde konuşma
fırsatına sahip mi?
 İki yaşında
Konuşulan dil, git gide önem kazanır ama vücut dili de iletişim desteği olarak kalmaya
devam eder. Çocuklar kendi aralarında sözlü olmayan ve karşılıklı ilişki, sevgi ve kavga
davranışlarından oluşan bir iletişim kurarlar.
Çocuğun yakınları, onun ne demek
istediğini anlar ve konuşuyor olması,
kendini ifade etme biçiminden daha
önemlidir.
Çocuk, eskisine oranla daha uzun
cümleleri anlar, sorulan sorulara cevap
verir ve gördüklerini paylaşır. Dilin ne
kadar etkili olduğunun ve hatta dil
kullanarak sağlanan kontrolün farkına
varır.
 Üç yaşında
Çocuğu anlamak çok daha kolay hale gelir: daha uzun cümleler kurar, daha az telaffuz
ve sözdizimi hatası yapar ve sohbet ederken büyüklerden daha az yardım alır. İki dilli
çocuk, iki dili arasındaki farkı daha iyi anlar ve karşısındaki kişiye hangi dilde konuşması
gerektiğini bilir.
Yakın zamanda, artık her iki dili de düzgün şekilde konuşacaktır, tabii ki bu dillerden
birini daha rahat kullanacaktır.
13
Öneriler
Çocuğunuzun söylediklerini tekrar edin ve tamamlayın. Duruma
ya da çocuğunuzun isteğine göre, çocuğunuz bir dili diğerinden
daha fazla kullanabilir. İki dili de doğru kullanamadığında, ikisini
birbirine karıştırdığı izlenimi verebilir. Gerçekte, deneme-yanılma
yolunu kullanıyordur çünkü henüz öğrenme aşamasındadır.
Çocuğunuzu iki dil kullanılan bir yuvaya yazdırmayı hiç
düşündünüz mü? Böylece çocuk, ikinci dil öğrenimini aile
ortamı dışındaki bir yerde tamamlayabilir.
 Dört yaşında
Eğer çocuk, doğumundan itibaren belli
bir dili duymuşsa, artık bu dilin temelini
almıştır ve kendisine söylenen şeylerin
çoğunu anlıyordur. Ne olup bittiğini
kolayca yorumlar ve sohbet etme becerisi gelişir. Ayrıca harflere, renklere ve
rakamlara da ilgi duymaya, bunları iki
dilde de öğrenmeye başlar.
Dil açısından, çocuk artık sadece şimdiki
zamanla sınırlı değildir. Geçmişten ve
yakın bir gelecekte olabileceklerden de konuşur ve bunu zamanla geliştirir. Zaman
farkını anlaması için ona somut tanımlar gereklidir: “üç kere yatacağız, kalkacağız,
sonra tatile gideceğiz!”
Öneriler
Çocuğun söylediği şeye ilgi gösterin ve buna ek bilgiler verin.
Çocuklar, sorulara cevap vermeyi ve soru sormayı severler. Küçük görevler
verin veya anlamsız konuşmalardan, tekerlemelerden veya bilmecelerden
oluşan oyunlar yaratın.
Ona artık daha uzun öyküler anlatabilirsiniz: karakterleri tanımlayarak onlar
hakkında sorular soracaktır.
Çocuğunuzun iki dilliliğe yönelmesini kolaylaştırmak için, ona iki dilde
kitaplar okuyabilir veya
14 şarkılar dinletebilirsiniz.
 Ya sonra?
4 yaşındaki çocuk, temel gelişim ve dil yeterliliklerini oluşturmuş küçük bir
insandır.
İlerlemeye devam edecek ve özellikle kelime oyunları ve nüktelerden oluşan dilin ikinci
seviyesine erişecektir.
İki farklı dilsel kodda kendini ifade etme becerisine sahip olan çocuk, bundan sonraki
hayatında ona yardımcı olacak bir avantaja sahiptir.
Çocuğunuz için iki dilde eğitim düşünebilirsiniz. Finistère’de, Diwan okulları gibi,
Fransızca ve Brötonca olmak üzere iki dilde eğitim veren okullar mevcuttur.
Onlar iki dilli, çünkü iki dili de kullanıyorlar!
“Bröto-japon” bir aile
Japonya ve Quimper arasında, David, Aya ve Lena Le Meur
Biz “Bröto-japon” bir aileyiz ve kızımız Lena
(3 yaşında) ile Fransızca, Japonca ve hatta bazen
İngilizce konuşuyoruz. Kızımızın Quimper’deki
doğumundan sonra, ne şekilde davranacağımız üzerine kendi kendimize çok düşündük.
Erken yaşta başlayan çift kültürlülüğün
ve iki dilliliğin ne kadar önemli olduğunu, ilk
kez kızımızla birlikte Japonya’ya gittiğimizde
anladık.
Çeviri için zaman kaybetmeden kuzenleriyle oynaması, teyzesiyle, büyükannesiyle
konuşabilmesi, tüm bunlar sürekli değişim halinde olan bir toplumda onun köklerini
tanımasına ve kimliğini oluşturmasına, böylece daha güçlü bir insan olabilmesine katkı
sağlayan unsurlar.
Bazıları annenin kendi dilinde, babanın kendi dilinde konuşması gerektiğini söyler ancak
sonuç itibariyle önemli olan çocuğun her iki dilde de kendini rahat hissetmesidir; bizim
de yapmaya çalıştığımız şey bu.
15
Onlar iki dilli, çünkü iki dili de kullanıyorlar!
“Yeni bir dil öğrenmekten
zarar gelmez”
Pays Bigouden, Plogastel-Saint-Germain’de yaşayan Annaïck,
Visant ve Tivizio Rouxel
2,5 yaşındaki Tivizio, bir kaşık çizip
babasına “Ioa”, annesine “kaşık” diye
gösteriyor. Çünkü çok küçük yaştan beri
Brötonca ile haşır neşir oluyor.
Anne-babası, Visant ve Annaïck,
2004 yılında Brötonca öğrenmeye
başlamışlar.
Bir bebek sahibi olacaklarını öğrendiklerinde çift, Brötonca konuşan bir bakıcı aramışlar.
Ancak bulamamışlar. Baba “Bu yüzden, 3 yıllığına bebek iznine ayrılmam gerektiğine
karar verdik” diyor. “Kendi kendime onunla sürekli Brötonca konuşacağım dedim
ama aslında o zamanlar, erken yaşta başlayan iki dilliliğin tüm avantajlarını
bilmiyordum!”
Anne-baba adayı, konu hakkında araştırma yaparken, çocuklarının başka dilleri de
hızlıca öğreneceğini, okuldaki eğitiminin kolaylaşacağını ve sonrasında daha kolay iş
bulacağını öğreniyor.
Tivizio doğduğunda, Visant ve Annaïck, onunla hemen Brötonca konuşmaya başlamışlar,
başlangıçta belli bir endişeleri de varmış. “Bunu başarabilir miyiz diye merak ediyorduk ama sonunda her şey kendiliğinden gelişti”. Brötonca, bu şirin sarışın ufaklık
için, daha çok babasının dili; çünkü babasıyla evde daha fazla zaman geçiriyor.
Babası, ona Brötonca masallar anlatıyor, evde çekilen fotoğraflardan ve Brötonca
söylencelerden oluşan bir kitap yazmış. Visant, onu uyutmak için ninniler bile
uydurmuş!
Küçük çocuk, yakında, tüm gün okulda olacak. Her ne kadar Plogastel-Saint-Germain’de bulunan yeni Skol Diwan okuluna başlayacak olsa da, Visant onun ana
dilini unutacağından ve bir kenara atacağından korkuyor. Genç baba “arada sırada
ikimizin baş başa kalıp sadece Brötonca konuşması gerekecek” diyor. Ya da belki bir
kardeşle, neden olmasın? “Bizim de dileğimiz bu ve ona Brötonca öğretirken de yine
aynı yolu uygulayacağız. Her şeye rağmen, yeni bir dil öğrenmekten zarar gelmez,
aksine faydası olur!”
16
Günlük hayatta iki dili
kullanmak için bazı fikirler!
Bu oyunları, öğretmek istediğiniz
tüm dillerde oynayabilirsiniz.
 Siz bir modelsiniz! (tüm yaşlar için)
Çocuğunuzun ikinci dili duyması ve kullanması için anne-baba olarak fırsatlar
yaratmanız önemli. Onunla bu dilde konuşmak için zaman ayırın! Hem onunla hem
de başka insanlarla konuşurken zengin ve çeşitli bir kelime dağarcığı kullanmanız
önemli! Unutmayın ki dil konusunda siz ve etrafındaki diğer yetişkinler, onun için birer
modelsiniz.
Eğer siz de, mesela Brötonca gibi, başka bir dil öğreniyorsanız
ve çocuğunuzun da bu dili öğrenmesini istiyorsanız, karşılıklı
iletişimi kolaylaştırmak için albümlerden, CD ve DVD’lerden
faydalanabilirsiniz. Brötoncayı akıcı konuşamıyorsanız bunu
çocuğunuzdan saklamayın: ona, sizin de tıpkı onun gibi, bu
dili öğrenmekte olduğunuzu söyleyin. Bunu anlayacaktır ve bu,
yaptığınız hataların onun tarafından doğru kullanımlar olarak
anlaşılmasını ve böylece tekrar edilmesini önleyecektir.
 Sohbeti destekleyici fotoğraflardan
faydalanın (2 yaşından itibaren)
Dışarı çıktığınızda ya da özel anlarda fotoğraf çekin. Daha sonra çocukla bu fotoğraflar
hakkında konuşabilir ve ona fotoğraflar hakkında ne düşündüğünü ve onlara bakarken
neler hissettiğini sorabilirsiniz.
Sonra, bu fotoğrafları duvara ya da buzdolabının üstüne
astırabilirsiniz. Onunla bu fotoğraflar üzerine konuşun ve
ona neden o fotoğrafları seçtiğini sorun. Söylediklerini
unutmamak için fotoğrafların arkasına not almak faydalı
olabilir. Daha sonra bu fotoğrafları bir albümde muhafaza
edebilirsiniz.
Bir çocuk için düşüncelerini ifade etmek her zaman çok kolay
olmaz, ancak fotoğraflar onu sohbet etmeye teşvik edebilir.
17
 Sadece ikinci dilde konuşmayı bilen
bir karakter yaratın (küçük yaşlardan itibaren)
Sadece Brötonca ya da başka bir ikinci dil konuşabilen bir oyuncak, sevimli bir ayıcık.
Çocuğunuza, eğer onunla konuşmak ya da oynamak isterse, bunu o ikinci dilde
yapmasını gerektiğini söyleyin.
Örneğin Galler Ülkesi’ndeki kreşlerde çocuklar, Dewin (Galcede sihirbaz) ile oynarlar.
Dewin, her türlü sihir numarası yapabilir fakat bazen yakın arkadaşı küçük köpek Doti’den yardım alması gerekir. Buna benzer bir karakteri siz de evde yaratabilirsiniz ve
böylece daha az kullanılan dilin öğrenilmesini çocuğunuz için kolay ve zevkli hale getirebilirsiniz.
 Posterler kullanın (2-3 yaşından itibaren)
Güncel bir konuda bir poster hazırlayın ve çocuğunuzun görebileceği bir yere asın.
Üzerine bazı anahtar kelimeler (sıfatlar, isimler, fiiller gibi) yazın.
Çocuklar posterlere bakarak sorular sormayı ve posterde anlatılan konu hakkında kendi
hikâyelerini yaratmayı severler. Anahtar kelimeler çocuğunuzun sorularına daha kolay
cevap vermenize yardımcı olacaktır. Bu yöntem, aynı zamanda, çocukları anlatılan konu
ile ilgili oyunlar oynamaya da teşvik eder.
18
 Kendi
kartpostallarınızı yaratın
Çocuğunuzla birlikte kartpostallar yapın ve onları tüylerle, yıldızlarla, elişi kâğıtlarıyla,
yeşil veya kuru yapraklarla süsleyin… Çocuğunuz, bu kartpostallara kendi mesajını yazabilir. Zarf ve pul alması için onunla birlikte postaneye gidin. Seçtiği alıcının adresini
yazmasına yardım edin ve kartı postalayın!
 Yuvadaki veya okuldaki uzmanlarla
işbirliği yapın (her yaşta)
Anne-babalarla, yuva ve okuldaki eğitimciler arasında kurulan işbirliği, çocuğun
mutluluğu için çok önemlidir. Eğitimciler, anne-babalar sayesinde çocuğu daha
yakından tanır; anne-babalar da çocuklarının günlük faaliyetlerinden haberdar olur. Bu
işbirliği aynı zamanda dil eğitimi için de önemlidir.
19
 Dil desteği (her yaşta)
Çocuğun (kreş, okul gibi) ikinci dilin konuşulduğunu duyduğu yerlerle evi, ailesi arasında
bir dil birliğinin kurulması önemlidir.
Eğer siz çocuğunuzun
öğrenmesini istediğiniz
dili konuşmuyorsanız, bu
dil birliğinin kurulmasına
yardımcı olacak birini
bulabilirsiniz. Büyükanne
ya da büyükbaba gibi.
Çocuğunuzla daha az
kullanılan dili konuşacak
olan bu kişiyi seçerken,
onun sevdiği birini seçmeye gayret edin; bu
kişi, çocuğun faaliyetlerine ilgi gösterebilecek ve çocuğa, öğrenilmesi istenen dilin kelime dağarcığını ve cümle
kuruluşlarını aktarabilecek biri olmalıdır. Yine bu kişi (uzun bir süre için, haftada bir ya
da iki saat) boş vakti olan biri olmalıdır. Bu kişi, yuvadaki faaliyetlere de katılabilir ve
gün içinde burada yapılan faaliyetleri yakından görebilir.
Ama eğer çevrenizde böyle birisi yoksa, endişe etmeyin. Bu dil birliğini güçlendirmek
için, anne-baba ve çocuk atölyeleri gibi başka yöntemler de mevcuttur.
20
 Kitaplar hazırlayın (1 yaşından itibaren)
Bazı dillerde çok kısıtlı sayıda çocuk kitabı mevcuttur, bu
durumda çocuğunuza yazıyı tanıtmak ve birlikte okumak için
böyle bir kitap yapmak size düşer!
Bu işi daha yaratıcı hale getirmek için renkli kâğıtlar, kalemler,
hazır resimler, sayılar ve harflerden edinin. Çocukken sevdiğiniz
bir hikâyeyi, tekerleme veya bilmeceleri, bir çocukluk anınızı,
bir şarkıyı veya çocuğunuzun ilgisini çekebilecek bir konuyu
yazabilirsiniz.
Sayfalar hazır olduğunda, onları yapıştırıp kitap sayfası haline getirin. Sonra,
çocuğunuzdan kitabındaki resimleri seçip bunları tarif etmesini isteyin. Size söylediklerini yazın.
Kitabın boyu ya da kalınlığı önemli değil: küçük bir
çocuğun sayfalarca yazı veya kelimeye ihtiyacı yok.
Bu faaliyeti başka ailelerle birlikte veya kreşte
gerçekleştirebilirsiniz. Bu bir yandan çocuğunuza yazı
ile konuşma dili arasındaki bağlantıyı gösterirken,
bir yandan da çocuğunuzun fikirlerini başkalarına
tanıtmanın bir yoludur.
 Bölgemizin uygun
ortamından faydalanın
Çocuğunuzun yaşadığı ve öğrendiği şeyleri hayata geçirebileceği ortamlar bulması
önemlidir. Brötonca, Finistère’liler için en uygun seçim olacaktır. Etrafınızda bu dili
konuşan bir “büyük” bulmak çok kolaydır ve Brötanya’da günlük yaşam içinde Brötoncaya
ve Bröton kültürüne ait pek çok referans bulunmaktadır. Yollardaki trafik işaretlerinde,
bazı dükkânların, derneklerin, spor kulüplerinin adlarında Brötonca kullanılır. Pek çok
radyo ve TV kanalı ile internet sitesi de Brötonca içerik sunmaktadır. Her an çevrenizde
birilerinin Brötonca konuştuğunu, bu dilde şarkılar söylendiğini duyabilirsiniz; Brötonca
sürekli hareket halindedir!
Tüm bunlar, hemen hemen tamamıyla frankofon olan bir çevrede bile, Brötoncanın
varlığını oldukça hissedilir kılar. Bu durum, Fransızca ve Brötonca arasındaki iki dillilik
uyumunu da güçlendirir.
21
 Çocuğunuzu iki dilde eğitim yapan bir anaokuluna
göndermeyi düşündünüz mü?
Şu adreste bulunan okul listesini inceleyin: http://www.ofis-bzh.org/upload/travail_
paragraphe/fichier/237fichier.xls
Devlet okulu, Katolik veya vakıf okulları, iki dilde eğitim yapan okullarla ilgili bilgi almak
ve sorularınız için irtibat:
• Div Yezh, devlet okullarında iki dilde eğitim için öğrenci velileri derneği: Judith Castel,
Tel. 02 56 35 51 21 – http://div-yezh.org – E-posta: [email protected]
• Dihun, Katolik okullarında iki dilde eğitim için öğrenci velileri derneği: Yann Le Corre,
Tel. 02 97 63 43 64 veya 07 61 72 43 64 – http://www.dihun.com – E-posta: dihun.
[email protected]
• Diwan, Brötoncayı yaygın olarak kullanan vakıf okulları ağı: Anna-Vari Chapalain,
Tel. 02 98 21 33 69 – http://www.diwanbreizh.org – E-posta: diwan.breizh@
wanadoo.fr
Milli eğitimde ELCO KURULUŞU
Ana dili ve kültürü eğitimi
Ana dilin ve kültürün öğretiminde temel prensip, bu dilin kullanılmasıdır; bu,
ikinci bir dil öğrenirken başarılı olmanın da gerekli koşuludur.
ELCO Kuruluşu, dilde birinci ve ikinci seviye ile ilgilenmektedir. Ailelerin talepte
bulunduğu tüm okullarda kurslar düzenlenir. Esasen bu kurslar, kendisi veya
anne-babasından en az biri, halen veya geçmişte, ilgili uyruktan olan çocuklar
için düzenlense de, ailelerden talep geldiği durumlarda ve boş kontenjan
olduğunda, kurslar tüm çocuklara açıktır.
Finistère ili dâhilinde Arapça dilinde ana dili ve kültürü
eğitimi, Tunus veya Fas’tan gelen öğretmenler eşliğinde
Brest, Morlaix ve Quimper şehirlerinde verilir; Türkçe dilinde ana dili ve kültürü eğitimi Brest, Briec, Guerlesquin,
Landerneau, Pont-de-Buis, Quimper şehirlerinde verilir.
ELCO kurslarının yapıldığı yer ve saatlerle ilgili tüm bilgiler (Brest
Ville, Brest Nord, Landerneau, Morlaix, Quimper Nord, Quimper
Ville) Milli Eğitim Müfettişliklerinden alınabilir.
22
Pratik bilgiler
Finistère’de Brötonca öğrenmek
 Kreşler, yuvalar
ve yardımcı bakıcılar
Les Mini Mômes Yuva
Ti Glaz – 4 rue J.-M. Pédel
PLOUGASTEL-DAOULAS
02 98 37 57 60 – [email protected]
P’tit Mousse Kreşi
4 rue du Languedoc – BREST
02 98 03 40 55 – [email protected]
Galipette Karma Yuva
Maison de l’enfance – 7 rue Kernigez – CARHAIX
02 98 93 79 64 – [email protected]
Plougastel Anne ve Baba Desteği
ve Yardımcı Bakıcılar
Ti Glaz – 4 rue J.-M. Pédel
PLOUGASTEL-DAOULAS
02 98 37 57 34
[email protected]
À la Rue Béole Karma Kreş
Les Ximenias – 12 rue des Frênes – Kerandon
CONCARNEAU
02 98 50 66 20 – [email protected]
Dorn ha Dorn
13 rue du Vieux Bourg – GOUESNOU
02 98 37 92 86
Belediye Kreşi
Rue Saint-Germain – PLOUGERNEAU
02 98 04 58 28 – [email protected]
La main dans la main Yuva
Centre Henri Queffelec – Rue Reichstett
GOUESNOU – 02 98 07 75 31
Petits Korrigans Karma Yuva
Rue des Écoles – PLOUHINEC
02 98 70 89 93 – [email protected]
Les Pitchouns
Maison de l’enfance – 5 rue Jeanne d’Arc
LESNEVEN
02 98 83 16 78 – [email protected]
Ti ar Bugelig Yuva
Centre social Courte Échelle
1 rue des Myosotis – PLOUZANÉ
02 98 45 42 43
[email protected]
Yardımcı Bakıcılar Derneği
Nid d’Anges – Chez Mme Lamer
17 rue Guyader – LESNEVEN
02 98 21 09 51 – [email protected]
Cap Sizun
Yardımcı Bakıcılar
ULAMIR – Rue Abbé Conan – POULLAN
02 98 74 27 71 – [email protected]
Océane Kreşi
Rue Kerdiaoulic – MOËLAN-SUR-MER
02 98 96 58 92
[email protected]
Les Petits Mousses
1 rue de Bretagne – Penhars – QUIMPER
02 98 55 25 33
[email protected]
Plabennec Karma Yuva
25 rue de l’Aber – PLABENNEC
02 98 37 60 72
[email protected]
COCOPAQ Yardımcı Bakıcılar
Kermec – TRÉMÉVEN
98 35 13 57 – [email protected]
Trégunc-Concarneau Yardımcı Bakıcılar
Trégunc Belediyesi – TRÉGUNC
02 98 50 17 75
[email protected]
La Bambinerie Kreşi
Ti Glaz – 4 rue J.M Pédel
PLOUGASTEL-DAOULAS
02 98 37 57 36 – [email protected]
23
Pratik Bilgiler
Finistère’de Brötonca öğrenmek
 Albümler, kitaplar, CD’ler
Tam liste değildir, daha fazla bilgi için kitapçınıza, müzik marketlere danışabilirsiniz
veya www. klask.com internet sitesini ziyaret edebilirsiniz.
Tekerleme ve şarkılar
Eski ve yeni pek çok tekerleme, bebekler için şarkılar, ninniler, bazıları CD ile birlikte verilen
resimli albümler, eğitim ve gelişim kitapları, çocuğunuza uygun oyun ve resim kitaplarını şu
yayınevlerinde bulabilirsiniz:
• An Here Yayınları
Resimli kitaplar, resim defterleri, albümler ve Spot, Nanarzh (Ayıcık),
Arzhur gibi kitaplardan oluşan koleksiyonlar dâhil pek çok eser.
Sipariş www.Klask.com – E-posta: [email protected]
• Coop Breizh, kitap ve müzik yayın ve dağıtımı,
www.coop-breizh.fr – E-posta: [email protected]
• Bannoù Heol Yayınları
www.b-heol.com – E-posta: [email protected]
Leo ha Popi, Arzhig Du (Küçük Kahverengi Ayı) Koleksiyonları
• Dastum Yayınları
www.musiques-bretagne.com – E-posta: [email protected]
Tekerlemeler Kitabı – örneğin Doub ha doub ha doup,
çocuklar için şiir ve tekerlemeler veya Dibedibedañchoù
• Emgleo Breiz Yayınları
www.emgleobreiz.com – E-posta: [email protected]
Diğerlerinin yanında, özellikle: Rimadelloù hengounel (geleneksel tekerlemeler),
Kanaouennoù nevez evit ar vugale (yeni çocuk şarkıları)
• Keit Vimp Bev Yayınları
www.keit-vimp-bev.info – E-posta: [email protected]
Diğerlerinin yanında, özellikle: Rimadelloù al loened (hayvanlarla ilgili tekerlemeler),
Toupig koleksiyonu, Lizherenneg al lutun glas (alfabe kitabı)…
Ve ayrıca 3 yaşından itibaren aylık dergi: Rouzig, abonelik gerekli.
CD formatında müzikler
• Kalon ur vamm 2 – Y. Ribis et S. Le Hunsec – brötonca ninniler
• Kanit bugaligoù ! – M. Jaouen – Miroir Magique
• Heitou ! – M. Jaouen – Goasco Music
• Fiñval – Lannion Devlet Okulu Çocukları – Keit Vimp Bev
• Pok-ha-Pok – Jakez Ar Born – Brennig ar C’hurnig
24
 Görsel-işitsel ürünler ile TV ve internet
üzerinden yayınlanan programlar
Görsel-işitsel ürünler
• Breizh Sipariş Video
Çocuklar için Brötonca hazırlanan (dergiler, çizgi romanlar gibi) pek çok programı,
yeni Brötonca VOD (sipariş video) sitesinden yükleyerek kiralayabilir veya satın
alabilirsiniz. Site adresi http://www.dizale.org
TV yayınları
• Brezhoweb
Yayın akışının bir kısmı çocuklara yönelik olan ve İnternet üzerinden yayın yapan TV kanalı
– her gün saat 18.00’den 22.30’a kadar canlı veya dilediğiniz programı seçebileceğiniz
ücretsiz sürekli yayın – internet sitesi: http://www.brezhoweb.com/
• France 3: TV alıcınızda: haftalık Mouchig dall yayını,
Çarşamba sabahları veya internetten tekrar yayını: http://bretagne.france3.fr/mouchigdall/?page=accueil&lang=fr
• Tébéo: TV alıcınızda: TNT 21. Kanalı: Dibikouz, çocuklar için yayın.
Çarşamba sabahları ve hafta sonu yayınlanıyor. www.tebeotv.fr
Ve radyoda
“Deomp Dezhi” çocuk programı. Şarkılar, röportajlar, okulda veya günlük hayatta karşılaşılan
olaylar, şu kanallar tarafından hazırlanıp yayınlanır:
• Radio Kerne: canlı ve banttan yayın:
FM: 90.2 (Quimper), 92.0 (Douarnenez, Crozon, Brest), 97.5 (Concarneau)
İnternet üzerinden: http://radiokerne.antourtan.org: canlı ve yüklenebilir yayınlar.
• Arvorig FM
FM: 91.7 (Landerneau ve Brest) ve 107 (Landerneau frekansı)
İnternette: http://www.arvorigfm.com
SÖZLÜK
baba ve anne =
tadig ha mammig
şeker = madig
ayıcık = nanarzh
uyusun benim bebeğim = Erkek kardeş ve kız kardeş
kousk ma bihanig,
= breur ha c’hoar
da goukou ma
gidelim = deomp dezhi
poupig
ye = debr ‘ta
25
Pratik Bilgiler
Finistère’de Portekizce öğrenmek
 Finistère dernekleri
Lusitania Pen Ar Bed Derneği
Brest’te özel ve toplu dersler
16 rue Voltaire
Penhars – QUIMPER
Tel. 02 98 55 20 61
3/8 yaş, 9/14 yaş ve yetişkinler
Dersin hocası Natalia Nunes Bonnaud
Deneyimli hoca ve çevirmen
Tel. 06 21 86 91 50
E-posta: [email protected]
Portekiz Casa Derneği
Le Portugais au Pays de la Lune Derneği
13 rue du Tromeur
Lambézellec – BREST
Tel. 02 98 46 70 56
6 yaşından itibaren ve yetişkinler
50 rue Théodore Botrel
LANDERNEAU
Tel. 02 98 21 98 18
4 yaşından itibaren ve yetişkinler
 Portekizce kitaplar almak için
Satış yapan internet siteleri:
Toca, Bebé - Livro das Abas
www.abrakadabra.eu, www.attica.fr
(dil kitapları)
www.librairie-portugaise.com
Editör: Livraria Civilização
Editora
Yayın tarihi: 2011
Números
Espreita !
Primeiras Palavras
Editör: Porto Editora
Yayın tarihi: 2011
 İnternette çizgi filmler
Zigzag www.rtp.pt, www.canalpanda.pt, www.junior.te.pt, www.iguinho.lg.com.br,
www.cn3.cartoonetwork.com.br, www.leme.pt/criancas/, www.sitiodosmiudos.pt/sitio.asp
 Fransa’da izlenebilen TV kanalları
RTPi: www.rtp.pt veya uydudan Hotbird 8, SICi: kablosuz yayın, operatör Orange,
TV Globo International: http://tvglobointernacional.globo.com veya uydudan Hotbird 6.
SÖZLÜK
baba = papá
anne = mamã
şeker = bombom,
rebuçado
uyu = faz óó
şuna bak = olha
para isto
26
köpek = cão
kedi = gato
balık = peixe
Pratik bilgiler
Finistère’de Arapça öğrenmek
 Finistère’deki Dernekler
ADELCA,
Arap Dili ve Kültürünün
Geliştirilmesi Derneği
AMELA,
Morlaix Arap Dili Eğitimi Derneği
1 rue de l’Harteloire – BREST
Tel. 02 98 02 55 97 - 06 82 26 59 38
Rue Eugène Pottier – MORLAIX
Tel. 02 98 67 23 20
http://association-amela.jimdo.com
AAPRI,
Cezayir Kültürler
Arası İlişkiler Derneği
4 B rue Gavarni – BREST – Tél. 02 98 41 44 08
[email protected]
 Çocuğunuz için kitaplar ve CD’ler
Satış yapan internet sitesi
Kütüphaneleri,
dernekleri
ve kitapevlerini
de unutmayın
Alef Baa Taa
Alhayawanat
www. abrakadabra.eu
Yazan: A. Norbtilian
À l’ombre
de l’olivier
Editör: Didier
Arapça ve Berberice 29
tekerleme
Alkali
(Bright baby first words)
 Fransa’da izlenebilen TV kanalları
Baraem.TV, okul öncesi dönemdeki çocuklar ve anne-babaları için ilk Arapça kanal: www.
baraem.tv veya uydudan Hotbird 6.
SÖZLÜK
uyusun benim bebeğim =
baba =
anne =
şeker =
ye =
27
iç =
köpek =
kedi =
Pratik bilgiler
Finistère’de Türkçe öğrenmek
 Finistère’deki dernekler
Quimper Türk Kültür Derneği
Boğaziçi Dil Derneği
205 route de Douarnenez
QUIMPER
Tel. 02 98 55 55 48
www.actq.fr
15 rue de Mesgall
GOUESNOU
Tel. 06 03 19 10 60
E-posta: [email protected]
 Çocuğunuz için kitaplar ve CD’ler
Satış yapan internet sitesi
www. abrakadabra.eu
Bilmecelerle ABC
Benim İlk Sözlüğüm
Yazan: Can Göknil
Yazan: Helen Melville
Editör: Net Turistik Yayınları
Renkler, Şekiller,
Sözcükler
Resimli Sözcükler
Yazanlar: Caroline Young,
Jo Litchfield
 Fransa’da izlenebilen TV kanalları
TRT Çocuk ve YumurcakTV, uydu üzerinden Turksat 2A ve 3A.
SÖZLÜK
papa et maman =
baba et anne
bonbon = şeker
fais dodo mon petit =
uyusun benim
bebeğim
nounours = ayıcık
jouet = oyuncak
28
frère et sœur = abi et abla
allons-y = gidelim
manger = yemek
regarde = bak
Pratik bilgiler
Finistère’de Almanca öğrenmek
 Finistère Dernekleri
Alman Evi
105 rue de Siam – BREST
Tel. 02 98 44 64 07
http://mda.infini.fr
E-posta: [email protected]
 Çocuğunuz için kitaplar ve CD’ler
Satış yapan internet siteleri: www. abrakadabra.eu ve www.amazon.fr
Nancy’de bulunan “Goethe Enstitüsü” Almanca dilinde yazılmış gençlik kitapları alanında uzmanlaşmıştır: www.goethe.de/ins/fr/nan/prj/kjl/frindex.htm
Rolf Zuckowski çocuklar için söylüyor: Şarkıları Almanya’da oldukça popüler. Özellikle 1987 çıkışlı
“Winterkinder” ile 1994 çıkışlı “Die Jahresuhr”.
Mein erstes buntes
Bildwörterbuch :
Im Kindergarten
Hallo, kleiner Elefant !
Amelie Benn, Carlsen Verlag
Yazan: Sandra Grimm
Resimleyen: Christine Denk
Ravensburger Buchverlag
Anton ist krank
So gehe ich schlafen
Judith Drews
Beltz
Yazan: Miriam Cordes
Editör: Oetinger
 Fransa’da izlenebilen TV kanalları
KI.KA veya Kinderkanal: www.kika.de (sırasıyla “Fernsehen”, “Ki.Ka am PC gucken” ve
“Deine Online-Mediathek” sekmelerine tıklayın)
veya uydu üzerinden Astra 1M ve 1H.
SÖZLÜK
baba ve anne =
Papa und Mama
ayıcık = Teddybär
kedi = Katze
uyu = Ab in’s Bett
balık = Fisch
şeker = Bonbon
köpek = Hund
şuna bak = Guck mal
29
Pratik Bilgiler
Finistère’de Antil-Kreol dilini
öğrenmek
 Dernekler
Gwa Ka Tam
Eddy Dinga – 89 rue Milin Avel – LANHOUARNEAU
Tel. 06 64 74 63 65
www.gwakatam.com
E-posta: [email protected]
Dans, vurmalı çalgılar ve şan kursları, kültürel gösteriler.
 Çocuğunuz için kitaplar ve CD’ler
Je colorie
la ferme créole
DICO KFE
Dört dilde sözlük, üç CD ile
birlikte
Yazan: Jala
Lafontaine Yayınları:
www.editions-lafontaine.com
Lafontaine Yayınları:
www.editions-lafontaine.com
SÖZLÜK Martinik-Kreol Dili
baba = papa
ayıcık = nounouss
anne = manman
uyusun benim bebeğim =
pran sonmèy ich mwen
şeker = bonbon
erkek kardeş = frê kız kardeş = sê
yiyelim = annou manjé
bak = gadé
Pratik bilgiler
Finistère’de Volof dili öğrenmek
 Evde dil öğrenimi
 Dernekler
Fransa Kültürel Seferi
Volof dili öğreniyorum
Tel. 06 60 87 32 74
E-posta: [email protected]
SÖZLÜK
baba = baay
anne = yaay
öğrenmek = jangg
Yazanlar: Jean-Léopold Diouf,
Marina Yaguello
Editör: Karthala
şeker = taangal
yemek = lèkk
soğuk = sèdd !
30
sıcak = tangg !
oyuncak =
fowoukaay
Bu kitapçığın
hazırlanması aşamasındaki
çalışmalar
Bu kitapçıkta, “Multilingual Early Language Transmission (MELT)
– Erken Yaşta Çok dilli Eğitim” projesi kapsamında yer alan
bölgelerdeki eğitim üzerine basılmış belgelerden faydalanılmıştır.
Bu proje, dört dil grubunun işbirliği ile ortaya çıkmıştır: Brötonca (Brötanya, Fransa), Galce (Galler Ülkesi, Büyük Britanya),
Frizce (Frizye, Hollanda) ve İsveççe (Finlandiya). Proje, 6 aylıktan
4 yaşına kadar olan çocuklarda dil becerilerinin geliştirilmesi
amacını taşır.
MELT projesinin hedefleri şunlardır:
• dilin ve dillerin öğrenilmesinde yararlı olacak uygulamaları
belirlemek;
• çocuk gelişimi sürecine dâhil olan kişilerde iki dil becerilerini
iyileştirmek;
• birden fazla dilin kullanımında çocuklara sağlam bir öğrenme
temeli sağlamak;
• iki dillilik hakkında anne-babaları bilgilendirmek;
• kültürel ve dilsel çeşitliği güçlendirmek ve teşvik etmek.
Çocuklarda dilin gelişiminden bahsedilen bölümde, Finlandiya’da
İsveççe konuşanlara yönelik hazırlanmış Folkhälsan “Språkgroddar”, kitapçığındaki bilgilerden faydalanılmıştır.
MELT, Finistère Bölge Konseyi ile Brötanya Bölge Konseyi’nin de
üyesi bulunduğu NPLD Avrupa ağı (“Network to Promote Linguistic Diversity - Dilsel Çeşitliliği Destekleme Ağı”) bünyesinde
gerçekleştirilen çalışmadan doğan projelerden biridir.
Education and Culture DG
Lifelong Learning Programme
Anne-babalar için bilgiler
ve iletişim bilgileri
Divskouarn Derneği,
okul öncesi dönemde Brötoncanın desteklenmesi
ve geliştirilmesi amacıyla Brötanya’daki anne-babalar ile çocuk
gelişimi uzmanları ile birlikte çalışan bir dernektir:
internet siteleri www.divskouarn.fr üzerinden pek çok bilgi,
sık rastlanan örnekler, deneyimler ve erken dönem iki dilliliği üzerine
güncel konulara ulaşabilirsiniz.
Bu kitapçığın Arapça, Brötonca, İngilizce, Portekizce ve Türkçe çevirilerini
de bu sitede bulabilirsiniz.
Tel. 09 60 04 79 83 – E-posta: [email protected]
Finistère Bölge Konseyi
Bröton Dili Misyonu
Tel. 02 98 76 20 84 – E-posta: [email protected]
Brötanya Bölge Konseyi
Brötanya Dil Hizmetleri
Tel. 02 99 27 10 10
www.bretagne.fr
Teşekkürler
Irène Le Gouill, Pascale Planche, Clarisse Cadiou, Gregor Mazo gibi sayısız insanın aydınlatıcı önerileri
ve kıymetli yardımları olmasaydı bu kitapçık da olmazdı.
Ayrıca, Gwenn an Dreo, Natalia Nunes Bonnaud, Erwan ar C’hoadig, Ali Kıvrak, Slimane Harrag,
Yaroslava Nekhay, Seynabou Badiane, Alex Riemersma ve diğerlerine
En içten teşekkürlerimizi sunuyoruz!
Aynı zamanda bu kitapçıkta deneyimlerini bizimle paylaşan ve röportajlarla
fotoğraflarının kullanılmasına izin veren herkese teşekkür ediyoruz.